RIJESENI

ZADACI IZ MATEMATIKE

Ovi zadaci namijenjeni su studentima prve godine za pripremu ispitnog gradiva

za kolokvije i ispite iz matematike. Pripremljeni su u suradnji i po uputama
predmetnog nastavnika dr. Josipa Matejas.
Zadatke je izabrala, pripremila i rijesila Ksenija Puksec
(demonstratorica iz matematike na EF).
Materijale je pregledala i recenzirala Martina Nakic
(demonstratorica iz matematike na EF).
Tehnicku realizaciju materijala u programskom paketu LATEX napravio je
Kresimir Bokulic (demonstrator iz racunarstva na PMF-MO).

DERIVACIJE

1. Ovisnost cijene
p o vremenu t dana je sljedecom funkcijom

0.06t
p(t) = 2.45 21
+ 2.86. Ispitajte dugorocno ponasanje cijene. (Uputa:
treba racunati limes funkcije kada t ide u beskonacnost.)
Rjesenje:
Napomena:

0, a < 1
lim ax =
1, a = 1
x

, a > 1
  0.06

1
1 0.06t
+ 2.86 =
+ 2.86 =
lim 2.45 ( )
t+
2
2
 
1
= 2.45
+ 2.86 = 2.45 0 + 2, 86 = 2.86
2

2. Ovisnost inflacije i o vremenu t dana je sljedecom funkcijom

i(t) = 2.4e0.02t + 3.56. Ispitajte dugorocno ponasanje inflacije. (Uputa:
treba racunati limes funkcije kada t ide u beskonacnost).
Rjesenje:
lim (2.4e0.002t + 3.56) = 2.4e0.02 + 3.56 =

= 2.4e + 3.56 = 3.56

3
x

3. Nadite asimptote funkcije f (x) =

+ x.

Rjesenje:
x 6= 0
D = R\{0}
Pravac x=a je okomita asimptota ako vrijedi:
lim f (x) =


3
3
+x = +0=
lim
x0
x
0
x = 0 okomita asimptota.
xa

Pravac y = b je vodoravna asimptota ako vrijedi:

lim f (x) = b


3
3
lim
+x =
+=
x
x

nema vodoravne asimptote.

x

Pravac y = kx + l je kosa asimptota ako vrijedi:

f (x)
=k
x x
2. lim [f (x) kx]
1. lim
x

lim

3
x

+x
= lim
x
x

lim

3+x2
x

3 + x2
2x
0
=
L
H
=
lim
=1=k
x
x 2x
x2

= lim

3
+ x 1x
x


= lim

3
x


=

3
=0=l

y = kx + l
y =1x+0
y = x kosa asimptota

4. Nadite prvu derivaciju funkcije f (x) = x3 + x + 215

Rjesenje:
f 0 (x) = (x3 )0 + (x)0 + (215)0
f 0 (x) = 3x31 + 1 + 0
f 0 (x) = 3x2 + 1

5. Nadi prvu derivaciju funkcije y =

x2
x+1 .

Rjesenje:
(x2 )0 (x + 1) x2 (x + 1)0
y =
(x + 1)2
2x21 (x + 1) x2 ((x)0 + (1)0 )
0
y =
(x + 1)2
2x (x + 1) x2 (1 + 0)
y0 =
(x + 1)2
2x2 + 2x x2
0
y =
(x + 1)2
x2 + 2x
0
y =
(x + 1)2
0

6. Nadite prvu derivaciju funkcije y = (x + 1)ex

Rjesenje:
y 0 = (x + 1)0 ex + (x + 1)(ex )0
y 0 = ((x)0 + (1)0 )ex + (x + 1)ex
y 0 = (1 + 0)ex + (x + 1)ex
y 0 = ex + (x + 1)ex
y 0 = ex (x + 2)

7. Nadi prvu derivaciju funkcije y =

3
x3 2 x2 + 3 3 x

2
x

Rjesenje:
3

y = x 2 2x 3 + 3x 3 2x1
3

y 0 = (x 2 )0 (2x 3 )0 + (3x 3 )0 (2x1 )0

2
1
3 3
y 0 = x 2 1 2 (x 3 )0 + 3 (x 3 )0 2 (x1 )0
2
1
3
2 2
1 1
y 0 = x 2 2 x 3 1 + 3 x 3 1 2 (1)x11
2
3
3
1
1
2
4
3
y 0 = x 2 x 3 + x 3 + 2x2
2
3

