Eitim ve retim Aratrmalar Dergisi

Journal of Research in Education and Teaching

Kasm 2014 Cilt: 3 Say: 4 Makale No: 08 ISSN: 2146-9199

RETMEN ADAYLARININ YAAM BOYU RENMEYE YNELK ALGILARI

Yrd. Do. Dr. idem Kl
Abant zzet Baysal niversitesi
Bolu
cgdmklc@gmail.com
zet
Bu almann amac, retmen adaylarnn yaam boyu renmeye ynelik alglarn incelemektir. Abant zzet
Baysal niversitesi ve Krkkale niversitesinde be farkl retmenlik brannda eitim gren son snf
rencileri aratrmann alma grubunu oluturmaktadr. retmen adaylarnn yaam boyu renme
alglarnn belirlenmesinde toplam ortalamalar ve standart sapmalar ile lekten alnabilecek minimummaksimum ve ortanca puanlar lt olarak alnmtr. Verilerin cinsiyet deikenine gre karlatrlmasnda t
testi; blm, ekonomik durum ve ya deikenlerine gre karlatrlmasnda ise ANOVA testi ve Sheffe testi
kullanlmtr. Buna gre, retmen adaylar yaam boyu renmenin gereine ve nemine inanmaktadrlar.
Ancak, mesleki, kiisel geliim veya bo zaman deerlendirme gibi konularda renme ihtiyac hissetmemekte;
renmeye ynelik azim ve istek duymamaktadrlar.
Anahtar Szckler: Yaam boyu renme, yetikin eitimi, retmen eitimi.

PRE-SERVICE TEACHERS PERCEPTIONS TOWARDS LIFE LONG LEARNING

Abstract
The purpose of this study is to determine the perception level of the pre-service teachers concerning lifelong
learning. The study group made up of Abant Izzet Baysal University and Kirikkale University 4th grade students
which are in five different teaching department. To determine pre-service teachers perceptions towards
lifelong learning, the overall averages, standard deviations, minimum-maximum and median of the scale scores
is taken as a criterion. Comparison of the data according to gender t-test is used; comparison of the data
according to department, economic status and age ANOVA and Sheffe tests were used. As a result of the
research, it was concluded that pre-service teachers believe the importance and need of life long learning. On
the other hand, pre-service teachers do not feel learning need about in areas such as professional and personel
development and leisure; also they dont have desire to learn.
Key Words: Life long learning, adult education, teacher training.

GR
Eitimin tarihsel gemii incelendiinde, eitimden faydalanmas beklenen hedef kitlenin ocuklar, genler ve
gen yetikinler olduu grlmektedir. Son dnemde bu bak as deimi, yerini gen yal herkes iin eitim
faaliyetleri planlamaya brakmtr. Eitim artk yaygn kanyla bireylere meslek edindirmek yoluyla istihdam
oluturmak amacyla sunulan bir hizmet olarak alglanmamakta; sosyal uyumu, aktif vatandal ve kiisel
geliimi salayan faaliyetler btn olarak grlmektedir(Zamaron,2013:120).
Ekonomik Kalknma ve birlii rgt OECDnin tanmna gre yetikin eitimi, zorunlu renim ann dna
km ve asl uras artk okula gitmek olmayan kimselerin, hayatlarnn herhangi bir blmnde duyacaklar
renme ihtiyacn veya ilgiyi tatmin etmek zere zellikle dzenlenen faaliyetleri ya da programlar
kapsamaktadr(Lowe, 1985: 23). Yetikin eitiminden farkl olarak yaamn beikten mezara kadar tmn
kapsayan yaam boyu renme kavram; yetikin eitimi, srekli eitim gibi kavramlarla birlikte kullanlmasnn
yannda formal eitimin snrlar dna kmakta ve informal eitimi de ieren geni bir yelpazeyi
kapsamaktadr( Cokun ve Demirel, 2012). MEB tarafndan hazrlanan Trkiye Hayat Boyu renme Strateji

