Co Ly Thuyet Bai Giang + Bai Tap

You might also like

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 469

BK

TP.HCM

Copyright By Focebk.com

TRNG I HC BCH KHOA TP. H CH MINH

C HC L THUYT

Phn I: TNH HOC

PGS. TS. TRNG Tch Thin

Design
haughtycool
Tp.By
H Ch
Minh, 01/ 2007

B mn C K Thut

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Tnh hc l mt phn ca c hc l thuyt, nhm gii


quyt hai nhim v sau:
Thu gn mt h nhiu lc phc tp ang tc ng ln h
thng thnh mt h t lc hn, n gin v tng ng
(ti gin). Tp hp cc dng ti gin khc nhau ca cc
h lc c gi l cc dng chun ca h lc.
Xy dng cc iu kin cn bng cho mt h thng
nhiu lc.
Chng 1: C S CA TNH HC
1.1 Cc nh ngha ca tnh hc
1.1.1. Ba nh ngha c bn ca tnh hc
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

1.1.1.1. Vt rn tuyt i
L loi vt rn c hnh dng v th tch khng thay i di
mi tc ng t bn ngoi.
1.1.1.2. Trng thi cn bng
Trng thi c hc ca vt rn tuyt i l quy lut chuyn
ng ca vt rn trong khng gian theo thi gian.
Trng thi cn bng l mt trng thi c hc c bit ca
vt rn sao cho mi cht im thuc vt u c gia tc bng
khng.
C hai dng cn bng ca vt:
Tnh tin thng u.
Vt ng yn (c thm tnh cht vn tc bng 0).
1.1.1.3. Lc
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

a). nh ngha:
Lc l mt i lng vector c dng o lng s tng
tc c hc gia cc vt cht vi nhau.
b). Cc c trng ca lc (hnh 1.1):

im t.
Phng v chiu.
ln.

Vi l : ng tc dng ca lc.
K hiu ca lc:

F N ;

Hnh 1.1

1 N 1 kg .m / s 2

Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

1.1. 2. Cc nh ngha khc v lc


1.1.2.1. H lc
L mt tp hp nhiu lc ang tc ng ln i tng kho
st.
K hiu h n lc nh sau:

Fj , j 1, n

1.1.2.2. H lc tng ng
Hai h lc c gi l tng ng vi nhau v c hc nu
hai h lc ny cng gy ra mt kt qu c hc trn mt vt.
K hiu:

( F j ) ~ (Qk )
j 1, n

k 1, m

Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

1.1.2.3. Hp lc
a). nh ngha:
Nu mt h nhiu lc tng ng vi mt h mi ch c
duy nht mt lc, lc duy nht c gi l hp lc ca
h nhiu lc.
K hiu ca hp lc nh sau:

(Fj ) ~ R

; j 1, n

b). Tnh cht ca hp lc: hp lc c 2 tnh cht.


Vector hp lc c xc nh bng vector tng ca cc
vector lc trong h.
n

R Fj
j 1

Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Rx

Ry

Rz

j1

Fjy

Fj

jx

jy

j 1
n

jz

j 1

Fjx

Hnh 1.2
Hnh chiu ca mt vector ln mt trc l mt gi tr i s
(hnh 1.2).

F jx F j . cos

F jy F j . sin

Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Vector hp lc R ca h lc ch nm trn mt ng tc
dng duy nht trong khng gian R 3 .

C nhng h lc lun c hp lc v cng c nhng h lc


khng bao gi c hp lc.
1.1.2.4. H lc cn bng:
L loi h lc khng lm thay i trng thi c hc ca vt rn
khi vt chu tc ng ca loi h lc ny.
K hiu:

( Fj ) ~ f

; j 1, n

1.1.3. Phn loi h lc


1.1.3.1. Cch 1
Ngoi lc:

e
Fj

Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Ngoi lc: l nhng lc do nhng i tng bn ngoi h


thng kho st sinh ra tc ng vo nhng v tr bn trong
h thng ang xt.
i
Ni lc: F j
Ni lc: l nhng lc do nhng i tng bn trong h
thng kho st sinh ra tc ng vo nhng v tr bn trong
h thng ang xt.

V d: (hnh 1.3)
Xt h kho
st gm ch
c vt P l ngoi lc.

Tri t

Xt h kho st
gm : vt
+ tri t P l ni lc.
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Hnh 1.3
Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

1.1.3.2. Cch 2
Lc tp trung
L loi lc ch tc dng ti mt im duy nht trn vt.
Lc phn b
L loi lc tc ng cng lc ln nhiu im trn vt.
Lc phn b theo ng
L loi lc phn b c cc im tc ng ln vt to thnh
mt loi ng hnh hc trn vt (ng thng, ng trn,
ellipse, ). n v: N/m.
V d: Bnh xe lu hnh tr trn tc ng lc ln mt ng.
(hnh 1.4)
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Hnh 1.4
Vi q: cng ca lc phn b. n v: N/m.
Lc phn b theo mt
L loi lc phn b m qu tch cc im tc dng ln vt to
thnh mt loi mt hnh hc trn vt.
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

V d: p lc nc tc dng ln thnh . (hnh 1.5)

Hnh 1.5

Vi p : p lc. n v: N/m2.
Lc phn b theo th tch (lc khi).
L loi lc phn b m qu tch cc im tc dng ln vt to
thnh mt loi th tch hnh hc.

K hiu: . n v: N/m3.

Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

V d: Trng lc tc dng ln vt l loi lc phn b th


tch (hnh 1.6).

Th tch cc nh.

Trng lc l lc tp
trung: khi nim ng
nhng khng tht!

Hnh 1.6
1.1.4. Quy i lc phn b trn on thng v lc tp
trung tng ng
1.1.4.1. Tng qut (hnh 1.7)
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

q(x)
Q

C
O
xA

B
x

C
O

B
xD

xC
xB

b)

a)

Hnh 1.7
x

q
(
x
).
dx

Vi:
x

x q( x). x.dx Q x
C

D x

Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

x A: ta ca im A bt u c lc.
x : ta ca im bt k.
x C : ta ca trng tm C.
x B : ta ca im B kt thc c lc.
x D: ta x ca im D.

Trong :

1.1.4.2. Trng hp ring


a). Lc phn b u (hnh 1.8) .

l
l 2

B
C

q.l

l 2

q const

a)

C
Q q.l
b)

Hnh 1.8
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

b. Lc phn b tam gic: (hnh 1.9).

qmax
A

1
qmax .l
2

2l 3

1
Q qmax .l
2

2l 3

l
b)

a)
Hnh 1.9

Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

1.2 Cc tin tnh hc


Gm c 6 tin
Tin 1: Tin v hai lc cn bng
in kin cn v cho h hai lc cn bng l chng c
cng ng tc dng, hng ngc chiu nhau v c cng
cng . (hnh 1.10).

a)

b)

Hnh 1.10
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Tin 2: Tin thm bt hai lc cn bng


Tc dng ca mt h lc khng thay i nu thm hoc bt
hai lc cn bng. (hnh 1.11)
H qu 1:

nh l trt lc
Tc dng ca lc ln
vt rn tuyt i
khng thay i khi
trt lc trn ng
tc dng ca n.

F B

FA

FB
Hnh 1.11

Cn ch rng tnh cht nu trn ch ng i vi vt


rn tuyt i.
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Tin 3: Tin hnh bnh hnh lc


H hai lc cng t ti
mt im tng ng
vi mt lc t ti im
t chung v c vector
lc bng vector ng
cho hnh bnh hnh m
hai cnh l hai vector biu
din hai lc thnh phn.
(hnh 1.12)

F1

O
F2

Hnh 1.12

Tin 4: Tin tc dng v phn tc dng


Lc tc dng v lc phn tc dng gia hai vt c cng
ng tc dng, hng ngc chiu nhau v c cng
cng . (hnh 1.13).
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

B
a)

B
b)

Hnh 1.13
Ch rng lc tc dng v phn tc dng khng phi l
hai lc cn bng v chng khng tc dng ln cng mt
vt rn.
Tin 4 l c s m rng cc kt qu kho st mt
vt sang kho st h vt v n ng cho h quy chiu
qun tnh cng nh h quy chiu khng qun tnh.
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Tin 5: Tin ha rn
Mt vt bin dng cn bng di tc dng ca mt h
lc th khi ha rn li n vn cn bng di tc ng ca
h lc (hnh 1.14).

a)

b)

F
Hnh 1.14

Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Ch : (hnh 1.15)

Si dy
Ha rn

Si dy

F
F

Thanh thp

a)

F
Ha rn
Thanh thp

b)

Hnh 1.15

Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Tin 6: Tin gii phng lin kt


Vt khng t do (tc vt chu lin kt) cn bng c th
c xem l vt t do cn bng nu gii phng cc lin
kt, thay th tc dng ca cc lin kt c gii phng
bng cc phn lc lin kt tng ng (hnh 1.16).

RA

RB

b)

a)

Hnh 1.16
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

1.3. Moment ca lc
1.3.1 Khi nim
Di tc ng ca mt lc vt rn c th chuyn ng tnh
tin, chuyn ng quay, hoc va chuyn ng tnh tin
va quay ng thi. Tc dng ca lc lm vt rn quay s
c nh gi bi i lng moment ca lc.
1.3.2 Cc loi moment ca lc:
1.3.2.1. Moment ca lc i vi mt tm
Kho st lc F tc ng ti im A trn vt. ng tc
dng ca lc l ng thng l . Gi s rng lc c xu
hng lm vt rn quay quanh tm O.
Dng h trc vung gc 3 chiu Oxy c gc ti tm O
nh hnh v: (hnh 1.17)
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

d
O

B F

(l )
y

x
Hnh 1.17

Dng vect r OA

Gi l gc hp bi vect r v lc F: ( r , F )
d l cnh tay n ca lc F i vi tm O.
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

d O H (l )

d r . s in

Kh nng ca lc F lm vt rn quay quanh tm O s


c nh gi bi vector moment ca lc F i vi
tm O nh sau: (hnh 1.18).

O (F ) r F

( : tch c hng)

Hng quay ca cc ngn


cn li ca bn tay phi.

M O ( F ) m p (O A B )

M O (F ) : RHR
Chiu

Hng ch
M O ( F ) r . F . s in ca ngn ci

bn tay phi
F .d

2 .S ( O A B )

Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

M O (F )
Hnh 1.18
Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

nh l
iu kin cn v lc F khng c kh nng lm vt
rn quay quanh tm O l:

M O (F ) 0

M O (F ) 0
d 0
O ()

Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

1.3.2.2. Moment ca lc i vi mt trc


Kho st lc F tc ng ti im A trn vt. Gi s rng
lc c xu hng lm vt rn quay quanh trc . o
lng kh nng ca lc F lm vt rn quay quanh trc
ngi ta xc nh moment ca lc F i vi trc
theo hai bc sau y:
Bc 1: xc nh hnh chiu vung gc ca lc F ln
mt phng vung gc vi trc quay .

Fxy hc xy (F)
Bc 2: moment ca lc F i vi trc l mt i
lng i s c nh ngha bng (+) hoc () ln
ca vector moment lc hnh chiu Fxy i vi tm O.
(xem hnh 1.19).
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

H
B

(l )

M Z (F )


M O (F )

Bxy
F
xy
Hnh 1.19

Axy


M (F) M O (Fxy ) 2.S(OA xy Bxy )
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Quy c
Moment ca lc F i vi trc quay s c quy c l
i lng dng (+) nu nhn dc theo trc quay t ngn
ca trc y ta thy lc hnh chiu Fxy s c xu hng quay
quanh tm O ngc chiu kim ng h v ngc li.
nh l
+ Hnh chiu vung gc ln trc ca vector moment lc F
i vi tm O bng moment ca lc F i vi trc .

hcz [ MO ( F )] Mz (F ), O z !
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

iu kin cn v lc F khng c kh nng lm vt


rn quay quanh trc l moment ca lc F i vi trc
bng 0.

Mz ( F ) 0

S (OAxy Bxy ) 0

mp(OAB ) / /z
M trc ct mp (OAB) ti O nn:
Trc mp(OAB)
[z ,(l )] ng phng.
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

z ( )
z ( )
Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

1.3.2.3. Ngu lc
a). nh ngha
Ngu lc l mt h hai lc tha ng thi cc iu kin
sau y:


M ( F , F )

Cng phng, cng


ln, ngc chiu
v khng cng ng
tc dng (hnh 1.20).
K hiu ngu lc
nh sau:

A
F

l
d

l
F

(F, F ') : F ' F


Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Hnh 1.20
Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

b). Tnh cht ca ngu lc


Ngu lc l mt h lc khng cn bng. Ngha l di
tc ng ca ngu lc, mt vt rn t do hon ton,
ang ng yn s thc hin chuyn ng quay:


(F , F ' ) f

Ngu lc l loi h lc khng bao gi c hp lc. Ngha


l ngu lc l mt dng ti gin ca cc h lc:


(F , F ' )

c). Moment ca ngu lc


Kh nng lm quay vt ca ngu lc s ph thuc vo 4
yu t ca ngu lc: mt phng tc dng (P), cnh tay
n d, ln ca cc lc v chiu quay ca ngu lc.
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

o lng kh nng lm quay vt ca ngu lc ngi


ta nh ngha i lng vector moment ca ngu lc nh
sau:


M F, F mp (P)

M F, F MA F

Chiu M F, F : RHR
MA F

M F, F F.d

C hai cch k hiu ngu lc:


Lit k 2 lc ca ngu:

F,F


Biu din ngu bng vector moment ca n: M F,F

Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

d). Cc nh l ca ngu lc

nh l 1: Hai ngu lc c xem l tng ng v


c hc nu v ch nu hai vector moment ca chng
bng nhau.


F1, F1




F2 , F2 M F1, F1 M F2 , F2

nh l 2: T mt ngu cho ta c th tm c v s
ngu khc tng ng vi n.
nh l 3: Tng hai vector moment ca hai lc trong
ngu ly i vi mt tm O trong khng gian s khng
ph thuc vo v tr ca tm O v bng vector
moment ca ngu lc.




MO F MO F M F,F , O R3

Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

nh l 4: Mt h nhiu ngu lc bao gi cng c mt


ngu tng ng vi ton h. Vector moment ca ngu
tng ng bng tng tt c cc vector moment ca
cc ngu thnh phn.


Fj , Fj

n



Q, Q M Q, Q M Fj , Fj ,

j 1, n

j 1

1.3.2.4. K hiu moment

C 3 cch k hiu Moment:


Cch 1: K hiu Moment bng
mt vector thng hai u.
(Dng trong bi ton khng
gian 3 chiu.). (hnh 1.21)

P
Hnh 1.21

Vector cng di vt rn quay cng nhanh.


Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Cch 2: K hiu moment bng mt ngu hai lc nm


trong mt phng tc dng vung gc vi vector moment
ca cch 1 sao cho vector moment ca ngu lc bng
vector moment cn biu din (dng trong bi ton khng
gian 2 chiu v 3 chiu) (hnh 1.22).

M(F,F) M

Ch rng c rt
nhiu ngu c th
chn biu din
mt moment.

P
Hnh 1.22
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Cch 3: Biu din moment bng mt vector cong, phng


nm trong mt phng tc dng ca ngu lc (hnh 1.23).
Chiu ca vector cong c xc nh tun theo quy tc
bn tay phi so vi chiu vector moment thng ca cch
1. Hay chiu ca vector moment cong s cng chiu quay
ca ngu lc (dng trong bi ton khng gian 2 chiu).

P
Hnh 1.23
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

1.4. Lin kt. Phn lc lin kt


1.4.1. Khi nim
1.4.1.1. Vt rn t do hon ton
L vt rn c th thc hin c mi dng chuyn ng
trong khng gian m khng c bt k cn tr no.
1.4.1.2. Bc t do ca vt rn
a). nh ngha (Dof)
L s chuyn ng c lp m vt rn y c th thc hin
ng thi trong khng gian. V d: chuyn ng ca qut
trn v ca tri t l 2 chuyn ng c lp.
K hiu bc t do ca vt rn l Dof (Degree of freedom).
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

b). Xc nh Dof ca vt rn t do hon ton


Trong khng gian hai chiu: 2D (hnh
1.24)

DofVR 3

: tnh tin thng theo


phng ngang.
: tnh tin thng theo
phng ng.

: quay.

Hnh 1.24

C v th vt tnh tin theo phng xin.


