ARHAHO

Provimet.weebly.com
049 373 681

V. POLITIKA AFARISTE E
BANKAVE
1.Kuptimi i politikes afariste te bankes
Politika afariste e bankes ka te bej me politiken qe e udhheqin bankat gjate
afarizmit te tyre, pra politika afariste e bankave paraqet nje grumbull parimesh e
metodash te cilat bazohen ne te arriturat shkencore dhe metodat analitike, me qellim te
prparimit te vazhdueshm te afarizmit bankar.
Indikatori kryesore i politikes afariste te bankave sht Tregu Financiare. Pra
politika afariste e bankave varet nga krkesat apo nevojat qe paraqiten ne tregun
financiare. P.sh banka do te krijoje para varsisht prej nevojave te ekonomise, do te
ndermjetesoj ne mes te subjekteve ekonomike qe kane suficit te mjeteve dhe atyre qe
kane deficit, do te beje blerjen dhe shitjen e letrave me vlere varsisht prej nevojave te
komitenteve te vet, etj.
Politika afariste e bankave permban dy grupe aktivitetesh:

1)Politika e koncentrimit (grumbullimit) te mjeteve, qe paraqet grumbullimin e

mjeteve te ekonomise dhe mjeteve te lira te qytetareve, marrjen e kredive ne vend dhe ne
boten e jashtme dhe emitimin e letrave me vlere.
2)Politika e plasmanit te mjeteve, qe prfshin plasmanin e mjeteve te
grumbulluara, blerjen e letrave me vlere, dhnien e kredive, garancive, avaleve, etj.
Ne kuadr te politikes afariste te bankave bejne pjese edhe: politiken e normes se
kamates dhe politiken e tarifave, te cilat politika varen nga kushtet e tregut,
konkurrenca, p.sh nese konkurrenca ne treg eshte e madhe atehere edhe normat e kamates
dhe tarifat do te jene te ulta, dhe anasjelltas.
Derregullimi (ka te bej me pavarsine e bankave, pra kur te gjitha elementet e
politikes afariste te bankes jane ne domenin e vet bankes).

2.Politika e koncetrimit te mjeteve

Politika e koncentrimit te mjeteve eshte njera nga aktivitetet me te rendesishme te
afarizmit te bankave. Sepse bankat ndeshen me problemin se si te rrisin potencialin e
ofrimit te mjeteve si ne menyre kualitative ashtu edhe ne menyre kuantitative. Per
koncentrimin (mobilizimin) e mjeteve bankat shfrytezojne forma dhe instrumente te
ndryshme. Ne politiken e koncentrimit te mjeteve (politiken e formimit te mjeteve),
paraqiten keto burime te mjeteve:

ARHAHO
Provimet.weebly.com
049 373 681

ARHAHO
Provimet.weebly.com
049 373 681
a)Depozitat ne para qe paraqesin mjetet monetare, te cilat i depozitojne
organizatat ekonomike, qytetaret, etj. Depozitat mund te jene me te pare, te te afatizuar
per nje kohe te pacaktuar, te afatizuar per nje kohe te caktuar, me destinim te veqant dhe
pa destinim te veqant.

b)Depozitat e kursimit dhe mjetet e tjera te qytetareve paraqesin nje nder

burimet me te rendesishme te formimit te potencialit kreditore te bankave. Depozitat e
kursimit mund te jene te afatizuara ne kohe te pacaktuar, te caktuar, me destinim te
veqant, pa destinim te veqant.
c)Mjetet nga emisioni i letrave me vlere paraqet nje menyre mjaft te
prshtatshme per mobilizimin e mjeteve nga sektori i ekonomise dhe i popullsise.
d)Kredite nga B.Q paraqesin burim plotsues i mjeteve ne politiken e
koncentrimit te mjeteve nga ana e bankes.
e)Marrja e kredive ne vend dhe ne boten e jashtme paraqet nje forme te
rendesishme te grumbullimit te mjeteve afatgjate, apo mjeteve per ruajtjen e likuiditetit te
bankes.
Ne politiken politiken e koncentrimit (grumbullimit) te mjeteve, banka duhet ti kete
parasysh keto parime te rendesisshme:
a)te harmonizoje politiken e koncentrimit te mjeteve me politiken e plasmanve,
b)qe politiken e koncetrimit te mjeteve tu pershtate sa me mire nevojave te
komitenteve te vet,
c)qe te bej planifikimin afatgjate te politikes se koncentrimit te mjeteve,
d)qe te percjelle aktivitetin ekonomik, investimet, parate e gatshme ne qarkullim, etj.
e)likuiditetitn, solvenitetin, sigurine dhe efikasitetin e deponimeve dhe parimin e
rentabilitetit.
Me harmonizimin e te gjitha ketyre parimeve ne nje teresi, ndertohet politika e
formimit te mjeteve te bankes si pjese e politikes afariste te saj.

