SEMINARSKI RAD

Tema: Analiza antropolokog prostora

sportiste
Predmet: Antropoloka analiza

www.BesplatniSeminarskiRadovi.com

SADRAJ
UVOD
...3 1.ANTROPOLOKI PROSTOR
SPORTISTE.....4
2.MORFOLOKE
KARAKTERISTIKE..5
3.FUNKCIONALNE
SPOSOBNOSTI............................................................
.6 4.MOTORIKE
SPOSOBNOSTI
7
4.1.SNAGA
...
.84.2.BRZINA
....
.84.3.IZDRLJIVOST
..
..84.4.KOORDINACIJA
.
.84.5.FLEKSIBILNOST
.

94.6.RAVNOTEA
....9
4.7.PRECIZNOST

.9
4.8.RELAKSIBILNOST
..94.9.VIDNE
SPOSOBNOSTI
..9

5.KOGNITIVNE
SPOSOBNOSTI..................................................................
.........10 6.SPECIFINO-MOTORIKE
KARAKTERISTIKE............................................10
2

7.KONATIVNE
KARAKTERISTIKE..............................................................
........11 8.SOCIOLOKE
KARAKTERISTIKE..............................................................
.......12
9.ZAKLJUAK....................................................................
........................................15
10.LITERATURA.................................................................
.........................................16

UVOD

ovjekovo porijeklo i njegov razvoj danas prouavaju razne

naune oblasti: biologija, medicina, fiziologija, psihologija, pedagogija,
historija, filozofija, ekologija, historija umjetnosti, geografija, arheologi ja, etnologija, demografija, sociologija i mnoge druge. Sva ova saznanja
o ovjeku objedinjava antropologija, koja se najee definira kao
nauka o ovjeku u vremenu i prostoru. Njen naziv, po ugledu na druge
nauke, nastao je iz grkih rijei anthropos - ovjek i logos - nauka, to
oznaava nauku o ovjeku.
Prostorno, u domen antropologije spada cijela povrina zemljine
kugle, a vremenski antropologija prati ovjekov nastanak i razvoj od
3

prvih tragova ivota, pa sve do dananjih dana. Prema tome,

antropologija tretira ovjeka kao cjelinu, to znai da se zakonitosti
razvoja ljudskog bia objanjavaju integralno, budui da je svaki
problem vezan za ljudsko bie u najtjesnijoj dijalektikoj meuzavis nosti prirodnih i drutvenih inilaca.

ANTROPOLOKI PROSTOR SPORTISTE

Antropomotorika je predmet izuavnja kinantropologija. Njen znaajan

dio ini kinantropologija u sferi fizicke Kulture i sporta. Svrha je istraivanje
djelatne osnove fizike Kulture i sporta kao i svojevrsnog sadraja spoznaje,
ispoljavnja i razvoja ovijeka u cijelini ( S. Dautbai, A Bradi Sarajevo
2005).
Poto u naukama koje se bave ljudskim biem interdisciplinarni
pristup izuavanja linosti predstavlja osnovnu metodoloku
orijentaciju, predmet nauke i u oblasti sporta je antropoloki status
sportista. Pod antropolokim statusom podrazumijevaju se sljedee
ovjekove sposobnosti i karakteristike:
4

morfoloke karakteristike,
funkcionalne sposobnosti,
motorike sposobnosti,
specifino-motorike karakteristike,
kognitivne sposobnosti,
konativne karakteristike, i
socioloke karakteristike.

Kako postoje odreene specifinosti pojedinih sportova i sportskih

disciplina, koje se sastoje u razliitosti njihove takmiarske strukture,
samim tim postoji i izrazita potreba za neprekidnim istraivanjem i u
praksi provjeravanjem specifinosti pojedinih sportova, ukljuujui
prvenstveno genetiku uslovljenost (ogranienost) pojedinih
antropolokih sposobnosti i karakteristika, zatim nji hovu hijerarhijsku
vrijednost po sportovima, kao i njihovu strukturu i razvoj pod utjecajem
odreenih trenanih sredstava, metoda i optereenja.
Ako ne bi postojala razliitost takmiarskih struktura izmeu
pojedinih sportova i sportskih disciplina, s jedne strane, i razliitosti
strukture antropolokih sposobnosti karakteristika meu sportistima, sa
druge strane, izuavanje trenanih sredstava, metoda i optereenja,
kao i njihov utjecaj na razvoj pojedinih antropolokih sposobnosti i
karakteristika bilo bi bespredmetno i nepotrebno
(J. Malacko, I.
Rao Sarajevo 2004).