C c th vt va tnh tin va quay ng thi.
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Trong khng gian 3 chiu: 3D (hnh 1.25)

DofVR 6

Hnh 1.25

Ch rng mt chuyn ng c lp bao gm c hai


chiu chuyn ng theo mt phng.
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

1.4.1.3. Lin kt
a). nh ngha
L nhng i tng c tc dng hn ch kh nng chuyn
ng ca vt rn trong khng gian.
b). Rng buc ca lin kt (Rlk)
L s chuyn c lp b mt do lin kt.
Rlk l mt thng s nh gi kh nng cn tr chuyn
ng ca lin kt i vi vt v n c nh ngha bng
s chuyn ng c lp m vt rn b mt i do lin kt y.
Ch : Mt chuyn ng c lp gm c hai chiu chuyn
ng theo mt phng. Nu vt rn ch chuyn ng theo
mt chiu ca mt phng th vt y c 0,5 chuyn ng
c lp.
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

c). Bc t do ca h nhiu vt rn c lin kt vi nhau


Kho st mt h thng c hc gm c n vt rn c lin
kt vi nhau bi m lin kt.
m
lk
R
Tng cc rng buc ca cc lin kt trong h l: j
j1

c1). Xt mt c h trong khng gian hai chiu (2D)


m

Lc ny Dof h = 3n -

lk
R
j
j1

c2). Trong khng gian ba chiu: Dof h 6n R lkj

j1

Vi n l s vt rn trong h.
Khi Dof h > 0: h khng lun cn bng vi mi loi ti
tc ng.
Khi Dof h 0: h lun cn bng vi mi loi ti tc ng.
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

1.4.1.4. Phn lc lin kt


a). nh ngha
L nhng lc do cc lin kt phn tc dng ln vt (hnh 1.26).
Phn lc lin kt l nhng lc thuc loi lc th ng (b
ng).


PA , PB l cc p lc ln lin kt. RA , RB l cc PLLK.
b). Tnh cht
Tnh cht 1: S phn lc lin kt
ca mt loi lin kt s bng s
lm trn ca rng buc lin kt y
[= round (Rlk)].

lk
V d: R = 2,5 lin kt
PA
c 3 phn lc lin kt.

Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

RA

RB

B
Hnh 1.26

PB

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Tnh cht 2: V tr t cc phn lc lin kt trng vi v tr


ca cc lin kt y (t ti v tr c lin kt).
Tnh cht 3: Phng ca cc phn lc lin kt s trng
vi phng ca cc chuyn ng c lp b mt i.
Tnh cht 4: Chiu ca cc phn lc lin kt s ngc
vi chiu ca cc chuyn ng c lp b mt i.
1.4.2. Phn lc lin kt ca 9 loi lin kt c bn
1.4.2.1. Lin kt dy
Rdy = 0,5

C 1 phn lc lin kt: Lc cng dy T A


(hnh 1.27).

TA

dy

V
Hnh 1.27

Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

1.4.2.2. Ta nhn. (Ta trn khng ma st)


Rta = 0,5
C 1 phn lc lin kt: t ti v tr lin kt (hnh 1.28a).
tA : tip tuyn chung.

N A : phn lc php tuyn,

NA

tA

thng gc vi mt ta (mt
tip xc) v hng vo vt
kho st.

A
Hnh 1.28-a

Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

NA

NB

tB

tA

A
Hnh 1.28-b

tA : tip tuyn ring ca b mt c nh ti im gy A.


tB : tip tuyn ring ca vt ti v tr im B.

N A , N B: phn lc php tuyn.

Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Ta

Hnh 1.28-c
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

1.4.2.3. Khp bn l c nh (khp bn l ngoi c nh, gi


c nh).

S
Rbl = 2
C 2 phn lc
lin kt.

VA
HA
Chiu phn lc d on
Hnh 1.29 a

Loi lin kt ny c chiu v ln ca cc phn lc lin


kt cha bit (hnh 1.29).
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Khp bn l c nh


Fx Fy F
Hnh 1.29 b
M hnh lin kt khp bn l trong l thuyt

A
A

RA

Ay

Ax

Ay

Ax

Hnh 1.29 c
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

1.1.2.4. Khp bn l trt (khp bn l ngoi trt, khp bn


l di ng, gi di ng)
Loi lin kt ny ch cho php trt qua li theo phng
trt v quay trong mt phng nhng khng tnh tin thng
ln, xung theo phng vung gc vi phng trt.
trt nh ngi ta lp thm con ln (hnh 1.30).
Rblt = 1

C 1 phn lc lin kt.

NA

Chiu v ln phn lc
cha bit.
Hnh 1.30 a
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Hnh 1.30 b
M hnh lin kt khp bn l di ng trong l thuyt

A
Hnh 1.30 c
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

1.4.2.5. Khp bn l ni (xem hnh 1.31)

Hnh 1.31-a
Rbln = 2

C 2 phn lc lin kt tc ng ln tng vt tha


tin 4 ca tnh hc.

Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

H 2 H1

V2 V1

V2

H1

H2

V1
Hnh 1.31-b

Khp bn l ni

Hnh 1.31-c
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

1.4.2.6. Ngm phng (ngm hai chiu) (xem hnh 1.32).


Rngm2D = 3
C 3 phn lc
lin kt.

VA
A

HA

MA
Hnh 1.32

Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

1.4.2.7. Khp cu (xem hnh 1.33)

Rcu = 3
C 3 phn lc
lin kt.

zA

xA

yA

A
x
Hnh 1.33
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

1.4.2.8. Ngm khng gian (ngm 3 chiu ) (xem hnh 1.34)


Rngm3D = 6

C 6 phn lc
lin kt.

Ngm

zA

A
A
M
y A Mx

xA
yA
A
Mz

Hnh 1.34
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

1.4.2.9. Lin kt thanh


Kho st thanh thng hoc cong tha ng thi ba iu
kin sau: (hnh 1.35)
C trng lng rt b nn
c th b qua c.
C hai lin kt hai u
cui ca mi thanh thuc
ba loi lin kt sau y:
khp cu, khp bn l,
ta nhn.
Cc thanh khng chu tc
ng
ca
lc
hoc
moment gia thanh.

RB

RD

V
D

Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Hnh 1.35 a
Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Nu nhng thanh tha mn ng thi cc iu kin nh


trn c dng lm cc lin kt cho vt rn th chng s
c gi l cc lin kt thanh. Mi lin kt thanh s c
mt rng buc v sinh ra mt phn lc tc ng ln vt.
Phn lc ca lin kt thanh lun c tnh cht nm trn
mt ng thng ni lin hai u c lin kt thanh.
A: khp cu; B,D: bn l; C: ta nhn.

RB AB

AB, CD : 2 lin kt thanh

RD CD

Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Lin kt thanh

Lin kt thanh

Hnh 1.35 b
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Chng 2: THU GN H LC V IU KIN CN BNG


CA H LC
2.1 Hai thnh phn c bn ca h lc

Kho st h nhiu lc Fj

; j 1, n . Mi h nhiu lc

lun c hai thnh phn c bn c nh ngha nh sau:

2.1.1. Vector chnh ca h lc


2.1.1.1. nh ngha
Vector chnh ca mt h nhiu lc l vector tng ca tt c
cc vector lc trong h.
N c k hiu v xc nh nh sau:
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com
n

Fjx
Rx
j 1

n
n

R Fj Ry Fjy
j 1
j 1

Fjz
Rz
j 1

2.1.1.2. Tnh cht ca vector chnh


i vi mt h lc cho vector chnh ca h lc y l
mt vector hng. y c gi l bt bin th nht ca
h lc.


R const

Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Vector chnh ca h lc l mt vector t do. Ngha l


vector chnh ca h lc c th c t ti mt v tr ty
trong khng gian.
2.1.2. Moment chnh ca h lc i vi mt tm
2.1.2.1. nh ngha
Moment chnh ca h lc i vi tm O l mt i lng
vector, bng tng cc vector moment ca cc lc trong h
lc ly i vi cng tm O y.
N c xc nh v k hiu nh sau:

Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

MO MO
j1

M Ox M x
j1

Fj M Oy M y
j1

M Oz M z

j1

Fj

Fj

Fj

2.1.2.2. Tnh cht ca moment chnh


Tnh cht 1: Moment chnh ca h lc i vi mt tm
khng phi l vector hng v s ph thuc vo v tr ca
tm O y.

Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Tnh cht 2: Hnh chiu vung gc ca vector moment


chnh h lc i vi mt tm O ln phng ca vector
chnh ca h lc y l mt hng s vi mi tm O trong
khng gian. y c gi l bt bin th hai ca h lc
(hnh 2.1).

hcR ( M O ) const , O R3

M O1
hcR ( MO2 )

R
O2

O1

hcR ( MO1 ) hcR ( M O2 )


a)

Hnh 2.1

Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

b)

MO2
Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

2.2. Cc nh l c bn ca tnh hc
2.2.1. nh l ba lc. (nh l mt chiu)
Nu vt rn cn bng di tc dng ca h ba lc
th h ba lc y s tha ng thi hai iu kin sau:
(hnh 2.2)
ng phng.
Hoc ng quy
hoc song song
trong mt phng.

Hnh 2.2
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Ch : nh l ny l nh l mt chiu ngha l nu h 3
lc tha mn ng thi 2 iu kin nh trn th cha
chc h 3 lc y l h 3 lc cn bng.
2.2.2 nh l di lc song song
C th di di song song mt lc n mt im t mi
nm ngoi ng tc dng ca n nu trong qu trnh di
di song song y ta b sung vo lc y mt moment bng
moment ca lc trc khi di di ly i vi im s c
di di n. (hnh 2.3),


~ F B ; MB F A , B R3

Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

l
A

B

MB F

Hnh 2.3
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

2.2.3 nh l thu gn h nhiu lc v mt tm


Mt h nhiu lc khi thu gn v mt tm O ty trong
khng gian bao gi ta cng tng ng vi mt h mi
gm hai vector cng t ti tm thu gn O chn. l
hai thnh phn c bn ca h lc i vi tm thu gn y.

Fj


~ ( R, M O ) , O R3

j 1,n

2.2.4 nh l v hai h lc tng ng


iu kin cn v hai h lc tng ng vi nhau l
khi thu gn v mt tm ty trong khng gian cc thnh
phn thu gn c bn cng tn ca chng phi ng lot
bng nhau:
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Fj

RF RQ
Qk F Q
M O M O
k 1, m

~
j 1, n

2.3. iu kin cn bng ca h lc


2.3.1. iu kin tng qut
iu kin cn v mt h nhiu lc cn bng l c hai
thnh phn c bn ca h lc y i vi tm thu gn O bt
k trong khng gian phi ng lot b trit tiu.

Fj


R, M O

~f ,

O R3

j 1, n

Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com
n

Fjx 0
1

Rx
j 1

n
n

R Fj 0 Ry Fjy 0
2

j 1
j 1

Rz Fjz 0
3

j 1

M Ox M x Fj 0

j 1

n
n

M O M O Fj 0 M Oy M y Fj 0

j 1
j 1

M z Fj 0
M Oz
j 1

Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

2.3.2 Trng hp ring


2.3.2.1. H lc phng trong mt phng ta Oxy
Xt trng hp n lc Fj cng nm trong mt mt phng.
Dng h trc ta Oxy nm trong mt phng ca h lc.
(hnh 2.4).

y
(1), (2), (6).
Ch cn tha (1), (2), (6)
i vi h lc phng.

F2

F1

d1
O

Fn

x
Hnh 2.4

Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com
n

6 Mz
j 1

Fj M O F j 0

j 1

M O Fj Fj d j

M O Fj 0 : Nu lc Fj quay quanh O ngc chiu


kim ng h v ngc li.
2.3.2.2. H lc song song vi trc Y.
y

(xem hnh 2.5)

(2), (4), (6)

F1

Fn

F2
z

O
Hnh 2.5

Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

H lc song song y v ng phng trong Oxy:


(2), (6).

H lc ng trc y. (hnh 3.3)


(2)

Hnh 2.6

Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

2.3.3. H lc ng quy. (hnh 3.4)

F1

(1), (2), (3)

H lc ng
phng trong
phng Oxy:

F2

quy
mt

(1), (2)

Fn

z
Hnh 2.7
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

2.4. Cc dng chun (ti gin) ca h lc


Da vo 2 thnh phn c bn ca h lc khi thu gn v
mt tm ngi ta s phn cc h lc ra lm 4 dng ti
gin (dng chun).

2.4.1. Dng chun 1: R 0, M O 0 : h lc khng gian


cn bng.

2.4.2. Dng chun 2: R 0, M O 0 : h lc khng gian


tng ng vi mt
ngu lc3 v s khng bao gi c hp
lc, lc ny M O const , O R

2.4.3. Dng chun 3: R 0, R .M O 0 : h lc khng gian


tng ng vi 1 lc, tc h lc khng gian c hp lc.
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Trong trng hp (2.4.3) h lc khng gian c hp lc,


ta c nh l sau:
nh l Varinhng:
Trong trng hp h lc khng gian c hp lc th moment
ca hp lc i vi mt tm bt k bng tng moment ca
cc lc thnh phn i vi tm y.
n


mO ( R ) mO ( Fk )
k 1

2.4.3.1. Khi M O 0 : hp lc ca h lc R R v t ti O.
(hnh 4.1)

O
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc


R R

Hnh 2.8
Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com


2.4.3.2. Khi R M O : hp lc ca h lc R R v t ti O*.
(hnh 4.2)

MO

R M
O
OO *
2

R

MO
d OO*
R


R R

O
d
O*
Hnh 2.9

2.4.4. Dng chun 4: H lc xon vt ng


Khi R .M O 0 : h lc ny khng bao gi c hp lc.
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

2.5. Ma st
2.5.1. Khi nim
Ma st l mt hin tng tng hp (c hc, in hc, nhit
hc, ha hc, ), phn nh s cn tr chuyn ng trt
tng i gia hai b mt vt cht ang tip xc vi nhau.

2.5.2 Cc loi ma st
2.5.2.1. Ma st trt

Fmst

P
Xy ra khi gia hai vt tip xc c xu hng trt nhng
cha trt vi nhau.
a.) Ma st trt tnh

Kho st vt rn (A) ta trn mt phng ngang c nh.



Vt rn s cn bng di tc ng ca h hai lc: P, N ~ 0
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Lc ny cha xut hin lc ma st.


Tc ng ln vt (A) mt lc ko Q.
Khi lc ko Q<<1 th vt vn cn bng.
Lc ny vt cn bng di tc ng ca bn lc:

P , N , Q , F ~ 0 Q , F ~ 0
mst
mst

Tng dn ln ca Q, khi Q c gi tr cha ln, th


vt vn cn bng. Do vy lc ma st trt tnh Fmst c
ln tng kp theo Q.
Khi ln Q t n mt gi tr gii hn Q = Qgh th vt
chm trt!
Do : Fmst Qgh Fmsgh f t . N

(nh lut Coulomb)

Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Vi ft l h s ma st trt tnh, khng c n v v c


xc nh bng th nghim.
Khi lc ko Q > Qgh : vt trt.
iu kin vt khng trt: Fmst Fmsgh f t . N
b.) Ma st trt ng.
Khi lc ko Q > Qgh th vt s trt. Lc ny lc ma st cn
trt trn b mt tip xc s c ln c xc nh theo
nh lut ma st trt ng nh sau:

Fms f . N
Vi f l h s ma st trt ng: f t f (khi ko vt s
nh hn lc vt tnh).
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

2.5.2.2. Ma st ln
Kho st mt hnh tr
trn c, t trn mt
phng nm ngang.
Hnh tr s cn bng
di tc dng ca 2 lc
N v P. (hnh 5.1)

N
O

P
Hnh 2.10

Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Tc ng thm ln vt ny mt lc y Q. Lc ny tc
ng ti tm ca hnh tr v lm cho vt ln v pha
trc. (hnh 5.2)
Khi Q << 1: vt vn cn
bng di tc dng ca
h lc :

P, N , Q, Fmst , M msl ~ 0

Vi Mmsl : moment ma
st cn ln.

M msl

Fmst

Khi tng dn Q, khi Q


cha ln, vt vn cn
bng.
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Hnh 2.11

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Do : Mmsl = R.Q (tng theo Q!)


