Kaynak Yntemlerinin ki Temel

Kategorisi

KAYNAK YNTEMLER

Ark Kayna
Diren Kayna
Oksi-Yanc Gaz Kayna
Dier Eritme Kaynak Yntemleri
Kat Hal Kayna
Kaynak Kalitesi
Kaynak Kabiliyeti
Kaynakl malatta Tasarm

Eritme kayna birletirme, birletirilecek iki

parann, bazen balantya ilave metal ekleyerek
eritilmesiyle gerekletirilir
rnekler: ark kayna, diren nokta kayna, oksiyanc gaz kayna
Kat hal kayna birletirmeyi oluturmak iin s
ve/veya basn kullanlr; ancak esas metallerde
erime olmaz ve ilave metal kullanlmaz
rnekler: dvme (demirci) kayna, difzyon
kayna, srtnme kayna
1

Elektrik Ark Nedir?

Ark Kayna (Arc Welding=AW)

Elektrik ark = bir devredeki aralktan geen

elektrik akm dearj
Akmn akt bir iyonize gaz demeti
(plazma) tarafndan srdrlr

Metallerin birletirilmesinin, bir elektrod ile para

arasndaki elektrik arknn ss ile oluturulduu bir
eritme kaynak yntemi
Arkn rettii elektrik enerjisi, herhangi bir metali
eritmeye yeterli scaklklar oluturur ~ 5500 C
ou ark kaynak yntemlerinde kaynakl balantnn
hacmini ve dayanmn arttrmak iin dolgu (ilave)
metal eklenir
Baz temel yntemler, arkla kesmede de
kullanlmaktadr

Ark kaynanda ark balatmak iin,

elektrod para ile temas haline getirilir ve
hemen ayrlarak ksa bir mesafede tutulur
3

Ark Kayna
Elektrod ucunun yaknnda bir erimi metal banyosu
oluturulur
Elektrod balant boyunca ilerlerken, erimi metal kendi
kanalnda katlar

Elle Ark Kayna ve Ark Sresi

Elle kaynakta problemler:
Kaynak balant kalitesi
retkenlik

Elektrod pensi
Elektrod

Elektrod kablosu

LERLEME YN

lave metal
(bazen)
Katlam
kaynak
banyosu

Ark
Para
Erimi kaynak
banyosu

Para kskac

Ark Sresi = (Ark sresi)nin (alma saati)ne oran

Dier ad ark-on time
Tipik deerler:
Elle kaynak ark sresi = % 20

Kaynak
makinas

AC veya DC
akm reteci

Makinayla kaynakta arttrlm ark sresi ~ % 50

Para kablosu

ekil 31.1 - Bir ark kaynak ynteminin temel konfigrasyonu

ve elektrik devresi

Eriyen Elektrodlar
Ark Kaynak Elektrodlarnn ki Temel Tr

Eriyen elektrodlarn biimi

(rtl elektrod olarak da bilinen)
Kaynak ubuklar, 22,5 mmden
45 mmye kadar uzunlukta ve 9,5
mm veya daha kk apldr ve
periyodik olarak deitirilmeleri
gerekir
Kaynak telleri, sk sk
kesintilerden kanmak zere,
uzun tel boylarna sahip
makaralardan srekli olarak
beslenebilir
Hem tel hem de ubuk formundaki
elektrod, ark iinde tketilir ve ilave
metal olarak kaynaa eklenir

Eriyen kaynak srasnda tketilen

Ark kaynanda ilave metalin menba
Erimeyen kaynak ilemi srasnda tketilmeyen
Herhangi bir ilave metalin ayrca eklenmesi gerekir

Erimeyen Elektrodlar

Arkn Korunmas

Erimeye direnli Tungstenden yaplr

Kaynak srasnda yava yava tkenir (buharlama
temel mekanizmadr)
Ayrca tel eklindeki bir ilave metalin, kaynak
banyosuna srekli olarak beslenmesi gerekir

Ark kaynandaki yksek scaklklarda, metaller

havadaki oksijen, azot ve hidrojene kar kimyasal
olarak reaktifdir
Balantnn mekanik zellikleri, bu tr reaksiyonlar
sonucu ciddi ekilde bozulabilir
lemi korumak iin, tm ark kaynak yntemlerinde
arkn evresindeki havadan korunmas gerekir
Argon, Helyum ve CO2 gibi koruyucu gazlar
Dekapan

Dekapan

10

Deiik Dekapan Uygulama Yntemleri

Kaynak srasnda oksitlerin ve dier kirliliklerin oluumunu

engelleyen veya bunlar zerek uzaklatran bir madde
Kaynak iin koruyucu atmosfer oluturur
Ark kararl hale getirir
Sramay azaltr

Toz halindeki dekapann kaynak ilemine beslenmesi

Kaynak srasnda ilem blgesini rtmek zere eriyen
dekapan maddesiyle kaplanm ubuk elektrodlar
(rtl ubuk elektrodlar)
Dekapann z halinde iine doldurulduu ve elektrod
erirken aa kan tp eklindeki elektrodlar (zl
elektrodlar)

11

12

Eriyen Elektrodlar Kullanan

Ark Kaynak Yntemleri

Ark Kaynandaki Akm reteleri

Doru akm (DC) veya Alternatif akm (AC)
AC makinalar satn alma ve iletme bakmndan
daha ucuzdur ancak genellikle demir esasl
metallerle snrldr
DC ekipman tm metallerde kullanlabilir ve genel
olarak ark kontrol iin daha avantajldr

Transformatr (AC)

Redresr (DC)

Jeneratr (DC)

Elektrik ark kayna (SMAW)

Gazalt ark kayna (GMAW-GTAW)
zl telle ark kayna (FCAW)
Elektrogaz kayna (EGW)
Tozalt ark kayna (SAW)

13

14

Elektrik Ark Kayna

(Shielded Metal Arc Welding = SMAW)
Dekapan ve koruma salayan kimyasallarla kapl bir
ilave metal ubuktan oluan bir eriyen elektrod
kullanr
Bazen rtl elektrod kayna olarak da adlandrlr
G reteci, balant kablolar ve elektrod pensi
birka bin YTLye elde edilebilir

ekil 31.2 Bir (insan) kaynak

tarafndan uygulanan
rtl ubuk
elektrodla elektrik ark
kayna

15

16

Elektrik Ark Kaynanda ubuk Elektrod

lave metalin bileimi genellikle esas metale yakndr
rt, bir silikat balaycyla bir arada tutulan, oksit,
karbonat ve dier katklarla kartrlm toz halindeki
sellozdan oluur.
Kaynak ubuu, akm retecine bal elektrod pensi
tarafndan sktrlr
rtl ubuk elektrodla kaynan zayflklar:
ubuklarn periyodik olarak deitirilmesi gerekir
Yksek akm seviyeleri, rtnn erken erimesine
neden olabilir

