19-Feb-11

Chng 4

MCH KHUCH I TN HIU NH DNG BJT

I. NH NGHA
- Khuch i l qu trnh bin i mt i lng (dng in
hoc in p) t bin nh thnh bin ln m khng lm
thay i dng ca n.
- Khi xt BJT hot ng di iu kin tn hiu nh (s thay
i ca tn hiu vo nh) th c th xem BJT nh mt b
khuch i ac.
I,V
I,V
B
KHUCH
I

in

out

- li l t s ca mt lng tn hiu (dng in hoc in p)

thay i ng ra v ng vo. K hiu l Ai hoc AV.
+ li dng:
+ li p:

I out i o (rms )
=
I in
i i (rms )
Vout v o (rms )
Av =
=
Vin
v i (rms )
Ai =

+ li cng sut:

AP =

Pout
= Av. A i
Pin

A > 1: b khuch i tn hiu.

A < 1: b suy gim tn hiu.
Nhc li:
+ gi tr rms: tr hiu dng ( tnh cho tn hiu ac).
+ gi tr amp: tr bin (hoc nh peak).
(rms) =

(amp)
2

19-Feb-11

in tr ng vo ca mt b khuch i l tng tr tng ng

ti cc u ng vo ca n.

R in =

Vin
( DC)
I in

rin =

v in
(ac)
i in

Cng sut ng vo ac

nh ngha tng t cho in tr v cng sut ng ra.

nh hng ca in tr ngun i vi mch khuch i

* Khuch i p
- in p vo b K:
r
vin = in .vs
rs + rin
in p ra :

r
vout = Av .vin = Av . in .vs
rs + rin
c li p l Av th rin >>rs .

19-Feb-11

* Khuch i dng

- Dng ng vo b K:
r
i in = s .is
rs + rin
Dng ng ra :

r
i out = Ai .i in = Ai . s .is
rs + rin
c li dng l Ai th rs >>rin .

nh hng ca in tr ti
- Mt b khuch i ac dng
cung cp p, dng hoc/v cng
sut cho mt ti ng ra.
- Ti c th l loa, anten, ci,
ng c in hoc bt k 1 thit
b hu ch no.
- Khi phn tch mch ny, ta
thay th bng 1 in tr ti RL.
r
p ra trn ti: v L = L .v out c p ri ti a trn ti
ro + rL
th rL>>ro.
Xt c nh hng ca ngun th li p t ngun n ti:
r
r
vL
= A V . in . L
vs
rs + rin ro + rL
6

19-Feb-11

Mt cch tng t khi xt n b khuch i dng, ta c:

r
Dng trn ti: i L = o .i out
ro + rL
c p ri ti a trn ti th ro>>rL.
li dng tng:

rs ro
iL
.

= A i .
+
+
is
r
r
r
r
s in o L
truyn cng sut cc i th cn c s phi hp tr khng:
- T ngun tn hiu n b khuch i: rs = r in.
- T b khuch i n ti: rout = rL.

Mc ch phn cc DC
Khi thit k phn cc cho BJT ng thi cng l chn im
lm vic cho BJT.
Khi , dng sng ng ra s ph thuc vo gi tr im phn
cc v s thay i ca tn hiu ng vo.
vo(t) = VB + A sin t

19-Feb-11

Ty thuc vo gi tr ca VB m in p ra s c nhng thay

i nh sau:

T ghp
-Tnh cht ca t l ngn tn hiu DC, thng thng t s
c dng ngn nh hng ca tn hiu DC i vi
ngun hoc ti.
- Cc t ny phi ln c tng tr tht nh i vi tn
hiu AC.
- Cc t ny c gi l t ghp (coupling capacitor) hoc
t chn (blocking capacitor).

10

19-Feb-11

ng ti mt chiu v ng ti xoay chiu

VCC
RC
RB

RC
RL

Xt mch khuch i CE:

- in tr ti DC: RL = RC.
- in tr ti AC: rL = RL // RC.
11

- ng ti DC l tp hp tt c cc im lm vic tnh
Q(IC,VCE), khi cha c tn hiu AC.
- ng ti AC l tp hp tt c cc im (iC,vCE), bao gm c
im Q.
- Phng trnh ng ti AC:

IQ, VQ = Q(IC,VCE)
IO, VO:gi tr iC v vCE ca
ng ti AC.

12

19-Feb-11

- ng ti AC c dc hn ng ti DC.
- p ng ra c quyt nh bi ng ti AC s nh hn nu
c quyt nh bi ng ti DC.
- Nu Q dch trn ng ti DC th ng ti AC s dch song
song.

13

II. CC CH LM VIC CA BJT TRONG MCH

iC
KHUCH I
Ch A (Lp A)
Khi chn im Q nm
khong gia on MN
trn ng ti xoay
chiu, ta ni phn t
K lm vic ch A.
c im ca ch
ny l:

IBmax

C
iCmax

iCQ

iCmin

vCEQ

IBmin
VCE

- Khuch i trung thc, t mo phi tuyn.