Khi Q = Q*gh : vt chm ln.
Lc ny Mmsl = R.Q*gh = k.N (nh lut ma st ln)
Vi k l h s ma st ln, n v l cm, xc nh bng
th nghim.
ft
3. Ma st dy. (xem hnh 5.3)
a

Q
: gc tip xc (gc m); rad
( ft .a)

Euler : Q P.e

P
e( ft .a)

Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Hnh 2.12
Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

V e( ft .a) 1 nn Q < P
V d:

vi a 20.2p ; f t 0,5

Th ta c:
ft .a

e 20 p 1,94.1027

2.6. Trng tm ca vt rn
(T c)

Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

2.7. Trnh t gii cc bi ton tnh hc


Ni chung mi bi ton tnh hc s c gii theo trnh
t 5 bc:
Bc 1: Chn i tng trong h kho st s cn
bng. i tng c chn c th l ton h, c th l
mt s vt rn trong h, c th l mt vt rn hoc mt b
phn ca h nhng phi c lin quan n cc n s cn
tm.
Bc 2: T do ha i tng chn. Ngha l tch cc
i tng c chn ra khi cc lin kt ni i tng vi
bn ngoi (vn gi li cc lin kt bn trong i tng y)
v thay th vo cc lin kt b i bng cc phn lc
lin kt ph hp.
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Bc 3: Vit cc phng trnh cn bng tnh hc cho h


lc ang tc ng ln i tng t do ha bc 2.
S lng cc phng trnh cn bng s vit ph thuc
vo loi h lc ang tc ng ln i tng.
Bc 4: Nu s phng trnh cn bng bit nh hn
s n s cn tm th ta tip tc chn thm i tng mi
trong h kho st s cn bng v i vi mi i tng
mi ta lp li cc cng vic ca bc 2 v bc 3.
Bc 4 s kt thc khi s phng trnh cn bng
thit lp bng vi s cc n s cn tm.
Bc 5: Gii h cc phng trnh cn bng thit lp
c bc 4 tm cc n s cn tm ca bi ton.
Nhn xt v bnh lun cc kt qu thu c.
Design
By haughtycool
C HC L THUYT 1: Tnh Hc
va ng
Hc

Phn I: Tnh hc

Copyright By Focebk.com

NG LC HC
Ni dung: 2 chng
Chng 1: NG LC HC CHT IM
Chng 2: NG LC HC H, C H

Ti liu tham kho:


Sanh, C hc (tp 2). NXB Gio dc. Nm 2009.
Sanh, Bi tp c hc (tp 2). NXB Gio dc. Nm
2009.
Design By haughtycool

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Chng 1: NG LC HC CHT IM
1. 1 Cc khi nim v tin ng lc hc
1. 1. 1. Cc khi nim
1. Cht im
Cht im l mt im c khi lng ca vt rn. Vt rn
tuyt i c xem nh l mt c h gm c v s cht
im c ni cng vi nhau.
Khi kch thc ca ton vt rt b so vi kch thc ca
vng khng gian m vt rn chuyn ng chim c th
ton vt c php xem nh l mt cht im, cht im
ny c khi lng l khi lng ca ton vt.
V d: Tri t chuyn ng trong v tr.
Design By haughtycool

C HC L THUYT 2: ng Lc Hc

Chng 1: ng lc hc cht im

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Khi kch thc ca vt rn khng nh hng n qui lut


chuyn ng ca vt y th ton vt rn y cng c xem
nh l mt cht im c khi lng bng khi lng ca
ton vt.
V d: Chuyn ng tnh tin ca vt rn (im i din cho
vt l trng tm G).
Trong trng hp ton vt rn c php xem nh l mt
cht im, th cht im y c xem nh l mt vt im.
2. C h
C h: l mt tp hp nhiu cht im c s tng tc c
hc ln nhau. Ty thuc vo bn cht ca s tng tc ny
m c h s c chia ra lm hai loi: c h t do v c h
khng t do.
Design By haughtycool

C HC L THUYT 2: ng Lc Hc

Chng 1: ng lc hc cht im

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

+ C h t do l mt tp hp nhiu cht im m s tng


tc c hc gia cc cht im ny c biu th thun ty
ch bng cc lc. Ngha l cc cht im trong c h t do
c th d dng thc hin cc chuyn ng v cng b t v
tr ang xt theo mi hng sang cc v tr ln cn, nu c
lc tc ng, m khng c bt c cn tr no.
+ C h khng t do: L mt tp hp nhiu cht im m
tng tc c hc gia cc cht im trong c h khng ch
biu th bng lc m c biu th bng mt s iu kin
rng buc v hnh hc v ng hc khc. Cc i tng to
ra cc iu kin rng buc v hnh hc v ng hc gia
cc cht im trong c h c gi l cc lin kt c hc.
3. Lc
Lc l mt i lng vector c dng o lng s tng
tc c hc gia cc vt th vi nhau. Ngha l khi thc hin s
tng tc c hc, cc vt th s truyn cho nhau nhng lc.
Design By haughtycool

C HC L THUYT 2: ng Lc Hc

Chng 1: ng lc hc cht im

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Cc lc trong bi ton tnh hc


thng l nhng lc hng
(vector hng). Ngha l cc lc
ny s c im t, phng
chiu, ln khng thay i
theo thi gian. (Hnh 1.1).

y
dy khng gin

iu kin rng buc hnh hc:


2

M ( x, y )

x y l 0
Cc lc trong bi ton ng lc
hc, ni chung, l nhng lc
thay i theo thi gian, theo v
tr v theo vn tc ca cht
im chu tc ng. (Hnh 1.2)


F F (t , r , v )

Hnh 1.1

O
Hnh 1.2

Design By haughtycool

C HC L THUYT 2: ng Lc Hc

Chng 1: ng lc hc cht im

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

4. H quy chiu.
kho st chuyn ng ca vt th ta phi chn mt h
quy chiu tha tin qun tnh ca Galilo. H quy chiu
chnh xc c chn phi gn lin vi mt vt ang trng
thi cn bng. Vi lp lun ny h quy chiu chnh xc phi
c gn lin vi tm ca mt tri v phi hng ti 3 v
sao c nh i vi mt tri.
Do qu o ca tri t quay quanh mt tri l ng cong
c bn knh cong ln (Qu o ca tri t rt gn vi
ng thng) v do tri t c tc quay rt chm nn c
th xem tri t l tnh tin thng u. V 2 l do ny m cc
nh c hc thng chn tri t lm h quy chiu cho hu
ht nhng bi ton ng lc hc thng thng.
Design By haughtycool

C HC L THUYT 2: ng Lc Hc

Chng 1: ng lc hc cht im

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

1. 1. 2. Cc tin ng lc hc
1. Tin 1: Tin qun tnh.
Mt cht im nu khng chu tc ng tc ng ca bt c
lc no th cht im y s trong trng thi ng yn
hoc chuyn ng thng u. Hai trng thi c hc trn ca
cht im c gi l trng thi qun tnh ca cht im
Tin ny cung cp cho chng ta mt tiu chun la
chn h quy chiu. H quy chiu no m tin 1 c
tha s c gi l h quy chiu qun tnh
2. Tin 2: Tin c bn ca ng lc hc
nh lut 2 Newton: Trong h quy chiu qun tnh cht im
s chuyn ng c gia tc cng phng, cng chiu vi lc
tc ng ln cht im y v ln ca gia tc cht im s
t l thun vi ln ca lc tc ng ln cht im v t l
nghch vi khi lng vi cht im y. (Hnh 1.3)
Design By haughtycool

C HC L THUYT 2: ng Lc Hc

Chng 1: ng lc hc cht im

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Fk
mk .ak Fk ak
mk

Do mk 0 ak Fk ;

Fk
ak
mk

ak

Fk

Hnh 1.3

3. Tin 3: Tin tc dng v phn tc dng


Hai vt th tng tc c hc vi nhau bi hai lc c cng
ng tc dng, cng ln nhng ngc chiu (Hnh 1.4).

V1

V2
Hnh 1.4

Design By haughtycool

C HC L THUYT 2: ng Lc Hc

Chng 1: ng lc hc cht im

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Ch rng hai lc tc dng v phn tc dng trn khng


phi l h lc cn bng v chng tc dng ln hai vt.
4. Tin 4: Tin v tnh c lp ca cc lc tc ng
ln cht im.
Khi mt cht im chu tc ng ca ng thi nhiu lc th
vector gia tc ca cht im y s bng tng cc vector gia tc
ca cht im y khi n chu tc ng ring l ca tng lc

(Hnh 1.5).

i 1 2
n Fn
ak ak ak ak ... ak
i 1

1 F1
i Fi
Vi: ak
; ak
;
m
m
k
k
i
ak l gia tc ca cht im K khi

lc Fi tc ng.

F1

F3

aK

F2

Hnh 1.5

Design By haughtycool

C HC L THUYT 2: ng Lc Hc

Chng 1: ng lc hc cht im

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

5. Tin 5: Tin gii phng lin kt.


Mt cht im khng t do (cht im c lin kt) c th c
bin i thnh cht im t do bng cch b i nhng lin kt
rng buc cht im y v thay vo cc lin kt b i bng
cc phn lc lin kt.
1.2. Phng trnh vi phn chuyn ng ca cht im.
1.2.1. Cc dng phng trnh vi phn chuyn ng ca
cht im.
1. Dng vector:
p dng nh lut 2 ca ng lc hc
Theo ng hc im (Hnh 1.6).

Design By haughtycool

C HC L THUYT 2: ng Lc Hc

Chng 1: ng lc hc cht im

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

s s(t ) K ( xK , yK, zK ), mk

O*
n
ak

rk

ak

Fk

t
(C )

x
Hnh 1.6

aK rK . Do dng vector ca phng trnh vi phn cht


im s l:

mK .rK FK
, 1
Design By haughtycool

C HC L THUYT 2: ng Lc Hc

Chng 1: ng lc hc cht im

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

2. Dng ta Descartes.
Chiu phng trnh vi phn cp 2 ca (1) ln 3 trc ta ta
s thu c h 3 phng trnh vi phn chuyn ng ca cht
im K nh sau:

xk Fkx
mk .

yk Fky
mk .
m . F
k k k

3. Dng ta cc.
Phn

n
ak rk ak ak

mk .
s Fk

mk .ak

2
Chiu (1) ln hai phng t, n:

s
n
n
mk .ak
mk . Fk

Design By haughtycool

C HC L THUYT 2: ng Lc Hc

Chng 1: ng lc hc cht im

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

1. 2. 2. Cc dng bi ton ng lc hc cht im.


Cc bi ton ng lc hc ca cht im s c chia ra lm
hai dng bi ton thun v bi ton ngc.
1. Bi ton thun:
Cho bit quy lut chuyn ng ca cht im, hy xc nh cc
lc tc ng ln cht im y. Dng bi ton ny rt d gii
2. Bi ton ngc: Cho bit trc cc lc tc ng ln cht
im v cc iu kin ban u v chuyn ng ca cht im
y( vn tc ban u, gia tc ban u v v tr ban u ca cht
im), cn xc nh quy lut chuyn ng ca cht im y.
Bi ton ngc thng phc tp hn nhiu so vi bi ton
thun v ta cn phi tch phn phng trnh vi phn chuyn
ng ca cht im.
Design By haughtycool

C HC L THUYT 2: ng Lc Hc

Chng 1: ng lc hc cht im

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Phng trnh vi phn ca c h nhiu cht im:


Kho st c h c n cht im K. i vi mi cht im ta
phn cc lc tc ng ln cht im y thnh 2 lc: ni lc
v ngoi lc (Hnh 1.7).

e
Fk

H phng trnh vi phn


di dng vector cho
ton c h nh sau:

e i
m1.a1 F1 F1
e i

m2 .a2 F2 F2

e i

mn .an Fn Fn

i
Fk

K
Hnh 1.7

Design By haughtycool

C HC L THUYT 2: ng Lc Hc

Chng 1: ng lc hc cht im

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Chng hai: NG LC HC C H
2.1. Cc c trng hnh hc - khi lng h.
2.1.1. Khi nim
Chuyn ng ca c h khng nhng ph thuc vo cc lc
tc ng m cn ph thuc vo mt s yu t khc ngoi lc
nh:
Khi lng ca h, hnh dng ca h v s phn b khi
lng bn trong hnh dng ca h.
Tt c nhng yu t c nh hng n chuyn ng ca c
h ngoi cc lc tc ng s c gi l cc c trng hnh
hc - khi lng ca c h.
Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng hai: ng lc hc c h

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

2.1.2. Khi lng, khi tm ca c h (Hnh 2.1).

d K

rk

O
x

Gi:
rk

K , mk

rC
Hnh 2.1

rkx xk
K ( xk , yk , k )

rky yk
OK (rkx , rky , rk )
r
k k

Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng hai: ng lc hc c h

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

1. Khi lng ca c h:
Khi lng ca c h l mt i lng v hng lun
dng c trng cho mc qun tnh ca c h.
N c k hiu v xc nh nh sau:
n

M mk 0, kg
k 1

Qun tnh l mt thuc tnh ca vt cht phn nh s d


dng hay kh khn thay i trng thi c hc c ca vt.
Trng thi c hc ca vt l quy lut chuyn ng ca vt
y trong khng gian theo thi gian (ng yn l mt trng
thi c hc c bit ca chuyn ng). Mt vt kh thay i
trng thi c hc c s c gi l vt c qun tnh ln
v ngc li.
Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng hai: ng lc hc c h

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Khi lng l mt thng s o lng qun tnh ca c


h. Khi lng cng ln s biu th qun tnh cng ln v
ngc li.
Nu c h l mt mi trng lin tc th:
n

mk k .dV M k .dV
k 1

.dV
k

k : khi lng ring ca mi trng.


dV : th tch vi phn.
Nu c h ca chng ta l mt mi trng lin tc v ng
cht :

k const ;

Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng hai: ng lc hc c h

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

1
M .dV V
2
V
2. Khi tm c h
L mt im hnh
hc tn ti trong
khng gian ca h,
c k hiu bng
im C v c v tr
c xc nh nh
sau:

mk .rk
n

rC

k 1

mk .xk

rCx xC k 1
M

mk . yk

k 1
r

Cy
C
M

mk. k

rC C k 1
M

Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng hai: ng lc hc c h

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

mk .vk
n


vC rC

k 1

mk .xk

vCx xC k 1
M

mk . y k

vCy yC k 1
M

mk . k

vC C k 1
M

Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng hai: ng lc hc c h

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

mk .ak
n


aC vC rC

k 1

mk .
xk

aCx
xC k 1
M

mk .
yk

aCy
yC k 1
M

mk . k

aC C k 1
M

Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng hai: ng lc hc c h

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

2.1.3. Moment qun tnh ca h


1. nh ngha :
a) Moment qun tnh ca h i vi tm O:
L mt i lng v hng, dng biu th qun tnh ca c
h khi c h quay quanh tm O.
n

J 0 I 0 mk .(OK )2 mk .rk2 0 , kg.m2


k 1

M:

k 1

rk2 xk2 yk2 k2


n

Nn:

2
2
2

J 0 mk . xk yk k
k 1

Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng hai: ng lc hc c h

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

b) Moment qun tnh ca h i vi mt trc:


i vi trc : L mt i lng v hng, dng phn nh
qun tnh ca h khi h quay quanh trc . N c k hiu
nh sau:
n

J I mk .d k2 0 , kg.m2
k 1

M:

2
kz

2
k

2
k

2
k

x y

2
2

J mk xk yk
k 1

2
2

J x mk yk k

k 1
Tng t:
n
J m 2 x 2

y
k
k
k

k 1

Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng hai: ng lc hc c h

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Quan h gia moment qun tnh ca h i vi ba trc ta


v moment qun tnh ca h i vi gc ta O:
n

J x J y J 2 mk xk2 yk2 k2 2 J O
k 1

c) Bn knh qun tnh ca h


i vi tm O:

JO
J O M .O2
M

i vi trc ta

x, y ,

J x, y ,
M

J x , y , M .

2
x , y ,

Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng hai: ng lc hc c h

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

d) Moment qun tnh ly tm ca h


i vi h trc xy:
n

J xy I xy mk .xk . yk

0 , kg.m

k 1

i vi h trc y :
n

J y I y mk . yk . k

0 , kg.m2

k 1

i vi h trc x:
n

J x I x mk . k . xk

0 , kg.m2

k 1

Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng hai: ng lc hc c h

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

J xy J yx ; J y J y ; J x J x
e) Trc qun tnh chnh ca c h.
L trc sao cho tt c cc moment qun tnh ly tm ca c
h c cha ch s tn trc y phi ng lot bng khng.
Nu Jx = Jy = 0 th trc l trc qun tnh chnh ca h.
Nu trc qun tnh chnh ca c h i qua khi tm C
ca c h y th n s c gi l trc qun tnh chnh
trung tm ca c h.
2. nh l
a) nh l i trc.
nh l di trc song song (Hnh 2.2)
Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng hai: ng lc hc c h

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

J J C M .d

C //

J J C

x
Hnh 2.2

nh l xoay trc:

J J x .cos2 J y .cos2 J .cos2 2J xy .cos.cos


2J y .cos.cos 2J x .cos .cos
b) nh l v trc qun tnh chnh ca h (tham kho ti liu)
Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng hai: ng lc hc c h

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

2.1.4. Moment qun tnh ca mt s vt rn c hnh dng


xc nh thng dng.
1. Thanh thng, mnh, ng cht, tit din u (Hnh 2.3).

l/2

Hnh 2.3

J A J A J B J B
J C J C

1
M .l 2
3

Vi M l khi lng
ton h.

1
Ml 2
12

Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng hai: ng lc hc c h

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

2. Vnh trn, ng cht (Hnh 2.4).

J C J C MR 2
J xC J yC

M
yC

1
MR 2
2

xC
Hnh 2.4

3. a trn, c, ng cht (Hnh 2.5).

J C J C
J xC J yC

1
MR 2
2
1
MR 2
4

M
yC

C
R

xC
Hnh 2.5

Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng hai: ng lc hc c h

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

4. Tm hnh ch nht, c, ng cht, dy u (Hnh 2.6).

ly
O

lx
Hnh 2.6

1 2
J x Ml y
3

1 2
J y Ml x
3

1
2
2
J J O M lx l y
3

Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng hai: ng lc hc c h

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

5. ng tr trn, ng cht, mng, khng y (Hnh 2.7).

C
2

J C MR J C

h
2
C

J xC J yC
1 2 h2
M R
2
6
Vi M l khi lng ton h.

yC h

xC
Hnh 2.7

Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng hai: ng lc hc c h

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

6. Hnh tr trn, c, ng cht (Hnh 2.8).

J C

1
MR 2 J C
2

h
2

J xC J yC
2

1 2 h
M R
4
3

Vi M l khi lng ton h.

