Nacionalni park Skadarsko jezero

KULTURNO ISTORIJSKO NASLJEE

ARHEOLOKA NALAZITA
ZATOENA NEPOKRETNA KULTURNA
DOBRA
TRADICIONALNO GRADITELJSTVO

Praistorijska stanita
u peinama i okapinama
11. Slepa Skora - Malesija
12. Vezaka peina - Karu
13. Dujevska peina - Dujeva
14. Grboica, Babatua - Trnovo
15. Crvena peina - Brijege
16. Debeli rt - Virpazar
17. Mala peina - Vranjina
18. Golubinja spilja - Donja Seoca

Gradine
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
23.
24.
25.

Gradina Kostanjica - Ostros

Gradite - Livari
Velji Besac - Vir
Komaratik - Komarno
Gradite - Komarno
Gradina - ukovii
Gradina - Rijeka Crnojevia
Ljuteza - Ponari
Oblun - Gornji Vukovci
uteza - Vuksan Lekii
uteza - Drume
Samobor - Drume

Tumuli

2. Vele Ledine - Gostilj

8. Oblun - Gornji Vukovci
36. uteza - Vuksan Lekii
37. Kodra e Butrit - Boaj
38. Hum Kapa - Vuksan Lekii
39. Duii - Duii
40. Sukuru - Duii
42. Komarno - Komarno
43. Trnovo - Trnovo
45. Livari - Livari

Helenistiki lokaliteti
2. Gradina - fortifikaciona arhitektura,
keramika - ukovii
3. Oblun - fortifikaciona arhitektura,
keramika - Gornji Vukovci
5. Vele Ledine - nekropola - Gostilj
7. Mala Mrka - naselje, nekropola Matagui
8. Mljace - Crkvine - urii - naselje
Matagui
9. Sukuru - nekropola naselje Sukuru
10. Samobor - fortifikaciona arhitektura,
keramika Drume
11. uteza - fortifikaciona arhitektura,
keramika Dinoa

Rimski lokaliteti
11. Ploe - arhitektura - Drume
13. urovina - nekropola - Gostilj
14. Kuti - tegule - Godinje

Nalazi iz helenistiko-ilirske nekropole

Vele ledine - Gostilj - III-I v.p.n.e.

Nalazi iz nekropole Mijele - rani srednji vijek

ZATIENA NEPOKRETNA KULTURNA DOBRA

Manastir Kom, Andrijska gora (NP) optina Cetinje
Utvrenje abljak Crnojevia (NP) optina Cetinje
Manastir Beka, ostrvo Beka (NP) optina Bar
Manastir Moranik, ostrvo Moranik (NP) optina Bar
Manastir Starevo, ostrvo Stareva gorica (NP) optina Bar
Manastir Preista Krajinska, Ostros (ira zona NP) optina Bar
Manastir Orahovo, Crmnica (ua zona NP) optina Bar
Utvrenje Obod Crnojevia - Rijeki grad (NP) optina Cetinje
Crkva Sv. Nikole, Rijeki grad (NP) optina Cetinje
Crkva Sv. Blagovjetenja, Jeksa, ukojevii (NP) optina Cetinje
Most knjaza Danila na Rijeci Crnojevia (NP) optina Cetinje
Vladiina kula na Karuu (NP) optina Cetinje
Kua Sv. Petra na Rijeci Crnojevia (NP) optina Cetinje
Manastir Vranjina (NP) optina Podgorica
Manastir Gornji Breli (ira zona NP) optina Bar
Manastir Donji Breli (ira zona NP) optina Bar
Utvrenje Besac, Virpazar (NP) optina Bar
Utvrenje Grmour, ostrvo Grmour (NP) optina Bar
Utvrenje Lesendro kod Vranjine (NP) optina Cetinje
Utvrenje Oblun, Vukovci, (NP) optina Podgorica
Balin grad, Ponari (ua zona NP) optina Podgorica
Naselje Vranjina (NP) optina Podgorica

MANASTIRI
Preista Krajinska XI - XV v.
Vranjina XIII - XIX v.

Zadubine Balia
Starevo XIV v.
Beka XV v.
Moranik XV v.

Zadubine Crnojevia
Kom XV v.
Sv. Nikole - Obod XV v.

Crmiki manastiri

Orahovo XV v.
Donji Breli XV v.
Gornji Breli XVIII v.

FORTIFIKACIJE
Tophala XIV v.
Besac XV - XIX v.
Lesendro XIX v.
Grmour XIX v
abljak Crnojevia XV - XIX v.

Manastir Preista Krajinska - zadubina

dinastija Vojislavljevi i Bali XI - XV v.

Manastir Vranjina - zadubina dinastija

Nemanji i Petrovi XIII - XIX v.

