Evropske Integracije PDF

VLADA CRNE GORE
UPRAVA ZA KADROVE
Sinia Bjekovi
EVROPSKE INTEGRACIJE
PRIRUNIK ZA POLAGANjE STRUNOG ISPITA
Podgorica, 2008.
E VROPSK E INT EG R ACI J E

PRIRUNIK ZA POLAGANjE STRUNOG ISPITA
Izdava
Uprava za kadrove CG
Urednik
Svetlana Vukovi
Autor
Sinia Bjekovi
Lektor
Itana Stanii
Tehnika obrada
Tatjana Vukevi
Dizajn
Studio KNB, Podgorica
Lidija Savkovi-Vukovi
tampa
Digital Print Centar, Podgorica
Tira
1000 primjeraka
Uprava za kadrove
Jovana Tomaevia bb, 81000 Podgorica
tel/fax: 081/201-036, info@uzk.cg.yu
tampanje ove publikacije struno i finansijski je podrao projekat Program

za razvoj kapaciteta-zajednika inicijativa Vlade Crne Gore ,Fondacije Institut za otvoreno drutvo i Programa Ujedinjenih nacija za razvoj.
SADRAJ
UVODNA RIJE
UVOD
1.
ISTORIJAT IDEJE JEDINSTVENE EVROPE
11
2.
RAZVOJ EVROPSKIH INTEGRACIJA
17
3.
STVARANJE EVROPSKE UNIJE

3.1 Institucije Evropske unije
3.2 Ostali organi unije
3.3 Postupak donoenja odluka u EU (legislativni postupak)
25
29
36
37
4.
PRAVO EVROPSKE UNIJE

4.1 Izvori komunitarnog prava
4.2 Dejstvo pravnih akata
4.3 Harmonizacija
4.4 Prava i slobode u EU
4.5 Sloboda kretanja kapitala i sloboda plaanja
4.6 Ljudska prava u EU
41
43
45
46
47
50
51
5.
USTAV EU
55
6.
ODNOSI SA TREIM ZEMLJAMA

59
6.1 Pakt za stabilnost jugoistone Evrope
i odnos prema zemljama regiona
61
6.2 Sporazum o stabilizaciji i pridruivanju
62
PITANJA
65
LITERATURA
67
UVODNA RIJE

Prirunik za polaganje strunog ispita za rad u dravnim organima predstavlja rezultat saradnje
Programa za razvoj kapaciteta,Ministarstva pravde i Uprave za kadrove.
Saradnju sa ovako strunim institucijama Uprava za kadrove vidi kao kljuan elemenat svojih programskih aktivnosti i ovom prilikom zahvaljujem se Programu za razvoj kapaciteta to su prepoznali znaaj i
finansirali cjelokupni projekat.

Vanost projekta Prirunika za polaganje strunog ispita koji je zapoet u julu mjesecu 2007 godine, je u tenji da omogui svim zainteresovanim licima a prvenstveno pripravnicima i novozaposlenim
da to lake savladaju predmetnu materiju s obzirom da je to sada objedinjeno na jednom mjestu.

Zbog toga je Uprava za kadrove modul Osposobljavanja pripravnika i novozaposlenih za rad
u dravnim organima uvrstila kao temu u Program strunog usavravanja za 2008/9 godinu i time
dala mogunost svim zainteresovanim licima da pohaaju obuku prije nego pristupe samom polaganju
dravnog ispita.

Prirunik je izradila grupa autora,eksperata pravnih i ekonomskih nauka i sam prirunik daje
odlinu bazu za dalje struno usavravanje dravnih slubenika i nametenika.

Na kraju bih eljela da se zahvalim svima koji su doprinijeli da ovaj prirunik bude uraen i
istiem da e Uprava za kadrove i dalje sprovoditi sline projekte i time unaprijediti kvalitet znanja
dravnih slubenika i nametenika.
Direktorica
Svetlana Vukovi

Demokratske reforme i razvoj procesa evropskih integracija u Crnoj Gori zahtijevaju obrazovane i
struno osposobljene dravne slubenike i namjetenike bez kojih nema efikasne dravne uprave i kvalitetnog rada dravnih organa u cjelini. U tom smislu veoma je vano, kako dodatno usavravanje dravnih
slubenika, tako i osposobljavanje novozaposlenih u dravnim organima za njihov redovan rad. Garancija posjedovanja neophodnih znanja za rad u dravnim organima obezbjeuje se polaganjem posebnog
strunog ispita.

Posebna Uredba o Programu i nainu polaganja strunog ispita za rad u dravnim organima
donesena je 2005. godine, ali niz razloga ukazuje na potrebu njenog inoviranja i usklaivanja sa novim
potrebama i tokovima ukupnih reformi u dravnoj upravi. Prvo, ona je donesena u vrijeme funkcionisanja dravne zajednice i starog Ustava RCG, tako da se sadraj Programa morao uskladiti sa novim
ustavno-pravnim poretkom. Drugo, u njemu nije bilo sadraja o evropskom pravnom poretku, pa se zbog
daljeg toka procesa evropskih integracija, morao ugraditi poseban i izuzetno vaan segment evropskog
pravnog poretka (acquis communautaire) u ovaj Program. Tree, u meuvremenu su uinjene i znaajne
daljne reforme u oblasti radnog i privrednog prava koje, takoe, treba da budu unesene u novi Program.
Na osnovu toga logino je proizala i potreba za obezbjeivanjem jednog specifinog, namjenski uraenog
prirunika za polaganje ispita po novom Programu. Svi koji polau struni ispit do sada su bili prinueni
da tragaju za brojnim zakonima, razliitim fakultetskim udbenicima ili skriptama, to je izazivalo dodatne probleme.

Prirunik za polaganje strunog ispita za rad u dravnim organima rezultat je saradnje Programa
za razvoj kapaciteta sa Ministarstvom pravde i Upravom za kadrove. Radi njegove izrade oformljena je
posebna ekspertska grupa koja je analizirala raniji Program i nain polaganja strunog ispita i na temelju
aktuelnih potreba i uporednih iskustava pripremila novi program usklaen sa tokovima reformi u drutvu
i, posebno, obavezama dravne uprave u procesu evropskih integracija. Novi program i ovaj prirunik su
uraeni sa ciljem da doprinesu poveanju kapaciteta svih dravnih organa tako to e unaprijediti kvalitet
znanja dravnih slubenika i namjetenika koji su duni da polau struni ispit za rad u dravnim organima.

Program razvoja kapaciteta (Capacity Development Programme - CDP) se razvija kao specifian
model izgradnje administrativnih i institucionalnih kapaciteta u Crnoj Gori za dalji razvoj procesa
evropskih integracija. Kljuna podrka CDP-a usmjerava se na graenje i jaanje struktura za implementaciju Sporazuma o stabilizaciji i pridruivanju, potpisanog 15. oktobra 2007. godine. S obzirom
da je cilj Programa za razvoj kapaciteta da pomogne kvalitet rada dravne administracije logina je i
podrka CDP stvaranju reformisanog Programa polaganja strunog ispita za rad u dravnim organima i
tampanju odgovarajueg prirunika za sve one koji imaju visoku ili viu kolsku spremu.

Nadamo se da e Prirunik za polaganje strunog ispita za rad u dravnim organima doprinijeti
kvalitetnijem i efikasnijem radu administracije i daljem toku reformisanja dravnih insitucija u sklopu
procesa evropskih integracija.
Dragan uri
Program za razvoj kapacieta
UPRAVA ZA KADROVE
EVROPSKE UNTEGRACIJE / Sinia Bjekovi
Uvod autora

Govorei o evro-atlantskim integracijama u konceptu meunarodnih odnosa na globalnom i regionalnom planu Evropska unija se prosto namee kao formalni i sutinski izazov svim
ostalim regionima u svijetu. Nekoliko je bitnih razloga zbog ega se ona koristi kao pojam i model
integracije koja je dostigla najvii domet u odnosu na sve postojee integrativne procese. Kada to
kaemo imamo u vidu njene korijene, nastanak i razvojnu dinamiku.

U dananjim okvirima Evropska unija ini grandiozan projekat jedinstva zasnovan na
ueu 27 vrlo heterogenih zemalja i brojem od neto preko 490 miliona stanovnika u svim zemljama lanicama. Ako ovim statistikim podacima dodamo jo jedan broj zemalja koje se nalaze
pred njenim vratima, onda imamo u vidu da se njen uticaj i njena struktura proteu na cijeli
geografski pojam Evrope i sve njene demografske, ekonomske i politike potencijale. Tim prije to
se razvoj Unije kao cjeline vrlo esto preplie sa jo nekoliko integrativnih procesa koji se deavaju
na tlu Evrope i van njenih granica.

U geografskom smislu Evropska unija ini 7,3 % ukupnog stanovnitva lociranog na 3 %
zemljine povrine.

Isto tako, u ekonomskom smislu Evropa ini vrlo snaan institucionalni potencijal sa visokim stepenom uea u bruto drutvenom proizvodu na globalnom planu (treina svjetskog
ekonomskog output-a), kao i u oblasti spoljno trgovinskih odnosa. Tako Evropska unija ostvaruje
jednu od dominantnih uloga u globalnom ekonomskom prostoru.

Kao poseban fenomen EU se shvata i kao para-dravna tvorevina jer ima sve elemente
jedne drave: teritoriju (ine je teritorije drava lanica), stanovnitvo (pojam graanstva EU),
organizaciju vlasti i sopstveni pravni okvir (jurisdikciju). Ali isto tako EU ima sve elemente
meunarodne organizacije: stvorena je meunarodnim ugovorom, ima drave lanice tog ugovora,
svoja tijela, oblast regulisanja prava i obaveza (predmet ugovora) i poseban status (subjektivitet) u
meunarodnom pravu iako Unija svojstvo pravnog lica pozajmljuje od Evropskih zajednica.
ISTORIJAT IDEJE
JEDINSTVENE EVROPE
UPRAVA ZA KADROVE
ISTORIJAT IDEJE JEDINSTVENE EVROPE

Moderni istorijat evropskih integracija vezuje se za vrijeme nakon Drugog svjetskog
rata kada ideje evropskog jedinstva dobijaju svoj formalni okvir u zakljuivanju meudravnih
ugovora i svoj materijalni izraz kroz djelovanje institucija na unutranjem i spoljanjem planu.
Meutim, ideja evropskog zajednitva znatno je starijeg datuma i skoro da ne postoji ni jedan
period istorije civilizacije od antikih vremena do danas koji nema utemeljenje u postojeem
konceptu Evropske unije, bilo da se radi o stratekim politikim pitanjima ili pak kulturnoj
matrici na kojoj poivaju evropske integracije.

Ako se za period antike Grke ili Rima ne moe govoriti o jasnom profilu zajednitva
kao specifinom cilju povezivanja, onda se ve od Srednjeg vijeka i kasnije jasno prepoznaju
obrisi dananje Evrope i njenih integrativnih tokova. Naroito je to vidljivo od vremena novovjekovnih filozofskih kretanja u kojima se mislioci tog vremena jasno okreu ka modelima povezivanja unutar evropskih granica. Izbjegavajui navoenje svih mislilaca i njihovih
ideja proetih kroz filozofske spise toga vremena mogue je sublimirati najvei broj njihovih
razmiljanja u jedinstveni stav o potrebi stvaranja vre integracije (kroz federalni ili neki
drugi oblik zajednitva), koji e omoguiti opti razvitak Evrope na naelima ravnopravnosti
njenih drava i nesmetanim tokovima drutvenih resursa kao to su ljudi i ekonomska dobra.
Istovremeno, ove tenje se dopunjavaju zahtjevom za stvaranjem prostora bezbjednosti, stabilnosti i nesmetanog napretka u okviru zajednitva putem plediranja za optom evropskom
moi.

Ovakvu sublimaciju moemo nai kod Viktora Igoa koji je dao vrlo ubjedljivu viziju
evropskih integracija svodei je na sljedeu tezu: Na kontinent bie drava jednog naroda,
bez granica, bez carina, bez zabrana, sa slobodnim protokom ljudi i roba..., u isto vrijeme
najavljujui uvoenje jedinstvene monete kroz pokrie koje obezbjeuju sve evropske drave.

Slinu poziciju ustanovio je i Pan-evropski pokret koji u svom manifestu i tokom
kongresa 1926. godine osnauje ideju ujedinjene Evrope po ugledu na organizaciju Sjedinjenih Amerikih Drava, uz ravnopravnost nacionalnih drava i prevazilaenje francuskonjemakog konflikta, pouzdane garancije za dravne granice, sklapanje saveza sa Rusijom,
stvaranje carinske unije i jedinstvenog privrednog podruja.

Uoljivo je da kroz sve navedene projekte dominira zahtjev za ravnopravnou lanica,
bez dominacije bilo koje drave ili cijelog saveza, s tim to se posebno potencira uloga pojedinih drava na kojima lei posebna odgovornost za uspjeh cijelog procesa. Pri tome se najee
pominju tri drave: Velika Britanija, Njemaka i Francuska, bilo da se radi o prevazilaenju
njihovih meusobnih konflikata, bilo da je u pitanju vodea uloga u evropskim integracijama.

Period tokom i nakon Drugog svjetskog rata samo je dao dodatni argument u prilog
ujedinjenju Evrope emu su doprinos dale drave, jednako koliko i politiari koji su obiljeili
12
postratovsku politiku scenu u Evropi. Imajui u vidu njegovu ulogu u svim dogaajima toga
vremena hronolozi evropskih integracija posebno apostrofiraju teinu podsticaja koji je dao
britanski politiar Vinston eril, pledirajui za novom politikom strukturom u Evropi u
cilju stvaranja prostora mira, sigurnosti i slobode. Njegova viziija ide ka modelu sjedinjenih
evropskih drava pri emu se insistira na aktivnom ueu drava koje su spremne za jedan takav projekat, uz ostavljen prostor za sve one drave koje nijesu spremne da se odmah
ukljue, ali svoju budunost vide u toj zajednici. Prvi korak na tom putu eril vidi u partnerstvu izmeu Njemake i Francuske konstatujui da nema preporoda Evrope bez duhovno
velike Francuske i duhovno velike Njemake:

Zato ne bi postojala Evropska grupa koja moe dati jedinstven osjeaj irenju patriotizma i zajednikog dravljanstva razorenim narodima ovog turbulentnog i monog kontinenta i zato da ona opravdano ne zauzme svoje mjesto sa drugim velikim integracijama u
odreivanju sudbine ovjeanstva....

U ovom periodu snaan uticaj na razvoj evropskih integracija ostvario je Evropski
pokret federalista koji je okupljao neto oko 60 udruenih nacionalnih grupa sa preko 100.000
lanova, kao i Pokret za ujedinjenu Evropu koji je 1947. godine formirao sam Vinston eril.
Ovaj proces je kulminirao odravanjem Evropskog kongresa u Hagu u maju 1948. godine,
na kojem su izloena dva koncepta budunosti evropskog zajednitva: jedan federalistiki sa
naglaskom na supranacionalnu evropsku organizaciju i drugi neto umjereniji koji je zastupao
tezu o konfederalnom udruivanju. Prevagu je odnio koncept meudravne organizacije na
kojemu e se zasnivati sve nastupajue forme organizovanja evropskih drava u tom periodu.

Znaajan impuls evropskim integracijama dolazio je i sa prostora van teritorije Evrope, naroito Sjedinjenih Amerikih Drava. Svakako da je najpoznatiji instrument bio tzv.
Maralov plan projektovan da potpomogne ekonomsku obnovu ratom razorene Evrope. Kao
jedan od proizvoda ove strategije uslijedilo je formiranje Organizacije za evropsku ekonomsku saradnju (OECD), ije su lanice meusobno ukinule trgovinske barijere i promovisale
koncept privredne saradnje.