8. Nadi prvu derivaciju funkcije y =

3x
x

Rjesenje:
(3x )0 x 3x (x)0
y =
x2
x
3 ln3 x 3x 1
0
y =
x2
3x (xln3 1)
y0 =
x2
0

9. Nadi prvu derivaciju funkcije y = b

1
xa , b

6= 0, a > 0

Rjesenje:
y = bxa
y 0 = (bxa )0
y 0 = b(xa )0
y 0 = b(a)xa1
y 0 = abxa1
1
y 0 = ab a+1
x
ab
y 0 = a+1
x

10. Nadite prvu derivaciju funkcije f (x) = (1 + x2 )100 .

Rjesenje:
f 0 (x) = [(1 + x2 )100 ]0
f 0 (x) = 100(1 + x2 )99 (1 + x2 )0
f 0 (x) = 100(1 + x2 )99 2x
f 0 (x) = 200x(1 + x2 )99

11. Nadi prvu derivaciju funkcije f (x) =

Rjesenje:

1 3x4 .

1
(1 3x4 )0
f 0 (x) =
4
2 1 3x
1
f 0 (x) =
(12x3 )
4
2 1 3x
6x3
f 0 (x) =
1 3x4

10

12. Nadi prvu derivaciju funkcije f (x) = 3x .

Rjesenje:
2

f 0 (x) = 3x ln3 (x2 )0

2

f 0 (x) = 3x ln3 2x

13. Nadi prvu derivaciju funkcije f (x) = 4

1x3

Rjesenje:

p
ln4 ( 1 x3 )0

1
3
f 0 (x) = 4 1x ln4
(1 x3 )0
3
2 1x

1
3
f 0 (x) = 4 1x ln4
(3x2 )
3
2 1x
f 0 (x) = 4

1x3

11

 1x
14. Nadi prvu derivaciju funkcije f (x) = e x+1 .
Rjesenje:
1x r 1 x
f 0 (x) = e x+1 (
)0
x+1
1x
1
1x 0
f 0 (x) = e x+1 q
)
(
x
+
1
1x
2 x+1
1x
1
(1 x)0 (x + 1) (1 x) (x + 1)0
f (x) = e x+1 q

(x + 1)2
2 1x
x+1
1x
1
2
0
f (x) = e x+1 q

(x + 1)2
2 1x
x+1
1x
e x+1
f 0 (x) = q
1x
2
x+1 (x + 1)
1x
e x+1
f 0 (x) =
3
1 x (x + 1) 2
1x
e x+1
p
f 0 (x) =
1 x (x + 1)3
1x
e x+1

f 0 (x) =
1 x (x + 1) x + 1
1x
x+1
e
p
f 0 (x) =
(x + 1) (1 x)(x + 1)
1x
e x+1

f 0 (x) =
(x + 1) 1 x2
0

12

15. Koristeci definiciju derivacije, nadite derivaciju funkcije f (x) =

tocki x0 = 4.

2x + 1 u

Rjesenje:
f (x + h) f (x)
f 0 (x) = lim
h0
p
p h

2(x + h) + 1 2x + 1
2(x + h) + 1 + 2x + 1
lim
p
=

h0
h
2(x + h) + 1 + 2x + 1
2(x + h) + 1 (2x + 1)

=
= lim
h0 h( 2x + 2h + 1 +
2x + 1)
2x + 2h + 1 2x 1

= lim
=
h0 h( 2x + 2h + 1 +
2x + 1)
2

= lim
=
h0
2x + 2h + 1 + 2x + 1
2
1
2

=
=
=
2x + 2 0 + 1 + 2x + 1 2 2x + 1
2x + 1
f 0 (4) =

1
1
1
= =
24+1
9 3

13

16. Odredite stotu derivaciju funkcije y = e2x .

Uputa: odredite prvih nekoliko derivacija te uocite pravilo za racunanje
slijedecih!
Rjesenje:
y 0 = e2x (2x)0 = e2x 2 = 2e2x
y 00 = (2e2x )0 = 2 e2x (2) = (2)2 e2x = 22 e2x
y 000 = ((2)2 e2x )0 = (2)2 e2x (2) = (2)3 e2x
y 0000 = (2)3 e2x (2) = (2)4 e2x = 24 e2x
..
.
y (100) = 2100 e2x

14

17. Za funkciju ukupnih troskova T (Q) =

granicnih troskova.

ln(3Q2 ) odredite pripadnu funkciju

Rjesenje:
1
T 0 (Q) = p
(ln(3Q2 ))0 =
2 ln(3Q2 )
1
1
= p

(3Q2 )0 =
2
2
2 ln(3Q ) 3Q
1
1
6Q =
= p

2 ln(3Q2 ) 3Q2
1
= p
Q ln(3Q2 )

15

18. Primjenom diferencijala priblizno izracunajte 1.00110 .

Rjesenje:

Trazimo ono sto lako izracunamo, a da priblizno bude jednako.