MORFOLOKE KARAKTERISTIKE

Pod morfolokim karakteristikama antropolokog statusa ovjeka

najee se podrazumijevaju procesi rasta i ovjekovog ontogenetskog
razvoja.
Meutim, da bi se u morfolokom prostoru utvrdila struktura i
razvoj antropometrijskih karakteristika, rjeenja su traena u
faktorskim matematiko-statistikim postucima, pomou kojih su
5

izolovane antropometrijske karakteristike, koje su iz serije manifestnih

varijabli (antropometrijskih mjera koje se mogu direktno mjeriti)
definirani kao latentne morfoloke varijable (dimenzije), koje se ne
mogu direktno mjeriti, jer se dobijaju kondenzovanjem (saimanjem)
informacija dobijenih na osnovu izmjerenih antropometrijskih mjera.
U toku tjelesnog rasta i razvoja pojedini dijelovi tijela prate
razliitu krivu, dostiui svoj maksimum u razliitim vremenskim
takama. Iz tih razloga, morfoloka struktura tijela, koja se bazira na
meusobnim interakcijama svih antropolokih mjera u razliitim
fazama razvoja moe biti razliita, odnosno, pojedine morfoloke
karakteristike mogu u razliitim vremenskim takama uestvovati sa
razliitim koeficijentima uea u odreenoj morfolokoj strukturi tijela.
Meutim, razvoj pojedinih morfolokih karakteristika u znaajnoj
je mjeri determinisan i individualnim sklopom endogeno i egzogeno
uslovljenih inilaca, koji u istom razvojnom periodu razliitim
subjektima odreuje razliitu fizioloku starost. Kod nekih morfolokih
karakteristika, naroito kod onih koji su pod znatnijim utjecajem
egzogenih inilaca, varijacije u populaciji iste hronoloke dobi mogu
biti veoma velike.
Na osnovu dosadanjih mnogobrojnih istraivanja dolo se do
diferencijacije dvaju mogunosti utvrivanja strukture morfolokih su:
faktorskim pristupom (F),
i taksonomskim pristupom

(T).

Faktorskim pristupom sa znatnom sigurnou se moe tvrditi da je morfoloki prostor u sutini etvorodimenzionalan, a to znai da se moe
govoriti o modelu strukture morfolokih karakteristika, koji se sastoji od
sljedea etiri morfoloka faktora:
L - longitudinalna dimenzionalnost skeleta, odgovoran za rast kostiju u
duinu

T - transverzalna dimenzionalnost skeleta, ogovoran za rast kostiju u

irinu,
V - volumen i masa tijela, odgovoran za ukupnu masu i obime tijela, i
M - potkono masno tkivo, odgovoran za ukupnu koliinu masti u organizmu
(J. Malacko, I. Rao Sarajevo 2004).

FUNKCIONALNE SPOSOBNOSTI
Pod funkcionalnim sposobnostima ovjeka podrazumijeva se
sistem funkcionalnih struktura organskih sistema i njihovo
funkcioniranje. U prostoru funkcionalnih sposobnosti ovjeka jo uvijek
ne postoji neki valjani strukturalni ili funkcionalni kibernetiki model.
6

Dosadanja istraivanja su uglavnom bila usmjerena na izuavanje

strukture i funkcija pojedinih organa i organskih sis tema, prije svega
lokomotornog i nervnog, gdje su utvrene brojne zakonitosti prilikom
upravljanja (transformacije) funkcionalnim sposobnostima pod utjeca jem razliitih trenanih sadraja.
Najvei broj istraivanja ima iz oblasti transformacija
kardiovaskularnog i respiratornog sistema pod utjecajem razliitih
stimulusa, a zatim digestivnog trakta i endokrinog sistema, kao i u
nervnim procesima i miinim stanicama. Meutim, u podruju
izuavanja funkcionisanja organizma, posebno sa aspekta transportnog
sistema, jo uvijek je situacija u prilinoj mjeri nejasna.
Naime, kada se posmatra ovjek kao organizacioni sistem, dolazi
se do konstatacije, da je on sainjen od:
animalnog podsistema, i
vegetativnog podsistema.

