PROGRAM ZATITE

IVOTNE SREDINE GRADA

BEOGRADA
Stanje
j
ivotne sredine
2000 2010
2000-2010.

GRAD BEOGRAD-OPTI PODACI

9 17 gradskih optina (10 gradskih i 7 prigradskih)
9 Ukupna povrina: 3.222,68km2
9 Gradske optine ine 31% ukupne
k pne povrine
po rine grada (995
(995,8km
8km2)
9
9
9
9

Broj stanovnika: 1.639.121 (prema popisu iz 2011.)

23% ukupnog broja stanovnika RS
Indeks rasta br. stanovnika (2002=100): 104,0
Gustina naseljenosti iznosi 508,6st/km2

1. Barajevo
2. Vodovac
3. Vraar
4. Grocka
5. Zvezdara
6. Zemun
7. Lazarevac
8. Mladenovac
9. Novi Beograd
10. Obrenovac
11. Palilula
12. Rakovica
13. Savski venac
14 Sopot
14.
15. Stari grad
16. Surin
17. ukarica

PRIVREDA I IDRUTVO
9 Ekonomski najrazvijeniji deo RS
9 U ukupnom BDP R. Srbije uestvuje sa 39,97% (2010.god)
Struktura drutvenog proizvoda
Beograda

Struktura industrije Beograda

4%
14%

21%

2%

18%

40%
51%

10%
9%
31%

Poljoprivreda,
Poljoprivreda umarstvo,
umarstvo vodoprivreda
Preraivaka industrija
Hoteli i restorani
Graevinarstvo
Trgovina
S b j skladitenje
Saobraaj,
kl dit j i veze
Ostalo
Izvor: Strategija razvoja grada Beograda, 2008. godina

j
Preraivaka industrija
Vaenje ruda i kamena
Proizvodnja i distribucija el. Energije

Izvor:Statistiki godinjak Beograda 2009. godina

KVALITET POVRINSKIH VODA

9 Glavni vodeni tokovi kojij dreniraju
j teritoriju
j Beograda
g
su reke Sava i Dunav
(II klasa boniteta)
9 Ostatak hidrografske mree grada ine 22 manja vodotoka i 9 jezera i
akumulacija
9 Kvalitet 24 vodotoka i Savsko jezero Ada ciganlija i podavalske akumulacije
Pariguz, Bela Reka i Duboki potok na teritoriji Beograda prati GZJZ
9 Odstupanja se najee belee kod sadraja Fe,
Fe SM,
SM pojedinih parametara
kiseonikog reima, i mineralnih ulja.

%Odstu
upanja

Procenat
oce at ispitanih
sp ta
u
uzoraka
o a a reke
e e Sa
Save
e i Dunava
u a a u pe
periodu
odu od 2000-2010.
000 0 0
god koji ne odgovaraju II klasi boniteta
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0

2000
Dunav 64.5
Sava
51

Izvorpodataka:GZJZBeograd

2001
67.2
37.5

2002
60.6
47

2003
71.6
64.7

2004
60.3
50

2005
80.8
72.1

2006
83.8
67.6

2007
70.6
73.5

2008
60.3
60.3

2009
80.9
58.3

2010
75
45

Kvalitet povrinskih voda

9 Kvalitet vode u malim vodotocima u periodu od 2004-2010. godine u najveem
broju bio van II klase vodotoka

% uzora
aka

% uzoraka van II klase u pogledu

mikrobiolokog parametara (ukupni koliformi)

Izvor podataka: GZJZ Beograd

% uzoraka koji odgovaraju II klasi boniteta

Kvalitet vode za pi
pi
e iz beogradskog vodovoda
i vode sa javnih esmi
9 Kontrola zdravstvene ispravnosti vode za pie vri na 4 nivoa: interna konrola u
pogonskim laboratorijama, GZJZ, sanitarna kontrola BVK i sanitarni nadzor
Ministarstva zdravlja
9 Javno zdravstvena kontrola ispravnosti vode za pie iz beogradskog vodovoda
(koju vri GZJZ ) vri se na svih 5 PPV, na 16 rezervoara i oko 90 taaka u
distributivnojj mrei
9 Sistematsku kontrolu kvaliteta izvorske vode sa javnih esmi vri GZJZ na 26
objekata javnih cesmi
9 Najei uzrok neispravnosti je prisustvo bakterija fekalnog porekla

10

0
2006

2007

2008

2009

2010

Godina

%bakteriolokineispravnihuzoraka
%
b kt i l ki i
ih
k
%fizhemijskihneispravnihuzoraka

