Kapitulli XI

Rrjedhja nen prota

Portathidraulike,tecilatshpeshquhenedheportahidroteknike,perdorenpertembajturnivelineujitneanenesipermene
njeniveltecaktuaroseperteleshuarujinneaneneposhtmemenjeprurjetecaktuar.
Portathidraulikejaneteshumellojshme.
Sipasvenditkuvendosen,kemiportatesiperfaqeskuratolidhenmesiperfaqenelireteujitdheportatethellesisekuratonuk
k
kanelidhjemete.
lidhj
t
Portatesiperfaqes,sipasrrjedhjesseujit,mundtejene:
portaqelejojnekalimineujitmbiato,
portaqelejojnekalimineujitnenato
dheportaqelejojnekalimineujitnjekohesishtmbidhenenato.
Portat e siperfaqes qe ndertohen per rrjedhjen e ujit nen to sipas formes se tyre kryesisht jane tre llojesh:
Portatesiperfaqesqendertohenperrrjedhjeneujitnento,sipasformessetyrekryesishtjanetrellojesh:
terrafshta,
neformesegmenti
terrumbullakta.

Ketoportajanetreguarnefigure.

Formaeportesdheetehuttesajkanjerendesishumetemadhe:jovetemnemarredhenieneprurjesQmerenienH,ne
shperndarjeneshtypjesdheteshpejtesise,sidhenevlerenehumbjesseenergjiseserrjedhjesnenporte,porsidomosne
vibrimeteparregulltaqemundtelindinneportegjateshfrytezimittesaj,tecilaterrezikojneatedheduhenzhdukurose
zvogeluarneminimum.
N
Neprojektimineportaveperpercaktimineformavetetyremetepershtatshmedhesidomosteformavetetehevetetyre
j kti i
t
kti i f
t t
t
ht t h
dh id
t f
t t h
t t
behenstudimespeciale,kryesishtstudimeeksperimentale.

Ngamenyraevendosjesseportaveneveperkemidyllojportash:
Portatevendosuraneshtrat
Portatevendosurambipragunenjekaperderdhesi

Nefiguren11.2janetreguarperkatesishttre
rastetemundshmeterrjedhjesnennjeporte
terrafshettevendosurnenjeshtrathorizontal
osemepjerresijoshumetemadhe.

Nerastinepareshtratikanjegjatesitemadhe
dhepasthellesiseseshtypurhs formohetlakorja
ngriteseeploteb1 (osec1)derinethellesineh'b,
qeeshtethellesiareciprokeehb eanesposhtme
dhe pas se ciles vazhdon kercimi hidraulik
dhe,passecilesvazhdonkercimihidraulik.

Nerastinedyte,kurshtratikanjerenienenjelargesijoshumetemadhengaporta,pasthellesiseseshtypurhsformohet
vetemnjepjeseelakoresngriteseb1 (osec1).

Ne rastin e trete, ku renia ndodhet shume afer portes, nuk kemi lakore ngritese, por renie te rrymes menjehere pas thellesise
Nerastinetrete,kureniandodhetshumeaferportes,nukkemilakorengritese,porrenieterrymesmenjeherepasthellesise
seshtypurhs.
4

Nefiguren11.3janetreguartrerastetemundshmeterrjedhjesnennjeporteterrafshettevendosurmbipragunenje
kaperderdhesimepragtegjere,meprofilpraktikpoligonaldhemeprofilpraktiktelakuar.

Rrjedhjanenportamundtejete:
1
1.

rrjedhjeelire
j dhj li

2.

rrjedhjejoelire.

Veterrjedhjajoeliremundtejete:
1.

rrjedhjaegufuar

2
2.

rrjedhje e mbytur
rrjedhjeembytur.