Oba podsistema uvijek djeluju kao cjelina. Vegetativni podsistem

se nalazi kod biljaka, kod ivotinja vegetativni i animalni, dok je ovjek,
kao animalni sistem, dostigao takav stepen razvoja, da ga diferencira
od ivotinja.
Svaki od tih podsistema posjeduje:
upravljaki segment, i
izvrni segment.

(A) je senzomotorni podsistem,

a izvrni segment je lokomotorni aparat.
Upravljaki segment animalnog podsistema

(V) je autonomni ili vegetativni nervni podsistem, a izvrni je transportni podsistem (J. Malacko, I.
Rao Sarajevo 2004).
Upravljaki segment vegetativnog podsistema

MOTORIKE SPOSOBNOSTI

Prema zaciorskom 81975) motorike sposobnosti su oni oblici motorike

aktivnosti koji se pojavljuju u kretnim strukturama koje se mogu opisati jednakim
parametarskim sistemom, koje se mogu izmjeriti istovjetnom skupinom mjera i u
kojima nastupaju analogni fizioloki, bioloki i psihiki procesi, odnosno mehanizmi.
Motorikim sposobnostima nazivaju se one sposobnosti ovjeka koje uestvuju
u rjeavanju motornih zadataka i uslovljavaju uspeno kretanje, bez obzira da li su
steene treningom ili ne.
Po pitanju utvrivanja strukture motorikih sposobnosti ima jo uvek dosta
nejasnoa, a dosadanja istraivanja pokazuju da je problem njihove strukture tek
poeo da se razrjeava. Sve se vie zapaa, da se motorike sposobnosti
manifestuju u veoma sloenim i razliitim zadacima. Faktorskim pristupom u
istrivanju ovog antropolokog prostora, vremenom se nakupilo sve vie informacija
koje potvruju da postoji vie faktora snage, brzine, koordinacije i dr., to je dovelo
do pitanja o strukturi motorikih sposobnosti, odnosno do pitanja koliko motorikih
sposobnosti objektivno postoje i kakve su njihove meusobne relacije.
Na osnovu istraivanja koja su imala taksonomski ili fenomenoloki karakter,
strukturu motorikog prostora (faktori prvog reda) definisali su faktori akcionog tipa
(snaga, brzina, fleksibilnost, ravnotea, koordinacija i preciznost) i topolokog tipa
(snaga ruku i ramenog pojasa, snaga nogu, snaga trupa, fleksibilnost trupa,
fleksibilnost zgloba kuka, fleksibilnost pojasa, koordinacija nogu, koordinacija ruku,
itd.).
Dvije nove dimenzije iz najnovijih istraivanja motorikog prostora sa
kondicionog aspekta se esto pojavljuju a to su : relaksibilnost i vidne sposobnosti.

MOTORIKE SPOSOBNOSTI
SNAGA
BRZINA
IZDRLJIVOST
KOORDINACIJA
FLEKSIBILNOST
RAVNOTEA
PRECIZNOST
RELAKSIBILNOST
VIDNE SPOSOBNOSTI
( S. Dautbai, A. Bradi Sarajevo 2005)
SNAGA

Snaga se definie kao sposobnost savladavanja ili suprostavljanja spoljnom

miinim kontrakcijama odnosno miinim naprezanjima. TJ podruju ispoljavanja
snage, susreemo se sa dva pojma. Snaga kao psihomotorna sposobnost i kretni
kvalitet ovjeka i sila kao mehanika odlika kretanja, odnosno kao mjera uzajamnog
mehanikog djelovanja tijela u datom vremenu.