110 , bazu smo promijenili, ono sto smo promijenili oznacimo s x.

x=1
x = 0.001 = dx
x + x = 1 + 0.001 = 1.001
y = x10
y 0 = 10x9
y(x + x) y(x) + y 0 (x) dx
y(1 + 0.001) y(1) + y 0 (1) dx
y(1.001) 110 + 10 19 0.001
y(1.001) 1.01

16

19. Izracunajte prirast i diferencijal funkcije Q(L) =

ako je L = 0, L = 0.001.

L, te relativnu pogresku,

Rjesenje:
Prirast funkcije:
y = y(x + x) y(x)
Q = Q(L + L) Q(L)
Q = Q(9.001) Q(9)

Q = 9.001 9
Q = 0.000166662
Diferencijal funkcije:
dy = y 0 (x) dx
dL = L = 0.001
1
1
dQ = Q0 (L) dL = dL = 0.001
2 9
2 L
dQ = 0.000166667
Relativna pogreska:
y dy
100
y
Q dQ
0.000166662 0.000166667
100 =
100 = 0.003000084%
Q
0.000166662

17

20. Odredite jednadzbe tangente i normale na graf funkcije f (x) =

s apscisom 2.
Rjesenje:
t . . . y f (x0 ) = f 0 (x0 )(x x0 ), T (x0 , f (x0 ))
1
n . . . y f (x0 ) = 0
(x x0 ), T (x0 , f (x0 ))
f (x0 )
T (x0 , f (x0 ))
T (2, f (2)) = T (2, 1)
8
8
f (2) =
=
=1
2
4+x
4+4
16x
8
0
)
=
f0 = (
4 + x2
(4 + x2 )2
16 2
1
f 0 (2) =
=
(4 + 4)2
2
1
(x 2)
2
1
y1=
x+1
2
1
x+2
y=
2

t...y 1 =

n . . . y = 2x + 2

18

8
4+x2

u tocki

21. Izracunaj:

x 2x
lim
x1
x1

Rjesenje:

x 2x 1 21 0
lim
=
= = L0 H =
x1
x1
1 1
0
0
(x 2 x)
=
= lim
x1
(x 1)0
1
1 22x
(2 x)0
= lim
=
x1
1


1
=
= lim 1 +
x1
2 2x
1
1 3
=1+
=1+ =
2 2
2 21

19

22. Odredite podrucje rasta i pada funkcije f (x) = 3x4 + 6x2 15.
Rjesenje:
D=R
f 0 (x) = 12x3 + 12x
12x3 + 12x = 0
12x(x2 1) = 0
12x = 0 x = 0
x2 1 = 0
x=1
x = 1
, 1 -1, 0 0, 1 1, +
f(x)
+
+
%
.
%
.

Npr: ako za interval < , 1 > uzmemo tocku -2, tada je

f 0 (2) = 12 (2)3 + 12 (2) = 24.
Funkcija pada na < 1, 0 >i < 1, + >, a raste na < , 1 > i < 0, 1 >.

20

23. Odredite podrucja konveksnosti i konkavnosti funkcije y = xex .

Rjesenje:
D=R
y 0 = ex + xex = ex (1 + x)
y 00 = ex (1 + x) + ex = ex (2 + x)
ex (2 + x) = 0
x = 2

00

, 2 2, +

Funkcija je konkavna na < , 2 >, a konveksna na < 2, + >.

21

24. Odredite ekstreme funkcije f (x) = 6x4 8x3 10.

Rjesenje:
D=R
f 0 (x) = 24x3 24x2
24x3 24x2 = 0
24x2 (x 1) = 0
24x2 = 0 x = 0
x1=0
x=1
f 00 (x) = 72x2 48x
f 00 (0) = 0
f 000 (x) = 144x 48
f 000 (0) = 48

U x = 0 nema ekstrema.
f 00 (1) = 72 12 48 1
f 00 (1) = 24 > 0
min(1, f (1))
f (1) = 6 14 8 13 10 = 12
min(1, 12)

