UNIVERSITETI SHTETROR I TETOVS

FAKULTETI I SHKENCAVE MATEMATIKO NATYRORE

DEPARTAMENTI I MATEMATIKS

LNDA: KRKES PR FORMIMIN E KOMISIONIT PR PRSHTATSHMRIN E

TEMS S MASTERIT

Shprndarja e Weibullit, modifikimet e saj. Vetit

statistikore dhe aplikimi i saj
Lidhur me temn e propozuar jam konsultuar me Dr.sc. Lazim Kamberi

Kandidati:

1. LNDA E HULUMTIMIT
1.1 ARSYETIMI I TEMS
Ne kt tem masteri, do te shtjellohen disa prgjithsime te shprndarjes s Weibullit. Kjo
shprndarja njhersh sht shprndarja qe ka gjetur me se shumti aplikim ne shkencat e
inxhinieris sidomos ne rastet kur caktohet qndrueshmria e mjeteve te ndryshme n
inxhinieri. Meq kjo shprndarje definohet ne zonn pozitive te boshtit OX, dhe meq
parametrat e saj i lejojn qe te ket fleksibilitet, e ka bere si shprndarjen me te studiuar deri
me tani. Shprndarja e Weibullit pr here te pare sht studiuar n e detale ne vitin 1951 nga
Waloddi Weibull, ku pr nder te autorit sot edhe mban ket emr, ani pse pr here te pare
sht definuar ne vitin 1927 nga Fercheu dhe aplikimi i pare i saj sht br ne vitin 1933 nga
Rosin dhe Rammler.
Ne statistik, e sidomos e ashtuquajtura statistik e aplikuar zakonisht gjat hulumtimeve te
caktuara duhet t caktojm nj shprndarje e tipit te vazhdueshm te trajts parametrike e
cila iu prshtatet me se miri te dhnave qe studiohen. Zakonisht shprndarjet parametrike
prmbajn ne vete disa parametra, prandaj si sfid kryesore ktu mbetet caktimi i
shprndarjeve tek te cilat parametrat qe ajo i prmban ti japin nj fleksibilitet lakores s
densitetit. Fleksibiliteti n fjal i jep mundsin lakores qe pr te dhna reale te caktuara te
fitohet nj shprndarje qe m se miri e prafron shprndarjen e te dhnave.
Meq, shprndarja e Weibullit fillimisht i kishte dy parametra, shume hulumtues t
ndryshm provuan t bjn modifikime te ndryshme te ksaj shprndarje duke rritur
numrin e parametrave, e edhe ne ditt e sotme provohet te bhen modifikime te saj pr te
dhn shprndarje me te prgjithsuar te Weibullit qe bjn shume prgjithsime te ksaj
shprndarje. Vlen te theksohen se edhe ne vitin 2013 jan bere dy modifikime te ksaj
shprndarje deri tek rasti prej 7 parametrave Almalki, S. J., & Yuan, J. (2013).) .
Rndsia shkencore e ksaj teme me se miri shihet me publikimet e punimeve shkencore ne
vitet e fundit, e ne veanti ku ne kt teme masteri do i studiojm punimet e publikuara ne
vitin 2013:
1. Almalki, S. J., & Yuan, J. (2013). A new modified Weibull distribution. Reliability Engineering
& System Safety, 111, 164-170.
2. Alzaatreh, A., Famoye, F., & Lee, C. (2013). Weibull-Pareto distribution and its applications.
Communications in Statistics-Theory and Methods, 42(9), 1673-169

1.2 QASJA TEORIKE DHE DEFINIMI I PROBLEMIT T HULUMTIMIT

Shprndarja e Weibullit pr her t par sht dhn nga fizikanti suedez Weibull W.A. , n vitin
1951 dhe njhersh konsiderohet si shprndarja me e studiuar dhe me e aplikuar ne shum shkenca
t ndryshme.

Densiteti dhe funksioni i shprndarjes se Weibullit jepet me:

(

( )

( )

Pr vlera te ndryshme te parametrave alpha dhe beta fitojm shprndarje te ndryshme: p.sh nse
alpha sht e barabart me 1, fitohet shprndarja eksponenciale me densitet lambda=1/beta si
mposhtm:
(

N vazhdim do japim nj diagram ku pr vlera te ndryshme te parametrave merren modifikime te

ndryshme te shprndarjes Weibull ose shprndarje speciale te saj si jan: shprndarja e Rayleighit, eksponenciale, e prgjithsuar eksponenciale, beta-eksponenciale etj.
Pastaj do te fillohet me studimin e vetive kryesore te ksaj shprndarje si funksionet gjeneruese
te momenteve, r-momenteve, entropin e Renyit, entropin e Shannon-it, s-entropin,
lakoret e Bonferonit , funksioni i besueshmris etj.

