Professional Documents
Culture Documents
Reportazh
Reportazh
Zenepe Luka
Drejt Zagrebit.
Me kërkesën tonë, Ambasadori i Shqipërisë në Kroaci z. Pëllumb Qazimi, premtoi një
takim të grave intelektuale shqiptare të këtij shteti me delegatet e këtij kuvendi.Rruga
deri në kryeqytetin kroat, zgjati plot 16 orë, kjo jo vetëm për shkak të largësisë,
duheshin përshkuar 870 km, por edhe të motit të vështirë.Megjithëse itenerari i
dërguar më parë nga ambasadori, ishte më i shkurtëri, megjithë mjeshtërinë e
përdorimit të timonit nga dy shoferët e kompanisë Ulsi Hamiti dhe Arben Aga,
dëbora, pengoi disi ecjen me kilometrazhin e
duhur.
Emocione dhe lotë gëzimi në sytë e grave shqiptare të Kroacisë.
50 gra nuk kishin lëvizur nga vendi edhe pse u gjëndëm mes tyre në orën 21.00 nga
ora 18.00 që ishte planifikuar takimi.Askush nga ne, nuk i kish parashikuar atë barrë
të madhe emocionesh, që shpërtheu ne lotë malli dhe gëzimi.
Ambasadori Pëllumb Qazimi, në fjalën e tij të hapjes u shpreh se “Takimi i grave
intelektuale shqiptare nga të gjitha trevat në Kroaci, i pari i këtij lloji, është një
eveniment i rëndësishëm, jo vetëm për gruan, por edhe për ambasadën shqiptare në
Zagreb .
Dorotea Kerni, bashkëshorte e Ilir Kernit, jep një panoramë të aktivitetit të gruas
shqiptare në Kroaci, e cila është e organizuar në dy shoqata.Shoqata “Drita” dhe
“Mbretëresha Teuta”.Në thelb të aktivitetit të tyre kanë promovimin e kulturës dhe
identitetit shqiptar.Në aktivitetet promoivuese, ato ftojnë edhe intelektuale
kroate.Sikurse shprehet ajo, Ambasada shqiptare mbështet dhe inkurajon veprimtaritë
e këtyre shoqatave, duke u bërë pjesë e tyre.
Emocionet që solli Lidia Koci:
Një grua e re e bukur, shumë vitale, mori fjalën e para.Ajo nisi të flasë shqip duke
thënë se:”Është nder për gratë shqiptare dhe kroate, që të keshë në krah Roza
Anagnostin, të dëgjosh këngën e Irini Qirjakos, të bisedosh me Tefta Radin, spikeren
dhe gazetaren e mirënjohur të Telivizionit shqiptar, të njohësh gazetare e shkrimtare,
që u ke lexuar vetëm shkrimet e librat e tyre, të shtërngosh duartë me intelektualet
came.Këto janë prurje të mëdha në jetën e gruas, që mundëm ti prekim për herë të
parë dhe emocionet na ngrohën zemrat në këtë ditë të acartë
dhjetori.
-Kërkojmë të bashkohemi me ju, të shtegtojmë bashkë dhe të ngrejmë fuqishëm zërin
tonë, për të gjallëruar jetën e gruas dhe vënë në vend dinjitetin e vlerat e saj.Na
pranoni edhe ne në Fondacion- ka thënë ajo.
Tepër emocionues ishte edhe diskutimi i mësueses së anglishtes Durdica Ramqaj,
kroatje e bukur e martuar me një shqiptar.Ajo u shpresh se i pëlqejnë shumë gratë
shqiptare, admiron virtytet e tyre dhe se ndjehet tërësisht shqiptare.
Emocionet shpërthyen më tej nga fjala dhe recitimet e artistes Roza Anagnosti dhe
kënga e Irini
Qiriakos.
Kanë qënë pikërisht këto emocione të mëdha, në këtë prag Kuvendi, që pas darkës të
shtruar nga biznesmeni që kish mbiemrin Nermin, të mos pushonim, por të vijonim
rrugën natën e acartë për të mbrritur në Singen të Gjermanisë, ku na prisnin gratë
vendase ardhur prej vitesh nga Kosova dhe Shqipëria.
