NG HNG HNH NG, TNG TC

TRONG DY HC NGOI NG
TS. TRN NH BNH

Khoa Ngn ng v Vn ha Php

I. M u
Trong nhng nm u ca th k XXI, trong cc nc pht trin, ni nn mt
ng hng dy hc ngoi ng c p dng rng r trong nh trng, l ng
hng hnh ng ly tng tc l hot ng chnh ca qu trnh dy hc ni chung v
dy hc ngoi ng ni ring. ng hng ny lm thay i cch dy hc, i hi
cc i tc phi huy ng ti a cc chin lc cn thit t c nhim v v mc
tiu dy hc ngoi ng nh l cng c giao tip thc s hnh thnh v pht trin
kin thc, k nng k xo trong mi tnh hung giao tip. Trong bi ny, chng ti gii
thiu cc im chnh ca ng hng ny v tc dng, nh hng ca n trong qu
trnh dy hc ngoi ng ni ring.
II. ng hng hnh ng trong dy hc ngoi ng
Khung qui chiu chung Chu u v ngoi ng coi giao tip l mc ch chnh cn
t c trong lp hc ngoi ng. Theo , gio vin khng nn coi mt th ting
ngoi ng nh ting Php, ting Ty Ban Nha v.v... l i tng nghin cu m ch l
mt cng c cho php dng n hiu c cc ti liu v din t ring ca hc
sinh. Hc sinh t b thi th ng tr thnh tc nhn ca lp hc v ca qu trnh
hc ring ca mnh. Quan nim v dy hc l chun b cho hc sinh c tnh t ch,
tham gia vo cuc sng x hi, vo cc tnh hung s gp trong tng lai thng qua
hnh ng c th. Mun t c mc tiu cn c cc chin lc ph hp
II.1 Cc chin lc hc
t ngi hc sinh vo hot ng i hi gio vin c hiu bit v cc qu trnh
nhn thc cn thit tham gia hot ng ngn ng. Cc chin lc l : t nhc li,
hay t nh gi. Khi ngi ta c, hay nghe, ngi ta vn dng nhiu chin lc mt
cch v thc hiu mt cch c hiu qu nht thng ip truyn cho ngi .
Ngi ta gi chin lc hc l thao tc tri thc can thip vo cc thng tin hay cc
d liu nhm m bo iu chnh v s l chng. Mt s chin lc c pht trin
cng mt lc, mt s khc ch xut hin khi chng c dy.
Khi tr cng ln, vic s l ngha tr thnh mt chin lc. T l nhng hc sinh
ghi chp cng tng.cc chin lc nh t nhc li, t nh gi trnh hiu c huy
ng, s dng ng thi trong cc nhim v n gin. Khi nhim v cng tr nn
phc tp, cc chin lc ny tr nn t hiu qu hn v n qu tn km v mt nhn
thc. Chnh v th, t ng ho cc chin lc l mc tiu cn t c huy ng
cc ngun c sn phc v cho cc hot ng cp cao hn dnh ring cho mt
nhim v.
Sau khi c, tham kho nhiu sch v ti liu, chng ti c th a ra ba loi
chin lc sau:
12

