POVRINSKI INTEGRALI ( zadaci- I deo)

1. Izraunati povrinski integral I = (6 x + 4 y + 3 z )dS ako je S deo ravni x + 2 y + 3 z = 6 , koja pripada prvom
S

oktantu.
Reenje:
Vano je jo jednom napomenuti da: POVRINSKI INTEGRAL PRVE VRSTE NE ZAVISI OD

ORIJENTACIJE KRIVE
Koristiemo:
ii)
Ako jednaina povri S ima oblik
funkcija, onda je:

f ( x, y, z)ds = f [ x, y, z ( x, y)]
S

p=

z=z(x,y) , gde je z=z(x,y) jednoznana neprekidno diferencijabilna

1 + p 2 + q 2 dxdy

z
z
i q=
y
x

Najpre nacrtamo sliku i postavimo problem.

x + 2 y + 3 z = 6......./ : 6
x y z
+ + =1
6 3 2
Segmentni oblik jednaine prave nam daje preseke sa osama ( ovo nam sad ba i ne treba al nije rdjavo da
pomenemo)
Na posao je da izrazimo z iz date jednaine i nadjemo prve parcijalne izvode, odnosno p i q.

x + 2 y + 3z = 6
3 z = x 2 y + 6....../ : 3
x 2y
z=
+2
3 3
Odavde je:
z
1
=
x
3
z
2
q=
=
y
3
Spustimo se u ravan z = 0 da odredimo granice.
p=

z = 0 x + 2 y + 3 0 = 6 x + 2 y = 6 y = 3

x
2

Pogledajmo sliku :

0x6

D:
x
0 y 3 2
Sad moemo da predjemo na reavanje integrala:
I = (6 x + 4 y + 3 z )dS = (6 x + 4 y + 3
S

6 x 2y
) 1 + p 2 + q 2 dxdy
3

1
2
= (6 x + 4 y + 6 x 2 y ) 1 + ( ) 2 + ( ) 2 dxdy =
3
3
D
= (5 x + 2 y + 6)
D

14
=
dx
3 0

14
dxdy =
9

x
2

(5x + 2 y + 6)dy

(sredimo sve - podsetite se dvojnih integrala)

= 54 14

2. Reiti integral I = ( x 2 + y 2 )dS ako je S sfera x 2 + y 2 + z 2 = a 2 .

S

Reenje:
Najpre moramo izraziti z iz date jednaine:

x2 + y2 + z 2 = a2
z 2 = a2 x2 y 2
z = a2 x2 y 2
Ovde treba voditi rauna da posebno moramo raditi za gornji deo sfere z = + a 2 x 2 y 2 ( iznad z = 0 ravni)
i posebno za z = a 2 x 2 y 2 ( ispod z = 0 ravni).

Pogledajmo sliku:
S1 : z1 = + a 2 x 2 y 2

i S 2 : z2 = a 2 x 2 y 2

Za S1 : z1 = + a 2 x 2 y 2 ( a slino je i za S 2 : z2 = a 2 x 2 y 2 ) imamo:

p=

`
z
1
1
=
( a2 x2 y 2 ) =
( 2 x ) =
po x
x 2 a 2 x 2 y 2
2 a2 x2 y 2

q=

`
z
1
1
=
( a2 x2 y 2 )
=
( 2 y ) =
po y
y 2 a 2 x 2 y 2
2 a2 x2 y 2

x
a2 x2 y 2
y
a2 x2 y 2

Za S 2 : z2 = a 2 x 2 y 2 e samo biti plusevi.

Izraunajmo na stranu:

x
1+ p + q = 1+
a2 x2 y2

y
+
a2 x2 y 2

a 2 x2 y 2 + x2 + y 2
a x y
2

x2
y2
= 1+ 2
+
=
2
2
2
2
2

y
a

a
a 2 x2 y 2

Sad sputamo problem u ravan z = 0:

z = 0 x2 + y 2 + z 2 = a2 x2 + y 2 = a2

Oblast D je unutranjost ovog kruga! ( Ista je i za S1 i za S2 )

I = ( x 2 + y 2 )dS = + = ( x 2 + y 2 ) 1 + p 2 + q 2 dxdy + ( x 2 + y 2 ) 1 + p 2 + q 2 dxdy =
S