Kvalitetvodesajavnihesmi
%neisp
pravnihuzoraaka

%neisprravnihuzoraka

Kvalitetvodeizbeogradskogvodovoda
60
40
20
0

2006

2007

2008

2009

2010

Godina

%bakteriolokineispravnihuzoraka
%fizhemijskihneispravnihuzoraka
Izvor podataka: GZJZ Beograd

Otpadna voda
9 Oko 22% stanovnitva nije prikljueno na sistem kanalizacije
9 Otpadne vode se isputaju u recipijente Savu i Dunav bez prethodnog
preiavanja
9 BVK vri kontrolu koliine i kvaliteta na 8 najveih izliva u Savu i Dunav
9 U 2010. godini je 82% ukupno isporuene vode zavrilo kao otpadna
voda
Udeo otpadnih voda prema svom poreklu u 2010. godini

Izvor: Statistiki godinjak Beograda za 2010. godinu

KVALITET VAZDUHA
9 Izvori zagaenja
g
j vazduha u Beogradu
g
su p
pre svega
g termoenergetska
g
postrojenja
p
j j i
saobraaj
9 Sistematska kontrola kvaliteta vazduha vri se u okviru dravne mree i lokalne
mree mernih mesta
9 Lokalna mrea: 27 mernih mesta za stacionarne izvore i 16 mernih mesta za
pokretne izvore (raskrsnice) i 1 merno mesto za merenje radioaktivnosti u vazduhu
9 Praenje kvaliteta vazduha u Beogradu vri GZJZ Beograd,
Beograd RHMZS,
RHMZS Institut za
javno zdravlje Srbije Dr. Milan Jovanovi Batut.

Stanje zagaenosti
vazduha u odnosu
na p
pojedine
j
parametre iz
stacionarnih izvora

Izvor podataka: GZJZ Beograd

Koncentracija zaga
ujuih supstannci,
g/m
m3

Prosene godinje koncentracije NO2, SO2 i ai u

Beogradu u periodu od 2000-2010 godine

SO2
a
N2

50
40
30
20
10
0

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Godina

Stanje zagaenosti vazduha u odnosu na pojedine

parametre iz stacionarnih izvora
Prosean broj dana preko granine vrednosti po mernom mestu SO2, ai i NO2
u Beogradu
Godina
2006.
2007.
2008.
2009.
2010.
SO2

1,1

0,5

1,8

0,5

43

66

43

29

8,17

Azotdioksid

11

8 94
8,94

Prosene godinje koncentracije PM10 i talonih materija u periodu od 20052011 godine

2011.
Zagaiva, sr. god.
vrednost
US (S10), g/m3
2
Aerosedim,mg/m *d

Godina
GV

2005.

2006.

2007.

2008.

2009.

70 (40)

175

200

166

72

(43,4)

200

240

260

306

250

175

Sadraj PAU u vazduhu: Konc benzo (a) pirena bila je preko GVI od 1 ng/m3 u
veini merenja u poslednjih 8 godina
Centralna zona starog grada, podruje Zemuna kao i optereene saobraajnice
izdvajaju se sa neto viim koncentracijama ai, PM10 i azotdioksida

Termo-energetska postrojenja kao izvor zagaenja

9 Na teritoriji Beograda nalaze se najvei proizvoai elektrine energije u Srbiji:
TE Kolubara i TENT A i TENT B
9 TE najvei zagaivai ivotne sredine u Beogradu i iz njih se emituje najvei deo
ukupnih emisija CO2 na teritoriji grada
9 Znaajni uticaji su emisije talonih materija, SO2 i NOX iz dimnih gasova,
j deponije
p j p
pepela
p
imaju
j na vazduh, zemljite
j
i p
podzemne vode
kao i uticajij koje
9 Znaajne aktivnosti na poboljanju rada elektrofiltera i promena tehnologije
transporta i odlaganja pepela (nakon rekonstrukcije elektrofitera- emisija vrstih
estica u vazduh u TENT
TENT-u
u smanjena je za oko 88%).
88%)
9to se tie centralnog sistema grejanja
Beograda on obuhvata 15 velikih toplana i
63 blokovske i individualne kotlarnice
9Dominantne zagaujue materije CO2, SO2,
NO i pepeo
NOx
9Do 2010. godine ugaeno je vie od 1.000
kotlarnica koje su kao energent koristile tena
goriva:
i
mazut (teki
( ki derivat
d i
nafte),
f ) dizel
di l goriva,
i
a od vrstih goriva ugalj

