TRKYE CUMHURYET

ULATIRMA, DENZCLK VE HABERLEME BAKANLII

Kaza Aratrma ve nceleme Kurulu

M/F ANKARA ile M/V REINA 1

Gemilerinin atmasna likin
Deniz Kazas nceleme Raporu
ARNAVUTLUK/Durres Liman Aklar
20 Ekim 2011

Rapor No: 05/2012

TRKYE CUMHURYET
ULATIRMA, DENZCLK VE HABERLEME BAKANLII
Kaza Aratrma ve nceleme Kurulu

M/F ANKARA ile M/V REINA 1

Gemilerinin atmasna likin
Deniz Kazas nceleme Raporu

ARNAVUTLUK/Durres Liman Aklar

20 Ekim 2011

Bu Kaza nceleme Raporu, Malta Denizcilik daresinin

(Marine Safety Investigation Unit of Malta) destek ve ibirlii
ile hazrlanmtr.

Bu rapor Kaza Aratrma ve nceleme Kurulu tarafndan hazrlanmtr.

Telefon / Faks

: Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl

Hakk Turayli Cad.
No:5 Emek
ANKARA / TURKIYE
: 00 90 312 203 14 31

E-posta

: dekik@denizcilik.gov.tr

Web

: www.udhb.gov.tr

Adres

AMA
Bir deniz kazas incelemesinin temel amac, deniz kazalarna neden olan faktrlerin tespiti
ve tanmlanmas, personelin ve yolcularn denizde can emniyetinin arttrlmas, benzer
kazalarn gelecekte yeniden meydana gelmesinin nlenmesi ve seyir emniyetinin
arttrlmasdr. Bu rapor, kaza sonucu oluacak sorumluluklar ilgili taraflara paylatrmak
veya sulamak amacyla yazlmamtr.

NOT
Bu deniz kazas, 31.12.2005 Tarih ve 26040 Sayl Resmi Gazetede yaymlanarak
yrrle giren DENZ KAZALARININ NCELENMESNE LKN YNETMELK (DEKK
Ynetmelii) hkmleri dorultusunda incelenmitir.
Bu rapor kaza sonucu oluacak sorumluluklar ilgili taraflara paylatrmak ve mahkemede
kullanlmak amacyla yazlmamtr. Kaza ile ilgili emniyet konularn tanmlamay, analiz
etmeyi ve benzer kazalarn gelecekte yeniden meydana gelmesini nlemek iin
tavsiyelerde bulunmay hedefler.

NDEKLER
RESM LSTES
SAYFA
KISALTMA VE TANIMLAR
ZET .....................................................................................................................

BLM 1 KAZA HAKKINDA BULGULAR .......................................................

1.1

Gemi ve Kaza Bilgileri ........................................................................

1.2

Hava ve Deniz artlar .......................................................................

1.3

Kazann Geliimi ................................................................................

BLM 2 ANALZ ..............................................................................................

12

2.1

Erken ve Belirgin Manevra .................................................................

12

2.2

Yol Verilen Teknenin Davran .........................................................

13

2.3

Kaptann Kprstne arlmas .....................................................

13

2.4

Durumsal Farkndalk .........................................................................

14

2.5

Ar zgven ....................................................................................

15

2.6

Seyir Yardmclarnn Etkin Kullanm ................................................

16

2.7

Gz ile zleme ....................................................................................

16

BLM 3 SONULAR ......................................................................................

18

BLM 4 TAVSYELER ....................................................................................

18

RESM LSTES
SAYFA
Resim 1 : Kazann Yeri ..........................................................................................

Resim 2 : ANKARA Feribotu Genel Plan ..............................................................

Resim 3 : REINA 1 Gemisi Plan ..........................................................................

Resim 4 : AIS Ekran Grnts-1 ..........................................................................

Resim 5 : REINA 1 Gemisinin Radar Ekrannda Belirdii Ana Ait Grnt ...........

Resim 6 : AIS Ekran Grnts-2 .......................................................................... 10

Resim 7 : AIS Ekran Grnts-3 .......................................................................... 10
Resim 8 : REINA 1 Gemisi 8 Nm Ve 7 Gomina Mesafelerde,Kerterizi Deimiyor

11

Resim 9 : ANKARA Feribotu Ba Tarafnda Oluan Hasar-1 ................................ 11

Resim 10 : ANKARA Feribotu Ba Tarafnda Oluan Hasar-2 .............................. 12
Resim 11 : Ankara Feribotu Kprst .................................................................. 17
Resim 12 : Ankara Feribotu Miyar Gvertesinde Bulunan Cayro Ripiter ............... 17

KISALTMA VE TANIMLAR

ARPA

: Automatic Radar Plotting Aid

Balb

: Geminin ba bodoslamasnda bulunan ve suyu yararak navigasyonu

kolaylatran ampul eklindeki knt

EBL

: Electronic Bearing Line (elektronik kerteriz hatt)

EYN

: (En yakn nokta), zlenmekte olan bir hedefin en yakn gei mesafesini
belirten terim

GMT

: Greenwich Mean Time, (Greenwich Ortalama Zaman)

Gomina

: 185,22 metreye eit olan,1 deniz milinin onda biri uzunlua verilen addr

Knot

: Geminin 1 saatte ald yolun deniz mili cinsinden deeridir

NM

: Nautical Mile (Deniz mili, 1852 metreye eit olan uzunluk birimi)

VDR

: Voyage Data Recorder (seyir data kaydedici)

VHF

: Very High Frequency (ok yksek frekans)

VRM

: Variable Range Marker (deiken mesafe halkas)

