Artikujt kryesore

Shkenca sot

Evolucioni I saj qe
rritet dita dites

Si priten rezultatet
shkencore nga njerezit
e thjeshte?!

Cilat jane gjetjet qe po

ndryshojne konceptin
mbi jeten?!

ARTIKUJT QE
DO TE GJENI

Teknologji

Fq.2 3

Astronomi

Fq. 3 4

Botanike

Fq. 5
6

Mjeksi

Fq.7
8

Arkitekture Fq.9
Biologji

Fq 10

Astronomia shfaqet si
shkenca qe meret me studimin e yjeve. Po shikojme
qe po vertetohen disa
hipoteza mbi disa galaktika
qe jane afer tnes dhe qe po
ecin me nje shpejtesi te
madhe drejte saj. Por ne te
vertete cjane yjet dhe
cfare misteresh po mundohen te fshehin me aq
mjeshteri?!Vijon ne faqen 3

sisht?!

ne teknika por edhe ne pajisje dhe

medikamente .

Vijon ne faqen 7-8

Laboratore te fshehta qe kryejne eksperimente nga me te ndryshmet.Cfare

dine njerezit mbi mjeksine dhe ajo qe
dine a eshte e sakte?1 Cpo ndodh me

A nuk po shohim qe ne
shume raste po behen
modifikime gjenetike?
Por cfare nenkuptojne
keto lloj modifikimesh?!
Pse behen dhe per cfare
sherbejne?
Vijon ne shfaqen 11-12

..teknologji?! ...Po sigurisht

teknologjia,ajo qe po
mbush diten tone me
shume se gjithcka tjter.
Vijon ne faqen 3
Shume kuriozitete mbi mjeksine dhe
evolucionin e saj jo vetem

ndertimin dhe metodat eksperimentale

qe vazhdimisht po krijojne nje PERSE te
madhe dhe qe nuk dihet akoma gjere-

Te tjera
Kuriozitete nga me te ndryshmet nga fusha te tjera si biologjia.arkitektura dhe botanika vine ekskluzivisht per ju ne
kete numer te revistes shkencore Reth se nesermes .
Gjithcka do te gjeni do jete
nje hap perpara per ju dhe

njohurite tuaja,gjithashtu do
ju rritet interesi artikull pas
artikulli duke ju bere te humbisni mbi boten e mrekllueshme te shkences!!!

-S.Allushi
-K.Veselaga
-F.Cela
-F.Istrefi
-I.Zejno

Redaksia:

F.2

Teknlogji apo Art.?!

Roboti Pikaso
Njihuni me artistet me te
rinj te shekullit 21. Artiste
te cilet gjenaliteti I vjen
automatikisht..
Eshte pikerisht viti
2076,Artisti me I mire ne
bote eshte gati per te shfaqur koleksionin e ri te pikturave te tij ne Londer.Biletat po shiten me nje
shpejtesi marramendese
dhe nga casti ne cast pritet

te vi artisti,Por cfare po
ndodh? Te gjithe po peshperisin mbi karrieren e tij
prej piktori? Waw, mesa
duket te dhenat tregojne se
ai e ka filluar karrieren e tij
qe kur ka lindur1 Por si? Ai
eshte pikerisht nje robot.

pushtojne tregun dhe po

marin tituj artistesh cdo
dite e me te famshme.

POLI eshte roboti me

nje krah,I cili nder te paret
e vales se roboteve artiste,te cilet po fillojne te
sfidojne aftesite tona krijuese dhe talentin tone po

Kush eshte Poli?!