Chin lc nhn thc, siu nhn thc v x hi tnh cm. y, chng ti ch ni

n hai chin lc u tin: Nh vo cc chin lc nhn thc, ngi hc hiu c
ti liu. S suy din, tm ti, so snh, la chn, xp lai, s ho, dch l nhng qu
trnh nhn thc hnh thnh nn cc chin lc hc gi l nhn thc. kch thch
cc qu trnh ny, ngi gio vin cn luyn cho hc sinh bit tm ra v bit nhn
mnh cc t kho chnh hay cc cu quan trng ca ti liu, bit qui np v din gii
ngha ca cc t bng cc so snh chng vi cc t khc, bit chia ti liu ra nhiu
phn, bit lm cc s , biu bng hiu r hn, bit ghi chp, hay dch mt t, mt
cu, mt on ca ti liu ang hc. Cc hot ng hiu cng cho php nu bt t
vng, cc cu trc cn c hc s dng li lp v ghi nh nh.
Khi hc sinh din t, ni li, nhc li, t cha li, t thch nghi, lm cc iu b,
ng tc lm cho ngi ta hiu c mnh. Bng cch dng cc qu trnh nhn thc
nh vy, ngi hc hnh thnh cc chin lc giao tip. hiu qu cc chin lc
giao tip ny phi c km theo cc chin lc siu nhn thc. Vic t chc nhim
v, tp trung ch vo nhim v cn hon thnh, t qun (hiu c cc iu kin to
thun li cho vic hc) t cha li, t nh gi, nhn ra vn (hiu mc ch ca mt
nhim v, mt bi tp) l nhng chin lc to thun li tt nht cho vic ghi nh, lnh
hi kin thc, t lp v hoc tp. Ngi ta c th t hi cc chin lc trn gi v tr
no trong lp dy ngoi ng. Theo kinh nghim, gio vin ph trch lp c hc sinh
gp nhiu kh khn cn rn luyn cho hc sinh bit cch tip cn ti liu hc tp t cc
hot ng hc v kch thch qu trnh nhn thc ca chng.
II.2. Tng tc l mt chin lc dy hc
Trong nh trng ph thng c s, dng cc hot ng hc l quan trng v chng
cho php hc sinh tip cn ti liu, pht hin r ngn ng s c s dng li v
nh. Trong trng trung hc, dng tng tc l cch tt nht t hc sinh trong tnh
hung hc v giao tip, lm cho chng tch cc hn. Nhng mt tt ca tng tc
trong hnh thnh tri thc c nh tm l hc Piaget a ra, theo ng, con ngi
lun chu tc ng ca mi trng v x hi, buc phi thch nghi. Cc nghin cu
thc nghim c thc hin trong khun kh l thuyt ch ra rng t c tin
b v nhn thc, cc tng tc x hi phi to ra mt xung t v nhn thc x hi.
ng trc mt hon cnh c vn , cc i tc tham gia tng tc mt mt cn trnh
by s khc nhau v tp trung mang tnh nhn thc (quan im, phng php, cu tr
li), mt khc, tm ra cu tr li chung cho vn t ra.
Trong trng trung hc, ngi ta a ra tng tc bng nhiu cch: Sau khi c
hai ln (c din cm c thm) hay sau hai ln nghe, gio vin mi c lp pht biu,
a ra nhn xt v ti liu trn. Sau nhng kin u tin c a ra, gio vin hi
cc hc sinh khc xc nhn hay ph nh nhng iu va trnh ni. Dng ti liu
. yu cu hc sinh dng ngn ng ca tc gi. Khi hc sinh hi gio vin mt t,
gio vin cn xem t hay t ng ngha c trong ti liu khng v ngn ng
m ti liu cha ng tht hn l ngn ng ca ngi s dng n. Tng tc c th
c a ra t mt tnh hung c vn do hc sinh gy ra trong qu trnh c b
nhm ngha. Gio vin nhc li iu hc sinh va ni v hi kin hc sinh. Tnh
hung c vn c th do ti liu gy nn. Gio vin c li cu, hay mt on ri yu
13

