Konwerter

C C I R / O I RT
2396
Do czego to suy
Od pocztku 2000 roku zostaje zamkni
ty dolny zakres UKF FM (65,574MHz).
Czstotliwoci te zostan z biegiem czasu
zagospodarowane przez inne suby (gw
nie ruchome), a stacje radiowe FM bd
nadaway tylko w grnym zakresie FM
(87,5108MHz). Dla niektrych suchaczy,
dysponujcych starymi odbiornikami radio
wymi, wyposaonymi tylko w dolny zakres
UKF, pozostan wtedy trzy sposoby wyjcia
z zaistniaej sytuacji: zakup nowego odbior
nika, przestrojenie starego na zakres grny
(patrz EdW 12/99), zamontowanie konwer
tera UKF CCIR/OIRT. Na rynku mona
spotka wiele takich konwerterw, najcz
ciej wykonanych na ukadach UL1042 (od
powiedniki: SO42, K174PS1) lub LA1185.
Poniewa konwertery z ukadami UL1042
byy ju opisywane na amach EdW, poniej
prezentujemy opis wykonania konwertera
na mao znanym ukadzie typu LA1185.
Ukad ten, o zupenie innej konstrukcji, jest
dostpny w kraju w porwnywalnej cenie co
UL1042; podobne s rwnie jego parame
try.

Jak to dziaa
Do budowy konwertera wykorzystano
specjalizowany ukad scalony FM firmy
SANYO LA1185 w obudowie jednorzdo
wej (S9IC).
Schemat blokowy struktury wewntrznej
tego ukadu scalonego pokazano na rysun
ku 1.

Elektronika dla Wszystkich

Rys. 1

wej (np. z istniejcej anteny odbior

nika) poprzez wejciowy obwd re
zonansowy L1C2 jest skierowany na
wzmacniacz w.cz., w ukadzie wyj
ciowym ktrego znajduje si ob
wd L2C6. Obydwa obwody
wzmacniacza s zestrojone w okoli
cy 100MHz (rodek pasma CCIR).
Poprzez kondensator C7 wzmocnio
ny sygna jest podany na jedno
z wej mieszacza. Na drugie wej
cie mieszacza, poprzez separator, dochodzi
sygna z oscylatora. Elementem decyduj
cym o czstotliwoci oscylatora jest obwd
L4C9, doczony poprzez kondensator C10.
W rozwizaniu modelowym zamiast elemen
tw LC zastosowano rezonator kwarcowy
32MHz. Uycie rezonatora jest o tyle dobre,
e nie trzeba stroi obwodu rezonansowego,
a konwerter pracuje bardzo stabilnie. Uywa
jc obwodw LC mona atwo przystosowa
konwerter do waciwej czstotliwoci pracy

Jest to ukad czsto wykorzystywany

w gowicach UKF pracujcych w zakresach
87,5108MHz
(fosc=118,7MHz, fpcz=10,7MHz).
W jego skad wchodz cztery zasadnicze
bloki:
RFwzmacniacz w.cz.
MIXmieszacz zrwnowaony
OSCoscylator (generator)
BUFseparator oscylatora (bufor)
Podstawowe parametry ukadu LA1185:
czstotliwo
pracy: >118MHz
napicie zasila
nia: 4,5V (1,58V)
maksymalna
moc: 150mW
zakres tempera
tur
pracy:

20...+80oC
Schemat elek
tryczny opisywane
go
konwertera
przedstawiono na
rysunku 2. Sygna
z anteny teleskopo Rys. 2 Schemat ideowy konwertera

69

przy nieco gorszej stabilnoci, a przy tym

nieco mniejszej cenie. Sygna wyjciowy
(rnica czstotliwoci sygnaw wejcio
wych mieszacza) z obwodu L3C8 poprzez
kondensator C12 jest doprowadzony do wej
cia starego odbiornika. Konstrukcja urz
dzenia jest uproszczona do niezbdnego mi
nimum i zapewnia odbir tylko wycinka no
wego pasma. Wynika to z tego, e pasmo
CCIR jest szersze od pasma OIRT i chcc
odbiera cae pasmo, naleaoby obwd
oscylatora wyposay w przecznik oraz
dwa albo trzy przeczane rezonatory kwar
cowe albo doczane trymery do kondensa
tora C9.
W praktyce konwerter z jednym popular
nym rezonatorem moe w zupenoci za
pewni odbir interesujcego wycinka pa
sma, gdzie znajduje si akurat ulubiona roz
gonia radiowa.