22

25. Izracunajte maksimum funkije dobiti ako je zadana funkcija ukupnih troskova
C(Q) = Q3 6Q2 + 140Q + 750 i funkcija ukupnih prihoda
R(Q) = 7.5Q2 + 1400Q, gdje je Q kolicina proizvodnje.
Rjesenje:
D = Q [0, + >
D(Q) = R(Q) C(Q)
D(Q) = 7.5Q2 + 1400Q (Q3 6Q2 + 140Q + 750)
D(Q) = Q3 1.5Q2 + 1260Q 750
D0 (Q) = 3Q2 3Q + 1260

Q1,2 =

(3)

(3)2 4 (3) 1260

2 (3)
Q1 = 20

D00 (Q) = 6Q 3
D00 (20) = 6 20 3 = 123 < 0
max(20, D(20))
D(20) = 15850
max(20, 15850)

23

26. Pronadite minimum funkcije prosjecnih troskova ako su ukupni troskovi

T (Q) = 4Q2 + 112Q + 100, gdje je Q kolicina proizvodnje.
Rjesenje:
D = Q [0, + >
T (Q) 4Q2 + 112Q + 100
=
Q
Q
2
4Q
112Q 100
A(Q) =
+
+
Q
Q
Q
100
A(Q) = 4Q + 112 +
Q
100
A0 (Q) = 4 2
Q
100
4 2 =0
Q
Q=5

A(Q) =

200
Q3
200
A00 (5) =
>0
125
min(5, A(5))
A(5) = 152
min(5, 152)
A00 (Q) =

24

27. Zadana je funkcija prosjecnih prihoda AR(Q) = Q+200, gdje je Q kolicina

proizvodnje.
Izracunajte maksimum funkcije ukupnih prihoda.
Rjesenje:
D = Q [0, + >
R(Q) = AR(Q) Q
R(Q) = (Q + 200) Q = Q2 + 200Q
R0 (Q) = 2Q + 200
2Q + 200 = 0
Q = 100
R00 (Q) = 2 < 0
R(100) = 10000
max(100, 10000)

25

28. Zadane su funkcije ukupnih prihoda i prosjecnih troskova

100
P (Q) = 460 3200
Q , T (Q) = 2 + Q .
Za koji opseg proizvodnje Q se ostvaruje najveca dobit i koliko ona iznosi?
Koliki su tada ukupni prihodi i troskovi?
Rjesenje:
D(Q) = P (Q) T (Q)
T (Q) = T (Q) Q
100
) Q = 2Q + 100
T (Q) = (2 +
Q
3200
(2Q + 100)
D(Q) = 460
Q
3200
D(Q) = 360
2Q
Q
3200
D0 (Q) =
2
Q2
3200
2 = 0 Q = 40
Q2
6400
Q3
D00 (40) = 0.1 < 0 max(40, D(40))
D(40) = 200, max(40, 200)
P (40) = 380
T (40) = 180
D00 (Q) =

26

29. Odredite domenu i tocke infleksije funkcije f (x) = 21 x2 + lnx.

Rjesenje:
x>0
D = x < 0, + >
1
x
1
f 00 (x) = 1 2
x
1
1 2 =0
x
x1 = 1
f 0 (x) = x +

f 000 (x) = 2x3

f 000 (1) = 2 13 = 2 6= 0
I(1, f (1))
1
1
1
f (1) = 12 + ln1 = + 0 =
2
2
2
1
I(1, )
2

27

30. Zadana je funkcija troskova T (Q) = Q3 2Q, gdje je Q kolicina

proizvodnje. Izracunajte koeficijent elasticnosti troskova u odnosu na proizvodnju na nivou proizvodnje Q=2. Interpretirajte rezultat.
Rjesenje:
Q
Q
T0 = 3
(Q3 2Q)0 =
T
Q 2Q
Q
Q
= 3
(3Q2 2) =
(3Q2 2) =
2
Q 2Q
Q(Q 2)
3Q2 2
= 2
Q 2
ET,Q =

3 22 2
ET,Q (2) = 2
=5
2 2

Kada Q na nivou Q=2 povecamo za 1%, onda ce se T povecati za 5%.