Eriyen elektrod
LERLEME YN

Elektrod rts
Curuf

Elektrod
rtsnden
koruyucu gaz

Katlam
kaynak metali
Esas metal

Erimi kaynak metali

ekil 31.3 - Elektrik ark kayna

(Shielded Metal Arc Welding=SMAW)
17

TS 563- EN 499a gre rtl Elektrodlar

18

rtl ubuk
Elektrod Seimi

19

20

Kaynak
Parametrelerinin
Etkileri

Elektrik Ark Kaynann Uygulamalar

elikler, paslanmaz elikler, dkme demirler ve baz
belirli demird alamlarda kullanlr
Alminyum ve alamlarnda, bakr alamlarnda ve
titanyumda hi veya nadiren kullanlr.

21

Eriyen Elektrodla Gazalt Ark Kayna

(MIG/MAG Kayna)
(Gas Metal Arc Welding = GMAW)

22

MIG/MAG Kaynak Donanm

Elektrod olarak plak bir eriyen metal tel kullanr ve

ark, d bir koruyucu gazla korunur
Tel, bir makaradan kaynak tabancasna (torch)
srekli ve otomatik olarak beslenir
Koruyucu gazlar, alminyum iin Argon ve Helyum
gibi soy gazlardan (MIG), elik kayna iin CO2 gibi
aktif gazlardan (MAG) oluur
Koruyucu gaz ve plak tel elektrod, kaynak banyosu
zerindeki curuf rtsnn olumamasn salar
curufun elle talanmasna veya temizlenmesine
ihtiya duyulmaz

Tel makaras
(elik tellerin d bakr kapldr)
Tel besleme motoru
Hortum paketi

Tor
Tel
Elektrod
Ark

Koruyucu gaz

23

Akm reteci

asi kablosu

Para

24

MIG/MAG Kaynann Elektrik Ark

Kaynana Gre stnlkleri

Makaradan besleme
Koruyucu gaz
Tel elektrod

Srekli tel elektrod sayesinde daha iyi ark sresi

Elektrik ark kaynanda (EAK) ubuklarn
periyodik olarak deitirilmesi gerekir
EAKna gre ilave tel elektrodun daha iyi kullanm
EAKnda ubuk elektrodun koan ksm
kullanlamaz
Yksek yma hzlar
Curuf uzaklatrma problemi ortadan kalkar
Kolayca otomatikletirilebilir

LERLEME YN

Nozul
Koruyucu gaz
Katlam kaynak metali
Esas metal

Erimi kaynak metali

ekil 31.4 - Eriyen elektrodla gazalt ark kayna (MIG/MAG

kayna) (Gas Metal Arc Welding = GMAW))
25

26

zl Telle Ark Kayna

(Flux-Cored Arc Welding = FCAW)
ubuk elektrodun snrlamalarnn stesinden gelmek
iin rtl ubuk elektrodla ark kaynann
gelitirilmi hali
Elektrod, znde dekapan ve dier katk maddeleri
(rn. Deoksidanlar ve alam elementleri) ieren
srekli bir eriyen tptr
ki tr:
Kendinden gaz korumal FCAW z, koruyucu
gaz ieren bileenleri de barndrr
lave gaz korumal FCAW D bir koruyucu gaz
uygulanr

ekil 31.5 MIG/MAG kayna iin kaynak torcu

27

28

Elektrogaz Kayna
(Electrogas Welding = EGW)

Makaradan besleme

zl tel elektrod

Koruyucu gaz

Dekapan z

Ya zl tel elektrod ya da ilave koruyucu gazl plak tel

olabilen bir srekli eriyen elektrod ve erimi metali
tutan kalplama pabularn kullanr
zl tel elektrod kullanld zaman ve dardan gaz
beslenmedii zaman, zl tel elektrodla ark
kaynann zel bir tr haline gelir
D bir menbadan koruyucu gazl plak tel elektrod
kullanldnda ise, MIG/MAG kaynann zel bir tr
haline gelir.

Nozul (opsiyonel)
LERLEME YN
Klavuz boru (kontak boru

Koruyucu gaz (opsiyonel)

Curuf

Ark

Katlam kaynak metali

Esas metal

Erimi kaynak metali

ekil 31.6 - zl telle ark kayna. Dardan salanan koruyucu

gazn varl veya yokluu, iki tr oluturur: (1) koruyucu gaz
bileenleri salad kendinden gaz korumal, ve (2) d
koruyucu gazlarn kullanld ilave gaz korumal
29

Tozalt Ark Kayna

(Submerged Arc Welding = SAW)

zl tel elektrod
besleme

Hareketli kaynak
kafas (yukar)

Esas
para

30

Ark koruyan toz haldeki bir dekapan ile srekli, eriyen

plak tel elektrod kullanr
Tel elektrod bir makaradan otomatik olarak beslenir
Bir huniden yerekimi etkisiyle arkn nne yavaa
beslenen toz dekapan, sramalar, kvlcmlar ve
radyasyonu nleyecek ekilde ark tamamen rter

Hareketli pabu
(her iki tarafta)
Soutucu su
girii

Erimi curuf
Erimi kaynak metali
Katlam kaynak metali

Su k

ekil 31.7 - zl tel elektrod kullanan elektrogaz kayna:

(a) grn basitletirmek iin kalplama pabucu izilmemi
nden grn, ve (b) Her iki tarafta kalplama pabular
gsterilen yan grn
31

32

Tozalt Ark Kayna Uygulamalar

Huniden toz
dekapan
LERLEME YN

Eriyen
elektrod

Toz dekapan geri kazanmak

iin vakum sistemi

Yapsal elik profillerin imalat (rn. I-profiller)

Byk apl borularn, depolama tanklarnn ve
basnl kaplarn dikileri
Ar makine imalat iin kaynakl paralar
ou elikler (Yksek C-elikleri hari)
Demird metallere uygun deildir

Toz dekapan
rts
Curuf (katlam toz)
Katlam kaynak
metali

Esas metal
Erimi toz dekapan

Erimi kaynak metali

ekil 31.8 - Tozalt ark kayna (Submerged Arc Welding SAW)

