idea

FREUD
RUHSAL OLAYLARIN K LKES
BLNALTI
NARSSSZM
IGDLER VE YAZGILARI

METAPSKOLOJ 1

DEA C1 2011/02

METAPSKOLOJ
TAM ERK
RUHSAL OLAYLARIN K LKES ZERNE FORMLASYONLAR
(1911)
RUHZMLEMEDE BLNALTI ZERNE BR NOT (1912)
NARSSSZM ZERNE. BR GR (1914)
GDLER VE YAZGILARI (1915)
BASKI (1915)
BLNSZ (1915)

I. BLNSZN AKLANMASI
II. BILINSIZIN OK ANLAMLILII VE YERSEL BAKI AISI
III. BILINSIZ DUYGULAR
IV. BASKININ TOPOGRAFI VE DINAMII
V. B.SIZ DIZGESININ TIKEL ZELLIKLERI
VI. KI DIZGENIN LETIIMI
VI. BILINSIZIN TANISI

DLER KURAMINA METAPSKOLOJK BR EK (1917 [1915])

YAS VE MELANKOL (1917)
HAZ LKESNN TESNDE (1920)
EGO VE D (1923)

NSZ

I. BILIN VE BILINALTI
II. BEN VE O (ID VE EGO)
III. BEN VE ST-BEN (BEN DEALI)
IV. GDLERIN KI SINIFI
V. BENIN BAIMLILIKLARI

MAZOZMN EKONOMK SORUNU (1924)

GZEML BLOKNOT ZERNE BR NOT (1925)
YADSIMA (1925)

FREUD
Metapsikoloji
I
RUHSAL OLAYLARIN K LKES ZERNE
FORMLASYONLAR

RUHZMLEMEDE BLNALTI ZERNE BR NOT

NARSSSZM ZERNE. BR GR

IGDLER VE YAZGILARI

eviren
Aziz Yardml

idea istanbul

DEA CEP KTAPLARI 003

dea Yaynevi
arap skelesi Sk. 2/106-107 34425 Karaky stanbul
iletisim@ideayayinevi.com / www.ideayayinevi.com
Bu eviriler iin AZZ YARDIMLI 2011
SIGMUND FREUD
Metapsikoloji
I
Ruhsal Olaylarn ki lkesi zerine Formlasyonlar
Ruhzmlemede Bilinalt zerine Bir Not
Narsissizm zerine. Bir Giri
gdler ve Yazglar
Birinci Basm 2000
DEA CEP KTAPLARINDA kinci Basm 2011
Tm haklar sakldr. Bu yaymn hibir blm
dea Yaynevinin n izni olmakszn
yeniden retilemez
DEA CEP KTAPLARI DZS 003 RUHBLM 1

SREL YAYIN
YAYININ ADI: Sigmund Freud, Metapsikoloji I
YETK SAHB / SORUMLU MDR: ALYE ZEYNELOLU
YNETM YER: DEA YAYINEV

arap skelesi Sk. 2/106-107 34425 Karaky stanbul

YAYININ SRES: 30 GNDE BR
BASKI: BAYRAK MATBAASI
Davutpaa Cad. 14/2 34015 Topkap stanbul
DAITIM: YAYSAT
Doan Medya Tesisleri, Hodere Yolu 34517 Esenyurt stanbul
Printed in Trkiye
ISSN 2146-1260
DEA C1 2011/02

indekiler
RUHSAL OLAYLARIN KI LKESI ZERINE
FORMLASYONLAR 7
RUHZMLEMEDE BILINALTI ZERINE BIR NOT 23
NARSISSIZM ZERINE. BIR GIRI 37
FREUDUN METAPSKOLOJ ALIMALARI N