Utvrena je egzistencija nekoliko faktora snage, koji su po tipu akcije

identifikovani kao:eksplozivna snaga, repetitivna snagia, statika
snaga
BRZINA
Brzina predstavlja biomotoriku sposobnost ovjeka da izvede pokrete za
najkrae vrijeme u datim uslovima. Pri tome se pretpostavlja da izvrenje zadatka
ne traje dugo i da ne dolazi do zamora. Prisutna su tri osnovna vida ispoljavanja
brzine:
latentno vrijeme motorne reakcije,
brzina pojedinanog pokreta (pri malom spoljanjem otporu), i
uestalost pokreta.
Vidovi ispoljavanja brzine relativno su nezavisni jedan od drugog. To se
posebno odnosi na vrijeme reakcije koje nema znaajnu povezanost sa brzinom
kretanja. Neka osoba se moe odlikovati veoma brzom reakcijom i biti relativno
spora pri lokomociji.
Kombinacijom ova tri vida ispoljavaju se svi sluajevi brzine. U praksi se
sreemo sa kompleksnim ispoljavanjem brzine. Tako u sprinterskom tranju rezultat
zavisi od vremena reakcije na startu, brzine pojedinih pokreta (otiskivanje nogama i
tempa koraka).

IZDRLJIVOST
Postoji mnogo definicija izdrljivosti kao psihomotornog kvaliteta. Prikladna bi
bila definicija izdrljivosti kao sposobnosti ovjeka da obavlja dugotrajan fiziki rad
(aktivnost) uz odreene uslove bez smanjivanja njegove efikasnosti ili izdrljivost je
psihomotorna sposobnost da se neka aktivnost vri due vremena bez snienja
njene efikasnosti. Izdrljivost se moe definisati i kao sposobnost suprostvljanja
zamoru.
KOORDINACIJA
Koordinacija, bez sumlje najvanija sposobnost gledajui sveukupnost
djelovanja motorikog ponaanja ljudskih bia.Ona sudjeluje u realizaciji praktiki
svake kretne strukture, od najjednostavnijih do najsloenijih oblika gibanja. Zbog
toga je I ova dimenzija dobila naziv 2motorika inteligencija". Rezultati nekih
istraivanja (Metiko i Hoek 1977, Gredelj I sur, 1975, Hoek, 1979) ukazuju sa
znatnim stepenom pouzdanosti da u prostoru koordinacije egzistira jedan masivni
9

faktor irokog spektra utjecaja kojeg su neki autori nakon niza provedenih faktorskih
analiza motorikog prostora nazvali "Mehanizam za struktuiranje kretanja".

( S. Dautbai, A. Bradi Sarajevo 2005)

FLEKSIBILNOST
Termin fleksibilnost potie od latinske rijei flectere ili flexibilis to znai
savijati, savijanje.
Fleksibilnost oznaava razliite pojmove za razliita podruja istraivanja.
Fleksibilnost razni autori razliito definiu. Vei broj autora definie kao slobodni
obim pokreta u jednom ili vie zglobova (Alter, 1996; Corbin 1978; De Vries, 1986;
Hebbelnick, 1998; Holand, 1968; Stone i Kroll, 1986) (Milanovi, 1997) navodi kako
je to sposobnost izvoenja pokreta velikom amplitudom a da je najea mjera
fleksibilnosti maksimalna amplituda pokreta dijelova tijela u pojedinim zglobnim
sistemima. Clark (2001) definie fleksibilnost kao normalnu rastezljivost svih
mekanih tkiva koja doputaju potpuni slobodni zglobni obim pokreta.
RAVNOTEA

Ravnotea je jedan od osnovnih kretno - koordinacionih kvaliteta iji

razvitak i usavravanje je neophodan u toku itavog ivota. Pod sposobnou
ravnotee podrazumijevamo sposobnost da se cijelo tijelo dri u stanju
ravnotee, ili da se za vrijeme i poslije obimnog premijetanja tijela to stanje
zadri, odnosno da se vrati u prvobitni poloaj.
PRECIZNOST

Preciznost se manifestuje u pogoanju cilja ili voenju nekog predmeta

do cilja, koji se nalazi na nekoj udaljenosti. To je jedna od veoma osetljivih
osobina za koju je potrebno imati dobar kinestetiki oseaj, zatim dobra
procena parametara cilja i kinestetika kontrola pokreta na odreenom putu,
kao i vreme koncentracije. Dovoljno je da se raspoloenje oveka promeni ili
bilo koji spoljanji faktor (remetei faktor), pa da se rezultati bitno promene.
RELAKSIBILNOST