79

Eitim ve retim Aratrmalar Dergisi

Journal of Research in Education and Teaching
Kasm 2014 Cilt: 3 Say: 4 Makale No: 08 ISSN: 2146-9199
Belgesindeki tanmyla yaam boyu renme, kiisel, toplumsal, sosyal ve istihdam ile ilikili bir yaklamla
bireyin, bilgi, beceri, ilgi ve yeterliliklerini gelitirmek amacyla yaam boyunca katld her trl renme
etkinlikleridir(MEB, 2009). Yaam boyu renmenin bireye salad faydann yannda dnya uluslar iin de
dikkate deer anlamlar ifade etmektedir. Yaam boyu renme gelimi lkeler iin aktif yurttal
hedeflemekte, bunun iin yeni bilgi, beceri ve deerleri ifade ederken, dnyann geri kalan iin halkn temel
yaam sorunlarn(geim sorunu), temel eitim sorunlar(yksek okumaz yazmazlk, dk okullama oran)
ortadan kaldrmay ifade etmektedir(Saylan, 2005:106).
Son yllarda bilimin ve teknolojinin hzla gelimesiyle sosyal, kltrel, eitsel ve ekonomik anlamda bireylerin
yaamlarnda ok byk deiikliklere yol aan yenilikler ortaya kmaktadr. Bu deiiklikler yle bir hzla insan
yaamn ekillendirmektedir ki, insanlarn ocukluklarnda rendikleri bilgiler yaamlarnn geri kalannda
geerli ve yararl olmamaktadr(Akba ve zdemir, 2002:156). Gnmzde nemli deiimlerin meydana gelme
sresi bir insann mrnden daha ksadr. Bundan dolay sunulacak eitim programlar insanlar deien
koullara hazrlayabilecek yaam boyu srecek ekilde tasarlanmaldr.
Gnmzde i hayatnn dinamikleri gemitekinden ok farkldr. Hzla gelien teknoloji, daha i deitirme
oranlarndaki art, endstrideki yksek beklentiler yetikinleri kariyerleri boyunca renmeye devam
etmelerini gerektirmitir(Markowitz ve Russell, 2006). Teknolojide ve toplumda yaanan ba dndrc
gelimelerden benzer ekilde eitim dnyas da nasibini almaktadr. Bilgi teknolojilerindeki gelimeler,
renme-retme srecinde uygulanmakta olan yeni yaklamlar ve yntemler yaam boyu renme
becerilerini retmenler iin en nemli yeterlik alan olarak grlmesine neden olmutur. Knapper ve
Cropley(2000)e gre yaam boyu renen birey kendi renmesini planlayan ve len, renmede etkili olan,
gerektiinde farkl disiplinlerden bilgileri bir araya getirebilen ve farkl durumlarda farkl renme stratejilerini
uygulayabilen bireydir(Akt; Cokun ve Demirel, 2012:109). Bunun dnda yaam boyu renen birey, ayn
zamanda renmeye merakl olan; yaam boyu renmenin nemine ve gereine inanan; renebilecei
konusunda kendisine inanc olan; renmekten zevk alan ve renme srecinde yaanabilecek glklerin
stesinden gelebilecek bir bireydir. Okullarda yaam boyu renme becerilerinin kazandrlmas iin ncelikle
retmenlerin bu becerilere sahip olmas ve rencilerine bu becerileri kazandrmaya ynelik uygulamalar
yapabilmesi gerekmektedir(Selvi, 2011:68). retmen ve retmen adaylarnn yaam boyu renme
yeterliliklerine sahip olmas, onlara yklenen toplumsal deiimi salamada arac olma roln etkili biimde
gerekletirmelerini salayacaktr(UNESCO, 1996).
retmenlerin yaam boyu renen bireyler olmas olmas iin yaam boyu renme becerileri ile donatlm
olarak yetitirilmeleri gerekmektedir. Fenwick(2001) 1990l yllardan itibaren retmen eitiminde etkili olan
iki eilimden bahsetmektedir. Bunlardan ilki, retmen adaylarnn mesleki geliim srecinin yaam boyu
renme kavramyla geniletilmesi, dieri de bireysel renme yeteneklerinin toplum iindeki uygulamalarla
kapsaml hale getirilmesidir.
retmenlerin yaam boyu renme becerilerine sahip olabilmesinde en nemli grev retmen yetitiren
niversitelere dmektedir. Ankara niversitesi Eitim Bilimleri Fakltesinin 44.ylnda 1-3 Mart 2009 tarihinde
Ankarada yaplan Eitim Bilimleri Bak Asyla Eitim Fakltelerinde Lisans ve Lisansst Eitimin rdelenmesi
altaynda(2009) retmen adaylarnn yeterlilikleri bilgi, beceri ve kiisel ve mesleki yeterlilikler olmak
zere ana balk altnda sralanmtr(Ada ve Baysal, 2013:198). Bu balklar altnda sralanan yeterliliklerden
birisi de yaam boyu renmeye ilikin olumlu tutum gelitirebilmedir. Yaam boyu renme balamnda
retmen eitiminde kazandrlmas gereken belki de en nemli beceri yaam boyu renmeye ilikin olumlu
tutum sahibi olabilmektir. renmeye kar olumlu tutum sahibi olan bireylerin yaamlarnn her dneminde
renmeye kar heves, sayg ve istek duymalar muhtemeldir.
Knapper ve Cropley(2000)e gre ise retmen adaylarnn yaam boyu renme becerilerine sahip bireyler
olarak yetimeleri iin (1) renci merkezli renmeyi gerekletirmek; (2) rencileri hem formal eitim
sresince, hem de mezuniyetlerinden sonra kendi kendilerine renmelerini salayacak davran ve becerilere
odaklayan retim ortam salamak; (3)renmenin, niversitenin akademik olan ya da olmayan bir ok
ortamda ve hatta toplumda, iyerinde ve ailede gerekletiini kabul etmek gerekmektedir(akt; Cokun ve
Demirel, 2012: 109).

80

Eitim ve retim Aratrmalar Dergisi

Journal of Research in Education and Teaching
Kasm 2014 Cilt: 3 Say: 4 Makale No: 08 ISSN: 2146-9199