28

31. Odredite podrucja elasticnosti i neelasticnosti funkcije potraznje

q(p) =

9500
3p2 + 675

u odnosu na cijenu p.
Rjesenje:

Eq,p

D . . . 3p2 + 675 6= 0
3p2 6= 675 uvijek
p0
q0

0
p 0
p
9500
6p2
= q = 9500
=
q
3p2 + 675
3p2 + 675
3p2 +675
6p2
6p2
|Eg,p | = | 2
|= 2
3p + 675
3p + 675
6p2
> 1/ 3p2 + 675
2
3p + 675
6p2 > 3p2 + 675
3p2 > 675/ : 3
p2 > 225
p > 15
Pel =< 15, + >
Pneel =< 0, 15 >

29

32. Ispitajte homogenost funkcije

q
2
f (x1 , x2 , x3 ) = x1 x2 ln xx12 +x
+x3 .
Rjesenje:
r

x1 + x2
f (x1 , x2 , x3 ) = x1 x2 ln
=
x2 + x3
s
(x1 + x2 )
= 2 x1 x3 ln
=
(x2 + x3 )
r
x1 + x2
2
= x1 x3 ln
=
x2 + x3
= 2 f (x1 , x2 , x3 )
Funkcija je homogena stupnja = 2.

30

33. Ispitajte homogenost funkcije f (x, y) =

x y2.

Rjesenje:

x (y)2 = x 2 y 2 =

5
5
= 2 x y 2 = 2 f (x, y)

f (x, y) =

Funkcija je homogena stupnja = 25 .

31

34. Ispitajte homogenost funkcije

3x2 + 2y 2
f (x, y) = log
xy

Rjesenje:
3(x)2 + 2(y)2
=
f (x, y) = log
xy
32 x2 + 22 y 2
= log
=
2 xy
3x2 + 2y 2
2 (3x2 + 2y 2 )
= log
= f (x, y) =
= log
2 xy
xy
= 0 f (x, y)

Funkcija je homogena stupnja = 0.

32

35. Zadana je Cobb-Douglasova funkcija proizvodnje Q(L, C) = 3.6L 2 C t , gdje

je L kolicina rada, a C kolicina kapitala. Odredite parametar t R takav
da su u pitanju rastuci prinosi u proizvodnji.
Rjesenje:
1

Q(L, C) = 3.6(L) 2 (C)t = 3.6 2 L 2 t C t =

1

= 2 +t 3.6L 2 C t = 2 +t Q(LC)
1
+t>1
2
1
t>1
2
1
t>
2
1
t < , + >
2

Napomena:
> 1 prinosi su rastuci.
= 1 prinosi su konstantni.
< 1 prinosi su opadajuci.

33

36. Zadana je Cobb-Douglasova funkcija proizvodnje Q(L, C) = 2.5Lt C 4 , gdje

je L kolicina rada, a C kolicina kapitala. Odredite parametar t R takav
da su u pitanju opadajuci prinosi u proizvodnji.
Rjesenje:
1

Q(L, C) = 2.5(L)t (C) 4 = 2.5t Lt 4 C 4 =

1

= t+ 4 2.5Lt C 4 = t+ 4 Q(LC)
1
t+ <1
4
1
t<1
4
3
t<
4
3
t < , >
4

34

37. Kako se promijeni vrijednost funkcije

s

x y+z+y z+v
f (x, y, z, v) =
x + 2y + 3z + 4v
ako sve varijable istovremeno:
a) povecamo 256 puta?
b) smanjimo za 34.39%?
Rjesenje:
a)
f (x, y, z, v) = f (x, y, z, v)
f (256x, 256y, 256z, 256v) = 256 f (x, y, z, v)
s

x y + z + y z + v
f (x, y, z, v) =
=
x + 2y + 3z + 4v
s
s

3
x y + z + y z + v
2 (x y + z + y z + v)
=
=
=
(x + 2y + 3z + 4v)
(x + 2y + 3z + 4v)
1

= 4 f (x, y, z, v)
1

f (256x, 256y, 256z, 256v) = 256 4 f (x, y, z, v)

f (256x, 256y, 256z, 256v) = 4f (x, y, z, v)

Kada sve varijable istovremeno povecamo 256 puta tada ce se vrijednost

funkcije povecati 4 puta.

35

b)
34.39
x = x(1 0.3439) = 0.6561x
100
1
f (0.6561x, 0.6561y, 0.6561z, 0.6561v) = 0.6561 4 f (x, y, z, v)
f (0.6561x, 0.6561y, 0.6561z, 0.6561v) = 0.9f (x, y, z, v)
xx

Ako sve varijable istovremeno smanjimo za neki postotak p tada ce se vrijednost funkcije smanjiti za 100(1 )%.
100(1 )% = 100(1 0.9)% = 10%
Kada sve varijable istovremeno smanjimo za 34,39% tada ce se funkcija
smanjiti za 10%.