S1

S2

= 2 ( x 2 + y 2 ) 1 + p 2 + q 2 dxdy = 2
D

a( x + y )
2

a2 x2 y2

dxdy

Uvodimo smene:
x = r cos
2
2
2
2
2
x + y = a a = r r = a 0 r a 0 2 J = r
y = r sin
a( x 2 + y 2 )

I = 2

a2 x2 y2

dxdy = 2 d
0

ar 2
a2 r 2

rdr = 2

0
0
ovo je 2

ar 2
a2 r 2

rdr = 4a
0

r2
a2 r 2

rdr

Metodom smene emo reiti ovaj integral bez granica ( lake malo)

a2 r 2 = t 2 r 2 = a2 t 2

a2 r 2

rdr = 2rdr = 2tdt

rdr = tdt

a2 r 2

a2 t 2
t3
2
2
=
( t ) dt = ( t a )dt = a 2t =
t
3

a2 a2 r 2

Sad mu ubacimo granice:

a2 r 2
3

a2

a
a3
2a 3
a 2 r 2 = (a 3 ) (0 0) =
3
3
0

Vratimo se u zadatak:

I = 4a
0

2a 3 8a 4
rdr = 4a
=
3
3
a2 r 2
ar 2

3. Reiti integral

I =
S

i evo konanog reenja!

1
dS ako je S deo cilindra x 2 + y 2 = R 2 ogranienog ravnima
2
2
x +y +z
2

x=0, y=0, z=0 i z = m.

Reenje:
Primeujemo da je cilindar x 2 + y 2 = R 2 uz z osu i da ne moemo odavde izraziti z. Onda emo izraziti ili x ili y
i raditi po njima sve isto kao i po z....

x2 + y2 = R2
x2 = R2 y2
x = R 2 y 2 nama treba x > 0 pa je:
x = + R2 y 2
Odavde imamo :
p=

`
1
1
x
=
( R2 y 2 ) =
(2 y ) =
po y
y 2 R 2 y 2
2 R2 y 2

q=

x
=0
z

y
1 + p2 + q2 = 1 +
2
2

R y

y2
+ 0 = 1+ 2
=
2

y
R2 y 2

R2 y2 + y2
R y
2

R
R y2
2

Poto smo odabrali da radimo po x , da bi odredili granice integrala, sputamo se u ravan x = 0 .

x = 0 x2 + y 2 = R2 y2 = R2 y = R y = R

0 y R
D:
0 z m
Sad da reimo zadati integral:

I =
S

=
0

1
1
dS = 2 2
1 + p 2 + q 2 dydz =
2
2
2
2
x +y +z
D R y +y + z
2

Rdy
R2 y2

R
0

dz
= na stranu sredimo:
+ z2

dz
1
z m 1
m 1
0
1
m
=
arctg
= arctg arctg = arctg
0 R 2 + z 2 R
R 0 R
R R
R R
R
m
R dy
m
dy

m
1
arctg
= arctg
= .... = arctg
R 0 R2 y 2
R 0 R2 y 2
R
2
R
R

I=

Na stranu :

dy

R2 y 2

= arcsin

y R
R
0

= arcsin arcsin = arcsin1 arcsin 0 = 0 =

R 0
R
R
2
2

1
m
R dy
m
dy

m
arctg
= arctg
= arctg
2
2
2
2
2
R0 R y
R 0 R y
R
R
R

I=

1
dS ako je S povr tetraedra ogranienog ravnima
(1 + x + y ) 2
S
x + y + z = 1, x = 0, y = 0, z = 0

4. Reiti integral

I =

Reenje:
Nacrtajmo sliku i postavimo problem.

Ovde moramo raditi 4 integrala, za svaku povr posebno.