STANDARD EDITION TARAFINDAN SUNU 77
GDLER VE YAZGILARI 81

Szlk 117
zmlemeler / Aziz Yardml 122
Dizin 131
5

KISALTMALAR LSTES
Gesammelte Schriften = Freud, Gesammelte Schriften (12 cilt),
Viyana, 1924-34.
Gesammelte Werke = Freud, Gesammelte Werke (18 cilt), Ciltler
1-17 Londra, 1940-52, cilt 18 Frankfurt am Main, 1968.
1960tan balayarak btn dzenleme S. Fischer Verlag
(Frankfurt am Main) tarafndan yaymland.
Almanach 1937 = Almanach fr das Jahr 1937, Viyana, Internationaler Psychoanalytischer Verlag, 1936.
S.K.S.N. = Freud, Sammlung kleiner Schriften zur Neurosenlehre
(5 cilt). Viyana. 1906-22.
Collected Papers = Freud, Collected Papers (5 cilt), Londra, 192450.
Standard Edition = The standard Edition of the Complete Psychological Works of Sigmund Freud (24cilt), Hogarth Press
ve The Institute of Psycho-Analysis, Londra, 1953-74.
P.F.L. = Pelican Freud Library (15 cilt). Penguin Books, Harmondsworth, 1973te balad.

Freudun ruhzmlemenin kuram zerine yazlarnn Gesammelte Werkeden

(Imago Publishing Co. Ltd., Londra 1940; VIII, X, XIII ve XIVnc ciltler)
yaplan evirilerinin bu derleminde James Stracheyin editrl altnda ve
Anna Freud, Alix Strachey, Alan Tyson ve Angela Richardsn yardmlar ile
retilen Standard Editionun sunu ve notlandrma yntemi izlendi.Standard Edition bugn de Freudun yaptlarnn Almanca yaymlarda da izlenen en tam ve
en saygn derlemi olarak kalmay srdrmektedir. Notlarda gndermeler daha
kolay eriilebilme olana dikkate alnarak Standard Editionu izleyen The Pelican
Freud Library yaymlarn belirtiyor.

RUHSAL OLAYLARIN K LKES ZERNE

FORMLASYONLAR
(1911)

JAMES STRACHEYN NOTU

FORMULIERUNGEN BER DIE ZWEI

PRINZIPIEN DES PSYCHISCHEN GESCHEHENS

(A) ALMANCA YAYIMLAR

1911 Jb. psychoanalyt. psychopath. Forsch. 3 (1) 1-8.

1924 Gesammelte Schriften, 5, 409-17.
1943 Gesammelte Werke, 8, 230-38.
(B) NGLZCE EVRLER

Formulations Regarding the Two Principles in

Mental Functioning
1925
1958

Collected Papers, 4, 13-21. (ev. M. N. Searl.)

Standard Edition, 12, 213-26. (Deitirilmi bir
balk ile 1925 evirisi zerine dayal, ama byk
lde yeniden yazlmtr.)

Dr. Ernest Jonestan rendiimize gre, Freud bu denemeyi tasarlamaya 1910 Hazirannda balad, ve zerinde
Schreber olay yks ile ezamanl olarak alt. lerlemesinin yavalna karn, 26 Ekimde konu zerinde
Viyana Ruhzmleme Topluluu nnde bir konuma yapt; ama dinleyicilerin tepkisiz kaldklarn grd,
ve sunuundan kendisi de honut kalmad. Arala dek
denemeyi yazmaya balamad. Deneme 1911 Ocann
sonlarnda bitirildi, ama Jahrbuchun Schreber olayn da
kapsayan saysnda ancak bahar sonlarnda yaymland.
Ruhzmleme klasiklerinden biri olan bu ok iyi bili9