3.Politika e plasmanit te mjeteve

Politika e plasmanit te mjeteve prfshin plasmanin e mjeteve, dhnien e kredive
afatgjata, afatshkurter dhe konsumuese, dhnien e garancive, avaleve, dhe punt e tjera
bankare qe kane te bjn me dhnien e parave dhe te kredive. Politika e plasmanit te
mjeteve sht pjese me e ndrlikuar dhe m me prgjegjsi e politikes afariste te
bankave, dhe ne kuadr te ksaj dhnia e kredive investive sht nj nder detyrat m me
prgjegjsi te bankave. Politika e plasmanit te mjeteve duhet te perfshije:
1)hartimin e planeve vjetore te politikes se plasmanve dhe planeve afatmesme,
2)kriteret pr zgjedhjen e krkess pr lejimin e kredise,

ARHAHO
Provimet.weebly.com
049 373 681

ARHAHO
Provimet.weebly.com
049 373 681
3)kushtet dhe kriteret per lejimin e kredive afatshkurter dhe afatgjate per mjete
xhiruese,
4)kushtet dhe politiken e kreditimit te sektorit te popullsise,
5)metodat e vlersimit te programeve investive (feasibility sutudy) gjate gjate
kreditimit te projekteve investive,
6)dinamiken e shfrytzimit te kredive investive (afatet, transhet, etj), etj,

4.Parimet e afarizmit bankar

Rendsi te veante pr institucionet bankare kane rendsi kto parime:

1)Parimi i likuiditetit
Banka kryesisht punon me mjetet e huaja monetare (depozitat, depozitat e kursimit,
kredit qe merren ne vend dhe ne boten e jashtme, etj), pr kt arsye banka ka pr
detyre ti ktheje kto mjete pa kurfar prolongimi, pra brenda afatit dhe me kushte te
caktuara, dhe vetm ne kt mnyre banka e fiton besimin tek deponuesit. Likuiditeti
prfshin si obligimet ndaj deponuesve dhe kreditoreve, ashtu edhe obligimet ndaj
shfrytzuesve te kredive.
Duke u bazuar ne kt, likuiditetin i banks paraqet aftsin e banks qe na afate te
caktuara ti kryej te gjitha obligimet e skaduara. Prandaj mund te themi se nj banke
eshte likuide nse pas ndarjes se rezervave te likuiditetit, mund ta kryej pa pengesa
aktivitetin kreditore dhe ti kryej obligimet e skaduara brenda afatit. Likuiditetin e
saj banka e siguron me sinkronizimin e afatit te plasmaneve me afatet e sakdimit te
obligimeve. Nse obligimet (depozitat dhe burimet tjera) jane te natyres afatshkurter,
ather banka duhet qe pjesen me te madhe te aktives (plasmanet) ta mbaje ne formen me
likuide, ndersa nese burimet jane afatgjata atehere banka mund te mbaje ne aktiven e saj
mjete afatgjata (plasmane afatgjata). Duhet pontecuar se transformimi i afateve sht
karakteristike e bankave komerciale (depozitare), pra vetm bankat jan ne gjendje
mjetet afatshkurtra ti plasoje me afat te gjate, sepse gjithmon nj sasi e mjeteve
monetare mbetet ne llogari te banks.
Banka gjithmon duhet te tentoje qe te arrije likuiditetin optimal, dmth te kete ne
llogari te B.Q mjetet te mjaftueshme te rezervave te likuiditetit, qe do te shfrytzoheshin
nese hyrja e mjeteve nuk do te ishte e harmonizuar me plasmanin e mjeteve te
banks. Ne praktike bankat kane ose mungese ose teprice te mjeteve likuide. Nse
banka ka mungese te mjeteve likuide, atehere ajo sht jolikuide dhe kjo do te ndikoje
negativisht si pr bankn ashtu edhe pr komitentt. Nese banka ka mjete te teprta
likuide, ather banka prap sht ne gjendje te pavolitshme, sepse pr kto mjetet nuk
merre kuruar kamate. Duhet potencuar edhe nje gje se nese bankat mund te marrin kredi
me kushte te volitshme nga bankat tjera, B.Q dhe nga bota e jashtme, atehere ato ndajne
me pak mjete ne forme te rezervave te likuiditetit dhe anasjelltas. Ne lartesine e
rezervave te likuiditetit (te cilat bankat e ndajne te B.Q), ndikojne:

ARHAHO
Provimet.weebly.com
049 373 681

ARHAHO
Provimet.weebly.com
049 373 681
a)Transaksionet monetare te komitenteve (nese kemi trheqje te madhe te mjeteve
nga komitetnte atehere zvoglohet likuiditeti i asaj banke, dhe anasjelltas hyrja e
depozitave shkakton rritjen e likuiditetit te bankave. Mirepo transaksionet monetare ne
mes te komitenteve te se njjts banke nuk ndikojn ne likuiditetin e banks, pasi qe
lartsia e depozitave te bankes nuk ndryshon).
b)Politika e likuiditetit te bankave (nese banka ka nje numr te madh te
komitenteve, te cilat kane marrdhenie te ngushta afariste ndrmjet tyre, atehere rezerate e
likuiditetit do te jene me te vogla, sesa ne rastet kur banka nje numer te vogle te
komitenteve qe nuk kane marrohenie te ngushta afariste ndermjet veti. Pastaj bankat qe
punojne ne vende te zhvilluara ndajne me pak rezerva te likuiditeti sesa bankat qe
punojne ne vendet e pazhvilluara.
c)Politika monetare e B.Q (B.Q ndikon ne rezervat e likuiditetit me ane te
mekanizmit te kredise, sepse ajo u jep bankave tjera kredi per plotsimin likuiditetit te
teyre..
Likuiditetin e bankes mund ta ndajme ne tri grupe:
a)Likuiditeti primar (likuiditeti primar prfshin parat e gatshme dhe tepricn e
mjeteve likuide te banks ne llogarite te B.Q mbi rezervat e likuiditetit. Pra likuiditetit
primare eshte rezerva themelore e likuiditetit qe i mundson banks qe ne afat ti paguaj
obligimet e skaduara, qe ti kryej te gjitha pagesat e komitentve, qe pa pengese te
kryej aktivitetin kreditore. Rezerva e likuiditetit shprehet ne prqindje mbi depozitat qe
i disponon banka dhe ndahet ne mjete te gatshme ne llogarite te B.Q. Kto rezerva te
likuiditetit mund te identifikohen si likuiditet primar i banks, sepse prfshijn parat e
gatshme. Norma e rezerves se likuiditetit varet nga keta faktore: 1)nga format sekudnare
dhe terciare te aktives likuide, 2)nga struktura e komitenteve nga aspekti i madhesise
se tyre, 3)nga struktura e depozitave, si dhe format e mjeteve te huazuara, 3)nga
struktura e afatit te plasmanve te bankes, 4)nga aftsia e bankes qe te planifikoj
likuiditetin e saj, etj. Ne pervojen e deri tanishme norma e rezerves se likuiditeti nuk
mund te jete me e vogel se 3-5% te depozitave te teresishme.)
a)Likuiditeti sekondar (likuiditeti sekondar perfshine pos likuiditetit primar, edhe
burimet plotsuese te likuiditetit. Kjo paraqet per banken rezerve plotsuese te
likuiditetit, te cilat ajo i perdore ne situata te caktuara, ne rastet e daljeve te papritura
te mjeteve. Likuiditeti sekondar perbehet nga: 1)mjetet monetare te fondeve rezerve te
bankave, 2)kredite nga B.Q, 3)mjetet devizore te cilat ato i disponojn, 4)shfrytzimi
pr nje kohe te shkurter te rezervave te detyrueshme ne llogari te B.Q, etj.
c)Likuiditeti terciar (perfshine ato forma te mjeteve likuide te cilat mjaft veshtire
mund te transformohen ne para te gatshme ose mjete monetare te B.Q, dhe ne likuditetitn
terciar hyjne: 1)transhet e pashfrytzuara te kredive te bankat e vendit, 2)transhet e
pashfrytzuara te kredive te bankat e huaja, 3)mundesia e marrjes se mjeteve ne
tregun e parave, etj).
Dhe duhet theksuar se detyre prioritare e B.Q eshte kujdesaj e ruajtjes se likuiditetit te
bankave tjera.