Pa ipak, najznaajniji dogaaj u postratnoj Evropi bilo je formiranje Savjeta Evrope,
koji je za svoje ciljeve postavio formiranje sistema koji se zasniva na demokratiji, vladavini
prava, potovanju ljudskih prava i sloboda i slobodi trita. Pored izvjesne podudarnosti sa
ciljevima drugih integrativnih procesa, Savjet Evrope je uspio da povee interes veeg broja
evropskih drava, od kojih e neke znatno kasnije postati sastavni dio Evropskih zajednica,
odnosno Evropske unije. Osim toga, u okviru ovog tijela e se javiti prilino efikasna sudska
kontrola ugovornih obaveza kao jedinstven primjer u svjetskim razmjerama.

Konano, jo jedna organizacija ima znaajnu ulogu u procesu evropskih integracija,
iako se radi o organizaciji sa posebnim organizacionim, funkcionalnim i stratekim karakteristikama. Organizacija za evropsku bezbjednost i saradnju (OEBS/OSCE) je formirana u periodu nakon okonanja hladnog rata radi uvrivanja procesa saradnje i prevazilaenja konflikata na teritoriji Evrope, dok je EU kreirana upravo da onemogui nastajanje unutranjeg
13
UPRAVA ZA KADROVE
konflikta putem ekonomske (a kasnije i politike) integracije drava lanica i razvoja supranacionalnih institucija. Primarni cilj osnivanja OEBS-a bio je da smanji tenzije blokovske podijeljenosti i omogui nesmetan dijalog i meusobne kontakte u Evropi. Dalji razvoj ove organizacije zasnovan na zavrnim dokumentima iz Helsinkija i posebno dijelovima koji se tiu
razrade njihove tzv. ljudske dimenzije, umnogome korespondira sa ciljevima EU kada se to
tie bezbjednosti i politike stabilnosti evropskog prostora u kojemu koegzistiraju sadanje i
budue lanice Unije.
14
15
RAZVOJ EVROPSKIH
INTEGRACIJA
UPRAVA ZA KADROVE
RAZVOJ EVROPSKIH INTEGRACIJA

Iako ideoloki polarizovana, slika Evrope nakon Drugog svjetskog rata i naroito ambicije politikih ideologa pruale su sasvim drugaiju viziju perspektive od one koja se desila.
Naime, ideja evropskog jedinstva proimala se iznad drutvenog ureenja evropskih drava
pokuavajui da obuhvati i zemlje socijalistikog bloka. Nakon neuspjenog pokuaja da se i
ove zemlje pridobiju za nastavak integrativnog procesa, uslijedilo je formiranje Savjeta Evrope
koji je pretea svih ostalih evropskih integracija.

Nekako u isto vrijeme javljaju se tenje za veim stepenom integracija u ekonomskoj
sferi. Razlozi su bili vrlo praktine prirode: rekonstrukcija razvojnog privrednog ambijenta,
stvaranje zajednikog trita i otklanjanje istorijskih antagonizama izmeu pojedinih drava
unutar tog sistema.

Osnovna ideja potekla je od francuskog komesara za planiranje ana Monea i francuskog ministra spoljnih poslova Roberta umana, koji su u osnovi bili pragmatini federalisti. No, i pored toga oni su bili miljenja da se integracija moe ostvariti metodom malih koraka u kojima je nacionalni suverenitet manje dovoen u pitanje u odnosu na vie politike
oblasti kakve su odbrana i spoljna politika. Na inicijativu francuskog ministra spoljnih poslova Roberta umana (umanov plan iz 1950. godine) i po ideji Monea ovaj metod funkcionalne integracije zaivljava ve naredne godine kada dolazi do osnivanja Evropske zajednice za
ugalj i elik sa ciljem obezbjeenja zajednikog trita, odnosno njegove zajednike kontrole,
planiranja i korienja ovih resursa i njihovih derivata. Osim to je to bio trenutak utemeljenja evropskih integracija, radilo se i o otklanjanju prepreka u odnosima izmeu Francuske
i tada jo uvijek nesuverene Njemake, kojoj je ovakav aranman omoguavao da vodi i
meunarodne pregovore.
Kljuni principi integracija na kojima se zasniva plan o formiranju prve zajednice projektovani su tako da omogue ostvarenje sljedeih ciljeva:
|| Postepeno ujedinjenje Evrope na osnovama stvarne solidarnosti i politike malih koraka
|| Ukidanje antagonizma izmeu Francuske i Njemake sa njihovom primarnom ulogom
u ujedinjenju i otvorenou za pristupanje ostalih evropskih drava
|| Prvi koraci sprovode se u tano odreenim oblastima (ugalj i elik), tako da se one
stavljaju pod zajedniku upravu
|| Jedinstvo ekonomskih interesa treba da se odrazi na ivotni standard stanovnitva i
bude osnov zajednitva u Evropi
|| Odluke zajednike uprave moraju biti obavezne za zemlje lanice i prinudno sprovodljive, a sama uprava sastavljena od nezavisnih lica po principu jednake zastupljenosti.
18

Zajednica dobija i svoje organe: Zajedniku skuptinu, Visoku vlast sa izvrnim
ovlaenjima, Ministarski savjet i Sudsko vijee koje je nadgledalo tumaenje ugovora. Na
ovom modelu se razvijalo i kasnije ustrojstvo evropskih zajednica. Tako je po prvi put dolo
do formiranja nadnacionalne strukture koja je kontrolisala vrlo vane oblasti ekonomije, pa
i donoenje politikih odluka u ovim oblastima koje su do tada bile u iskljuivoj nadlenosti
drava lanica. Osnivaki ugovor u Parizu potpisalo je est drava (pored Francuske i Njemake
to su bili jo Italija, Belgija, Holandija i Luksemburg).

Bilo je vie nego oigledno da se poetne ambicije znatno razlikuju od onoga to sama
integracija podrazumijeva i emu su njeni kreatori teili. Zato e period sredinom pedesetih
godina biti obiljeen pokuajima za stvaranje vrih politikih i bezbjednosnih mehanizama
(stvaranje Evropske politike zajednice i Evropske odbrambene zajednice). Meutim, u pregovorima o osnivanju ovih zajednica dominirao je vrst stav nacionalnog suvereniteta po ovim
pitanjima (naroito se Francuska nije htjela odrei prava da na nacionalnom nivou regulie
ova pitanja). Nakon to je ova ideja propala, itava integracija se vraa na funkcionalni model,
sa idejom da se ostvare dalje integracije u novim oblastima koje nijesu bile pokrivene prvim
ugovorom.

Tako zapoinju pregovori o zakljuivanju novih ugovora koji se okonavaju stvaranjem
dvije nove zajednice Evropske ekonomske zajednice i Evropske zajednice za atomsku energiju (Rimski ugovori). Kada se poveu oblasti regulisanja u sve tri zajednice lako je zapaziti
da se osim integrativnih procesa radi o vitalnim i stratekim razvojnim resursima koji imaju
direktan uticaj na razvoj, politiku stabilnost i bezbjednost unutar granice zajednica, ali i van
njih.

U fazi pregovaranja jasno su se iskristalisali vrlo heterogeni interesi zemalja uesnica u
tom procesu. Ovaj faktor e bitno uticati na dinamiku irenja evropskih integracija i produbljivanju oblasti koje one reguliu. Sama integracija je oigledno bila projektovana tako da njen
uspjeh stoji u neposrednoj vezi sa funkcionisanjem integracije kao cjeline, a ne samo njenih
djelova. Tako bi recimo uspjeh EUROATOM-a bio u direktnoj korelaciji sa zaivljavanjem
zajednikog trita. U isto vrijeme neke ideje koje nije bilo mogue sprovesti samostalno
imale su izgleda na uspjeh samo ako bi se postigao kompromis na viem stupnju u okviru
zajednica kao cjeline.

Namjera daljeg irenja oblasti regulisanja u okviru zajednica bila je jasna, pogotovo u
ekonomskoj sferi: ilo se ka daljem ekonomskom jedinstvu sa ciljem da se stvori zajedniko
trite se slobodnim protokom ljudi, roba, usluga i kapitala. Ovaj plan je postepeno sporovoen
u ivot sa dosta oscilacija u dinamici i prepreka njegovom punom zaivljavanju, u emu je
uvijek u fokusu bio odnos prema pristupu regulisanja: meudravno u odnosu na nadnacionalno. Problem se odraava kako po pitanju dubine samih integracija (oblasti djelovanja),
tako i u odnosu prema nainu funkcionisanja samih zajednica, odnosno njenih institucija.

Obzirom da se stvarao utisak o sporosti implementacije Rimskih ugovora poetkom
60-ih uinjen je jo jedan pokuaj stvaranja jednog opteg politikog okvira. Tzv. Fueov plan
19
UPRAVA ZA KADROVE
ili Fueovi pregovori imali su za cilj da ustanove koncept labavog politikog usaglaavanja
drava lanica, ime se naputa nadnacionalni koncept i vraa na oivljavanje meudravnog
modela kao dominantnog. Meutim, ni ovaj projekat blie politike saradnje nije uspio.

Istovremeno se aktiviraju i neki procesi koji nijesu vezani samo za unutranji prostor
koji pokrivaju zajednice. Na insistiranje Velike Britanije u tokholmu je stvorena Evropska asocijacija slobodne trgovine (EFTA), obuhvatajui i dio zemalja koje nijesu bile lanice
EEZ.
Tako dolazimo do nove etape u razvoju Evropske unije koja obuhvata vrijeme od stupanja
na snagu Rimskih ugovora 1958. godine do prve opirne revizije ugovora, tzv. Jedinstvenog
evropskog akta 1987. godine. U ovoj fazi su posebno vani sljedei aspekti integracija:
||
||
||
||
razvoj institucionalne strukture i oblasti ureenja odnosa unutar zajednica;

razvoj materijalne saradnje;
razvoj lanstva zajednice, i konano
novine koje su bile povezane sa nastankom irih integracija u oblasti trgovinskih sloboda

Ovu fazu razvoja EU karakteriu promjene u njenoj funkcionalnoj i materijalnopravnoj strukturi. To se ponajprije odnosi na osnivanje zajednikih institucija za tri postojee
zajednice (EZU, EEZ, EUROATOM), to je uinjeno tzv. fuzionim (spajajuim) ugovorom
po kojem izvrna tijela tri zajednice dobijaju jedinstvenu Komisiju i Savjet. Fuzioni ugovor je
ratifikovan tokom 1965. godine, a stupio je na snagu 1967. godine. Od toga trenutka objedinjeni su organi sve tri zajednice koji su do tada djelovali potpuno odvojeno i samostalno.

Odmah na kraju ovih promjena u institucionalnoj strukturi na dnevni red je dola
odluka o promjeni u nainu njenog finansiranja, tako to se umjesto dotadanjeg davanja
finansijskih priloga od strane drava lanica uvode stabilniji i vei prihodi koje Evropske
zajednice ubiraju samostalno i bez posredovanja drave. To je uzrokovalo potrebu uspostavljanja Evropskog finansijskog (revizorskog) suda, kao i prenoenje veih nadlenosti vezanih
za budet na Evropski parlament.

U politikoj strukturi vaan dogaaj predstavlja uvoenje direktnih izbora za Evropski parlament, to je bilo zakljueno 1976. a ratifikovano od strane svih drava lanica ve
1978. godine. Prvi direktni izbori za Evropski parlament odrani su 1979. godine, pri emu
je uee graana na tim izborima iznosilo u prosjeku neto iznad 60%.

Ove djelimine promjene nijesu bile toliko znaajne za razvoj Ustava, koliko su to prethodno bila druga dva faktora:

Prvi faktor je bio tzv. Luksemburki kompromis s poetka 1966. godine. Na samom
poetku dogovor je bio da Savjet ministara (centralni organ EEZ-a), ugovorom od 1966. godine sa donoenja jednoglasnih odluka pree na donoenje odluka veinom. Francuska vlada
pod vostvom De Gola je ovo odluno odbila.
20

Kada se sredinom 1965. godine nije mogao postii dogovor o finansiranju agrara, francuska vlada je povukla svog predstavnika iz Savjeta ministara. Ova tzv. politika prazne stolice
bila je prva kriza EEZ-a, a prevaziena je u januaru 1966. ve pomenutim Luksemburkim
kompromisom po kome u sluajevima kada su u pitanju vitalni interesi jedne od drava
lanica nema odluivanja veinom, odnosno preglasavanja.

Drugi faktor uticaja predstavljalo je odluivanje Evropskog suda pravde (Sud Zajednice). Nizom odluka ovog suda faktiki je promijenjena sadrina EEZ-Ugovora (koji je u
svojoj prvobitnoj formi jasno predstavljao ugovor izmeu dvije ili vie drava) ime su mu
dodijeljene karakteristike Ustava.

U vezi sa statusom Suda uveden je princip neposrednog i direktnog primjenjivanja
prava Evropske zajednice - to znai da se na svakom graaninu Evropske zajednice direktno
i neposredno, dakle bez uplitanja matine drave, moralo primjenjivati pravo Evropske zajednice, ime je uveden primat prava zajednice nad pravom nacionalnih drava. U nacionalne
sudove jednom veoma ciljanom i razumnom strategijom uvedeno je pravo Evropske zajednice, tako da su oni pri pravnim nejasnoama u pitanjima iz oblasti ovog prava bili obavezni
traiti miljenje Evropskog suda. Na ovaj nain, putem prakse Evropskog suda pravde, sasvim
ispravno moemo rei da je - tiho i nenametljivo - ustanovljeno pravno ureenje koje je liilo
na pravna ureenja nacionalnih drava, ali se prostiralo znatno iznad svega to je do tada bilo
poznato kao forma u oblasti meudravnih odnosa.

Razvoj materijalne saradnje okarakterisan je sprovoenjem ciljeva definisanih u Ugovoru. Tako su, kao primjer, realizovani ciljevi u dva kljuna podruja: Zajednika agrarna
politika i Carinska unija. Ova posljednja, koja je zapravo bila predviena tek za decembar
1969. godine, profunkcionisala je ve od juna 1968. godine, dakle punih 18 mjeseci ranije.
Uspostavljanje Carinske unije ustanovilo je jedinstven reim unutranjih carina koje su se
primjenjivale prilikom uvoza, odnosno izvoza robe izmeu zemalja lanica EZ, ali istovremeno i jedinstven sistem carina u odnosu na tree zemlje. Carinska unija je donijela viestruko
koristan ekonomski efekat na nain to je trgovinska razmjena izmeu zemalja lanica
viestruko uveana u narednoj deceniji, a isto tako i bruto nacionalni proizvod je zabiljeio
visoku stopu rasta.

Vrijeme od stvaranja evropskih zajednica do prve revizije ugovora 1987. godine
karakterie intenzivna debata o osnovnim procesima unutar evropskih integracija: proirenju
i produbljenju. Ovaj prvi u sutinskom smislu znai novo politiko i geografsko dimenzionisanje evropskog prostora (nove lanice), dok je sutina produbljenja orijentisana na nove
oblasti saradnje izmeu drava i djelovanje unutar institucija zajednice.

U geografskom i politikom smislu proirenje u tom periodu obuhvatilo je dvije faze:
prvu, koja se odnosila na irenje ka sjeveru (Velika Britanija, Republika Irska i Danska 1973.
godine) i drugu koja je oznaila irenje ka jugu (Grka 1981.godine, odnosno panija i Portugalija 1986. godine).

Na taj nain Zajednici je uspjelo da u manje od 20 godina postojanja broj lanica
povea tano za dva puta, s ime je povezan cijeli niz njenih funkcija i razliitih uticaja. Vei
21
UPRAVA ZA KADROVE
broj drava lanica pokazao je porast heterogenosti interesa i stavova pred pitanjem emu slui
EEZ (Evropska ekonomska zajednica) i na koji nain bi se ona trebala dalje razvijati.