10

METAPSKOLOJ

nen deneme ile, ve Schreber olay yksnn aa yukar

zamanda nc blm ile, Freud, on yllk bir aradan
sonra ilk olarak bir kez daha klinik bulgular tarafndan
imlenen genel kuramsal varsaymlar tartmaya balad.
Bu geen srede ruhbilim kuramnn sorularna ancak
arada bir deinmiti, rnein akalar zerine olan kitabnn VI. Blmnde (1905c), P.F.L., 6, 215 ss. Byle bir
tartma iin ilk geni kapsaml giriimi 1895deki Bilimsel bir Ruhbilimsel Tasar balkl almasnda (1950a)
yar-nrolojik bir terminoloji iinde olmutu. Bununla
birlikte, bu alma sal srasnda yaymlanmad. Dlerin Yorumunun (1900a) VII. Blm ok benzer bir
varsaymlar kmesinin bir amlamasyd, ama bu kez
yalnzca ruhbilimsel terimlerde. Bu imdiki denemedeki
(ve zellikle balarndaki) gerecin ou dorudan doruya bu iki kaynaktan tretilmitir. alma bir yenidendeerlendirme doasnda olma izlenimini verir. Freud
sanki bir bakma daha erken bir dnemin temel varsaymlarn kendi yoklamas iin ele alm, ve bunlar yakn
gelecekte beklemekte olan byk kuramsal tartmalar
iin bir temel olarak hizmet etmeye hazrlamtrrnein, Narsissizm zerine deneme ve byk metapsikolojik
denemeler dizisi.
Grlerinin bu amlamas ar lde sktrlmtr
ve anlalmas bugn bile kolay deildir, ve imdi bunlarda Freudun o zamana dek dnmemi olduu ok
az eyi sylediini bilmemize karn, yaymland zaman
bu denemenin okuyucularn artc yenilikler ile arpm olmas gerekir. rnein (1) ile belirtilen paragraflar
Tasar ile ya da metapsikolojik denemeler ile hibir tankl olamam olanlara ve elde edebilecekleri kadar
aydnl Dlerin Yorumundaki neredeyse eit lde
sktrlm ve btnyle dizgesiz olan bir pasajlar okluundan elde etmeleri gerekecek olanlara gerekten de
bulank gelecektir. Freudun ilk dinleyicilerinden yant
alamam olmasna pek hayret etmemek gerekir.

JAMES STRACHEYN NOTU

11

almann ana temas srasyla birincil ve ikincil ansal srelere egemen olan dzenleyici ilkeler (haz ilkesi
ve realite ilkesi) arasndaki ayrmdr. Sav gerekte daha
nce Tasarda belirtilmiti. Yine Dlerin Yorumunun
VII. Blmnde de tartlmt (P.F.L., 4, 718-21 ve 757
ss). Ama en tam aklama dlerin ruhbilimtesi zerine
(1917d [1915]) bu almadan yl sonra yazlan deneme iin ayrlmtr (Bkz. sz konusu almaya Editrn
Notu.)
almann sonlarna doru ilgili daha baka birok
konu alr ve bunlarn daha te geliimleri (ana temann
geliimi gibi) daha sonraki aratrmaya braklr. Btn
deneme, gerekte (son paragrafta Freudun kendisinin
de belirttii gibi), bir hazrlk ve aklama niteliini tar,
ama bu nedenle ilginliinden birey yitirmez.

RUHSAL OLAYLARIN K LKES ZERNE

FORMLASYONLAR
(1911)

1. Uzunca bir sredir her sinircenin sonucu olarak, bu

nedenle belki de amac olarak hastann olgusal yaamn
dna zorlanmasn, edimsel dnyaya yabanclamasn
aldn belirtiyorduk.1 Byle bir olgu Pierre Janetnin
de gzleminden kaamad: Olgusallk/realite ilevinin
[de la fonction du rel] yitiinden sinircelilerin zel bir
nitelii olarak sz etti, ama bu rahatszln sinircenin
temel koullar ile balantsn ortaya koyamad.2
2. Sinircenin douuna bask srecinin getirilmesi bu
balant zerine belli bir igrye ulamamz salad. Sinirceliler realiteden uzaklarlar nk onu btnn
ya da paralarn dayanlmaz bulurlar. Realiteden bu
uzaklamann en ar tipi lgnlklarnn ba gstermesine neden olan tikel olay yadsmay isteyen belli sanrsal
ldr olaylar tarafndan gsterilir (Griesinger).3 Ama
gerekte her sinirceli belli bir realite paras ile ayn eyi
1
[Ayn dnce, ldrya kama deyimi ile birlikte, Freudun Savunma Nro-Psikozlar (Sinirsel-ldrlar) (1894a) zerine ilk denemesinin
IIInc Kesiminde bulunacaktr. Hastala ka deyimi histeri nbetleri
zerine denemesinde grlr (1909a), P.F.L., 10, 99 ve 100 n. 1.]
2
[P.] Janet, 1909 [Les nevroses, Bibliothque de philosophie scientifique.]
3
[Freudun retmeni Meynertin byk hayranlk duyduu Wilhelm
Griesinger (1817-68) daha nceki kuan ok tannm bir Berlin psikiyatristi idi. Metinde sz edilen pasaj hi kukusuz Freud tarafndan Dlerin
Yorumunda (1900a), P.F.L., 4, 163, 214 ve 326 n., kez deinilen pasajdr,
ve ayrca akalar zerine kitabnn (1905c) VInc Blmnde de sz konusu edilir, P.F.L.,6, 228. Bu pasajda Griesinger (1845, 89) hem ldrlarn
hem de dlerin dilek-gerekletirme zelliklerine dikkati ekti.]