Strukturapotronjegorivaubeogradskim
toplanama
0.4

0.1

0.5

Prirodnigas
17

M t
Mazut
Ugalj
82

Loulje
Biomasa

Stanje zagaenosti vazduha u odnosu na pojedine

parametre iz pokretnih izvora
9 Najvei nivoi zagaenja vazduha su u
okolini glavnih gradskih saobraajnica.
9 Upotreba
U t b bezolovnog
b
l
b
benzina
i smanjila
jil je
j
prisustvo olova koje je veoma toksino, ali
je poveano prisustvo lako isparljivih
ugljovodonika
Srednje godinje konc NO2, CO i Pb
poreklom od pokretnih izvora
NO2

Pb

140

NO2

120
100

GV=0.5g/m3

1.5

80
60

GV=40g/m3

40

Pb

1
0.5

20
0

0
2006

2007

2008

2009

2010

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Izvor podataka: Institut za javno zdravlje Srbije Dr Milan Jovanovi Batut

Kvalitet zemljita
9 Izvori zagaenja zemljita: zagaujue materije poreklom iz atmosfere, otpadne vode, vrsti
otpad
9 Ispitivanje zagaenosti zemljita u Beogradu obavlja GZJZ Beograd po Programu ispitivanja
zagaenosti zemljita na teritoriji Beograda.
9 Podruja
P d j iispitivanja
iti
j obuhvataju:
b h t j Z
Zemljite
ljit u zonii sanitarne
it
zatite
tit b
beogradskog
d k vodovoda,
d
d
zemljite u blizini prometnih saobraajnica, zemljite u okviru komunalne sredine i u
okruenju javnih esmi
08% (0
71% ekcesivna
9 Prirodna degradacija zemljita erozioni procesi obuhvataju 98
98.08%
(0.71%
erozija)
9 Klizita Aktivna klizita 2.42% ukupne povrine grada
Srednje vrednosti olova u zemljitu
Srednjevrednostiolovauzemljitu
350
%uzorakasapoveanimsadrajemzagaujuih
parkova
materija
300
90

250

mg/kg

80

%uzo
oraka

70
60

200
150

MDK=100mg/kg

50
100

40

50

30
20

10

Srediteparka

0
2006
Izvor poadataka: GZJZ
Beograd

2007

2008

2009

Godina

Ni

Pb

DDT

PAU

2010

prometnasaobraajnica

Izvor: Izvetaj o ispitivanju zagaenosti zemljita na teritoriji Beograda u 2008. godini

Biodiverzitet, ugroene vrste i zatiena prirodna dobra

9Javno zelenilo na teritoriji
grada 20.900 ha (6,5% povrine)
9ume prostiru
9
ti na oko
k 36.000
36 000 h
ha
odnosno 11,2% ukupne teritorije
Beograda.
9Povrina uma /st se kree od
0,0ha/st na Savskom vencu do
0,23ha/st u optinama
p
Barajevo
j
i
Sopot
9Zatiena prirodna dobra na
teritoriji grada ine 4
4,4%
4% povrine
9Predeli izuzetnih odlika su Veliko
ratno ostrvo,
ostrvo Kosmaj i Avala
9GP Beograda predvia poveanje
zelenih povrina u urbanom jezgru
grada za 11, 65%

FAKTORI UTICAJA NA IVOTNU SREDINU

o VRSTI OTPAD
o HEMIKALIJE I HEMIJSKI UDESI
o Putevi transporta opasnih materija
o Hemijski udesi

o BUKA
o Nivoi buke u Beogradu
o Podruja dominantnih izvora buke
o

JONIZUJUE I NEJONIZUJUE ZRAENJE

SAOBRAAJ

ENERGETIKA

UTICAJ NA ZDRAVLJE

VRSTI OTPAD
9Sakupljanje i transport
komunalnog otpada obavlja 7
k
komunalnih
l ih preduzea.
d

9Uslugom sakupljanja otpada

pokri eno je 85 % stanovnitva
pokriveno
stano nit a
grada.
Koliina otpada ut
700000
600000

Udeo komponente otpada uukupnom meanom

komunalnom otpadu (%)
Finielementi
Pelene

Koa
Tekstil
Tvrdaplastika
Plastinekese
Plastiniambalaniotpad
Metal Alkonzerve
Metalambalaniiostali
Kartonaluminijum
Kartonvosak
Karton
Staklo
Papir
Ostalibiorazgradiviotpad
Batenskiotpad
0