Trkiyede retmenlerin veya retmen adaylarnn yaam boyu renme becerilerine odaklanan aratrma
says snrldr. ahin, Akbal ve Yanpar Yelken(2010) tarafndan gelitirilen Yaam Boyu renme in
Anahtar Yeterlilikler lei kullanlarak yaplan aratrma neticesinde, retmen adaylarnn anadilde iletiim
yeterliliklerinin yksek, yabanc dilde iletiim yeteneklerinin dk olduu belirlenmitir. Gencelin(2013) ayn
lei kullanarak eitim fakltesi son snf rencilerine yapt aratrma sonularna gre; retmen
adaylarnn yaam boyu renme yeterliliklerine ynelik alglarnn cinsiyet, renim grlen ana bilim dal
asndan anlaml olarak farkl olduu; retmen adaylarnn kendilerini en yeterli hissettii alann anadilde
iletiim, en yetersiz hissettii alann yabanc dilde iletiim ile sosyal ve vatandalkla ilgili yeterlilikler olduu
belirlenmitir. Cokun ve Demirel(2012) ise niversite rencileri iin Yaam Boyu renme Eilimleri lei
gelitirmi, bu lek kullanlarak yaplan aratrmann sonucunda, niversite rencilerinin yaam boyu
renme eilimlerinin dk olduu; rencilerin renme eilimlerinin renim grdkleri niversite, snf
dzeyi ve cinsiyet deikenleri asndan istatistiksel olarak anlaml ekilde farkllk gsterdii ortaya kmtr.
Kara ve Krm(2007) tarafndan snf retmeni adaylarnn yaam boyu renme kavramna ykledikleri
anlam irdelemek amacyla yaplan bir dier almada ise, snf retmeni adaylarnn yaam boyu renmeyi
bilginin hzla artmas ve kiilerin yaanan gelimelere uyum salamas asndan nemli ve gerekli grdkleri,
ancak kavramn anlam ve kapsam ile ilgili kimi yanlglarnn olduu saptanmtr. Bir baka aratrma,
Selvi(2011) tarafndan ngilizce retmenlerinin mesleki yeterliliklerini belirlemek amacyla 2007 ylnda
yaplmtr. Bu aratrma sonucunda ngilizce retmenlerinin yeterlilikleri program yeterlilikleri, yaam boyu
renme yeterlilikleri, sosyo-kltrel yeterlilikler ve duyusal yeterlilikler olmak zere drt grupta toplanm,
ngilizce retmenleri iin yaam boyu renme yeterliliklerinin en nemli yeterlilik alan olduu ortaya
kmtr. Son olarak, Kksal ve men(2013)in Pamukkale niversitesi Eitim fakltesi rencileri zerinde
yaptklar aratrma sonularna gre, retmen adaylar yaam boyu renme kavramnn nemini takdir
etseler de niversitedeki renmeyi destekleyici olanaklar yetersiz bulmulardr.
retmen adaylarnn renmeye ilikin bak alarnn ortaya karlmasnda yaam boyu renmeye dair
alglarnn belirlenmesinin faydal olaca dnlmektedir. Ayrca niversite rencilerinin yaam boyu
renmeye ilikin ilgi, tutum, beklenti ve ynelimlerinin bilinmesi ilgili programlarn gelitirilmesinde de yararl
olacaktr.
Alt amalar
1.retmen adaylarnn yaam boyu renmeye bak alar ne dzeydedir?
2.retmen adaylarnn yaam boyu renmeye ynelik alglar cinsiyete gre deimekte midir?
3.retmen adaylarnn yaam boyu renmeye ynelik alglar yalarna gre deimekte midir?
3.retmen adaylarnn yaam boyu renmeye ynelik alglar renim grdkleri blme gre deimekte
midir?
4.retmen adaylarnn yaam boyu renmeye ynelik alglar ekonomik durumlarna gre deimekte midir?
YNTEM
Aratrma Modeli
Bu aratrmada mevcut durumu ortaya koymay salayan tarama yntemi(betimsel yntem) kullanlmtr.
Tarama yntemi, gemite ya da halen var olan bir durumu veya olay var olduu ekilde betimlemeyi
amalayan aratrma yaklamdr(Karasar, 2005: 77)
rneklem
Aratrmann alma grubu Abant zzet Baysal niversitesi Okul ncesi retmenlii blm 4. Snf rencileri
53 kii(%24,9) ile, Krkkale niversitesi Snf retmenlii blm 4. Snf rencileri 33 kii(%15,5); Trke
retmenlii blm 4. Snf rencileri 57kii(%26,8); Fen Bilgisi retmenlii blm 4. Snf rencileri
39kii(%18,3) ve Beden Eitimi retmenlii blm 4. Snf rencileri 31 kiiden(%14,6) olumutur. alma
grubu belirlenirken mmkn olduunca farkl blmlerdeki retmen adaylarna ulalmaya allmtr.
Anketlerin uygulanmas srasnda cevaplamaya gnll olan rencilere anket datlmtr. retmenlik
mesleine atlmalarna ok az bir sre kalm olan rencilerin mesleki ve kiisel anlamda grlerinin daha
fazla netlemi olabilecei dncesi ile aratrma son snf rencilerine uygulanmtr.

81

Eitim ve retim Aratrmalar Dergisi

Journal of Research in Education and Teaching
Kasm 2014 Cilt: 3 Say: 4 Makale No: 08 ISSN: 2146-9199