Ka qënë e pabesueshme, por kjo ndodhi. Pas 26 orë udhëtimi, gratë shpërthyen në
humor e këngë dhe vallzime, që zgjatën deri në orën, që po hynte dita e re e 19
dhjetorit.Recitimet e artistes Roza Anagnosti, këngët vitale të Irini Qiriaku që këndoi
live dhe u shoqërua nga salla, ndezën festën që i kushtohej jo vetëm ardhjes së
delegateve të Kuvendit, por edhe kremtimit të 28 nëntorit, që ishte lënë në këtë datë,
për tu ndjerë më fuqishëm gëzimi i festës.Shfaqja e grupit të valleve me otive
shqiptare, ishte dhurata më e bukur për pjesmarrëset në këtë festë, ku ishin
protoganiste gratë intelektuale shqiptare dhe diasporës.
Nis Kuvendi në
Haidelberg
Në Singen dita zbardhi me dëborë, kësisoj na duhej më shumë kohë për të mbrritur në
qytetin e Heidelbergut, ku do të mbahej Kuvendi i 8-të i gruas intelektuale
shqiptare.Gjatë rrugës mësojmë se Heidelbergu, është një qytet I madh në Neckar, në
pjesën jugperëndimore të Gjermanisë.Ai është i njohur në botë për numurin e madh të
Universiteteve që ka si dhe është një vend mjaft atraktiv për turistët që vijnë nga të
gjitha vendet e botës.Qyteti ka mbi 140.000 banorë dhe rradhitet i pesti qytet më I
madh në Baden-Ëurtenberg. Atë ditë që do të mblidhej Kuvendi, tv gjerman dha
lajmin se ishte shënuar temperatura -19 gradë, e fthtë, që nuk ishte parë dhjetë vitet e
fundit.
Në orën 13.00, në sallën e shoqatës “Iliria”. Mbushur me flamuj ku shkruhej
banderola: “Kuvendi I 8-të i gruas intelektuale shqiptare mbarëkombëtare”, nisi
punimet Kuvendi i drejtuar nga Këshilli organizativ. e përbërë nga presidente e
Fondacionit, Roza Anagnosti.Afërdita Xheladini dhe Selvete Testena
Intelektualet vendase, Sheremet Pantina, Ylberie Rad dhe Hasan Zeka nën
perkujdesjen e z. Can Tahiri, kishin marrë të gjitha masat, që Kuvendi të mbahej në
kushte komode.Sipari u cel me hymnin e flamurit, të kënduar nga një grup fëmijësh të
veshur me costume kombëtare.
Referati dhe kumtesat.
Tema e Kuvendit:Roli dhe kontributi i gruas, për të mbajtur gjallë dhe përcjellë
brezave gjuhën amtare, traditën, kulturën dhe vlerat e Kombit”, është përcjellë nga
presidente e Fondacionit “Nermin Vlora”.Aty u trajtua gjatë edhe përpjekjet që bën ky
fondacion prej 8 vjetësh, që me sakrificë dhe pa asnjë mbështetje nga shteti, ka
mundur të mbrrijë deri në Kuvendin e 8-të të gruas intelektuale, duke bashkuar zërin e
gruas shqiptare në të gjitha trevat dhe sëfundmi në Diasporë, në kërkim të të drejtave
të tyre, vlerësimin dhe vënien në vendin që i takon gruas në vendimarrje. Një shoqëri
demokratike, nuk mund të quhet e tillë, nëse nuk vlerëson kontributet e gruas, që
është një vlerë e pazëvëndësueshme e shoqërisë, një xhevair në ballin e Kombit
shqiptar.Më pas kanë vijuar diskutimet.