Relaksibilnost je sposobnost sportiste da u odgovarajuim vrlo kratkim

sekvencama ukljuuju, alii iskljuuju djelovanje odreenih miinih gmpa. To
se odnosi naagonistike i antagonistike miine grupe istog ekstremiteta, ali
ne i udaljene miine grupe, ija je relaksibilnost vana za efektivnost
konkretnog kretanja.
VIDNE SPOSOBNOSTI

10

Vidne sposobnosti opisuju niz vanih karakteristika koje vidni aparat

manifestira u
motorikim radnjama. U njih ubrajamo. Vidnu koncentraciju, vidno
podeavanje, vidnu memoriju, periferni vid, vidnu vremensku reakciju,
fleksibilnost vidnog fokusiranja, dubinsku vidnu percepciju itd ( S. Dautbai,
A. Bradi Sarajevo 2005).

SPECIFINO-MOTORIKE KARAKTERISTIKE
Pod specifino-motorikim sposobnostima podrazomjmjeva se stepen usvojenosti

specifinih kretnih struktura sporta. Utjecaj bazinih motorikih sposobnosti

ini osnovu za daljnju nadogradnju specifinih motorikih sposobnosti koje su
direktno odgovorne za postizanjekvalitetnih rezultata ( S. Dautbai, A. Bradi
Sarajevo 2005).

KOGNITIVNE SPOSOBNOSTI

Kognitivne
sposobnosti
su
sposobnosti
koje
omoguuju
prenos i preradu imfomia, to se ostvaruje u kontaktu linosti sa okolinom.

prijem,

One ustvari predstavljaju bazu misaone, svjesne aktivnosti, i bez njih ne bi

bilo mogue sprovoditi metodske postupke obrazovanja, initi analizu sporstkog
uspjeha i neuspjeha, vriti kontrolu i rukovoditi svim drugim misaonim operacijama
u procesu trenanog rada. Smatra se da postoji jedna opa kognitivna sposobnost,
koja je odgovorna za raliite kognitivne procese i naziva se G-faktor, koji se
najee interpretira kao opa inteligencija, a koja se obicno definie kao
sposobnost snalaenja i rjeavanja problema u novim, nepdznatim situacijama."
Meutim, detaljnijnom analizom definicija inteligencije, vidi se,' da postoje velika
neslaganje ta je inteligencija, pa je sasvim jasno da ne postoji i ope prihvaena
definicija inteligencije.
Pretpostavlja se da nema nijednog sporta, ma koliko on bio
jednc^tavan, gde inteligencija ne uestvuje u jednaini specifikacije
Utvreno je da meu vfrmnskim sporistima ima malo onin kod kojih je
inteligencija prosijena, ve je ona u veini sluajeva iznad proeka, nekih
i znatno, gde se koeficijent inteligencije (QI) najee^^kree^..u^gtanicama.-od120-140.
Takve vrednosti su pronaene i kod sportista koji imaju ue obrazovanje i
nemaju nikakvih intelektualnih interesa. To je donekle i razumljivo, jer kada opi
ureaj (generalni kognitivni procesor) za prijem, preradu informacija i donoenje
odluka ne bi funkcionisao kako treba, bilo bi nemogue postii dobre rezultate u
jednoj tako sloenoj aktivnosti kao to je vrhunski sport.
11

Postoje_brojnejj^
(Spearman, Burt, Thurstone, Jlleksander, Guttman, Guilford, George, Dass, Halsterd, Cattell, huria i dr.) o strukturi, i
funkcionisanju
kognitivnih
sposobnosti^
Meutim,
mnotvo
razliitih
kpncepxija.o^rifocii kognitivnog funkcionisanja moe se podeliti na tzv:
strukturalnu teoriju, i
funkcionalnu teoriju.
Koeficijent uroenosti opte inteligencije je relativno^dobro poznat i kree se od .85
do .92 (veina autora smatra da iznosi oko .90). To je veoma visold koeficijent i on je
praktino vei od koeficijenta motorike snage, koordinacije i preciznosti i tek je
neto manji od brzine
Smatra se da se opta inteligencija moe razvijati samo pod uticajem treninga
kod djece do 7 godina, pod uslovom da se rjeavaju razni kognitivni problemi.
Razvoj dostie svoj maksimum oko 16 godina, pa se odrava do 25 godina, a posle
30 godina zapoinje opadanje. U sportskim aktivnostima kod priblino istih
motorikih sposobnosti uspeh u sportu u znaajnoj meri zavisi i od opte
inteligencije, kao i drugih antropolokih sposobnosti i karakteristika ( S. Dautbai,