Roboti Poli u krijua nga Patrik
Treset,nje shkenctar dhe artist
francez I cili jeton ne londer.duke eliminuar edhe ate
vije te holle qe ndante artin,teknologjine dhe
kompjuterin ,Poli eshte nje
robot qe mund te skicoje
portrete njerezish,pejsazhe
dhe gjithcka ka lidhje me
fushen e pictures. I pajisur me
nje kamera te cilen ai e

#MESUESEAURELA

perdor si nje sy dhe nje krah te

vetemrobotik,Poli e fillon procesin e vizatimit duke skanuar
dhomen per te kerkuar njerez.Sapo pikas nje fytyre njerezore,ai perdor nje teknike te
quajtur filtrate Garbor nepermjet te ciles ai zgjedh vijat
me te nevojshme.Me pas krahu
robotic I Polit kap nje stilolaps
normal dhe fillon nga puna.Ai I
vizaton ato vija ne leter,ben

dhe disa hije dhe keshtu procesi perfundn.E gjitha kjo

ndodh jo ne me shume se 30
minuta.Megjithate Tresti nuk
pretendon qe Poli eshte njerezor.Poli nuk Ia ka idene se
cfare eshte nje fytere njerezore- tha ai gjate nje interviste.Por ne te vertete Poli
eshte programuar pak a shume
I tille.Pjes me e bukur eshte
kur ai firmos kryeveprat e tij.

F.3

Vizatimet e Polit
Vizatimet e Polit konsiderohen
edhe cilesore.Aftesite e tij per te
vizatuar mund tI tejkalojne ato te
njerezve qe e kane krijuar.Interesant mbetet fakti se natyra
e crregullt e skicimeve te tij eshte
jashtezakonisht e vleresuar.Une
mundohem te bej robot qe te
ngacmoje dicka Brenda njerezvveshpjegon Treseti,une besoj se nje
robot I cilindonjehere gabon qofte
dhe lehtesiishte,eshte shume me
interesante.krijon shume simpati
tek ata qe e shokojne.Pasaktesia e
Polit,I shton nje lloj stili individual

vizatimeve te tij dhe I jep cilesi gati

njerezore.
Qe nga qershori I 2011 Poli eshte
paraqitur ne Londer,Stamboll,New

Ama shkencetaret dhe shpikes si

Tresti gjithnje do krijojne hapa te
rinj dhe mjafte perparues drejte
fushes se artit dhe teknologjise.

York dhe ka skicuar mbi 450 individe. Pershtypjet e publikut te gjere

por edhe atij te profesionisteve ka
qene shume pozitiv.

SHBA- Sateliti

Dita kur artistet nuk do te jene me

prej gjaku dhe mishi mund te jete
larg,ose nuk mund te ekzistoje.

pr vrojtimin e
Toks i agjencis
amerikane
NASA, nuk ka

Astronomi
1-Grimcat e hekurit te
gjetura ne Hene dhe t
sjella ne Toke kane nje veti
te veante, ato nuk ndryshken. 2-Sipas shkencetareve
amerikane, Hena do nje
mije vjet largohet nga Toka
per 4 cm per shkak te
dobesimit te fuqise terheqese t Tokes - gravitacionit. 3-Dielli mund te
nxere brenda tij nje milion
Toka.
4-Drites i duhen 8min e 17

arritur n orbitn

sec per te udhetuar nga dielli ne siperfaqen e

Tokes.
5-Nqs Dielli do kishte madhesine e nje topi
plazhi, atehere Jupiteri do kishte madhesine
e nje topi golfi, ndersa toka do kishte madhesine e nje bizeleje. Statuja 200mijevjecare ne HeneNj shkenctar sjell
prova q siprfaqja e Hns ka qen e banuar nga jet inteligjente. Gjeologu Dr.
Charles Morris zbuloi se n laboratorin e
NASA-s gjendet nj statuj femre me krah
n shpinn e saj, t ciln ekipi i APOLLO 11
e solli nga hna 40 vjet m par, n vitin
1969. "Kjo nnkupton q n nj koh Hna
ka pasur nj atmosfer nxitse pr jetn. Pr
m tepr, nj her ishte shtpi e nj race t