12

K LKE

13

yapar.4 Ve imdi sinircelilerin ve genel olarak insanln

realite ile ilikisini geliimi iinde aratrma, ve bu yolda
reel dsal dnyann ruhbilimsel imlemini kurammzn
yaps ierisine katma grevi ile kar karyayz.
3. Ruhzmleme zerine kurulu ruhbilimde balang noktamz olarak almaya altmz ey zgnlkleri
ile zmleme yoluyla tantmz bilinsiz ruhsal srelerdir. Bunlar daha eski ve birincil sreler olarak,
iinde biricik ruhsal sre tr olduklar bir geliim evresinin kalntlar olarak grrz. Bu birincil srelerin
boyun edikleri balca eilimi tanmak kolaydr; bu hazhazszlk ilkesi, ya da ksaca haz ilkesi5 olarak belirtilir. Bu
sreler haz kazanmaya doru abalarlar; ruhsal etkinlik
hazszlk retebilecek her olaydan geri ekilir (bask).
Geceleri dlerimiz ve kendimizi ac verici izlenimlerden
kurtarmak iin uyanma eilimimiz bu ilkenin egemenliinin kalntlar ve gcnn tantlardr.
4. Baka bir yerde,6 ruhsal dinginlik durumunun balangta i gereksinimlerin buyurgan istemleri tarafndan rahatsz edildiini varsaydm zaman gelitirmi
olduum dnce izgilerine dneceim. Bu olduu
zaman, dnlen (istenen) herey yaln olarak sanrsal
bir biimde temsil edilirdi, tpk bugn bile her gece
d-dncelerimiz durumunda olduu gibi.7 Yalnzca
beklenen doyumun yer almamas, yaanan dkrkl idi
ki bu sanr araclyla doyum giriiminden vazgemeye
gtryordu.Onun yerine, ruhsal aygtn dsal dnya4
Otto Rank [1910] Schopenhauerde [Die Welt als Wille und Vorstellung/sten Ve Tasarm Olarak Evren, 2nci Cilt (Ekler), Blm 32] bu
nedenselliin dikkate deer duruluktaki bir sezgisine dikkati ekti.
5
[Lustprinzip/haz ilkesi anlatm Freudun almalarnda ilk kez
burada grnr. Dlerin Yorumunda yalnzca Unlustprinzip/hazszlkilkesi kullanlr (rnein P.F.L., 4, 759.]
6
Dlerin Yorumunun Genel Kesiminde [e.d. Blm VII. Bkz. zellikle
P.F.L., 4, 718-21 ve 757 ss.]
7
Uyku durumu ruhsal yaamn olgusalln kabul edilmesinden nceki
biimini yeniden getirebilir, nk uyku durumu olgusalln amal ola
rak reddediliini (uyku-dilei) bir ngerek olarak alr.