33

Erimeyen Elektrod Kullanlan

Ark Kaynak Yntemleri

34

TIG Kayna
(Gas Tungsten Arc Welding = GTAW)
Erimeyen bir Tungsten elektrod ve arkn korunmas iin
bir soy (inert) gaz kullanr
Tungstenin erime scakl = 3410C
Avrupada, "WIG kayna" olarak da adlandrlr
Bir ilave metal de kullanlabilir
Kullanldnda, ilave metal ubuk veya tel halinde
kaynak banyosuna ayrca beslenir
Uygulamalar: alminyum ve paslanmaz elik en
yaygndr

Tungsten Inert Gaz (TIG) Kayna (Gas Tungsten

Arc Welding = GTAW)
Plazma Ark Kayna (Plasma Arc Welding = PAW)
Karbon Ark Kayna (Carbon Arc Welding = CAW)
Saplama Kayna (Stud Welding = SW)

35

36

TIG Kaynann Uygulanmas

Koruyucu gaz

Tungsten elektrod
(erimeyen)
LERLEME YN

Gaz nozulu

Elektrodun ucu

Koruyucu gaz

Katlam kaynak metali

Esas metal

Erimi kaynak metali

ekil 31.9 - TIG kayna

37

TIG Kaynann Uygulamasna rnek

Elektrodun tutuluunun nden ve

yandan grn

Kaynan yapl srasnda torcun

38
tutuluu

TIG Kaynann stnlkleri ve

Eksiklikleri
stnlkleri:
Uygun uygulamalar iin yksek kaliteli kaynaklar
lave metal ark oluturmadndan srama
olumaz
Curuf olmadndan kaynaktan sonra temizleme
gerekmez veya ok az gerekir
Eksiklikleri:
Eriyen elektrod kullanan ark kaynaklarna gre
genellikle daha yava ve daha pahaldr

Uzay mekiinin kaynakla imal edilen d yakt tanklar. 2219 alminyum

alamndan oluturulan bu tanklarn imalinde hem TIG hem de plazma
ark kayna kullanlmaktadr.

39

40

Plazma Ark Kayna

(Plasma Arc Welding = PAW)

Tungsten elektrod

Plazma gaz
Koruyucu gaz

Snrlanm bir plazma arknn kaynak blgesine

ynlendirildii, TIG kaynann zel bir ekli
Tungsten elektrod, yksek hzl bir inert gaz (Argon)
demetinin, youn scak bir ark demeti oluturmak
zere ark blgesine odakland bir nozul iinde
kullanlr
PAW iindeki scaklklar, kk apl ve yksek enerji
younluuna sahip bir plazma jetinin oluturduu
snrlanm ark sayesinde 28,000Cye ular

LERLEME YN
Koruyucu gaz
Plazma demeti
Esas metal

Katlam kaynak metali

Erimi kaynak metali

ekil 31.10 - Plazma ark kayna

42

41

PAW stnlkleri ve Eksiklikleri

Dier Ark Kaynak ve lgili Yntemler

stnlkleri:
yi ark kararll
Ark kaynana gre daha iyi nfuziyet kontrolu
Yksek ilerleme (kaynak) hzlar
Mkemmel diki kalitesi
Hemen tm metallerin kaynanda kullanlabilir
Eksiklikleri:
Yksek ekipman maliyeti
Dier ark kaynak yntemlerine gre daha byk
tor boyutu baz balant konfigrasyonlarna
ulamay zorlatrma eilimi tar

Karbon ark kayna erimeyen bir karbon (grafit)

elektrodun kullanld yntem
Saplama kayna saplama veya benzer ubuklarn
esas metale birletirildii yntem

43

44

Saplama Ark Kayna

(Stud Welding = SW)

Diren Kayna
(Resistance Welding = RW)
Birletirmeyi oluturmak iin s ve basnc birlikte
kullanan bir eritme kaynak yntem grubu
Is, kaynak yaplacak balantda elektrik akmnn
geiine gsterilen direnle retilir
Temel RW yntemi = diren nokta kayna (RSW)

Saplama
Seramik halka

Erimi kaynak metali

Katlam kaynak metali

ekil 31.11 Saplama ark kayna (SW): (a) saplama yerletirilir; (b)
akm tabancadan akar ve saplama, ark ve erimi banyo
oluturmak zere ekilir; (c) saplama erimi banyo iine daldrlr,
ve (d) katlama tamamlandktan sonra seramik halka uzaklatrlr
45

Diren Nokta Kaynandaki Bileenler

Kuvvet
Akm

46

Elektrod

Kaynak yaplacak paralar (genellikle sa metal)

Karlkl iki elektrod
Paralar elektrodlar arasnda sktrmak iin basn
uygulama aparatlar
Belirli bir sre iin kontroll bir akm uygulayabilen
g reteci

Kaynak ekirdei
Sa metal paralar

Elektrod

Kuvvet

ekil 31.12 - Diren kayna grubunun en yaygn uygulamas olan

nokta kaynandaki bileenleri gsteren diren kayna

47

48

Diren Kaynann stnlkleri ve

Eksiklikleri

Diren Nokta Kayna

(Resistance Spot Welding = RSW)

stnlkleri:
lave metal gerekmez
Yksek retim hzlarna eriilebilir
Mekanizasyonu ve otomasyonu kolaydr
Operatr beceri seviyesi, ark kaynana oranla
daha dktr
yi tekrarlanabilirlik ve gvenilirlik
Eksiklikleri:
Yksek ilk ekipman maliyeti
ou diren kayna iin bindirme balantlarla
snrl

Bir bindirme balantda temas eden yzeylerin eritildii

diren kaynak yntemi, karlkl elektrodlarn
yerletirilmesiyle salanr
Bir seri nokta kayna kullanarak sa metallerin
birletirilmesinde kullanlr
Sa metalden imal edilen otomobil, ev aletleri ve dier
rnlerin seri imalatnda yaygn ekilde kullanlr
Tipik bir ara gvdesinde ~ 5,000 nokta kayna vardr
Tm dnyada yllk otomobil retiminde on
milyonlarca nokta kayna yaplmaktadr
49