ZET

Resim 1: Kazann yeri

Zamanlar blge yerel saatidir (GMT+2).
Trk Bayrakl ANKARA Feribotu, Arnavutluk/Durres Limannda yklemesini
tamamlamasna mteakip 19 Ekim 2011 tarihinde saat 23:05de talyann Bari
Limanna doru 267 rotas ile, toplamda sekiz saat srecek olan seyrine balamtr.
Kprstnde vardiyasnda gemi kaptan ve gzc olarak usta gemici bulunmaktadr.
Rusyann Novorossiysk Limanndan yklemi olduu yk Karada/Bar Limanna
tahliye etmek zere 13 Ekim 2011 tarihinde saat 00:05de seferine balam olan
Malta Bayrakl REINA 1 isimli gemi ise, kuzeyli bir rota ile seyrine devam etmektedir.
Kprst vardiyasnda ikinci zabit ve gzc olarak usta gemici bulunmaktadr.
ANKARA Feribotu kaptan saat 00:20de radar vastas ile iskele ba omuzluunda,
8,5 NM (deniz mili) mesafedeki bir geminin varln tespit etmi ve radar ekran
zerinde VRM (deiken mesafe halkas) ile EBL (elektronik kerteriz hatt) zelliklerini
kullanarak sz konusu gemiyi izlemeye balamtr.
Saat 00:40da yaklak 2,5 NM mesafede iken REINA 1 gemisi vardiya zabiti, VHF
telsiz aracl ile ANKARA Feribotu kaptanyla temasa gemi ve mevcut rotalarn
atma riski yaratmasndan dolay kendi rotasn bir miktar sancaa alarak
ANKARAnn k tarafndan gemek niyetinde olduunu bildirmitir. ANKARA Feribotu
kaptan ise cevaben, kendi gemisinin zaten yeterince sratli olduunu, REINA 1
gemisinin bu tarz bir manevra yapmak yerine, rotasn biraz iskeleye almasnn rahat
bir gei salamak iin yeterli olduunu bildirmitir. Karlkl olarak REINA 1
tarafndan iskele tarafa yaplacak kk bir rota deiiklii konusunda mutabk
kalnmtr.
Yaplan telsiz grmesi sonrasnda ANKARA Feribotu hzn ve rotasn korumaya
devam etmi, REINA 1 gemisi ise iskele tarafa yaklak 5-6 derecelik bir rota
deiiklii yapmtr.
Saat 00:49da, gemiler arasnda sadece 1-2 gomina mesafe kalm iken REINA 1
vardiya zabiti tarafndan ANKARA Feribotuna yeniden ar yaplm ve ANKARAnn
ok yakn getii belirtilip niyetinin ne olduu sorulmu, ancak yaplan bu ardan ok
ksa bir sre sonra, aradaki mesafenin yetersizlii nedeni ile gemiler atmadan
kanmay salayacak manevray yapamam ve Durres Limanndan yaklak olarak
19 NM mesafede (41 15,78 N - 019 01,19 E mevkiinde) atma gereklemitir.
1

atmadan sonra birka dakika iinde REINA 1 gemisi batmtr. ANKARA

feribotunda yzebilirliini etkileyecek ok ciddi bir hasar olumam, atmadan ksa
bir sre sonra kurtarma botunu indirerek arama-kurtarma faaliyetlerine balamtr.
REINA 1 gemisi kaptan ve birinci zabiti arama almalar sonucunda sa olarak
bulunmutur. Bir sre sonra Arnavutluk ve talyan Sahil Gvenlik ekipleri ve kaza
mahalinin yaknnda bulunan dier bir yk gemisi de arama kurtarma almalarna
balam, ancak dier sekiz personele ulalamamtr.
ANKARA Feribotu, saat 11:15 de Durres Liman Otoritesinin msadesi ile mevcut
yolcularn ve ykn tahliye etmek zere Bari Limanna doru seyrine devam etmitir.

BLM 1 KAZA HAKKINDA BULGULAR

1.1 GEM ve KAZA BLGLER
ANKARA Feribotu Bilgileri
Gemi Ad

: M/F ANKARA

Bayra

: Trk

na Yeri / Yl : Polonya / 1983

Balama
Liman
Gemi Cinsi

: stanbul

Gemi Sahibi

: Denizciler Turizm ve Denizcilik A.. / stanbul

Gross Tonaj

: 10870

Net tonaj

: 4100

DWT

: 1790 mt

IMO No

: 7615672

ar iareti

: TCYX

Tam boy

: 127,50 m.

Genilik

: 19,41 m.

Derinlik

: 12,36 m.

Draft

: 5,428 m.

Ana Makine

: 4 X 4200 BHP (Zcoda Sulzer)

: Class A Ferry

Ba ter Adedi : 2 X 800 BHP

Personel
Says

: 46

Yolcu Says

: 189

Tama
Kapasitesi

: 214 Araba + 500 Yolcu + 100 Personel

Kalk Liman

: Arnavutluk / Durres

Var Liman

: talya / Bari

REINA-1 Gemisi Bilgileri

Gemi Ad

: M/V REINA-1

Bayra

: Malta

na Yeri /
Yl
Gemi Cinsi

: stanbul / 1991

Gemi Sahibi

: Reina Shipping Co.Ltd. Valetta / Malta

Klas

: Bureau Veritas

Gross Tonaj

: 2345

Net tonaj

: 932

DWT

: 3217 mt

IMO No

: 8802478

ar iareti

: 9HIK7

Tam boy

: 78,00 m.