Pastaj do t vazhdojm me statistikn inferenciale te ksaj shprndarje ku ne fillim do i definojm

disa metoda pr vlersimin e parametrave si:
Metoda e prgjasis maksimale- metode e cila fillimisht behet llogaritja e funksionit te prgjasis
maksimale pr shprndarjen e Weibullit L( x, )

p( x , ) , pastaj behet transformimi i ktij

i

i 1

funksioni duke prdorur funksionin logaritmik dhe me pas gjendet derivatet e pjesshme, te cilat i
barazojm me zero.

Vleresimi i parametrave te shperndarjes se Weibullit me metoden e vleresimit te katoreve te vegjel e

realizojm duke kryer minimizimin e shprehjes:
2

F ( X ( j) )
,

n 1
j =1
n

sipas parametrave qe i ka shperndarja n fjal, ku me F(X) kemi shenuar funksionin e

shprndarjes qe do e shqyrtojm.

Nj vleresim tjeter te parametrave te shperdarjeve te Weibullit do e bejme duke e perdorur

metoden me pesh t katroreve te vegjl duke br minimizimin e shprehjes
2

w j F (Y( j ) )
,

n 1

j =1
n

Ne kete rast funksioni i peshes definohet si mposht:

wj =

1
(n 1) 2 (n 2)
=
.
V F (Y( j ) )
j (n j 1)

Per t gjitha keto metoda do te perdoret softweri R, ku do te shkruhet nga nje program ne R per
secilen metode vec e vec, pastaj do te behet vleresimin i parametrave, do te jepet matrica e hesianit,
do merret inversi i saj dhe keshtu do te fitohet matrica variance-kovariance per te dhenat e
analizuara dhe ne kete menyre mundemi me e fitu intervalin e besimit me 95% nivel besueshmerie
per parametrat e dhene. Per te konstatuar se vleresimet e bera jane unike do te merret veq e veq
grafiku i profilit te funksionit te pergjasise maksimale per secilin parameter dhe aty do shihet
vizualisht se a eshte gabimi i madh ne vleresimin e parametrave apo jo.

Per te pare sjelljen asimptotike te vleresimit te pparametetrave te shperndarjes se Weibullit, do te

behen disa simulime dhe me metoden e pergjasise maksimale do te vleresohen parametrat e
shperndarjes.
Simulimet do t bhen me metodn Monte Carlo duke prdorur disa metoda pr
gjenerimin e te dhnave duke prdorur metodn inverse te funksionit te
shprndarjes dhe metodn e pranim-refuzimit dhe pr kto te dhna te simuluara
do behet vlersimin i parametrave me metodn e pergjasise maksimale si dhe
njehsimi i Bias dhe MSE. Prmes ktyre kritereve do te shohim konvergjencn e
vlersuesve statistikor t parametrave.

2. KORNIZA METODOLOGJIKE
2.1 QLLIMI DHE DETYRAT E HULUMTIMIT
Ne kt punim si qellim kryesor sht te studiohen disa prgjithsime t shprndarjes Weibull, qe
fitohet si prgjithsime te shprndarjeve ekzistuese. Me theks te veante do te studiohet
shprndarja e modifikuar e Weibullit e publikuar ne vitin 2013 nga autoret Almalki, S. J., & Yuan, J.
(2013) te publikuar ne revisten Reliability Engineering & System Safety dhe punimin tjetr te
publikuar poashtu ne vitin 2013 nga autoret Alzaatreh, A., Famoye, F., & Lee, C. (2013) ne revisten
Communications in Statistics-Theory and Methods .Do te shtjellojm ne teresi kete shperndarje
duke bere definimin e densitetit, pastaj funksionit te shperndarjes, disa forma me te pershtatshme
pr densitet dhe funksion shperndarjes, do i studijojme vetite statistikore te kesaj shperndarje si
funksionin gjenerues, karakteristik, momentet, variances, asimetrine, koeficientin e kurtosis,
statistikn e renditur, formn e densitetit prmes ksaj statistike, entropin e Shanonin dhe te
Renyit, dhe veti te tjera me interes pr kt shprndarje.
Pr t br Vlersimin e parametrave te ksaj shprndarje do prdorim metodn e pergjasise
maksimale dhe softwerin ndihms R. Duke prdorur algoritmin ne R do te marrim matricn e
variances-kovariances qe fitohet si matrice inverse e matrics se Hesianit. Pastaj nga kjo matrice do
mund te jepen intervalet e besimit pr parametrat e ksaj shprndarje. Per te analizuar sjelljen