ARHAHO
Provimet.weebly.com
049 373 681

ARHAHO
Provimet.weebly.com
049 373 681

2)Parimi i solventitetit, i sigurimit dhe i efikasitetit te

deponimit te mjeteve
Solveniteti nnkupton aftsin e bankave qe ti kryeje te gjitha obligimet e skeduara.
Ndrsa josolventiteti paraqet paaftsin e kryerjes se te gjitha obligimeve te skeduara.
Josolvenitetin e bankave e shkaktojne: 1)jolikuiditeti, 2)joharmonizimi i struktures se
afatit te plasmanve me afatin e burimeve te mjeteve (depozitat dhe burimet tjera),
3)afarizmi me humbje, 4)prdorimi josolid i mjeteve, etj.
Sigurimi nga aspekti i afarizmit bankar, paraqet mundsin e pagess dhe te
arktimit te te gjitha obligimeve e krkesave me kohe sipas kontrats. Banka
gjithmon duhet te kujdeset pr sigurin e plasmanve te saj gjate lejimit te kredive, pra
ket e bene duke siguruar garanci pr kthimin e kredis me rregull nga borxhliu. Parimi i
siguris duhet ti mbroje komitentt e banks nga rreziku i deshtimit te bankes.
Efikasiteti i deponimeve nnkupton realizimin e rezultateve te suksesshme te bankes
ne fushen e kreditimit. Efikasiteti i deponimeve mund te vlersohet nga aspketi i
operacioneve individuale te banks, por edhe nga aspekti i subjektit ekonomik si
shfrytzues i kredis, apo nga aspekti i bankes si teresi. Ky parim i obligon bankat qe ti
orientojne mjetet ne ato dege qe kane rndsi te veante, ne mnyre qe deponimet e
tilla te japin rezultate te optimale.
Keto parime me se shumti shprehen ne politiken e plasmanit, prandaj kjo i obligon
bankat dhe kuadrot te saja te specializuar qe ne menyre profesionale ti analizojne
detalisht te gjitha faktet per prcaktimin e aftsis kreditore te kredimarresit dhe te
binden se plasmani do te jepe efektet e prituara.
Parimi i sigurimit ka rendsi te vqant te sektori i popullsis, sepse sht vshtire qe
te vrtetohet aftsia kreditore e qdo individi, pranaj banket sigurohen me kambiale me dy
apo me tepr zhirant, marrin ndalesa administrative, e shpesh edhe e sigurojn kredin te
entet e sigurimit.

3)Parimi i rentabilitetit
Parimi i rentabilitetit nnkupton realizimin e fitimit sa me te madh nepermjet
ndryshimit midis kamates aktive (per kredi) dhe kamates pasive (per depozita). Pra sa
me e madhe marzha e kamates (kamata aktive kamata pasive) aq me i madh do te jete
fitimi i bankes. Parimi i rentabilitetit eshte ne kundrshtim me parimin e likuiditetit,
sepse parimi i likuiditetit krkon qe banka te mbaj me shume mjete likuide, kurse parimi i
likuiditetit krkon qe sa me shume banka ti angazhoj mjetet nepermjet plasmanit te tyre.
Duhet potencuar se ne kushtet bashkohore me shume rendesis i jipet parimit te likuiditetit
dhe sigurimit.
Te ardhurat (fitimi) qe i ngel banks pas mbulimit te shpenzimeve te afarizmit dhe
te ndarjes se mjeteve te punsuarve, ndahet ne mes te antareve te bankes (aksionareve).

5.Politika e norms se kamats

ARHAHO
Provimet.weebly.com
049 373 681

ARHAHO
Provimet.weebly.com
049 373 681

ARHAHO
Provimet.weebly.com
049 373 681