Genilik

: 12,80 m.

Derinlik

: 7,56 m.

Draft

: 6,2 m.

Yk

: 3181,755 mt aluminium products ( pipes/slabs/billets )

: General Cargo

Kalk Liman : Rusya / Novorosisk

Var Liman

: Karada/Bar

Kaza Bilgileri
Tarih ve Saat : 20 Ekim 2011 / 00:50 (Yerel Saat)
Kazann Yeri

: Arnavutluk/Durres Liman, 19 deniz mili a

Kazann
: 41 15,78 N - 019 01,19 E
Mevkii
Yaralanma / : 8 Kayp (REINA 1 personeli)
lm / Kayp
Hasar
: REINA 1 Tamamen Batt / ANKARA ba tarafnda kk apta
hasar
Kirlilik
: Yok

Resim 2: ANKARA feribotu genel plan

5

Resim 3: REINA 1 gemisi plan

6

1.2

HAVA VE DENZ ARTLARI

Kazann meydana geldii saatlerde blgede sakin hava koullar sz konusudur.

Rzgar gneydou (SE) ynl 3 kuvvetinde esmekte olup denizin durumu 2-3
iddetindedir. Gkyz paral bulutludur. Yamur, sis, pus vs. kaynakl gr
olumsuz etkileyecek veya radar ekrannda yanltc ekolar dourabilecek meterolojik
durumlar mevcut deildir, gr olduka aktr.
1.3

KAZANIN GELM

Trk Bayrakl ANKARA Feribotu, Arnavutluk/Durres Limannda 19 Ekim 2011 gn

saat 22:55de yklemesini tamamlamasna mteakip, saat 23:05 de demir alarak
talyann Bari limanna doru seyrine balamtr. Gemi 05 Temmuz 2011 tarihinden
bu yana Durres/Bari limanlar arasnda dzenli sefer yapmaktadr. Gemide 46 kiilik
mrettebat, 189 yolcu ve 60 aratan oluan yk bulunmaktadr. Saat 23:30da tam
yol deniz sratine (15-16 knots) geilmitir. Durres Liman kndan Bari Liman
giriine kadar tek bir rota ile (267 rotas ile) seyir yaplmakta ve seyir toplamda
yaklak olarak sekiz saat srmektedir. Durres Liman kalk sonrasnda kprst
vardiyasnda gemi kaptan ve gzc olarak usta gemici bulunmaktadr ve dmen oto
pilottadr. Radar, pruva yukar ekran modunda almaktadr.
Malta Bayrakl REINA 1 isimli gemi Dou Akdeniz ve Adriyatik Limanlarna sefer
yapmaktadr. Msr/skenderiye limanndan yklemi olduu buday talya/Trieste
limanna gtrm, buday yknn bir ksmn da Hrvatistan/Rijeka limanna
tahliye etmitir. Ayn limandan yklemi olduu elik(steel products) ykn
Trkiyede tahliye ettikten sonra, Karada/Bar ve Slovenya/Koper limanlarna tahliye
edecei 3181 ton alimnyum ykn (slabs/billets) yklemek zere Rusyann
Novorossiysk Limanna doru hareket etmitir. Gemi 11 Ekim 2011 tarihinde
Novorossiysk Limanna yanam ve ykleme plan ilgililere sunulmutur. Ykleme
ilemi 12 Ekim 2011 tarihinde tamamlanm, hemen akabinde personel tarafndan
ambar kapaklarnn seyir iin hazr edilmesi ilemine balanmtr. Hazrlklar
takriben 2 saat srmtr.
Sefer plan 2.zabit tarafndan hazrlanm ve kaptan/1.zabit tarafndan imzalanmtr.
Gerekli liman formalitelerinin tamamlanmasndan sonra, REINA 1 gemisi 13 Ekim
2011 gn saat 00:05 de Karada/Bar limanna gitmek zere limandan ayrlmtr.
Kaptan, 1.zabit ve 2.zabit konvansiyonel 4er saatlik vardiya dzeni ile seyir vardiyas
tutmaktadr. Geminin stanbul Boazn getikten sonra kumanya tedariki iin
stanbul demir yerinde durmas planlanmtr. Seyir sorunsuz olarak devam etmi ve
gemi, planland zere demir yerinde kumanya ikmalini salamtr.
Demir yerindeki yaklak 2,5 saatlik duraklamann ardndan REINA 1 gemisi demir
alarak Adriyatik Denizine doru seyrine yeniden balamtr. Kazann olduu gnn
ncesine kadar herhangi bir anormallik tespiti rapor edilmemitir. 1.zabit, gemi
kaptanna vardiyasn teslim ettikten sonra kprstnden ayrlm ve zabitan
salonuna inmitir. Bir fincan ay iip personel ile bir sre sohbet ettikten sonra,
istirahat etmek zere, kprstnn bir alt katnda iskele tarafta bulunan ve
gverteye bakan kamarasna gitmitir. Gemi kaptan da vardiyasn sorunsuz olarak
tamamlam ve yaklak olarak saat 23:45 de 2.zabit vardiyasn teslim almak zere
kprstne gelmitir. Hemen hemen ayn zamanda, gzclk grevini
kprstnde bulunan gverte lostromosundan teslim alacak olan usta gemici de
kprstne ulamtr.
7

Kaptan, iyi dinlenmi ve din grnen 2. zabite vardiyasn teslim etmitir. Hava
aktr ve vardiya tesliminde zerinde durulacak seyre ynelik nemli unsurlar
bulunmamaktadr. Kaptan, Bar limanna tahmini var zaman 07:00 olarak gzken
geminin, pilot istasyonuna varna 1 saat kala kendisine haber verilmesini istemitir
ve yaklak 15 dakika daha kprstnde zaman geirip saat 00:10da kamarasna
gitmitir. Geminin rotas 004 ve hz yaklak olarak 9 knots dr.