Aratrmann evreni Krkkale niversitesi ve Abant zzet Baysal niversitesi Eitim Fakltesinde be farkl
blmn son snflarnda okuyan toplam 318 renciden olumaktadr. 213 kiiden oluan aratrmann
rnekleminde ounluu 155 kii ile(%72,8) kz renciler oluturmaktadr. Erkek rencilerin oran ise %27,2
(58 kii)dir. Grld zere farkl branlarda da olsa retmenlik meslei Trkiyede hala kadnlar tarafndan
daha ok tercih edilen bir meslek olma zelliini korumaktadr.
Aratrmaya katlan 4.snf rencilerin ya dalmlarna bakldnda; ounluu 22 yandaki(%37,1)
rencilerin oluturduu grlmektedir. Bunu srasyla 23 yandaki renciler(%24,9); 21 yandaki
renciler(%18,8); 24 yandaki renciler(%10,8); 25 ve zeri yataki renciler(%7) ve son olarak 20 yandaki
renciler(%0,9) takip etmektedir.
rencilerin ekonomik durumlar incelendiinde; rencilerin ounluunun ekonomik durumlarn iyi
(%45,1) ve orta (%43,2) olarak nitelendirdii grlmektedir. Ekonomik durumum ok iyi diyen rencilerin
oran %2,3 iken, ekonomik durumum kt(%6,6) ve ok kt(%2,8) diyen renciler aznlkta kalmaktadr.
Bu verilere gre, Krkkale ve Bolu illerinde eitim fakltelerinde renim gren retmen adaylarnn
ounluunun ekonomik adan sknt yaamad grlmektedir.
Veri Toplama Arac
Aratrmac tarafndan gelitirilen(2013) Yaam Boyu renme Alglar lei tasarlanrken ilk nce ilgili
literatr taranm ve 36 madde belirlenmitir. lme aracnn gvenirliini belirlemek amacyla 36 maddeden
oluan deneme lei 30 kiilik bir n gruba uygulanm, elde edilen sonulara gre gvenirlii drd
dnlen 6 madde lekten karlmtr. 30 maddelik nihai lein Cronbach alpha katsays .81 bulunmutur.
Likert dereceleme trnde gelitirilen ankette; maddelere verilen yantlar kesinlikle katlmyorum,
katlmyorum, karaszm, katlyorum, kesinlikle katlyorum eklinde derecelendirilmitir. lek, yaam
boyu renmeye ilikin olumlu tutum(8 madde), yaam boyu renmeye ilikin olumsuz tutum(10 madde),
renme ihtiyac(6 madde) ve renme azmi(6 madde) boyutlarndan oluan toplam 30 madde iermektedir.
Verilerin Analizi
niversite rencilerinin yaam boyu renmeye ynelik bak alarnn belirlenmesinde toplam ortalamalar ve
standart sapmalar ile lekten alnabilecek minimum-maksimum ve ortanca puanlar lt olarak alnmtr.
Yaam Boyu renme Alglar leinden alnan puanlarn cinsiyet deikenine gre karlatrlmasnda t
testi; blm, ekonomik durum ve ya deikenlerine gre karlatrlmasnda ise ANOVA testi, var olan
ilikilerin hangi boyutlarda olduunun saptanmasnda ise Sheffe testi kullanlmtr.
BULGULAR
Bu blmde, aratrmadan elde edilen bulgular, srayla ilgili alt problemlere gre sunulmu ve analiz
sonularna gre yorumlanmtr.
retmen Adaylarnn Yaam Boyu renmeye Bak Alar
Tablo 1: Yaam Boyu renme Alglar leinden Elde Edilen Puanlara likin Betimsel statistikler
Yaam Boyu renme Alglar lei
Ss
Median
Min
Max
X
lein Tm
1. Alt Boyut:Olumlu Tutum
2. Alt Boyut: Olumsuz Tutum
3. Alt Boyut: renme htiyac
4. Alt Boyut: renme Azmi

119,08
131,12
113,16
116,61
119,08

20,76
28,19
21,72
23,15
20,76

120,00

30

150

n
213

Yaam Boyu renme Alglar leinden elde edilen puanlar incelendiinde, alnan en dk puann (30) en
yksek puann (150), lek ortalamasnn ise ( X = 119,08) olduu grlmektedir. retmen adaylarnn Yaam
Boyu renme Alglar leinden aldklar puanlarn ortalamas lek ortanca puannn (120,00) altndadr.