36

38. Nadi sve prve parcijalne derivacije funkcije f (x, y) = 3x2 + xy +

Rjesenje:

fx = (3x2 )0 + (xy)0 + ( y)0 =

= 3 (x2 )0 + y (x)0 + 0 =
= 3 2x21 + y 1 = 6x + y

fy = (3x2 )0 + (xy)0 + ( y)0 =

1
= 0 + x (y)0 + =
2 y
1
1
=x1+ =x+
2 y
2 y

37

y.

39. Nadi sve prve parcijalne derivacije funkcije f (x, y, z) = e2xz ln(yz) + 1.
Rjesenje:
fx = e2xz (2xz)0 0 + 0 =
= e2xz 2z (x)0 = e2xz 2z 1 = 2ze2xz

fy = 0

1
1
(yz)0 + 0 = z (y)0 =
yz
yz
1
1
= z =
yz
y

1
(yz)0 + 0 =
yz
1
= e2xz 2x (z)0
y (z)0 =
yz
1
y1=
= e2xz 2x 1
yz
1
= 2xe2xz
z

fz = e2xz (2xz)0

38

40. Nadi sve prve parcijalne derivacije funkcije u(x, y) =

2xy
x+y .

Rjesenje:

ux =

(2x y)0 (x + y) (2x y) (x + y)0

=
(x + y)2
2(x + y) (2x y)
3y
=
=
(x + y)2
(x + y)2

(2x y)0 (x + y) (2x y) (x + y)0

=
uy =
(x + y)2
1 (x + y) (2x y) 1
3x
=
=
(x + y)2
(x + y)2

39

41. Nadi sve prve parcijalne derivacije funkcije f (x, y) = xy .

Rjesenje:
fx = yxy1
fy = xy lnx

42. Nadi sve prve i druge parcijalne derivacije funkcije z(x, y) = y 2 2x .

Rjesenje:
zx = y 2 2x ln2
zy = 2x 2y = y 2x+1

zxx = y 2 ln2 2x ln2 = y 2 (ln2)2 2x

zxy = 2x ln2 2y = y 2x+1 ln2
zyx = y 2x+1 ln2 1 = y 2x+1 ln2
zyy = 2x+1 1 = 2x+1

40

43. Za funkciju f (x, y, z) = z y x izracunajte

d3 f
dxdydz .

Rjesenje:
fz = y x 1 = y x
fzy = xy x1
fzyx = 1 y x1 + x y x1 lny 1 =
= y x1 + x y x1 lny = y x1 (1 + xlny) = fxyz

41

p
44. Izracunajte koeficijente parcijalne elasticnosti funkcije f (x, y) = x y 2 u
odnosu na varijable x i y te interpretirajte rezultat na nivou x = 25, y = 3.
Rjesenje:
Ef,x =

x
x
1
x
fx = p
p
(1 0) =
f
2(x y 2 )
x y2 2 x y2
25
25
=
Ef,x (25, 3) =
2 (25 9) 32

Kada x na nivou 25 (y ostaje konstantno) povecamo za 1% onda ce

funkcijska vrijednost porasti za 25
32 %.
Ef,y

y
y
1
y 2
= fy = p
p
(0 2y) =
f
x y2
x y2 2 x y2
9
9
Ef,y (25, 3) =
=
25 9
16

Kada y na nivou 3 (x ostaje konstantno) povecamo za 1% onda ce funkcijska

9
vrijednost pasti za 16
%.

42

45. Zadana je funkcija potraznje robe A, q1 (p1 , p2 ) = 3p1

1 lnp2 , gdje su p1
cijena robe A i p2 cijena robe B. Odredite koeficijente parcijalne i ukrstene
elasticnosti te interpretirajte dobivene rezultate.
Rjesenje:
Eg1 ,p1 =

p1
p1
3lnp2
q1p1 = 1
= 1

q1
p21
3p1 lnp2

Kada p1 povecamo za 1% (p2 ostaje konstantno) tada ce se q1 smanjiti za

1%.

Eg1 ,p2 =

p2
p2
1
1
q1p2 = 1
=
3p1
1
q1
p2
lnp2
3p1 lnp2

Kada p2 povecamo za 1% (p1 ostaje konstantno) tada ce se q1 povecati za

1
lnp2 % jer je lnp2 > 0 zbog q1 > 0 pa su A i B supstituti.