14

METAPSKOLOJ

daki olgusal/reel durumlarn bir tasarmn oluturmaya

karar vermesi ve olgusal bir deiim yapmaya abalamas
gerekli oldu.Bylece ruhsal etkinliin yeni bir ilkesi getirildi; tasarmlanan ey artk ho olan deil ama olgusal
oland, stelik naho olmas gerekse bile.8 Realite ilkesinin
bu kuruluu ok nemli bir adm olduunu tantlad.
5. (1) lk olarak, yeni istemler ruhsal aygtta bir dizi
uyarlamay zorunlu kld ki, yetersiz ya da salam olmayan bilgimizden tr, bunlar ancak yaklak olarak
belirleyebiliriz.
6. Dsal realitenin artan nemi o ayn dsal dnyaya
ynelik duyu-rgenlerinin, ve bunlara bal bilincin de
nemini arttrd, ve bilin imdi ona o gne dek ilgi ekici gelmi tek yan olarak haz ve hazszlk niteliklerinin
yansra duyusal nitelikleri de kavramay rendi. zel
8
Yukardaki ematik amlamay daha te birka ayrnt ile tamamlamaya
alacam. Hakl olarak kar klacaktr ki, haz ilkesine kle olmu ve
dsal dnyann realitesini gzard eden bir rgtleni diriliini en ksa
bir zaman iin bile srdremez, yle ki, herhangi bir biimde varolu kazanmas bile sz konusu olamazd. Gene de eer bebein annesinden
grd ilgiyi de katma koulu ile bu tr bir ruhsal dizgeyi hemen
hemen gerekletirdii dnlecek olursa, byle bir kurgunun kullanl
aklanabilir. Bebek byk olaslkla isel gereksinimlerinin yerine getirildiini sanrlar; bir uyar artm ve doyum yokluu durumunda, barma
ve tepinme gibi motor boalm yoluyla hazszln ele verir, ve o zaman
sanrlam olduu doyumu yaar. Daha sonra, byk bir ocuk olarak,
bu boalma anlatmlarn amal anlatm aralar olarak kullanmay renir. ocuklarn daha sonraki bakmlar bebeklerin bakmlar zerine
modellendii iin, haz ilkesinin egemenlii gerekte ancak byklerden
tam ruhsal kopu yerine getirildii zaman sona erebilir. Dsal dnyann uyarlarna kapatlm ve beslenme gereksinimlerini bile (Bleulerin
terimi ile [1912]) autistik/iekapank olarak doyurmaya yetenekli tam bir
ruhsal dizge rnei kabuu iindeki yiyecek donatm ile bir ku yumurtas
tarafndan sunulur; onun iin annesi tarafndan salanan bakm scakln srdrlmesi ile snrldr. Bunu tarttmz ematik tablonun bir
dzeltilmesi olarak deil, ama bir geniletilmesi olarak greceim, eer
haz ilkesine gre yaayan bir dizgenin onu realitenin uyarlarndan geri
ekmeye yetenekli klacak dzenlemelerinin olmas gerektiinde diretilirse. Byle dzenlemeler ancak basknn balladrlar bask ki,
acl isel uyarlar sanki dardan geliyorlarm gibi karlar, ve buna gre
onlar dsal dnyaya iter.

K LKE

15

bir ilev geliti ki grevi dsal dnyay dnemsel olarak

aratrmakt, yle ki eer ivedi bir isel gereksinim doacak olursa bu dnyann bilgisi nceden tandk olabilsin
dikkat ilevi. Bu etkinlik duyu-izlenimlerinin ortaya
kn beklemektense onlar yar yolda karlamaktan
oluur. Ayn zamanda, byk bir olaslkla, grevi bilincin bu dnemsel etkinliinin sonularn biriktirmek
olan bir kaydetme dizgesi getirildi bellek dediimiz eyin bir paras.
7. Ortaya kan tasarmlardan bir blmn hazszlk
retici olduklar iin yatrm d brakan basknn yeri
bir yansz yargda bulunma yetisi9 tarafndan alnd ki, belirli bir tasarmn doru mu yoksa yanl m olduuna,
e deyile, realite ile uyum iinde olup olmadna karar
vermesi gerekiyor, ve karar ise realitenin an-izleri ile bir
karlatrma yoluyla belirleniyordu.
8. Bylece motor boalm yeni bir ilev kazand motor boalm ki, haz ilkesinin egemenlii altnda, ruhsal
aygt uyar artndan boaltmann bir arac olarak hizmet etmi, ve bu grevi bedenin iinde onu mimiklere
ve duygu anlatmlarna gtren sinirsel balantlar gndererek yerine getirmiti. Motor boalm imdi realitenin
amaca uygun olarak deitirilmesinde kullanlr oldu.
Eyleme evrildi.
9. Motor boalm zerine (eylem zerine) getirilmesi
o zamanlar zorunlu olmu olan kstlama tasarmlama
yetisinden gelien dnme sreci araclyla saland.
Dnme yetisi yle zelliklerle donatld ki, boaltm
srecinin ertelenmesi salanrken, ruhsal aygtn artan
bir uyar gerilimine dayanmasn olanakl kldlar. Bu zsel olarak deneysel bir eylem trdr ki, daha kk yatrm niceliklerinin yerdeiimi ve bu niceliklerin daha az
9
[Freud tarafndan sk sk yinelenen bu kavram erken bir tarihte akalar
zerine kitabnn ilk yaymnda grnr (1905c, Blm VI; P.F.L., 6, 233
ve n. 2.) ve Yadsma (1925h) zerine denemesinde daha derin olarak
yoklanmtr. Bkz. ayrca Bilinalt (1915e) Blm V.]