11.2Rrjedhjetelira
Rrjedhjaquhetelirekurndryshimiinivelitteanesseposhtme,pernjeniveltecaktuarteanessesiperme,nukndikontek
prurja,osekurpernjeprurjetedhenekyndryshimnukndikonnendryshiminenivelitteujitneanenesiperme.
Qetekeminjerrjedhjetelireduhetqekercimitefillojepasthellesiseseshtypur hsosetejetekercimilarguar(fig.ll.2a),dmth
h 2 hb
hs2hb.
Rrjedhjaeliresigurohetpoashtukurpjerresiaeshtratitpasporteseshteio>ik dhekurrrjedhjanukkaasnjepengeseneanen
eposhtme.
DukeshkruarbarazimineBernulitperprerjet00dheSSnerrjedhjenelirenefiguren11.2akemi:

ku duke zevendesuar H + aV/2g

ku,dukezevendesuarH+aV
/2g=Hodhehw=zv
= Ho dhe hw=zv/2g
/2gnxjerrim:
nxjerrim:

Neshprehjenemesipermez eshtekoeficientiihumbjeveteenergjisegjatekalimitnenporte.
Dukezevendesuar

ku eshtekoeficientiishpejtesise,

Kemi:

Thellesiahs mundzevendesohetme:

kue eshtekoeficientiishtypjesvertikale,ndersaa hapjaeportes,prejngamarrimformulen:

Dukeshenuarmeb gjeresineeportes,siperfaqjaegjalleeshtypureshtendersaprurja,kurnuk
ypj
,
kemishtypjeanesore,del:
(11.6)
Shpesh ne shprehjen e mesiperme shenohet me:
Shpesh,neshprehjenemesipermeshenohetme:
Vleraekoeficientitteshpejtesisevaretngaforma(lloji)eportesdhengavendosjaesajneveper.
Perportaterrafshtatevendosuravertikalishtneshtrat(fig.11.2),dmthpapragperparavleraetij,merret =0.95 0.97
ndersa,perportatevendosurambikaperderdhsa(fig.11.3),dmthmepragperpara,vleraetijmerret =0.85 0.95.

Vleraekoeficientitteshtypjesvertikalee varetngaformaeportes,ngavendosjaesajneveper,dhekryesishtngashkallae
hapjesseportesa/H,dmth:
Pernjeporteterrafshettevendosurvertikalishtneshtrat(11.2a),Zhukovskikadhenenerrugeteorikevlerene
marredhenievee nevaresiteshkallessehapjes,marredhenieecilaeshtevertetuarmevoneeksperimentalisht.
Kjovaresijepetnepasqyren11.1.

Kurnjeporteerrafshetnukvendosetvertikalisht,pormenjekend b<90'(figure11.1a),humbjeteenergjisedheshtypjae
rrymesjanemetevogla,dmthkemirritjetekoeficienteve dhee pratekoeficientitteprurjesm.
Enjejtagjendodhedhekurkemitebejmemenjeporteneformesegmenti(figure11.1b)osemenjeporteterrumbullakte
((figura11.1c,kub
g
, b =0)nekrahasimmeatetenjeporteterrafshetvertikale.
)
j p
Megjithate,zmadhimiikoeficientitteprurjesm vjenkryesishtngazmadhimiie sesangazmadhimii pasikyifunditrritet
pakosepothuajsembetetipandryshuar.
Kapakstudimembindikimineformesseportesdhetekenditboseb
k d
b dk
f
dh
k d b
b nekoeficientet,
k f
e dhem.
dh
Porpertepasur
njeidembindikiminekenditbdheb nekoeficientinm ngaperpunimiitedhenaveteliteratures,nepasqyren11.2jepet
vleraekoeficientitteformesseportesKnevaresitekendevebdheb .