82

Eitim ve retim Aratrmalar Dergisi

Journal of Research in Education and Teaching
Kasm 2014 Cilt: 3 Say: 4 Makale No: 08 ISSN: 2146-9199
Elde edilen sonu lek ortanca puannna ok yakn bir rakam olmas sebebiyle retmen adaylarnn yaam
boyu renmeye bak alar orta dzeyde olduu sylenebilir. Bir baka deyile retmen adaylarnn yaam
boyu renmeye ynelik ne ok olumlu ne de ok olumsuz anlamda, orta dzeyde bak asna sahip olduu
grlmektedir. Yaam Boyu renme Alglar lei alt boyutlarna ilikin istatistikler incelendiinde ise
retmen adaylarnn alt boyutlara ilikin puan ortalamalarnn srasyla yaam boyu renmeye ilikin olumlu
tutum ( X = 131,12); yaam boyu renmeye ilikin olumsuz tutum ( X = 113,16); renme ihtiyac (X= 116,61)
ve renme azmi ( X = 119,08) olduu grlmektedir.
lek maddelerine verilen yantlar incelendiinde, retmen adaylarnn yaam boyu renmeye ilikin olumlu
tutum ieren puanlarnn lek orta puannn stnde olduu grlmektedir. Buna gre, retmen adaylar
genel olarak yaam boyu renmeye kar olumlu ynde eilim gstermektedirler. Bir baka deyile retmen
adaylar yaam boyu renmenin gereine ve nemine inanmakta; insanlarn her yata renebileceini
dnmekte ve bireylerin yaamlar boyunca renim grme ansna sahip olmalar gerektii inancn
tamaktadrlar. Bunun dnda, retmen adaylarnn yaam boyu renmeye ilikin olumsuz tutum ieren
puanlarnn lek orta puannn altnda olduu grlmektedir. Buna gre, retmen adaylarnn kendilerini
yaam boyu renme deneyimleri edinmelerini engelleyecek olumsuz tutumlar iinde olmadklar
anlalmaktadr. te yandan, retmen adaylarnn renme ihtiyac ve renme azmi puanlarnn lek orta
puannn altnda olduu dikkat ekmektedir. Buna gre, yaam boyu renmenin gereine ve nemine inanan,
yaam boyu renmeye kar olumlu grler bildiren retmen adaylarnn mesleki geliim, kiisel geliim ve
bo zaman deerlendirme konularnda ok fazla renme ihtiyac hissetmedikleri; bu konularda yeni bilgi ve
beceriler edinmek sz konusu olduunda istek ve azim iinde olmadklar; renme frsatlar yaratma ynnde
abalamak istemedikleri grlmektedir. Cokun ve Demirel(2012:113) tarafndan niversite rencileri
zerinde yaplan bir aratrma sonucunda da baz benzer sonular elde edilmitir. Bu aratrmaya gre;
renciler yaam boyu renme eilimleri dk, renmeye gdlenmeleri yetersiz, ilgili renme
faaliyetlerine katlma ve devamllk gstermeleri asndan greceli aba ierisinde ve istee bal renme
durumlarn sonulandrmada kararllk gstermeyen zellikler sergilemilerdir.
retmen adaylarnn yeni bilgi ve beceriler renme hususunda ihtiya hissetmemeleri ve istek duymamalar
retmenlik mesleinin gelecei asndan elbette dndrcdr. Ancak bulgular yorumlanrken, retmen
adaylarnn yaam boyu renmeye ilikin alglarnn genel anlamda olumlu ynde olduu dikkate alnmal; uzun
sren eitim yaants sonucunda eitim almaya kar belli bir bkknlk iinde olabilecekleri, bu nedenle bu
sonularn onlarn tm meslek yaantlarna genellenmemesi gerektii dnlmektedir.
retmen Adaylarnn Cinsiyet Deikeni ile Yaam Boyu renme Alglar Arasndaki Farkllk
retmen adaylarnn cinsiyet deikeni ile yaam boyu renme alglar arasnda anlaml bir fark olup
olmadn belirlemek amacyla yaplan t testi sonucunda elde edilen bulgular Tablo 2de sunulmutur.
Tablo 2: retmen Adaylarnn Cinsiyet Deikeni ile Yaam Boyu renme Alglar Arasndaki Farkllklarn
Dalm
Cinsiyet
N
SS
sd
t
p
X
Yaam Boyu renmeye likin Kz
155
3,80
,694
1,787
1,126
,183
Olumsuz Tutum
Erkek
58
3,68
,798
Yaam Boyu renmeye likin Kz
155
4,41
,864
4,119
,951
,044
Olumlu Tutum
Erkek
58
4,25
1,117
renme htiyac
Kz
155
3,91
,760
,722
,790
,397
Erkek
58
3,81
,804
renme Azmi
Kz
155
3,91
,635
3,085
,448
,080
Erkek
58
3,87
,866
Grld zere, retmen adaylarnn yaam boyu renme alglarna ilikin alt boyutlardan renmeye kar
olumlu tutum alt boyutu ve cinsiyet deikeni arasnda anlaml bir fark olduu, bu farkn ise kzlar lehine(X=
4,41)dir. Dier alt boyutlar ve cinsiyet deikeni arasnda anlaml bir fark bulunamamtr. Buradan hareketle,

83

Eitim ve retim Aratrmalar Dergisi

Journal of Research in Education and Teaching
Kasm 2014 Cilt: 3 Say: 4 Makale No: 08 ISSN: 2146-9199
kz retmen adaylar erkeklere kyasla yaam boyu renmeye kar daha fazla olumlu tutum iinde olduklar
sylenebilir.
Yaam boyu renme eylemi sz konusu olduunda erkek ve kadnlarn grleri arasnda ciddi farklar ortaya
kmaktadr. Kadnlarn eitim sisteminden erkekler kadar yararlanamad; eitim alan kadnlarn ise
yaamlarnda elde ettikleri olumlu katlmlar dikkate alndnda kadnlarn srekli renmeye ve gelimeye
ilikin gdlenmelerinin yksek olmas muhtemel grnmektedir. Rees, Gorard, Fevre ve Furlongun 2000
ylnda ngiltere, South Walesde yar yaplandrlm grmeler yoluyla yapt geni katlml almadan elde
edilen sonulara gre, okul eitimi sonrasnda cinsler arasnda renmeye ilikin arpc gr farkllklar
bulunmutur. Buna gre, kadnlar daha ok toplum ve aileleri tarafndan kendilerine dayatlan eitim
faaliyetlerine katlabilirken erkekler daha zgr seimler yapma ansna sahip olarak, i yaamlarnda katk
salayacak eitimlere katlmaktadrlar. Bimrose ve arkadalarnn 2003 ylndaki almasnda elde edilen
sonulara gre ise, kadnlar daha ok kiisel geliimlerini salamaya ynelik eitim faaliyetlerini tercih ederken
erkekler kariyerlerine katk getirecek eitsel faaliyetlere katlmaya scak bakmaktadrlar.
retmen Adaylarnn Ya Deikeni ile Yaam Boyu renme Alglar Arasndaki Farkllk
retmen adaylarnn ya deikeni ile yaam boyu renme alglar arasnda anlaml bir fark olup olmadn
belirlemek amacyla yaplan Anova testi sonucunda elde edilen bulgular Tablo 3te sunulmutur.
Tablo 3: retmen Adaylarnn Ya Deikeni ile Yaam Boyu renme Alglar Arasndaki Farkllklarn Dalm
Yaam boyu renmeye ilikin olumsuz tutum ve ya deikeni arasndaki iliki
Varyansn Kareler Toplam

sd

Kareler
Ortalamas
1,810
,496

Kareler
Ortalamas
6,376
,752
186,802

Anlaml Fark(Scheffe)