Dakle

I = + + +
S1

S2

S3

S4

Za S1 ( ravan x + y + z = 1 ) imamo:
x + y + z = 1 z = 1 x y

z z
=
= 1
x y

1 + p2 + q2 = 1 + 1 + 1 = 3
Ako se spustimo u ravan z = 0 imamo x + y = 1 y = 1 x
Nacrtajmo sliku i odredimo granice:

0 x 1
D1 :
0 y 1 x
1

1 x

1
1
1
S (1 + x + y)2 dS = D (1 + x + y)2 3dxdy = 3 0 dx 0 (1 + x + y)2 dy =
1
1
Na stranu :
1+ x + y = t
1
1
1
t 1
2
dy
=
=
t
dt
=
= =
, pa je
(1 + x + y )2

dy = dt
1
1+ x + y
t

1 x
1
1
1
1
1

= +

1+ x + y 0
1+ x +1 x 1+ x + 0
2 1+ x

vratimo se u integral
1

1 x

3 dx

1
1
1
1
1
1
1
dy = 3 +
dx = 3 x + ln 1 + x 0 = 3(ln 2 )
2
(1 + x + y )
2 1+ x
2
2

Za S2 ( ravan z = 0 ) imamo:
z =0

z z
=
=0
x y

1 + p2 + q2 = 1 = 1
x + y = 1 y = 1 x
0 x 1
D1 :
0 y 1 x

Dakle, oblast je ista kao za prethodni deo.... A i integral se slino reava!

1 x

1 y

1
1
1
1
S (1 + x + y)2 dS = D (1 + x + y )2 dxdy = 0 dx 0 (1 + x + y)2 dy = ln 2 2
2
1

Za S3 ( ravan x = 0 ) imamo:
x x
x=0
=
=0
z y
1 + p2 + q2 = 1 = 1
y + z = 1 z = 1 y
0 y 1
D3 :
0 z 1 y
1
1
S (1 + x + y)2 dS = D (1 + 0 + y)2 d ydz = 0 dy
3
3

(1 + y) dy = 1 ln 2
2

Za S4 ( ravan y = 0 ) imamo:
y=0

y y
=
=0
z x

1 + p2 + q2 = 1 = 1
x + z = 1 z = 1 x
0 x 1
D4 :
0 z 1 x
1

1 x

1
1
1
S (1 + x + y)2 dS = D (1 + x + 0)2 dxdz = 0 dx 0 (1 + x)2 dz = 1 ln 2
4
4
E sad emo sabrati sva 4 reenja:
1
1
I = + + + = 3(ln 2 ) + ln 2 + (1 ln 2 ) + (1 ln 2 ) =
2
2

S1
S2
S3
S4

3 1 ln 2 +

3 3
2

I = z 2 dS ako je S:

5. Reiti integral

x = r cos sin
y = r sin sin

z = r cos
0 2 0 r a = const.

Reenje:

Da se podsetimo:
i)

Ako je S deo po deo glatka dvostrana povr zadata jednainama:

x=x(u,v)
y=y(u,v)
z=z(u,v)
gde (u,v) pripada D a funkcija f(x,y,z) je definisana i neprekidna na povri S , onda je:

f ( x, y, z)ds = f [ x(u, v), y (u, v), z (u, v)]

S

x y z
E = + +
u u u
x y z
G = + +
v v v

F=

EG F 2 dudv

x x y y
z z
+
+
u v u v
u v

Malo emo korigovati formulice i upotrebiti ih u ovoj situaciji!

Najpre da nadjemo parcijalne izvode koji nam trebaju :

x
x
= cos sin
= r sin sin
r

y
x
y = r sin sin
= sin sin
= r cos sin
r

z
z
z = r cos
= cos
=0
r

x = r cos sin

Sad traimo E,G i F

9

2
2
2
x y z
E = + + = ( cos sin ) + ( sin sin ) + ( cos ) =
r r r

= cos 2 sin 2 + sin 2 sin 2 + cos 2 = sin 2 cos 2 + sin 2 + cos 2 = 1

ovo je 1

x y z
2
2
G=
+
+
= ( r sin sin ) + ( r cos sin ) + 0 =

= r 2 sin 2 sin 2 + r 2 cos 2 sin 2 = r 2 sin 2 ( sin 2 + cos 2 ) = r 2 sin 2

x x y y z z
+
+
=
r r r
= cos sin ( r sin sin ) + sin sin r cos sin + 0 = 0
F=

0 2
U zadatku nam je ve dato da je: D :
0 r a
Sad reavamo po formuli:
I = z 2 dS = ( r cos )
S

EG F 2 drd =

2
2
2
2
d r cos r sin dr =

2
2
d r cos r sin dr =

= pazite, i je konstanta , pa sve ide ispred integrala!

= cos 2 sin

3
2
d r dr = cos sin 2

a4
a 4
= cos 2 sin
4
2

www.matematiranje.in.rs

10