Manastiri dinastije Bali

Starevo

Moranik
Beka

Crmniki manastiri
Donji Breli

Gornji Breli

Orahovo

Manastir Kom XV v. - zadubina

Crnojevia

Obod - Prijestonica Crnojevia XV v.

Crkva Sv. Nikole XVII v.

Crkva Sv. Blagovijesti u Jeksi - XVII v.

Tophala

Grmour
Besac

Lesendro

Grad - utvrenje abljak Crnojevia

prijestonica dinastije Crnojevi - XV v.

Vladiina kua - R.Crnojevia

Most knjaza Danila - R.Crnojevia

Spomenici dinastije Petrovi - XIX v.

Kula Sv. Petra - Karu

TRADICIONALNO GRADITELJSTVO
STAMBENA

ARHITEKTURA

- PRIZEMNE DVOVODNE KUE

- SPRATNE KUE SA PODRUMSKIM PROSTORIJAMA
- IZDUENE SVOLTANE KUE SA KONOBOM I POPLOANOM TERASOM

PRIVREDNA ARHITEKTURA
- RIBARSKA SELA
- SELA MLINITA
- POJEDINANI PRIMJERI IZVORNOG GRADITELJSTVA (KAMENI MOSTOVI,
GUMNA, BISTIJERNE, POJILA, BUNARI)

Godinje

Ruralne cjeline

Krnjice

Karanikii

Pojedinani primjeri izvornog graditeljstva

SNAGE / POTENCIJALI
- Integrisanost prirodnog i kulturnog pejsaa,
- Bogatstvo i raznolikost istorijskih i kulturnih vrijednosti,
- Mnotvo neistraenih arheolokih lokaliteta,
- Utvreni manastiri na ostrvima iz XIV i XV vijeka,
- Fortifikacioni kompleksi,
- Tradicionalno graditeljstvo raznovrsnog karaktera u velikoj mjeri ouvalo
autentinost (ruralne cjeline i ribarska sela, stari mlinovi i mostovi)
- Zatienost podruja (status nacionalnog parka),
SLABOSTI / PROBLEMI
- Nedovoljna iskorienost kulturnih potencijala,
- Nepostojanje strategije razvoja kulturnog pejsaa,
- Neosmiljena ponuda kulturnog turizma,
- Devastacije na sakralnim kulturnim dobrima nepotovanjem planske
dokumentacije i konzervatorskih principa,
- Spomenici fortifikacionog karaktera zaputeni i neprivedeni namjeni,
- Nedostatak sredstava za odravanje i obnovu kulturnih dobara i razvojnih
projekata graditeljske batine,
- Mnogi objekti i cjeline kod kojih se prepoznaju spomenike vrijednosti zakonski
nezatieni,
- Izvorno graditeljstvo ugroeno savremenom gradnjom,

PRIJETNJE / OPASNOSTI
- Nedefinisanje adekvatnih smjernica za zatitu i razvoj kulturne batine,
- Neprepoznavanje vrijednosti tradicionalnog graditeljskog nasljea od strane
lokalnog stanovnitva,
- Slabo interesovanje za saradnju na podruju kulturne batine,
- Slaba koordinacija meu institucijama zatite kulturno-istorijskog nasljea,
- Devastacije tradicionalne arhitekture pod uticajem nelegalne i nekontrolisane
gradnje,
ANSE / MOGUNOSTI
- Revitalizacija tvrava i privoenje namjeni u funkciji kulturne prezentacije,
- Potencijal kulturnog nasljea resurs za odrivi razvoj kulturnog turizma,
- Zainteresovanost meunarodnih organizacija za finansiranje razvojnih projekata
kulturno-istorijskog nasljea.

Legenda o postanku Skadarskog jezera

Po legendi Skadarsko jezero je nastalo od prolivenih suza crnogorske vile,
kojoj Bog nije htio ispuni elju da joj njene plave oi pretvori u crne,
ve je za kaznu oslijepio. Vila sva oajna, toliko je plakala da se od njenih
suza stvorilo jezero.
Bog zadivljen ljepotom i krajem oko jezera vraa vili vid, a ona ugledavi
plavetnilo vode, okrueno zelenim okotima i utim klasjem, radosno
uzviknu da je to najljepi kraj koji je u ivotu vidjela i da bi tu rado
vjenost proivjela.
Bog joj ispunjava elju i poklanja Skadarsko jezero sa svim brdima koja ga
okruuju.
Kralj Nikola I Petrovi, inspirisan legendom, napisao je stihove o
crnogorskoj vili:
... Od njenih oi suza jezero se ovo stoi
i boje je istovjetne kao njene plave oi ...
A priroda sauva ih, kao biser u kutiju,
da se izvan divne Zete njene suze ne proliju ...

Hvala na panji

radaadzic@nparkovi.me