A. Bradi Sarajevo 2005).

KONATIVNE KARAKTERISTIKE

Konativne karakteristike su odgovorne za modalitete ljudskog ponaanja. Kako

postoje normalni i patoloki modaliteti ponaanja, analogno tome, postoje i:
normalne konativne karakteristike, i
patoloke konativne karakteristike.
NORMALNE KONATIVNE KARAKTERISTIKE se sastoje u tome, da su najee
meusobno nezavisne, uglavnom su normalno rasporeene u populaciji i
istovremeno odgovorne za modalitete ponaanja kod kojih stepen adaptacije nije
poremeen. Kod njih prevladava srednji intenzitet (prosjena vrednost), koji nema ni
pozitivan ni negativan uticaj na ljudsku adaptaciju, ve deluje neutralno. Prema
tome, to su takve karakteristike, ije prisustvo ili odsustvo nema direktnog uticaja
na poremeaj adaptacije pojedinaca. U sportu se rijetko dogaa da normalne
konativne karakteristike uestvuju u jednainama specifikacije sa nultim
koeficijentom ili beznaajnim koeficijentima.

Razliiti autori, na razliitim populacijama i sa razliitim mjernim insrumentima,

dobili su esto veoma razliite rezultate u pogledu strukture normalnih konativnih
karakteristika. Shodno tome, formirale su se razliite teorije linosti, od kojih su
najpoznatije:
Cattell-ova teorija linosti, i

12

Eisenck-ova teorija linosti.

Koeficijent uroenosti patolokih konativnih karakteristika iznosi oko _ 182.
DosIcTse do saznanja, da ni najsavremenije terapeutske procedure~lIT~ metode
ljeenja ne mogu definitivno (ili u vrlo velikoj meri) smanjiti neki patoloki faktor.
Ono to se najee moe uiniti je da se neki od faktora svede na neku podnoljivu
mjeru, a veoma teko se moe uiniti da se spusti na normalan nivo.
Motivi se u irem smislu smatraju sastavnim djelom konativnog prostora, u
kome se odvijaju svi normalni i patoloki procesi strukture linosti.
Motiv je sve ono to oveka pokree na aktivnost i odreuje pravac u
aktivnosti. Motivaciona struktura nije obian zbir odreenih motiva, to znai, da svi
motivi koji deluju na oveka (svi ciljevi) deluju u vidu posebnih organizovanih celina
i na taj nain imaju suprasumativni efekat.
Razni autori navode razliite hipotetike modele strukturiranosti motivacionog
prostora, kao i klasifikacije motivacionih mehanizama. Strukturiranje motivacionih
mehanizama moe se predvideti na osnovu razliitih dimenzija strukture linosti,
razliitih aspekata ciljeva u psiholokom polju, interakcije meu razliitim
dimenzijama linosti, kao i razliitih aspekata ciljeva. Odreene strukrure su ustvari
kompleksne kategorije, koje su u vezi sa psihofiziolokim potrebama subjekta, a
zatim sa kulturnim i drutveno-ekonomskim determinantama okoline u kojoj ivi. Svi
motivi se mogu podjeliti na tzv.:
biotike (primatne), i
socijalne (sekundarne) motive.
Motiv postignua u sportu se najee definie kao potreba da se dostigne
ili premai odreeni standard kvaliteta (odreeni sportski rezultat). Smatra se da
postoji odreena dimenzija linosti koja determinie koliko e napora sportista
uloiti u postizanje ciljeva. Osnovnim pojmovima teorijskog koncepta motivacije
postignua pripadaju, osim same potrebe, jo i situacija postignua, kao i proces
uporeivanja vlastitog postignua sa odreenim standardom.
Konflikti nastaju kada doe do sukoba izmeu motiva (dva cilja) ili ako u
psiholokom polju u procesu zadovoljenja nekog motiva stoji barijera. Frustracije ili
liavanja (varanje, zavaravanje, osujeenje) nastaju kada se osoba nae pred
negativnim ciljem ili jakom barijerom, i to stanje je vrlo neugodno, jer ono due
vremena traje i najee rezultira neurotskim simptomima i stanjima. Situacije u
kojima vladaju konflikti ne predstavljaju neto negativno (pogotovu u mladalakom
dobu), ve pomae mladom ovjeku da postane aktivan, a time i da stekne bolju
sposobnost za kasniju adaptaciju
( S. Dautbai, A. Bradi Sarajevo
2005).