Resim 4: AIS ekran grnts-1

ANKARA Feribotu kaptan vardiyasnda, radar ekranndan 14 deniz mili mesafede ve
iskele ba omuzluunda yer alan bir gemiyi takip etmeye balam ancak geminin
apariz vermediine kanaat getirmitir. Saat 00:20 sularnda gzcnn de uyars
ile, iskele ba omuzlukta yer alan baka bir geminin varln (REINA 1) radardan
tespit etmitir. Kaptan sz konusu gemiyi VRM (deiken mesafe halkas) ile EBL
(elektronik kerteriz hatt) zelliklerini kullanarak takip etmeye balamtr.
Radardan gemiyi gzlemlemeye balad esnada REINA 1 gemisi 8,57 NM mesafe
olup kerterizi 241 derecedir. Gemiler arasndaki ilk konuma saat 00:40da ve
gemiler aras mesafe yaklak 2,5 NM iken gereklemitir. REINA 1 gemisi
kprstnde bulunan vardiya zabiti, VHF telsiz aracl ile ANKARA Feribotuna
ar yapmtr. O esnada ANKARA Feribotu kaptan radar banda EBL/VRM
fonksiyonlarn kullanarak REINA 1 gemisinin pozisyonunu gzlemlemeye devam
etmektedir. ki gemi arasndaki VHF grmeleri Trke olarak gereklemitir.
Radar ekrannda REINA 1 gemisine ait ekonun tespit edildii ve gzlemlenmeye
baland andan, REINA 1 gemisinin ANKARA Feribotuna VHF telsizden ar
yapm olduu ana kadar geen sre boyunca, kerterizlerinde bir deiim
olmamasna ramen, iki gemi de herhangi bir rota veya hz deiiklii yapmamtr.

Resim 5: REINA 1 gemisinin radar ekrannda belirdii ana ait grnt

Kanal-16dan yaplan ilk ar sonras gemiler nce Kanal-17ye, hemen akabinde

Kanal-06 ya gemitir. REINA 1 gemisi vardiya zabiti, kendisinin ANKARAnn iskele
ba omuzluunda bulunan gemi olduu bilgisini verdikten sonra, mevcut rotalarn
atma riski arzetmesinden dolay, kendi rotasn bir miktar sancaa alarak
ANKARAnn k tarafndan gemek niyetinde olduunu bildirmitir. ANKARA
Feribotu kaptan ise cevaben, REINA 1 gemisinin bu ekilde keskin bir manevra
yapmasna gerek olmad, kendi gemisinin yeterince sratli olmasndan dolay
REINA 1 gemisinin zaten nnden geeceini belirtmitir. REINA 1 gemisinin
rotasn sancaa alarak kendi kndan gemesi yerine rotasn biraz iskeleye almas
halinde birbirlerinden neta geeceklerini ifade etmitir. REINA 1 gemisi tarafndan
iskele tarafa yaplacak kk bir rota deiiklii konusunda mutabk kalnan bu ksa
konumann ardndan taraflar yeniden Kanal-16ya gemitir.
Yaplan telsiz grmesinin ardndan ANKARA Feribotu hzn ve rotasn korumaya
devam etmitir. REINA-1 gemisi ise rotasn sancak tarafa doru alma dncesinde
iken, telsiz konumasna istinaden rotasn yeniden iskele tarafa alacak ekilde,
yaklak 8-9 derecelik bir rota deiiklii yapmtr.

Resim 6: AIS ekran grnts-2

Resim 7: AIS ekran grnts-3

Saat 00:49u gsterdiinde ve gemiler arasnda sadece 1-2 gomina mesafe kalm
iken, REINA 1 gemisinin vardiya zabiti bir panik havas iinde ANKARA Feribotuna
yeniden ar yapm ve ANKARA Feribotunun ok yakn getii, niyetinin ne
olduu sorusunu tekrarlamtr. ANKARA Feribotu kaptan da ayn panik havas
iinde VHF telsizden kar gemiye dmenini iskele alabandaya basmas iin
barm ve halen oto pilot kumandas altnda bulunan kendi dmenini ise sancak
tarafa evirmitir. Ancak aradaki mesafenin yetersizlii nedeni ile gemiler atmadan
kanmay salayacak manevray yapamam ve ANKARA Feribotunun ba taraf
REINA 1 gemisinin sancak vasatnn biraz gerisine denk gelecek ve gemiler birbirleri
ile 90 derecelik bir a oluturacak ekilde atma meydana gelmitir.
10

