H THNG KIN THC V CHNG T TRNG

e
B
O

f
R

Lc lorenx

Thy: Nguyn Kim Anh THPT An M - BD

-------------------------------------------Bi vit ny tm tt ni dung l thuyt v phn loi mt s dng ton c bn
trong chng t trng nhm h tr cc em hc sinh trong vic:
- T tm hiu kin thc v t trng.
- nh hng n tp kin thc hc.
- Xc nh phng php gii quyt cc dng bi tp nh lng.

TM TT L THUYT
CH 1: T TRNG

1. Tm hiu v tng tc t: Nhng tng tc no c gi l tng tc t?

Tng tc gia nam chm vi nam chm, gia dng in vi nam chm, gia dng in vi dng in
u gi l tng tc t. Lc tng tc trong cc trng hp trn gi l lc t.
2. Tm hiu khi nim t trng: T trng tn ti u?
T trng tn ti xung quanh nam chm hoc dng in hay cc ht mang in chuyn ng.
3. Tnh cht c bn ca t trng: T trng c tnh cht c bn no?
T trng tc dng lc t ln nam chm, ln dng in t trong n hay ht in tch chuyn ng
trong n.
4. Cm ng t: - Cm ng t c trng cho t trng v phng din no?
Cm ng t l i lng c trng cho t trng v phng din tc dng lc. Cm ng t l i lung

vc t, k hiu B .
- xc nh phng, chiu ca cm ng t ngi ta s dng phng php no?
Dng nam chm th t vo trong t trng, khi nam chm th cn bng th: Phng ca trc nam

chm th l phng ca cm ng t B , chiu ca cm ng t l chiu t cc nam sang cc bc ca nam

chm th.
5. ng sc t: - ng sc t l g? C nhng tnh cht no?
* ng sc t l ng c v trong t trng sao cho hng ca tip tuyn ti bt k im no trn

BM
ng cng trng vi hng ca vc t cm ng t ti im .
M
* Tnh cht ca ng sc t :
Cc ng sc t ca mt t trng khng ct nhau.
(chiu ng sc)
Cc ng sc t l nhng ng cong kn.
mau (dy), tha ca cc ng sc phn nh ln, nh
ca cm ng t.
- Th no l t trng u?

T trng u l mt t trng m cm ng t ti mi im u bng nhau;

B
ng sc ca t trng
u l nhng ng thng song song, cch u nhau.
- Dng v chiu ca ng sc t c xc bng cch no?
S dng phng php t ph xc nh dng ng sc v dng nam chm th xc nh chiu
ng sc. (Hy trnh by PP t ph? )
CH 2: T TRNG CA DNG IN TRONG CC LOI MCH N GIN

1. T trng ca dng in trong dy dn thng di

Cc ng sc t c dng nh th no?
Cc ng sc t l nhng ng trn ng tm nm trong mt
phng vung gc vi dy dn v c tm nm trn dy.
im t, phng v chiu ca ng sc xc nh nh th no?
Thy: Nguyn Kim Anh_THPT An M_BD

BM

+ im t: ti im ta xt
+ Phng : Tip tuyn vi ng cm ng qua im ta xt
+ Chiu: Tun theo quy tc nm tay phi nh sau:
"Gi ngn tay ci ca bn tay phi hng theo chiu dng in, khum bn ngn kia xung quanh
dy dn th chiu t c tay n cc ngn tay l chiu ca ng sc t"
ln cm ng t xc nh bi biu thc no?
I
+ ln: B 2.10 7 . Trong r l khong cch t im kho st n dy dn, I l cng
r
dng in trong dy

2. T trng ca dng in trong khung dy trn:

Cc ng sc t c dng nh th no?
Cc ng sc t l nhng ng cong khp kn bao quanh dy dn. Ch c ng sc t i qua tm
khung dy l ng thng vung gc vi mt phng khung.
Cm ng t ti tm O ca dng in trn c bn knh R c phng chiu v ln nh th no?
+ Hng(Phng +Chiu): Tun theo qui tc nm tay phi nh sau:
"Khum bn tay phi theo vng dy ca khung sao cho chiu t c tay n cc ngn tay trng vi
chiu dng in trong khung , ngn ci choi ra ch chiu cc ng sc t xuyn qua mt phng
dng in"
+ ln:
I
I
I
i vi khung c 1 vng dy: B 2 .10 7 .
R

I
i vi khung c N vng dy : B N .2 .10 7 .
B
R
3. T trng ca dng in trong ng dy di:
I
Cc ng sc t c dng nh th no?
ng sc l cc ng cong khp kn, phn trong lng ng dy
l nhng on thng song song, cch u nhau.
Cm ng t ti mt im trong lng ng dy c phng chiu v ln nh th no?
+ Phng: Trong lng ng dy l t trng u, cm ng t c phng trng vi cc ng sc
t .
+ Chiu:
- Cc nam ca ng dy c I chy cng chiu kim ng h v cc ng sc i vo

- Cc bc c I chy ngc chiu kim ng h v c B i ra

+ ln:

B 4 .10 7 n.I

Trong n l s vng dy trn 1 m chiu di nn ta cn c cng thc sau: n

N
.
l

N: l s vng dy ; l: l chiu di ca ng dy (n v: m)