500000

10

15

20

25

30

35

Izvor:Lokalni plan upravljanja otpadom grada Beograda 2011-2020

400000
300000
200000
100000
0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

9U Beogradu dnevno po
stanovniku nastaje 1.08kg
otpada

Koliinaotpadaut
Izvor: Strategija razvoja grada Beograda, 2011. godina

9Najvei generatori
industrijskog otpada TENT A i B

Tretman i reciklaa otpada

9 JKP Gradska
Gradska istoa
istoa vodi aktivnosti reciklae otpada na teritoriji
beogradskih optina koje opsluuje.
Selekcija sekundarnih sirovina na samom telu deponije
Selekcija prispelog otpada: vri se izdvajanje sekundarnog reciklabilnog otpada
koji vre sakupljai

2 reciklana dvorita
U njima se vri se prikupljanje papira, PET i MET ambalae, gvoa, lima,
bakra, mesinga, meke plastike, kao i svih ostalih reciklabilnih materijala

39 reciklanih ostrava
kontejneri za odvojeno odlaganje papira, PET i MET ambalae

Odlaganje otpada
9 5 zvaninih deponija komunalnog otpada ((Vina,
Vina , Mladenovac,
Mladenovac , Kosmaj
Kosmaj
(optina Sopot), Baroevac (optina Lazarevac), Kardeica(optina Obrenovac)
9 Deponija u Vini otpad iz 13 beogradskih optina, ne ispunjava u potpunosti sve
uslove sanitarnog deponovanja.
deponovanja
9 Ostale 4 deponije smetlita
9 Na teritoriji grada prisutan je i veliki broj divljih smetlita (40 divljih deponija)

HEMIKALIJE I HEMIJSKI UDESI

9 Na podruju grada Beograda postoji vie hazardnih industrija i
postrojenja, koje koriste, skladite ili proizvode opasne materije

4 preduzea koja su
svrstana u postrojenja
sa visokim hemijskim
rizikom, a to su
Galenika,
Tehnogas,
T h

Rafinerija Beograd,
Jugopetrol i
stovarite ukarica.
ukarica

Putevi transporta
opasnog otpada

Hemijski udesi
9 3 Mobilne ekotoksikoloke jedinice Gradskog zavoda za javno zdravlje
Beograd imaju zadatak reagovanja u akcidentalnim situacijama.
Broj hemijskih akcidenata u Beogradu
40

Bro
ojakciden
nata

35
30
25
20
15
10
5
0
2000

2001

2002

2003

2004

2005

Godina

Transport

Industrija

Nakomunalnimpovrinama

Ukupnointervencija

2006

2007

2008

2009

Nepropisnoodlaganje

BUKA
Srednje godinje vrednosti buke po mernom mestu u okolini
prometnih saobraanica

9Komunalna buka u
Beogradu potie
najveim delom od
saobraaja
j nivoa komunalne
9Merenja
buke na teritoriji Beograda
sprovodi GZJZ.

Srednje godinje vrednosti buke po mernom mestu u

stambenim zonama

80
70
60

Nivo buk
ke, dB

9U proseku najvea
prekoraenja
dozvoljenih nivoa
konstatuju se u
stambenim zonam i
zonama du
prometnih
saobraajnica

50
40
30
20
10
0
2000

2001

2002

2003

2004

2005

dan

2006

2007

noc

2008

2009

2010

2011

Dan=55dB
No=45dB

Podruja dominantnih izvora buke

SAOBRAAJ
9Beograd je znaajno putno - elezniko vorite, ali i vano reno i vazduno
pristanite
9Saobraaj kao jedan od najveih problema Beograda ima znaajan uticaj na
i t sredinu
ivotnu
di (uticaji
( ti ji na vazduh
d h i zemljite,
ljit b
buka)
k )
9Poveanje broja vozila u Beogradu znaajno utie na potronju neobnovljivih
izvora energije, iji nus-produkti dovode do intenzivnog zagaivanja ivotne
sredine usled poveanja gustine saobraaja.
saobraaja
sredine,
Ukupan broj registrovanih vozila u
u
2010.god
600000
500000
400000
300000
200000
100000
0
2000