50

Elektrod
Akm
Erimi
metal

st kol

Kaynak
ekirdei

Elektrodlar
Mafsal kolunu
harekete geirmek
iin pnmatik silindir
Kuvvet, Akm

Kuvvet

Alt kol
Akm

Operatr
ayak pedal

Atlyeden salanan
basnl hava

Nokta kaynak evrimi

ekil 31.13 - (a) Nokta kaynak evrimi, (b) Sktrma kuvveti ve evrimdeki
akmn grafii (1) elektrodlar arasna yerletirilen paralar, (2)
elektrodlarn kapatlmas, kuvvetin uygulanmas, (3) akmn ak, (4)
akmn durdurulmas, (5) elektrodlarn almas, kaynakl parann
51
karlmas

ekil 31.14 -Mafsal kollu nokta kaynak makinas

52

Diren Kaynanda Kaynak Hatalar

Diren Diki Kayna

(Resistance Seam Welding = RSEW)
Bir bindirme balant boyunca bir seri stste binmi
nokta kaynaklar retmek zere dnen disk
elektrodlar kullanr
RSEW szdrmaz balantlar retebilir
Uygulamalar:
Yakt depolar
Egzoz susturucular
Dier deiik sa metal kaplar

a) nt (kaak) akm; b) Sa kalnlnn deimesi; c) Salarn aralk

kalmas; d) Elektrodlarn anmas; e) Sa kenarnda kaynak

53

54

Disk elektrod

Disk elektrod

stste
binmi kaynak
ekirdekleri
Sa metal paralar

Disklerin
arasndan
geen paralar

Sa metal
paralar

Disk elektrod

ekil 31.15 - Diren diki kayna (RSEW)

ekil 31.16 - Disk elektrod tarafndan retilen farkl diki trleri: (a)
stste binmi noktalardan oluan, geleneksel diren diki
kayna
55

56

Srekli kaynak
dikii

Tek tek kaynak

ekirdekleri

ekil 31.16 - Disk elektrod tarafndan retilen farkl diki trleri:

(b) disk elektrodla nokta kayna

ekil 31.16 - Disk elektrod tarafndan retilen farkl diki trleri:

(c) srekli diren dikii
57

Diren Kabart (Projeksiyon) Kayna

(Resistance Projection Welding = RPW)

58

Kuvvet

Elektrod

Birlemenin, paralar zerindeki bir veya birka kk

temas noktasnda olutuu bir diren kaynak yntemi
Birletirilecek paralarn tasarmyla belirlenen temas
noktalar, kabartlardan, kntlardan veya paralarn
yerel arakesitlerinden oluabilir

Sa-metal
paralar
Kabart (Projeksiyon)

Kaynak ekirdei

ekil 31.17 - Diren kabart kayna (RPW): (1) ilemin

balangcnda, paralar arasndaki temas kabartlardadr; ve
(2) akm uygulandnda, kabartlarda, nokta kaynandakine
benzer kaynak ekirdekleri oluur
59

60

apraz-tel Kayna

Yakma Aln Kayna (Flash Welding)

stten grn

Teller

Normal olarak aln balantlar iin kullanlan bir yntem.

Birletirilecek iki yzey, temas veya yakn hale getirilir ve
yzeyleri erime scaklna karacak sy retmek iin
elektrik akm uygulanr; daha sonra kayna oluturmak
zere yzeyler birbirine bastrlr.
Kaynak
ekirdei

Ark

A-A Kesiti

ekil 31.18 - (b) apraz-tel kayna

61

Yksek Frekans Diren Kayna

(High Frequency Resistance Welding)

Oksijenle kartrlm deiik yanc gazlar yakan

eritme kaynak yntemleri
OFW, bu grubun yeleri arasnda temel fark
oluturan deiik gaz trlerini kullanr
Oksi-yanc gaz, ayrca metal levhalar ve dier
paralar kesmek ve ayrmak iin alevle kesme
ileminde de kullanlr
En nemli OFW yntemi oksi-asetilen kaynadr

Yksek frekans
sarglar

Akm
Sktrma rulolar

62

Oksi-Yanc Gaz Kayna

(Oxy-Fuel Gas Welding = OFW)

Yksek frekansl bir alternatif akmn, stma iin kullanld

ve hemen ardndan birletirmeyi salamak iin bir yma
kuvvetinin uyguland bir diren kaynak yntemi

Kontaklar

ekil 31.19 Yakma aln kayna: (a) elektrik direnciyle stma; ve

(b) yma paralarn birbirine bastrlmas.

Akm
Sktrma
rulolar

Borunun ilerleyii

ekil 31.20 Dikili borularn kayna (a) yksek frekans diren

kayna; ve (b) yksek frekans indksiyon kayna

63

64

Oksi-asetilen Kayna
(Oxy-Acetylene Welding - OAW)

Oksi-Asetilen Kaynak fleci

Asetilen ve oksijenin yanmasyla elde edilen yksek

scaklkta bir alevle yaplan eritme kayna
Alev bir fle ile ynlendirilir
Bazen ilave metal kullanlr
Bileimi esas metale benzemelidir
lave ubuk, yzeyleri temizlemek ve oksitlenmeyi
nlemek iin ounlukla dekapanla kapldr

65

66

Asetilen (C2H2)

C2H2+O2 karm
LERLEME YN

lave ubuk

Esas metal

OFW grubu iinde, dierlerine oranla en yksek

scaklklar oluturma kapasitesi nedeniyle en yaygn
yanc gaz - 3480Cye kadar
Asetilen ve oksijenin iki kademeli kimyasal
reaksiyonu:
Birinci kademe reaksiyonu (i alev konisi):
C2H2 + O2 --> 2CO + H2 + Is

Kaynak flecinin ucu (bek)

Alev
Katlam kaynak
metali
Erimi kaynak metali

kinci kademe reaksiyonu (d zarf):

2CO + H2 + 1.5O2 --> 2CO2 + H2O + Is

ekil 31.21 - Tipik bir oksi-asetilen kaynak ilemi (OAW)

67

68

 Maksimum scakla, i koninin ucunda ulalr

D zarf para yzeyine yaylr ve kaynak blgesini,
evreleyen atmosferden korumak zere rter

Alevin Kimyasal Karakteri

Oksi-asetilen alevinde karm oranlarn deitirerek
tr kimyasal karakter elde edilebilir
Oksitleyici (oksijeni fazla) alev

D zarf, 1260C

Asetilen ty, 2090C

Ntr (normal) alev

koni, 3480C

ekil 31.22 - Ulalan scaklklar gsteren, bir oksi-asetilen

flecinden ntr alev

Redkleyici (asetileni fazla) alev

69

Oksi-Asetilen Kaynanda Kaynak Teknii

70

OAWde Gvenlik Konular

Karm halindeyken asetilen ve oksijen yksek
derecede yancdr
C2H2 renksiz ve kokusuzdur
Bu nedenle karakteristik bir sarmsak kokusu
katlr

Sola kaynak teknii

Saa kaynak teknii

nce salarn kayna

Kaln salarn kayna

71

72

OAWde Gvenlik Konular - devam

Oksi-Yanc Gaz Kayna iin

Alternatif Gazlar

C2H2,1 atmnin zerindeki basnlarda

fiziksel olarak kararszdr
Depolama tpleri, aseton
(CH3COCH3) emdirilmi (asbest gibi)
gzenekli maddeyle doludur
Aseton, asetilenin kendi hacminin 25
katn zer
C2H2 ve O2 tpleri ve hortumlar
zerinde, hatal gaz balantlarndan
kanmak iin farkl ynlerde kapanan
diler bulunur

