MT S TRAO I V NI DUNG

HNG DN KHA LUN TT NGHIP

L Th Thanh
Trong qu trnh hng dn vit v nh gi bi kha lun tt nghip trong i
hc hin nay chc chn cn nhng vn m chng ta cn bn khon. Tc gi bi
vit ny mnh dn a ra mt s trao i vi cc ging vin i hc nhm gp phn
nng cao cht lng o to v hi vng em n nhng kinh nghim tt cho cc thy
c gio tr v cc em sinh vin.
Quy trnh hc gm cc bc: hiu, thuc, vn dng v sng to. Nh khi i
lm sinh vin bt nhp nhanh vi cng vic c giao v khng nhng th sau cn
sng to lm cho cng vic c ci tin tt hn. Mun vy, khi ngi trn gh nh
trng, sinh vin c trang b phng php v rn kh nng (k nng) pht hin
vn v gii quyt vn . Vic rn luyn ny c th hin nhiu nht trong cc
bi nghin cu khoa hc t tiu lun, thu hoch thc tp, kha lun tt nghip, lun
vn thc s, lun n tin s, n cc bi d thi nghin cu khoa hc ca sinh vin. Pht
hin vn c th hin trong vic la chn ti, cn cng th hin hng
gii quyt vn v bi vit th hin cch gii quyt.
Bi vit tp trung vo loi hnh kha lun tt nghip nhng cng c th p
dng cho cc hnh thc nghin cu khc. C 6 ni dung m tc gi mun trao i
nh sau:
1. Tm hiu cc ca ti (phn tch ti)
Vic tm hiu tt cc ca ti gip cc em trnh b lc hoc trnh c
vic trnh by thiu, tha ni dung; ng thi cn gip cc em c kinh nghim trong
vic t mnh xy dng ti. Mi ti bao gm ba :
- Mc ch nghin cu ca ti: thng cc ti u c mc ch chung l
a ra cc gii php trong thi gian ti, nhm gii quyt vn thc t tn ti, yu
km ang t ra trong hot ng kinh doanh hoc trong qun l v m. ti cng c
th t ra mc ch nghin cu c bn, c ngha khoa hc, nhng hin nay t p
dng i vi sinh vin i hc. i vi hot ng kinh doanh mc ch l pht trin

hoc nng cao hiu qu, i vi qun l v m nhm hon thin php lut v chnh
sch ca nh nc.
- i tng nghin cu ca ti tr li cho cu hi nghin cu ci g: l lnh
vc khoa hc sinh vin la chn, v d v thanh ton quc t, t gi, li sut...
- Phm vi nghin cu ch r gii hn v mt khng gian v thi gian:
C 3 cp v phm vi khng gian (gi tt l phm vi) l phm vi mt doanh
nghip, mt quc gia v phm vi quc t, khu vc.
Thi gian nghin cu thc trng (tnh hnh thc t): do gii php ra trong
mt vi nm ti nn thi gian nghin cu thc trng thng khong ba n nm nm
trc thi im np kha lun. Phm vi thi gian nghin cu qu kh v tng lai
thng tng xng vi nhau.
Trn ba kha lun, khng ch ghi nm hon thnh m nn ghi c thng, v u
nm v cui nm tnh hnh c nhng thay i lm thay i gii php xut. Qua
nhc nh sinh vin phi cp nht ng vi yu cu ca ti. Vi phm vi quc
gia th s liu cp nht n 6 thng u nm hoc c nm, vi phm vi doanh nghip
th s liu cp nht n qu, 6 thng, 9 thng hoc c nm tnh ti thi im np
kha lun.
Nu cn c th gii hn quy m ca vn nghin cu, khi i tng hoc
phm vi nghin cu qu rng, hoc gp kh khn v s liu.
ti ny khc ti kia i tng v phm vi nghin cu khc nhau, c
th khc c hai, c th ch khc i tng hoc phm vi, cho nn ti no cng phi
vit y i tng v phm vi. Thi gian nghin cu ca cc ti u ging
nhau, nn ngn gn trong tn ti khng cn phi c gii hn thi gian. Mc tiu
a ra gii php l ging nhau nhng l t quan trng nn khng th khng ghi. V
d ti: Chnh sch t gi ca VN- Thc trng v gii php hon thin.
2. La chn ti
Cc cp sinh vin tp dt nghin cu t thp n cao: tiu lun, thu hoch
thc tp, kha lun, lun vn, lun n (gi chung l lun vn khoa hc) c cc yu
cu khc nhau v quy m nghin cu v gn vi n l s trang tng ng. S trang
ti thiu ti a c quy nh theo tng th loi cng cp cao s trang cng nhiu