Gruplar aras
9,049
3,65
,003
Gruplar ii
102,105
Toplam
111,154
Yaam boyu renmeye ilikin olumlu tutum ve ya deikeni arasndaki iliki

20-22
20-23
20-25 ve zeri

Varyansn Kareler Toplam

sd

Anlaml Fark(Scheffe)

Gruplar aras
Gruplar ii
Toplam

31,882
154,920
186,802

8,479

,000

20-21
20-22
20-23
20-24
20-25 ve zeri

Anlaml Fark(Scheffe)

3,64

,004

20-21
20-22
20-23
20-24
20-25 ve zeri

renme ihtiyac ve ya deikeni arasndaki iliki

Varyansn Kareler Toplam

sd

Gruplar aras
Gruplar ii
Toplam

10,252
116,031
126,283

Kareler
Ortalamas
5
206

Grld zere, retmen adaylarnn yaam boyu renmelerine ilikin alt boyutlardan olumsuz tutum,
olumlu tutum ve renme ihtiyac alt boyutlar ile ya deikeni arasnda anlaml bir iliki bulunmaktadr. Bir
dier alt boyu olan renme azmi alt boyutu ve ya deikeni arasnda ise anlaml bir iliki bulunamamtr.
Yaam boyu renmeye ilikin olumsuz tutuma ilikin Scheffe testinin sonularna gre; 20 ya( X =2,00) ile 22
ya( X =3,89) arasnda 22 ya lehine; ; 20 ya( X =2,00) ile 23 ya( X =3,78) arasnda 23 ya lehine; 20 ya( X =
2,00) ile 25 ya ve zeri( X =3,86) arasnda 25 ya ve zeri lehine anlaml bir fark grlmtr. Buna gre

84

Eitim ve retim Aratrmalar Dergisi

Journal of Research in Education and Teaching
Kasm 2014 Cilt: 3 Say: 4 Makale No: 08 ISSN: 2146-9199
retmen adaylarnn yalar ilerledike yaam boyu renmeye kar daha fazla olumsuz tutum gelitirme
eiliminde olduklar dnlmektedir.
te yandan yaam boyu renmeye ilikin olumlu tutuma ilikin Scheffe testinin sonularna gre ise; 20 ya
( X =2,00) ile dier ya gruplar (21 ya( X = 4,32); 22 ya( X =4,52); 23 ya( X =4,49); 24 ya( X =3,84); 25 ya
ve zeri( X =4,46)) arasnda 21 ya ve st ya gruplar lehine anlaml bir fark bulunmutur. Bir baka deyile
retmen adaylarnn yalar ilerledike yaam boyu renmeye ynelik alglar olumlu ynde gelimektedir.
retmen adaylarnn (yukardaki Sheffe sonucunda da grld zere) yalar ilerledike yaam boyu
renmeye karn olumsuz tutum gelitirmelerine ramen;(ortalama sonular kyaslandnda) yalarnn
ilerlemesiyle birlikte yaam boyu renmeye ynelik alglarnda arlkl olarak olumlu tarafn daha baskn
geldii grlmektedir.
Bir dier alt boyut olan renme ihtiyac ve ya arasndaki ilikinin hangi yalar arasnda olduunu bulmaya
ynelik yaplan Scheffe testi sonularna gre; 20 ya(X=2,00) ile dier ya gruplar (21 ya( X = 3,96); 22
ya( X =3,92); 23 ya( X =3,97); 24 ya( X =3,56); 25 ya ve zeri ( X =3,93)) arasnda 21 ya ve st ya
gruplar lehine anlaml bir fark bulunmutur. Yukardaki sonuca benzer ekilde, retmen adaylarnn yalar
ilerledike renme ihtiyalar konusundaki farkndalklarnn da artt grlmektedir. Aratrmada rneklem
kabul edilen gruptaki retmen adaylarnn tm son snf rencisi olmasna ramen yalar daha byk
rencilerin daha fazla renme ihtiyac hissetmeleri sonucu ilgi ekicidir. Bu duruma, bireylerin yalar
ilerledike yaamla ilgili farkndalklarnn da artmasnn sebep olduu dnlmektedir. Cokun ve
Demirel(2012) tarafndan yaplan aratrmadan elde edilen sonuca gre de 4.snfa giden retmen adaylarnn
yaam boyu renmeye ilikin ortalamalarnn 1.Snfa giden retmen adaylarndan yksek olduu
grlmtr.
retmen Adaylarnn Devam Ettikleri Blm ile Yaam Boyu renme Alglar Arasndaki Farkllk
retmen adaylarnn devam ettikleri blmler ile yaam boyu renme alglarna ilikin alt boyutlar arasnda
anlaml bir fark olup olmadn belirlemek amacyla yaplan Anova testi sonucunda p<0,05 dzeyinde anlaml
bir fark bulunamamtr. Bir baka deyile retmen adaylarnn yaam boyu renmeye ynelik alglar
okuduklar blme gre farkllk gstermemektedir. Buna gre, retmen adaylarnn mesleklerine veya
okuduklar blme bal olmakszn yaam boyu renmeye ynelik orta dzeyde lml bir bak asna
olduklar anlalmaktadr.