16

METAPSKOLOJ

harcanmas (boalmas) ile birlikte gider.10 Bu ama iin

zgrce yerdeitirebilir yatrmlarn bal yatrmlara
evrilmesi zorunluydu, ve buna btn yatrm srecinin
dzlemini ykseltme araclyla eriildi. Olasdr ki dnme, yalnzca tasarmlama ediminin stne ykseldii
ve nesnelerin izlenimleri arasndaki ilikilere yneldii
dzeye dek kkensel olarak bilinsizdi, ve bilin tarafndan alglanabilir daha te nitelikleri ilkin szel kalntlara
balannca kazand.11
10. (2) Ruhsal aygtmzn geriye [enerji] harcamay
azaltma biimindeki ekonomik ilkeye dek izlenebilecek
genel bir eilimi, el altnda bulunan haz kaynaklarna
sarlmadaki diretkenlikte ve bunlardan vazgemedeki
glkte anlatm buluyor grnr. Realite ilkesinin girii ile dnce-etkinliinin bir tr koptu; bu realitesnamasndan zgr tutuldu ve yalnzca haz ilkesine
altgdml kald.12 Bu etkinlik dlem/fantazi retme etkinliidir ki, daha nce ocuklarn oyununda balar, ve
sonra, hayal kurma olarak srerek, reel nesneler zerine
bamll terkeder.
11. (3) Ortaya kan tm ruhsal sonular ile birlikte,
haz ilkesinin yerinin realite ilkesi tarafndan alnmas
ki burada tek bir tmcede ematik bir amlamaya
sktrlmtr gerekte birdenbire baarlm deildir,
ne de tm ile ezamanl olarak tek bir izgide yer alr.
nk bu geliim Ben-igdlerinde srerken, eeysel
igdler olduka nemli bir yolda onlardan koparlar.
10
[Bu nemli kuram Freud tarafndan Dlerin Yorumunda (1900a) ortaya srlmt, P.F.L., 4, 758-9, ve daha ak olarak akalarda, a.y., 6, 251
ve n. 2, ayrca Yadsmada (1925h), 7de ve n. 2de ele alnr.]
11
[Bkz. Dlerin Yorumu (1900a), P.F.L., 4, 729-30, 771 n. ve 779. Bu
Bilinaltnda (1915e) daha te gelitirildi, VII.15.]
12
Benzer olarak, gnenci toprann rnleri zerine dayanan bir ulus
gene de belli alanlar kkensel durumlar iinde saklamak ve uygarln
getirmi olduu deiimlerden korumak zere ayracaktr (Yellowstone
park.) [Bkz. Yaratc Yazarlar ve Hayal Kurma (1908e), P.F.L., 14, 129, ve
Histerik Dlemler ve ki-Eeylilik le likileri (1908a) P.F.L., 10, 87 ss.
Realittsprfung terimi ilk kez bu tmcede kullanlyor grnr.]

K LKE

17

Eeysel igdler ilkin oto-erotik olarak davranrlar; doyumlarn bireyin kendi bedeninden elde ederler ve bu
nedenle kendilerini realite ilkesinin douunu zorunlu
klm olan dkrkl durumunda bulmazlar. Daha sonra nesne bulma sreci balaynca eeysel geliimi erinlie
dek erteleyen uzun bir gizlilik dnemi bu sreci kesintiye
uratr. Bu iki etmen oto-erotizm ve gizlilik dnemi
sonular olarak eeysel igdnn ruhsal geliiminde
durdurulmasn ve ok daha uzun bir sre boyunca haz
ilkesinin egemenlii altnda kalmasn (ki birok insanda
bundan hi bir zaman geri ekilemez) getirir.
12. Bu koullarn sonucu olarak, bir yanda eeysel igd ve dlem arasnda, ve te yanda Ben-igdleri ve
bilin etkinlikleri arasnda daha yakn bir bant doar.
Hem salkl hem de sinirceli insanlarda bu bantnn
arpc lde yakn olduunu grrz, stelik kaltm
ruhbiliminin o irdelemelerinin bizi onu ikincil bir bant
olarak kabul etmeye gtrmesine karn. Oto-erotizmin
srmesi aba ve erteleme gerektiren gerek doyumun
yerine eeysel nesne ile ilikide daha kolay olan ksa sreli ve dlemsel doyumu ylesine uzun bir sre elde
tutmay olanakl klan eydir. Dlem alannda, bask
hereyden gl kalr; eer tasarmlar zerine yatrm
bir hazszlk salnna yol aabilecek gibi grnrse, bask tasarmlarn daha bilin tarafndan ayrmsanmadan
in statu nascendi [dou durumunda] engellenmelerine
gtrr. Ruhsal rgtleniimizdeki zayf nokta budur,
ve daha imdiden ussallam olan dnme srelerini
geriye haz ilkesinin egemenlii altna getirmek iin kullanlabilir. Sinirceye ruhsal yatknln zsel bir paras
bylece eeysel igdleri realiteye sayg gstermek iin
eitmedeki gecikmede ve, bir sonu olarak, bu gecikmeyi
olanakl klan koullarda yatar.
13. (4) Tpk haz-Beninin [Lust-Ich] dilekte bulunmaktan, haz kazanm iin almaktan, ve hazszlktan kanmaktan baka birey yapamamas gibi, realite-Beni