Resim 8: REINA 1 gemisi 8 NM ve 7 gomina mesafelerde,kerterizi deimiyor

atma esnasnda ANKARA Feribotunun balb, REINA 1 gemisinin sancak vasat
ile yaam mahalli arasna denk gelen borda sacndan ieri girmitir. ANKARA
Feribotu atma sonras makinelerini stop etmi ancak gemilerin ataleti nedeni ile bir
sre srklenme devam etmitir. REINA 1 gemisi atmadan hemen sonra su
almaya balam ve yara ald sancak tarafa doru meyillenmeye, ANKARA
Feribotunun ba bodoslamasna doru yaslanmaya ve REINA 1 gemisinin ba taraf
yava yava suya gmlmeye balamtr. ANKARAnn kaptan bu durumun, kendi
gemisindeki yolcu ve personelin emniyetini tehlikeye atacan dnerek kazadan
hemen sonra ana makine kumandasn kprstne alm ve atmadan yaklak
iki dakika sonra tornistan manevra ile REINA 1 gemisinden ayrlmaya balamtr.
Her iki gemi ayrldktan bir dakika sonra REINA 1 gemisi tamamen batmtr.
Kaza sonrasnda ANKARA Feribotunda yzebilirliini/stabilitesini etkileyecek lde
ok ciddi bir hasar meydana gelmemitir. Ba kapakta su seviyesinin 2.5 metre
kadar stnde iki adet yrtk ve ba kapak, balb ve ba pik pik tank ierisinde
bulunan ok sayda yap elemanlarnda (posta,stiffener,stringer vs.) atlak ve
bklmeler olumutur.

Resim 9: ANKARA feribotu ba tarafnda oluan hasar-1

11

Resim 10: ANKARA feribotu ba tarafnda oluan hasar-2

REINA 1 gemisi battktan hemen sonra ANKARA Feribotu kurtarma botunu (fast
rescue boat ) indirmi ve arama kurtarma almalarna balamtr. REINA 1 gemisi
kaptan ve 1. zabiti arama almlarndan ksa bir sre sonra sa olarak bulunmu ve
ANKARA Feribotuna alnarak ilk mdahale yaplmtr.
ANKARA Feribotu tarafndan yaplan acil yardm arlarnn ardndan Arnavutluk ve
talyan Sahil Gvenlik ekipleri ve evrede bulunan dier bir yk gemisi de arama
kurtarma almalarna katlmtr. Ancak yaplan tm arama almalarna ramen
REINA 1 gemisinin kayp olan sekiz personeline ulalamamtr. lgili mercilerden
alnan msaadenin ardndan, ANKARA Feribotu, 20 Ekim 2011 saat 11:15 de
arama almalarn sonlandrm ve Bari limanna doru yolcularn ve ykn
tahliye etmek zere hareket etmi, saat 21:00 sularnda Bari limanna yanamtr.
BLM 2 ANALZ
2.1 Erken ve Belirgin Manevra
Uluslararas Denizde atmay nleme Tz, Kural 15 / Aykr Gei bal
altnda Kuvvetle yrtlen iki teknenin atma tehlikesi douracak ekilde birbirini
aykr olarak gemeleri halinde, dier tekneyi sancak tarafndan gren tekne onun
yolundan kacak koullar elverdii takdirde dierinin pruvasndan gemekten
kanacaktr. ve Kural 16 / Yol Veren Teknenin Davran bal altnda Dier bir
tekneye yol vermekle ykml olan tekne iyice neta olmak zere, olana kadar
erken ve belirgin manevra yapacaktr. ifadeleri yer almaktadr.
REINA 1 gemisi, Kural 15 hkmleri gerei yol vermekle ykml tekne
konumundadr. Ancak gemiler arasndaki telsizle yaplan ilk grme, iki gemi
arasndaki mesafe sadece 2,5 NM iken gereklemitir. Oysa, kar geminin
emniyetli geiine ynelik bir tereddt sz konusu ise, iyi gemicilik uygulamalar
gereince, telsiz temasn ok daha nceden, mesafe en azndan 6 nm iken yapm
ve her halkarda atmadan kanma manevrasn da 3 nmden nce tamamlam
olmalyd.

12

Ayrca, yaplan birka derecelik rota deiiklii, gemilerin birbirinden emniyetli bir
mesafede gemesi iin yeterli olmamtr.
Bu nedenle, REINA 1 gemisi tarafndan yaplan manevra, Kural 16 hkmlerinde
ifade edilen erken ve belirgin bir manevra olarak deerlendirilemez.
2.2 Yol Verilen Teknenin Davran
Denizde atmay nleme Tz, Kural 17 / Yol Verilen Teknenin Davran
bal altnda:
a) (i) ki tekneden biri dierinin yolundan kmak zorunluluunda bulunduu
yerlerde dieri kendi rotasn ve hzn koruyacaktr.
(ii) Bu kurallar uyarnca yol vermesi gereken teknenin uygun manevra yapmad
grlr grlmez, manevra yapmakla ykml olmayan tekne atmay sadece
kendi manevras ile nlemek zere harekete geebilir.
(b) (ii) Rotasn ve hzn muhafaza etmesi gereken tekne, herhangi bir sebepten
dolay, sadece yol vermesi gereken teknenin yapaca manevra ile atmann
nne geilemiyecek kadar kendisini yakn bulursa, atmay nlemeye yardmc
olacak en iyi hareketi yapacaktr.
(c) Bir aykr gei durumunda, dier kuvvetle yrtlen bir tekne ile atmay
nlemek zere, bu Kuraln (a) (ii) sayl alt paragraf uyarnca manevra yapan
kuvvetle yrtlen bir tekne, olayn koullar elverdii takdirde, kendi iskele
tarafndan grd bir tekne iin rotasn iskelesine alarak deitirmeyecektir.
hkmleri yer almaktadr.
Ancak sz konusu kazada ANKARA Feribotu kaptan, gerek VHF telsizle yaplan ilk
grme ncesinde, gerekse grme sonrasnda REINA-1 gemisinin yapmas
gereken erken ve belirgin manevray yapmadn gzlemledii halde, Kural-17nin
ngrd erevede ne rota ne de hz deiiklii eklinde herhangi bir atmadan
saknma manevras yapmamtr. atmann gerekletii ana ok az bir
mesafe/zaman kalana kadar ANKARA Feribotu hzn ve rotasn korumutur.
2.3 Kaptann Kprstne arlmas
Yaplan telsiz grmesinden anlald zere, REINA 1 gemisi vardiya zabiti, kendi
gemisi ile ANKARA gemisinin aykr gei pozisyonunda olduklarnn ve mevcut
rotalarnn bir atma riski sergilediinin, ayrca kendi gemisinin sz konusu aykr
gei artlar itibar ile yol vermekle ykml gemi olduunun bilincindeydi.
Ancak, REINA 1 gemisi vardiya zabitinin;