Metilasetilen-Propadien (MAPP)
Hidrojen
Propilen
Propan
Doal Gaz

73

Gaz Basn Kayna

Dier Eritme Kaynak Yntemleri

Gaz trne gre uygulama ekliyle ayrlan bir OFW yntemi

Karm
fle geri ekilir
Yzeylerin alevle
stlmas

fle

ene
Yma
kuvveti

(a)

74

Yma
kuvveti

(b)

ekil 31.23 Gaz basn kaynann bir uygulamas: (a) iki parann
stlmas; ve (b) kayna oluturmak zere basncn uygulanmas
75

Ark, diren veya oksi-yanc gaz kayna olarak

snflandrlamayan eritme kaynak yntemleri
Eritme iin sy retecek farkl teknolojiler kullanr
Uygulamalar da tipik olarak farkldr
Yntemler arasnda:
Elektron n kayna
Lazer n kayna
Elektrocuruf kayna
Termit kayna
76

Elektron In Kayna (EBW)

Elektron In Kaynak Donanm

Kaynak iin gerekli snn, para yzeyine yksek

hassasiyette odaklanm ve ynlenmi yksek
younlukta elektron demeti ile saland eritme
kaynak yntemi
Elektron n tabancalarnn iletimi:
Elektronlar ivmelendirmek iin yksek gerilim
(rn., tipik olarak 10 ila 150 kV tipik)
In akmlar dktr (miliamper olarak llr)
EBWde g deil g younluu fazladr

Elektron n
Kontrol
nitesi

Gzlem
penceresi
Yksek
gerilim
nitesi

Vakum kamaras
Para

Vakum
pompas
78

77

EBW Vakum Kamaras

EBWde Vakum Seviyesi

Yksek-vakum kayna (EBW-HV) kaynak, nn
retildii ayn vakum kamarasnda yaplr
En yksek kalitede kaynak, en yksek
derinlik/genilik oran
Orta-vakum kayna (EBW-MV) kaynak, ksmi
vakumlu ayr bir kamarada yaplr
Vakum ilem sresi ksaltlmtr
Vakumsuz kaynak (EBW-NV) Para elektron n
jeneratrne yakn konumlandrlarak, kaynak ilemi
atmosferik basnta veya yakn deerde yaplr
Paray n jeneratrnden ayrmak iin Vakum
Blcs gerekir

lk gelitirildiinde, EBW elektron nnn hava

molekllerince saptrlmasn en aza indirmek iin
vakum ortamnda oluturulmas gerekmekteydi
retimde ciddi uygunsuzluklar
Vakum ilemi 1 saate kadar srebilir

79

80

EBW stnlkleri ve Eksiklikleri

Lazer In Kayna (LBW)

stnlkleri:
Yksek kalitede dikiler, derin ve/veya dar profiller
Snrl ITAB, dk sl distorsiyon
Yksek kaynak hzlar
Dekapan veya koruyucu gaz gerekmez
Eksiklikleri:
Yksek ekipman maliyeti
Hassas az hazrl ve hizalama gerekir
Vakum kamaras gerekir
Gvenlik konusu: EBW x-nlar retir

Birletirmenin, balant zerine odaklanm, yksak

younlukta ve koheran k n ile saland eritme
kaynak yntemi
Laser = "light amplification by stimulated emission of
radiation"
LBW normal olarak, oksitlenmeyi nlemek iin
koruyucu gaz altnda yaplr
Genellikle ilave metal kullanlmaz
Kk alanda yksek g younluu sayesinde LBW
genellikle kk paralara uygulanr
81

Lazer In Kaynak Donanm

Rezonatr

Koruyucu
gaz tp

Lazer
n

82

Karlatrma: LBW ile EBW

Yanstc ayna

Odak
layc
mercek

Para

83

LBW iin vakum kamaras gerekmez

LBWde x-nlar yaynmaz
Lazer nlar, optik mercek ve aynalarla odaklanabilir
ve ynlendirilebilir
LBW, EBWnin derin kaynaklarn ve yksek
derinlik/genilik oranlarn oluturamaz
Maksimum LBW derinlii = ~ 19 mm,
oysa EBW derinlii = 50 mm

84

Elektrocuruf Kayna

Termit Kayna (TW)

Tel elektrod
besleme

Hareketli kaynak
kafas (yukar)

Birleme iin gerekli snn, termitin kimyasal

reaksiyonundan salanan ar sm erimi metalle
retildii eritme kaynak yntemi
Termit = Tututurulduunda egzotermik bir reaksiyon
oluturan, Al ve ince Fe3O4 tozlarnn karm
Yangn bombalarnda da kullanlmaktadr
lave metal, sv metalden elde edilir
Yntem birletirme iin kullanlr; ancak kaynaa gre
dkm ileminde daha yaygndr

Hareketli pabu
(her iki tarafta)
Soutucu su
girii

Esas
para

Erimi curuf
Erimi kaynak metali
Katlam kaynak metali

Su k

ekil 31.24 Elektrocuruf kayna: (a) grn basitletirmek iin

kalplama pabucu izilmemi nden grn, ve (b) Her iki tarafta
kalplama pabular gsterilen yan grn
85

Termit
reaksiyonundan
ar scak
elik

86

Termit Kaynann (TW) Uygulamalar

Curuf
Pota
Tapa aparat
Kalp

Curuf

Demiryolu raylarnn birletirilmesi

Byk elik dkm ve dvme paralardaki atlaklarn
tamiri
Diki yzeyi, sonradan ilemeyi gerektirmeyecek
derecede przszdr

Kaynak

ekil 31.25 - Termit kayna: (1) Termitin tututurulmas;

(2) potann dklmesi, ar snm metal kalba akar;
(3) metal, kaynakl balanty oluturmak zere katlar

87

88

Kat Hal Kaynak Yntemlerinde

Baar Faktrleri

Kat Hal Kayna (Solid State Welding)

Para yzeylerinin birletirilmesi iin:
Sadece basn, veya
Is ve basn
Eer hem s hem de basn kullanlyorsa, tek
bana s para yzeylerini eritmeye yeterli
deildir
Baz SSW yntemleri iin, zaman da bir faktrdr
lave metal kullanlmaz
Her bir SSW yntemi, temas yzeylerinde ba
oluturmak iin kendi zgn yntemine sahiptir