Yjet me te rinj
Astronomt britanik njoftuan se
kishin zbuluar nj yll t ri, m t
madhin t njohur ndonjher n
hapsir. ''Bhet fjal pr nj yll
dy her m t madh nga yjet e
njohur deri tani'', tha grupi i astronomve.
Shkenctart konfirmojn se ky
yll ka nj mas 250 her m e
madhe se masa e Diellit,
ndrkoh q prodhon 10 milion

her m shum drit nga ylli m

i afrt me Tokn.Para disa viteve,
si yll me i madh ishte Ylli i ashtuquajtur A1 (rreth 80 here me i
madh se masa e Diellit)
Para kater viteve (nese nuk gaboj) u
zbulua nje yll tjeter, rreth 200.000
here me i madh se Toka i ashtuquajtur VY Canis Majoris (VY
CMa) dhe diku 140 here me i madh
se masa e diellit.

njerzve t sofistikuar me nj sens

t lart t bukuris", - ka thn Dr.
Charles, pr website-n The Crit.
Kto artikuj kan br t ditur
edhe detajet lidhur me prbrjen e
"statujs s engjllit", q prfshin
nj przierje t hekurit dhe gurit.
Ajo besohet se sht gjetur nga
astronautt n nj shkmb n nj
mal hnor. Analizat kimike kan
zbuluar se skulptura sht 200 mij
vjet e vjetr, q mund t nnkuptoj se ajo sht br 170 mij
vjet para se njerzit t paraqiteshin
n Tok.

e planifikuar pas
lansimit t enjten
mbrma, por ka
rn n ujrat e
Pacifikut jugor.

F.4

Satelitet me te fundit
Sateliti me vler prej
424 milion dollarsh
303 milion euro ishte
tepr i rnd pr t
arritur orbitn, ndrsa
inxhiniert tash pr
tash nuk e din se pse
ka ndodhur kjo, sepse
n minutat e para t
fluturimit nuk ishte
regjistruar asnj

anomali. Mirpo, disa

minuta pas, sht
vrejtur se sateliti nuk
sht ndar nga raketa
bartse dhe ka rn n
oqean- kan thn
zyrtart e NASA..

ndikimeve aerosole n
klim, sht lansuar
nga baza Vandenberg
n Kaliforni prmes
rakets Taurus XL,
porse ky lansim nuk ka
rezultuar i suksesshm.

Lansimi i ktij sateliti, i

cili duhej t merrte
pjes n hulumtimin e

Planeti Toke
N mars banort e
Toks do t bhen
dshmitar okular t
afrimit maksimal t radhs t Hns dhe
Toks. M 19 mars Hna
do ti afrohet Toks n
distancn m t shkurtr
q nga viti 1992 - 356,5

mij kilometra. N vigjilje

t ktij fenomeni n Internet vrshoi nj val e
fuqishme parashikimesh
alarmuese nga ana e
shkenctarve n lidhje
me at, se kjo dukuri
mund t shkaktoj ndryshime serioze n klimn
toksore. N fazat

...vetem teleskop?!
Teleskopi VLT (Very
Large Telescope) arrin te
kape formimin e yllit me
te ri prane tokes duke u
formuar nga yje shume te
vegjel.Shpejtesia e mases
qe shperndahet ne Univers gjate formimit te

#MESUESEAURELA

ketij ylli eshte nje milion

kilometer ne ore.
Ky teleskop arrin te
krijoje pamje 8-10 dimensionale.

paraardhse t afrimit t
planetit ton me satelitin
e tij natyral - n vitet
1955, 1974 dhe 2005 meteorologt kan
fiksuar kushte ekstremale
moti, t cilat solln me
vete nj sr fatkeqsish
natyrore me prmasa t
mdha.

F.5

Bote te reja po vine!!!

Zbulohet nje Yll me 6
Planete perreth!
Astronomet danez dhe
amerikane zbulojne nje
"Bote te re" ne
hapsire,nje Yll me 6
planete perreth i cili i
ngjan Sistemit tone diellor.Ky Yll perbehet
vetem nga Uji dhe Ga-

zi dhe ka nje mase

dyfish me te madhe
se e Tokes.Dy Planete
jane te njejte me
Uranin dhe Saturnin,
kurse te tjeret kane
nje perberje krejt
ndryshe nga Planetet
e Sistemit Diellor.