gemiler arasnda 2,5 nm mesafe kalana kadar halen bir manevra yapmam
olmas ve ANKARA gemisi ile VHF telsiz temasna geerek niyetinin ne
olduunu sormas,

balangta rotasn sancaa deitirme niyetinde iken ANKARA gemisinin

kaptanyla yaplan VHF telsiz grmesinin ardndan bundan vazgemi
olmas,
dolaysyla, gerekletirmesi gereken manevraya ynelik olarak net bir karar
veremedii ve tereddt iinde olduu anlalmaktadr.
13

Bununla birlikte, VHF grmesi ncesinde en geerli ve doru manevra seenei

olan sancak tarafa rota deiiklii yapmak niyetinde iken, VHF grmesinde
ANKARA gemisi kaptannn vermi olduu cevabn kendisini daha fazla tereddte ve
yanlgya srklemi olduu deerlendirilmektedir.1
Vardiya zabitlerinin, seyir vardiyas esnasnda tereddte dtkleri her vakit,
gecikme olmakszn kaptan kprstne armas emniyetli seyrin en nemli
gereklerinden birisidir. Bu davran, kaptana kprstne geldikten sonra mevcut
durumun
deerlendirmesini
yapabilecei
ve
gereken
mdahaleyi
gerekletirebilecei yeterli bir zaman salamaktadr. Sz konusu kazada REINA 1
gemisi kaptan, kprstne olduka ge bir zamanda (kazann meydana geldii
andan saniyeler nce) arlmtr. Kprstne vard anda atma gereklemek
zeredir ve durumu analiz edip gerekli nlemleri alacak zaman bulamamtr.
2.4 Durumsal Farkndalk
VDR datalar, alnan ifadeler vb. kaynaklar aka gstermektedir ki, ANKARA gemisi
kaptan, REINA 1 gemisinin rotas hakknda yanl bir alg iindedir. Aadaki
tespitler bu durumu dorulamaktadr.

REINA 1 gemisi vardiya zabitinin sancak tarafa manevra yapmak eklindeki

dncesine katlmayp, onun yerine, rotasn 5 derece kadar iskeleye almasnn
rahat ve emniyetli bir gei iin yeterli olacan belirtir ifadesi,

Telsiz grmesi sonlandktan sonra kprstne bulunan gzc ile yapm

olduu konumalardaki, REINA 1 gemisinin ANKARAnn k tarafndan
gemesinin, doru/pratik olmayan bir manevra ekli olaca ynndeki
deerlendirmeleri,

atma meydana geldikten hemen sonra kprstne gelen personele

(bamhendis, 1.zabit vs) ve ayrca kaza sonrasnda bilgi vermek zere yapm
olduu telefon grmesinde irket yetkililerine, kazann nasl meydana geldii
ynnde yapm olduu aklamalar (gemilerin paralel rotada seyrettii esnada,
REINA 1 gemisinin rotasn aniden ANKARA gemisine doru ynelttii eklindeki
ifadeleri)

Her iki gemi gerekte birbirlerine hemen hemen 90 derecelik bir a oluturacak
ekilde seyretmekte iken, ANKARA Feribotu kaptannda, REINA 1 gemisinin
rotasnn kendi rotasna paralel (veya paralele yakn) bir rota olduu ynnde bir
algnn varl sz konusuydu.
Durumsal farkndaln ve ANKARA gemisi kaptan ile REINA 1 gemisi vardiya zabiti
arasndaki hiyerarik durumun, kazaya yol aan dinamikler zerinde temel rol
oynad sonucuna varlabilir. Aratrmalar, durumsal farkndaln temel bileeni
olduunu ortaya koymaktadr. Bunlar; bilgilerin toplanmas, toplanan bilgilerin
deerlendirilmesi ve karlalacak durumlar tahmin etmektir.

ANKARAnn sancak k omuzluunun gerisinde ve ANKARA ile ayn ynde ilerleyen baka bir
geminin varl, REINA 1 vardiya zabitinin ANKARA gemisi kaptannn cevab dorultusunda hareket
etmesini destekleyici bir unsur olabilir. (ANKARA gemisinin kndan geecek ekilde, sancak tarafa
yapaca bir manevrann dier gemi ile de aykr gei durumunda olmasna ve rotay bir miktar daha
sancaa almak durumunda kalmasna, dolaysyla yaplacak bu manevrann, ilk rotasndan uzaklamasna
neden olacan dnm olabilir.)