C
R

yC

xC
Hnh 2.8

Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng hai: ng lc hc c h

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

2.2. Cc nh l tng qut ca ng lc hc c h.


2.2.1. nh l chuyn ng khi tm h
nh l: Khi tm ca c h chuyn ng nh mt cht
im c khi lng bng khi lng c h v chu tc dng
ca lc c vector lc bng vector chnh ca h ngoi lc
tc dng ln c h.
m

M .aC F je
j 1

Vi M l khi lng ton h.

aC l gia tc khi tm C ca h
e
F j l ngoi lc th j tc ng ln h.
m l s ngoi lc tc ng ln h.

Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng hai: ng lc hc c h

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

nh lut bo ton chuyn ng khi tm h


Nu tng cc vector ngoi lc tc ng ln c h b trit tiu
th khi tm C ca h s trong trng thi cn bng hay trong
trng thi qun tnh.
Khi tm C ca h

e
F
j 0 aC 0 vC const chuyn ng thng
j 1
u.
2.2.2. nh l bin thin ng lng h
1. ng lng ca h
a) nh ngha:
ng lng ca cht im l mt
i lng vector c k hiu v
xc nh nh sau (Hnh 2.9):

qk mk .vk , ( N
q
vk
n k
n
.s)

ng lng ca h: Q qk mk .vk
k 1

K,mk

qk

Hnh 2.9

k 1

Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng hai: ng lc hc c h

vk

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

b) Cng thc tnh Q.


Dng nh ngha khi tm:

mk .vk
m

vC

Q mk .vk M .vC

k 1

k 1

2. Xung lng ca lc
t

S Fk S k Fk .dt

, N .s

3. nh l bin thin ng lng ca h


m
a) Dng 1:

dQ
F je
dt
j 1

Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng hai: ng lc hc c h

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

b) Dng 2: Bin thin ca vector ng lng h gia thi im


cui v thi im u bng tng cc vector xung lng ca
cc ngoi lc.
m
m

e
Q1 Q0 S Fj S je
j 1

j 1

nh l chuyn ng khi tm c dng gii nhng bi


ton ng lc hc ca vt rn c chuyn ng tnh tin v
khi lng ca vt l khng i trong qu trnh chuyn ng
nh l bin thin ng lng c dng gii bi ton
ng lc hc cho nhng c h c khi lng khng i
hoc thay i trong qu trnh chuyn ng.
nh l chuyn ng khi tm l mt trng hp c bit
ca nh l bin thin ng lng.
Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng hai: ng lc hc c h

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

2.2.3. nh l bin thin moment ng lng ca h


1. Moment ng lng ca h
a) Moment ng lng ca cht im i vi 1 tm (Hnh 2.9).

K, mk

rk

qk

vk

Hnh 2.9

ng lng cht im K:

qk mk .vk

Moment ca ng lng cht im K i vi tm O:

MO qk rk qk rk mk .vk

Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng hai: ng lc hc c h

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Moment ng lng ca cht im K i vi mt trc:

xy

+ i vi trc : M qk M O qk
xy

Vi: qk hc xy qk

+ i vi trc x:

M x qk M O qk

+ i vi trc y:

M y qk M O qk

Gi

M Ox

M O qk M Ox , M Oy , M O M Oy
M
O

M x qk

M y qk

M qk

Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng hai: ng lc hc c h

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

b) Moment ng lng ca c h
Moment ng lng ca c h i vi tm O:
n


LO M O qk
k 1

Moment ng lng ca c h i vi mt trc.

+ i vi trc : M qk L
k 1

+ i vi trc x: M x qk Lx LO Lx , Ly , L
k 1

+ i vi trc y: M y qk Ly
k 1

Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng hai: ng lc hc c h

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

c) Th d:
Kho st vt rn quay quanh trc c nh (Hnh 2.10).

Lx J x . ; Ly J y .

L J .

Vi hcz

Nu trc l trc qun tnh chnh


ca vt th :

J x J y 0 Lx Ly 0

Vy: LO 0, 0, J . , Hay LO // O

O
Hnh 2.10

Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng hai: ng lc hc c h

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

2. nh l bin thin moment ng lng ca h i vi 1

tm
m

d LO
M O Fje
dt
j 1

nh l ny c dng gii bi ton ng lc hc trong


trng hp c h c thc hin chuyn ng quay.
2.4. nh l bin thin ng nng ca h
1. ng nng ca c h
a) nh ngha.

1
2
ng nng ca cht im K:
mk .vk 0 , N .m J
2
n
1
2
T mk .vk 0 , N .m
ng nng c h :

k 1 2

Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng hai: ng lc hc c h

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

b) Cng thc tnh ng nng cho mt vi dng chuyn ng


thng dng ca c h.
C h chuyn ng tnh tin:

1
2
T .M .vc
2
M: khi lng ca ton h.

vc : vn tc khi tm C ca h.
* C h quay quanh trc c nh:

1
T .J . 2
2
J : moment qun tnh ca c h i vi trc .
: vn tc gc i vi trc quay.
Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng hai: ng lc hc c h

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

C h l mt vt rn phng chuyn ng song phng trong


mt phng cha vt (hnh 2.11).

1
1
2
T .M .vc .Jc . 2
2
2
1
2
T J P .

P
2

P
M

vc mp P
Hnh 2.11

2. Cng v cng sut

rk

a) nh ngha.
Cng phn t (cng vi phn) ca
ti l cng do loi ti y to ra
trn on ng vi phn.

Fk

drk dxk , dyk , d k

Hnh 2.12
Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng hai: ng lc hc c h

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

nh ngha cng phn t ca lc nh sau (hnh 2.12):

Xt lc Fk tc ng ti K. Trong khong thi gian v cng

b dt, im K thc hin 1 vector dch chuyn vi phn drk .


dA Fk dAk Fk .drk Fkx .dxk Fk y .dyk Fk .d k

Ca moment M :
Kho st mt vt rn chu tc ng ca moment M. Trong
khong thi gian v cng b dt vt rn quay c mt gc
vi phn d, (rad).
Cng phn t ca moment M c nh ngha nh sau:

dA M dAM M .d
Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng hai: ng lc hc c h

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Quy c cng phn t ca moment M s l i lng


dng nu chiu ca moment M cng chiu quay ca vt
v ngc li.
Cng sut l cng do lc hoc moment thc hin trong mt
n v thi gian:
+ Cng sut ca lc:

dAk Fk .drk
P Fk Pk

Fk .vk Fkx .xk Fk y . y k Fk . k


dt
dt

+ Cng sut ca moment M :

P M PM

dA M
dt

M.d

dt

N .m
M. , n v Watt: W
s

Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng hai: ng lc hc c h

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Cng hu hn.
+ Ca lc:

A Fk Ak

dA

KO

+ Ca moment:
Nu: M


Fk .drk

KO

A M AM M .d
0

const

th

AM M . , : rad

b) Cng ca cc loi ti ph bin.


Cng ca trng lc.
(Hnh 2.13)

A P P 0 M .g .hC

Vi. hC 0 : lng
thay i cao ca C.

O
x

C0 x0 , y0 ,0

C x, y ,

P
y

Hnh 2.13
Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng hai: ng lc hc c h

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

A P 0 khi C h thp cao.


A P 0 khi C tng cao.



A P 0 hC 0

Cng ca lc l xo. (Hnh 2.14)

x
Hnh 2.14

k 2
As x0 x12
2
Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng hai: ng lc hc c h

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

* Cng ca lc ma st trt
Cng ca lc ma st trt tnh. (Hnh 2.15)


A Fmst Fmst .s 0

Fmst

P
Hnh 2.15

Cng ca lc ma st trt ng: (Hnh 2.16)


A Fms Fms .s Fms .s

f .N .s 0

Fms

P
Hnh 2.16

Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng hai: ng lc hc c h

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

3. nh l
a) Dng o hm:
n

dT
P Fk
dt k 1

b) Dng hu hn:

T1 T0 A Fk
n

k 1

e
A Fk A Fj
n

C h khng bin hnh :

k 1

e
T1 T0 A F j
h

Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng hai: ng lc hc c h

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

C h c cc lin kt l tng:
L loi lin kt m tng cng ca cc loi phn lc lin kt lun
bng khng trong mi dng chuyn ng ca h. Lc ny tng
cng ca cc loi ti bng tng cng ca cc lc ch ng
(hot ng).
Lc ch ng l nhng loi lc khng ph thuc vo cc lin
kt trong h.

a
A Fk A F

cng ca cc loi ti bng


: tng
tng cng ca cc lc ch ng

(hot ng).
h

T1 T0

a
A F

Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng hai: ng lc hc c h

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

2.3. NGUYN L D ALEMBERT


2.3.1. Nguyn l
1. Cho cht im
Kho st cht im
K c khi lng mk thuc c h v chu
tc ng ca lc Fk . Gi gia tc ca cht im K l ak .
Theo nh lut 2 Newton ta c :

mk .ak Fk ak Fk

mk .ak

V mk 0

C n v: N.

t mt lc khng tht ti K c nh ngha v k hiu nh


sau:

qt

Fk mk .ak gi l lc qun tnh ca cht im K. (hnh 3.1)

Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng 3 : Nguyn l D Alembert

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

qt

Fk Fk
qt
qt
Fk Fk 0 (Fk , Fk ) ~ 0

qt
Fk

K , mk

Fk

Hnh 3.1

Nguyn l:
Mi cht im trng thi khng cn bng (cht im
chuyn ng c gia tc) u c th c bin i v trng
thi cn bng nu chng ta tc ng thm ln cht im y
mt lc qun tnh c nh ngha theo DAlembert.
2. Cho c h
V mi cht im trong c h u c th c xem cn bng
di tc ng ca h hai lc, nn h n cht im cng cn
bng di tc ng ca h 2.n lc :

qt
( Fk , Fk ) ~ 0, k 1, n.

Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng 3 : Nguyn l D Alembert

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Thu gn h nhiu lc cn bng trn v tm O ty trong


khng gian ta s c hai thnh phn c bn ca h lc
cn bng (c hai thnh phn c bn ny u b trit tiu):
+ Vector chnh ca h lc cn bng:

n
n

' '
qt
R* Fk Fk R Rqt 0
k 1

k 1

+ Moment chnh ca h lc cn bng i vi tm O: (Hnh 3.2)

qt
R
M
n
O
* n
qt
O

M 0 M 0 ( Fk ) M 0 ( Fk )
k 1

k 1

qt
M 0 M 0 0

MO

Rqt
Hnh 3.2

Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng 3 : Nguyn l D Alembert

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Pht biu nguyn l DAlembert cho h.

Nu mi thi im kho st, ngoi h n cc lc tht Fk tc


ng ln c h, ta cn tc ng b sung ln c h y hai thnh
phn c bn ca lc qun tnh Rqt v MOqt cng t ti tm O
chn th ton h lc mi s l h lc cn bng. Lc ny bi
ton ng lc hc ca c h c th c gii bng su
phng trnh cn bng tnh hc thng thng.

n
n
'

qt
R qt Fk (mk .ak ) : Vector chnh ca h lc qun tnh.
qt k 1n k1qt
M 0 M 0 ( Fk ) : Moment chnh ca h lc qun tnh i

O.
' vi tm
2.3.2. Xc nh R qt , M 0qt (vector chnh ca h lc qun tnh
k 1

v moment chnh ca h lc qun tnh i vi tm O).

'
1. Xc nh vector chnh ca h lc qun tnh R qt .
Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng 3 : Nguyn l D Alembert

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Vi mi dng chuyn ng ca c h ta u c:
n
n
'

Rqt (mk .ak ) (mk .ak ) M.aC


k 1

qt
2. Xc nh M O .

k 1

Moment chnh ca h lc qun tnh chnh i vi tm O s


ph thuc vo v tr ca tm O v ph thuc vo dng chuyn
ng ca c h.
a) C h l vt rn c chuyn ng tnh tin.
Chn tm thu gn O trng vi tm C ca vt rn:

qt
qt
O C : MO MC 0

b) C h l vt rn quay quanh trc c nh vi v .

Chn tm thu gn O l 1 im ty trn trc quay z ca vt rn:


Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng 3 : Nguyn l D Alembert

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Dng h trc Oxy vi O l trc quay c nh ca vt. Ta c:

qt

2
2

MO ( J yz Jzx )i ( J xz J zy ) j J z k

Nu l trc qun tnh chnh ca vt th:

qt
qt

O : M 0 J . M0 V J 0

J : Moment qun tnh ca vt i vi trc

(hnh 3.3).

Hnh 3.3

c) C h l mt vt
rn phng chuyn
ng song phng
trong mt phng
cha vt (hnh 3.4).
Chn O C : M

M 0qt

qt
0

Jc.

M Cqt

aC

P
Hnh 3.4

Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng 3 : Nguyn l D Alembert

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

2.4. NGUYN L DI CHUYN KH D.


2.4.1. Khi nim c h khng t do
1. C h khng t do
L c h cha nhiu cht im m chuyn ng ca chng
khng nhng ph thuc vo cc lc tc ng m cn ph
thuc vo mt s iu kin rng buc v hnh hc v ng
hc.
Th d 1: Con lc trn hnh 4.1.

Chuyn ng ca im M b rng
buc bi lin kt dy.

x2 y2 l 2 0, l : chiu di dy

M x, y

Hnh 4.1

Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng 4 :Nguyn l di chuyn kh d

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Th d 2: C cu tay quay con trt trn hnh 4.2.

y
l2 l1

l1

yB 0

l2 l1 xB l2 l1

x
Hnh 4.2

B xB , yB

2. Lin kt. Phng trnh lin kt. Phn loi lin kt.
a) Lin kt
L nhng rng buc v hnh hc v ng hc ln cc cht
im trong h.
b) Phng trnh lin kt
Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng 4 :Nguyn l di chuyn kh d

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Phng trnh lin kt l nhng phng trnh hoc bt phng


trnh ton biu th cc rng buc v hnh hc v ng hc ln
cc cht im ca c h.
Kho st c h c n cht im K.
Dng tng qut ca phng trnh lin kt th trong h l:

f (t, xk , yk , zk , xk , yk , zk ) 0, k 1, n, 1, s

3n

3n
6n 1

Vi

K(xk , yk , zk ), k 1, n
v s l s phng trnh lin kt trong h.

Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng 4 :Nguyn l di chuyn kh d

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

c) Phn loi lin kt


C1. Lin kt gi (lin kt hai pha) v lin kt khng gi
(lin kt mt pha).
Lin kt gi l loi lin kt m phng trnh lin kt ca n c
dng ng thc ton hc.
Ngc li, phng trnh lin kt c dng bt ng thc ton
hc th lin kt y c gi l lin kt khng gi.

O
Lin kt gi (hnh 4.3)
2

y
Thanh cng

M x, y

f1 (x, y) x y l 0

x
Hnh 4.3

Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng 4 :Nguyn l di chuyn kh d

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Lin kt khng gi (hnh 4. 4)

f2 (x, y) x2 y2 l 2 0

y
dy

M x, y

x
C2. Lin kt dng v khng dng.

Hnh 4.4

Lin kt dng l loi lin kt m phng trnh lin kt ca n


khng cha bin thi gian t.
Ngc li, phng trnh lin kt c cha bin thi gian t th
lin kt y c gi l lin kt khng dng.
Lin kt dng:

f ( xk , yk , zk , xk , yk , zk ) 0, k 1, n, 1, s

3n
3n
Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng 4 :Nguyn l di chuyn kh d

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

C3. Lin kt holonom v phi holonom


Lin kt holonom l loi lin kt m phng trnh lin kt ca
n khng cha cc bin vn tc. Ngc li, nu cc phng
trnh lin kt c cha bin vn tc th lin kt c gi l
lin kt phi holonom.
Lin kt holonom:

f (t, xk , yk , zk ) 0, k 1, n, 1, s

C4. Lin kt l tng


Lin kt l tng l loi lin kt m tng cng ca tt c cc
phn lc lin kt lun bng khng trong mi dng di chuyn
ca h.
Kho st mt c h c cc lin kt thuc loi gi, holonom.
Cc phng trnh lin kt ca h s c dng thng gp
nh sau:

f (t, xk , yk , zk ) 0, k 1, n 1, s

(1)

Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng 4 :Nguyn l di chuyn kh d

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

3. Di chuyn kh d (di chuyn o).


Di chuyn kh d ca h l tp hp tt c cc di chuyn v
cng b ca mi cht im thuc h t v tr ang xt sang
cc v tr ln cn m khng lm ph hy cc lin kt ca h.
Khi h thc hin mt di chuyn kh d th thi gian t c
xem nh l mt tham s. K hiu mt di chuyn kh d ca
cht im K l mt vector rk .

rk xk , yk , k : di chuyn kh d.

Di chuyn kh d ca cht im thuc h khng nht thit


phi l di chuyn tht ca cht im y. Nu lin kt trong
h l loi lin kt dng th di chuyn tht s l mt trong
nhng di chuyn kh d.

drk dxk , dyk , d k : di chuyn tht.

Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng 4 :Nguyn l di chuyn kh d

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Xt mt h c cc lin kt thuc loi gi v holonom. Trc


khi h thc hin di chuyn kh d th cc phng trnh lin
kt s c dng:

k 1, n
f t , xk , yk , k 0 ,
1, s

Cho h mt di chuyn kh d. Do cc lin kt ca h vn


c duy tr nn phng trnh lin kt ca h sau khi thc
hin di chuyn kh d s c dng :

k 1, n
f t , xk xk , yk yk , k k 0 ,
1, s

Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Bin thin o ca cc phng trnh lin kt s c xc


*
nh nh sau :

f f f 0

f
f
. xk
. yk
. k 0 ,
M f
yk
k
k 1 xk

1, s
n

4. Bc t do v ta suy rng ca c h
a) Bc t do
Kho st mt h gm c n cht im K. Cho h thc hin mt
di chuyn kh d th mi cht im K thuc h s thc hin
mt vector di chuyn kh d.
Vector di chuyn kh d ca cht im K:

rk xk , yk , k

Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng 4 :Nguyn l di chuyn kh d

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Hay mi cht im K s thc hin ba thnh phn di chuyn kh


d xk , yk , k . Do ton h s thc hin 3.n thnh phn
di chuyn kh d.
Do 3.n thnh phn di chuyn kh d ca h phi tha mn s
phng trnh rng buc (3) nn cc thnh phn di chuyn kh
d ny khng c lp vi nhau.
Do , s thnh phn di chuyn kh d c lp ca h s c
tnh nh sau : m = 3.n s.
m c gi l bc t do ca ton h.
b) Ta suy rng ca h
nh ngha :
Ta suy rng ca h l thng s c lp c dng
kho st chuyn ng cho h y.
S ta suy rng ca h s bng vi bc t do ca h y.
Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng 4 :Nguyn l di chuyn kh d

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

K hiu cc ta suy rng ca h: q1, q2, , qm.


Cc ta ca cc cht im thuc h s c xc nh
da vo cc ta suy rng chn. Ngha l mi ta
ca cc cht im thuc h s l hm nhiu bin ca cc
ta suy rng ca h.
m

xk
. qi
xk
i 1 qi

xk xk q1 , q2 , , qm
m

yk
. qi
yk yk q1 , q2 , , qm yk
i 1 qi

m
k k q1 , q2 , , qm

k
. qi
k

i 1 qi

Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng 4 :Nguyn l di chuyn kh d

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

V d: (Hnh 4.5)
Dofh m 3n - Rlk
3.2 - 4 = 2

C 2 ta suy rng.
Chn q1 1 ; q2 2

A xA , y A

x A l1.cos 1 ; y A l1.sin 1
xB x A l2 .cos 2
l .cos l .cos

1
1
2
2

yB y A l2 .sin 2
l1.sin 1 l2 .sin 2

2
B xB , yB
Hnh 4.5

Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng 4 :Nguyn l di chuyn kh d

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Ch rng c nhiu cch chn cc ta suy rng trong


mt h (th d c th chn xA v xB hay yA v yB, .)
xA v yA c quan h vi nhau nn khng th chn lm ta
suy rng c. Phng trnh quan h:
2
A

2
A

2
1

x y 0
Tng qut, cc n v ca cc ta suy rng c th l nhit
, chiu di, v th nguyn,
5. Cng kh d, lc suy rng
a) Cng kh d ca lc
Kho st h gm n cht im K. Gi s rng mi cht im K
s chu mt lc tc ng Fk. Khi h thc hin mt di chuyn
kh d th cc lc Fk s c tng cng kh d nh sau:
Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng 4 :Nguyn l di chuyn kh d

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com
n
n

A Fk Ak Fk . rk
n

k 1

k 1

k 1

Fkx . xk Fky . yk Fk . k ,

k 1

n
xk
yk
k
Ak Fkx .
Fky .
Fk .

qi
qi
qi
qi
k 1
i 1
k 1
n

xk
yk
k
t: Qi Fkx .
Fky .
Fk .

qi
qi
qi
k 1
l lc suy rng th i ca cc lc Fk tc ng ln c h
tng ng vi ta suy rng th i (qi) chn .
Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng 4 :Nguyn l di chuyn kh d

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

Lc ny tng cng kh d ca cc lc Fk c tnh theo


cng thc nh sau :
n

k 1

Qi . qi
i 1

xc nh lc suy rng th i (Qi) tng ng vi ta


suy rng qi chn ta c th thc hin theo nhiu cch.
Cch n gin nht c trnh by nh sau :
Cho h thc hin mt di chuyn kh d rt c bit: q1 = 0;
q2 = 0; ; qi-1 = 0; qi 0; qi+1 = 0; ; qm = 0.
n

Ak Qi . qi Q1. q1 Q2. q2 ... Qi . qi ... Qm. qm Qi . qi


k 1

i 1

Qi

k 1

qi

Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng 4 :Nguyn l di chuyn kh d

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

4.2. Nguyn l di chuyn kh d


1. Nguyn l
iu kin cn v mt c h vi cc lin kt thuc loi l
tng, gi, dng v holonom cn bng ti mt v tr l tng
cng kh d ca tt c cc lc hot ng tc ng ln c h
thc hin trn cc di kh d ca h, tnh t v tr ang xt
phi bng khng.
n

a
a
a
a

F
.

F
.

F
k kx k ky k k . k 0
k 1

k 1

a
Fk Fkxa , Fkya , Fka

Vi
ln h.

l lc hot ng th k tc ng

(lc hot ng l loi lc khng ph thuc lin kt h. Vi cc


lc khng phi l cc phn lc u l cc lc hot ng).
Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng 4 :Nguyn l di chuyn kh d

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

2. nh l
iu kin cn v mt c h vi cc lin kt thuc loi l
tng, gi, dng v holonom cn bng ti mt v tr l tt c
cc lc suy rng ca cc lc hot ng tc ng ln c h
ng vi cc ta suy rng qi, chn tnh ti v tr ang xt
phi ng lot b trit tiu.

Qia 0 , i 1, m
4.3. Phng trnh Lagrange 2
Xt mt c h c m bc t do, vi m ta suy rng chn
l qi ,i 1,. m
Lc suy rng th i tng ng l Qi. ng nng ca ton h l
mt hm nhiu bin c dng nh sau:
h

T T (t, qi , qi ) ; ( qi : vn tc suy rng th i)


Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng 4 :Nguyn l di chuyn kh d

PGS. TS. Trng Tch Thin


Copyright By Focebk.com

C h s chuyn ng tun theo phng trnh Lagrange


2:

1 T
T
( )
Qi , i 1, m
dt qi qi

Design
C HC L THUYT 2: ng Lc
Hc By haughtycool
Chng 4 :Nguyn l di chuyn kh d

Copyright By Focebk.com
BK

TP.HCM

TRNG I HC BCH KHOA THNH PH H CH MINH

Bi Tp C L Thuyt 1

GVHD: PGS. TS. Trng Tch Thin

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

PHN I : TNH HC VT RN
Bi 1/
Cho 1 c h nh hnh ve (hnh 1).
Cho bit: , P1, P2.
a. H cho c lun cn bng vi
mi loi ti tc ng khng? Ti
sao?
b. Nu h cn bng, hy xc nh
cc phn lc lin kt ca cc lin
kt ngoi.
c. Hy xc nh cc ng lc ln
tng thanh thng trong h.

P2

P1

Hnh 1
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Hng dn
1. H cho l h gin phng v h tha mn tt c 4 iu kin sau
y:
Tt c cc vt rn trong h ng phng v ti tc ng cng
nm trong mt phng ca h.
Tt c cc vt rn trong h u l cc thanh thng v c th b
qua trng lng ca chng.
Hai u cui ca mi thanh thng c hai khp bn l.
Tt c cc thanh thng trong h khng chu tc ng ca lc v
moment gia thanh m ch chu tc ng ca cc lc tp
trung ti cc u cui ca cc thanh.
H tha mn c 4 iu kin nu trn s c gi l h gin
phng.
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

2. Tnh cht ca h gin phng:


Tt c cc thanh trong h gin phng ch chu lc nn hoc lc
ko dc trc.

S 2 S1

S1

Thanh chu nn
ng lc

S 4 S 3

S3
Thanh chu ko

Hai lc tc ng ln 2 u cui ca mi thanh tha tin 1


ca tnh hc v c gi l cc ng lc tc ng ln tng
thanh trong h gin.
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Nt gin l ni ni cc thanh trong h gin li vi nhau. S khp


bn l ni k mi nt gin c t thanh ni vi nhau c tnh
theo cng thc:

k=t1

Vi k: l s khp bn l ni ti nt

Nt gin

kho st, t: l s thanh ni vo nt


. A, B, C: l cc nt gin

Mi thanh trong h gin s tc ng 1 lc ln nt ni vi n. Lc


ny c phng trng vi ng thng ca thanh, cng ln
vi lc do nt tc ng ln thanh ny nhng ngc chiu.
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

BI SA
a. Tnh bc t do ca h:
Ta c 2 khp bn l ngoi c nh v 4 khp bn l ni.
4

lk
dofhe 3 n R j

j1

n 4
dofhe 3 4 12 0
4

ta co
lk

12

j
j1

L thuyt:
+ Nu dofh 0 th h lun cn bng vi mi loi ti tc ng.
+ Nu dofh > 0 th h khng lun cn bng vi mi loi ti.
Vy h lun cn bng vi mi loi ti tc ng v dofh = 0
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

b. Xc nh cc phn lc ca cc lin kt ngoi.


Kho st s cn bng ca ton h (hnh 2).
T do ho h (b ht cc lin kt ngoi):
YD = 0

XD

YD

XD

P2
C

P1

YA

XA

Hnh 2
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Vit cc phng trnh cn bng cho h lc:


F X P X 0
A
1
D
jx

Fjy YA P2 0

MA Fj P2 . P1. XD . 0
Gii h (1), (2), (3) ta nhn c:

1
2
3

(2) YA = P2 > 0
(3) XD = (P1 + P2) < 0
(1) XA = P1 XD = P1 [(P1 + P2)] = P2 > 0
Do XD < 0 nn chiu ng ca XD ngc chiu chn.
c. Dng phng php tch nt:
tnh c ng lc tc ng ln cc thanh trong h gin thng
thng ngi ta dng phng php tch nt.
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Ngha l tch ring tng nt trong h gin kho st s cn


bng ca nt .
ng lc tc dng ln thanh CD thanh (hnh 3)

XD
SC, = XD

S C ,

Hnh 3a
SC, = (P1 + P2)

Kho st s cn
bng ca nt
C.(hnh 3b)

y
P2

S,C

P1

450

S,C
Design By haughtycool

S,C

Hnh 3b

Copyright By Focebk.com

2
0
Fjx P1 S,C S,C
2
Ta c:
F P S S 2 0
2
,C
,C
jy
2
S,C (P1 S,C ) 2 P1 (P1 P2 ) 2 2P2

2
2
) P2 ( 2P2 )
0
S,C (P2 S,C

2
2

ng lc tc dng ln & :

S A ,
Design By haughtycool

SC ,

Copyright By Focebk.com

S A , SC, S,C 2.P2


Kho st s cn bng nt B (hnh 4).

y
A

S,B

x
Hnh 4
Ta c:

Fjx S,B 0 S,B 0


Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Bi 2.
Cho c h nh hnh v (hnh 1). Cho: q, , .
a. H cho c lun cn bng vi mi loi ti tc ng hay
khng? Ti sao?
b. Hy xc nh cc phn lc lin kt ti A v C?

M=q2

Hnh 1
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

BI SA
2

a. dofhe 3 n Rlkj

j1

3.1 2 1 0
Vy h lun cn vi mi loi ti tc ng v dofh 0.
b. Xc nh cc pllk ti A v C.
Kho st s cn bng ca thanh ABC.
T do ha thanh ABC (hnh 2):

XA

YA
A

M=q

NC

XA
2

B
Hnh 2
Design By haughtycool

x
NC

Copyright By Focebk.com

Q q.

d AC.cos 2 cos

Vit cc phng trnh cn bng cho h lc tc ng:

Fjx X A NC .sin 0

Fjy YA Q NC .cos 0

MA Fj Q 2 M NC d 0

1
2
3

Gii h phng trnh (1), (2), (3) ta thu c cc kt qu:

q
0
4cos
q
1

tg 0

A
4
5
2

q 0

A
4

3 NC

Cc kt qu NC < 0 v XA < 0
chng t cc chiu ng ca
2 phn lc ny ngc vi
cc chiu chn cho chng.

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Bi 3
Cho c h nh hnh v (hnh 1). Cho: q, , .
a. H cho c lun cn bng vi mi ti tc ng khng? Ti
sao?
b. Tm iu kin ca moment M h cn bng.
c. Hy xc nh cc phn lc lin kt ti A v C ng vi 2 trng
hp ca moment M nh sau:
c.1 M = q2
c.2 M = 2q2

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

P q

2
q

Hnh 1

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

BI SA
3

a.

d o fh e 3 .n

lk
R
j
j1

n 2
3

lk
R
j 3 0,5 2 5,5

j1
dofhe 0,5 0

Vy h khng lun cn bng vi mi loi ti v dofh > 0.


b. iu kin h cn bng l thanh DE phi cn bng hay thanh
DE phi ta vo C. Ngha l NC > 0.
Kho st s cn bng ca thanh DE (Hnh 2).
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

y
K

NC

3
EK
2

3
ME F P. NC .CE M 0
2

EH

Vi : CE

sin sin
3 2
q M
NC 2
CE

M
d

E
Hnh 2

Design By haughtycool

YE

XE

Copyright By Focebk.com

iu kin h cn bng l thanh DE phi cn bng. Ngha l


lin kt ta ti C phi tn ti hay NC > 0 hay:
3 2
3 2
q M 0 q M
2
2

(1)

c. Xc nh cc phn lc lin kt ti A v C ng vi 2 trng hp ca


moment M:
c.1 M = q2: iu kin (1) tho NC >0 H cn bng.
Thay M =

q2

vo cng thc tnh NC, ta c:

Kho st s cn bng ca khung ABC (Hnh 3).


Design By haughtycool

1
NC q.sin
2

Copyright By Focebk.com

Q q

YA

XA

NCx NCx NC .sin

NC

NCy NCy NC .cos

MA

XA

Hnh 3
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Fjx X A Q NC sin 0

Fjy YA NC cos 0

MA Fj MA Q. 2 (NC sin ). (NC cos ). 0

1
X A NC sin Q q sin 2 q 0
2
1
YA NC cos q sin 2 0
4
2
q 2
1
q

1
2
MA
(1 sin2 sin )
( sin2 cos 2 ) 0
2
2
2 2
V XA < 0 nn chiu ng ca XA ngc chiu chn.
c.2

M = 2q2 iu kin (1) khng tha nn h khng cn


bng NC = 0 !!!Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Kho st li s cn bng ca khung ABC vi NC = NC = 0, ta c:


Fjx X A Q 0

Fjy YA 0

MA Fj MA Q. 2 0

X A q
Y 0
A

2
M q
A
2
V XA < 0 nn chiu ng ca XA ngc chiu chn.
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Bi 4
OA
Cho
(hnh 1)
0
30 ; M
a. H cho c lun cn bng vi mi loi ti hay khng? Ti
sao?
b. Tm iu kin ca lc P cho h cn bng?
c. Xc nh phn lc lin kt ca khp trt B ln con trt B,
phn lc ca thanh AB ln con trt B, phn lc ca thanh AB
v khp bn l O ln thanh OA.
<B qua trng lng cc vt v ma st trong h>
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

O
Hnh 1

BI SA
a. Tnh bc t do:

dofhe 3n Rlk 3 3 8 1

n 3
Vi :
lk
R
2222 8

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Vy h khng lun cn bng vi mi loi ti tc ng v dofh > 0.


b. Dng phng php tch vt.
Thanh AB l 1 lin kt thanh trong h.
Kho st s cn bng ca thanh OA (hnh 2).

* T do ho thanh OA.
A

* Thit lp phng trnh


cn bng cho thanh OA.

R,

d
YO

d cos

XO

Design By haughtycool

x
Hnh 2

Copyright By Focebk.com

Ta co :

Fx XO R, cos 0

Fy YO R, sin 0

MA F M XO 0 hay MO Fj M R, d 0

XO 0

R,
0
cos

YO tan 0
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Kho st s cn bng ca thanh AB (hnh 3).


T do ho thanh AB.

R,

R,

Fx R, R, 0
R, R,

M
R,
0
cos

x
Hnh 3

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Kho st s cn bng ca con trt B.(hnh 4)


T do ho con trt B:

Ta co :

Fx P R, cos 0

Fy NB R, sin 0

MB F MB 0

R,

MB 0

NB tan 0

P 0
Design By haughtycool

MB
B

NB
Hnh 4

Copyright By Focebk.com

c. Xc nh:
Phn lc ca khp trt B tc dng ln con trt B l:
MB 0

M
NB tan

Phn lc ca thanh AB tc dng ln con trt B l:


R, R,

R,
cos

Phn lc ca thanh AB tc dng ln thanh OA l:

R, R,

M
cos

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Phn lc ca khp bn l c nh O tc dng ln thanh OA l:


M

XO

YO M tan

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Bi 5/
Cho 2 h lc cng tc ng ln 1 hnh lp phng c chiu di 1
n v nh hnh v.
a. Cc h lc cho c tng ng vi nhau hay khng?
b. H lc no c hp lc?
c. Tm im t cho hp lc ca h lc c hp lc?