43

46. Za funkciju q
4 5
f (x, y, z) = 3 xzy2 , izracunajte xfx + yfy + zfz .
Rjesenje:
xfx + yfy + zfz = f
f (x, y, z) = f (x, y, z)
s
r
r
4 (y)5
4 x 4 5 y 5
9 4 5
(x)

3
3 x y
3
=
=
=
f (x, y, z) =
(z)2
2 z 2
2 z 2
r
4 5

7
3
3 x y
= 7
= 3 f (x, y, z)
2
z
7
=
3
r
7 3 x4 y 5
xfx + yfy + zfz =
3
z2

44

47. Dana je funkcija proizvodnje Q(L, C) = 3.4L 4 C 2 , gdje je L kolicina rada, a

C kolicina kapitala.
Izracunajte zbroj parcijalnih elasticnosti funkcije proizvodnje u odnosu na
rad i kapital.
Rjesenje:
EQ,L + EQ,C =
1

Q(L, C) = 3.4(L) 4 (C) 2 = 3.4 4 L 4 2 C 2 =

1

4 + 2 3.4L 4 C 2 = 4 Q(L, C)
3
EQ,L + EQ,C =
4

45

48. Dana je funkcija

1
  t+1
zx
1
f (x, y, z) = t+1

y
z
Odredite parametar t R, t 6= 1, tako da zbroj svih parcijalnih elasticnosti
dane funkcije bude jednak nuli.

Rjesenje:
Ef,y + Ef,y + Ef,z = = 0
tR
t.d.
Ef,y + Ef,y + Ef,z = 0
f (x, y, z) = f (x, y, z)
s
1
  t+1
zx
1
t+1

=
f (x, y, z) =
y
z
"
#
1
  t+1
r

1
zx
1
t+1
=
t+1
(1 ) t+1
=
y
z
#
"
1
  t+1
r
1
1
zx
1
= t+1 t+1
=
t+1
y
z
!
1
  t+1
r
1
1
zx
1
= t+1 t+1
= t+1 f (x, y, z)

y
z
1
=0
t+1
1 = 0
6 t R t.d. = 0
(Ne postoji t R takav da je = 0)

46

49. Funkcija potraznje za proizvodom A homogena je stupnja 1.1, te ovisi o

cijeni proizvoda A i cijeni porizvoda B. Ako je koeficijent elasticnosti te
funkcije potraznje u odnosu na cijenu proizvoda A jednak -0.4, izracunajte
vrijednost koeficijenta elasticnosti te iste funkcije potraznje u odnosu na cijenu proizvoda B, te ga interpretirajte.
Rjesenje:
= 1.1
EfA ,pA = 0.4
EfA ,pB =?
EfA ,pA + EfA ,pB =
0.4 + EfA ,pB = 1.1
EfA ,pB = 1.1 + 0.4
EfA ,pB = 1.5
Kada pB povecamo za 1% (pA ostaje konstantno) tada ce se fA povecati za
1.5%.

47

50. Izracunajte ekstreme funkcije

f (x, y) = x2 4x + 2y 2 8y

Rjesenje:
fx = 2x 4
2x 4 = 0
x=2
fy = 4y 8
4y 8 = 0
y=2
D1 = fxx
fxx = 2
D1 = 2 > 0
D2 = fxx fyy f xy 2
fyy = 4
fxy = 0
D2 = 2 4 02
D2 = 8 > 0
)
D1 > 0
min(2, 2, f (2, 2))
D2 > 0
f (2, 2) = 22 4 2 + 2 22 8 2 = 12
min(2, 2, 12)
48

51. Izracunajte ekstreme funkcije

2

f (x, y) = ex

+y 2 4x

Rjesenje:
2

fx = ex
2

ex

+y 2 4x

(2x 4)

+y 4x

(2x 4) = 0
2x 4 = 0
x=2
2

fy = ex
2

ex

+y 2 4x

2y

+y 2 4x

2y = 0
2y = 0
y=0

D1 = fxx
2

fxx = ex
fxx

+y 4x

(2x 4)2 + ex +y 4x 2


2
2
= ex +y 4x (2x 4)2 + 2
fxx = 2e4
D1 = 2e4 > 0
2
D2 = fxx fyy fxy
2

fyy = ex

+y 2 4x

4y 2 + ex

+y 2 4x

fyy = ex +y 4x (4y 2 + 2)
fyy = 2e4

49

fxy = (2x 4) ex +y 4x 2y
fxy = 0
4
D2 = 2e 2e4 02 = 4e8 > 0
)
D1 > 0
min(2, 0, e4 )
D2 > 0