hn. S trang v tn ti phi tng thch vi nhau. V vy trnh ti rng qu,

hp qu dn n gii quyt c ti th vi phm s trang. Cng cp nghin cu
cao th i tng v phm vi cng rng hn. Thu hoch thc tp thng vit v phm
vi mt doanh nghip; cn kha lun vit v phm vi quc gia hoc v doanh nghip
nh cc tng cng ty, tp on, ngn hng c quy m tng i ln. V d v i
tng nghin cu l thanh ton quc t ni chung hoc thanh ton bng phng thc
tn dng chng t, khng nn chn thanh ton bng chuyn tin v vn ny khng
ln v khng phc tp.
La chn tn ti nh th no th hin kh nng pht hin vn ca sinh
vin. V vy cc em thng c khuyn khch vit v nhng vn mi v hoc c
tnh thi s. Nhng em ny cn c nh gi cao v phi sng to nhiu hn trong
qu trnh vit do khng c sn cc bi kha lun c.
Sinh vin c c chn ti c vit trc ? Hng nm s lng sinh
vin vit kha lun rt ng nn vic ny kh trnh c. Sau 2-3 nm tnh hnh
doanh nghip v nn kinh t thng c s thay i nhiu nn c th chn li ti
nghin cu trc . Nu sau mt nm m c nhiu s chuyn bin ln th ngay nm
sau c th lp li ti. V lc ny i hi sinh vin phi nh gi tnh hnh v a ra
gii php c s khc bit tng i so vi kha trc. Hn na vi trnh i hc
cha cn phi a ra nhng ng gp mi v l lun hay thc tin nn c th k tha
nhiu hn ca nhng ngi i trc. Trong cng mt k tt nghip mi khng nn
trng ti nhau, tr khi vn rt thi s hoc quan trng th c th cho php vi
em.
3) Li m u, mc lc, kt lun, ti liu tham kho
a) Li m u (li ni u) gm c 3 nhm vn cn lm r. Nhm u ni
v s cn thit, ngha ca ti t dn n la chn ti. Nhm hai lm r
ti v s la chn mc ch, phm vi, i tng v mc thi gian nghin cu nhm
khng nh, gii hn vn cho ngi c v c tc dng cho ngi vit nm r vn
, trnh lc . Nhm ba a ra phng php nghin cu v kt cu bi vit (gm
tn cc chng trnh v cch b cc) nhm t c mc ch nghin cu ra
trn.

on cui cng l li cm n nhng ngi gip mnh hon thnh bi vit.