18

METAPSKOLOJ

[Real-Ich] de yararl olan iin abalamaktan ve kendini

ykma kar gvenlik altna almaktan baka birey yapma
gereksiniminde deildir.13 Gerekte haz ilkesinin realite
ilkesi ile yer deitirmesi hazzn tahttan indirilmesini
deil ama yalnzca gvenlik altna alnmasn imler. Sonularnda gvenilmez olan ksa sreli bir hazdan vazgeilir, ama yalnzca yeni yol boyunca daha sonraki bir
zamanda gvenilir bir hazz kazanmak iin. Ama bu yer
deitirme tarafndan yaratlan ruh-ii izlenim ylesine
gl olmutur ki, zel bir dinsel mitte yanstlr. Dnyasal hazlardan gnll ya da zorlamal vazgei iin te
dnyadaki dller retisi bu ruhsal devrimin mitsel bir
izdmnden baka birey deildir. Bu imgeleri tutarl
bir biimde izleyerek, dinler yitirilenin gelecek bir varoluta karlnn grlecei szn vererek bu yaamda
hazdan saltk vazgeii salamay baarabilmilerdir; ama
bu yolla haz ilkesini yenmeyi baaramamlardr. Bu utkuya erimenin en yaknna gelen ise bilimdir; ama bilim de
almas srasnda anlksal haz sunar ve sonunda klgsal
kazanmlar beklentisini yaratr.
14. (5) Eitim dorudan doruya haz ilkesinin yenilmesine, ve realite ilkesi ile yer deitirmesine doru bir
yreklendirme olarak betimlenebilir; baka bir deyile,
egoyu etkileyen geliim srecine yardm etmeye abalar, bu amala eitimcilerden bir dl olarak bir sevgi
sunuluundan yararlanr; ve bu nedenle eer mark bir
ocuk her durumda o sevginin elinin altnda olduuna
ve onu hibir durumda yitirmeyeceine inanrsa eitim
baarszla urar.
13
Realite-Beninin haz-Beni zerindeki stnl Bernard Shawn u
szlerinde uygun bir anlatm bulur: To be able to choose the line of
greatest advantage instead of yielding in the direction of the least resistance [:: en az diren ynnde boyun emek yerine en byk stnlk
izgisini seebilmek] [ngilizce alnt Freudun]. (Man and Superman:
A Comedy and a Philosophy.) [IIInc Sahnede bir perde arasnda Don
Juann szleri. Haz Beni ve realite Beni arasndaki ilikilerin ok
daha ayrntl bir aklamas gdler ve Yazglarnda verilir, bkz. 44.]