Monta i uruchomienie
Cay konwerter zmontowano na maej
pytce drukowanej zamieszczonej we wkad
ce. Rozmieszczenie elementw pokazano na
rysunku 3.
Wszystkie cewki (powietrzne) mona
bez problemu wykona wasnorcznie
przez nawinicie kilku zwojw drutu na
prcie lub wiertle. W urzdzeniu modelo
wym cewki L1, L2 miay po 4 zwoje, za
L3 6 zwojw drutu DNE 0,8mm o redni
cy 4,5mm. Cewka L4 powinna mie okoo
10 zwojw drutu DNE 0,8 nawinitych na
rednicy okoo 6mm. Mona wykorzysta
gotow cewk z serii 6x6, np. z oznacze
niem 510.
Zmontowan pytk najlepiej jest za
mkn w obudowie z blachy pobielanej,
z ktrej naley wyprowadzi przewody zasi
lania oraz dwa odcinki przewodu koncen
trycznego we/wy (jeden do anteny, a drugi do
wejcia odbiornika). Na pytce drukowanej
znajduj si zaznaczone miejsca do zamonto
wania przegrd ekranujcych w postaci
"krzya" (jedna blaszka przechodzi wzdu
ukadu scalonego, a druga prostopadle na
wysokoci nki 5), tak aby wszystkie cewki
byy od siebie ekranowane. Oczywicie nie
naley zapomnie o poczeniu masy kon
wertera z mas wsppracujcego radiood
biornika.

Do zasilania mona wykorzysta wewn stotliwoci), za diamagnetycznego zmniej

trzny zasilacz radioodbiornika, pamitajc szenie indukcyjnoci (wzrost czstotliwoci).
Warto przypomnie w tym miejscu, e ob
o tym, aby w przypadku napicia wikszego
od 8V w obwd zasilania konwertera wczy nienie cztotliwoci rezonansowej obwodu
dobrany rezystor lub najlepiej stabilizator LC mona uzyska poprzez ciskanie zwo
jw lub dodanie jednego zwoju, a take przez
scalony 78L05 obniajcy napicie do 5V.
W pierwszej fazie uruchamiania do zasila zwikszenie pojemnoci wsppracujcego
kondensatora (podwyszenie czstotliwoci
nia mona uy baterii paskiej 4,5V.
Jeeli w ukadzie zastosowano wszystkie rezonansowej obwodu LC mona uzyska
elementy sprawne, to strojenie moe sprowa poprzez rozginanie zwojw lub odjcie jed
dzi si do ciskania i rozginania cewek na nego zwoju, a take przez zmniejszenie po
najsilniejszy odbir stacji. Z reguy zawsze jemnoci wsppracujcego kondensatora).
Na rysunku 4 pokazano rne moliwo
w miejscu zamieszkania znajduje si co naj
mniej jedna stacja radiowa o wikszej mocy ci rozszerzenia zakresu odbieranych stacji,
i bezporednio po wczeniu zasilania powin za na rysunku 5 przykadowe nomogra
my czstotliwoci do odczytu odbieranego
nimy j ju odebra.
W przypadku oscylatora bez rezonatora sygnau na skali czstotliwoci starego
kwarcowego cewk L4 cznie z kondensato odbiornika.
rem C9 najlepiej jest
zestroi uywajc
miernika czstotli
woci doczonego
za pomoc wtrnika
rdowego
(np.
opisanego w EdW
12/99) do nki 8
ukadu scalonego.
Do sygnalizacji
poprawnego stroje
nia cewek mona
Rys. 4
wykorzysta wa
REKLAMA REKLAMA REKLAMA REKLAMA REKLAMA REKLAMA
snorcznie wyko
nany stroik, skada
jcy si z plastiko
wej rurki, np. z ka
waka koszulki izo
lacyjnej, w ktr
z jednej strony
wsunito odcinek
prta ferrytowego,
a w drugi koniec
prt diamagnetycz
ny, np. odcinek gru
bego drutu alumi
niowego lub mo
sinego (mosiny
wkrt M3). Wka
danie do cewki ma
teriau ferrytowego
powoduje wzrost
indukcyjnoci cew
ki (obnienie cz

Rys. 3 Schemat montaowy

70

Elektronika dla Wszystkich

Ukad modelowy, pomimo braku ekra

nowania, pracowa poprawnie z jednym
rezonatorem, podnoszc wypadkow czu
o odbiornika (LUIZA; akurat taki
odbiornik autor mia pod rk), cho
w pewnych miejscach na skali dao si za
uway lekkie przebijanie stacji starego
zakresu. Poniewa ukad by uruchamiany
na pocztku grudnia 1999, kiedy jeszcze
czynne byy obydwa zakresy, sdzi nale
y, e w 2000 roku takiego problemu nie
bdzie.
Warto doda, e opisany konwerter po ko
rekcji elementw LC by eksperymentalnie