Qanile Paja, kryetare e gruas emigrante në Greqi, në diskutimin e saj u shpreh
se:”Gratë shqiptare, që u deturuan të emigrojnë për shkak të gjëndjes ekonomike edhe
në Greqi, kanë dhënë kontributin e tyre me dinjitet, duke shpalosur vlerat e shqiptares,
gruas së pastër, punëtore e të ndershme edhe pse i është dashur të punojë në punë
jashtë profesionit dhe nuk kam turp të them se është shndruar në një shërbëtore e
familjeve greke.Duke u ndalur në problematikën e shoqatës së grave atje, ajo vuri
theksin në kërkesën e herëpashershme që bëhet për ngritjen e shkollave shqipe në
Greqi, pasi po shfaqen probleme të mëdha për mësimin e gjuhës shqipe nga fëmijët e
lindur atje.Kjo është përgjegjësi e shtetit shqiptar dhe ne do të vazhdojmë të
këmbëngulim për celjen e shkollave shqipe në Greqi.Shembull duhet të bëhet për të
gjithë ne Diaspora, ku vumë re si në Singen edhe në qytetet e tjera, funksionojnë
shkollat për mësimin e gjuhës shqipe dhe fëmijët e të rinjtë flasin shqipen letrare.
Fatime Isufaj, përfaqësuese egruas came, ardhur nga Vlora, në diskutimin e saj u
shpreh:”Ndjehemi të emocionuara, që për herë të parë gruaja came. bëhet pjesë e një
Kuvendi Mbarëkombëtar, të organizuar nga Fondacioni “Nermin Vlora”.Historia e
popullit cam është po aq e lashtë sa e popullit tonë, histori që ka brenda lavdinë e
dhimbjen.Stërgjyshe t tona kanë provuar reprazaljet nga më të dhimbshme kur u
dëbuan nga trojet e tyre, ku një numur i madh vdiqën rrugës.Komuniteti cam në
Shqipëri, pjesë e rëndësishme e të cilit është edhe gruaja, punon itensivisht për tu bërë
faktor përcaktues për fatet e tij dhe besojmë se nuk do të jetë e largët dita, kur të
fitojmë të drejtat tona.Ajo e mbylli diskutimin e saj, i cili preku të pranishmet, me
këtë histori. “Bajroni kishte buajtur në një familje came dhe kur do të largohej pyeti të
zonjën e shtëpisë:”Sa duhet të paguaj për shërbimin?Ajo i u përgjigj:”Unë nuk dua të
më paguash, unë dua të më duash”.
Roza Anagnosti, si përfaqësuese e grave-elitë të artit shqiptar, në fjalën e saj, u
përqëndrua tek kontributi që ka dhënë e jep gruaja shqiptare në fushën e artit, në
skenë dhe kinematografi, në letërsi e pikturë, ku shfaqet talenti dhe proekupimi i saj
për të realizuar mjeshtërisht rolet dhe krijimtari të vyer.Ajo u shpreh se në këto fusha,
gruaja shqiptare e ka realizuar më së miri misionin e saj, duke hyrë e mbetur në
historinë e artit pjesa më e vyer, pasi kanë mbushur zemrat e njerëzve me dashuri dhe
emocion.
Shefike Gjoni, intelektuale e ardhur nga Mali I Zi, ka folur në emër të grave
intelektuale atje dhe të degës së Fondacionit “Nermin Vlora” në Ulqin.Në këtë
Kuvend- është shprehur ajo, do të sjell një kronologji të jetës së gruas shqiptare të
Malit të Zi gjatë dekadave të fundit.Në bazë të materialit ekzistues, krijohet
përshtypja se gruyaja shqiptare nuk ka portret, ajo është bashkëudhëtare e paverejtur e
burrit dhe shërbëtore e parëndësishme e tij.Nëse grave malazeze ju happen dyertë e
shkollave në vitet 70-yë të shekullit 19-të dhe për herë të parë voyuan në shekullin e
20-të, ndërsa me ligj u barazuan me meshkujt një gjysëm shekulli më vonë, gruaja
shqiptare duhej të priste ende që të fillonte një jetë e re.Gjatë historisë përmenden
vetëm disa gra si Tringa e Smajlit nga Gruda.
Në vitet 1970-90 kemi femrat e para shqiptare me diploma universitare dhe sot janë
gra të emancipuara, që nuk lodhen për të edukuar gjeneratat e reja, që janë e ardhmja
e Kombit.Që nga vitit 1999, me clirimin e Kosovës, u rrit ndjeshëm pjesmarrja e
femrës në në Unioversitetiet e Kosovës dhe të Shqipërisë.