retmen Adaylarnn Ekonomik Durumlar ile Yaam Boyu renme Alglar Arasndaki Farkllk
retmen adaylarnn ekonomik durumlar ile yaam boyu renme alglarna ilikin alt boyutlar arasnda
anlaml bir fark olup olmadn belirlemek amacyla yaplan Anova testi sonucunda p<0,05 dzeyinde anlaml
bir fark bulunamamtr. Bu duruma, retmen adaylarnn nemli ounluunun(%88,3) benzer ekonomik
imkanlara sahip olmasnn neden olduu dnlmektedir. te yandan retmen adaylarnn maddi
olanaklarnn onlarn yaam boyu renmeye dair bak alarn etkilememesinin olumlu bir durum olduu da
dnlmektedir.
TARTIMA VE SONU
retmen adaylarnn yaam boyu renme alglarn belirlemek amacyla be farkl retmenlik blmnn
son snfnda okuyan retmen adaylar ile yaplan aratrma sonularna gre, retmen adaylarnn yaam
boyu renmeye bak alar ne ok olumlu ne de ok olumsuz ynde kabul edilmeyecek ekilde olmak zere
orta(lml) dzeydedir. Genel olarak, retmen adaylar yaam boyu renme konusunu nemsemekte,
gnmzn yaam koularnda eitim frsatlar yaratmann gerekli ve nemli olduuna inanmaktadrlar. te
yandan, retmenlik mesleine atlmalarna ok az bir zaman kalan retmen adaylar her ne kadar yaam boyu
renmeyi nemseseler de mesleki, kiisel geliim veya bo zaman deerlendirme gibi konularda renme
ihtiyac hissetmemekte, renmeye ynelik azim ve istek duymamaktadrlar. Elde edilen bu sonularn
gelecein retmenlerinin yaam boyu renmeye ynelik eilim ve tutumlarn tasvir etmesi asndan dikkat
ekici olduu dnlmektedir.

85

Eitim ve retim Aratrmalar Dergisi

Journal of Research in Education and Teaching
Kasm 2014 Cilt: 3 Say: 4 Makale No: 08 ISSN: 2146-9199
retmenlerin grevlerini etkili biimde yapmalar ve rencilerine yaam boyu renme becerileri
kazandrabilmeleri iin, ncelikle kendilerinin yaam boyu renmeye ilikin olumlu tutum sahibi olmalar ve
yaam boyu renme etkinliklerine aktif biimde katlan bireyler olmalar gerekmektedir. Trkiyede genel
anlamda yaam boyu renme srecine katlmn dk olduu gzlenmektedir. Bu nedenle, niversite eitimi
de dahil olmak zere, eitim sistemi yaam boyu renme uygulamalarn kapsayacak ekilde
gelitirilmelidir(Ulutademir ve dierleri, 2011, 2230). retmen adaylarnn yaam boyu renmeye ilikin
bilgi, beceri ve tutumlar gelitirilmesinde en nemli grev eitim fakltelerine dmektedir. Bunun iin eitim
fakltelerinde retmen adaylarnn yaam boyu renme konusundaki farkndalklarnn artrlmas ve
retmen adaylarnn kendi renme sorumluluunu almalar ynnde uygulamalar yaplmas gerekmektedir.
Kksal ve mene gre, (2013) renciler niversitelerinde yaam boyu renme kltrn destekleyici
renme ortamlarna ihtiya duymaktadrlar. Ktphane olanaklar, teknoloji temelli renme olanaklar,
renmeyi destekleyici merkezler rencilerin niversitelerinde bavurabilecekleri destek servislerinden
bazlardr. niversitede renmeyi destekleyici ve yaam boyu renme kavram iin nemli saylabilecek
teknolojik donanm, bilgiye ulama, srekli eitim merkezleri gibi olanaklarn olmas retmen adaylarnn
yaam boyu renme ile ilgili alglarn etkileyebilir. niversitedeki yaantlarn kalitesi retmen adaylarnn
srekli gelien bireyler olarak yetimelerinde etkili olabilir.
Bunun iin;
1. Eitim fakltelerinin programna yaam boyu renme ile ilgili dersler konulmaldr. retmen adaylarnn
yaam boyu renmeye ilikin farkndalnn artrlmas hedeflenen bu derslerin ieriinde yaam boyu
renmenin gerei, nemi, yaam boyu renmeye ynelik olumlu-olumsuz bak alar, yaam boyu
renme becerileri gibi konular bulunmaldr. Ayrca bu dersler vastasyla retmen adaylarna oklu
ortam yazlmlar ve alarn kullanarak doru bilgiye en etkin ulamann yollar retilmelidir.
2. niversite eitimi bir btn olarak bireylerin kendi kendine renme becerilerini gelitiren(renmeyi
reten) ve yaam boyu renmeye hazrlar nitelikte olmaldr.
3. Yaam boyu renmede bireyler kendi eitim retim ve kiisel geliimlerinden sorumlu olurlar. Bundan
dolay retmen adaylarna uygun mesleki ve kiisel geliime ynelik danma ve rehberlik verilmelidir.
4. niversitelerde rencilerin srekli renme imkanlarna(internet, ktphane, e-okul uygulamalar, kurs ve
seminerler v.s) eriimini kolaylatracak sistemler oluturulmal; niversiteye yeni balayan rencilere
bilgiye ulama yollarn retecek oryantasyon eitimlerine nem verilmelidir.
5. Yetikin eitimine katlmn nndeki en nemli engellerden biri de yetikinlerin yaplan eitim
faaliyetlerinden yeterince haberdar edilmemi olmasdr. Gerek niversiteler bnyesinde gerekse illerde
bulunan Halk Eitim Merkezleri ve gnll kurulular vastasyla retmen adaylarnn ilgi ve ihtiya
duyabilecekleri birok eitim faaliyeti yaplmaktadr. Bu faaliyetler hakknda retmen adaylar yeterince
ve etkili bir biimde bilgilendirilmelidir.
rd