Kercenime paksa te frikshme!!

Afrohet asteroidi m i madh
deri tani
Ai do t duhej t mbetej larg
planetit ton mbi 300 mij kilometra, por do t jet objekti m
i madh q ndonjher i sht
afruar kaq shum Toks son.
Ekspertt e NASA-s kan paralajmruar se n muajin nntor
t ktij viti pritet kalimi i nj
asteroidi t madh ndrmjet
Toks dhe Hns. Ai do t
duhej t mbetet larg planetit

Botanika
Shkenctart po prpiqen t gjejn
nj mnyr pr klonimin e gjs s
gjall m t vjetr n tok. sht
fjal pr nj pem q vazhdon t
jetoj prej disa mijra vjetsh dhe
mund t vazhdoj t jetoj pr disa
mijra vjet t tjera. Pr mijra vjet
pisha e quajtur Methusela vazhdon
t qndroj kohs prball errave
t ftohta malore diku rreth 250
kilometra nga Las Vegasi. N vitet
50 shkenctart zbuluan se kjo lloj
peme sht organizmi i gjall m i

ton mbi 300 mij kilometra.

Mirpo, nse ky asteroid i
quajtur YU55, megjithat largohet nga rrugtimi i tij dhe
godet Tokn, ajo goditje do t
mund t krahasohej me
shprthimin e 65 mij bombave
brthamore, kurse prapa vetes
do t linte kraterin me diametr
gati 10 kilometra, bjn me dije
mediat britanike.

sigurojn se nj tmerr i till

pothuajse 100 pr qind nuk do
t ndodh, ata e cilsojn kt
asteroid si objekt i rrezikshm.
Por, thon aty, nuk ka arsye pr
panik, sepse rrall ndodh q
asteroidi t mos prshkoj n
rrugn e parapar t lvizjes

Ndonse shkenctar t NASA

vjetr q ekziston n bot, afro 4

mij e 500 vjeare. Shkenctari
Edmund Schuman arriti n kt
prfundim pasi analizoi mostra t
lvozhgs s pishs dhe pasi
numroi rratht e trungut t saj.
Sipas prllogaritjeve, thot profesor
Tom Harlan i universitetit t Arizons, filizi i ksaj peme u shfaq rreth
8,700 m par dhe q nga ajo koh
nuk ka pushuar s rrituri n lartsi
e diametr. Leroy Johnson i shrbimeve pyjore thot se Methusela
duket se sht e prjetshme dhe
gjithmon rritet. Asnj e dhn nuk
tregon t kundrtn. Pema rritet,

me ngadal por rritet. Duket se

rritja e ngadalt po e vazhdueshme
mund t jet nj nga t fshehtat e
jetgjatsis s saj, thot Leroy
Johnson. Vendndodhja e sakt e
ksaj peme sht sekret dhe dihet
vetm nga zyrtart e shrbimeve
pyjore dhe shkenctart. Nj
prpjekje e kohve t fundit pr
klonimin e saj nuk pati sukses, por
shkenctart t cilt shpresojn se
nj dit do ta zbulojn sekretin e
jetgjatsis s ksaj pishe, do t
prpiqen prsri pr ta klonuar
at.

F.6

Bimet.
Lulja e shkrettirs
lshon rrnjt n
shkmbin e
Maalahs

Si shkruan National
Geographic, Socotra e
izoluar 220 milje nga
toka e Jemenit, sht
truall i prshtatshm
pr nj varg bimsh dhe

Lloje bimesh kuruese

Qitro
sht nj frut me
origjin greke, n pamje t par ngjan me
portokallin, por ka nj
shije m t atht se
agrumi tjetr i ngjashm. Trgohet se ky
lloj fruti, i cili e ka
#MESUESEAURELA

kohn e vet n vjesht,

ndihmon veanrisht
n tretjen e ushqimit.
Gjithashtu pakson
rrjedhjen e gjakut nga
mishi i dhmbve, si
dhe shron ftohjen dhe
bn t mundur stabilizimin e kolesterolin.

kafshsh, q jan
prshtatur n
mnyr unike me
nxehtsin dhe vrazhdsin e
shkmbinjve t
rrpir nga era n
kt ishull.