Gjoni ka ngritur problemin se ehe pse është rritur ndjeshëm numuri I grave dhe
vajzave të shkolluara, që po japin një kontribut të vyer për demokracinë në Malin e
Zi, vlen për të dëshiruar përfaqësimi i saj në jetën publike e shoqërore edhe pse
përbën mbi 50 përqind të popullsisë.Në pushtetin local të Ulqinit kemi vetëm një
femër, ndërsa nuk rezulton asnjë grua shqiptare drejtuese institucioni. Për të kërkuar
të drejtën tonë, të inkuadruar në shoqatat joqeveritare, po këmbëngulim gjithmonë e
më shumë për të zënë vendin që na takon në shoqërinë ku bëjmë pjesë.Ne nuk
kërkojmë lëmoshë, fatin tonë e kemi në duartë tona dhe vdo ditë e më shumë po japim
kontributin për integrimin në shoqërinë malazeze dhe atë europiane, pas liberalizimit
të vizave.
Në Kuvend folën edhe zonjat Fatime Sulejmani, përfaqësuese e grave intelektuale të
Singen, Afërdita Xheladini në emër të grave pjesmarrëse nga Heidelbergu, ndërsa do
të tërhiqte vëmëndjen diskutimi kosovares Selvete Terstena, një këngatare e famshme
kjo, që përfaqëson edhe gruan nga diaspora.
Kozeta Zavalani,
Gazetarja e mirënjohur, lexoi përshëndetjem drejtuar Kuvendit nga gratë 100
intelektuale të Ameriklës së largët, nga Hartfordi i Ana Frank dhe Mark Tëen-it, i
shtetit të Kushtetutës Amerikane, Connecticut( Kenektikat) dhe Ëashingtoni,
kryeqendra e demokracisë dhe civilizimit botëror.Në përshëndetje thuhet:Mbajtja e
Kuvendit të tetë në Gjermani ka një domethënie të madhe për vetë vlerat dhe
integrimin që duhet të zërë femra shqiptare në Europë, psejë e sëcilës jemi.Nuk duhet
të harrojmë thënien e Sokratit:”Burrat bëjnë veprat, gratë bëjnë burrat”.
Fatime Demiri nga Maqedonia, foli në emër të intelektualeve shqiptare të këtij
shteti.Pasi dha një tablo të gjëndjes së gruas në Maqedoni, kontributit të saj në shumë
fusha, shembullin e intelektules shqiptare për të bashkëjetuar në harmoni të plotë me
etnitë e tjera, madje deri edhe në guximi për të kandiduar si presidente e Republikës,
Demiri u shpreh se: Vetë shembulli i delegateve të këtij Kuvendi, diskutimet, debatet,
sakrificat dhe vetmohimi për të sfiduar cdo vështirësi, është dëshmi e gjallë e aftësive,
mundësive, kontributit dhe inteligjencës, që mbart në vetvehte gruaja, për të carë në
jetë njëlloj si burrat, pse jo edhe më mirë se burrat, duke pasur shembull jetën dhe
aktivitetin e shqiptares së madhe, Ambasadores së Kombit Nermin Vlora , emrin e të
cilit ka Fondacioni ku aderojmë.
Kozeta Mamaqi, një ndër gazetaret e shquara, që ka Shqipëria, me një elokuencë për
tu admiruar, paraqiti përpara pjesmarrëseve në Kuvend, disa nga mbresat dhe
emocionet që kish përjetuar në Kuvendet e e gruas intelektuale, që janë mbajtur në
Kalabri, Prishtinë për të mbrritur në Kuvendin e 8-të këtu në Heidelberg.Ajo u ndal
edhe punën që bën fondacioni “Nermin Vlora Falaschi” për të zgjuar ndërgjejgjen e
gruas shqiptare kudo ndodhet, për të bërë luftëtare të vendosur, për emnacipimin e
mëtejshëm të saj, tashmë si pjesë e rëndësishme integruese në Europë.