Baarl bir kat hal kayna iin temel faktrler, iki

yzeyin
ok temiz
Atomsal baa izin verecek derecede ok yakn
fiziksel temas halinde
olmas gerekir

89

90

Kat Hal Kaynak Yntemlerinin Eritme

Kaynak Yntemlerine gre stnlkleri

Kat Hal Kaynak Yntemleri

Eer erime olmazsa, ITAB da olumaz; bylece

balant evresindeki metal balangtaki zelliklerini
srdrr
ou kat hal kaynak yntemi, ayr noktalar veya
dikiler eklinde deil, temas eden arayzeyin
tamamn birletiren kaynakl balantlar oluturur
Bazlar, izafi erime scaklklarn ve eritme
kaynanda ortaya kan dier problemleri gz nne
almadan farkl metalleri birletirmek iin kullanlr

91

Dvme kayna
Souk kaynak
Haddeleme kayna
Scak basn kayna
Difzyon kayna
Patlamal kaynak
Srtnme kayna
Ultrasonik kaynak

92

Dvme Kayna
(Forge Welding = FW)

Souk Kaynak
(Cold Welding = CW)

Birletirilecek ksmlarnn scak dvme ilem

scaklna kadar stld ve daha sonra eki veya
benzer aletlerle birbirine dvld kaynak yntemi
malat teknolojisinin geliiminde tarihsel neme sahip
lemin gemii, demircilerin iki metal paray
kaynak yapmay rendii M.. 1000e kadar
dayanr
Gnmzde baz trleri hari ticari nemi yoktur

Temiz temas yzeyleri arasna oda scaklnda yksek

basn uygulayarak yaplan kat hal kaynak yntemi
Temizleme, birletirmeden hemen nce genellikle
ya giderme veya fralama ile yaplr
Is uygulanmaz; ancak deformasyon, para
scakln ykseltir
Metallerin en azndan biri, tercihan da ikisi birden ok
snek olmaldr
Yumuak alminyum ve bakr, souk kaynaa
uygundur
Uygulamalar: elektriksel balantlarn yapm
93

94

Haddeleme Kayna
(Roll Welding = ROW)

Haddeleme Kayna

Birlemeye yeterli basncn, d s ile veya olmadan,

merdaneler araclyla uyguland kat hal kaynak
yntemi
Paralarn ilemden nce stlp stlmadna bal
olarak, dvme veya souk kaynan zel bir hali
Eer d s yoksa, souk haddeleme kayna
Eer s uygulanyorsa, scak haddeleme kayna

Merdane

Diki
Kaynak yaplacak
paralar

Kaynakl
paralar

ekil 31.26 - Haddeleme Kayna (ROW)

95

96

Difzyon Kayna
(Diffusion Welding = DFW)

Haddeleme Kaynann Uygulamalar

Korozyon direnci iin paslanmaz eliin alamsz
veya dk alaml elik zerine giydirilmesi
Scaklk lm iin Bimetallic eritler
U.S. Darphanesi iin"Sandvi" metal paralar

Genellikle kontroll bir atmosferde, difzyon ve

birleimin olumasna yeterli sre s ve basn
kullanan kat hal kaynak yntemi
Scaklklar 0.5 Tm
Yzeylerdeki plastik deformasyon minimumdur
Birincil birleme mekanizmas kat hal difzyonudur
Snrlamalar: difzyon iin gereken sre, birka
saniyeden birka saate kadar uzayabilir

97

98

Patlamal Kaynak
(Explosive Welding = EXW)

Difzyon Kaynann Uygulamalar

Uzay ve nkleer endstrilerde yksek dayanml ve
refrakter metallerin birletirilmesi
Benzer ve farkl metallerin birletirilmesinde
kullanlabilir
Farkl metallerin birletirilmesi iin, esas metallere
difzyonu arttrmak iin, aralarna farkl bir metalden
dolgu tabakas yerletirilebilir

Yksek hzl patlamann iki metal yzeyi hzla

birletirilmesini salad kat hal kaynak yntemi
lave metal kullanlmaz
D s uygulanmaz
Difzyon olumaz zaman ok ksadr
Metaller arasndaki ba, dalgal bir arayzeyle
sonulanan mekanik kilitlenmeyle beraber
metalurjiktir

99

100

Srtnme Kayna
(Friction Welding = FRW)

Patlamal Kaynak
ou kez iki farkl metalin birletirilmesinde, zellikle de
byk yzeyler halinde bir metalin dierinin zerine
kaplanmasnda kullanlr
Patlama
Patlayc
Tampon
Kaplanan tabaka

Ateleyici
Aralk

Altlk
rs

Diki

Kaplanan
tabaka
Alt
tabaka
Yzey filmlerinin
fkrmas

ekil 31.27 - Patlamal kaynak (EXW): (1) paralel konfigrasyon

halinde yerletirme, ve (2) patlaycnn patlamas srasndaki
durum

Birlemenin, basnla birlikte srtnme ssyla

oluturulduu kat hal kaynak yntemi
Uygun yapldnda, temas yzeylerinde erime
olumaz
Normal olarak ilave metal, dekapan veya koruyucu
gaz kullanlmaz
lem dar bir ITAB oluturur
Farkl metallerin birletirilmesinde kullanlabilir
Ticari ilemlerde geni apta kullanlr; otomasyona
ve seri retime uygundur

101

Dnen
kavrama

102

Dnmeyen
kavrama
Eksenel
hareket
edebilir

Kuvvet
uygulanrken
dnme
durdurulur

Srtnme Kaynann ki Tr

Srtnme
oluturmak
zere paralar
temas ettirilir

1. Srekli tahrikli srtnme kayna

Paralardan biri, sabit paraya doru, ara
yzeyde srtnme ss oluturmak zere sabit
dev/dakda dndrlr
Uygun sl ilem scaklnda dnme durdurulur
ve paralar birbirine bastrlr
2. Atalet srtnme kayna
Dnen para, nceden saptanm bir hzda
dnen bir volana baldr
Volan tahrik sisteminden ayrlr ve paralar
birbirine bastrlr

Eksenel
kuvvet
uygulanr

Oluan diki

ekil 31.28 - Srtnme kayna (FRW): (1) dnen para, temas yok;
(2) srtnme ss retmek zere paralar temas haline getirilir; (3)
dnme durdurulur ve eksenel basn uygulanr; ve (4) kaynak
oluturulur
103

104

Srtnme Kaynann Uygulamalar ve

Snrlar

Ultrasonik Kaynak
(Ultrasonic Welding = USW)