PAGE

Mjeksi
Gjerat qe nuk duhet ti beni
pasi te keni ngren buke.

Mos ecni: Ecja pengon n

tretjen e ushqimeve.
Mos flini : Gjithashtu pengon
n tretjen e ushqimeve.
Mos bni banj: Kjo bn q
gjaku t qarkulloj m shum
npr duar, kmb dhe trup
se sa n stomak. Dobson
sistemin trets.
Mos hani fruta: Kjo shkakton

fryrje t stomakut. Frutat

sht mir t hahen para
buke sepse kjo ndikon pr
mir n tretjen e tyre.
Mos pini aj: Gjethet e ajit
prmbajn acid q ndikon
negativisht pr tretjen e proteinave (megjithse ktu
varet far aji prdorni, kjo
kshill m shum sht pr
t ashtuquajturin ajin kinez).
Mos e lironi rripin: Mund t

shkaktoj bllokim
apo ngatrrim t
zorrve.
Mos pini cigare: Megjithse
nuk duhet t pini asnjher
cigare t paktn mos e bni
kt menjher pas buke
pasi nj cigare pas buke ka
dmin e dhjet cigareve t
pira m von.

Trasheguese apo e fituar?!

Nuk njihet shkaku themelor i formimit t kancerit malinj. Ka nga ata q mendojn se ai vjen si
rrjedhoj e disa kushteve t trashguara t
smundjes ose nga disa kushte t jashtme, si virus dhe/ose e prdorimit t gjat t duhanit.N t
vrtet, kanceri malinj nuk sht i
trashgueshm. Fakti q t afrmit tan mund t
ken vuajtur nuk do t thot se ne jemi t dispozuar q t kalojm t njjtn smundje; as edhe
ekspozimi pr nj koh t gjat ndaj helmit t
duhanit mund t dnoj me kt smundje
(mjafton t mendojm t gjith t dashuruarit
marrzisht pas duhanit q nuk jan smurur

Mnyrat m t t prdorshme
pr kurimin e kancerit jan kirurgjia, rrezatimi dhe kemioterapia. Koht e fundit sht br
nj hap prpara n kirurgji fal
rrezeve lazer, q duke mundur
t prdoren direkt n mnyr
shum t sakt, parandalojn
infektimin e qelizave t shndosha. Nj teknik tjetr e re
sht criochirurgia, q prdor t

ftohtin n vend t bisturis. Kjo

mnyr operimi pengon gjithashtu
edhe rrjedhjen e gjakun duke reduktuar kshtu mundsin e
prhapjes s kancerit npmjet
qarkullimit t gjakut. N t kaluarn
jan br shum eksperimente t
ndryshme pr t zbuluar ilain pr
shrimin e kancerit. N ditt e sotme vihen n prdorim edhe metoda
t ndryshme kompiuteristike pr

tia arritur ktij qllimi. Nj zbulim

I ri sht prezantuar nga
antikorpet monoklonale, ose
produkte spontane t brojtjes s
njeriut, t krijuara posarisht pr
nj tip t veant kanceri q injektohen tek pacientt. Kjo mnyr
si dhe t tjera premtojn shum pr
t ardhmen por rezultatet e tyre
reale duhen ende provuar.