cu hc sinh gii thch iu m gio vin va c. Gio vin cng c th can thip
bng cch khng nh mt iu ngc li nhm lm cho hc sinh nghi ng hay phn
ng li. Thng th lp hc c xp theo hnh ch U v nh th ngay t nhng bui
hc u tin, vic t sa cha hay sa li cho nhau to thun li cho vic nghe v giao
tip gia hc sinh.
Gio vin khng nn hi hc sinh v ti liu v gio vin bin tng tc thnh trao
i trc din gia thy/tr. Hn th na, hi vn khng kch thch hc sinh pht trin
cc qu trnh nhn thc hiu c ti liu, m ch cho php kim chng vic hiu
c ti liu. Thm na, cu hi ch l cu tr li c ngy trang. Theo cch ny,
gio vin cho hc sinh nm r ti liu qua vic c ca mnh thay v yu cu h t
c. Chnh hoc sinh phi t cu hi v ti liu ch khng phi gio vin. Nhn xt
ny c th to ra tng cho mt hot ng l yu cu hc sinh t cu hi v ti liu
v yu cu cc bn tr li theo.
Nh vo tng tc, hc sinh pht trin cc kh nng nghe, suy ngh, din t v h
buc phi iu chnh iu va ni. V th, vic dy ca gio vin c iu chnh bng
gii quyt tnh hung c vn lm cho hc sinh phi tng tc, bng vic tr li ti
liu, bng phng php lp cc chin lc hc a ra cho hc sinh di hnh thc
trc tng tc (chun b pht biu) trong tng tc (khi tng tc gim i), hay thnh
bi lm nh, sau tng tc.
II.3. Nhim v mang tnh hnh ng: t vo tnh hung
ng hng hnh ng lm cho hc sinh tr nn tch cc, ch ng, l tc nhn
ca qu trnh hc. Khi nim nhim v chim v tr quan trng trong vic chun b
bi dy. Nhim v c nh ngha nh l mc ch hnh ng m tc nhn i din
t kt qu theo vn cn gii quyt, mt ngha v phi hon thnh, mt mc ch
xc nh (Khung qui chiu chung Chu u v ngoi ng, trang 16). Nhim v t
hc sinh trong tnh hung hc tp, tnh hung giao tip. Nhim v hc oc xc nh
l to ra tnh hung ngn ng bt ngun t thc t, nhm kch thch v pht trin cc
qu trnh nhn thc tip nhn thng ip. Chnh bng cch huy ng cc qu trnh
nhn thc ca mnh m hc sinh c th s l thng tin nh n ang trong tnh hung,
gip hc sinh pht trin cc chin lc. Chng ta h ly trng hp bi bo. Trc kia,
gio vin ngoi ng hay sao nhng giai on gii thch bng suy on khi mun nhanh
chng hiu tng t, hiu k ti liu. By gi ngi ta khuyn gio vin ngoi ng t
mc tiu c mt trang bo theo cch c bng suy on. Cch c theo mc tiu l
mt gii php kch thch hc sinh c, hng hc sinh tm ngha. Nu hc sinh t
tp trung, t suy ngh, gio vin c th xut cc cch c (Tm cc ca ti liu).
Nhim v giao tip huy ng mi nng lc chung, ring ca hc sinh (hiu bit v
th gii, v vn ho x hi, thi ) cng nh k nng giao tip (k nng ngn ng, x
hi ngn ng, ng dng).
Vic thnh bi ca ngi hc ch r mc hiu ti liu, tip thu hay khng cc
kin thc v giai on pht trin ngn ng trong bi. Cc la chn ging dy c tin
hnh khi nghin cu ti liu phi tng ng vi hot ng c d tnh sau khi nghin
cu k ti liu.
14