Nu c mong thy c tha th cho nhng sai st th khng nn a l do thi gian c
hn v B gio dc v nh trng a ra cc quy nh v thi gian vit cng nh
gii hn ca ti mc hp l. Cc em khng cn c cu Mong c cc thy c,
bn c gp . Tnh cht ca bi tp dt nghin cu ny khc v bn cht vi so
vi cc bi bo, cc sch. Bo ch l din n ca cc nh nghin cu, sch cn tip
tc ti bn; v vy vic gp l rt cn v gp khng phi l cho im nh kha
lun. Nu c vit th vit trong bi trnh by khi bo v.
b) Mc lc: Mc lc t trc li m u hay ngc li th hp l hn? Theo
ti th li m u t trc v theo qu trnh t duy ngi vit cng nh ngi c
phi nm c ni dung trong li m u ri mi c th vit v hiu c mc lc,
nht l i vi sinh vin ln u tp nghin cu. V tn gi cng ni ln iu ny:
ch m u hay ni u c ngha l trc tin v cui cng trong li m u l
kt cu vi tn cc chng (th hin hng nghin cu chnh), nu mc lc c trc
th bit c tn cc chng khng cn ni li na. Trc y k c sch, mc lc
cn c t cui, nhng v bt tin nn nay rt t ngi dng.
c) Kt lun: l kt qu ca nghin cu l lun, khng nh nhng vn c
tc gi rt ra sau mt qu trnh nghin cu. V vy s cn thit nghin cu ti hay
ti sao la chn ti ny khng cn c a vo on m u ca kt lun na.
d) Ti liu tham kho: c nh gi cao, phi c phong ph, y cc
th loi chnh l sch gio trnh, sch tham kho, cc bi vit trn bo tp ch, cc vn
bn php lut chnh sch ca nh nc, ti liu ni b ca doanh nghip (nu phm vi
nghin cu l doanh nghip). Ngoi ra khuyn khch cc em tham kho thm cc ti
liu khc nh ti liu hi tho, cc chin lc, k hoch pht trin ca nh nc, cc
kha lun, lun vn, cng trnh nghin cu khoa hc cp b, ngnh, nh nc...
4. Mt s trao i v ni dung, b cc v cng
- Ni dung c xut pht t mc ch nghin cu. Mc ch l a ra gii
php nhm pht huy hay hon thin mt vn thc t t ra. Nu l bi vit cho
im ca sinh vin th gii php a ra phi thuyt phc thy c. Nu l bi vit ca
cc nh nghin cu th phi thuyt phc c cc ng nghip hoc hi ng nghim

thu ti. Vy gii php phi da trn c s khoa hc no v ln lt theo trnh t

quan trng nh th no? Tc gi xin c xut nh sau: th nht l l lun khoa
hc, th hai l thc tin ca i tng, phm vi nghin cu , th ba l bi cnh
(trin vng) kinh t x hi trong nc, quc t trong thi gian ti (phng php
nghin cu ng). th t l kinh nghim ca cc quc gia khc (phm vi nghin cu
quc gia), ca cc doanh nghip khc c iu kin tng t (phm vi doanh nghip).
- Nguyn tc b cc mt bi vit: ci vit trc phc v ci vit sau hay ni
cch khc ci vit sau da trn c s ci vit trc. Cch b cc c bn nht ca
kha lun tt nghip l chia lm ba chng v vi nhng ni dung chnh l: chng 1
v l lun, chng 2 v tnh hnh hay thc trng, chng 3 v gii php. Cch ny
c xut pht t c s khoa hc a ra gii php nu trn v trnh t sp xp
chng.
L lun l mt c s khoa hc quan trng, phc tp cn phi trnh by vi
chc trang, cho nn vit thnh mt chng. Thc trng cng l vn quan trng,
phc tp phi trnh by vi chc trang, cho nn cng cn vit thnh mt chng. L
lun l c s phn tch thc tin nn vit u tin chng 1. Gii php l mc tiu
nghin cu ca ti nn cn phi lm ni bt v cng c vit thnh mt chng
v phi da vo cc c s trn nn b cc chng 3. Bi cnh kinh t x hi trng
tm vo hai kha cnh thun li, kh khn thy tc ng tch cc hay hn ch n
tng lai m a ra gii php ph hp. S trang cn vit khng nhiu nn khng cn
vit thnh mt chng m ghp vo chng 3 v u chng. Chng 2 v
chng 3 khc nhau khng ch v ni dung m cn v thi gian; chng 2 gn vi
thc t qua, chng 3 l gii php trong thi gian ti.
C nguyn tc b cc nh vy th mt s ti c bit c th vit 2 hoc 4
chng, khng nht thit c phi 3 chng.
Mc kinh nghim tham kho t cc nc hoc cc doanh nghip khc thng
c khi qut trong vi trang nn khng cn a thnh mt chng. C ngi b tr
cui chng 1, ngi b tr cui chng 2, hoc u chng 3. Theo quan im
ca tc gi Nu xut pht t nguyn tc b cc th mc kinh nghim nn cui
chng 1 v n cng l mt c s khoa hc trong vic nh gi thc tin v vyn