- Dng v p tnh lun khc khng. Bin dng v p xoay chiu
ly ra ti a ch bng dng v p tnh. Do hiu sut thp (25%).
14

19-Feb-11

nh ngha hiu sut : o bng t s gia cng sut ca tn hiu

xoay chiu a ra trn ti v tng cng sut tng khuch i tiu
th ca ngun cung cp.
Ch A thng dng trong cc tng khuch i tn hiu nh.
Ch B (Lp B)
Khi chn im Q nm trng vi D (hoc N) th phn t khuch
i lm vic ch B l tng (hoc thc t). c im ca
ch ny l:
- Mo phi tuyn trm trng.
- Hiu sut cao. (Bmax = 78.5%).
- Thng dng trong cc tng khuch i cng sut (tng cui
ca cc thit b khuch i). khc phc mo phi tuyn, i hi
mch phi c 2 v i xng thay phin lm vic trong 2 na chu
15
k (gi l mch y ko).

Thc t, ngi ta cn dng ch AB (trung gian gia ch A

v B): im Q chn pha trn im N v gn im ny. Lc
pht huy c u im ca mi ch , gim bt mo phi
tuyn, nhng hiu sut km hn ch B.
Ch kha hay ch ng ngt (lp D)
BJT c th lm vic ch ng ngt (Switch BJT).
Tu theo gi tr in p vo m BJT c th lm vic 2 trng
thi i lp:
-Trng thi kha (tt): khi Q nm pha di im N.
- Trng thi dn bo ha (m): khi Q nm pha trn im M
(gn im C).

16

19-Feb-11

III. S TNG NG CA BJT

- Mc ch ca vic chuyn v s tng ng l lm
cho mch tnh ton n gin v d dng hn.
- Khi s bin thin tn hiu vo nh to s thay i
v dng v p ng ra nm trong c tnh gii hn ca
BJT, ta c th xem BJT l mt phn t 4 cc tuyn tnh:
I1

I2

V1

V2

I1, V1(i1, v1): dng v p

ng vo.
I2, V2(i2, v2): dng v p
ng ra.

17

Tham s xoay chiu ca BJT

Tu theo tng s c th ca BJT (BC, EC hay CC) th cc
i lng trn s l nhng in p hay dng in trn cc cc
tng ng, ng thi ty theo loi BJT( NPN hay PNP) m
chng c du hoc chiu thch hp.
Tu theo vic chn bin v hm m t mi quan h gia
cc ng vo v ra ca BJT m ta c cc loi tham s c trng
cho BJT.
Bin

I1 , I2

V1,V2

I1,V2

V1,I2

v2,I2

V1,I1

Hm

V1,V2

I1,I2

V1,I2

I1,V2

V1,I1

V2,I2

Tham s y
Tham s z

Tham s h
18

19-Feb-11

B tham s h
V1

dV 1 = I dI 1 +

dI = I 2 dI +
2
1

I1

V1 = f(I1,V2)
I2 = f(I1,V2)

V1
dV 2
V2
I2
dV 2
V2

v1 = h11i1 + h12 v2
i2 = h21i1 + h22 v2

ngha ca tng tham s

h 11 ( hi ) =

h 21 (hf ) =
h 22 (ho ) =
h12 (hr ) =

v1
i1

i2
i1
i2
v2
v1
v2

V2 = 0

V2 = 0

Tr khng vo ca BJT khi p xoay chiu

ng ra b ngn mch.
H s khuch i dng in ( li dng)
ca BJT khi p xoay chiu ng ra b
ngn mch.

I1 = 0

in dn ra ca BJT khi dng xoay chiu

ng vo b h mch.

I1 = 0

H s truyn ngc v in p (hi tip

in p) ca BJT khi dng xoay chiu19
ng vo b h mch.

- V vy, phm cht, tnh nng ca BJT s th hin gi tr

cc tham s hij ca chng.
- Cc hij c gi l cc tham s xoay chiu (hoc tham s vi
phn) ca BJT.
- V n v o:
- h11(hoc hi): in tr (
).
- h22(hoc ho): in dn (mho ( ) hoc siemient).

- h12(hoc hr) v h21(hoc hf) ch l cc h s nn

khng c th nguyn.
Do , b tham s hij cn c gi l tham s hn hp
(hybrid).
- Ty theo BJT mc theo kiu no (BC, EC hay CC) m cc
tham s c thm ch s tng ng.
20

10

19-Feb-11

Mch tng ng ca BJT

i1

v1 = h11i1 + h12 v2
i2 = h21i1 + h22 v2 v1

i2
h11(hi)

1
h 22

h21i1

h12v2

v2

- in tr vo h11 (hoc hi).

-Ngun in p h12v2 (hoc hr vo): th hin s hi tip in p ni
b ca BJT. Thc t h12 (hay hr) c gi tr rt b(103 104), v vy
i lng h12v2 c th b qua.
- Ngun dng in h21i1(hoc hfii): phn nh kh nng khuch
i dng.
- in dn ra h22(hoc ho), thc t gi tr ny rt b, nn in tr
21
ra s v cng ln v c th b qua.