U oblasti materijalne politike stavljeni su novi akcenti. Na primjer, razlozi uvoenja
Evropskog fonda za regionalni razvoj 1975. godine, te stalna nadgradnja regionalne politike
bez sumnje se trebaju objasniti pristupanjem strukturalno slabih zemalja, kao to su Grka i
Portugal.
Tako dolazimo do kraja ove etape evropskih integracija, odnosno do prve velike revizije Ugovora putem Jedinstvenog evropskog akta (Single European Act). Novine koje se mogu vezati
za ovaj dokument su, ukratko, sljedee:
|| Preuzimanje jednog cijelog niza politikih oblasti u okvir politike koja se bazirala na
Ugovoru. Ovdje pripada politika zatite ivotne sredine, koju smo ranije ve pominjali,
ali i istraivaka i tehnoloka politika, kao i regionalna politika.
|| Preuzimanje ostvarenja slobodnog, povezanog trita kao posebnog cilja i njegovo
definisanje Ugovorom.
|| Modifikacija i dopuna postojeih modela odluivanja. To je, pored ostalog, i uvoenje
novog procesa odluivanja, koji je predviao da se odluke u Savjetu ministara donose
kvalifikovanom veinom kao i bitan porast mogunosti uticaja Evropskog parlamenta
koji je do tada imao samo savjetodavnu funkciju.
|| Po prvi put, donose se ugovorna pravila za spoljnopolitiku saradnju drava lanica.
Ovdje se, dodue, radilo o spoljno-politikoj saradnji sa dravama van Evropske zajednice.

Jedinstveni evropski akt se smatra posebno znaajnim sa aspekta budunosti evropskih
integracija. Ovaj akt je oznaio kraj perioda letargije u razvoju Zajednice koji se esto naziva
evrosklerozom i pokretanje procesa punog zaivljavanja prevashodno ekonomskih sloboda
unutar Zajednice, postavljajui osnove budue Evropske unije kao zajednice bez ekonomskih
granica. U tom smislu kao jedan od ciljeva projektovano je sada ve jedinstveno unutranje
(a ne samo zajedniko) trite, sa jedinstvenim pravilima, u kojemu e se ovaj proces realizovati.

Sljedea etapa EU-razvoja obuhvata period od Jedinstvenog evropskog akta do stupanja na snagu Ugovora o Evropskoj uniji, krajem 1993. godine. Od prve revizije Ugovora
do ove revizije proteklo je samo pet godina, to u velikoj mjeri govori o stepenu postignutog
jedinstva u odnosu na budunost EU.
Razlozi su interni i eksterni:
|| Interni faktori uticaja imali su prije svega veze sa oiglednom sopstvenom dinamikom
koju je integracijski proces dobio stvaranjem slobodnog trita i jedinstvenim evropskim aktima. Tako su se stvorile nove dodirne take, izmeu ostalog, u monetarnoj
politici, useljenikoj i politici azila, suzbijanju kriminala i u socijalnoj politici. Osim
22
||
toga, naelno se sticao opti utisak deficita demokratije unutar Evropske zajednice.
Eksterni faktori, koji su uzrokovali produbljenje integracija bili su: rastua nesigurnost
u meunarodnim i regionalnim odnosima zbog procesa transformacija u socijalistikim
zemljama; perspektiva mogueg pristupa bar nekih od ovih zemalja, koja nije bila
mogua bez revizije postojeih ugovora; ekonomska globalizacija koja je poveala
neefikasnost privrednih i socijalno-politikih mjera unutar samo jedne drave.

Svi ovi faktori zajedno djelovali su na Evropsku komisiju i Parlament, ali i veinu
drava lanica u smislu potrebe daljeg produbljivanja unutranjih odnosa. Od strane Velike
Britanije vrena je opstrukcija produbljivanja samog nivoa integracija. Zbog toga je put ka
daljim integrativnim procesima bio u vremenskoj dimenziji relativno dug, a istovremeno i
sadrinski teak.
23
STVARANJE
EVROPSKE UNIJE
UPRAVA ZA KADROVE
STVARANJE EVROPSKE UNIJE

Ugovor o Evropskoj uniji potpisan je 7. februara 1992. godine i stupio na snagu 1.
novembra 1993. godine. On je bio rezultat razliitih unutranjih i spoljanjih faktora. Na
spoljanjem planu, pad komunizma u istonoj Evropi i posljedice ujedinjenja Njemake dali
su novi podsticaj osnaenju meunarodnog poloaja Zajednice. Na unutranjem planu zemlje
lanice su izraavale snanu podrku nastavku pozitivnih trendova koji su zabiljeeni nakon
donoenja Jedinstvenog evropskog akta. Ovakva situacija bila je solidna politika i socioloka
platforma za odravanje nekoliko meuvladinih konferencija koje su se bavile pitanjima
budunosti Evropske zajednice i prethodile samom postupku zakljuivanja ugovora.

Najprije moramo rei da je ovim ugovorom napravljena jedna nova organizaciona forma,
Evropska unija, koja pod zajednikim krovom ima tri stuba: Evropske zajednice, zajedniku
spoljnu i bezbjednosnu politiku i saradnju u oblasti pravosua i unutranjih poslova.
EU
||
||
||
||
||
||
26
Evropska zajednica
Carinska unija
Slobodno trite
Zajednika agrarna
politika
Zatita ivotne sredine
Ekonomska i monetarna unija
Zajednika spoljna i bezbjednosna politika
Saradnja u oblasti
pravosua i unutranjih
poslova
Ovim Ugovorom Unija je kao sopstveni zadatak postavila ostvarenje sljedeih ciljeva:
|| Ostvarenje ekonomskog i drutvenog napretka, kao i visokog stepena zaposlenosti
|| Stalan i izbalansiran razvoj, stvaranje podruja bez unutranjih granica i jaanje ekonomske i drutvene kohezije uz ostvarenje ekonomske i monetarne unije
|| Potvrivanje sopstvenog identiteta na meunarodnoj sceni kao proizvod zajednike
spoljne i bezbjednosne politike u okviru koje se naelno kreira zajednika odbrambena
politika
|| Poboljanje zatite prava i interesa graana drava lanica ustanovljavanjem graanstva
Unije
|| Odravanje i razvoj Unije kao prostora slobode, sigurnosti i pravde uz garancije slobode kretanja u skladu sa odgovarajuim mjerama
|| Realizacija postavljenih zadataka i izgradnja odgovarajuih resursa za obezbjeenje
efikasnog funkcionisanja institucija zajednice
|| Konzistentnost spoljne politike Unije kao cjeline, posebno u oblasti bezbjednosti,
ekonomske i razvojne politike.

U strukturnom smislu stubovi EU su inili razliita polja djelovanja koja su se iskristalisala u prethodnom periodu kao model budueg ugovornog ustrojstva:

Prvi stub ine Evropske zajednice, dakle forma koja se naslanja na Pariki ugovor
(EZU), Rimske ugovore (EEZ i EUROATOM) i Jedinsteni evropski akt.

Zajednika spoljna i bezbjednosna politika kao drugi stub, ine osnove
meudravne saradnje sa poetka 70-ih godina u oblasti spoljne politike.
Zajednika spoljna i bezbjednosna politika ima meuvladin ili meudravni karakter. Njen
cilj je postavljen tako da uskladi spoljnu i bezbjednosnu politiku drava lanica, kako bi EU
mogla jedinstveno da djeluje na spoljnopolitikom planu. Ugovor o EU navodi pet glavnih
ciljeva ove politike:
o
Ouvanje zajednike vrijednosti i osnovnih interesa Unije
o
Obezbjeenje sigurnosti Unije
o
Ouvanje mira i doprinos meunarodnoj bezbjednosti
o
Promocija meunarodne saradnje
o
Razvoj demokratije i vladavine prava, ukljuujui i ljudska prava

Saradnja u oblasti prava i unutranjih poslova kao trei stub nije nastala ni iz
ega, ve se oslanja na dotadanje pokuaje ostvarivanja evropskog jedinstva u ovim oblastima, koji su u kvalitativnom i politikom smislu do tada bili vrlo marginalni. Ona obuhvata
sudsku saradnju izmeu drava lanica EU u graanskim i krivinim predmetima, carinsku
i policijsku saradnju. Ciljevi ove saradnje su projektovani kao uspostavljanje bezbjednosti na
teritoriji EU i borba protiv rasizma i netrpeljivosti prema strancima, terorizma, trgovine ljudima, krivinih djela protiv djece, trgovine drogom i orujem, korupcije i prevare.
27
UPRAVA ZA KADROVE

Unutar prvog stuba Evropske zajednice napravljene su mnoge promjene u institucionalnoj oblasti u odnosu na politike koje su bile obuhvaene Ugovorom, a koje pokazuju
odrivu supranacionalizaciju, odnosno regulisanje ove materije na nadnacionalnom nivou.
To se posebno odnosi na uvoenje novog sistema odluivanja u organima Unije (Parlament i
Savjet ministara), vie odluka po principu kvalifikovane veine u Savjetu ministara, uvoenje
Odbora za regije, proirenje mogunosti sankcionisanja od strane Evropskog suda pravde za
sluaj da zemlje lanice ne potuju njegove odluke ili da u za to odreenom roku ne sprovedu
komunitarno pravo, proirenje odgovornosti Zajednice na oblasti koje su dodate Jedinstvenim evropskim aktom kao to su istraivaka i tehnoloka politika ili politika zatite ivotne
sredine i regionalna politika, monetarna unija i neke nove oblasti kao to su politika zatite
potroaa ili obrazovna politika. Poseban aspekt je bila do tada prilino neuobiajena konstrukcija za saradnju u oblasti socijalne politike. U ostala dva stuba uspjeh je bio ogranien.
Dijelom zbog toga, a jo vie usljed oite perspektive daljeg irenja (1995. pristupile Austrija,
Finska i vedska - novo irenje na sjever), nova revizija ugovora nastupila je u vrlo kratkom
vremenu zakljuivanjem Ugovora iz Amsterdama (1999).

Ugovor iz Amsterdama rezultat je prethodnog rada meuvladine konferencije zapoete
u Torinu 1996. godine. Tekst Ugovora je pripremljen tokom 1997. godine i potpisan u novembru iste godine od strane ministara spoljnih poslova zemalja lanica. Ugovor je stupio na
snagu u junu 1999. godine.
Najvanije izmjene uvedene Ugovorom iz Amsterdama bile su:
|| podsticaj jaanju uloge Evropskog parlamenta definisanjem veeg broja odluka koje se
donose u postupku zajednikog odluivanja,
|| uvoenje principa fleksibilnosti,
|| mogunost suspenzije drave lanice iz postupka donoenja odluka,
|| prenoenje dijela odredaba koje se odnose na saradnju u podruju pravosua i
unutranjih poslova (trei stub) u prvi stub EU (vizni reim, azil, sudska saradnja u
graanskim stvarima - ime je pravosudna saradnja u okviru treeg stuba Unije dobila
krivino pravni karakter),
|| uvrtavanje engenskog sporazuma u Ugovor,
|| izmjene odredaba o Zajednikoj spoljnoj i bezbjednosnoj politici,
|| ukljuivanje socijalnog protokola u tekst Ugovora,
|| isticanje zahtjeva za veom zaposlenou kao specifinog cilja Unije.

Samo dvije godine kasnije zakljuen je Ugovor iz Nice kojim su postavljene osnove
za dalje irenje Unije i reformu u odnosu na sastav i nain rada institucija EU. Ugovorom je
projektovan i cilj blie saradnje, a posebno interesantnu oblast reforme ugovornog prava ine
ljudska prava i slobode (Povelja o temeljnim pravima zajednice).

Ugovor iz Nice usaglaen je i potpisan na sastanku Evropskog savjeta 26. februara
28
2001.godine, nakon dugih i iscrpljujuih pregovora. Stupio je na snagu 1. februara 2003.

godine.

Ugovor iz Nice sadri sedam aneksa koji se odnose na postupak proirenja, postupak i
nain odluivanja, kao i na jo jedan broj pitanja kojima se definiu odnosi u Uniji. Poseban
aneks ovog ugovora ini i Nacrt protokola o finansijskim posljedicama prestanka Ugovora
o osnivanju Evropske zajednice za ugalj i elik, kao i uspostavljanju i voenju istraivakog
fonda za ugalj i elik.

Jedan od temeljnih razloga revizije koja je uraena Ugovorom iz Nice jeste bila potreba
rjeavanja pitanja institucionalnog prilagoavanja ve evidentnom novom proirenju Unije. Naime, pregovori sa dravama kandidatima za lanstvo uli su u vrlo dinaminu fazu
pokazujui znaajan napredak.

Najvanije odredbe Ugovora iz Nice odnose se na sastav institucija, nain odluivanja
u Savjetu (neka pitanja iz podruja za koje je ranije bilo predvieno jednoglasno odluivanje
sada zahtijevaju donoenje odluke kvalifikovanom veinom), uspostavljanje Eurojust-a (tijela
za borbu protiv kriminala), razvoj pojaane saradnje koja mora ukljuivati najmanje osam
drava i biti otvorena svim dravama lanicama. Pojaana saradnja ne smije stvarati prepreke
ili diskriminaciju u trgovini meu lanicama ili ugroavati konkurenciju.

Najvei dio ovih pitanja kasnije e se pokuati regulisati Ugovorom o evropskom Ustavu, ije je sprovoenje blokirano izostankom ratifikacija (potvrda) od strane nekih zemalja
lanica (meu kojima i Francuske, kao jedne od najveih autoriteta u okviru EU).

Ustavni ugovor podijeljen je na etiri jednako vana poglavlja. Nakon uvoda u kojem
se navodi istorijat i evropsko nasljee, kao i njena odlunost da prevazie svoje podjele, prvi
dio Ustava posveen je naelima, ciljevima i institucionalnim odredbama koje ureuju novu
Evropsku uniju.

Drugi dio Ustavnog ugovora inkorporirao je Evropsku povelju o fundamentalnim
pravima koju ini sedam podnaslova: dostojanstvo, slobode, jednakost, solidarnost, prava
dravljana, pravda i opte odredbe.

Trei dio obuhvata odredbe koje ureuju politike i funkcionisanje Unije, dok je etvrti
dio grupisao opte i zavrne odredbe Ustava, ukljuujui stupanje na snagu, postupak za reviziju Ustava i opoziv ranijih Ugovora.

Konano noviju istoriju evropskih integracija obiljeava irenje na istok (veliki
prasak) koje je obuhvatilo prijem deset novih lanica: Kipar, eka Republika, Estonija,
Maarska, Letonija, Litvanija, Malta, Poljska, Slovaka i Slovenija 2005.godine, odnosno
prijem novih lanica Rumunije i Bugarske poetkom 2007.godine.
3.1 INSTITUCIJE EVROPSKE UNIJE

Strukturu EU institucija moemo podijeliti na one koje izraavaju nacionalni karakter:
Evropski savjet i Savjet ministara (danas Savjet EU), odnosno one koje se definiu kao supra
29
UPRAVA ZA KADROVE
(nad) nacionalne: Evropski parlament, Evropska komisija i Evropski sud pravde.

Evropski savjet ine efovi drava i vlada zemalja lanica, kao i predsjednik Evropske
komisije, potpomognut ministrima spoljnih poslova i jednim lanom Evropske komisije. Po
pravilu zasjeda najmanje dva puta godinje, ali u praksi to ini tri do etiri puta. Odluke
donosi najee konsenzusom, ali i putem kvalifikovane veine. Ustanovljen je kao vanugovorni mehanizam dogovorom vlada drava lanica 1974. godine. To je najvie politiko tijelo
Unije koje donosi naela i opte smjernice djelovanja u odnosu na kljuna strateka pitanja.

Savjet ministara (prema sopstvenom zakljuku od 1993. godine ovaj organ se prozvao
Savjet EU) ine ovlaeni predstavnici zemalja lanica (zavisno od teme zasjedanja). Sjedite
je u Briselu, a dio zasjedanja se obavlja u Luksemburgu. Savjet je glavni zakonodavni organ
Unije. Osim toga, u odreenim pitanjima Savjet dijeli zakonodavnu ulogu sa Evropskim
parlamentom. U strogo formalnom smislu Savjet je jedinstveno tijelo, ali je iz praktinih
razloga konfigurisano u devet razliitih cjelina koje djeluju zavisno od tematske oblasti kojom se bave: generalni poslovi i spoljna politika; privredni i finansijski poslovi; pravosue i
unutranji poslovi; zapoljavanje, socijalna politika, zdravstvo i zatita potroaa; konkurencija (unutranje trite, industrija i istraivaka djelatnost); saobraaj, telekomunikacije i energetika; poljoprivreda i ribarstvo; ivotna sredina; obrazovanje, mladi i kultura. Meutim,
kada se donose odluke u konkretnim stvarima ova konfiguracija nema znaaj i sama odluka
slovi uvijek kao odluka Savjeta u cjelini.