2005

2007

2008

2009

2010

Ukupanbrojregistrovanihvozila
Izvor: Statistiki godinjak Beograda, 2010. god

JONIZUJUE I NEJONIZUJUE ZRAENJE

9 Sistematsko praenje sadraja radioaktivnih materija u ivotnoj sredini na
teritoriji Republike Srbije obavlja Institut za medicinu rada Srbije Dr Dragomir
Karajovi, Beograd.
9 Monitoring se sprovodi prema Programu monitoringa radioaktivnosti u ivotnoj
sredini na teritoriji Grada, a ispitivanja i merenja radionukleida se vre u
uzorcima vazduha, padavinama, renoj i pijaoj vodi, zemljitu, prehrambenim
proizvodima
i
di
bilj
biljnog
i ivotinjskog
i i j k porekla
kl i stonoj
j hrani.
h i

Jonizujua
j
zraenja
j
Jonizujua zraenja su elektromagnetska ili estina zraenja koja mogu da
jonizuju materiju, odnosno mogu da izazovu oteenja elija ivih
organizama
Na osnovu rezultata merenja radioaktivnosti ivotne sredine u periodu od
2000. do 2009. godine, moe se zakljuiti da se aktivnost kako prirodnih,
tako i vetakih radionuklida,
radionuklida kretala u niskim nivoima promene osnovnog
fona aktivnosti.
Aktivnost vetakih radionuklida (137Cs i 90Sr), koji potiu uglavnom od
ernobiljskog akcidenta,
akcidenta u prehrambenom ciklusu u Beogradu su u niskim
nivoima.

JONIZUJUE I NEJONIZUJUE ZRAENJE

Nejonizujue zraenje
Izvore sreemo u svakodnevnom ivotu, poev od prostora u kome
ivimo i radimo, do savremenih sredstava komunikacije.
Inspektori za zatitu ivotne sredine Sektora za inspekcijski nadzor
Sekretarijata zatite ivotne sredine gradske uprave grada Beograda
vre kontrolu izvora nejonizujuih zraenja od posebnog interesa: u
2010 izvreno je 75 kontrola baznih stanica mobilne i fiksne beine
telefonije, kao i internet provajdera

ENERGETIKA
Potronja el. en. u Beogradu
Potronjael.en.uBeogradu
8000000
7000000
6000000
5000000
4000000
3000000
2000000
1000000
0

2001

2005

2010

2011

potronjauMWh

9 Energetska
E
t k efikasnost
fik
t niska,
i k
za grejanje stanova oko 170-174
kWh/m2god
9 Oko 2/3 ukupno utroene
energije u domainstvima troi
se na grejanje

Suneva energija

Geotermalna energija
Podruje Beograda
Suma dozraene
Izvor: Statistiki godinjak Beograda
2010
bogato
geotermalnim
energij iznosi oko
potencijalom
5200 MJ/m2 god
Potencijali za
korienje

obnovljivih
izvora
energije

Energija vetra
K
Koava

Sagorevanje
gradskog otpada
8MJ/kg

UTICAJ NA ZDRAVLJE
9
9
9
9

Aerozagaenje Efekti na repiratorni sistem

sistem, hematoloki
hematoloki, neuroloki efekti
Buka - Efekti na nervni sistem, sluh, krvni sudovi i pritisak, nesanice
Higijenska ispravnost vode za pie digestivni sistem, hronine i infektivne bolesti
Kvalitet zemljita digestivni sistem
sistem, hronine i infektivne bolesti

Efekti na respiratorni sistem

Uee HOBP u
ukupnom broju
registrovanih
hroninih oboljenja na
teritoriji grada se
poveao od 7.7%
(2001.god) do 16.05%
(2011. god)

NAJZNAAJNIJI PROJEKTI U PERIODU

OD 2000
2000-2010.
2010 GODINE
9 Projekat Zelena regulativa Beograda
9 S
Sprovoenje
j programa izgradnje
i
d j objekata
bj k t toplifikacije
t lifik ij u Beogradu
B
d i gaenje
j
individualnih kotlarnica
g
j obilaznica oko Beograda
g
9 Izgradnja
9 Projekat ispitivanja toksinih elementa i pesticida u poljoprivrednom
zemljitu i biljnim proizvodima na teritoriji Beograda
9 Program
P
uklanjanja
kl j j radioaktivnih
di kti ih gromobrana
b
9 Projekat utvrivanja akustinih zona na teritoriji Beograda
9 Uvoenje novih tehnologija malovodnog transporta i odlaganja pepela u
Termoenergetskim postrojenjima
9 Projekti remonta i rekonstukcije elektrofiltera u TENT-u
9 Izrada Strategije poumljavanja podruja Beograda
9 Izrada Strategije razvoja energetike grada Beograda
9 Izrada Lokalnog plana upravljanja otpadom na teritoriji Beograda

HVALA NA PANJI !