K LKE

19

15. (6) Sanat kendine zg bir yolda iki ilke arasnda

bir uzlama yaratr. Kkensel olarak bir sanat igdsel doyumdan realitenin daha batan istedii vazgeme
ile anlaamad iin realiteye srtn dnen, ve erotik
ve tutkulu dileklerine dlem yaamnda tam zgrlk
veren bir insandr. Ama dlemlerini insanlar tarafndan
realitenin deerli yansmalar olarak beenilen yeni bir
edimsellik trne yourmak iin zel becerilerden yararlanarak, bu dlem dnyasndan geriye realiteye giden
yolu bulur. Bylece, dsal dnyada edimsel deiimler
yapmann zorlu ve dolambal yolunu izlemeksizin, belli bir biimde edimsel olarak olmak istedii kahraman,
kral, yaratc, ya da sevgili olur. Ama bunu baarabilmesinin biricik nedeni realite tarafndan istenen vazgemeler
karsnda baka insanlarn da onunla ayn doyumsuzluu duymalar, ve haz ilkesinin yerinin realite ilkesi tarafndan alnmasndan doan o doyumsuzluun kendisinin
realitenin bir paras olmasdr.14
16. (7) Ben bir haz-Benden bir realite-Benine dnme
srecinden geerken, eey igdleri onlar balangtaki
oto-erotizmlerinden eitli ara evreler yoluyla remenin
hizmetindeki nesne-sevgisine gtren deiimlere urar.
Eer bu iki geliim yolundaki her admn daha sonraki
sinirceli hastala doru bir yatknln yeri olabileceini dnmede haklysak, daha sonraki hastaln biimi
(sinircenin semesi) zerine karar Benin geliiminde ve
libidinal geliimde bu geliimi engelleme eilimine yer
veren tikel evre zerine balamak usayatkndr. Bylece
iki geliimin henz incelenmemi olan zamansal zellikleri ve birbirlerine kar dzenlenilerindeki olanakl
trllkler beklenmedik bir imlem kazanr.15
14
Bkz. Otto Rankn [Der Knstler, Viyana] (1907) benzer gzlemleri.
[Bkz. ayrca Yaratc Yazarlar ve Hayal Kurma (1908e), P.F.L., 14, 129, ve
ayrca Giri Dersleri (1916-17), 23nc Dersin kapan paragraflar, a.y.,1,
423-4.]
15
[Bu tema Saplant Sinircesine Yatknlkta (1913i) gelitirildi, P.F.L.,
10, 142 ss.]

20

METAPSKOLOJ

17. (8) Bilinsiz (basklanm) srelerin hibir aratrmacnn kendi zerinde byk bir disiplin uygulamas
olmakszn alamayaca en yadrgatc zellikleri bunlarn realite-snamasn btnyle gzard etmelerine
baldr; bunlar dncedeki realiteyi dsal edimsellik
dnyas ile, ve dilekleri yerine getirilmeleri ile olay ile
eitlerler, tpk eski haz ilkesinin egemenlii altnda
kendiliinden olduu gibi. Bunun ortaya kard bir
baka glk de bilinsiz dlemleri bilinsizlemi anlardan ayrdetme gldr.16 Ama basklanm ruhsal
yaplara realite lnlerini uygulama, ve bu nedenle, belki de, dlemlerin edimsellikler olmadklarn dnerek
semptom oluumundaki nemlerini kmseme, ya da
sinirceli bir sululuk duygusunu herhangi bir edimsel
suun ilenmi olduu konusunda hibir kant olmad iin baka bir yerden tretme gibi yanlglara hibir
zaman dlmemelidir. Kii gezmekte olduu lkede
kullanlan paray kullanmaldr bizim durumumuzda
sinirceli bir para. rnein, dnn ki biri yle bir d
zmeye almaktadr. Bir zamanlar uzun ve acl bir
lmcl hastalk boyunca babasna bakm olan biri bana
babasnn lmn izleyen aylarda dlerinde yineleyerek babasnn bir kez daha sa olduunu ve onunla her zaman
olduu gibi konumakta olduunu grdn anlatt. Ama
babasnn gerekten lm olmas ama onu bilmemesi ona dayanlmayacak denli ac geliyordu. Bu grnrde anlamsz
d anlamann biricik yolu babasnn gerekten lm
olduu szlerinin arkasna d grenin diledii gibi
ya da dileinin sonucu olarak szlerini eklemek, ve
dahas, bu ayn szlere onu diledi szlerini eklemektir. Buna gre d-dncesi yle gider: Henz babas
saken (bir kurtulu olarak) babasnn lmn dilemek
zorunda kalm olmas onun iin acl bir anyd, ve eer
babas bundan kukulanm olsayd bu ok korkun bir16
[Bu glk Giri Dersleri (1916-17), 23nc Dersin son blmnde
uzunlamasna tartlr, P.F.L.,1, 414 ss.]