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

A1

F2

M1

M2

F1


F2

M1

F1

H lc 1

M2

A1 y

H lc 2

nh l:
iu kin cn v h lc 1 tng ng vi h lc 2 l khi
thu gn v cng 1 tm tu , ta s c:
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Vct chnh ca h lc 1 bng vi vct chnh ca h lc 2.

Vct mmen chnh ca h lc 1 bng vi vct mmen chnh


ca h lc 2.
Thu gon :

Fj

Fk

j1,n

k 1,m

R R

3
MO MO , O

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

BI SA

F2

M1

M2
A 2


F2

M1

F1

A1 y

x
x
M2
H lc 1 F1
H lc 2

Thu gn:
A1 0,0,1
A 2 0,1, 0


H lc 1:
F2 1,0,1
F1 1,1, 1 ;


M2 0, 0, 1
M1 0, 1,0
A1 0,1, 0
A 2 0,0,1


F2 1,1, 0
H lc 2:
F1 1, 1,1 ;


By haughtycool
1,1,1
M2 1,1, 1
M1 Design

Copyright By Focebk.com

Hai thnh phn thu gn ca h lc (1):


2

R Fj 2,1,0
j1

2
2
MO MO Fj Mk
j1

MO

MO

k 1


F1 OA1 F1 1,1,0

F2 OA 2 F2 1,0, 1


MO 0, 0, 2

Hai thnh phn thu gn ca h lc (2):


2

R Fj 2, 0,1
j1

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com
2
2
MO MO Fj Mk
j1

MO

MO
a. V

k 1


F1 OA1 F1 1, 0, 1

F2 OA 2 F2 1,1,0

nn h
R R

khng tng ng h

b. H lc
:

R 0

R MO 2.0 1.0 0.(2) 0
Vy h lc


MO 0,3, 1

c hp lc.
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

H lc (2):

R 0

R MO 1 0
Vy h lc khng c hp lc: v h lc l loi h lc xon vt
ng. H lc ny khng bao gi c hp lc.
c. Xc nh im t O* cho hp lc ca h lc (1).
Cng thc tnh to cho im t O* nh sau:

OO *

R MO

2, 4, 0
5

2 4
; ;0
5 5

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

2 4
O* ; ;0
5 5

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

BI TP MA ST.
Bi 6 /
a. Cho c h nh hnh v 1. Tm iu kin cho vt khng trt
trn mt nghing?
b. Cho c h nh hnh 2. Xc nh lc cng ca nhnh dy AB ng vi
2 trng hp:

3
0,577
b1. Cho :
3
30o
ft

3
0,577
b2. Cho :
3
30o

Design By haughtycool

ft

Copyright By Focebk.com

( ft : h s ma st trt tnh gia vt v mt nghing)

dy

Hnh 1

Hnh 2
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

BI SA
a. Kho st s cn bng ca vt A (hnh 1a).
Fx Fmst P.sin 0

Fmst

Fy N P.cos 0

Fmst P.sin

N P cos

iu kin vt khng trt:

Fmst Fmstgh ft .N P.sin ft P.cos


tan ft

arctan ft
Design By haughtycool

Hnh 1a

Copyright By Focebk.com

b1. 30o tan tan30

Tho mn Vy ma st sc

3
ft
3
y

Hnh 2b,c

TA

gi vt cn bng.

Fmstgh

Do , lc cng dy: TA = 0

3
b2. 30 tan tan30
ft
3
o

Hnh 2a

Ma st khng sc gi vt cn bng. Lc cng dy s tn


ti lm vt mt kh nng trt. Lc ny:

jx

TA P sin Fmstgh 0; Fjy N Pcos 0

N P cos ; TA P sin Fmstgh P sin ftN P(sin ft cos )


Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Bi 7/
Cho c h nh hnh v (Hnh 1). Bit: PA = PB = P; R = 2r; ft; . B
qua ma st v trng lng con ln. Dy mm khng dn c khi
lng rt b.
a. Tm iu kin con ln khng trt trn mt nghing?
b. ng vi iu kin , hy xc nh cc thnh phn phn lc ti
tip im I v lc cng ca nhnh dy DE?

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

day
y

TA

R D

C NI

Fmst

dA

PA

dB

PB

Hnh 1

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

BI SA
a. Kho st s cn bng .
x

Fmst TD PA sin P sin 0

NI PA PB .cos 0

F
F

PA r R.sin PB R R sin TD .2R 0

P
P
T 3 TD 1 2sin 2 1 sin 4sin 1
4
4
T 1 Fmst

P
1

2P sin 4sin 1 P sin


4
4

NI 2P.cos
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

iu kin vt khng trt l:


Fmst Fmstgh ft N

P sin ft 2P cos
4

1
4 f

t
2cos
sin

b. Cc thnh phn phn lc ti I:

NI 2P cos

P
sin

mst
4

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Lc cng nhnh dy DE.


P
TD 4sin 1
4

Ch : iu kin dy khng b chng l:

TD 0 4sin 1 0
1
sin
4

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Bi 8.
Cho c h nh hnh v (hnh 1). Cho: q, .
a. H cho c lun cn bng vi mi ti tc ng khng? Ti
sao?
b. Hy xc nh cc phn lc lin kt ti A, C v E.

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

P q

M q 2
D
E

Hnh 1
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

BI SA
a. Tnh bc t do ca h:
3

d o fh e 3 .n

lk
R
j
j 1

n 2
3

lk
R
j 22 2 6

j1

dofhe 3.2 6 0

Vy h lun cn bng vi mi loi ti v dofh 0!


b. Xc nh cc phn lc lin kt trong h.
* Kho st s cn bng ca khung phng ABC.
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

+ T do ha khung phng ABC (hnh 2a).


VC
HC

HC HC

Q q

P q

VC VC

/2
A
VA

VE

HA
X

HE

a)

b)
Hnh 2

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

+ Vit cc phng trnh cn bng:

F
F

jx

HA Q HC 0

(1)

VA P VC 0
(2)

MA Fj Q P HC VC 0 (3)
2
* Kho st s cn bng ca thanh thng CDE.
jy

+ T do ha thanh thng CDE (hnh 2b).


+ Vit cc phng trnh cn bng:

F
F

jx

HC HE 0

(4)

VC VE 0 (5)

ME Fj M HC VC 0 (6)
jy

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

* Gii h (1), (2), (3), (4), (5), (6) ta thu c:

q
(3) (6) : Q P M 2 VC 0 VC
0
2
4
5
(6) HC q 0
4
1
(1) HA Q HC q 0
4
3
(2) VA P VC q 0
4
5
(4) HE HC q 0
4
1
(5) VE VC q 0
4
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Bi 9/
Cho 1 c h nh hnh ve (hnh 1).
Cho bit: , P1, P2.
a. H cho c lun cn bng vi
mi loi ti tc ng khng? Ti
sao?
b. Nu h cn bng, hy xc nh
cc phn lc lin kt ca cc lin
kt ngoi.
c. Hy xc nh cc ng lc tc
ng ln cc thanh thng
(1),
(2) v (4) trong h.

P2
D

Hnh 1
Design By haughtycool

P1

Copyright By Focebk.com

BI SA
a. Tnh bc t do ca h:
Ta c 1 ngm phng ti D, 1 khp bn l ngoi trt ti A v 4
khp bn l ni. 4

lk
dofhe 3 n R j

j1

n 4
dofhe 3 4 12 0

ta co 4 lk
R j 1 3 11 4 2 12

j1
L thuyt:
+ Nu dofh 0 th h lun cn bng vi mi loi ti tc ng.
+ Nu dofh > 0 th h khng lun cn bng vi mi loi ti.
Vy h lun cn bng vi mi loi ti tc ng v dofh = 0
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

b. Xc nh cc phn lc ca cc lin kt ngoi.


H cho khng phi l gin phng v thanh c lin kt ngm
(thanh c gi l dm). y l h dm-gin kt hp!
* Kho st s cn bng ca nhm gin phng ABC (hnh 2).
T do ha nhm gin phng ABC:

YC

P2
C

XA

XC

P1

Design By Hnh
haughtycool
2

Copyright By Focebk.com

Vit cc phng trnh cn bng cho h lc:


F X P X 0
1

jx
A
1
C

2
Fjy YC P2 0

3
MC Fj P1. X A . 0
Gii h (1), (2), (3) ta nhn c:

(2) YC = P2 > 0
(3) XA = P1 > 0
(1) XC = P1 + XA = 0
* Kho st s cn bng ca dm DC (hnh 3).
T do ha dm DC:
Vit cc phng trnh cn bng cho h lc:
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

F X 0
4

jx
D

5
Fjy YD YC 0

MD Fj MD YC . 0 6
Gii h (4), (5), (6) ta nhn c:

y
YD
D

MD

XD

x
C

YC YC
Hnh 3

(4) XD = 0
(5) YD = YC = P2 > 0
(6) MD = YC = P2 > 0
c. Dng phng php tch nt:

tnh c ng lc tc ng ln cc thanh trong h gin thng


thng ngi ta dng phng php tch nt. Ngha l tch ring
tng nt trong h gin kho st s cn bng ca nt .
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

y
YC P2

* Kho st s cn bng ca nt C (hnh 4).


T do ha nt C:
Vit cc phng trnh cn bng cho h lc:

2
0
Fjx S4,C
2

F Y P S S 2 0
C
2
2,C
4 ,C
jy
2

C
450

S,C

S,C

Hnh 4

Gii h (7), (8) ta nhn c:


(7), (8) S2,C = S4,C = 0
ng lc tc dng ln & (hnh 5):

Hnh 5

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

* Kho st s cn bng nt B.
T do ha nt B (hnh 6).
Vit phng trnh cn bng cho h lc:

Fjx P1 S1,B 0

Gii phng trnh (9) ta c: S1,B = P1 > 0.


ng lc tc dng ln (hnh 7):

S,B

S A , SB,

P1

x
Hnh 6

Design By haughtycool

Hnh 7

SB, S,B

Copyright By Focebk.com

Phn II: ng Hc
Bi 1/

Cho c h nh hnh v. Bit: u, v,


, a, DM = < a.

Hy phn tch chuyn ng phc


hp ca cc im: M v N. Xc
nh gia tc Coriolis ca cc im:
M v N.

b
A

B
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

BI SA
Phn tch chuyn ng phc hp ca im M v N:
Chuyn ng ko theo: Quay cng vi khung quanh trc AD c

nh vi vn tc gc . Do :

e khung
Chuyn ng tng i: l chuyn ng thng im M dc
cnh DC, v chuyn ng thng im N dc cnh CB. Do :

M
v r u
N
v r v

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Xc nh gia tc Coriolis ca im M:

M
aC

M
M

a C 2 e v r 2 u


aMC mp , u mp ABCD

M
chieu aC : RHR
M
o
a

.
u
.sin
90

2..u
C
Xc nh gia tc Coriolis ca im N:

N
N

aC 2 e v r 2 v
N
V aC 2..v.sin180o 0

N
aC 0

Design By haughtycool


aMC

N
aC A

a
B

Copyright By Focebk.com

Bi 2/
Cho mt ng trn bn knh R
quay quanh ng knh AB c

nh vi vn tc gc . im M

chuyn ng dc trn ng trn


u
y vi vn tc . Bit R, , u, .

a.Hy xc nh vector gia tc


Coriolis ca im M.

b.Tm v tr im M trn ng
trn

M
aC

max

M
aC

min

Design By haughtycool

Hnh 1

Copyright By Focebk.com

BI SA
a.Phn tch chuyn ng phc hp im M.

Chuyn ng ko theo: quay cng vi


ng trn quanh ng knh c
nh AB, vi vn tc gc . Do : e
= .

M
ac

B
H

Chuyn ng tng i: chuyn ng

M
M
vr u

ca im M theo qu o l ng
trn ng knh AB vi vn tc u. Do
: vrM = u.

A
Hnh 2

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

M
Xc nh aC :
M
M

a C 2 e v r 2 u
M

aC mp , u

M
chieu aC : RHR
M
aC 2 .u. sin

M
M
vr u

b. Xc nh im M:

M
aC
M
aC

max

min

sin 0

2..u

sin 1

Design By haughtycool

M
ac

00
1800
90o
270o

Copyright By Focebk.com

Bi 3/
Cho mt c h nh hnh v (hnh1). Cho: R, = 300.
a. Tam gic A c gi c nh. a B ln khng trt
trn mt
t
6 xc nh
nghing vi phng trnh chuyn ng:
. Hy
vector vn tc v vector gia tc tuyt i ca im C trn vnh
ngoi ca a (BC song song vi cnh huyn ca tam gic A)?
b. Trong lc a B ang ln th tam gic A trt theo phng
ngang vi quy lut: x=vot (v0 = const). Hy xc nh vector vn tc
v vector gia tc tuyt i ca tm B a?
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

t ; rad
6
C

B
va vr
R

x
Hnh 1
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

a)
Bi ton vn tc:

BI SA

V a ln khng trt trn dc c nh nn a chuyn ng song


phng vi tm vn tc tc thi l tip im P (hnh 2).

C
1
B
s const
va
6

0 s2
C

B
B
v a R. R const
B6
Ta co : v a const
Vy im B chuyn
P
A

ng thng u.
vA

B
aa 0
Design By haughtycool
Hnh 2

t ; rad
6

B BP B
va v vr

R
y

Copyright By Focebk.com

2.
C
v a PC. 2.R.
R
6
C
C
C
v a v ax . i v ay . j

R 0, 715 i 0,192 j

Bi ton gia tc (hnh3).

v Cax v Ca .cos 0,715R


C
C
v

v
0,192 R
ay
a .sin
y
C
va

45 15
x

C CB
a a an

Chn im B lm cc
tnh gia tc im C:

C B CB CB
aa aa a a
CB CB CB
a a n a n

Hnh 3
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

aCB .BC 0 m / s 2
Vi :


anCB 2 .BC .R
6

0, 27.R

aCax aaC cos 0, 234.R

C
C
a

a
0,135.R
ay
a sin
C

C
C
aa aax . i aay . j R 0,234. i 0,135. j

b. Tam gic A chuyn ng tnh tin thng theo phng ngang vi


quy lut:

A
A
x v o t v a x v o const v a v o i const
A A
a v 0
a

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Phn tch chuyn ng phc hp ca tm B:


Chuyn ng ko theo: tnh tin cng vi tam gic A.
Chuyn ng tng i: ln khng trt trn mt nghing tam
gic A.
Bi ton vn tc (hnh 4).
B B B
va ve vr
B B A
B
v e v a v a v e v 0 const
Vi
BP
B
B
v r v v r R. const
B B B A BP
v a v e vr v a v
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

B A
ve va

B BP
vr v

B
va

Hnh 4

B
va

( v aA ) 2 ( v BP ) 2 2 v aA v BP cos

( v aA ) 2 ( v BP ) 2 2 v aA v BP cos

v o 2 R 2 2

3R v o

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

B
3
A
BP
v ax v a v .cos v o R.
2

vB v BP .sin 1 R
ay
2

1
B
3
va vo
R i R. j
2
2

Bi ton gia tc.


B B B B
a a a e ar aC
B
aa 0

B B A
ae aa aa 0
B B
Vi ar v r 0

B
B
aC 2 e v r 0, e 0
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Bi 4/
Cho c h nh hnh v (hnh 1). Bit:
O1A // O2B ; O1A= O2B = = 0,4 m ; = 300 ; O1AO2B l hnh ch
nht ; 1 =1s-1 ; 1 = 1s-2
a.Hy phn tch chuyn ng ca cc vt rn trong h.
b.Xc nh vn tc gc ca vt rn 2 v vt rn 3.
c.Xc nh gia tc gc ca vt rn 2 v vt rn 3.

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

O1

O2

Hnh 1

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

BI SA
a. Phn tch:
Tay quay O1A quay nhanh dn, theo chiu kim ng h quanh
tm O1 c nh.
y
Thanh truyn AB chuyn
B
x
B
va
ng song phng trong mt O
1

phng hnh v.
1
Thanh O2B chuyn

2
1
ng quay quanh

tm O2 c nh.
v aA

b. Bi ton vn tc.
(Hnh 2)

Hnh 2
Design By haughtycool

O2

Copyright By Focebk.com

Vn tc im A thuc
vt 1:
v aA O1A.1 0, 4 m

Phng ca vector vn tc im B phi vung gc vi bn knh


O2B.

B
v a O 2B

Tm vn tc tc thi ca thanh AB: P . Thanh AB tnh tin


tc thi.

B A
v a v a

1

0
s

AB

Vn tc gc ca thanh O2B:
B
a

v O2B.2

vBa
v aA
2

1 1s1
O 2B

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

c. Bi ton gia tc. (Hnh 3)


Gia tc im A thuc
thanh O1A:
A A A
aa a an
O1

BA
a

s
0, 4 m
s

anA O1A.12

A
an

Vi

aA O1A.1 0, 4 m

BA
an aB
n

A
Chn A lm cc tnh a

gia tc im B thuc

A
Hnh 3

thanh AB.
B A BA
A A
BA BA
aa aa a a an a an , (1)
Design By haughtycool

O2

B
a
BA
a

Copyright By Focebk.com

B B B
aa a an

Mt khc:

ng nht hai phng trnh (1) v (2) ta c:

(*)

B
a

B
an

A
A
a a n

BA
BA
a a n

Phng
chiu

O2B BO 2

O1A AO1 AB BA

ln

22 .O 2B

2
AB
.AB

0,4m/s2

0,4m/s2

0,4 m / s2

Chiu (*) ln trc (y):

0 0, 4 0 0, 4 aBA .cos
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com
BA

0,8

0,92 m 2 0
s
cos

Ngc chiu.
Gia tc gc thanh AB:

aBA AB .AB
O1A
AB
0,8 m
sin
AB

aBA 0,92
3

1,15(s 2 )
AB 0,8

Chiu (*) ln AB:


aB .cos 0, 4.sin 0, 4.cos 0, 4.sin 0
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

s 0

aB 0, 4 0,8.tan 0, 062 m

chiu chn ng.


