PUFERI

H2O + H2O H3O+ + OH

pH = 7

HCl + H2O H3O+ + Cl c = 1.10-3 mol/dm3 pH = 3

NaOH Na+ + OH c = 1.10-3 mol/dm3 pH = 11

PUFERI (regulatori) su smee slabih kiselina

i njihovih soli ili slabih baza i njihovih soli
Puferi :
slaba kiselina i njena odgovarajua
konjugovana baza
slaba baza i njena odgovarajua
konjugovana kiselina

PUFERI (regulatori) opiru se promeni koncentracije

H3O+ jona odnosno mogu da neutraliu odredjenu
koliinu kiseline ili baze a da se pH vrednost bitno
ne promeni
Kiseli puferi
Bazni puferi

Acetatni pufer
CH3COOH / CH3COO-

CH3COOH + H2O
kiselina

CH3COO- + H3O+
konjugovana
baza

Mehanizam delovanja acetatnog pufera

OHCH3COO- + H3O+

CH3COOH + H2O

CH3COO- + Na+

CH3COONa

H3O+

dodamo kiselinu
(H3O+ jone)

CH3COO- + H3O+

CH3COOH + H2O

dodamo bazu

(OH- jone)

HO + H3O

2 H2O

H2O
HA

HA
HA

H3O+

H3O+

H2O
A

HA
HA

HO

H3O+

Amonijani pufer
NH3 / NH4+

NH3 + H2O
baza

NH4+ + OHkonjugovana
kiselina

Mehanizam delovanja amonijanog pufera

H3O+

NH4OH
NH4Cl
dodamo kiselinu
(H3O+ jone)

dodamo bazu

(OH-

jone)

NH4+ + OH+
NH4

+ Cl

OH-

H3O+ + HONH4+ + HO-

2 H2O

NH4OH
(NH3 + H2O)

Odredjivanje koncentracije H3O+

jona i pH vrednosti pufera
CH3COOH + H2O

v1

CH3COO- + H3O+

v2

CH3COONa

CH3COO- + Na+

v1 = k1 [CH3COOH]

v2 = k2 [CH3COO-][H3O+]
v1 = v 2
k1 [CH3COOH] = k2 [CH3COO-][H3O+]

KCH3COOH =

[CH3COO-][H3O+]
[CH3COOH]

[H3O+] = KCH3COOH

[H3O

[CH3COOH]
[CH3COO-]

c(kiseline)
] = Ka
c(soli)

c(kiseline) (ca) mol/dm3

c(soli) (cs) mol/dm3

Koncentracija H3O+ jona

u rastvoru kiselih pufera

[H3O

c(kiseline)
] = Ka
c(soli)

- log

O+]

ca
= -log(Ka
)
cs

O+]

ca
= -logKa - log
cs

- log[H3

- log[H3

cs
pH = pKa + log
ca

Hendersonov obrazac

v1

NH4OH

+
NH4

+ OH

+
NH4

v2

NH4Cl

[NH4+][OH-]
KNH4OH =
[NH4OH]

[OH ] = KNH4OH

[NH4OH]
[NH4+]

+ Cl

[OH-]

= Kb

c(baza)
c(soli)

cs
pOH = pKb + log c
b

Kapacitet pufera
cs
pH = pKa + log
ca

[soli] = [kiseline]

ili

[konjugovane baze] = [kiseline]

Najvei puferski kapacitet

cs = 10ca
10
pH = pKa + log
1
pH = pKa + 1

ca = 10cs
1
pH = pKa + log
10
pH = pKa - 1

pH oblast
delovanja pufera

pH = pKa 1

Kapacitet pufeta - broj molova kiseline ili baze,

koji treba dodati u 1 dm3 rastvora pufera da mu
se pH vrednost promeni za jednu pH jedinicu
pH oblast delovanja acetatnog pufera:

pK(CH3COOH) = 4,75
pH = pK 1
pH = 4,75 1
3,75 < pH < 5,75

pH oblast delovanja amonijanog pufera:

pK(NH4OH) = 4,75
pOH = pK 1
pOH = 4,75

pH = 14 - pOH = 14 - 4,75 = 9,25

pH = 9,25 1
8,25 < pH < 10,25

fosfatni pufer
H2PO4NaH2PO4
H2PO4- + H2O

OH-

HPO42Na2HPO4
HPO42- + H3O+
H3O+

HPO42- + H3O+

H2PO4- + OH-

HPO42- + H2O

H2PO4- + H2O

H3PO4 triprotina kiselina

H3PO4 + H2O

H2PO4- + H3O+

K1

H2PO4- + H2O

HPO42- + H3O+

K2

HPO42- + H2O

PO43- + H3O+

pKa2 = 6,2
pH = 6,2 1

K3

Bikarbonatni pufer
H2CO3

HCO3OH- + H3O+

2 H2O

OHH2CO3 + H2O
NaHCO3

HCO3- + H3O+
Na+ + HCO3H3O+

H3O+ + HCO3-

H2CO3 + H2O

Primer:

Koliko grama CH3COONa treba rastvoriti u 300 cm3

0.25 M CH3COOH da bi se pH vrednost u rastvoru bila
5,09? Ka = 1,8 . 10-5
Mr(CH3COONa) = 82
ca = 0,25 M
+

[H3O ] = Ka

ca
cs

[H3O+] = 10-pH =10-5,09 = 8,1.10-6 mol/dm3

cs

= Ka

ca
[H3

O +]

= 1,8

. 10-5

0,25

8,1

. 10-6

= 0,56 M

0,56 mol : 1 dm3 = X : 0,3 dm3

X = 0,168 mol
1 mol : 82 g = 0,168 mol : X g
X = 13,776 g CH3COONa