asimptotike te parametrave do merren simulime te caktuara. Kryesisht do t merren simulimet

me metodn Monte Carlo duke prdorur disa metoda pr gjenerimin e te dhnave duke
prdorur metodn inverse te funksionit te shprndarjes dhe metodn e pranim-refuzimit
dhe pr kto te dhna te simuluara do behet vlersimin i parametrave si dhe njehsimi i Bias
dhe MSE(MSE=mean squared error). Prmes ktyre kritereve do te caktojm se cilat metoda
jan me adekuate pr vlersimin e parametrave ne fjale. Meq ktu do prdorim metoda te
ndryshme te vlersimit t parametrave ku nder te tjera edhe metodn e Bayesit do te
prdorim programin Winbugs, prderisa pr vlersimin e parametrave me metodat tjera do
prdoret programi R.
2.2 HIPOTEZAT E HULUMTIMI
Ne kuadr te ksaj teme do te formulojm hipotezn:
H0: Shprndarja e modifikuar e Weibullit sht me efikase pr analizimin e te dhnave reale se sa
shprndarja e Weibullit.
H1: Shprndarja e modifikuar e Weibullit nuk sht me efikase pr analizimin e te dhnave reale
se sa shprndarja e Weibullit.
Do te prdoren kriteret si AIC, BIC dhe kritere te tjera per te pare superioritetin e kesaj
shprndarjeje.
Pastaj do te prdoren teste tjera te caktuara si p,sh do e prdorim testin e Kolmogor Smirnovit,
Andersonit, raportin e pergjasive maskimale ku pr te dhnat reale dhe pr parametrat te cilt jan
vlersuar me
metodn e hipotezs fillestare do te shikohet a ka vlere me te vogl se sa vlera e parametrave qe
jan prdorur me metodat e hipotezs alternative.
2.3 DEFINIMI I VARIABLAVE
Meq tema do jete pr ndrtimin e metodave pr vlersimin e parametrave pr shprndarjet
parametrike, ne ktu do i definojm disa variabla qe prshkruajn hulumtimet e bra, ndrsa ne me
metoda teorike dhe aplikative duke gjetur se cila shprndarje parametrike iu prshtatet ktyre te
dhnave do i vlersojm parametrat. Prandaj do i definojm kto variabla:
X_W= variabla qe prshkruan kohen e dshtimit dhe kohen e puns pr nj mostr te pajisjeve
elektrike te sistemeve te mdha te studiuar me pare nga Meeker and Escobar (1998, p. 383)
X_S=variabla qe prshkruan simulimet te dhnave me metodn Monte Carlo.
2.4 METODAT SHKENCORE T HULUMTIMIT

Shum probleme n matematik, sipas natyrs, ofrojn m shum se nj mnyr t zgjidhjes.

T gjitha kto zgjidhje nuk jan t pranueshme, ose s paku t knaqshme. Krkimi i
zgjidhjes m t mir doher shtrohet si parakusht i prcaktimit t hapave t suksesshm.
Prandaj, n studimin tim, un do t ndjek hapa konkret, q mundsojn marrjen e vendimeve
t qarta lidhur me objektivat n t ardhmen, pra
- duke br identifikimin (vendndodhjen) e informacioneve t krkuara,
- me qndrim krkimor, analizues dhe krijues ndaj informacioneve dhe komunikimit me t
tjert,

- n fund monitorimin e prparimit, duke prdorur metoda shkencore t njohura efektive.