14

Bilgilerin toplanmas, durumsal farkndaln temel aamas olarak kabul edilir ve

mevcut durumun alglanma ekli ile balantldr. rnein bu kazada, ANKARA
gemisinde durumun alglanmas, seyir ekipmanlarndan gelen bilginin kaptan
tarafndan deerlendiriliinden kesin olarak etkilenmi olmaldr.
Elde edilen bilginin niteliine bal olmakszn, bu bilginin yorumlanmas durumsal
farkndalk ile ilgili sonraki aamadr. Bundan dolay, edinilen bilginin nitelii, sz
konusu bilgilerin yorumlanmasnda ok nemli rol oynam olmaldr. ANKARA
gemisi kaptan tecrbeli bir kaptand ve bilginin doru olarak analiz edilmemi olmas
ve aykr gei durumunun fark edilmemesi, yanl bir mantksal modelleme
durumunu gstermektedir. u hususu da anlamak gerekir ki, mantksal modellerin
yalnzca tecrbe ile olumas art deildir, ayn zamanda elde edilen bilgiler ile de
oluabilirler. Bununla birlikte kaptan, alglanan durumun kprstnn dndaki
gerek durumun bir yansmas olduuna, REINA 1 gemisi vardiya zabitinin durumu
doru ekilde yorumlamasn reddedecek veya gz ard edecek kadar inanmt.
Kaptann, REINA 1 gemisi vardiya zabitinin fikrini etkilemesi ve kararn deitirmesi
de, bu durumu teyit etmektedir.
Yukarda da akland zere, eldeki deliller REINA 1 gemisi vardiya zabitinin doru
bir durumsal farkndalk halinde olduunu gstermektedir. Kendisi, bir aykr gei
durumunun sz konusu olduunu yorumlayabilecek yeterli dataya sahipti. Kendi
gemisinin yol vermesi gereken gemi olduuna doru ekilde hkmetti ve gerekli
manevra yaplmad takdirde gemilerin atacaklarn doru olarak ngrd. Buna
ramen, yaplan rota deiiklii kazay nleyebilmek iin yeterli olmad. Ayrca,
vardiya zabiti sadece durumu deerlendirmekte ge kalmad, ayn zamanda
ANKARA gemisi ile temas kurmakta ve atmay nleyici gerekli manevray
yapmakta da gecikti.
ANKARA gemisi kaptannn zgveni ve srarnn, REINA 1 gemisi vardiya zabitini
etkilemi olmas ve vardiya zabitinde durumu alglamasna ynelik tereddtler
yaratm olmas (ki bu pheler, VHFte veya REINA 1 kaptan ile grmek suretiyle
hibir zaman akla kavuturulamamtr) kuvvetle muhtemeldir. Ayrca, vardiya
zabitinin, baka bir gemide de olsa, karsnda kendisinden ok daha kdemli ve
tecrbeli bir denizci olduunu dnerek onunla tartmaya girmekten ekinmi
olmas da kuvvetle muhtemeldir.
2.5 Ar zgven
ANKARA Feribotu kaptannda, REINA 1 gemisinin kerterizinde kayda deer bir
deiim sz konusu olmamasna ramen, kendi gemisinin nispeten ok daha sratli
olmasndan dolay REINA 1 gemisinin nnden rahatlkla geecei, REINA 1
gemisinin iskele tarafa yapaca birka derecelik rota deiikliinin bu geii daha da
rahatlataca dncesi hakimdir. REINA 1 gemisi ile kerterizin deimiyor olmas ve
aradaki mesafenin gittike azalm olmasna ramen, birbirlerine yakn geecek
olsalar da kendi gemisinin REINA 1 gemisinin nnden geecei dncesi son
anlara kadar devam etmitir.
ANKARA Feribotu kaptan, her an dmeni alabanda basmak sureti ile acil bir
kanma manevras yapmak durumunda kalma ihtimaline kar, kprstnde
bulunan gemiciyi dmenin manuel kullanm iin sevk etmemi ve atma anna
kadar oto pilot ile seyre devam etmitir.
ANKARA Feribotu kaptannn, kendi gemisinin dier gemiye nispeten ok daha
sratli ve etkin bir manevra yeteneine sahip olmas, kar tarafta kendi mesleki
15