SOCIOLOKE KARAKTERISTIKE

13

Pod sociolokim karakteristikama podrazumevaju se karakteristike nekih grupa

ili drutvenih institucija kojima pripada ili sa kojima je povezan ovjek koji se
analizira.
U sociolokom prostoru predmeti najveeg broja dosadanjih istraivanja bili su
problemi socijalne diferencijacije, socijalne stratifikacije i socijalne mobilnosti
(Hoek-Momirovi 1979). Dok je pojam socijalnih mobilnosti relativno jasan, pojmovi
socijalne diferencijacije i socijalne stratifikacije esto se zamenjuju, a ponekad
poistoveuju i sa pojmom klasnih razlika. Jedan od razloga ovakvog stanja svakako
je nedostatak adekvatnih teorijskih i matematiko-kibernetikih modela na kojima bi
se zasnivala istraivanja na temu socijalnog razlikovanja.
Postoji svega jedan model koji omoguava stvarni nauni pristup izuavanju
strukture stratifikacijskih dimenzija. Konsuisan kao fenomenoloki model, vremenom
je pretrpeo nekoliko promjena, ali je ostao pogodan za izuavanje socijalnih
promena. S obzirom da je taj model hijerarhijski, njegova sutina je definisana
sttatifikacijskim subsistemima drugog reda:
institucionalizacijski subsistem, definisan mreom uloga u sistemu
profesionalnih, drutvenih i politikih institucija,
sankcijski subsistem, definisan funkcijama alokacije, upotrebe i eva-luacije
materijalnih simbolikih nagrada za vrenje uloge u institucio-nalizacijskom
subsistemu, i
socijalizacijski subsistem, definisan kao funkcionalno povezani skup objektivnih
inilaca, odgovornih za pripremanje subjekta da preuzme ulogu u proizvodnom,
radnom i drutveno-politikom subsistemu.
U dosadanjim istraivanjima identifikovano je nekoliko faktora socijalnog
statusa prvog reda u okviru pojeciinih subsistema.

Socijalizacijski subsistem:
edukativni (obrazovni) status, odnosno stepen obrazovanja pojedinaca u
drutvu,
bazini rezidencijalni status, karakteristike mjesta gde je subjekt proveo u
ranom djetinjstvu.
Institucionalizacijski subsistem:
profesionalni status, odnosno stepen ekspertne moi pojedinca ili poloaj
pojedinca u radnoj organizaciji,
drutveno-politiki status, odnosno poloaj pojedinca u drutvenopolitikim organizacijama, i politika orijentacija.
Sankcijski subsistem:
bazino-ekonomski status, odnosno ist prihod u porodici i
predmeti koji su standardni u jednoj porodici,
ivotni stil, odnosno natprosjeni standard ivota, i
reziduijalni status, odnosno karakteristike mjesta gde ljudi ive.
14