Gia tc gc thanh O2B:
aB 2 .O2B

aB
2
O 2B

0,062
0,155 s2
0, 4

V 2 nguc chiu 2 O2B quay chm dn.

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Bi 5/
Cho mt c h nh hnh v (Hnh 1). Bit:

OA ; ; 12 1

a. Phn tch chuyn ng ca cc vt rn trong h ?


b. Xc nh vn tc gc ca thanh AB v vn tc ca con trt B?
c. Xc nh gia tc gc ca thanh AB v gia tc con trt B?

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

1
1

B
Hnh 1

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

BI SA
a. Phn tch chuyn ng ca cc vt trong h:
Tay quay OA chuyn ng quay nhanh dn, ngc chiu quay
ca kim ng h quanh tm O c nh.
Thanh truyn AB chuyn ng song phng trong mt phng
hnh v.
Con trt B chuyn ng tnh tin thng theo phng ngang.

b. Bi ton vn tc (Hnh 2).


Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

y
A

A
va

B
va

Hnh 2
Vn tc im A:

v aA OA.1 .1

Tm vn tc tc thi P ca AB: P
thanh AB tnh tin tc thi.
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Vy

AB 0s1
B A
va va

c. Bi ton gia tc. (Hnh 3)


A
a

A
an
y

1
O

AB

BA
an
B
aa

x
Hnh 3

Design By haughtycool

BA
a

B
aa

Copyright By Focebk.com

Gia tc im A thuc tay quay OA:


A A A
aa a an
Vi :

aA OA.1 .1
anA OA.12 .1

Chn A lm cc tnh gia tc im B.

(1)
Phng
Chiu
ln

B A BA
A A
BA BA
a a a a a a a n a a n
//x
?

OA AO AB
. 1

.1

BA
2
AB.AB

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Chiu (1) ln trc Oy:

0 0 .12 aBA .cos


BA

a
AB

.12

0
cos

aBA .12 / cos

12 .tan 1.tan

AB
sin

Chiu (1) ln AB.

aBa .cos .1.cos .12 sin


aBa 1 12 tan .1 (1 tan )
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Nu

45o aBa 0

Con trt B tnh tin thng, nhanh dn theo phng ngang


vi chiu hng sang tri.
Nu 45o

aBa 0 Con trt B tnh tin thng,

chm dn theo phng ngang vi chiu hng sang tri.


Chiu chn cho
Nu

B
ala sai. Chiu ng ngc li.

45o aBa 0 m / s 2

Con trt B tnh tin thng, u theo phng ngang vi chiu


hng sang tri.
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Bi 6/
Cho mt c h nh hnh v: (Hnh 1)

R1 2r2 R3 2r3 2r 1m

1 2 1 s1
1 2 1s2

a. Hy phn tch chuyn ng ca cc vt rn trong h?


b. Xc nh vn tc gc ca rng rc ng 3, vn tc ca vt A?
c. Xc nh gia tc gc ca rng rc ng 3, v gia tc ca vt A?

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

2 1

R1
r2
O1

O2

B D

2 1
1

R3

r3

O3

Hnh 1
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

BI SA
a. Phn tch:
Rng rc 1 quay nhanh dn, ngc chiu quay kim ng h,
quanh tm O1 c nh.
Rng rc 2 quay nhanh dn, ngc chiu quay kim ng h,
quanh tm O2 c nh.
Rng rc hai tng 3 chuyn ng song phng.
Vt A chuyn ng tnh tin thng theo phng ng.
b. Bi ton vn tc.(Hnh 2)
Vn tc im B:

v Ba R1.1 2r1.1 1 m
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

R1

B
va r
2
O1

B D
D
va

1
O2

R3

C
va

3
Hnh 2

O3

r3
O3
va

E
va
A

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Vn tc im C:
V dy khng dn nn:

C B
va va

Vn tc im D:

v Da r2 .2 0,5 m

Vn tc im O3:
V si dy khng dn nn:

O3 D
va va

Tm vn tc tc thi ca rng rc hai tng O3 l: P


Ta c:
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

C
va

v Ca 3 .PC
O3
v a 3 .PO3

P
C

v Ca
PC

O3
PO3 v a

O3
aa

PC PO3 v Ca v aO3

PO3
v Oa3

R3
1,5

3
PO3 0.5

O3

Hnh 3

E
O3
va
E
aa

1
1

PO

3 3 3 3 (m) 0,33(m)

PC R3 PO3 2 0, 67(m)

3
Design By haughtycool

E
va

Copyright By Focebk.com

Vn tc ca im E:

5
2

v PE.3 PO3 r3 .3 r r .3 r.3


3
3

E
a

v Ca R1.1 3
Vi : 3

1 1,5 (s1 )
PC 2 R
2
3
3
Vn tc ca im A:

A E
va va
c. Bi ton gia tc.
Gia tc im O3:
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Qu o O3 l ng thng ng.

v Oa 3 vDa r2 .2

aOa 3

dv Oa 3

r2 . 2 0, 5 m 2
s
dt

V rng rc 2 quay nhanh dn nn im O3 chuyn ng thng


ng nhanh dn.
Gia tc gc ca rng rc 3.
V rng rc 1 quay nhanh dn nn rng rc 3 cng quay nhanh
dn.
3
3 1
2

3
3 1 1,5(s2 )
2

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Gia tc vt A:
A
dv
d E
A
a
aa
va
dt
dt

5
5
a r. 3 r.1
3
2
1, 25 m 2
s
A
a

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Bi7/
Cho c h nh hnh v:(hnh 1)
Cho:

const
OC e ; R

Gi s rng cn A,B,C lun tip xc vo a trn.


a.Phn tch chuyn ng ca cc vt rn trong h. Phn tch
chuyn ng phc hp ca im A thuc cn ?
b.Xc nh vn tc ca cn ?
c.Xc nh gia tc ca cn ?
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

cn
cam

A
y

Hnh 1
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

BI SA
a. Phn tch chuyn ng ca cc vt rn trong h:
Cam chuyn ng quay u quanh tam O c nh.
Cn chuyn ng tnh tin thng ng.
Phn tch chuyn ng phc hp ca A thuc cn:
Chuyn ng ko theo: quay cng vi cam quanh tm O c
nh.

Chuyn ng tng i: trt dc trn b mt trn ca cam.


Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

b. Bi ton vn tc. (Hnh 2)


p dng nh l hp vn
tc ca im chuyn
ng phc hp ta c th
tnh c vct vn tc
ca im A thuc cn
nh sau:

CAx

va ve vr
2

OA R e

a
ve C

A
a e an

A
A
v e v a
Ta co :
v e v a OA

A cam
Design By haughtycool

A
aa
A
va
A

Hnh 2

vr

ar

Copyright By Focebk.com


v e mp , OA

Chiu v exc nh theo quy tc :RHR (bn tay phi ).

v e .OA.sin 90o R 2 e 2 .
A
va v e vr

Phng Chiu

//y

ln

OA
R2 e 2 .

Design By haughtycool

//x
?

Copyright By Focebk.com

Chiu (1) ln trc (y):


v aA v e .cos

R 2 e 2 .cos
2

R e

.e

v aA e. 0

sin
Vi :
cos

R
R2 2
e
R2 e2

Chiu (1) ln trc (x):

0 v e .sin v r
v r v e .sin
v r R. 0

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

c. Bi ton gia tc.


p dng nh li hp gia tc ca im chuyn ng phc hp ta
c th tnh c gia tc ca im A thuc cn nh sau:
A
a a a e ar ac

A* A* A* A*
A* *
Ta co : ae aa a an an
a OA 0

Vi :
ar / / x



a c 2 e v r 2 v r


ac mp v r
ac / / y

Chieu ac : RHR
a 2..v
r
c

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

A
a a a e ar a c

Phng Chiu

//y

ln

A *O
R2 e 2 . 2

//x

2R 2

Chiu (2) ln trc y:


A
a

a R e . .

R
R2 e2

0 2R 2

aaA R 2 0
Kt lun: Cam quay u, cn ang tnh tin nhanh dn.
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Bi 8/
Cho c h nh hnh v (hnh 1).
Cho

OA R; OA OB

300 ; 12 1

a. Phn tch chuyn ng ca cc vt rn trong h.


b. Phn tch chuyn ng phc hp ca im B thuc thanh AC
khi ly con lc 3 lm h ng. Vit biu thc tnh vn tc, gia
tc tuyt i ca im B ny?
c. Xc nh vn tc gc ca thanh AC v ca con lc 3.
d. Xc nh gia tc gc ca thanh AC v con lc 3.
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

2 3

Hnh 1

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

BI SA
a. Phn tch chuyn ng ca cc vt rn trong h:
3

dofhe 3n Rlkj 3.3 2 2 2 2 1

j 1

a trn O quay chm dn, theo chiu kim ng h quanh tm


O c nh.
Thanh truyn AC chuyn ng song phng trong mt phng
hnh v.
Con lc (3) quay quanh B c nh.
Do thanh AC v con lc 3 lun trng nhau trong sut qu trnh
chuyn ng nn 2 = 3 v 2 = 3!!!!

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

b.

Phn

A
a

tch

chuyn ng phc

A
an

ca im B2 thuc

A
va

B2 A
an

B2 A
a

thanh AC: (Hnh 2)

1
Chuyn

B2
ac

ng

ko theo: quay
theo con lc (3)

2 3

quanh tm B.
P

Design By haughtycool

Hnh 2

B2 B2
vr va

B2
ar

Copyright By Focebk.com

Chuyn ng tng i: chuyn ng thng dc theo phng


B2
B2
v r AC; ar AC
ng thng AC. Ta c:
.
Biu
thc tnh vn tc tuyt i v gia tc tuyt i ca im B2
l:

v Ba 2 vBe 2 vBr 2
B2 B2 B2 B2
aa ae ar aC

c. Bi ton vn tc.

v aA OA.1 R.1
Xc nh vn tc tuyt i B2
B2 B2 B2
va v e vr
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

B2 B*2 B3
Vi : v e v a v a 0
B2 B2
va vr

Vn tc gc ca thanh AC:
Chn P lm cc cho bi ton vn tc ca AC.

Ta co : AB

PA

R
sin
AB
R

sin sin 2

AB
R
PB

tg sin .tg
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

v aA
2
PA

v aA PA.2

R.1

Vay 2
1.sin 2
R

sin 2

Vn tc ca im B2.

v Ba2 PB.2

R
1.sin 2
sin .tg

vBa2 R1.cos
v Br 2 v Ba 2 R1.cos
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Vn tc gc ca con lc (3).
V thanh AC v con lc (3) c lin kt tnh tin ni: nn chuyn
ng quay ca (3) ging hon ton vi thnh phn chuyn
ng quay ca thanh AC , ngha l:
d. Bi ton gia tc.
Gia tc im A:

A A A
aa a an
aA OA.1 R.1
Vi : A
2
2
an OA.1 R.1
Design By haughtycool

3 2

Copyright By Focebk.com

Chn A lm cc tnh gia tc im B2.


B2 A B2 A
aa aa a
A A
B2 A B2 A
(a an ) (a an )
B2
A A

n
aa a an aBA aBA
Mt khc ta c th tnh gia tc

B2
aa theo nh l hp gia tc

trong chuyn ng phc hp:


B2 B2 B 2 B2
a a a e ar a C

Vi :

(2)

B2 B*2 B3
a e aa aa 0
B2
ar AC
B2
B2
B2
aC 2 v r 2 3 v a

(1)

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

ng nht hai cng thc (1) v (2):

OA
R.1

A
n

OA

R12

B
n

AB

BA

AB.22

R
Vi : AB.
12 .sin 4
sin
R.12 .sin 3
2
2

23 .v Ba2 21.sin 2 .R.1.cos


2R.12 .cos .sin 2
Design By haughtycool

B
r

B
C

, (3)

//AC

AC

23 .vBa2

Copyright By Focebk.com

Chiu (3) ln PB
:
(R1.sin R.12 .cos ) aBA 0 0 2R12 .cos .sin 2

aBA R 1 sin cos 2 cos .sin 2

BA

AB. 2

Ma : AB

aBA
2
AB

R.1 2 cos .sin 2 sin cos sin


R

: 3 2
Vay

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Bi 9/
Cho c h nh hnh v: (Hnh1)

r1 2r2 2r ;

Cho

30
3
1 c
2
3
1 c
2

r1

O2

O1
OA

r2

Hnh 1
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

a. Xc nh bc t do ca h?
Phn tch chuyn ng ca cc vt thuc h?
b. Xc nh vn tc gc v gia tc gc ca bnh rng ?
c. Xc nh vector vn tc v vector gia tc ca im A.
d. Vit phng trnh qu o ca A thuc bnh rng ?

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

BI SA
a. C h l h bnh rng vi sai. Bc t do ca h:

dofhe 3n Rlk 3.3 2.2 2 1 2 0

Cn O1O2 quay chm dn quanh O1 c nh.


Bnh rng trung tm O1 quay chm dn quanh tm O1 c nh.
Bnh rng (2) chuyn ng song phng.
b. Dng nh l Willis:

j c
m rk
(1) .
k c
rj

t bnh rng th n bnh rng th , ta c (chn chiu


quay C ca cn lm Design
chiu dng):
By haughtycool

Copyright By Focebk.com

2 c
m r1

(1) .
1 c
r2
r1
2 c 1 c
r2

(1)

c 2 c c
2

0 s1
Gia tc gc ca bnh rng :
o hm hai v (1) theo thi gian ta c :

r1
2 c . 1 c
r2

(2)

(2) bnh rng tnh tin tc thi.


Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

O2
va

c
1

O1

O2
an

O2

OA c

O2
a

Hnh 2

C
O2

Design By haughtycool

CA

Copyright By Focebk.com

c. Xc nh vn tc v gia tc ca im A
V bnh rng chuyn ng tnh tin nn qu o cc im
thuc bnh rng ging nhau v
A O2
v a v a
A O2
aa aa
Vn tc ca im O2 thuc cn O1O2:

v Oa2 O1O2 C 3r C
O

A O2
O2
O2
2
v a v a v ax i v ay j v ay j (3rC ) j
O2 O2 O2
Gia tc ca im O2 thuc cn O1O2:
aa a an
Vi: aO2 O1O 2 C 3r C ; anO2 O1O 2 C2 3r C2
O

A O2
O2
2
aa aa aax i aay2 j 3r (C i C j )
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

d. Xc nh phng trnh qu o ca im A
Gi (CO2 l
) qu o ca im O2 (Hnh 2).
(CO2 ) l ng trn tm O1 , bn knh: R = O1O2 =3r.

Phng trnh chnh tc ca

(CO2 ) :

x 2 y 2 R 2 9r 2
Gi (C A )l qu o ca im A (Hnh 2).

CA tnh tienOA CO
2

V tr tm OA ca qu o (CA):

O1O A O 2 A (r2 .cos ) i (r2 .sin ) j O A (r.cos ; r.sin )

b
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Vy phng trnh qu o ca ng trn (CA) l:


2

x r.cos y r.sin

9r 2

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Bi 10/
Cho c h nh hnh v (hnh 1). Bit:
O1A O1O2; {C} = AB O1O2; O1A = O1C = = 1m; AC = CB; AB
O2B; 1 =2s-1; 1 = 4s-2.
a.Hy phn tch chuyn ng ca cc vt rn trong h.
b.Xc nh vn tc gc ca vt rn 2 v vt rn 3.
c.Xc nh gia tc gc ca vt rn 2 v vt rn 3.

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

O2

1O

B
Hnh 1

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

BI SA
a. Phn tch chuyn ng ca cc vt trong h:
Tay quay O1A quay chm dn, theo chiu kim ng h quanh tm
O1 c nh.
Thanh truyn AB chuyn ng song phng trong mt phng hnh
v.
Thanh lc O2B chuyn ng quay quanh tm O2 c nh.
* Cc c trng hnh hc ca h:
AO1C l vung cn ti O1 nn:
AC CB 2.O1A 2 m v O1CA O2CB 45
CBO2 l vung cn ti B nn:
O2B CB 2 m

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

A
va

2
O2

1O

Hnh 2

3
B
v Ba

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

b. Bi ton vn tc (hnh 2).

v aA O1A.1 2 m
s
B
Vn tc im B thuc vt 3:
v a O 2B
Xc nh tm vn tc tc thi P ca thanh AB: k 2 ng vung
gc vi 2 phng vn tc ca 2 im A v B! V ABP vung cn
ti B nn ta c:
PB AB 2.AC 2 2 m v PA 2.PB 4 m
Vn tc im A thuc vt 2 (quay quanh tm P):
A
v
2
A
a
v a PA.2 2
0,5 s 1
PA 4
Vn tc im B thuc vt 2 (cng quay quanh tm P):

Vn tc im A thuc vt 1:

vBa PB.2 2 2.0,5 2 m / s


Vn tc im B thuc vt 3 (quay quanh tm O2):
B
v
2
B
a
v a O 2B.3 3

1 s 1
O2B
2
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

c. Bi ton gia tc (hnh 3).