Not: Bu alma 06-08 Kasm 2014 tarihlerinde Antalyada 22 lkenin katlmyla dzenlenen 3 World
Conference on Educational and Instructional Studies- WCEIS-2014de bildiri olarak sunulmak olarak seilmi
olup, JRET Bilim Kurulu hakemleri tarafndan deerlendirilerek bu sayda yaynlanmasna karar verilmitir.

KAYNAKA
Ada,S. ve Baysal, Z. N. (2013) Pedagojik Androgojik Formasyon ve Trkiyede retmen Yetitirme.
Ankara:Pegem Akademi.
Akba, O. ve zdemir, S. (Yaz-Gz, 2002). Avrupa Birliinde Yaam Boyu renme. Milli Eitim Dergisi. 155156.
Bimrose, J., Green, A., Barnes, S. & Orton, M. (2003) Improving the participation of Women in the Labour
Market: Coventry and Warwickshire, Coventry: Institute for Employment Research, University of Warwick.

86

Eitim ve retim Aratrmalar Dergisi

Journal of Research in Education and Teaching
Kasm 2014 Cilt: 3 Say: 4 Makale No: 08 ISSN: 2146-9199
Cokun, Y.D. ve Demirel, M.(2012). niversite rencilerinin Yaam Boyu renme Eilimleri. Hacettepe
niversitesi Eitim Fakltesi Dergisi. 42. 108-120.
Fenwick, T.A. (May 22-23, 2001). Fostering Teachers Lifelong Learning Through Proffesional Growth Plans: A
Cautious Reccomendation for Policy. 2001 Pan- Canadian Education Research Agenda Symposium Teacher
Education/ Educator Training: Current Trends and Future Directions, 2001 Laval University, Qubec City.1-21.

Gencel, .E. (2013). retmen Adaylarnn Yaam Boyu renme Yeterliliklerine Ynelik Alglar. Eitim ve Bilim.
Cilt 38, Say 170. 238-251.
Kara, A. ve Krm, D. (2007). Snf retmeni Adaylarnn Yaam Boyu renme Kavramna Ykledikleri
Anlam.(Anadolu niversitesi Eitim Fakltesi rnei). 16. Ulusal Eitim Bilimleri Kongresi Bildiri Kitab., 1-13.
Karasar, N. (2005). Bilimsel Aratrma Yntemi: Kavramlar, lkeler, Teknikler. Ankara: Nobel Yayn Datm.
Kksal, N. & men, S. (2013). Pre-Service Teachers as Lifelong Learners: University Facilities for Promoting
Their Professional Development. Egitim ArastirmalariEurasian Journal of Educational Research, 53, 21-40.
Lowe, J.(1985). Dnyada Yetikin Eitimine Toplu Bak. eviren: T.Ouzkan. Unesco Trkiye Milli Komisyonu.
Ankara.
MEB. (2009). Trkiye Hayat Boyu renme Strateji Belgesi-Yksek Planlama Kurulu. Ankara: Milli Eitim
Bakanl. S,7.
Markowitz, M. & Russell, A.(February, 2006). Addressing the Needs of Adult Learners. American Association of
State Colleges and Universities. 3(2). 23.07.2014 tarihinde http://www.aascu.org/ adresinden alnmtr.
Rees, G. & Gorard, S. ve Fevre, R. and Furlong, J. (2000) Participating in the Learning Society: History, Place and
Biography. Bulunduu Eser: Coffield, F. (Ed) Differing Visions of a Learning Society: Research Findings. Volume
2. Bristol: Policy Press.
Saylan, F. (2005). Herkes in Eitim: Yaam Boyu renme Balamnda Trkiyede Temel Eitim Sorunu.
Bulunduu Eser: Saylan,F. Ve Yldz, A. (Ed.) Yaam Boyu renme. Ankara: PegemA Yaynclk.
Selvi, K.(2011). retmenlerin Yaam Boyu renme Yeterlilikleri. Uluslararas Eitim Programlar ve retim
almalar Dergisi. Cilt 1, Say1., 63.
ahin, M., Akbal, S. ve Yanpar, Y.T. (2010). Key Competencies for Lifelong Learning: The Case of Prospective
Teachers. Educational Research and Review. 5(10), 545-556.
Ulutademir, N., Tabak, S., Deveci, E. ve ztrk, E. (27-29 Mays 2011). Trkiyedeki niversitelerde Yaam
Boyu renim. Uluslararas Yksekretim Kongresi: Yeni Yneliler ve Sorunlar. stanbul, 3.Cilt., 2226.
UNESCO (1996). Learning: The Tresure Within. Paris.
Zamaron, M.D. (2013). Effects of University Programs for Older Adults: Changes in Cultural and Group
Stereotype, Self Prerception of Aging and Emotional Balance. Educational Gerontology. 39:2, 120.

87