gemii/tecrbesi ile kyaslandnda ok daha tecrbesiz bir zabitin var olduunu

dnmesi gibi nedenlerle, atma riskinin varlna ramen son ana kadar ar bir
zgven duygusu ile hareket etmi olduu deerlendirilmektedir.
2.6 Seyir Yardmclarnn Etkin Kullanm
ANKARA Feribotu kaptan, gzcnn bildiriminden sonra REINA 1 gemisini radardan
EBL ve VRM kullanarak izlemeye balam ve atmadan hemen ncesine kadar
gemiyi bu ekilde takibe devam etmitir. Radar ekran pruva yukar (head up/relative
motion) modundadr.
Operatr el kitabnda da belirtildii zere, kullanlmakta olan radarn ARPA
fonksiyonlar (seilen bir hedefi plotlama/hedef takibi yapabilme zellii) bu ekran
modunda almamakta, sadece rota yukar(course up) ve kuzey yukar (north up)
ekran modlarnda kullanld zaman aktif hale gelebilmektedir.
Kaptan, pruva yukar ekran modu yerine rota yukar veya kuzey yukar ekran
modlarndan birini kullanmay tercih etmi ve radarn hedef izleme zellii
(acquisition of target) vastas ile REINA 1 gemisini izlemeye alm olsayd, geminin
gerek rotasn ve EYN mesafesini (en yakn nokta mesafesi) net olarak tespit
edebilmi olacak ve gemilerin paralel bir rotada seyretmediini, bir atma riskinin
var olduunu fark edebilecekti.
Bununla birlikte, bir geminin izledii rotann atma riski tayp tamadn,
kerterizinin deiip deimediini veya ne lde deitiini tespit etmenin en temel
yntemlerinden birisi de cayro ripiter/pelorus kullanmdr. Sz konusu ekipmanlarla
yaplacak salkl bir gzlem, kar geminin atma riski yaratp yaratmad
hakknda fikir verebilir. ANKARA Feribotunu kapal kprstne sahip olmas nedeni
ile krlang gverte mevcut deildir ve kprst n konsolda da ayrca bir cayro
ripiter bulunmamaktadr.
Kaza ncesinde ANKARA Feribotu kaptan cayro ripiterden REINA 1 gemisinin
kerterizini takip etmemi, sz konusu takibi sadece ARPA radarn EBL ve VRM
fonksiyonlarn kullanmak sureti ile gerekletirmitir. Cayro ripiterin, kprstnn
st tarafnda yer alan miyar gvertede bulunuyor olmas, vardiyada bulunan kaptann
kprstn terk ederek cayro ripiter ile kerteriz takibi yapmay pratik bulmamasna
neden olmu olabilir. Kaptan -daha detayl/net veriler alabilecei ekran modu
seeneini kullanmyor olmakla birlikte- radar ile yapaca bir gzlemi yeterli
grmtr.
2.7 Gz ile zleme
ANKARA gemisi kaptannn, REINA 1 in kendi gemisine paralele yakn bir rotada
seyrettiini dnmesi, gzle/drbnle gerekli gzlemi yapmam olma ihtimalini de
akla getirmektedir. Gr artlarnn da olduka iyi olduu bir ortamda, seyir
fenerlerinin grnmne ynelik olarak dikkatli bir gzlem yaplm olsa idi, REINA
1in paralel veya paralele yakn bir rotada deil, ANKARA ile aykr gei oluturacak
bir rotada seyrettiinin tespit edilmesi mmkn olabilirdi.
Rotalarn paralele yakn olmas durumunda, ANKARA gemisi yetien gemi
konumunda olurdu ve bu durumda REINA 1in sadece pupa fenerini grmesi
gerekirdi. Ancak ANKARA gemisi REINA 1in sancak borda fenerini ve her iki silyon
fenerini grebilecek konumdayd.
16

Resim 11: ANKARA feribotu kprst

Resim 12: ANKARA feribotu miyar gvertesinde bulunan cayro ripiter

17

BLM 3 SONULAR
Kazann meydana gelmesi ile ilgili emniyet hususlar aada sralanmtr:
3.1 REINA 1 gemisi, Uluslararas Denizde atmay nleme Tz kurallar gerei
yol vermekle ykml gemi konumunda bulunmasna ramen, atmadan kanmak
iin erken ve belirgin bir manevra yapmamtr.
3.2 ANKARA
Feribotu, yol vermekle ykml REINA 1 gemisinin gereken
manevray yapmadn fark etmesine ramen, byle bir durumda Uluslararas
Denizde atmay nleme Tznn ngrd, kendi manevras ile atmadan
kanacak bir hareketi yapmamtr.
3.3 Gemiler birbirlerini ok ncesinde fark etmi olmakla birlikte, VHF telsiz aracl
ile yaplan ilk grme, gemiler arasnda ok az bir mesafe kalm durumda iken
gerekletirilmitir.
3.4 Yaplan telsiz grmesi net ve belirgin ifadeler tamad gibi, tereddt ve
yanlgya neden olacak unsurlar iermektedir.
3.5 REINA 1 gemisinde bulunan vardiya zabiti, yapmas gereken manevraya dair bir
tereddt ve kararszlk ierisinde olmasna ramen, atmadan ok ksa bir zaman
nce kaptan aram ve kprstne armtr.
3.6 ANKARA Feribotu kaptan, REINA 1 gemisini arpa radar ile plotlama yapmadan
izlemeyi tercih etmi, ancak bu durum kendisinde REINA 1 gemisinin izlemekte
olduu rotaya dair yanl bir algya neden olmutur.
3.7 ANKARA Feribotu kaptan, ar bir zgven duygusu ile hareket etmi ve bu
ar zgven, erken zamanda gerekletirilecek rota veya hz deiiklii eklindeki
bir saknma manevrasnn gerekli olmad ynnde bir dnceye kaplmasna
etken olmutur.
BLM 4 TAVSYELER
4.1 ANKARA Feribotu leticisi Firmaya (Denizciler Turizm ve Denizcilik A..) :
letmesi altnda bulunan gemilerde, kprst seyir vardiyas tutan personele
ynelik olarak aada belirtilen hususlar hakknda bir talimatlandrma yaplmas,
4.1.1 Radarn arpa zelliklerinin mutlaka kullanlmas,
4.1.2 Gemi zerinde yzlerce yolcunun ve onlarca mrettebatn bulunduu bilinci ve
sorumluluu ile, atma riski arz eden gemiler ile yakn geilerden her zaman
kanlmas, atmay nleme tznn ngrd saknma manevrasnn erken
ve belirgin bir ekilde yaplmas ynndeki gerekliliin, bir talimat ile yeniden
hatrlatlmas,
4.1.3 Kar gemiler ile yaplacak VHF telsiz grmelerinde mutlaka net ve anlalr
ifadelerin kullanlmas,

18

4.2 REINA 1 Gemisi leticisi Firmaya (Reina Shipping Co.Ltd.) :

4.2.1 Kprstnde vardiya tutan vardiya zabitlerinin, tereddte dtkleri her vakit,
kaptan zaman kaybetmeksizin kprstne armas gerektii bilincinin
salanmas ve zabitlerin bu konuda bir ekince tamayaca ortamn kaptan
tarafndan tesis edilmesi hususunu vurgulayan bir talimatn, iletme altnda alan
tm gemilere gnderilmesi,

tavsiye olunur.

19