Savjet EU zastupa interese drava lanica u politikom sistemu Unije i time uspostavlja
direktnu vezu izmeu dva nivoa: nacionalnog i nadnacionalnog.

Na elu Savjeta je rotirajue predsjednitvo (na svakih est mjeseci) koje organizuje i
predsjedava sjednicama Savjeta i ima znaajnu ulogu u formulisanju dnevnog reda. U ovoj
fazi znaajnu ulogu ima i Komitet stalnih predstavnika (Committee of Permanent Representatives COREPER), koji djeluje kao pomoni organ i vri veinu poslova u pripremi sjednica
Savjeta. Obzirom da ovo tijelo ine predstavnici zemalja lanica u rangu ambasadora pri EU,
to je on i znaajan mehanizam za obezbjeenje konzistentnosti u radu i prethodno razmatranje i rjeavanje brojnih tehnikih i politikih pitanja prije nego to ona dou na dnevni red
na samoj sjednici Savjeta.

Savjet ima i svoj generalni sekretarijat na ijem je elu istovremeno visoki predstavnik
za spoljnu i bezbjednosnu politiku.
Osnovni zadaci ovog organa su definisani ugovornim pravom i odnose se na:
|| zakonodavnu djelatnost, samostalno ili u postupku saodluivanja sa Parlamentom.
|| U odreenim pitanjima ustanovljen je sistem savjetovanja sa Parlamentom prilikom
donoenja odluka
|| vri koordinaciju privredne politike drava lanica
|| u ime EU zakljuuje meunarodne ugovore kojima prethodi sistem pregovaranja koji
je u nadlenosti Evropske komisije
30
||
||
||
u postupku saodluivanja usvaja budet Unije

donosi odluke u pogledu definisanja i sprovoenja zajednike spoljne i bezbjednosne
politike na osnovu optih smjernica Evropskog savjeta
koordinira aktivnosti i usvaja mjere u oblasti policijske i pravosudne saradnje u krivinim
stvarima.
Odluke Savjeta se donose putem:

|| proste veine (proceduralne odluke),
|| kvalifikovane veine (koja se koristi u brojnim pitanjima kao to su unutranje trite,
ekonomski poslovi i sl.) i
|| konsenzusom/jednoglasnou (u oblasti spoljne politike, odbrane, policijske i pravosudne saradnje, poreza i sl.). Konsenzus podrazumijeva odsustvo protivljenja predstavnika drave lanice, a ne i njegovu izriitu saglasnost, uz uslov da predstavnik drave
mora biti prisutan na sjednici Savjeta. U protivnom, ne moe se primijeniti pravilo
prema kojemu uzdravanje ne smeta donoenju odluke, odnosno sami in neprisustvovanja predstavlja protivljenje donoenju odluke konsenzusom.

Kod postupka odluivanja u Savjetu se vri tzv. ponderacija (vrednovanje) glasova pojedinih drava, zavisno od njihove veliine, ekonomske snage i drugih ekonomskih i politikih
karakteristika. Ukupan zbir ponderisanih glasova u Savjetu iznosi 345 (Njemaka, Francuska, Velika Britanija i Italija 29, panija i Poljska 27, Rumunija 14, Holandija 13, Grka,
Portugalija, Belgija, eka Republika i Maarska 12, vedska, Austrija i Bugarska 10, Danska, Slovaka, Finska, Irska i Litvanija 7, Letonija, Slovenija, Estonija, Kipar i Luksemburg 4
i Malta 4).

Po strukturi glasova kada se zahtijeva kvalifikovana veina, a Evropska komisija podnosi predlog, potrebno je 255 ponderisanih glasova u Savjetu i najmanje 14 zemalja lanica
koje participiraju u takvoj odluci. Ako se ne odluuje po predlogu Komisije potrebna je saglasnost najmanje 18 drava lanica. Osim toga, po zahtjevu drave lanice u ovim sluajevima
primjenjuje se i tzv. test veinske populacije u EU, odnosno odluka mora odraavati stav
drava lanica sa najmanje 62 % graana u odnosu na ukupan broj u EU.

U postupku odluivanja u Savjetu primjenjuje se i tzv. sistem blokirajue manjine prema kojemu je za blokadu odluke potreban najmanje 91 ponderisani glas ili 14 zemalja lanica,
a ako se primjenjuje test veinske populacije najmanje 38 % graana predstavljenih drava
lanica.
Evropska komisija je izvrni organ vlasti unutar EU sa sjeditem u Briselu. Njeni osnovni
zadaci su:
|| nadgledanje potovanja prava
|| kontrola regularnog funkcionisanja i razvoja zajednikog trita
31
UPRAVA ZA KADROVE
||
||
uvar je prava zajednice

pokretanje inicijativa

Ona ima iskljuivi monopol na pokretanje zakonodavnih incijativa, sprovodi odluke,
samostalno donosi sekundarno zakonodavstvo u nekim sluajevima (kada se to tie njenog
sastava i rada), donosi preporuke ili zauzima stavove po odreenim pitanjima i zastupa EU
pred treim dravama i meunarodnim organizacijama.

U postojeem mandatu (2004-2009. godina) Komisija ima predsjednika i 26 komesara koje imenuju drave lanice. Karakteristino za ovaj mandat komisije je i to to su u njoj
zastupljene sve drave lanice u punom sastavu, te da za razliku od ranijeg perioda, iz svake
zemlje lanice dolazi po jedan lan Komisije, ukljuujui i najnovije zemlje lanice Rumuniju
i Bugarsku.

Komisija je ralanjena na generalne direktorate prema pojedinim oblastima (ribarstvo,
trgovina, finansije, poljoprivreda). Komisija priprema odluke Savjetu i u svakom trenutku
moe promijeniti predlog. Kod odstupanja od inicijalnog predloga Savjet EU mora imati
saglasnost Komisije. Njen monopol u nekim oblastima je ogranien (spoljne granice, azil,
imigracija). Sprovoenje odluka vri, po pravilu, putem donoenja neophodnih akata, a sama
je odgovorna kada sprovodi budet. Kod postupka kontrole vri dvostepenu funkciju: ako
pravo povreuje drava ili organ Unije Komisija ima status stranke (pokretaa spora) pred Evropskim sudom pravde, a ako to ine pravna lica moe donositi odreene mjere samostalno.
U pogledu spoljnih odnosa Komisija nastupa kao pregovara u ime zajednice.

Komisija donosi odluke prostom veinom. U pripremi predloga odluka Komisije
znaajnu ulogu imaju generalni direktorati koji u domenu svoje nadlenosti sainjavaju nacrte
akata koje Komisija dalje razrauje i na osnovu njih utvruje predloge propisa. U postupku
utvrivanja predloga nacrt akta razmatra Pravna sluba i Generalni sekretarijat Komisije. Nakon to se veina (najmanje 14 lanova Komisije) izjasni u prilog/odobri Nacrt akta on dobija
status predloga i kao takav se alje Savjetu EU i Parlamentu na dalju proceduru.

Evropski parlament je glas graana EU jo od prvih neposrednih izbora koji su
odrani 1979. godine. Takav status proizilazi iz injenice da je to jedino nadnacionalno tijelo
Unije iji se lanovi biraju na neposrednim demokratskim izborima za period od pet godina.

Parlament utvruje naela, vri kontrolna i savjetodavna ovlaenja, a istovremeno
ima ulogu u zakonodavnom procesu. Njegov sastav broji 785 poslanika i djeluje po principu evropskih frakcija, a od 1999. godine ukinuto je pravo stvaranja frakcije iz samo jedne
drave lanice. Za formiranje politike grupacije (frakcije) u Parlamentu potrebno je najmanje
dvadeset poslanika, uz uslov da dolaze iz najmanje jedne petine drava lanica. Neki lanovi
Parlamenta ne pripadaju nijednoj politikoj grupaciji i prepoznati su kao nezavisni poslanici.
Prije svakog plenarnog glasanja politike grupacije razmatraju izvjetaje parlamentarnih odbora i sainjavaju eventualne amandmane na ove izvjetaje. Pozicije koje zauzimaju politike
32
grupacije definiu se u diskusiji unutar samih frakcija, uz uslov da nijedan lan Parlamenta
ne moe biti prisiljen da glasa na nain utvren u politikoj debati unutar frakcije. Postojea
Parlamentarna struktura sastavljena je od sedam politikih grupacija koje se profiliu prema
sopstvenim programima i interesima.
U periodu do 2009. godine kompozicija Parlamenta je takva da je ine po:
|| 99 poslanika iz Njemake
|| 78 poslanika iz Francuske, Italije i Velike Britanije
|| 54 poslanika iz Poljske i panije
|| 35 poslanika iz Rumunije
|| 27 poslanika iz Holandije
|| 24 poslanika iz Belgije, eke Republike, Grke, Maarske i Portugalije
|| 19 poslanika iz vedske
|| 18 poslanika iz Austrije i Bugarske
|| 14 poslanika iz Danske, Finske i Slovake
|| 13 poslanika iz Irske i Litvanije
|| 7 poslanika iz Slovenije
|| 6 poslanika sa Kipra, Estonije, Letonije i Luksemburga, i
|| 5 poslanika sa Malte

Radi efikasnosti rada Parlamenta formirano je 17 posebnih odbora, odnosno komiteta. Pored obaveznog miljenja koje se trai od ovog tijela, Parlament raspolae i pravima
saodluivanja (od Mastrihta), vri parlamentarnu kontrolu Savjeta EU, Evropske komisije,
Evropske centralne banke, a u odnosu na postupak pred Evropskim sudom pravde legitimisan je i kao mogui tuilac u sporu. Prima i razmatra izvjetaje od organa zajednice i drava
lanica. Odluke donosi prostom, odnosno kvalifikovanom veinom, zavisno od predmeta
odluivanja.

Evropski sud pravde 1 sa sjeditem u Luksemburgu sastoji se od 15 sudija i 8 generalnih advokata koji asistiraju Sudu, a koje biraju nacionalne vlade iz reda uglednih strunjaka
koji uivaju javno povjerenje i ugled i ija nepristrasnost i strune reference se podrazumijevaju u postupku odreivanja kandidata. Sudije se postavljaju na bazi sporazuma zemalja
lanica sa mandatom u trajanju od est godina i mogunou da ponovo budu postavljeni.
Svake tree godine se bira po sedam, odnosno osmi sudija. Generalni advokati uestvuju u
radu suda, ali oni nisu ni tuioci, niti branioci. Njihova uloga je da daju miljenje prilikom
rjeavanja sluaja, s tim da ne uestvuju u glasanju.

Sud je ustanovljen u okviru Parikog ugovora (evropska zajednica za ugalj i elik)
1952. godine i zajedno sa Sudom prve instance ini pravosudni segment institucija EU.
Nadlenost ovog Suda ini njegov kapacitet da obezbijedi jedinstveno tumaenje i primjenu
1
Potrebno je razlikovati ovaj sud od Evropskog suda za ljudska prava sa sjeditem u Strazburu koji je
organ Savjeta Evrope
33
UPRAVA ZA KADROVE
komunitarnog prava na nivou Unije i u svim zemljama lanicama. U pogledu rjeavanja

sporova stranke pred Sudom mogu biti drave lanice, institucije EU, kompanije i fizika
lica.

Sud ine sudije iz svih zemalja lanica, tako da je u njemu zastupljeno svih 27 drava,
odnosno njihovih pravosudnih sistema. Meutim, Sud vrlo rijetko zasjeda u punom sastavu, ve se njegova aktivnost odvija u vijeima: Velikom vijeu od 13 sudija ili u vijeima
od pet, odnosno troje sudija.
Radi relaksacije samog Suda koji postupa u velikom broju sluajeva 1989. godine je ustanovljen Prvostepeni sud ili Sud prve instance (Court of First Instance). Nadlenost ovog suda
nije striktno stvarno ograniena u odnosu na Evropski sud i ogleda se po pravilu u postupanju u sporovima radi zatite prava fizikih i pravnih lica i to kod:
|| Odluivanja u prvom stepenu u sporovima za ponitaj akata Zajednice, za naknadu
tete koju su prouzrokovali organi Zajednice
|| Odluivanja u sporovima protiv Evropske komisije po tubi kompanija ili privrednih konzorcijuma (najvei broj ine antimonopolski sporovi)
|| Odluivanja u sporovima izmeu Zajednice i njenih slubenika
Nadlenost Evropskog suda pravde je negativno odreena tako da je on nadlean u svim ostalim sluajevima koji nijesu stavljeni u nadlenost Suda prve instance, dok je ovaj posljednji stvarno nadlean u postupanju po sljedeim aktima:
|| tubama slubenika protiv organa i drugih institucija Zajednice
|| tubama za ponitaj koje podnose pravna i fizika lica
|| tubama zbog nepostupanja koje podnose pravna i fizika lica
|| tubama za naknadu tete pravnim i fizikim licima u sluajevima vanugovorne
odgovornosti Zajednice
|| arbitranim tubama pravnih i fizikih lica za donoenje privremene mjere i za
obezbjeenje ispunjenja mjera nekog od organa Zajednice
Evropski sud pravde nadlean je i za:
|| Odluivanje u postupcima radi ispunjenja obaveza prema Zajednici
|| Odluivanje u postupcima za ponitaj akata organa Zajednice
|| Odluivanje u sporovima zbog neizvrenja obaveza organa Zajednice
|| Odluivanje u sporovima za naknadu vanugovorne tete koju prouzrokuju organi
Zajednice
|| Odluivanje u postupcima po albama na odluke Suda prve instance (prvostepni sud
u Zajednici)
|| Tumaenje prava zajednice
34

alba protiv odluka Suda prve instance ograniena je na pitanja prava. Osnov za albu
moe biti nenadlenost, povreda pravila postupka (koja mora biti na tetu stranke koja se
ali) ili bilo koje krenje prava Zajednice. albu moe podnijeti stranka ili umjea, izuzev
u sluajevima koji se odnose na radne sporove slubenika. Meutim, drava lanica ili organ
Zajednice moe uloiti albu ak i onda kada nije stranka u sporu, niti umjea. Umjeai
koji nijesu organi Zajednice niti drave lanice mogu se aliti samo onda kada ih se neka odluka prvostepenog suda neposredno tie.

Osim ovih funkcija Evropski sud pravde ima i razvojnu funkciju u komunitarnom
pravu, to se smatra veoma znaajnim sa aspekta izbjegavanja moguih pravnih praznina. U
svojim odlukama ovaj Sud je nerijetko prinuen da sam definie pravnu normu za koju ne
postoji eksplicitno objanjenje u primarnom ili sekundarnom pravu Zajednice. Na taj nain
putem prakse Evropskog suda pravde stvara se cjelovit i dopunjen normativni okvir komunitarnog prava, bilo da je rije o samim odlukama Suda ili davanju prethodnog miljenja u
postupku primjene prava.

Postupak pred Sudom se sprovodi u etiri faze: pismeni postupak, prethodno ispitivanje tube, usmeni postupak i presuda.

U inicijalnom aktu (tuba) stranke u sporu podnose pismeni akt u kojem obrazlau
pravni osnov i injenice od znaaja za ishod spora. Nakon dostavljanja akta tuenom ovaj
ima rok od mjesec dana za pripremu odbrane. U okviru ove faze postupka tueni moe
stavljati preliminarni prigovor u odnosu na doputenost spora koji se odnosi na nadlenost
Suda, predmet spora i rokove za zapoinjanje postupka. O ovim pitanjima odrava se posebna
rasprava, a generalni advokati daju svoje miljenje. Nakon toga Sud moe uvaiti prigovor
(ime se postupak okonava), odbaciti prigovor (nakon ega se postupak nastavlja od one
take u kojoj je bio prekinut zbog podnoenja prigovora) ili nastaviti postupak do konane
presude, s tim da e na kraju odluiti da li je tuba bila nedoputena i u skladu sa tim, bez
ulaenja u meritum, istu odbaciti.