Mch tng ng n gin ha ca BJT (ton hc)

i1(ii)
i2(io)

v1(vi)

h11(hi)

v2(vo)

h21i1 (hf)

Mch tng ng n gin ha ca BJT mc kiu CE

iB(ii)

vBE(vi)

C
hfEiB

hiE

iC(io)

vCE(vo)

hiE = (+1)rE rE
rE = VT/IE
hfE =
22

11

19-Feb-11

Mch tng ng ca BJT mc kiu CE (vt l)

iB
B

iB

rB

riE

iCEO

rE

iE

iC C

rCE

- rE: in tr ca vng ngho emitter i vi tn hiu xoay chiu.

26[mV] 26[mV]

I E [mA] I C[mA]

nhit thng: rE =

- rB: in tr bn thn ca min base i vi dng IB. i vi cc

BJT cng sut nh rB = (100
300)
.
- rC: in tr ca vng ngho collector, c gi tr rt ln (hng M
).
23

Mch tng ng ca BJT mc kiu CE (vt l)

iC

iB

ICEO

iB

riE
riE= rB+(
+1)rE

rCE

Mch tng ng ca BJT mc kiu CE (vt l) n gin hn

iC
iB
B
C

hfEiB=
iB

riE

V >>1 v rB << rE:

riE rE
24

12

19-Feb-11

IV. PHN TCH MCH KHUCH I CC PHT CHUNG

1.Phng php th
Xt mch khuch i CE:
- Dng ng vo iB.
- Dng ng ra iC.
- li dng: Ai = iC/iB=
Gi s VBE phn cc thun
0.65V. Khi:
vS = - 0.03V +0.03V
th VBE = -0.62V +0.68V

25

Xt trn c tuyn ng vo:

VBE = - 0.62V + 0.68V
IB = 20
A 40 A
Khi BJT dn VBE =0.65V:
IB = 30
A
Phng trnh ng ti:
IC. 3.103 + VCE = 18
ng ti ct trc IC, VCE
trn c tuyn ra ti:
IC = 6mA; VCE = 18V
26

13

19-Feb-11

Xt trn c tuyn ng ra:

IB = 30
A Q(3mA;9V)
Phng trnh ng ti:
Da vo c tuyn:
IB = 20
A 40
A
IC = 2mA 4mA
V iB bin thin theo hnh
sin nn iC cng bin thin
theo hnh sin.

27

Vit li phng trnh ng ti tng qut:

IC =

1
V
VCE + CC
RC
RC

Nu p ng vo tng: IB tng IC tng VCE gim v ngc

li. Do , p ng ra v ng vo ngc pha nhau.
Da vo th, ta c th tnh cc thng s sau:

Av =

vout VCE
(6 12)V
= 100
=
=
vin VBE (0.68 0.62)V

iout IC (4mA) (2mA) 20.103

Ai =
=
=
=
iin IB (40A) (20A) 20.106

28

14

19-Feb-11

in tr ng vo ca b khuch i:

rin =

v in VBE 0.06V
= 3000
=
=
i in
I B
20A

in tr ng ra ca b khuch i:

rin =

v out VCE
6V
= 3000
=
=
i out
I C
2mA
29

2. Phng php s tng ng

Xt mch khuch i EC, vi kiu phn cc c nh v n
VCC
nh cc pht
RB

C2

vi

Mch tng ng

RC
vo

C1
RE

B
iB
RB

RE
30

15

19-Feb-11

Mch tng ng
C

B
iB
RB

li in p: A v =

v 0 = .i B . R C
Av =

vo
vi

RE

v i = .i B .rE + ( + 1). i B . R E

vo
i B R C
=
vi
i BrE + ( + 1)i B RE

Do >> 1, nn: A v =

RC
rE + R E

Nu RE >> rE : A v =

RC
RE

31

Du (-) cho thy vo v vi ngc pha nhau.

Tng tr vo:

Zi =

vi
ii

vi
iB
i r + ( + 1)i B R E
Zb = B E
(rE + R E ) R E
iB
Suy ra: Zi = RB // Zb

t: Z b =

32

16

19-Feb-11

Ai =

li dng in:

io =
ii =

vo
RC

io
ii

vi
Zi

Ai =

v o Zi
Z
.
= AV . i
v i RC
RC

33

Tng tr ra:

Zo =

vo
io

Khi ngn mch ng vo:

vi = 0 iB = 0 iB = 0 (h mch)

Zo =

vo
= RC
io
34

17

19-Feb-11

Trng hp mc thm t phn dng song song vi in tr

RE, hoc khng c in tr RE cc pht th mch tng
ng v xoay chiu s khng c in tr RE.

35

Mch tng ng xoay chiu nh sau:

Tnh ton tng t:

36

18