Prfundimet e zgjidhjeve problemore do t jen t realizuara me analogji, induksion,
deduksion, traduksion.
Ve t tjerash, gjat realizimit t ktij projekti, dua q studimin ta zgjeroj duke krkuar
literaturn m t re n shum biblioteka, arkiva, institute shkencore, brenda dhe jasht vendit,
si dhe t jem pjes e konferencave dhe simpoziumeve ndrkombtare shkencore.
Bazat kryesore t dhnave q do t shfrytzohen jan:
- American Mathematical Society AMS, www.ams.org
- Zentrablatt-MATH-ZMATH Online Database,
www.zentralblatt-math.org/zmath/en
Burimet e revistave shkencore:
- Directory of Open Access Journals, www.doaj.org
- Baza e t dhnave q ofrohet nga Bibloteka Kombtare dhe Universitare e Kosovs,
EBSCO, www.ebscohost.com etj.
2.5 TEKNIKAT OSE INSTRUMENTET MATSE
Teknikat te cilat do te prdoren pr te matur rezultat e dhna do te jene kriteret e caktuara pr
prshtatjen sa me te mire te densitet te shprndarjes pr te dhnat reale dhe te simuluara si jan
kriteri AIC, BIC, pastaj kriteri SBIC qe prdoret pr pjesn e Bayesit, pastaj do prdoren testet e
raportit te pergjasise maksimale qe ne fakt ky test ka shprndarje hi-kator dhe disa teste te tjera si ai
Kolmogorv Smirnovit, Andersonit, etj.
2.6 POPULLACIONI DHE MOSTRA
Meq tema studion aspektin teorik te disa metodave pr vlersimin e parametrave te shprndarjet
parametrike, ndrsa aplikimi i tyre do te behet me te dhna reale por qe jan studiuar me pare, si
p.sh nga fushat e ndryshme si p.sh pr mostr do te merret ajo e mbijetess se disa pajisjeve
elektrike ndrsa populacioni ktu merret pr te gjitha ato pajisje elektrike qe prdoren dhe
prodhohen sot, etj.
2.7 METODAT STATISTIKORE PR PRPUNIMIN E T DHNAVE
Do t prdoren disa metoda statistikore pr prpunimin e t dhnave, ku do te shkruhen algoritmet
pr seciln metode ve e ve ne programin e mirnjohur pr statistike R, pastaj do te provohet
hipoteza
Ha: Shprndarja e modifikuar-Weibull sht me efikase pr aplikim me te dhna reale se sa
shprndarja e Weibullit.
2.8 INTERPRETIMI I REZULTATEVE NGA HULUMTIMI
Rezultatet e fituara nga ky hulumtim do interpretohen ne at mnyre qe do te nxjerrim ne pah se
cilat prgjithsime te shprndarjes Weibull ja vlen te prdoret, pse te prdoren ato shprndarje,
pastaj eprsin e prgjithsimit te ktyre shprndarjeve si dhe pr vlera te caktuara te shprndarjes
se modifikuar te Weibullit do te merren ne konsiderate ata parametra qe fitohen shperndarjet e
publikuara viteve te mparshme.
2.9 ORGANIZIMI DHE ECUARIA E HULUMTIMIT

Pas aprovimit te materialit do te filloj me grumbullimin e materialeve ne trsi duke pas si baze
literature bazike qe e kam shnuar dhe do te hulumtoj pr literature plotsuese. Pastaj do te filloj te
shkruaj disa koncepte teorike rreth metodave te cilat jan prdorur pr shprndarjen e Weibullit,
shprndarjen e modifikuar te Weibullit, do te jap densitetin dhe funksionin e shprndarjes se tyre ,
vetit e saj. Pastaj do shikoj rezultatet e fundit qe jan botuar ne lidhje me kt lmi apo qe do te
botohen ne revista te ndryshme gjate ksaj kohe sa do jem duke punuar ne temn e masterit.
3.PRFUNDIMI
Me ane te ksaj teme synoj qe te studioj shprndarjen baze te Weibullit, pastaj modifikimet e saj qe
jan bere neper vite te ndryshme, e me theks te veante modifikimin e bere ne vitin 2013 nga
autoret Almalki, S. J., & Yuan, J. (2013) dhe Alzaatreh, A., Famoye, F., & Lee, C. (2013). Pr kto
shprndarje do i studiojojme vetit te shprndarjeve te fituara si densitetin, funksionin e
shprndarjes, forma me te prshtatshme te densitetit dhe funksionit te shprndarjes, pastaj do
japim vetit e funksionit te hazardit dhe funksionit te besueshmris, momentet e funksioneve
gjeneruese, statistikn renditese, shprehjen e densitetit te shprndarjes se re prmes
statistiks renditese. Do ti studiojm edhe vetit e Entropis, dhe llojet e veanta te
Entropis si entropia e Shanonit, pastaj do te marrim disa aplikime nga jeta reale dhe do te
tregojm pse shprndarja e re ja vlen te prdoret. Per te treguar eprsin e ktyre
shprndarjeve te gjeneruar do ti prdorim kriteret standarde si AIC, BIC, KolmogorvSmirnovin, pastaj do ti paraqesim grafikisht densitetin empirik, densitetin e shprndarjes se
re dhe densiteteve te tjera te mparshme dhe do te tregojm pse kjo shprndarje e re ka
prparsi ne zbatime. Pr vlersimet e parametrave do te prdorim metodn e pergjasise
maksimale, metodn e Bayesit, metodn e katroreve te vegjl me pesh dhe ne kuadr te
ksaj per shprndarjen e re do te japim matricn e informacionit te Fisherit, matricn e
Hesianit dhe matricn Variance kovariance te shprndarjes s modifikuar te Weibullit.