FQ.8

Krizat ne zemer
Shum person gjenden vetm
kur psojn nj kriz zemre,
ose e njohur ndryshe si atak
apo infarkt, para pas nj
ndihm. Zemra nuk rreh
normalisht dhe personi fillon
t ndihet sikur po i bie
t fikt. Ather nuk i ngelet
asgj tjetr vetm 10 sekonda para se t humbas
ndjenjat. Pra n nj moment
kur nuk ka asnj njeri pran
viktima mund t ndihmoj
veten e vet duke u kollitur pa ndrprerje dhe fort.
Nj frymmarrje t thell

duhet ta bj para do
kollitje dhe kollitja duhet t
jet e thell sikur t ket
nj klbaz n brendsi t
kraharorit. Nj
frymmarrje dhe kollitja
duhet t prsritet pothuajse do 2 sekonda deri sa t
mbrrij ndihma e par ose
deri sa personi t ndiej q
zemra e tij po punon normalisht. Frymmarrja e
thell mbushin mushkrit m
oksigjen kurse kollitja
shtrngon zemrn q t
mbaj gjakun n qarkullim.

Sforcimi i zemrs ndihmon

gjithashtu pr t pasur nj
ritm normal. Me kt
metod viktima q psojn
nj kriz zemre mund t
thrrasin pr ndihm. Informoni sa m shum persona!
Mund t shptoni jetn e
tyre.

NE CFARE MOSHE PASTROHEN KUJTIMET

E PARA!
Sigmund Freud e quante kt fenomen amnezia e moshs fminore:
Fmijt prdorin kujtesn e tyre pr t msuar botn q i rrethon, kur rriten aman pushojn s kujtuari ngjarje q kishin ndodhur para moshs tre
vjeare. Psikolog amerikan vrtetuan tani se kto kujtime t para fillojn
pastrohen gjat moshs shtat vjeare. N kontrast me studime t mparshme
pr kt tem, t cilat bazoheshin intervistat e vullnetarve t moshuar t cilt mundoheshin kujtonin kujtime t shkuara, studimi i ri n Universitetin Emori t Atlantas
sht i pari q studion fmij nga tre deri n moshn e tyre nnt vjeare.
Studimi yn sht i pari q ka prvoj n ndjekjen e shfaqjes s par t amnezis tek
fmijt thot Patrisi Bauer, shefe e studimit n teorin Memory. regjistruam kujtimet
e fmijve dhe i ndoqm pr vite me synimin pr t vrtetuar se kur harrohen ato
kujtime sqaron.

Konkretisht,

trohen, por nuk sqaron

fmijt nga 5 deri n 6

mekanizmin e ksaj

vje kujtonin 63 me 72

amnezie.

pr qind e kujtimeve t

Por sipas Bauer, ka

para, prqindje q binte

mundsi se fmijt

n 35 pr qind deri n

mund t harrojn me

moshn 8 vjeare.

shpejtsi sepse nuk kan

Studimi tregon vrtet ku-

zhvilluar procesort

firin moshs n t ciln

nervor t cilat

kujtimet fillojn dhe pas-

prqendrohen t infor-

#MESUESEAURELA

macionet e nj kujtese.
Q t zhvilloi nj person
nj kujtes autobiografike
cilsore, thot studiuesja,
duhet q personi t
prdor kalendar dhe t
kuptoi far nnkuptojn
muajt dhe ditt e javs
duhet gjithashtu q t
ket zhvilluar ndjenjn e
vetes s tij dhe t kuptoi

FQ.9

Arkitekture
Arkitekture kockore
Vala tjetr e arkitekturs moderne
mund te ket m tepr gjra t
prbashkta me kocka dhe skelete
sesa me tulla dhe lla. Dy arkitekt
t Universitetit t Bath-it n Britani,
Chris Williams dhe Emma Nsugbe
thon se harqe gjigande, ura dhe
mure t bra me kocka artificiale
mund t jen m t lehta pr t?i
skicuar dhe ndrtuar sesa strukturat e prdorura deri m sot. Ata
kan skicuar tashm disa struktura
t tilla kockore, prfshir ktu edhe

nj ur, pr t treguar se si mund

t vihet n funksion idea e tyre.
Ata thon se natyra vet ka krijuar
kockat dhe skeletet pr t zgjidhur
shum prej problemeve inxhinierike
q has edhe arkitekti, t tilla si ato
te mbajtjes s peshave dhe shprndarjes s forcave.
Williams thot se nuk ka dyshim q
skeleti sht m tepr efikas se
fardo lloj strukture t krijuar nga
njeriu.
Por kockat kan forma t parregullta far i bn ato t vshtira pr

t?i prdorur n ndrtesa. Pr kt

arsye arkitektt n fjal kan zhvilluar nj model matematikor i cili
tregon si t krijohen struktura t
ngjashme me ato kockore n
cilndo form q krkohet t jen.
Williams ka zbuluar se nj ekuacion
i thjesht mund t prdoret pr t
prshkruar krejt kallupin dhe
formn e nj strukture t
ndrlikuar si ajo e urs q ka
skicuar.