Kurnjeportevendosetndermjetdypilave(osedyshpatullave)tenjedigekaperderdheseduhetmarreparasyshzvogelimii
prurjes,pershkakteshtypjeveanesoreteshkaktuarangapilat,meanetekoeficientitteshtypjesanesoree sipasshprehjes
(9.76).Neketeshprehje,percaktimineprurjessenjeportenumriishtypjeven=2 dhe bhapesiraedritesseportes.
Kurkeminjeportetevetmeosekurpunonnjeportenenjedigekaperderdhesemeshumeporta,nevendtekoeficientitz i
f
formessepilesvendosetkoeficientiz
il
d t k fi i ti z iformesseshpatulles.
if
h t ll
Shprehja(11.6)perpercaktimineprurjesnennjeporteeshteevlefshmekurpasprerjesSStethellesiseseshtypur,fundii
shtratitvazhdonhorizontalpaskesajprerjeje,derinenjefarelargesie.Keshtu,kjoshprehjeeshteevlefshmeperrrjedhjetnen
porta,tetreguaranefigurat11.2a,b,cdhe11.3a,bkurl>ls ndersanukeshteevlefshmeperdytefunditkurl<lsdheperrastin
evendosjesseportesmbipragunenjekaperderdhesimeprofilpraktiktelakuarku,rrymalevizsipasformesse
kaperderdhesit.
kaperderdhesit
Largesiaevendosjessethellesiseseshtypurpranohetls=(0,5 1.0)a,prandajgjatesiaepjeseshorizontaleduhettejetete
paktenl=(1,5 2.0)anemenyreqekjoformuleteperdoret.
Dukepasurparasyshfiguran11.3c,mundteshkruajmevlereneprurjes:
Dukepranuar=konstante,pasintegrimitkemi:
Ose:

(11.12)

SipasbinomitteNjutonitzberthejmeneseri:pastajvlerenedygjymtyrevetepareteserisee
zevendesojmeneshprehjen11.12dheqeketejnxjerrim:
ose
ose
9

Neshprehjen(11 14)koeficientiishpejtesiseperrrjedhjenefigures11.2cmerret =0.97,ndersa,perrrjedhjetefigurave

11.3bdhec,kukeminjepragparaportes,kykoeficientmerretperkatesisht, =0.90dhe =0.95.
Koeficientiishtypjesvertikaleeedheneketerastmerretngapasqyra11.1.

10

11.2Rrjedhjetjotelira
Rrjedhjaquhetjoelire,kurndryshimiinivelitteujitneaneneposhtmendikontekprurja,ose,kurpernjeprurjetedheneky
ndryshimndikonneniveiineujitneanenesiperme.
Rrjedhjajoeliremundtejetedyllojesh:
rrjedhjejoelireegufuar
j dhj j li
f
rrjedhjejoelireembytur.
Rrjedhjejoelireegufuarquhetateherekurpasporteskanjekercimtegufuar,dmthkurhs<hk dhehs<hb,(figura11.4a).
Rrjedhjejoelireembyturquhetateherekurpasporteskanjerrjedhjetembyturdmthkurhs>hk dhehs<hb (figura11.4b)

11

Nerrjedhjenjoteliretegufuarderisahs<hk,pasportesbehetkalimiirrjedhjesngagjendjaerrembyeshmenegjendjete
qetedhe,sirrjedhimgjithnjekeminjetakimmekercim.Poashtu,sadoterrisinthellesineeanesseposhtmehb,kercimi,
megjithesesavjenebehetmeindrydhur,nukshuhetasnjeheredhethellesiaepergjithshmeneprerjenssmbetetgjithnje
hs<hb.
D k hk
DukeshkruarbarazimineBernulitperprerjet00
b
i i B
lit
j t 0 0 dhess
dh
nerrjedhjenjoteliretegufuartefigures11.4adhedukebere
j dhj j t li t
f
t fi
11 4 dh d k b
veprimeanalogesiperrrjedhjenelire,nxjerrim:
ose

(11.16)

kukoeficientiiprurjesm =fe

12

Perpercaktirninethelesisesepanjohurhs zbatojmeligjinesasiseseIevizjesnenjesineekohesperrnasenelengutqe
ndodhetndermjetprerjevessdhebb,dhengakjonxjerrim:
(11.7)

k d k
ku,dukezevendesuar
d
V /h Vb /hb dhea=1,kemi:
Vs=q/hs,Vb=q/hb
dh
1 k i
dhe,dukezevendesuarneketoshprehjevlerene qqedelnga(11.7)gjejme:
ose

(11 21)
(11.21)

ku:

Dukezgjidhurbaraziminegradessedyte(11.21),nxjerrim:

K ht
Keshtupraperrrjedhjenjoteliretegufuar
j dhj j t li t
f
pernjeH,
j H hbdhea
hb dh tedhene,meaneneshprehjessemesipermegjejme
t dh
h hj
i
j j
h dh
hsdhe
dukeezevendesuarketevlereneshprehjen(11.16)percaktojmeprurjenQ.