Tokom prethodnog ispitivanja Sud radi na utvrivanju injeninog stanja odluujui o
tome koji se dokazi imaju provesti. Po dostavi tube predsjednik Suda predmet dodjeljuje jednom od vijea i odreuje sudiju izvjestioca. Prvi generalni advokat odluuje o tome koji e od
njih preuzeti sluaj. Obzirom da su stranke iznijele svoje zahtjeve u pogledu predmeta spora,
sudija izvjestilac sainjava preliminarni izvjetaj koji se odnosi na injenice relevantne za taj
spor. Sud tada na administrativnom sastanku odluuje koje injenice treba dokazivati i koji su
dokazi za tu svrhu potrebni. Po pitanju svjedoka, oni su uvijek svjedoci Suda, a ne stranaka.
Tako se stranka koja eli predloiti nekog svjedoka za to mora obratiti Sudu sa odgovarajuim
zahtjevom.

U narednoj fazi stranke se u usmenom postupku izjanjavaju o predmetu spora, pri
emu zavisno od njegove vanosti postupak tee pred vijeima Suda ili pred Sudom u punom
sastavu. Na usmenoj raspravi stranke iznose injenice pred sudijama i generalnim advokatima
koji mogu postavljati pitanja. Nakon toga Sud se obino povlai, a generalni advokati daju
35
UPRAVA ZA KADROVE
svoje miljenje o sporu poslije kojeg sudije donose odluku. Od 2003. godine miljenje generalnih advokata o konkretnom sporu se zahtijeva samo ukoliko konkretni sluaj otvara neko
novo pravno pitanje. Usmena rasprava se nastavlja kasnije kako bi generalni advokat pred
Sudom mogao da izloi svoje miljenje, na koje stranke nemaju pravo da stavljaju primjedbe.
Time se usmeni postupak okonava.

Sud ne donosi presudu odmah. U zasjedanju vijea kod donoenja presude odluuje se
u nejavnoj sjednici. Sudija izvjestilac priprema nacrt presude koji se stavlja pred ostale sudije.
Ukoliko je potrebno odluuje se glasanjem. Odluka Suda se donosi veinom i objavljuje na
javnoj sjednici. Odluka se ini dostupnom javnosti putem objavljivanja izreke u slubenom
glasilu Zajednice, a cijela presuda zajedno sa miljenjem generalnog advokata objavljuje se
u slubenim pravnim publikacijama. Protiv presude Evropskog suda pravde alba nije dozvoljena.

Kada se od strane nekog nacionalnog suda trai od Evropskog suda pravde da donese
odluku o prethodnom pitanju postupak je drugaiji. Ovdje strogo formalno gledano nema
stranaka u sporu. Evropski sud pravde svoju funkciju vri tako to prua pomo nacionalnim sudovima. Ovaj postupak pokreu nacionalni sudovi odlukom da upute odgovarajui
zahtjev Evropskom sudu pravde, ija se odluka dostavlja nacionalnom sudu koji nastavlja ranije zapoeti postupak. Posebnu karakteristiku ove procedure ini mogunost niih nacionalnih sudova da se mogu direktno, bez posredovanja vie sudske instance, obraati Evropskom
sudu pravde.
3.2 OSTALI ORGANI UNIJE

Ekonomski i socijalni komitet je savjetodavno tijelo EU koje zastupa interese privrednih i socijalnih grupa iz drava lanica EU. Ustanovljen je Rimskim ugovorom (1957. godine)
i od tada zauzima znaajno mjesto u konsultativnim postupcima koji prethode odluivanju u
tijelima EU. Savjetovanje Komiteta je obavezno u sluajevima koji se neposredno tiu njegove
nadlenosti. Ekonomski i socijalni komitet ima mogunost da i sam objavljuje svoja miljenja
o pitanjima iz svoje nadlenosti. Komitet je podeljen u tri grupe koje ine radnici, poslodavci
i ostale interesne grupacije i u punom sastavu se sastaje vie puta u toku godine.

Komitet regiona je najnoviji organ EU. Osnovan je Ugovorom iz Mastrihta
kao predstavniko tijelo lokalnih i regionalnih vlasti drava lanica EU koje je u funkciji
ravnomjernog razvoja lanica i njihovih dijelova. Osnovni zadatak ovog tijela je da uskladi
proces odluivanja u EU sa posebnim interesima evropskih regiona, odnosno da ga priblii
interesima i oekivanjima graana EU. Komisija EU i Savjet EU obavezni su da konsultuju
Komitet regiona po pitanju predloga akata koji se primjenjuju na regionalnom i lokalnom
nivou.

Evropski revizorski (finansijski) sud predstavlja savjest EU. On vri finansijsku
36
kontrolu poslovanja njenih organa. Godinje izvjetaje i miljenja podnosi na kraju svake
budetske godine. Ovlaen je da samoinicijativno iznosi svoja zapaanja, a nema ovlaenje
da izrie sankcije i osude. Predmet njegove kontrole su potencijalno sve institucije koje upravljaju sredstvima poreskih obveznika EU.

Evropska centralna banka predstavlja monetarnu vlast Evropske unije. Njeno osnivanje je predvieno Ugovorom iz Mastrihta, ime je pokrenut projekat stvaranja monetarne
unije kao nadogradnje unutranjeg trita EU. Osnovana je 1998. godine. Odgovornost za
sprovoenje evropske monetarne politike preuzela je poetkom 1999. godine. Njeno sjedite
je u Frankfurtu. Glavni razlog njenog osnivanja bio je stvaranje monetarne unije s jedinstvenom valutom - eurom. Drave koje participiraju u monetarnoj uniji prenijele su ovlaenje nad
monetarnom politikom na evropski nivo, ime je formulacija i sprovoenje takve zajednike
monetarne politike pripala Evropskoj centralnoj banci.

Evropska investiciona banka je finansijska institucija EU koja ima ulogu obezbjeivanja
sredstava za investiciona ulaganja namijenjena razvoju i integraciji zemalja lanica. Banka
odobrava kredite za razvoj nedovoljno razvijenih regiona, modernizaciju saobraajne, telekomunikacione i energetske infrastrukture, konkurentnost evropske industrije, razvoj malih i
srednjih preduzea, zatitu ivotne sredine i slino, pri emu se sredstva plasiraju uz minimalne godinje kamate.

Evropski ombudsman prima albe graana EU kada smatraju da su im komunitarne
ustanove povrijedile odreeno pravo. Ombudsman je ustanovljen ugovorom iz Mastrihta
u cilju unapreivanja demokratinosti i transparentnosti u radu komunitarne uprave. Ombudsman, samoinicijativno ili na osnovu prijave, razmatra odreene sluajeve krenja prava
u postupku rada organa EU, vri ulogu posrednika u sporovima izmeu lica koja podnose
pritubu i organa EU na iju povredu se prituba odnosi. Ombudsman nesmetano vri ispitivanje povrede prava, a organ na koji se prituba odnosi duan je da na zahtjev ombudsmana
dostavi sva relevantna dokumenta koja se odnose na taj sluaj. Ombudsmanu se mogu obratiti dravljani EU, dravljani treih zemalja koji borave u EU, kompanije, udruenja, kao i
organizacije koje imaju sjedite u EU.
3.3 POSTUPAK DONOENJA ODLUKA U EU

(LEGISLATIVNI POSTUPAK)

Kompleksnost materije koja se ureuje u komunitarnom pravu i ustanovljeni sistem
institucija diktira specifine procese u kreiranju razliitih politika i donoenju odluka. U
svakom sluaju ovi procesi se ureuju ugovornim pravom, zavisno od materije koju ureuju i
nadlenosti institucija koje ostvaruju funkciju donosioca odluka.

Naelno, veliki broj tijela participira u konsultativnim procesima i pripremi akata ko-
37
UPRAVA ZA KADROVE
munitarnog prava. Meutim, najvei broj odluka donosi se u tri kljune institucije EU: Savjetu EU (Savjet ministara), Evropskoj komisiji i Evropskom parlamentu. U ovoj strukturi Evropskoj komisiji pripada ekskluzivna uloga predlagaa propisa, dok se u ostale dvije institucije
vri odluivanje o predloenim aktima.

Svaki predlog pravnog akta u Uniji zasnovan je na odredbi konkretnih ugovornnih
normi koja ini pravni osnov za donoenje takvog akta.

U postupku donoenja odluka u svim fazama, od predloga do konane odluke, bitna
su dva principa kojima se rukovodi Unija u stvaranju komunitarnog prava: princip subsidijarnosti i princip razmjernosti, odnosno proporcionalnosti. Ova dva naela su meusobno blisko
povezana.

Princip subsidijarnosti podrazumijeva da u oblastima podijeljene nadlenosti izmeu
Unije i drava lanica, Zajednica djeluje samo ako ciljeve i mjere predloenog djelovanja ne
mogu u zadovoljavajuoj mjeri ostvariti drave lanice. Pri tome je rukovodei princip da se
odluke donose to je mogue blie samim graanima Unije.

Naelo razmjernosti ili proporcionalnosti obezbjeuje da Zajednica normativno ne
intervenie vie nego to je potrebno za ostvarivanje njenih ciljeva i mjera.
etiri osnovna modela odluivanja su:
|| Saodluivanje
|| Savjetovanje
|| Pristanak
|| Saradnja

Saodluivanje je najznaajniji postupak odluivanja u Uniji. Ovaj model je inkorporiran u ugovorno pravo i razvijen kroz revizije ugovora obuhvatajui sve vie podruja
djelovanja Unije i inei samu proceduru jednostavnijom. Prema ovom modelu Savjet EU i
Evropski parlament su ravnopravni partneri u zakonodavnom procesu. Tako pravni akt moe
biti donesen samo ako se ovi akteri slau po pitanju konane odluke. Budui da je jedina
alternativa donoenju akta odbijanje predloga, to se i na ovaj nain pokuao podstai kompromis u rjeavanju spornih pitanja.

Kada se ova dva partnera ne slau oko sadrine predloenog akta sastaje se tzv. odbor
za mirenje, koji ine jednak broj predstavnika Savjeta i Parlamenta, koji uz uee Komisije
nastoji postii kompromis u odnosu na sadrinu predloenog akta. Ako izostane sporazum o
spornom tekstu Parlament moe odmah aspolutnom veinom odbiti tekst predloga.

Postupak savjetovanja zahtijeva miljenje Parlamenta prije nego to Savjet EU donese
odluku o pravnom aktu koji predlae Komisija. Meutim, ni Komisija niti Savjet EU nijesu
obavezni prihvatiti izmjene koje se predlau u miljenju Parlamenta. Nakon datog miljenja
Savjet moe usvojiti predlog akta u izvornom ili izmijenjenom obliku. U ovom konsultativnom procesu Parlament moe odbiti da da miljenje.
38

U oblastima odluivanja koje karakterie konsenzus u donoenju odluka primjenjuje
se postupak pristanka Parlamenta kada ovaj ne uestvuje u zakonodavnoj proceduri, ali
je njegov naknadni pristanak uslov za stupanje na snagu odreenog akta. Nakon amsterdamskog Ugovora ovaj postupak se primjenjuje u oblastima koje se odnose na organizaciju i
ciljeve strukturnih i kohezionih fondova, odreene poslove Evropske centralne banke, kao i
zakljuivanje vanih meunarodnih sporazuma sa treim dravama i postupak pristupanja
novih drava lanica.

Postupak saradnje uveden je Jedinstvenim evropskim aktom 1987. godine, a proiren
na vie oblasti Ugovorom iz Mastrihta 1992.godine. Meutim, ovaj trend je promijenjen
Ugovorom iz Amsterdama promovisanjem principa saodluivanja. Zbog toga se metod saradnje primjenuje samo u oblasti ekonomske i monetarne unije.

Osim ovih oblika, unutar pojedinih insititucija postoji niz pravila u donoenju odluka
kojima se utvruju posebni oblici kvalifikovane veine kod odluivanja.
39
PRAVO
EVROPSKE UNIJE
UPRAVA ZA KADROVE
PRAVO EVROPSKE UNIJE

Pravo EU predstavlja doista vrlo specifian pravni okvir koji se formira na razliitim
nivoima i sa konstantnom evolucijom. Prema presudama Evropskog suda (sluajevi Van Gend
en Loos 2 (1963) godine i Costa protiv ENEL-a 3 (italijanska agencija za elektrinu energiju)
1964. godine ono je:
|| posebno i autonomno u odnosu na meunarodno pravo i pravo drava-lanica;
|| sa viom pravnom snagom u odnosu na pravo drava-lanica;
|| neposredno (direktno) primjenjivo na cijelom prostoru zajednice na drave-lanice,
fizika i pravna lica.

Pravo koje se stvara u okvirima triju zajednica uobiajeno se naziva pravo Evropskih
zajednica ili komunitarno pravo. Nakon stupanja na snagu Ugovora o Evropskoj uniji ovo
pravo se naziva i pravom Evropske unije. Pri tome se mora imati u vidu da komunitarno pravo
stvaraju organi Evropskih zajednica, te da se s obzirom na nedefinisan poloaj Unije i njen
pravni status (pozajmljuje svojstvo pravnog lica od zajednica) termin pravo EU moe samo
uslovno koristiti. Na taj nain se stvara i odgovarajui pravni poredak kao skup svih optih
pravnih normi rasporeenih prema sadrini u niz manjih i veih cjelina, koje su meusobno
povezane i neprotivrjene.

Meutim, ako se ovaj sistem poredi sa dravnim pravnim sistemima uoava se da
poredak komunitarnog prava nije potpun i zaokruen pravni sistem, ve sistem pravnih normi kojima se reguliu meusobni odnosi u koje stupaju samo subjekti komunitarnog prava.
Subjekti komunitarnog prava su fizika lica koja imaju dravljanstvo neke od drava lanica,
pravna lica koja imaju sjedite u nekoj od drava lanica, same drave lanice i njihovi organi
i organi i institucije Evropske unije.
Sistem komunitarnog prava u odnosu na predmet regulisanja ine dvije grupe propisa:
|| oni koji se tiu organizacionih i ustavno-pravnih pitanja kojima se regulie ustrojstvo,
nain rada i nadlenost institucija, njihovi meusobni odnosi i odnos prema dravama
lanicama; i
|| propisi koji se tiu ustanovljanja i funkcionisanja unutranjeg trita i ostvarivanja osnovnih sloboda na kojima ono poiva.

Dilema oko pravne prirode komunitarnog prava otvara se obzirom na injenicu da
ono derivira iz ugovornih normi meunarodno pravnog karaktera, nastaje na osnovu volje
suverene drave i bez nje ne moe biti promijenjeno. Meutim, kako se sa ovim normama
usaglaavaju nacionalni pravni sistemi, to ih istovremeno ini normama ustavno-pravnog
2
3
42
Van Gend en Loos v. Nederlandse Administratie der Belastingen, Case 26/62 [1963] ECR 1
Costa v. ENEL, Case 6/64 [1964] ECR 585
karaktera, tim prije to u postupku primjene imaju obezbijeenu sudsku zatitu (poput nacionalnih ustavnih sudova) u kojoj se ocjenjuje saglasnost nekog akta drave lanice sa komunitarnim pravom. Tako dolazimo do zakljuka da u ovoj fazi razvoja komunitarnog prava nije
mogue precizno utvrditi njegov pravni karakter ukazujui na injenicu da se radi o zaista
specifinom - sui generis - pravnom poretku meunarodno pravnog karaktera kombinovanog
sa ustavno pravnim elementima, ne dravno pravne, ve nadnacionalne pravne strukture.
4.1 IZVORI KOMUNITARNOG PRAVA

Najea podjela izvora komunitarnog prava je ona koja je izvedena po osnovu njihove
pravne snage i subjekata koji to pravo stvaraju.

