DISLIPIDEMIJE

Sekundarne hiperlipoproteinemije
Predavanja iz medicinske biohemije
Profil medicinski biohemiar
kolska 2008/2009. godina
Prof dr Vesna Spasojevi-Kalimanovska

Ciljevi predavanja sekundarne

hipelipidemije
1. Uestalost sekundarnih
hiperlipidemija
2. Uzroci
3. Prevencija

UZROCI SEKUNDARNIH HIPERLIPIDEMIJA

Bolesti

Metaboliki poremeaji
Bolesti bubrega
Bolesti jetre
Endokrine bolesti
Disproteinemije

Egzogeni uzroci - socijalne navike

Lekovi

STEENE HIPERLIPIDEMIJE
Bolesti
Metaboliki poremeaji : dijabetes Tip I i Tip II
Bolesti bubrega:
Hronina renalna insuficijencija, nefrotski sindrom,
pacijenti na dijalizi

Bolesti jetre:
akutni i hronini hepatitis, primarna bilijarna ciroza,
holestaza

Bolesti pankreasa:
pankreatitis

Endokrine bolesti:
hipotireoidizam

Disproteinemije
multipli mijelom, makroglobulinemija

SEKUNDARNE HIPERLIPIDEMIJE
Oboljenje

Glavne promene

DM Tip I

Trigliceridi, HDL-holesterol (loa kontrola)

HDL-holesterol (dobra kontrola)

DM Tip II

Trigliceridi, HDL-holesterol

Hipotireoidizam

Holesterol Trigliceridi

Nefrotski sindrom

Holesterol Trigliceridi

Hronicna insuficijencija bubrega

Trigliceridi

Akutno hepatocelurno oboljenje

Trigliceridi, Holesterol, HDL-holesterol

Holestaza

Holesterol , LpX

Hiperimunoglobulinemija

Holesterol Trigliceridi

Anorexia nervosa

Holesterol

Giht

Trigliceridi

MEHANIZAM DISLIPIDEMIJE KOD

REZISTENCIJE NA INSULIN
TG
Apo B
VLDL
CE

Adipociti
SMK
HSL

CETP
TG

Rezistencija
na insulin

HDL

LPL

IDL

Kapilari
HSL-hormon senzitivna lipaza; LPL- lipoproteinska lipaza;
SMK- slobodne masne kiseline

Mali gusti
LDL

ATEROGENOST TRIGLICERIDA: CETP

VLDL

LDL

CETP
Trigliceridi

Hilomikronski
ostaci

Estri holesterola

HDL

Mali gusti
LDL

VLDL
obogaeni
holesterolom

RAVNOTEA
Hilomikronski
ostaci
obogaeni
holesterolom

Mali gusti
HDL

Aterogenost malih, gustih LDL estica

Male, guste LDL se

ne vezuju za LDL-receptore
i ne uklanjaju se
normalno iz cirkulacije

Osetljive na slobodne
radikale i lako podleu
oksidaciji

Male, guste LDL estice

lako prolaze u
subendotelni prostor

Male guste LDL estice

preuzimaju makrofage
i stvaraju se penaste elije

Oksidovani LDL
Makrofaga

Penasta elija
Slobodni radikali

Dislipidemia u dijabetesu
Lipidna trijada
Aterogeni lipidni fenotip ALP

Visoki TG

Mali,
gusti LDL

Nizak HDL

Poremeaji metabolizma lipida kod

hipotireoidizma
Efekti hormona tireoideje na metabolizam
1. holesterola
Faza eliminacije holesterola

efekat na sintezu LDL receptora i eliminaciju LDL-H

stimuliu eliminaciju holesterola i unih kiselina putem
ui

Faza sinteze holesterola

Efekat na sintezu holesterola

stimuliu sintezu hormona HMG-KoA reduktaze

stimuliu konverziju mevalonske kiseline u holesterol

2. HDL estice
na sintezu apo AI i apo CII

Hipotireoidizam
Smanjena sinteza LDL-receptora
Smanjena eliminacija LDL-holesterola putem
receptora

LDL-holesterola

Nefrotski sindrom
Gubitak proteina urinom
Hipoproteinemija, hipoalbuminemija
Poveana sinteza proteina i lipida u jetri
Poveana sinteza VLDL estica
TG LDL- holesterol
Uremija Modifikacija LDL estica
(sijalinizacija,karbamilacija, glikozilacija acetilacija)

UTICAJ LEKOVA NA LIPIDNI STATUS

Lek

TC

LDL-C

Tiazid diuretici

10%

10%

-Blokatori

-Blokatori

5%

HDL-C

TG

15%

10%

30%

10%

5%

10%

Antagonisti Ca kanala

ACE inhibitori

-agonist

10%

Retinoidi

25%

35%

30%

100%

Ciklosporin

40%

60 %

15%

160%

Fenobarbiton

10%

20%

40%

Fenitoin

20%

30%

Karbamazepin

0-15%

15%

15%

15%

Heparin

35%

UTICAJ ESTROGENA NA LIPIDNI

STATUS
Estrogeni

LDL-holesterol

HDL-holesterol

Gestageni

LDL- holesterol HDL-holesterol

Trigliceridi
Trigliceridi

Vrednosti holesterola zavise od oblika estrogena tj. gestagena i od

naina aplikacije

Uticaj estrogena na normalni lipidni status

Terapija oralnim kontraceptivima
Hormonska supstituciona terapija u
postmenopauzi

MEHANIZAM DEJSTVA ESTROGENA

+
u
Holesterol
une kiseline

VLDL
TG

LDL
Holesterol

IDL
HDL
Kapilar
Lipoproteinska
lipaza

UTICAJ POLA I STAROSTI NA

LIPIDNI STATUS

5
4
3

LDLholesterol

mmol/L

Trigliceridi
(mmol/L)

Holesterol
(mmol/L)

HDLholesterol
0

10

20

30

40

50

60

70

80
0

Starost (godine)

20

ene
mukarci

30

40

50

Starost (godine)

60

UTICAJ NAINA IVOTA NA LIPIDNI STATUS

TC

LDL-C

Puenje

3%

2%

6%

9%

Alkohol

Fizika aktivnost

HDL-C

TG

27%

Brzo hodanje
Kafa

10%

9%

Stres

10%

Gojaznost
Redukcija tt
Aterogena ishrana

10% 10%

10%

40%