wykorzystywany
jako
konwerter
6m/20m(10m). W tym przypadku odbierano
sygnay z pocztku zakresu pasma 50MHz na
odbiorniku SSB/14MHz oraz 28MHz, pod
czajc rezonator kwarcowy odpowiednio
36MHz i 22MHz.
Bdziemy wdziczni za wszelkie uwagi
na temat nietypowego wykorzystania opisa
nego ukadu, a zwaszcza jako konwertera
2m/10m(11m).
Autor zafascynowany dobrymi parame
trami i prostot ukadw LA1185 postano
wi zbudowa z wykorzystaniem dwch
takich ukadw scalonych cay tor odbior
nika SSB 2630MHz z zastosowa
niem w p.cz. filtru drabinkowego
zoonego z rezonatorw 40MHz.
W jednym ukadzie LA1185 wyko
rzystano przestrajany oscylator LC
VFO, a w drugim oscylator kwar
cowy BFO.
W najbliszym czasie na amach
EdW przedstawimy opis wykonania
takiego odbiornika umoliwiajcego
odbir SSB w zakresie 11m/CB
(bd krtkofalarskim 10m), o co
prosio wielu Czytelnikw.

Wykaz elementw
US1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .LA1185
R1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22
C1,C12 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15pF
C2,C6,C8,(C9, C10) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47pF
C3,C4,C5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1nF
C7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6,8pF
C11 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10nF
*X . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27,145MHz (32MHz)
L1, L2, L3 (L4) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .patrz tekst
Uwaga!
Elementy z gwiazdk nie wchodz w skad kitu.

Andrzej Janeczek

Komplet podzespow z pytk jest

dostpny w sieci handlowej AVT jako
k i t s z k o l n y A V T 22 3 9 6

Rys. 5

Cig dalszy ze strony 68.

Monta pytki wykonujemy w typowy

sposb, tym razem zapominajc nawet, e ist
nieje co takiego jak podstawki pod ukady
scalone. Niektre elementy musimy zamoco
wa do pytki od strony lutowania. S to: re
zystor R1(pod ukadem IC1), trzy diody,
ktre raczej nie zmieszcz si pomidzy przy
ciskami, rezystor R8 (pod moduem nadajni
ka) i kondensator C1 (take pod tym modu

Rys. 3 Schematy montaowe

Elektronika dla Wszystkich

em). Ze wzgldu na niewielkie wymiary

pytki na stronie opisowej nie umieszczono
oznacze diod D1 .... D7, co jednak ze wzgl
du na identyczno tych elementw nie ma
najmniejszego znaczenia. Po zmontowaniu
pytki pilota i wywierceniu w obudowie je
szcze jednego otworu 3mm dla diody LED
moemy zabra si za monta odbiornika.
Drug pytk montujemy zgodnie
z przyjtymi zasadami, rozpoczynajc od
elementw o najmniejszych gabarytach,
a koczc na kon
densatorach elek
trolitycznych. Za
stosowanie pod
stawek uzalenio
ne jest od typu
i wymiarw obu
dowy, w ktrej
umiecimy zmon
towany ukad.
Zmontowany
odbiornik nie wy
maga uruchamia
nia, ale jedynie
prostej regulacji
polegajcej na do
strojeniu czstotli
woci generatora
z IC6B do czsto

tliwoci rezonansowej zastosowanego prze

twornika piezo. Czynno t moemy wyko
na na such, po wymuszeniu stanu wysokie
go na wejciu 5 bramki IC6C (mona na czas
regulacji zewrze wyjcie bramki IC6A do
masy zasilania).
Ukad nadajnika powinien by zasiany
napiciem staym o wartoci 6 ... 12VDC,
a rodzaj rda zasilania bateria 12V, na
rzucony zosta przez typ zastosowanej obu
dowy. Bateri najlepiej poczy z pytk za
pomoc stykw wykonanych z kawakw
blachy fosforowej (np. ze stykw starego
przekanika). Do zasilania odbiornika na
piciem nie przekraczajcym 6V najlepiej
bdzie wykorzysta cztery bateryjki
1,5V typu R6 umieszczone w koszyczku.
Natomiast sposb obudowania odbiornika,
umocowania przetwornika piezo i wykona
nia styku wczajcego alarm zaley wy
cznie od rodzaju zabezpieczanego obiektu
i wyobrani wykonawcy. Mog jedynie su
gerowa, e jako styk wczajcy alarm do
brze byoby zastosowa wcznik rtciowy,
zwierajcy si pod wpywem zmiany poo
enia bagau. Mona te wykorzysta czuj
niki wstrzsowe stosowane w alarmowych
instalacjach samochodowych lub wykonane
we wasnym zakresie.
Zbigniew Raabe

71