Pravo EU ine njegovi primarni i sekundarni izvori.
Primarni izvori su:
|| Osnivaki ugovori
|| Konvencije izmeu drava- lanica
|| Ugovori (sporazumi) Unije sa treim dravama i meunarodnim organizacijama
|| Opta pravna naela i opta pravila meunarodnog prava

Osnivaki ugovori (i njihove revizije - izmjene) reguliu unutranje ustrojstvo Zajednice i njen odnos prema dravama lanicama, meunarodnim organizacijama i dravama nelanicama.

Ugovor o Evropskoj zajednici za ugalj i elik (Pariki ugovor) bio je jedan od izvora
primarnog prava sve do polovine 2002. godine. Taj ugovor je, za razliku od ostalih osnivakih
ugovora o zajednicama, bio sklopljen na 50 godina, nakon ega su drave lanice odluile
da ovaj Ugovor ne obnove po isteku 2002. godine. Meutim, evropske nadlenosti koje su
bile utvrene tim ugovorom nisu nestale, ve su raspodijeljene kroz postojee ugovorne
aranmane.

Saglasno odredbama ugovora o osnivanju, drave lanice mogu da zakljuuju meusobne
ugovore kojima svojim dravama ostvaruju odreene pogodnosti iz ugovorom predvienih
oblasti kao to su: ukidanje dvostrukog oporezivanja, uzajamno priznanje trgovakih drutava,
pojednostavljen postupak priznanja sudskih i arbitranih odluka, itd.

Unija moe zakljuivati i ugovore sa treim dravama i meunarodnim organizacijama
kao to su: sporazum o pridruivanju ili asocijaciji, meunarodni trgovinski sporazumi, sporazumi zatite ovjekove okoline, i slino.

Opta pravna naela su pravila koja odraavaju temeljni koncept prava i pravde koji
se potuje u svakom pravnom sistemu. Ovim principima se pravna snaga daje primjenom
prava, naroito kroz odluke Evropskog suda pravde.

Opti pravni principi kao izvor prava se kreiraju u okviru Unije. Oni nijesu eksplicitno
43
UPRAVA ZA KADROVE
izraeni aktima Unije, ve posredno deriviraju iz postojee regulative. Obzirom da se nijedan

pravni sistem, pa ni ovaj komunitarnog prava, ne moe definisati iskljuivo pisanim izvorima,
to se u primjeni prava Evropski sud pravde i nacionalni sudovi pozivaju i na ove principe.
To se deava u tri sluaja:
|| Kada prilikom tumaenja komunitarnog i nacionalnog prava spornim i nejasnim
odredbama nalazi znaenje koje nije u suprotnosti sa optim pravnim naelima
|| Kada se na njih pozivaju drave i pojedinci u postupku ispitivanja zakonitosti komunitarnih akata sekundarnog zakonodavstva i drugih mjera koje preduzimaju organi
Zajednice.
|| Kada na osnovu ovih principa zainteresovani subjekti zahtijevaju preispitivanje zakonskih i upravnih akata koje su donijele drave lanice u postupku sprovoenja komunitarnog prava.

Poseban izvor prava predstavlja praksa Evropskog suda pravde. Ona je znaajna i kao
izvor unutranjeg prava obzirom da nacionalni sudovi najvie instance imaju obavezu da se
obrate Sudu pravde povodom tumaenja ili primjene spornih propisa Unije. i nii nacionalni
sudovi imaju mogunost da se direktno obrate Sudu sa istim zahtjevom (bez posredovanja
najvie domae sudske instance).

U pravnom poretku EU Evropski sud pravde je do sada identifikovao vei broj optih
naela, meu kojima su vanija: zatita temeljnih ljudskih prava; pravna sigurnost i zatita
legitimnih oekivanja, koja, pored ostalog ukljuuje zabranu retroaktivne primjene propisa;
zabrana diskriminacije; naelo proporcionalnosti i druga. Osnovu za ovakvu praksu Suda
kada se to tie optih naela ine pravni poreci drava lanica i meunarodne konvencije kojima su pristupile lanice EU. To se posebno odnosi na Evropsku konvenciju za zatitu ljudskih
prava i osnovnih sloboda Savjeta Evrope. Neka od naela razvijenih kroz praksu Evropskog
suda dobila su potvrdu tokom revizije osnivakog ugovora EU, poput zabrane diskriminacije
koja je obuhvaena lanom 13 Ugovora iz Amsterdama, dok je zatita temeljnih prava kao
temeljno naelo najvaniju potvrdu u ugovornom pravu trebala dobiti uvrtavanjem Povelje o
fundamentalnim pravima Zajednice u Ugovor o Ustavu EU.
Sekundarni izvori su akti koje stvaraju organi Zajednice, odnosno Savjet EU, Evropska
komisija i EU Parlament:
|| Regulative (pravila/uredbe)
|| Uputstva (smjernice/direktive)
|| Odluke,
|| Preporuke i miljenja
|| Ostali sekundarni pravni akti.
44
4.2 DEJSTVO PRAVNIH AKATA

Regulative ili pravila (uredbe) donose Savjet ili Komisija (po pravilu nuno je obavezno
ili konsultativno miljenje Parlamenta). One su opti pravni akti, obavezuju u cjelini i direktno se primjenjuju u dravama lanicama. Pravila Savjeta koja ovaj donosi sam ili zajedno sa
Parlamentom jesu osnovna pravila. Pravila koja donosi Komisija ine primjenjujua pravila
koja reguliu nain sprovoenja optih pravila.

Uputstva ili direktive (smjernice) obavezuju drave lanice u pogledu njihovog cilja i
sadrine, ali ostavljaju diskreciono pravo dravama u pogledu naina ostvarivanja tog cilja u
nacionalnom pravnom poretku. Za razliku od pravila/uredbi, ne primjenjuju se neposredno,
ve se prethodno putem nacionalnog zakonodavstva inkorporiraju u nacionalni pravni sistem.
Kao i regulative, moraju se primijeniti u cjelosti, na nain koji osigurava njihovu efikasnu
primjenu.

Preporuke i miljenja su pravno neobavezujui akti (osim prema odredbama Ugovora
o osnivanju Evropske zajednice za ugalj i elik) kojima se sugerie nain efikasne primjene
odreenih pravnih akata ili radnji.

Iako se ustavno pravnim aktima Zajednice izriito ne pominju ostali pravni akti
sekundarnog prava postoji niz propisa kojima se vri konstituisanje razliitih tijela i njihovih
pomonih organa ili definie nain njihovog rada (statuti) ili se pak rezolutno ili deklarativno
djeluje po odreenim pitanjima. U takve akte spadaju i oni koji su karakteristini za drugi i
trei stub Unije poput: zajednikih strategija, zajednikih stavova, okvirnih odluka, kominikea izmeu razliitih organa Unije, zakljuaka itd.

Osim dva kljuna principa koja karakteriu komunitarno pravo u razliitim oblastima
(subsidijarnosti i proporicionalnosti), jo jedno znaajno naelo je i fleksibilnost.

Subsidijarnost je naelo po kojemu su organi Unije ovlaeni za donoenje propisa kojima se regulie odreeno pitanje samo ukoliko se cilj koji se eli ostvariti tim propisom ne
moe bolje i efikasnije ostvariti propisima drava lanica.
Dva su kumulativna uslova za implementaciju ovog principa:
|| da se radi o oblasti konkurentskih nadlenosti (nadlenosti o pitanjima koja Unija dijeli sa dravama lanicama)
|| da ovo pitanje nije ve regulisano propisima drava lanica
Princip proporcionalnosti znai da se aktima organa Unije mogu suavati, odnosno ograniavati
prava graana Unije samo pod dva uslova:
|| da to ogranienje slui legitimnom cilju
|| da je to ogranienje proporcionalno cilju koji se njime eli postii (minimalni nivo
ogranienja)
Princip fleksibilnosti omoguava bliu bilateralnu saradnju izmeu drava lanica pod uslo-
45
UPRAVA ZA KADROVE
vom da se ta saradnja ostvaruje uz:

|| promociju ciljeva Unije i zatite njenih interesa
|| potovanje principa utvrenih osnivakim ugovorima
|| nemogunost postizanja ciljeva postojeim mehanizmima Unije
|| obuhvatanje veine drava lanica
|| potovanje komunitarnog prava
|| potovanje nadlenosti, prava i obaveza drava koje nisu obuhvaene saradnjom
|| otvorenost za kasnije uee ostalih drava lanica

Obzirom da se esto pominju u definisanju osnovnih pravaca i kreiranju politike EU
na ovom mjestu je potrebno dodati i jo jedan vid izrade planskih dokumenata. To su tzv.
Bijeli dokument ili Bijela knjiga (White Paper) i Zeleni dokument ili Zelena knjiga (Green
Paper). Dok se prvi dokument odnosi na slubeno izraene koncepcijske predloge u vezi sa
odreenim oblastima politike, Zeleni dokument ili Zelena knjiga predstavlja izradu koncepta
koji slui kao osnova za voenje rasprave koja treba da se okona donoenjem odgovarajuih
odluka.
4.3 HARMONIZACIJA

Pod pojmom harmonizacije u Evropskoj uniji se podrazumijeva postupak usklaivanja
propisa drava lanica sa pravom EU. U samim osnivakim ugovorima postoje razliite
terminoloke odrednice kojima se izraava stepen integracionih procesa koji se ostvaruje
izmeu drava lanica. Tako je Ugovorom o osnivanju EZ u l. 3 () i l. 94. predvieno
usklaivanje zakonskih, podzakonskih i administrativnih mjera u obimu koje je potrebno
za uspostavljanje i funkcionisanje zajednikog trita. U oblasti carinskih propisa isti ugovor
koristi termin pribliavanje (approximation), dok se termin harmonizacija koristi za oblast
poreza na promet.

Iako je u odnosu na prethodna dva termina neto razliit sa stanovita znaenja u
naem jeziku, termin koordinacije se takoe koristi radi odraavanja cilja odredbi komunitarnog prava za pojedine oblasti.

Efekat metoda koje smo ovdje naveli nije uvijek dovodio do istih rezultata, jer su
pojedine oblasti u kojima se nije koristio model harmonizacije bre napredovale po pitanju
ujednaavanja propisa. Meutim, kako se u praksi nije mogla precizno definisati metodologija po svim navedenim terminima, pojam harmonizacija je postao najee korien da bi
odrazio svrhu svih ovih procesa.

U smislu opte pravne definicije harmonizacije, ona se definie kao proces meudravne
saradnje radi dostizanja odgovarajueg stepena usaglaenosti i koherentnosti prava. Kod komunitarnog prava ona se definie kao politika EU koja slui postizanju cilja ujednaavanja
prava u zemljama lanicama, u obimu i u mjeri koji treba da omogui uspostavljanje i funk-
46
cionisanje zajednikog trita. Nadalje, odredbama Ugovora o osnivanju EZ (l.293.) pobrojane su i druge oblasti u kojima se moe vriti usklaivanje kao to su zatita linosti, ukidanje
dvostrukog oporezivanja, uzajamno priznavanje i izvravanje sudskih odluka itd. U ovim
oblastima je predvieno usklaivanje putem zakljuivanja meunarodnih konvencija.

U odnosu na obaveznost postupka harmonizacije sa stanovita ispunjenja pravnih
obaveza ona moe biti dobrovoljna ili obavezujua. Sve dok se pravni reim kree u granicama politikih ciljeva i formalno pravno nije vezan voljom pravnih subjekata ovaj proces
se karakterie dobrovoljnim, bez obzira na injenicu da su skoro sve evropske zemlje pristupile
nekoj formi usaglaavanja svojih propisa sa pravom EU. Razlozi su vrlo racionalne prirode:
pristup velikom tritu EU i komunikacija sa njenim privrednim subjektima mnogo su laki
i pristupaniji ukoliko postoje zajednika pravila i norme koja to olakavaju i omoguuju.

Zakljuivanjem odreenih akata poput sporazuma o stabilizaciji i pridruivanju, harmonizacija postaje pravnom obavezom po naelu pacta sunt servanda.

Usklaivanje nije samo prosta formalna procedura, niti je sama sebi cilj. Ona predstavlja instrument za ostvarivanje irokog spektra pravno-tehnikih, ekonomskih i politikih
ciljeva. Takoe, harmonizacija nije prosto transponovanje komunitarnih pravnih normi u nacionalno zakonodavstvo. Kvalitet procesa harmonizacije mjeri se i dokazuje primjenom ovih
propisa u unutranjem pravnom poretku. Zbog toga proces usklaivanja, pored aktivnosti
legislativnih organa, podrazumijeva i izgradnju neophodne pratee infrastrukture (jaanje
administrativnih i pravosudnih kapaciteta) koju ini referentno, nezavisno i nepristrasno
pravosue i profesionalna i djelotvorna javna uprava.

U pogledu obima i dometa usklaivanja kada se to tie treih drava Evropska unija
je projektovala proces harmonizacije kroz tzv. Bijelu knjigu II (White Papper II) u kojoj je
dravama koje ele da se ukljue u evropske integracije preporueno usaglaavanje u tano
dvadeset tri (kasnije trideset jednoj) oblasti ili poglavlja komunitarnog prava.
4.4 PRAVA I SLOBODE U EU

Primarni ciljevi evropskih integracija bili su fokusirani na koncept ekonomskih sloboda i korespondirali su ostvarenju temeljnih ciljeva zbog kojih su zajednice i osnovane. Razvoj
evropskih integracija sve vie se pribliavao konceptu jedinstva politikih ciljeva, koji je bio
prirodna posljedica procesa produbljivanja i irenja evropskih integracija. Kada govorimo o
pravima unutar Unije treba rei da se neka od njih vezuju za koncept graanstva (ne i esto
korieni termin dravljanstva Unije obzirom da ona nije drava) u Uniji. Ovaj pojam je nastao nakon zakljuenja Ugovora o osnivanju EU, sa ciljem da se u odreenim graanskim i
politikim pravima obezbijedi ostvarivanje i zatita na nivou Unije, bez obzira na nacionalno
dravljanstvo beneficijara ovih prava.

Treba napomenuti da pravo graanstva dopunjuje nacionalno dravljanstvo, ali ga ni u
kom sluaju ne supstituie. To je kriterijum koji omoguuje ostvarivanje odreenih prava na
47
UPRAVA ZA KADROVE
nivou Unije i nije ogranienog karaktera kao to je sluaj sa ostalim pravima koja su prenijeta
na nivo Unije po principu ogranienih ovlaenja. Postojee odredbe komunitarnog prava
doputaju dalje proirenje prava po osnovu graanstva i bez formalne izmjene Ugovora o osnivanju EZ.

Primjeri ovih prava su pravo kretanja i promjene prebivalita, komunalno ili lokalno
aktivno i pasivno birako pravo, izborno pravo za Evropski parlament, pravo na diplomatsku
i konzularnu zatitu graana Unije.

Osnovne ekonomske slobode su konkretnije odreene formiranjem zajednikog (kasnije jedinstvenog) trita i nijesu tako eksplicitno izraene u samim ugovorima, koliko su
svoj materijalni izraz dobile kroz praksu Evropskog suda pravde. Sistem sloboda izraava se
kroz etiri temeljne ekonomske slobode: sloboda prometa robe; sloboda kretanja radne snage
(zapoljavanja); sloboda vrenja usluga; sloboda kretanja kapitala i sloboda plaanja.

Slobodu prometa robe ine carinska unija i zabrana uvoenja i postojanja uvoznih ili
izvoznih ogranienja izmeu drava lanica EZ.

Carinsku uniju izmeu drava lanica Unije ine dva elementa: zabrana uvoenja carina ili dabina koje ostvaruju iste efekte kao i carinske dabine na uvoz ili izvoz robe iz drava
lanica; i jedinstveni nastup prema treim zemljama u smislu uvoenja jedinstvene carinske
tarife u odnosu na robu koja se uvozi iz treih zemalja. Treba napomenuti da ove zabrane
ne znae ukidanje svih vrsta dabina, obzirom da su neke (poput poreza) i dalje ostale u
nadlenosti drava lanica koje su ovlaene da ih propisuju.