Otkrivanje zakonitosti nastajanja i odravanja grupa u vrhunskim sportskim

ekipama i uticaja tih zakonitosti na uspeh u sportskim aktivnostima predstavlja
jedan od veoma vanih zadataka sociologije sporta. Poto se veina sportskih
aktivnosti ostvaruje u sportskim grupama, neophodno je dati odgovore na mnoga
pitanja o ulozi kolektiva, uzorcima ponaanja kolektiva u pojedinim sportovima,
grupnim normama i vrednostima, kulturi grupe, statusa pojedinca u grupi, socijalnoj
prilagodljivosti pojedinaca, koheziji grupe, njenoj pokretljivosti i strukturi-ranosti.
Grupna dinamika u oblasti sociologije sporta izuava:
kako grupa utie na pojedinca, a pojedinac na nju,
kakva je veza izmeu grupne dinamike i postignutih uspjeha grupe,
kakva je veza grupe i kvaliteta pojedinih lanova grupe, i
kakav je uspjeh grupe u takmienju.
Razliite potrebe i ciljevi diferenciraju grupe iz razliitih podruja i utiu na
zakonitosti njihovog djelovanja. Do danas na podruju grupne dinamike, kao
sociolokog podruja, nije postavljena nijedna konkretna teorija na koju bi se mogla
oslanjati i istraivanja sportskih ekipa. Meutim, jedna "generalna teorija" grupne
dinamike mogua je samo preko saimanja zakonitosti pojedinih podruja razliitih
skupova grupnih aktivnosti.
Rezultati dosadanjih istraivanja grupne dinamike u sportskim igrama ukazuju
na nunost takvog naunog pristupa, koji e obezbeivati egzaktno odreivanje
uticaja pojedinih latentnih dimenzija sportskih grupa na pojedine sportske
fenomene. Tek takvim pristupom i adekvatiiim matematiko-statistikim postupcima
mogle bi se ustanoviti zakonitosti dinamike sportskih grupa, kako u sportskim
aktivnostima tako i u drutvu uope ( S. Dautbai, A. Bradi Sarajevo 2005).

15

ZAKLJUAK

U ovom seminarskom radu razlago sam antropoloki porostor sportiste,

njegove karakteristike i sposobnosti. Pa smo saznali da Antropomotorika
izucava kinantropologiju, a njen znaajan dio ine kinantropologija u sferi
fizike kulture i sporta. Antropoloki prostor se sastoji iz sedam
karakteristika: 1.Morfoloske karakteristike-one su veoma vane za
proces rasta ontogenetskog prostora sportise. 2.Funkcionalne
sposobnosti- Pod funkcionalnim sposobnostima ovjeka podrazumijeva
se sistem funkcionalnih struktura organskih sistema i njihovo
funkcioniranje. 3. Motorike sposobnosti-najvaznija sposobnost
sportiste. Umijereno posijedovanje svih motorickis sposobnosti
sportista moe zabiljeiti izvanredne rezultate. 4.Specifine motorike
sposobnosti- Pod specifino-motorikim sposobnostima podrazomjmjeva se stepen usvojenosti
specifinih kretnih struktura sporta. 5.Kognitivne

sposobnosti- su sposobnosti koje omoguuju

prijem, prenos i preradu imfomia, to se ostvaruje u kontaktu linosti sa okolinom.
6. Konativne karakteristike-su odgovorne za modalitete ljudskog ponaanja. Kako
postoje normalni i patoloki modaliteti ponaanja, analogno tome, postoje
i:normalne konativne karakteristike, i patoloke konativne karakteristike.
7.Socioloke karakteristike-Pod sociolokim karakteristikama podrazumevaju se
karakteristike nekih grupa ili drutvenih institucija kojima pripada ili sa kojima je
povezan ovjek koji se analizira.

Neke seu vie, a neke manje vane za sportistu. Ako ne bi postojala

razliitost takmiarskih struktura izmeu pojedinih sportova i sportskih
disciplina, s jedne strane, i razliitosti strukture antropolokih
sposobnosti karakteristika meu sportistima, sa druge strane,

16

izuavanje trenanih sredstava, metoda i optereenja, kao i njihov

utjecaj na razvoj pojedinih antropolokih sposobnosti i karakteristika
bilo bi bespredmetno i nepotrebno .

LITERATURA

1.Antropomotorika prirunik ( S. Dautbai, A. Bradi Sarajevo

2005).

2.Tehnologija

Sarajevo 2004).

sporta i sportskog treninga (J. Malacko, I. Rao

www.BesplatniSeminarskiRadovi.com

17