Nerrjedhjenjoteliretembyturperderisahs>hk,pasportesbehetkalimiirrjedhjesngagjendjaeqeteponegjendjeteqete,
si rrjedhim nuk kemi kercim dhe ne prerjen ss vendosetthellesiaeanesseposhtmehb.
sirrjedhimnukkemikercimdhe,neprerjenss
vendoset thellesia e anes se poshtme hb
DukeperdorurdheketubarazirnineBernulit perprerjet 00dhe ssdhedukebereveprimetenevojshme,siperrastete
meparshmenxjerrim:

13

11.4Formulaepergjithshmeerrjedhjevenenporta
Ngaanalizaemesiperme,mundteshkruajmeformulene pergjithshmeperllogaritjenerrjedhjevenenporta:

eshtekoeficientiishpejtesisedhenemenyreorientuesemundte percaktohetngatedhenatepasqyres113.

eshtekoeficientiishtypjesanesore,vleraetecilitpercaktohet,meshprehjen(9.76)dmthsinekaperderdhes.Kurnukkemi
shtypjeanesore=1
eshtekoeficientiishtypjesvertikale,icilikryesishtvaretnga

eshte koeficienti i shtypjes vertikale i cili kryesisht varet nga shkallaehapjesa/H,percaktohetngapasqyra11.1.

shkalla e hapjes a/H percaktohet nga pasqyra 11 1
K eshtekoeficientiiformesseportesdhe,nemenyreorientuese percaktohetmendihmenepasqyres11.2.Kurportaeshte
errafshetdhee vendosurvertikalishtK=1 .
a dheb janeperkatesishthapjaeportesdhehapesiraedritesqeajo mbyll,nemetra.
H eshteenergjiaepergjithshmeecdokilogramilengparaportes kundrejtpraguttevendosjessesaj,eshprehurnemetra,
u
ku:
14

ha eshtenjethellesiqevaretngallojiirrjedhjesdhengakonstruksionii vepreskuvendosetporta,percaktohetme
ndihmenepasqyres11.4.

Kurkeminjeporteterrafshettevendosurvertikalisht(K=1)mbipragunenjekaperderdhesimeprofilpraktiktelakuar
(ha=0),pashtypjeanesore( =1),shprehja(891)merrformen:

Shprehjaemesipermedukezevendesuarme:

kthehetneformulenenjekaperderdhesi:

ku m eshtekoeficientiiprurjestekaperderdhesit.
kum
eshte koeficienti i prurjes te kaperderdhesit.

Perportenepermendur,kurH=konst,mezmadhimingradualte hapjesa,prurjaQ rritetvazhdimishtderinehapjene

portes nemasen a=0.75H,sepsemetejrrjedhjanenportekthehetnerrjedhjembinje kaperderdhjedherrymanukeprek
fareporten.Sirrjedhimpasqyra111,endertuarngatedhenat teorikeeshteevlereshmederineshkallenehapjesse
p
portesa/H=0.75,dmthper0.705
/
p
15

Perrastine dhene dukezevendesuar shprehjen(1127) =0.95, =0.705dhea/H = 0.75nxjerrimvlerenekoeficientitte

prurjessekaperderdhesitm = 0.5,tedhenenekapitullinenente.
Praktikisht,edheperkaperderdhesameprofilpraktikpoligonalper shkallehapjejetemedha,vlerals>l.

Si
Siperfundim,ngasauthamelart,perrrjedhjenenportate
f di
th
l t
j dhj
t t vendosurarnbikaperderdhesameprofilpraktik(poligonaldhete
d
bi k
d dh
fil
ktik ( li
l dh t
lakuar)per hapjea/H =0.75kemirrjedhjenenportaprurja qesecilesllogaritetduke perdorurshprehjen(1129).
Kjoligjshmerinukkafarelidhjemerrjedhjen nenporta.

16