Pod carinama se podrazumijevaju dabine koje jedna drava naplauje zbog uvoza,
odnosno izvoza robe, a da se takva dabina ne naplauje za domae proizvode. Pod mjerama
istog dejstva podrazumijevaju se druge dabine koje drava jednostrano uvodi prema stranoj
robi, a za posljedicu imaju poskupljenje uvozne robe u odnosu na domau. Pri tome je bez
znaaja da li se ova dabina naplauje u momentu prelaska robe preko granice ili u nekoj kasnijoj fazi.

Meutim, i u ovoj oblasti postoje dodatne obaveze koje vode ka izjednaavanju tretmana poreskih obveznika i predmeta oporezivanja na nain to: prvo, porez ne smije biti
razliito propisan za domae i strane proizvode ukoliko je rije o proizvodima koji potiu iz
EU; i drugo, efekat oporezivanja ne moe biti takav da vodi ka dvostrukom oporezivanju.

Zabrana uvoenja i naplate razliitih dabina ne iskljuuje pravo naplate razliitih taksi, odnosno doprinosa, s tim to njihov osnov mora biti u korienju usluge nekog dravnog
organa ili druge organizacije.

Kod zabrane uvoenja i postojanja uvoznih ili izvoznih ogranienja podrazumijevaju se
mjere drave koje uvoz ili izvoz robe zabranjuju ili ograniavaju (trajna ili privremena zabrana
uvoza ili izvoza, uvoenje kontigenata i sl.). Ove ograniavajue mjere su uglavnom lako
prepoznatljive jer se identifikuju uvoenjem odreenog propisa ili donoenjem administrativnog akta. Mnogo tei dio kontrole ini definisanje mjera zabrane sa istovjetnim dejstvom,
u smislu da takva ogranienja mogu biti uinjena u manje vidljivoj formi i izlaziti iz okvira
zabrane propisivanja razliitih mjera za domae i inostrane proizvode, to je bilo predmet
48
razmatranja i odluivanja pred Evropskim sudom pravde. Tako se kroz praksu Suda razvio
princip redukcije opte zabrane propisivanja uslova za stavljanje robe u promet na domaem
tritu koji su stroiji u odnosu na uslove u zemlji u kojoj je roba ve legalno stavljena u promet. Blie reeno, ako je roba legalno stavljena u promet u bilo kojoj od drava lanica EU,
to znai da se ona moe prodavati i u ostalim zemljama, bez obzira to je zemlja uvoza za
stavljanje robe u promet postavila najblae kriterijume i to takva roba ne ispunjava uslove za
stavljanje u promet u ostalim dravama lanicama Unije.

Sloboda kretanja radne snage obuhvata ne samo zapoljavanje, ve i obavljanje djelatnosti putem osnivanja preduzea, filijala i drugog oblika organizovanja poslovne djelatnosti.
Pretpostavka za ostvarivanje ove slobode je slobodno kretanje i nastanjivanje zaposlenih, preduzetnika, lica slobodne profesije i lanova drutava. Ova sloboda se ostvaruje u dva osnovna oblika: sloboda zapoljavanja u formi radnog odnosa ili nekog drugog nesamostalnog
odnosa angaovanja, i sloboda preduzetnitva koja ima razliite oblike (osnivanje preduzea i
drugih oblika organizovanja poslovne djelatnosti, slobodu izbora sjedita i filijala privrednih
subjekata itd.).

Sloboda pruanja usluga je regulisana lanovima 49-55 Ugovora o osnivanju EU.
Ona omoguuje kompanijama da ponude svoje usluge na privremenoj osnovi klijentu u
drugoj zemlji lanici, bez potrebe da registruje svoju aktivnost u toj zemlji. Kako bi napravio
distinkciju prava poslovnog nastanjivanja od prava na pruanje usluga, Evropski sud pravde je
u svojoj praksi razvio kriterijume za definisanje termina usluga (uz navoenje da se ipak svaki
sluaj mora pojedinano posmatrati).
Dakle:
|| Mora se raditi o ekonomskoj aktivnosti tj. usluga se mora vriti uz nadoknadu;
|| Mora se raditi o prekograninoj aktivnosti, tj. ukljuivati inostrani element; osnovna
svrha ove slobode je zatita pruaoca usluge koji nije osnovan u zemlji gdje se usluga
prua, nevezano za pripadnost i domicil primaoca usluge. Ova sloboda ima restrikciju
kada su u pitanju sluajevi u kojima prualac usluga namjerno izbjegava domae propise pravei prekograninu aktivnost (osnivanje subjekta za pruanje usluga u jednoj
dravi sa namjerom da prua usluge samo i iskljuivo u drugoj dravi)
|| Aktivnost mora biti privremena, to predstavlja karakteristiku koja ovo pravo odvaja
od prava poslovnog nastanjivanja. Onog trenutka kada privremena aktivnost preraste
u stalnu aktivnost tada potpada pod reim prava poslovnog nastanjivanja.
|| Mora se raditi o aktivnosti na koju se ne mogu primijeniti pravila o pravu poslovnog
nastanjivanja ili slobodnom prometu roba, ljudi i kapitala, obzirom da su pravila o
pravu na pruanje usluga podreena pravilima o pravu poslovnog nastanjivanja, sloboda prometu roba, ljudi i kapitala.
Ovo pravo je kroz praksu Evropskog suda kasnije proireno i na koncept primanja usluga.
49
UPRAVA ZA KADROVE
4.5 SLOBODA KRETANJA KAPITALA I SLOBODA PLAANJA

Sloboda kretanja kapitala se smatra osnovnim preduslovom za ostvarivanje koncepta
privrednog razvoja i ostvarenja privredne i monetarne unije. Pod pojmom kretanja kapitala
se podrazumijeva jednosmjeran prenos vrijednosti u obliku stvari ili novca iz jedne drave u
drugu, koji obino predstavlja neko imovinsko ulaganje, odnosno ulaganje za koje ne mora
da postoji punovaana obaveza. Prenos novca iz jedne zemlje u drugu za koji postoji osnov
u dugovanju, odnosno ispunjenje neke postojee obaveze, u uem smislu rijei, ne podlijee
normama koje su predviene za kretanje kapitala. Ovo zbog toga to se u zemljama EU ne
pravi nikakva smetnja kretanju kapitala kada se time ispunjava neka obaveza. To je sloboda
plaanja koja je ostvarena u okviru standarda Meunarodnog monetarnog fonda, ije su
lanice sve zemlje EU.

Jedinstveno trite je pojmovni okvir za ujedinjene ekonomskog podruja Evropske
unije putem ostvarenja navedene etiri slobode. Danas se vie koristi pojam unutranje trite,
a tako je i definisan u Ugovoru o Evropskoj uniji sa istim znaenjem i svrhom koja je ukidanje
svih unutranjih prepreka funkcionisanju ove etiri slobode. Jedinstvenim evropskim aktom
je izvrena bitna revizija Rimskih ugovora potrebna za uspostavljanje jedinstvenog trita,
a poetkom 1993. godine ono je poelo da funkcionie unutar Evropske unije. Unutranje
trite je i osnova za ostvarenje Evropske monetarne unije u kojoj se ekonomske politike ugovorno i institucionalno koordiniraju kroz sistem pravila i procedura i u kojem postoji samo
jedna moneta i jedna monetarna politika koju sprovodi Evropska centralna banka. No, jo
uvijek nijesu otklonjene sve barijere i opstrukcije njegovom funkcionisanju, kako sa stanovita
pretvaranja (transponovanja) propisa u unutranje pravo zemalja lanica, tako i sa stanovita
postojanja tehnikih prepreka njegovom funkcionisanju.

Osim principa jedinstvenog trita jo jedan instrument ima veoma veliki znaaj u
odnosu na jedinstveni i otvoreni privredni prostor Unije. To je politika konkurencije koja
podrazumijeva uporedno potovanje osnovnih ekonomskih sloboda i principa ne-diskriminacije. Politika konkurencije ima za cilj da garantuje i uspostavi njenu odrivost i omogui
dovravanje unutranjeg trita, uz poveanje konkurentnosti, veu zaposlenost i drutveni
rast. Konkurencija nije mogua bez uspostavljanja trita preko ijih mehanizama se vri
efikasna raspodjela roba i usluga. Ogranienja konkurencije su mogua kao posljedica zauzimanja monopolskih poloaja, dogovornih cijena ili dravnih intervencija, to su pojave koje
je nuno suzbijati. Izuzeci su dozvoljeni samo ako se radi o robama ili uslugama od stratekog
javnog interesa. Evropska komisija u cilju sprovoenja konkurentske politike ima na raspolaganju razliite mehanizme koji se sastoje od zabrane kartela, kontrole fuzionisanja i kontrole
dravnih subvencija.

Ekonomska i monetarna unija (EMU) je proces kojim zemlje lanice Evropske unije
usklauju svoje ekonomske i monetarne politike s krajnjim ciljem usvajanja jedinstvene valute
- eura. Sam proces stvaranja EMU odvijao se u tri faze.

U prvoj fazi (1989 - 1993.) cilj je bio osigurati slobodno kretanje kapitala i ostvariti
50
koordinaciju ekonomske politike kroz blisku saradnju izmeu nacionalnih centralnih banaka. Ve krajem 1990. godine zapoela je sa radom Meuvladina konferencija posveena ovim
pitanjima i predoen statut Evropske centralne banke.

U drugoj fazi koja je zapoela 1994. godine cilj je bilo pribliavanje ekonomskih i
monetarnih politika zemalja lanica kako bi se osigurala stabilnost cijena i stabilne javne finansije. Najznaajniji korak u drugoj fazi bio je osnivanje Evropskog sistema centralnih banaka
sa, u to vrijeme, ogranienim ovlaenjima. Same drave lanice bile su u obavezi da omogue
odgovarajui stepen nezavisnosti svojim emisionim bankama.

Cilj tree faze od poetka 1999. godine bilo je osnivanje Evropske centralne banke,
utvrivanje kursa i uvoenje jedinstvene valute. Ugovorom o osnivanju EU u potpunosti
je razraen cilj postizanja monetarne unije, kao i metodologija i vremenski okvir njenog stvaranja. Za sprovoenje evropske monetarne politike zaduena je Evropska centralna banka.

Da bi ostvarila svoje ciljeve EMU se oslanja na dvije komponente: 1) monetarnopolitiku odgovornost za njeno funkcionisanje snosi Evropska centralna banka i Evropski
sistem centralnih banaka, 2) ekonomska i budetska politika ne mogu biti u suprotnosti sa
monetarnom politikom. Osnovne kritike u pogledu funkcionisanja EMU svode se upravo na
injenicu da se u oblasti za koju je potreban visok stepen usaglaenosti ekonomska politika i
dalje, u velikoj mjeri, kreira na nacionalnom nivou.
4.6 LJUDSKA PRAVA U EU

U odnosu na Savjet Evrope i OEBS, EU je sve do Ugovora iz Mastrihta bila manje
odreena u pogledu ljudskih prava uopte. Njegovim stupanjem na snagu Evropska unija je u
l. 6. ovog Ugovora propisala da su principi slobode, demokratije, potovanja ljudskih prava i
temeljnih sloboda i vladavina prava, principi koji su zajedniki svim zemljama lanicama.

Dalji procesi demokratizacije i sazrela politika klima u Uniji vodili su ka projektu
katalogizacije temeljnih ljudskih prava kojim bi se poveala pravna sigurnost i simbolika evropskih integracija putem donoenja posebnog akta. Krajem 2000. godine okonan je rad na
ovom dokumentu i ubrzo zatim uslijedilo je sveano proglaenje ovog akta.

Povelja o temeljnim pravima zajednice se sastoji od preambule i sedam poglavlja.
U preambuli ovog dokumenta naglaena je njegova osnova sadrana u temeljnim instrumentima o zatiti ljudskih prava i sloboda na evropskom nivou, ukljuujui Evropsku konvenciju
o ljudskim pravima i osnovnim slobodama, socijalne povelje Savjeta Evrope i Evropske zajednice, kao i praksu Evropskog suda pravde i Evropskog suda za ljudska prava. Povelja posebno
reafirmie ustavnu tradiciju zemalja lanica i meunarodne obaveze zajednike svim zemljama lanicama, kao i ugovorne principe komunitarnog prava.

U prvom poglavlju koje nosi naziv Dostojanstvo svakoj osobi se garantuju sutinski
uslovi njenog fizikog i psihikog integriteta (pravo na ljudsko dostojanstvo, pravo na ivot,
51
UPRAVA ZA KADROVE
zatita od torture, zatita od ropstva i prinudnog rada).

U drugom poglavlju pod nazivom Slobode propisan je set garancija koji se tiu slobode
linosti (pravo na slobodu i bezbjednost, potovanje privatnog i porodinog ivota, zatita
podataka o linosti, pravo na zakljuenje braka i osnivanje porodice, sloboda misli, savjesti i
vjeroispovijesti, pravo na slobodu izraavanja i informisanje, sloboda okupljanja i udruivanja,
sloboda nauke i umjetnosti, pravo na obrazovanje, izbor zanimanja i zasnivanja radnog odnosa, sloboda preduzetnitva, pravo na imovinu, pravo na azil i zatitu od prisilnog preseljenja,
protjerivanja i izruenja zemlji u kojoj postoji opravdan rizik da licu prijeti smrtna kazna,
muenje ili drugo neovjeno ili nehumano postupanje ili kanjavanje).

Tree poglavlje je posveeno jednakosti u irem smsislu rijei koja obuhvata jednakost pred zakonom, ne-diskriminaciju, potovanje kulturnog, vjerskog i jezikog diverziteta,
rodne ravnopravnosti, prava djeteta, zatitu starijih osoba, inkluzivnost osoba sa posebnim
potrebama.

etvrto poglavlje pod nazivom Solidarnost posveeno je pravima zaposlenih, zatiti u
sluajevima nepravednog otkaza na poslu, pravednim i odgovarajuim uslovima rada, zabrani
djeijeg rada i zatiti omladine na poslu, porodinom ivotu i zatiti od arbitrernog otputanja
sa posla usljed porodiljskog odsustva, kao i socijalnu sigurnost i socijalnu pomo razliitih
kategorija kao to su porodilje, starije osobe, rtve industrijskih incidenata i sluajevi nezaposlenosti. Ovo poglavlje obuhvata i pravo na pristup preventivnoj zdravstvenoj zatiti, pristup
uslugama od opteg ekonomskog interesa, zatitu ivotne sredine i zatitu potroaa.

Peto poglavlje je posveeno pravima vezanim za koncept graanstva Unije o kojima je
ve bilo rijei u uvodnom dijelu poglavlja o Pravima i slobodama u EU.

esto poglavlje pod nazivom Pravda propisuje set prava koje se tiu pravnog integriteta
linosti u odnosu na sudske postupke (pravo na efikasan pravni lijek i pravino suenje, pretpostavku nevinosti i pravo na odbranu, princip jednakosti i srazmjernosti pravnih sredstava,
naelo zabrane ponovnog suenja ili kanjavanja za isto krivino djelo).

Posljednje, sedmo poglavlje sadri opte odredbe.

Kao to je vidjivo iz strukture same Povelje, ona nije zadrala koncept tradicionalne
podjele na razliite dimenzije ljudskih prava (politika i graanska, ekonomska i socijalna),
ve je usmjerila strukturu svog kataloga ka principu nedjeljivosti i jednake vanosti svih ljudskih prava.
52
53
UPRAVA ZA KADROVE
54
USTAV EU
UPRAVA ZA KADROVE
USTAV EU

Ugovor o ustavu EU koji je nastao 2004. godine bio je pokuaj objedinjavanja svih
dotadanjih revizija ugovora sa ciljem da se stvori vra politika struktura zasnovana na
brojnim konstitutivnim elementima koji su svojstveni dravnom ureenju. U Glavi i Ustava
propisan je sistem definicija i ciljeva Unije koji objedinjuje njene temeljne vrijednosti i principe
na kojima djeluje, kao i odnos Unije i zemalja lanica, svodei ga na princip lojalne saradnje
i meusobne pomoi u ostvarivanju zadataka uvtrenih Ustavom.