Uygulamalar:
aft ve borusal paralar
Endstriler: otomotiv, uak, ziraat makinalar,
petrol ve doal gaz
Snrlar:
Paralardan en az biri dnel olmaldr
Yma apa genellikle uzaklatrlr
Yma, para boylarn ksaltr (tasarm
aamasnda dikkate alnmas gerekir)

ki parann birarada tutulduu ve birletirmek zere

arayzeye ultrasonik frekansta titreimsel kayma
gerilmeleri uyguland kat hal kaynak yntemi
Titreim hareketi, temas salamak zere yzeylerde
mevcut tabakalar krar ve metalurjik ba oluturur
Yzeyler snmasna ramen scaklklar Tmnin ok
altndadr
lave metal, dekapan veya koruyucu gaz kullanlmaz
Genellikle alminyum ve bakr gibi yumuak
metallerin bindirme tipi balantsyla snrldr
105

Ultrasonik Kaynan Uygulamalar

Aaya doru
kuvvet

Ktle
Ultrasonik
transdser

Sonotrod ucu

Titreim
hareketi

Elektrik ve elektronik endstrisi iin tel terminalleri ve

balantlar (lehimlemeye ihtiyac ortadan kaldrr)
Alminyum sa metal panellerin birletirilmesi
Gne panellerinde borularn salara kayna
Otomotiv endstrisinde kk paralarn
birletirilmesi

Sonotrod ucu
Kaynak yaplacak
paralar
rs

106

rs

ekil 31.29 - Ultrasonik kaynak (USW):

(a) Bir bindirme balant iin genel ekipman; ve (b) kaynak
blgesinin yakndan grn
107

108

Kaynak Kalitesi

Artk Gerilmeler ve Distorsiyon

Yeterli dayanmda ve hata iermeyen, kabul edilebilir bir

kaynakl balant elde edilmesiyle ve balantnn
kalitesini ispat etmesi iin kullanlan muayene ve test
yntemleriyle ilgilidir
Konu balklar:
Artk gerilmeler ve distorsiyon
Kaynak hatalar
Muayene ve test yntemleri

Eritme kayna srasnda yerel blgelerde hzl stma

ve souma, kaynakl parada artk gerilmelere neden
olan sl genleme ve bzlmelere yol aar
Bu gerilmeler srasyla distorsiyon ve arplmalara
neden olur
Kaynak srasndaki durum karmaktr zira:
Istma ok yereldir
Bu blgelerde esas metallerde erime olur
Istma ve erimenin konumu hareket halindedir (en
azndan ark kaynanda)
109

Kaynak ubuu

110

Kaynak dikii
Kaynaktan sonra
Kaynaktan nce

(a)

(b)

Boylamasna
gerilme dalm
Enine gerilme dalm

(c)

(d)

ekil 31.30 (a) Aln kaynakl iki levha; (b) kaynakl parada enine bzlme;
(c) enine ve boyuna gerilme dalm; (d) kaynakl paradaki muhtemel
arplma
111

Distorsiyonu En Aza ndirme Teknikleri

Paralar kaynak srasnda fiziksel olarak snrlayan
Kaynak Fikstrleri
Distorsiyonu azaltmak zere sy hzl uzaklatran
Is Emiciler
Srekli diki kaynandan nce rijit bir yap
oluturmak zere balant boyunca pek ok noktadan
puntalama
Kaynak koullarnn, ondlasyonu azaltacak ekilde
seilmesi (hz, kullanlan ilave metal, vs.)
Isl gerilmeleri azaltmak iin esas metallerin n
Tavlanmas
Kaynakl parann Uygun Tasarm
112

Kaynak Hatalar

Kaynak atlaklar

atlaklar
Boluklar
Kat kalntlar
Dzgn olmayan ekil veya kabul edilemez d
grn
Yetersiz erime
Dier hatalar

Kaynak dikiinde veya kaynaa bitiik esas metalde,

ayrlma tr sreksizlikler
Metalde dayanm nemli oranda dren bir
sreksizlik olduundan, ciddi hata
Bzlme srasnda yksek snrlama ile birleik,
kaynan gevreklii veya dk sneklii nedeniyle
oluur
Genel olarak bu hatann tamir edilmesi gerekir

113

114

Boluklar
Dkmdeki hatalara benzer iki hata tr:
1. Gzenek kaynak metalinin katlamas
srasnda skan gazlarn oluturduu kk
boluklar
Atmosferik gazlar, kaynak metalindeki kkrt
veya yzey kirlilikleri neden olur

Enine atlak

Dikialt atla

Boyuna atlak
Esas metal atla

2. Bzlme boluklar katlama srasndaki

bzlmenin oluturduu boluklar
ekil 31.31 - Kaynak atlaklarnn deiik ekilleri

115

116

Yetersiz Erime
Erime azl olarak da bilinen, erimenin balantnn
tm kesitinde olumad bir kaynak dikiidir

Kat Kalntlar
Kat kalntlar kaynak metalinde skm metal d
malzemeler
En yaygn tr, dekapan kullanlan ark kaynak
yntemlerinde oluan curuf kalntlardr
Katlama srasnda, kaynak metalinin yzeyinde
yzmek yerine dikiin iinde skrlar
Kalntlarn dier ekli, normal halde Al2O3 yzey
kaplamasna sahip alminyum gibi belirli metallerin
kaynanda oluan metal oksitlerdir

Yetersiz erime

ekil 31.32 - Yetersiz erimenin deiik ekilleri

117

Ark Kaynanda Kaynak Profili

118

Ark Kaynandaki Kaynak Hatalar

Kaynakl balant, dayanm en yksek deere karmak

ve yetersiz erime veya nfuziyet azlndan kanmak
iin istenen belirli bir profile sahip olmaldr

Yanma oluu

Eksik dolgu

Souk yapma

Dzgn profil
ekil 31.33 - Farkl kaynak hatalar ieren ayn balant: (b) esas
metalin bir ksmnn eriyerek uzaklat yanma oluu; (c)
dikiin seviyesinin, bitiiindeki esas metal yzeyinin altnda
olduu eksik dolgu; and (d) kaynak metalinin balantdan
esas metal yzeyine akt ancak erimenin olumad souk
yapma (tama)

ekil 31.33 - (a) Tek V-azl kaynak balants iin istenen diki
profili
119

120

Gzle Muayene

Muayene ve Test Yntemleri

En yaygn kullanlan kaynak muayene yntemi

nsan deneti, kaynakl balanty aadakiler
asndan gzle muayene eder
Boyutsal zelliklere uygunluk
Ondlasyon
atlaklar, boluklar, yetersiz erime ve dier yzey
hatalar
Snrlamalar:
Sadece yzey hatalar tespit edilebilir
hatalar tespit edilemez
Kaynak denetisi, ilave testlere gerek olup
olmadn saptamaldr