50

52. Zadana je funkcija ukupnih prihoda

P (Q1 , Q2 ) = Q21 Q22 + 18Q1 + 14Q2 5 i ukupnih troskova
T (Q1 , Q2 ) = 8Q1 + 8Q2 za dva proizvoda. Izracunajte maksimum funkcije
dobiti.
Rjesenje:
D(Q1 , Q2 ) = P (Q1 , Q2 ) T (Q1 , Q2 )
D(Q1 , Q2 ) = Q21 Q22 + 10Q1 + 6Q2 5
DQ1 = 2Q1 + 10
2Q1 + 10 = 0
Q1 = 5
DQ2 = 2Q2 + 6
2Q2 + 6 = 0
Q2 = 3
D1 = DQ1 Q1
DQ1 Q1 = 2
D1 = 2 < 0
2
D2 = DQ1 Q1 DQ2 Q2 DQ
1 Q2

DQ2 Q2 = 2
DQ1 Q2 = 0
D2 = 2 (2) 02 = 4 > 0
)
D1 < 0
max(5, 3, 29)
D2 > 0

51

53. Odredite ekstreme funkcije f (x, y) = x2 xy + x2 , uz uvjet x 2y = 0.

Rjesenje:
f (x, y) = x2 xy + y 2
x 2y = 0
x = 2y
f (y) = (2y)2 2y y + y 2
f (y) = 4y 2 2y 2 + y 2
f (y) = 3y 2
f 0 (y) = 6y
6y = 0
y = 0 x = 2y
x=20x=0
f 00 (y) = 6 > 0 min(x, y, f (x, y))
min(0, 0, f (0, 0))
min(0, 0, 0)

52

54. Odredite ekstreme funkcije f (x, y) = x2 xy + y 2 , uz uvje x + y = 1.

Rjesenje:
x+y =1
y =1x
2
f (x) = x x (1 x) + (1 x)2
f (x) = x2 x + x2 + 1 2x + x2
f (x) = 3x2 3x + 1
f 0 (x) = 6x 3
6x 3 = 0
6x = 3
1
x= y =1x
2
1 1
y =1 =
2 2
f 00 (x) = 6 > 0 min(x, y, f (x, y))



1 1
1 1
min
, ,f
,
2 2
2 2
  2
 2

1 1
1
1 1
1
1
,
=
+
=
f
2 2
2
2 2
2
4


1 1
1
,
=
f
2 2
4


1 1 1
, ,
min
2 2 4

53

55. Odredite ekstreme funkcije

f (x, y) = x4 + y 4 , x > 0, y > 0 uz uvjet x2 + y 2 = 8.
Rjesenje:
y 2 = 8 x2
f (x, y) = (x2 )2 + (y 2 )2
f (x) = (x2 )2 + (8 x2 )2
f (x) = x4 + 64 16x2 + x4
f (x) = 2x4 16x2 + 64
f 0 (x) = 8x3 32x
8x3 32x = 0
8x(x2 4) = 0
8x = 0
6 x =6 0
x2 4 = 0
x=2
6x=62
p

y = 8 x2 = 8 4 = 4 = 2
f 00 (x) = 24x2 32
f 00 (2) = 64 > 0
min(2, 2, 32)

54

56. Dane su funkcija

ukupnih troskova T (L, C) = L + C i proizvodnje

Q(L, C) = LC, gdje je L kolicina rada, a C kolicina kapitala. Izracunajte

minimum funkcije ukupnih troskova na nivou proizvodnje Q=4.
Rjesenje:

LC = 4/2
LC = 16/ : L
16
C=
L
16
= L + 16L1
L
T 0 (L) = 1 16L2
16
1 2 = 0/ L2
L
2
L 16 = 0
L2 = 16
L1 = 4
6 L62 = 6 4
16
C=
=4
4
T 00 (L) = 32L3
T 00 (4) = 0.5 > 0

T (L) = L +

min(4, 4, 8)

55

57. Dana je funkcija ukupnih troskova T (L, C) = L2 LC + C 2 i funkcija

proizvodnje Q(L, C) = LC, gdje je L rad, a C kapital. Nadite kombinaciju
rada i kapitala uz koju se na nivou proizvodnje Q = 1 ostvaruju minimalni
troskovi. Odredite minimalne troskove.
Rjesenje:
Q(L, C) = LC
LC = 1/ : L
1
C=
 L2
1
1
T (L) = L2 L +
= L2 1 + L2
L
L
0
T (L) = 2L 2L3
2
2L 3 = 0/ L3
L
4
2L 2 = 0
2L4 = 2
L = 1
L0
L=1
T 00 (L) = 2 + 6L4
T 00 (1) = 2 + 6 14 = 8 > 0
min(1, 1, 1)

56