Vic lp ra cc tnh hung xut pht t ti liu to iu kin thun li cho vic s
dng t vng, trong ngn ng gi l ngn ng giao tip v ghi nh chng v cc t
c ghi nh theo ngha ca chnng, v nht l theo nh hng do chng to ra.
Cc tnh hung c t ra cho php s dng li t c hc trong ng cnh,
dng cc chc nng ngn ng ring cho din t ni (i t, cp ngn ng). Gio
vin phi cho hc sinh t do ni m khng nn cha lin tc. Gio vin khng o
to ra cc chuyn gia, m o to ngi hc. C thy v tr u phi chp nhn li coi
n yu t l tham gia vo qu trnh hc. Nu ngn ng c hnh thnh chnh l
thng qua m mm, th nghim, sai lm, iu chnh li, v,v... Gio vin khi ni, vit,
cn tn trng qu trnh hnh thnh m khng b nh hng bi vic sa li qu nhiu.
Xin ni thm rng ngn ng khng sinh ra t ng php. Mt ngn ng ch sng c
v n lun thay i, pht trin. Li l s sng cn ca ngn ng.
Khi vit, nhim v hnh ng c thc hin qua cc gi hcvit to ra cc bi
vit mt cch tng tc, trong tnh hung. Ngi ta a ra mt ch i hi hc sinh
xem li ti liu, tm ra cc yu t cn thit vit. Hc sinh nu r tiu ca ti liu,
la chn cc chnh, sau vit theo mt dn . Ngn ng c s dng li trong
vic tm ra cc . Ngn ng khng phi l mc ch cn t m ch l mt cng c
din t i vi hc sinh.
Cc tnh hung c ghi vo trong ng hng xy dng kin thc. C vit v
ni u da vo khi nim xung t hay so snh vi ti liu. V th nh c
mt thng tin mi, nn xy dng li iu bit hay ti to ra cc h thng ngha
mi.
cp cao hn ngha l mi trng dy i hc, ng hng hnh ng vi tng
tc trong dy ngoi ng c gi tr khoa hc v thc tin gip sinh vin ch ng pht
trin cc qu trnh nhn thc c ph thng t cho php h ch ng trong hc
ting nh l cng c pht trin k nng giao tip bng ting nc ngoi theo bn
hot ng: Nghe ni, c vit. ng hng hnh ng ny i hi gio vin thay i
phng php dy hc chuyn t c thoi sang i thoi, thay i vai tr v v th trn
lp hc, chuyn t ngi c quyn v tri thc, v li ni trn lp sang vai tr ngi
c vn, iu khin, trao i, gip khuyn khch sinh vin ch ng tham gia vo
cc hot ng ngn ng trong lp. Hnh thc kch thch hnh ng theo g hng
ny chnh l cho sinh vin trnh by mt vn c th v sau tho lun chung theo
nhm v chung c lp. Trong khi c giao nhim v trnh by ch , sinh vin nm
r mc ch ca nhim v v lao vo cc hot ng tm ti, xy dng kin thc, huy
ng mi nng lc ca mnh hon thnh tt nhim v c giao.
Cc sinh vin khc ngoi vic nghe trnh by cng phi ch ng tham gia tho
lun. Hot ng trao i trn lp c nhiu li th v y l cch th hin tt nht
ng hng hnh ng thng qua s tham gia tch cc ca mi thnh vin ca lp.
III. Kt lun
Hin nay, ng hng hnh ng ang rt thnh hnh trong nh trng ph thng
v i hc cc nc pht trin. ng hng ny c p dng rng ri trong dy
hc ngoi ng mi trnh . N cho php lm cho ngi hc ch ng, v chu trch
nhim qu trnh hc ca mnh thng qua cc hot ng a dng hon thnh cc
15

nhim v dc giao. Mc ch cui cng ca dng hng hnh ng l gip ngi

hc pht huy mi nng lc ca mnh, vn dng cc chin lc hc hp l thnh
cng trong hc tp, trong dy v hc ngoi ng, ng hng ny thc s c hiu qu
khi gio vin v hc sinh nhn thc r vai tr ca hnh ng, ca cc hot ng a ra
nhm t c mc tiu cui cng ca qu trnh dy hc ngoi ng l nm vng v s
dng thnh tho ngoi ng c hc nh l cng c giao tip hiu ngi v lm
cho ngi ta hiu mnh, tip cn vi tri thc ca nhn loi.
Ti liu tham kho
(Se) construire un vocabulaire en langues, Groupe Franais d'Education Nouvelle,
Chronique Sociale, Lyon, octobre 2002.
Psychologie de l'ducation, Jean-Nol Foulin, Serge Mouchon, Nathan Universit,
1999.
Les stratgies d'apprentissage, Paul Cyr, CLE international,
CECR: Conseil dEurope Didier 2002

16