phi c vit trc thc tin, khng nn u chng 2 v nhng kinh nghim
ny nh l s b sung cho l lun.
- Nguyn tc phi tun th khi xy dng cng l: Tn cc chng phi
gii quyt yu cu ca ti, tn cc mc ln trong chng gii quyt yu cu ca
chng, tn cc mc nh gii quyt yu cu ca mc ln. Ni dung vit gii quyt
yu cu ca mc nh. Nguyn tc ny gip ta trnh c mc v ni dung vit tha
hoc thiu, nht l cc mc trong chng 1. Thc t vn xy ra, nguyn nhn do tc
gi khng xc nh c mc ch, yu cu ca tng mc nghin cu k c tn ti.
5 Phn bit mt s thut ng hay dng
- Gii php, bin php, kin ngh, xut
Trc ht phn bit gii php v bin php. Ging nhau l u a ra phng
php hay cch thc gii quyt vn ang t ra, ngi a ra l tc gi ca bi
vit (k c bi bo, cng trnh nghin cu khoa hc cc cp...), ngi c trch nhim
thc hin hay gii quyt l cc doanh nghip, nh nc, b ngnh lin quan (sinh vin
v cc nh khoa hc khng c quyn v trch nhim gii quyt). Vy khc nhau
ch no?
Gii php l phng php gii quyt vn ang t ra, c tnh khi qut
chung. gii php c kh nng p dng khi thc hin th ngi ta chi tit thnh cc
bin php c th v hay gi tt l bin php.
Kin ngh, xut ci g, ni y l kin ngh hay xut cc gii php,
bin php cho ngi c quyn li v trch nhim gii quyt, l doanh nghip, nh
nc. Tc gi cc lun vn khoa hc k c cc cng trnh nghin cu khoa hc cc
cp ca cc nh khoa hc lun ng gc ngi xut kin ngh nn cho
ngn gn tn ti c th b qua cm t ny m ch vit cm t gii php. ngn
gn tn ti v tn chng 3 ch dng t gii php.
V d hng nm DN lp Bo co Tng kt nm qua v phng hng nm ti.
Trong bo co ny DN l tc gi va l ngi thc hin nhng gii php do mnh
xut, nhng gii php tm v m hoc do i tc th DN khng th thc hin c. V
vy va c mc gii php va c mc kin ngh.

- nh hng, phng hng : Da trn 4 c s khoa hc trn tc gi a ra

hng chnh cn lm t c mc tiu ra, c tc dng ch ra hng n cho
cc gii php s a ra sau .
- Chnh sch v php lut: L 2 khi nim giao nhau. Phn ging nhau l phn
chnh sch nm trong cc vn bn php lut,v d chnh sch u i v thu nm
trong cc lut thu. Phn khc nhau l phn lut mang tnh cht ca ngi trng ti v
phn chnh sch mang tnh chin lc, k hoch pht trin kinh t x hi ca ngnh
hoc quc gia.
- Kinh nghim ca cc nc (ca cc doanh nghip) khc v kinh nghim ca
cc nc (doanh nghip) khc cho Vit Nam( cho doanh nghip X).
Kinh nghim ca cc nc, cc DN khc c p dng cho tt c cc nc, cc
DN ch khng phi ch cho ring VN, DN X nn mi cui chng 1. Kinh
nghim cho VN, DN X cn phi da trn c s thc t ca VN, DN X na nn
khng thnh mc ring m lng vo khi phn tch cc gii php chng 3.
-Bng, biu , s liu, s v hnh v
Nu s liu nhiu nn a vo bng cho d phn tch. Nu c th t bng
cc s liu c biu din di dng biu (hnh ct, hnh qut) v hnh v.
6. nh gi
Mt Kha lun tt nghip c nh gi tt, khng ch c gi tr khoa hc,
thc tin m cn phi c b cc hp l, trnh by p, ng quy nh. Bi v iu
cng th hin tc gi c bit cch nghin cu, c t duy l gic v c thi nghin
cu tch cc.
Nm cui sinh vin thng chn mn hc, ti tt nghip lin quan n kh
nng xin vic lm. V vy nu cc em sn sng chp nhn kh khn nhn nhng ti
khng lin quan nhiu n lnh vc c o to th cng nn nh gi cao, iu
chng t cc em c kh nng t nghin cu rt tt.

Ti liu tham kho

1. Hong Vn Chu (2005), Lm th no vit tt mt lun vn khoa hc
http://www.ftu.edu.vn
2. V Cao m (2002), Phng php lun nghin cu khoa hc, NXB Khoa
hc v k thut, H Ni.