Gzle Muayene
Tahribatsz Deerlendirme (Nondestructive Evaluation)
Tahribatl Test

121

122

Gzle Muayenede Tespitler

ke kayna

Diki boyut hatalar

D grn hatalar
Krma testi ile diki kesitindeki hatalar

Syrma kuvveti
Orijinal durum

Krma
testi

Nokta kayna

Nokta kaynak
ekirdei

Boyut kontrolu

Sktrma
kuvveti

Balang
yeri
Yanma
oluu
Ar kk
sarkkl

Curuf
kalnts
123

ekil 31.34 Kaynakta kullanlan mekanik testler: (a) ark kaynakl

parann ekme testi; ike krma testi; (c) nokta kaynakl
parann ekme-makaslama testi; (d) nokta kayna iin syrma
(tear-down) testi

124

Tahribatsz Deneyler
(Non-Destructive Testing = NDT)

Tahribatsz Deerlendirme Testleri

(Non-Destructive Evaluation = NDE)

Sv
penetran
testi

Ultrasonik test yksek frekansl ses dalgalar

numuneye ynlendirilir, bylece sreksizlikler
(atlaklar, kalntlar), ses iletimindeki kayplarla tespit
edilir
Radyografik test muhtemel i hatalarn fotografik
filmini elde etmek iin x-nlar veya gama
radyasyonu
Sv penetran ve fluoresan penetran testleri yzeye
alan atlak veya boluk gibi kk hatalarn tespit
yntemleri
Manyetik parack testi (ferromanyetik malzemeler)
paradaki manyetik alann bozulmas sayesinde,
yzey alt hatalar ortaya karacak ekilde demir
tozunun kmelenmesi

Ultrasonik test

Radyografik test

Manyetik
parack
testi

125

Tahribatl Deneyler

Tahribatl Deneyler - rnekler

Kaynan, ya deney srasnda ya da deney numunesi

hazrlarken tahrip edildii deneyler
Mekanik deneyler ama, ekme deneyi, kesme
deneyi vs. gibi geleneksel deneylerle ayndr
Fark, deney numunesinin kaynakl balant
iermesidir
Metalurjik deneyler, metalik yapnn, hatalarn,
ITABn geniliinin ve zelliklerinin ve benzer
noktalarn incelenmesi iin kaynan metalurjik
numunelerinin (rn. fotomikrografi) hazrlanmasn
ierir

ekme deney
127

Eme deneyi

entik vurma deneyi

128

Kaynak Kabiliyeti Faktrleri Kaynak

Yntemi

Kaynak Kabiliyeti
Bir metal veya metaller kombinasyonunun, uygun
ekilde tasarlanm bir yap haline kaynak edilmesi
ve sonuta oluturulan kaynakl balant(lar)n,
planlanan serviste tatminkar ekilde hizmet etmesi
iin gerekli metalurjik zelliklere sahip olma
kapasitesi
yi kaynak kabiliyeti aadaki noktalarla karakterize
edilir:
Kaynak ynteminin uygulanma kolayl
Kaynak hatalarnn olmamas
Kaynakl balantda kabul edilebilir dayanm,
sneklik ve tokluk

Baz metaller veya metal kombinasyonlar, bir

yntemle kolayca kaynak edilebilirken dierleriyle
zor kaynak yaplr
rnek: paslanmaz elik, ou ark ve diren
kaynak yntemleriyle kolayca kaynak edilebilir
ancak oksi-asetilen kaynak yntemiyle kayna
zordur

129

Kaynak Kabiliyetini Etkileyen Faktrler

Esas Metalin zellikleri

130

Kaynak Kabiliyetini Etkileyen Dier

Faktrler

Erime scakl, sl iletkenlik ve sl genleme

katsays
Baz metaller kolayca erir; rn., alminyum
Yksek sl iletkenlie sahip metaller, sy kaynak
dikiinden uzaa hzla ileterek problem oluturur
rn. bakr
Metaldeki yksek genleme ve bzlmeler,
kaynakl yapda distorsiyon problemlerine neden
olur
Farkl metaller, eer fiziksel ve mekanik zellikleri
ok farklysa problem karrlar

lave metal
Esas metal(ler)le uyumlu olmaldr
Genel olarak, sv halde bir kat zelti oluturan
elementler, katlama sonrasnda bir problem
oluturmazlar
Yzey koullar
Nem, erime blgesinde gzenee yol aar
Metal yzeyindeki oksitler ve dier kat filmler,
yeterli temas ve erimeyi engelleyebilir

131

132

Kaynakta Tasarm Koullar

Ark Kayna Tasarm Klavuzlar

Kaynaa uygun tasarm - rn, balangcndan

itibaren, bir kaynakl yap olarak tasarlanmal ve
dkm, dvme veya dier ekillendirilmi form olarak
dnlmemelidir
Minimum para says - kaynakl yaplar, mmkn
olan en az sayda paradan oluturulmaldr
rnek: bir yapy basit eme ilemleriyle
oluturmak, dz levha ve salardan kaynakla
oluturmaya gre daha pahalya malolur

Paralarn birbirine iyi uyumu boyutsal kontrolu

salamak ve distorsiyonu en aza indirmek iin
Bazen tatminkar uyumu salamak iin talal
ileme gerekebilir
Yap, kaynak tabancasnn kaynak yaplacak blgeye
ulaabilecei ekilde tasarlanm olmaldr
Yapnn tasarm, en hzl ve enuygun kaynak
pozisyonu olduundan, mmkn olduu kadar yatay
kaynak yaplacak ekilde tasarlanmaldr

133

134

Diren Nokta Kayna

Tasarm Klavuzlar

Ark Kaynak Pozisyonlar

Yatay kaynak en iyi pozisyondur
Tavan kayna en zor olandr

3,2 mm kalnla kadar dk karbonlu sa, diren

nokta kaynana uygundur
Byk dz sa metallerde ilave dayanm ve rijitlik
elde etmek iin :
zerine takviye paralar eklemek, veya
zerinde flan ve kntlar oluturmak gerekir
Nokta kaynakl yaplar, elektrodun kaynak blgesine
ulamasn salamaldr
Diren nokta kaynanda elektrod ucunun uygun
temas iin sa metallerde yeterli bindirme boyu
oluturulmas gerekir.

ekil 31.35 - Kaynak pozisyonlar (burada aln kayna iin

tanmlanmlardr): (a) yatay (PA), (b) korni (ufki) (PC), (c)
dikey (PF ve PG), ve (d) tavan (PE)
135

136