T ndrtosh nj ur t tr prej nj ekuacioni t vetm sht dika q ka

shum prparsi. Urat e derimsotme kan shpesh nj numr t madh
prbrsish me tipare t ndryshme mekanike. sht shum e vshtir t
kuptosh se si t gjith kto do t silleshin kur jan t vendosur s bashku n
nj struktur. Kshtu duke e prshkruar vetm me nj ekuacion mnyrn se
si do t sillej nj ur lehtsohet shum puna n llogaritjet.Julian Vincent i
Qendrs s Biomimetiks n Universitetin e Reading thot se nj prparsi
tjetr e nj strukture t till kockore sht pasja e vetm nj funksioni matematikor far bn q e gjith struktura t jet e lmuar, n kuptimin q
nuk ka pika sforcimi. Pikat ku lindin sforcime jan pika t dobta t
strukturs.Prve ktyre pas strukturave kockore ka nj bukuri q u mungon strukturave t derimsotme. Williams thot se kemi t bjm me nj
gjsend q prshkruan vetveten. Edhe copza m e vogl e ksaj strukture
do t prmbante t gjitha t dhnat e nevojshme pr ta krijuar at t trn.
Ai flet mbi nj pastrti matematikore.

Arkitektt q kan dizenjuar kt kompleks rezidencial, nj bashkpunim midis

JDS Architects, Cebra, SeARCH dhe Louis
Paillard, jan inspiruaredhe
nga natyra. Ndertesat e ndrtuara n breg
t detit te japin prshtypjen e nj ajsbergu
t madh. Kjo rezidenc gjendet n Aaehus,
Danimark

Biologjia
- Devet jan dy llojesh:
* Me nj gung, q jetojn n Azin
Perndimore dhe n Afrikn Veriore.
* Me dy gunga, q quhen baktriane, dhe t
cilat jetojn n Mongoli dhe n

Devet quhen ndryshe edhe anijet e

shkrettirave pr shkak t rrugve t gjata
q bjn dhe jo pr shkak t kapacitetit q

Zrin (britmn) m t lart nga t gjitha krijest e gjalla e ka Balena e Kaltr, 188
decibel. Zri i saj mund t dgjohet deri 853 km.

Macja n secilin vesh ka nga 32 muskuj!

- 15 milion qeliza gjaku prodhohen dhe shkatrrohen n trupin e njeriut gjat 1

sekonde.

N krahasim me trupin, kafsha q ka trurin m t madh sht milingona.

- Peshkaqent jan imun ndaj kancerit.

A e dini se stomaku ka nj acid hydroklorik, lnd grryese e njjt me at q prdoret pr t trajtuar metalet n industri. Ai mund t grryej hekurin. Por n stomak
gjithka sht perfekte. Mukusi q rrethon muret e stomakut ruan kt lng t mos
bhet e i dmshm por vetm t shrbej pr t tretur ushqimin.

Megjithse truri prbn vetm 2% t peshs s prgjithshme trupore t njeriut, ai

krkon 20% t kalorive dhe oksigjenit t trupit. Pr t mbajtur trurin n gjendje pune, tre arterie kryesore pompojn oksigjen pa pushim. Sikur qoft edhe njra prej
ktyre arterieve t dmtohet ose mos t pompoj nj her truri fillon mosfunksionimin normal.

Syt e njeriut jan t t njjts madhsi q nga lindja, por hunda dhe vesht
asnjher nuk reshin s rrituri!

bartin.