4. BIBLIOGRAFIA

[1] A. Abdur-Razaq, A.Z. Memon

Some remarks on inverse Weibull order statistics
J Appl Stat Sci, 18 (2010), pp. 251257
[2] S.A. Al-Hadhrami
Maximum likelihood estimators for the parameters of modified Weibull distribution using median
ranked set sampling
Far East J Math Sci, 42 (2010), pp. 219228
[3] Alexander, G.M. Cordeiro, E.M.M. Ortega, J.M. Sarabia,
Generalized beta-generated distributions
Comput Stat Data Anal, 56 (2012), pp. 18801897
[4] Almalki SJ. Reduced new modified Weibull distribution. Commun Stat Theory Methods, in
preparation.
[5] S.J. Almalki, J. Yuan
The new modified Weibull distribution

Reliab Eng Syst Safety, 111 (2013), pp. 164170

[6] J.A. Al-Saleh, S.K. Agarwal
Extended Weibull type distribution and finite mixture of distributions
Stat Methodol, 3 (2006), pp. 224233
[7] G.A. Aryal, C.P. Tsokos
Transmuted Weibull distribution: a generalization of the Weibull probability distribution
Eur J Pure Appl Math, 4 (2011), pp. 89102
[8] L.J. Bain
Analysis for the linear failure-rate life-testing distribution
Technometrics, 16 (1974), pp. 551559
[9] W. Barreto-Souza, A.L. de Morais, G.M. Cordeiro
The Weibull-geometric distribution
J Stat Comput Simul, 81 (2011), pp. 645657
[10] M. Bebbington, C.D. Lai, M. Wellington, R. Zitikis
The discrete additive Weibull distribution: a bathtub shaped hazard for discontinuous failure data
Reliab Eng Syst Safety, 106 (2012), pp. 3744
[11]M. Bebbington, C.D. Lai, R. Zitikis
Useful periods for lifetime distributions with bathtub shaped hazard rate functions
IEEE Trans Reliab, 55 (2006), pp. 245251
[12] M. Bebbington, C.D. Lai, R. Zitikis
A flexible Weibull extension
Reliab Eng Syst Safety, 92 (2007), pp. 719726
[13] J.M. Carrasco, E.M. Ortega, G.M. Cordeiro
A generalized modified Weibull distribution for lifetime modeling
Comput Stat Data Anal, 53 (2008), pp. 450462
[14] J.M. Carrasco, E.M. Ortega, G.A. Paula
Log-modified Weibull regression models with censored data: sensitivity and residual analysis
Comput Stat Data Anal, 52 (2008), pp. 40214039
[15] Z. Chen
A new two-parameter lifetime distribution with bathtub shape or increasing failure rate function
Stat Probab Lett, 49 (2000), pp. 155161
[16] A.C. Cohen
The reflected Weibull distribution
Technometrics, 15 (1973), pp. 867873
[17] K. Cooray
Generalization of the Weibull distribution: the odd Weibull family
Stat Model, 6 (2006), pp. 265277
[18] K. Cooray

Analyzing grouped, censored, and truncated data using the odd Weibull family
Commun Stat Theory Methods, 41 (2012), pp. 26612680
[19] Cordeiro GM, Hashimoto EM, Ortega EMM. The McDonald Weibull model. Statistics 2013.
http://dx.doi.org/10.1080/02331888.2012.748769.
[20] G.M. Cordeiro, E.M. Ortega, S. Nadarajah
The Kumaraswamy Weibull distribution with application to failure data
J Frankl Inst, 347 (2010), pp. 13991429
[21]Cordeiro GM, Ortega EM, Silva GO. The Kumaraswamy modified Weibull distribution: theory and
applications. J Stat Comput Simul 2012. http://dx.doi.org/10.1080/00949655.2012.745125.

[23] Cordeiro GM, Silva GO, Ortega EMM. The beta-Weibull geometric distribution. Statistics 2013.
http://dx.doi.org/10.1080/02331888.2011.577897.
[ 24] Frchet, Maurice (1927), "Sur la loi de probabilit de l'cart maximum", Annales de la
Socit Polonaise de Mathematique, Cracovie 6: 93116.
[25] Rosin, P.; Rammler, E. (1933), "The Laws Governing the Fineness of Powdered
Coal", Journal of the Institute of Fuel 7: 2936.
[26] Meeker, W. Q. and Escobar, L. A., 1998. Statistical Methods for Reliability Data.
John Wiley, New York.