Ghi nh : I cng th nam, ngc th Bc ; B vo nam ra bc

CH 3: LC T

1. Lc t tc dng ln on dy dn mang dng in

+ im t: Trung im on dy c chiu di l

+ Phng: Vung gc vi mt phng cha l v B

+ Chiu : Tun theo qui tc bn tay tri nh sau:
"Xe bn tay tri sao cho cc ong cm ng t hng vo lng
bn tay, chiu t c tay n cc ngn tay ch chiu dng in, chiu

ngn tay ci choi ra 900 ch chiu lc t F "

Thy: Nguyn Kim Anh_THPT An M_BD

C th v nh sau:
I

+ ln: f BIl.sin( B, I ) . I l chiu ca dng in

2. Lc (t) tng tc gia hai dy dn // mang dng in

Lc tng tc gi hai dy dn // mang dng in c im t,
phng, chiu. ln nh th no?
+ Phng: Nm trong mt phng cha 2 dy v vung gc vi 2 dy.
+ Chiu:
- Lc ht nu hai dng in cng chiu
- Lc y nu hai dng in ngc chiu.
+ ln:
II
- Lc tng tc on dy c chiu di l: F 2.10 7 1 2 .l
r
II
- Lc tng tc on dy c chiu di l= 1m : F 2.10 7 1 2
r

II11

II22
F F FF

C th v nh sau:

I1

3. Lc lo-ren-x:
Lc lorenx l g?

F'

I2

q>0
Lc lorenx l lc t tc dng ln mt ht mang
in chuyn ng trong t trng.
Lc loren x c phng, chiu v ln nh th no?

+ Phng: vung gc vi mt phng cha v v B .

+ Chiu: Tun theo quy tc bn tay tri nh sau:
"Xe bn tay tri sao cho cc ng cm ng hng vo lng bn tay,
chiu t c tay n cc ngn tay l chiu chuyn ng ca ht mang in, chiu ngn tay choi ra

900 ch chiu ca f t ln ht mang in dng (+), cn ht mang in m (-) th chiu ngc

li"

+ ln: f q Bv. sin(v , B )

4. Lc t tc dng ln khung dy c dng in:

a/ Trng hp ng sc t nm trong mt phng khung dy.
- Lc t tc dng vo trung im hai cnh vung gc vi cc
ng sc (cnh AD v BC), to thnh ngu lc c tc dng
lm cho khung dy quay.
- Lc t tc dng vo hai cnh // v cc ng sc bng 0.
b/ Trng hp ng sc t vung gc mt phng khung dy.
Cc lc tc dng vo cc cnh ca khung dy u nm trong mt
phng khung dy, do v tr ny lc t khng c tc dng lm
cho khung dy quay.
c/ M men ngu lc t tc dng ln khung dy c dng in.
- Trng hp ng sc t nm trong mt phng khung dy v
vung gc vi hai cnh i din ca khung th ngu lc t gy ra
m men quay : M IBS ; S l din tch khung dy (m2)
- Trng hp ng sc t khng nm trong mt phng khung

dy, v tr vc t php tuyn n ca khung dy hp vi vc t B

mt gc th m men ngu lc l: M IBS sin .
- ng dng ca lc t tc dng ln khung dy:
+ Ch to ng c in mt chiu.
+ Ch to in k khung quay.

Thy: Nguyn Kim Anh_THPT An M_BD

FAD

FBC

I
A

FAD

FCD

D
I

FCB

FAB

I
B

PHN DNG BI TP
Dng 1 : Xc nh cm ng t ca 1 dng in
Phng php :
Vn dng cc kin thc v cm ng t ca dng in trong cc mch in n gin.
- V ln : ln cm ng t ca
I
* Dng in thng di: B 2.10 7 .
r
I
* Dng in trn: B N .2 .10 7
(Ti tm O khung dy c N vng dy)
R
N
7
* ng dy di: B 4 .10 n.I ; n
l
- Da vo cc qui tc hc xc nh phng chiu ca vct cm ng t.

Dng 2: Xc nh cm ng t tng hp
Phng php:

n
- p dng nguyn l chng cht t trng B Bi
i 1

- xc nh ln v phng chiu ca B ta tm cc vc t Bi ri vn dng:

* qui tc hnh bnh hnh hoc qui tc a gic tng hp vct
* nh l cosin tnh ln vect tng

Dng 3: Xc nh lc t
Phng php:
Loi 1/ Lc t tc dng ln on dy l mang dng in
+ im t: Trung im on l

+ ln: f BIl. sin( B, I ) .

+ Phng: vung gc vi mt phng (l , B) .

+ Chiu: theo qui tc bn tay tri
+ n v: N

Ch : Cn rn luyn v hnh xc nh ng quan h gia dng in I, cm ng t B v lc t f .

Loi 2/ Lc lo-ren-x
+ Bn cht : L lc t tc dng vo ht mang in chuyn ng trong t trng.

+ ln : f qBv. sin(v , B )

+ Phng: vung gc vi mt phng ( B, v ) .
+ Chiu: Theo qui tc bn tay tri.
Ch :

- Mt ht mang in chuyn ng vi vn tc v vung gc vi B th

lc lorenx ng vai tr l lc hng tm lm cho ht chuyn ng
trn qu o trn bn knh R.
v2
- Cng thc lc hng tm : Fht m .
R
Loi 3/ Lc tng tc t gia hai dng in thng di, song song
Loi 4/ M men lc tc dng vo khung dy mang dng in.
PP: Vn dng cc kin thc ni trn gii quyt bi ton theo
yu cu ca .

e
f Fht

B
O
R

CHC CC EM THNH CNG

Thy: Nguyn Kim Anh_THPT An M_BD