Glava II Ustava u njegov tekst je inkorporirala Povelju o temeljnim pravima zajednice.

Glava III Ustava sadri odredbe o politikama i njenom funkcionisanju sa aspekta temeljnih principa i uloge pojedinih institucija.

Prelazne i zavrne odredbe u Glavi IV propisuju simbole Unije, odnos prema ranijim ugovorima, pravni kontinuitet u odnosu na Zajednice i Uniju, opting-out klauzule (po
kojima se pojedine odredbe Ustava nee primjenjivati u odnosu na neke zemlje lanice), kao
i odredbe o usvajanju, ratifikaciji, stupanju na snagu i vremenu na koje se ugovor zakljuuje
(neodreeno).

Imajui u vidu brojne odredbe Ustava koje bitno suavaju suverenitet drava lanica,
a nakon to tekst Ustava nije proao ratifikaciju u jednom broju drava, od dalje implementacije ovog ugovora se odustalo. Njegovu pravnu i politiku alternativu predstavlja nedavno
usvojeni tekst Lisabonskog ugovora koji po svojoj sadrini ima veliki broj elemenata koji su
proizali iz odredbi Ugovora o Ustavu.
56
57
ODNOSI
SA TREIM ZEMLJAMA
UPRAVA ZA KADROVE
ODNOSI SA TREIM ZEMLJAMA

EU je u domenu spoljne politike znaajan dio aktivnosti usmjerila ka odnosima
sa treim zemljama. Tom prilikom se procesi usmjeravaju ka odreenim geo-stratekim i
politikim ciljevima. Odnosi sa treim zemljama se kreiraju na osnovu sporazuma koji se
najee zakljuuju sa partnerima iz geografski razliitih regiona. U odnosu na zemlje srednje
i istone Evrope koje su traile pristup, EU je prvo zakljuila tzv. Evropske sporazume koji
sadre perspektivu pristupanja EU i imaju za cilj ekonomsku i politiku pripremu za lanstvo.
Za dvanaest novih drava Zajednice nezavisnih drava (bive lanice Sovjetskog Saveza) EU
je razvila Sporazume o partnerstvu i saradnji koji ne sadre perspektivu pristupanja. U odnosu na zemlje jugoistone Evrope, nakon intervencije NATO-a u Jugoslaviji) ponuen je novi
pretpristupni instrument u formi Sporazuma o pridruivanju i stabilizaciji.

Na irem meunarodnom planu karakteristini su sporazumi poput onog iz Lomea,
koji je u osnovi multilateralni trgovinski i razvojni ugovor izmeu EU i jednog broja zemalja
u razvoju iz afrike, karipske i pacifike oblasti (AKP-drave), koje se putem ovog ugovora
pridruuju i prua im se izuzetna finansijska pomo i prednosti pri izvozu roba na podruje
EU. Lome-ugovori su jezgro razvojne politike EU.

EU je u junu, 2000. godine zakljuila Sporazum iz Kotonoua koji se oslanja na Sporazum iz Lomea. Ovaj Sporazum je zakljuen sa 77 zemalja Afrike, Kariba i pacifikog regiona,
s tim to se ovim sporazumom utvruju novi prioriteti na planu borbe protiv siromatva,
intenziviranja politikog dijaloga, sistematino ukljuivanje nedravnih aktera i trgovinsku
regulativu usaglaenu sa novim odredbama Svjetske trgovinske organizacije. Sporazum je
zakljuen na vrijeme od dvadeset godina sa definisanom finansijskom pomoi od preko 13
milijardi eura za prvih pet godina implementacije Sporazuma.

Proirenje Evropske unije je izraz koji se koristi za proces primanja u punopravno
lanstvo novih lanica. Od svojih poetaka, Evropska je unija doivjela est talasa proirenja
sa razliitim politikim, ekonomskim i sociolokim posljedicama.

Prvi talas proirenja pokrenut je zakljuivanjem ugovora o pristupanju sa Danskom,
Irskom, Norvekom i V. Britanijom koje, sa izuzetkom Norveke, lanice postaju od 1. januara 1973.godine. Na nacionalnom referendumu za pristupanje u Norvekoj potpisani ugovor
nije dobio veinu, ime nije mogao biti ratifikovan, niti je ova zemlja pristupila lanstvu. Ovaj
talas proirenja se u terminologiji EU esto definie kao Prvo proirenje na sjever.

Sljedei talas proirenja obuhvatio je junu Evropu (i u skladu sa tim je prepoznat kao
proirenje na Jug) i oznaava pristupanje Grke 1981.godine, odnosno panije i Portugalije
1986.godine.

Novo proirenje na sjever poetkom 1995. godine obuhvatilo je Austriju, Finsku i
vedsku, a do sada najvei talas proirenja desio se u maju 2004. godine kada je pristupilo
10 novih lanica (Kipar, eka Republika, Estonija, Maarska, Letonija, Litvanija, Malta,
60
Poljska, Slovaka i Slovenija). U termionologiji se ovo proirenje zbog broja novih lanica koje
su istovremeno pristupile EU naziva Veliki prasak.

Konano, posljednji talas proirenja ini tzv.irenje na istok u kojem su poetkom 2007.
godine status lanice EU dobile Rumunija i Bugarska.
Proces prijema novih lanica projektuje se uvoenjem uslova za pristup Evropskoj uniji
(poznatiji kao kriterijumi iz Kopenhagena) koji obuhvataju set od nekoliko oblasti:
|| politiki kriterijumi: stabilnost demokratije i institucionalna stabilnost (postojanje
demokratije, pravne drave, vladavine prava, potovanje i zatita ljudskih i manjinskih
prava),
|| ekonomski kriterijumi: funkcionalna i konkurentna trina privreda
|| administrativni kriterijumi: sposobnost i kapacitet da se preuzmu prava i obaveze
koje prolaze iz tekovina Zajednice (acquis communautaire - pravo Evropske unije)
|| saglasnost sa politikim ciljevima Unije, kao i ekonomske i monetarne unije
6.1 PAKT ZA STABILNOST JUGOISTONE EVROPE

I ODNOS PREMA ZEMLJAMA REGIONA

Na predlog EU, Grupa G8, koju ine najrazvijenije zemlje svijeta, je na svom samitu u Kelnu odranom juna 1999. godine donijela odluku o formiranju Pakta za stabilnost
jugoistone Evrope, a u kojemu je uee uzelo vie od 40 drava meu kojima su i lanice
EU, G8 i meunarodne organizacije ukljuujui UN, OEBS i EU. Cilj Pakta je stabilizacija
u regiji putem pribliavanja zemalja jugoistone Evrope evroatlantskim strukturama i jaanje
meusobne saradnje.

U vezi sa ovim procesom, a u kontekstu doprinosa procesu stabilizacije zemalja
jugoistone Evrope, Evropska komisija je u maju 1999. godine predloila otvaranje procesa stabilizacije i pridruivanja za Albaniju, Bosnu i Hercegovinu, Hrvatsku, Makedoniju
i Saveznu Republiku Jugoslaviju, kojim se unapreuje do tada postojei Regionalni pristup
Evropske unije prema zemljama Balkana.
Proces stabilizacije i pridruivanja i strategija EU prema zemljama jugoistone Evrope ukljuuje
est elemenata:
|| Sporazum o stabilizaciji i pridruivanju, kao novu vrstu ugovornih odnosa (tzv. sporazum o pridruivanju tree generacije);
|| razvoj postojeih privrednih i trgovinskih odnosa s regijom i unutar regije;
|| razvoj, odnosno djeliminu prenamjenu postojee privredne i finansijske pomoi;
|| poveanu pomo za demokratizaciju, razvoj civilnog drutva, obrazovanje i izgradnju
institucija;
61
UPRAVA ZA KADROVE
||
||
korienje mogunosti za saradnju u raznim podrujima, ukljuujui pravosue i

unutranje poslove;
razvoj politikog dijaloga, ukljuujui i politiki dijalog na regionalnoj osnovi

Krajem 2007. godine dolo je do transformacije Pakta za stabilnost putem stvaranja
Savjeta za regionalnu saradnju, koji bi skoncentrisao svoje djelovanje na regionalni nivo i
pribliio partnere u rjeavanju kljunih pitanja na kojima je regionalna saradnja zasnovana.
6.2 SPORAZUM O STABILIZACIJI I PRIDRUIVANJU

Sporazum o stabilizaciji i pridruivanju predstavlja novu generaciju evropskih sporazuma
koja je ponuena zemljama jugoistone Evrope u sklopu procesa stabilizacije i pridruivanja.
Sporazumom se ureuju opta naela, politiki dijalog, regionalna saradnja, slobodno kretanje
roba, kretanje radnika, osnivanje pravnih lica, pruanje usluga i protok kapitala, usklaivanje
zakona, implementacija zakona i pravila trine konkurencije, pravosue i unutranji poslovi,
politika saradnje i finansijska saradnja.

Osnovni ciljevi tog sporazuma su: razvijanje politikog dijaloga izmeu Unije i zemlje
potpisnice sporazuma, poetak postepenog usklaivanja nacionalnog zakonodavstva zemlje
potpisnice s komunitarnim pravnim nasljeem, promocija privrednih odnosa dvaju strana,
postepeni razvitak zone slobodne trgovine izmeu dvaju strana, kao i podsticanje regionalne
saradnje u sklopu procesa stabilizacije i pridruivanja. Sporazum da je zemlji potpisnici status
potencijalnog kandidata za lanstvo u EU. Crna Gora je potpisala Sporazum o stabilizaciji i
pridruivanju u oktobru 2007.godine. Obzirom da se Sporazum istovremeno zakljuuje i sa
dravama lanicama EU, to je naredni korak ratifikacija Sporazuma od strane svih drava
lanica.
62
63
PITANJA
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
Osnovni podaci o Evropskoj uniji (lanice, stanovnitvo, geografski prostor)

Ideje evropskog zajednitva kroz istoriju
Post-ratovske inicijative i podsticaji evropskih integracija
Osnivanje evropskih zajednica i pokuaji stvaranja vrih integracija
Pariski ugovor o osnivanju zajednice za ugalj i celik
Rimski ugovori o stvaranju evropskih zajednica
Postupak proirenja
Razvoj zajednica do prve revizije ugovora iz 1987.godine
Osnovne karakteristike Jedinstvenog evropskog akta
Ugovor o osnivanju EU (osnovne karakteristike i ciljevi)
Revizija prava EU po Ugovoru iz Amsterdama
Ugovor iz Nice (sadrina, karakteristike, ciljevi)
Ugovor o Ustavu EU
Institucije EU
Evropski savjet
Evropska komisija
Savjet EU
Evropski parlament
Evropski sud pravde i Sud prve instance (sastav, nadlenost i procedure)
Evropski revizorski sud
EU Ombudsman
Savjetodavni organi u EU
Legislativni postupak u EU (modeli odluivanja)
Karakteristike i izvori komunitarnog prava
Primarni izvori komunitarnog prava
Sekundarni izvori komunitarnog prava
Prava i slobode u EU
Ekonomske slobode
Temeljna prava i slobode u EU
Ekonomska i monetarna unija
Odnosi sa treim zemljama, sporazumi i njihova priroda
Pakt za stabilnost Jugoistone Evrope i Savjet za regionalnu saradnju
Proces pridruivanja i sporazumi o asocijaciji i stabilizaciji
LITERATURA
Radovan Vukadinovi: Pravo Evropske unije, Beograd 1995

T. C. Hartley: Pravo evropskih zajednica, Beogradski centar za ljudska prava, 1998
Zlatko Stefanovi: Pravo Evropske unije, Beograd 2003
Fondacija Konrad Adenauer: Evropa od A do , Beograd, 2003
Jeremy Richardson: European Union - Power and Policy making,Routledge,
London/New York, 2001
Anthony Arnull: The European Union adn Its Court of Justice, Oxford, 1999
Philip Alston: The EU and Human Rights, Oxford 1999

Evropske Integracije PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Evropske Integracije PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Evropske Integracije PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

VLADA CRNE GORE

PRIRUNIK ZA POLAGANjE STRUNOG ISPITA

E VROPSK E INT EG R ACI J E

tampanje ove publikacije struno i finansijski je podrao projekat Program

ISTORIJAT IDEJE JEDINSTVENE EVROPE

RAZVOJ EVROPSKIH INTEGRACIJA

STVARANJE EVROPSKE UNIJE

PRAVO EVROPSKE UNIJE

ODNOSI SA TREIM ZEMLJAMA

EVROPSKE UNTEGRACIJE / Sinia Bjekovi

ISTORIJAT IDEJE JEDINSTVENE EVROPE

EVROPSKE UNTEGRACIJE / Sinia Bjekovi

EVROPSKE UNTEGRACIJE / Sinia Bjekovi

RAZVOJ EVROPSKIH INTEGRACIJA

EVROPSKE UNTEGRACIJE / Sinia Bjekovi

razvoj institucionalne strukture i oblasti ureenja odnosa unutar zajednica;

EVROPSKE UNTEGRACIJE / Sinia Bjekovi

EVROPSKE UNTEGRACIJE / Sinia Bjekovi

STVARANJE EVROPSKE UNIJE

Zajednika spoljna i bezbjednosna politika

EVROPSKE UNTEGRACIJE / Sinia Bjekovi

EVROPSKE UNTEGRACIJE / Sinia Bjekovi

2001.godine, nakon dugih i iscrpljujuih pregovora. Stupio je na snagu 1. februara 2003.

3.1 INSTITUCIJE EVROPSKE UNIJE

(nad) nacionalne: Evropski parlament, Evropska komisija i Evropski sud pravde.

EVROPSKE UNTEGRACIJE / Sinia Bjekovi

u postupku saodluivanja usvaja budet Unije

Odluke Savjeta se donose putem:

uvar je prava zajednice

EVROPSKE UNTEGRACIJE / Sinia Bjekovi

komunitarnog prava na nivou Unije i u svim zemljama lanicama. U pogledu rjeavanja

EVROPSKE UNTEGRACIJE / Sinia Bjekovi

3.2 OSTALI ORGANI UNIJE

EVROPSKE UNTEGRACIJE / Sinia Bjekovi

3.3 POSTUPAK DONOENJA ODLUKA U EU

EVROPSKE UNTEGRACIJE / Sinia Bjekovi

PRAVO EVROPSKE UNIJE

EVROPSKE UNTEGRACIJE / Sinia Bjekovi

4.1 IZVORI KOMUNITARNOG PRAVA

izraeni aktima Unije, ve posredno deriviraju iz postojee regulative. Obzirom da se nijedan

EVROPSKE UNTEGRACIJE / Sinia Bjekovi

4.2 DEJSTVO PRAVNIH AKATA

vom da se ta saradnja ostvaruje uz:

EVROPSKE UNTEGRACIJE / Sinia Bjekovi

4.4 PRAVA I SLOBODE U EU

EVROPSKE UNTEGRACIJE / Sinia Bjekovi

4.5 SLOBODA KRETANJA KAPITALA I SLOBODA PLAANJA

EVROPSKE UNTEGRACIJE / Sinia Bjekovi

4.6 LJUDSKA PRAVA U EU

zatita od torture, zatita od ropstva i prinudnog rada).

EVROPSKE UNTEGRACIJE / Sinia Bjekovi

EVROPSKE UNTEGRACIJE / Sinia Bjekovi

ODNOSI SA TREIM ZEMLJAMA

EVROPSKE UNTEGRACIJE / Sinia Bjekovi

6.1 PAKT ZA STABILNOST JUGOISTONE EVROPE

korienje mogunosti za saradnju u raznim podrujima, ukljuujui pravosue i

6.2 SPORAZUM O STABILIZACIJI I PRIDRUIVANJU

EVROPSKE UNTEGRACIJE / Sinia Bjekovi