A
a
A

A
an

1O

O2

BA
an

B
a

BA
a

B
an
3

B
Hnh 3

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Gia tc im A thuc thanh O1A:

A A A
aa a an

a A O A. 4 m
1
1

s2
Vi :
anA O1A.12 4 m 2
s

Chn A lm cc tnh gia tc im B thuc thanh AB:

B A BA
A A
BA BA
aa aa a a an a an , (1)
Nu xem im B thuc thanh O2B th gia tc ca im B c th tnh
theo cng thc sau:

B
B B
aa a an , (2)
ng nht hai cng thc (1) v (2), ta c:
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

B
(3) : a
Phng
chiu
ln

B
an

A
a

A
BA
BA
an a an

O2B BO 2 O1A AO1 AB BA


?

2
3

.O 2B

4m/s2

4m/s2

2 m / s2

, ta
c:
O
2B

22 .AB

2
m / s2
2

Chiu cng thc (3) ln trc


2
2
0 2 (4
4
) ( aBA 0) aBA 5 2 m / s 2 0
2
2
Gia tc gc ca thanh truyn AB:
BA
a
5 2
BA

a AB. 2 2

2,5 s2
AB 2 2
V 2 ngc chiu vi 2 nn thanh truyn AB c thnh phn
chuyn ng quay chm dn, cng chiu kim ng h.
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Chiu cng thc (3) ln trc

, ta c:
AB

2
2
2
2
B
a 0 ( 4
4
) (0
) a
m / s2 0
2
2
2
2
Gia tc gc ca thanh lc O2B:
B

2
aB
B
a O2B. 3 3
2 0,5 s2
O 2B
2

V 3 ngc chiu vi 3 nn thanh lc O2B quay chm dn, ngc


chiu kim ng h, quanh tm O2 c nh.

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

BI TP C HC
Tp Hai
Hai:: NG LC HC
Chng I: NG LC HC CHT iM

Chng II: NG LC HC C H

GVHD: PGS. TS. TRNG TCH THIN


Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Chng I: NG LC HC CHT iM

BI TP 1.2: trang 31 (SGK)


Mt xe gong c khi lng l 700 kg ang chy xung dc dc
theo ng ray thng v nghing vi mt ngang mt gc 150.
gi cho xe chy u, ta dng dy cp song song vi mt dc.
Vn tc chy u ca xe l 1,6 m/s. Xc nh lc cng ca dy cp
lc xe chy u v lc n b hm dng li trong 4 giy. H s cn
chuyn ng tng cng l f = 0,015 v lc cn ta coi rng xe chy
chm dn u.

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

v
150

Fc

hnh 1.2

Dng tin 2 ng lc hc im:


4
m.a Fk P T N Fc
k 1

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Trng hp 1:


Xe chuyn ng thng u nn
a0

Tin 2 tr thnh:
0 P T N Fc
Chiu phng trnh (2) ln trc y.

0 P cos N
N P.cos m.g.cos
Ta c:

Fc f .N f .m.g .cos
Chiu (2) ln trc x:

0 P.sin T Fc
T P.sin Fc m.g.sin f .m.g.cos
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

T m.g . sin f .cos


700.9,81 sin15 0,15.cos15
1677,8 N
Trng hp 2:
Xe chuyn ng thng chm dn u

a const

v1 a.t v0
Ta c:

v1 0 m s ; t 4 s
v0 1, 6 m s
v0
1, 6
a
0, 4 m s 2 0
t
4
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Chiu (1) ln trc x,y:

m.a P.sin T Fc

0 P.cos N

Fc f .N f .m.g .cos
T m.a P.sin Fc

m. a g sin f .cos
700 0, 4 9,81 sin15 0, 015.cos15
1957,8 N

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com
Bi tp 1:
Cho: k , 0 , m, x. 0B qua lc cn ca khng kh v khi lng l xo.
Xc nh qui lut chuyn ng ca vt A.

O
A
P

x0

x
hnh 1
Design By haughtycool

Copyright
Focebk.com
BiBy
sa

Chn trc Ox
c gc ti v tr cn bng ca vt A, c phng
thng ng v chiu dng hng xung.
Xc nh lung gin l xo khi h cn bng ( gin tnh)

Fs

jx

P Fs 0

Fs P m.g

P
hnh 1.1

M:

Fs k . t

Fs m.g
t

k
k

Chn t 0 lc
s l xo b gin thm mt lng

v0 0 m s x0

x t 0 x0
Design By haughtycool

x0

Copyright By Focebk.com

Kho st chuyn ng ca vt A ti mt v tr bt k:
p dng tin 2 ng lc hc:


2
m.a Fk P FS

k 1

Chiu (2) ln trc Ox:

m.
x P Fs m.g k .
m.
x m.g k t x k .x
m.
x k .x 0
2

x .x 0
Vi:

k
m
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Dng nghim tng qut:

x A.sin t 0

0c m t cc iu kin ban u:
x x0 A.sin 0
t 0 s:
x0 A. .cos t 0 t 0

A v

A. .cos 0 0

cos 0 0 0
2
A x0
Vy vt dao ng iu ho:

x x0 .sin t
2

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com
Bi 1.5 trang 31
Mt t ch hng c khi lng l 6 tn chy xung mt chic
ph vi tc l 21,6 km/gi. T lc xung ph n lc dng
hn xe phi chy thm mt qung ng l 10 m, cho rng khi
y t chuyn ng chm dn u. Tnh lc cng mi dy cp
(c hai dy cp) buc gi ph, coi rng dy cp lun lun cng.

2T

s 10 m
hnh 1.5
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Bi sa

Kho st chuyn ng ca xe:

a1

N1

v1

Fms

P
hnh 1.5.1

S dng tin 2 ng lc hc:


m1a1 P N1 Fms
Chiu (1) ln x,: y
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

m1a1 Fms

0 P N1

3 N1 P
Ta c:

2
0

v v 2a1s
0 36 2a1.10
2

a1 1,8 m s 0
Thay

a 1,8 m s vo

2 :

Fmst m1a1 6000.1,8


10800 N
Kho st s cn bng ca ph:
Design By haughtycool

2
3

Copyright
By Focebk.com

N1

2.T

Fms

Q
hnh 1.5.2

jx

*
mst

2T F

*
Fmst
10800
T

5400 N
2
2

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Chng II: NG LC HC C H.
Bi tp 2. Cho 1 thanh thng, mnh, ng cht tit din u AB.
Khi lng ca ton thanh l m, chiu di . Thanh AB ct trc z
ti im gc O v hp trc z mt gc nh hnh v. Cho bit:
Hy xc nh moment
m, , ,qun
OA tnh
a,ca
OBthanh
b. AB i vi trc x, y,z v
tm O (thanh AB nm trong mt phng Oyz).

d kz

A
Hnh II.2a

B u
du

d ky

Design By haughtycool

Hnh II.2b

CopyrightBi
By sa
Focebk.com

Dng h trc Oxyz sao cho thanh nm trong Oyz. Dng trc
Ou c phng trng AB v c chiu nh hnh v.
Khi lng ring ca thanh:

, kg m

Kho st mt cht im K trn thanh:

d kz u.sin

d ky u. cos
mk .du
d u
kx

Chiu di: du
Khi lng im K:

Moment qun tnh ca ton thanh i vi trc z :

Jz mk .d
k 1

2
kz

.du.u .sin sin u du


2

Design By haughtycool

Copyright
By Focebk.com
3

m 2 u b m
Jz sin .
sin 2 b3 a 3

3 a 3

m
2
2
2

sin a b a ab b
3
m 2

a ab b 2 sin 2
3

Moment qun tnh ca ton thanh i vi trc y:


b

J y mk .d ky2
k 1

2
2

.
du
.
u
.
cos

b
2

cos u du
a

Design By haughtycool

3
Copyright
b By Focebk.com

m
u
m
2
J y cos .
cos2 b3 a 3

3 a 3
m
2
2
2

cos a b a ab b
3
m 2
a ab b 2 cos2
3
Moment qun tnh ca ton thanh i vi trc x:
b

J x mk .d
k 1

2
kx

.du.u u du
2

a
3

b
2

3
3
b a 3 ( a b)( a 2 ab b2 )
3
3 a
m 2
( a ab b 2 )
Design By haughtycool
3

Copyright By Focebk.com

Moment qun tnh ca ton thanh i vi tm O:

1
m 2
J O J x J y J z a ab b 2
2
3

Vy: JO = Jx .

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Bi tp 3.
Cho mt c h gm 2 vt rn c dng hnh lng tr tit din tam
gic vung t chng ln nhau vi v tr ban u nh hnh v.
Tit din ca 2 vt l 2 tam gic vung ng dng. Khi lng
ca 2 vt ln lt l mA, mB. Vt B ta khng ma st trn mt
nghing ca mt A. Vt A ta khng ma st i vi mt ngang c
nh. Cc cnh ca 2 vt song song vi b mt c nh l a, b (a >
b). Ban u ton h ng yn. Hy xc nh on ng chuyn
ng ca vt A khi vt B trt ht mt nghing ca vt A (lc B
va chm t).

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

B
A

ab
Hnh II.3

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Bi sa

b
x C0

CB0

C0A

CA
x

xC0

sA

a/3

x CA

x CB

Design ByHnh
haughtycool
II.3.1

CB

PA

PB b

Copyright By Focebk.com

Dng h trc Oxy nh hnh v.


Gi:
Khi tm ca vt A, vt B va ton h: CA, CB, C
on ng chuyn ng ca vt A khi B chm mt phng c
nh: sA
Ta x ca cc khi tm:

x C0 ; x C0 ; x CA ; x CB
A

Ta c:

x C0

x CA

a
2
= ; x C0 = b ;
B
3
3
a
b
= s A ; x CB = s A a
3
3
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Ban u ton h ng yn.



= 0 m
s
= 0 m
s

v C0

x 0 = 0 m

s
CA
=0
y C0 = 0 m s
A

v C0

x 0

CB
=0
y C0
B

Kho st chuyn ng ton h (2 vt).


H ngoi lc tc ng ln h:

PA ; PB ; N

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Dng nh l chuyn ng khi tm.

M.aC = Fje = PA PB N ;

j=1

Chiu (1) ln trc x:

M.
x C = 0
xC = 0 m

x C = const
x C = x C0
Theo nh ngha khi tm h, ta c:
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

mk .x k

x C = k =1

mA .x CA mB .x CB

mA mB

do :

m A .x CA mB .x CB
mA mB

mA .x C0 mB .x C0
A

mA mB

=0

x C = 0

x C = const = x C0

mA .x CA mB .x CB
m A mB

mA .x C0 mB .x C0
A

mA mB

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

m A .x CA mB .x CB = m A .x C0 mB .x C0
A

a
b
a

mA . sA
mB . s A a = mA . mB . b

3
3
3

mB
sA =
b a 0
mA mB
V sA < 0 nn vt A chuyn ng v pha bn tri.
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Bi tp 4.
Cho con ln O l vnh trn, ng cht, bn kinh r ln khng trt
ln mt phng nghing mt gc c nh nh hnh v. Trng
lng ca con ln P v h s trt nh gia con ln O v mt
phng ngang c nh l ft, b qua ma st ln.
Cho P, = const, r, , ft. H ban u ng yn.
a. PhnMtch chuyn ng ca vnh v ca tm O vnh. Thit lp
cc mi quan h ng hc gia cc c trng chuyn ng
ca ton vt vi cc c trng chuyn ng ca tm O vt.
b. Xc nh gia tc gc ca con ln O di dng hm ca r, ,
, v P. Tm iu kin ca moment con ln O ln ln.
c. Xc nh phn lc ti p im A.
d. Tm iu
trt trn mt
M kin ca ft con ln O ln khng M
phng nghing c nh.

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

P
A

Hnh II.4
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Bi gii

Rqt

v
N s0 0
O

qt
O

a0

Fmst

Hnh II.4.1
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

a.
Phn ch chuyn ng.

Ca vnh: vnh ln khng trt, nhanh dn, ln trn mt


nghing c nh. y l 1 dng chuyn ng song phng vi
tm vn tc tc thi P l im p xc A.
Ca tm O: chuyn ng thng theo phng ca mt nghing,
nhanh dn, hng ln.
Quan h ng hc.
Do vnh ln khng trt nn ta c cc quan h sau y:

s0
v0
a0

0 0
r
r
r
Vi l gc quay, l vn tc gc, l gia tc gc ca vnh.
Design By haughtycool

b. Tnh ng nng h

Copyright By Focebk.com

1
1
2
2
T m.v 0 JO .
2
2
m P

P 2

2
Vi JO m.r r
do vat la vanh
g

v 0 r.

1P 2 2 1P 2 2 P 2 2
T . .r . . r . r .
2 g
2 g
g
h

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Tnh tng cng cc ti

A A P A N A Fmst A M

Vi : A N 0, ( v N vuong goc vi be mat tiep xuc


va v iem A co nh)

s0

A Fmst 0

A M M.

h0

Hnh II.4.2

A P P.h0 P.r.sin . V h0 s0 .sin r. .sin


A M - P.r.sin .
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

p dng nh l bin thin ng nng:

T1h

T0h

ban au he ng yen
h
T0 = 0

P 2 2
.r . M P.r.sin .
g
o hm 2 v theo thi gian t:

P 2
.r 2.. M P.r.sin .
g
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

M - P.r.sin
2.P.r

a0 .r
iu kin ca

M P.r.sin
2.P.r

.g

M vnh ln ln:

chieu a chon la ung

M P.r.sin 0
M P.r.sin

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

c.
S dng nguyn ly DAlembert.
Tc ng thm ln vnh 2 thnh phn c bn ca h lc qun
nh t ti O.
Vector chnh ca h lc qun nh.

Rqt m.aO

Rqt aO

P M P.r.sin
.g
Rqt m.aO g .
2P.r

Rqt

M P.r.sin
2r
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Moment chnh ca h lc qun nh i vi tm O.

MOqt JO .
MOqt

qt
P 2 M P.r.sin
.g
2
MO JO . g .r .
2P.r

1
M M - P.r.sin
2
qt
O

Kho st s cn bng ca vnh:


Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Fjx P.sin Rqt Fmst 0

Fjy N P cos 0

1
2

Gii h (1), (2) ta thu c:

N P.cos

Fmst P.sin Rqt


M P.r.sin
P.sin
2r

Fmst

M + P.r.sin

2r
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

d. iu kin vnh ln khng trt:

Fmst Fmsgh ft .N

Thay (3), (4) vo 2 v ca (5) ta nhn c:

M P.r.sin
ft .P.cos
2r
M P.r.sin
ft
2P.r.cos

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Bi tp 5.
Cho 1 c h gm 2 vt c khi lng M1 v M2 c lin kt va chu
ti nh hnh v. H s ma st trt nh gia 2 vt l ft, b qua
ma st gia vt c khi lng M2 vi sn c nh. Ban u khi
cha chu tc dng ca h lc F h cn bng. Tm iu kin ca
gi tr lc F hai vt cng chuyn ng tnh n thng theo
phng ngang nh nhau (khng trt i vi nhau).

ft

M1
M2
Hnh II.5
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Bi gii
Gi C1, C2, C ln lt l khi tm ca vt 1, vt 2 va ca ton
h.

Gi aC , aC , aCln lt l gia tc ca C1, C2, C.


1
2
V vt 1 khng b trt i vi vt 2 nn:

aC1 aC2 aC a
Kho st chuyn ng
ca ton h.

ft

H ngoi lc tc ng y

P1

c1

M1

c2

ln h:

P1 , P2 , F , N

Design By haughtycool

M2

P2
Hnh II.5.1

Copyright By Focebk.com

Dng nh l chuyn ng khi tm cho h.


4

e
M.ac Fj P1 P2 F N

j 1

Chiu (1) ln trc x:

M.a F

F
F
a
M M1 M2

Ta kho st chuyn ng ca vt 1 (c li hn kho st vt 2 v


vt 1 c t ngoi lc tc ng hn so vi vt 2).
H ngoi lc tc ng ln vt 1:

P1 , Fmst , N1
Dng nh l chuyn ng
khi tm cho vt 1:

N1 M1

Hnh II.5.2
Design By haughtycool

c1

P1

Fmst

Copyright By Focebk.com
3

e
M1.aC1 Fj P1 Fmst N1

j1

Chiu (3) ln 2 trc x,y:

Ox : M1.a Fmst

Oy : 0 P1 N1

M1

.F
M1 M2

Thay (2) vo (4), ta c:


Fmst

T (5) ta nh c:
N1 P1 M1.g
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

iu kin vt (1) khng trt trn vt (2):

Fmst Fmsgh ft .N1

Thay (6), (7) vo (8):

M1
.F ft .M1.g
M1 M2

F ft M1 M2 .g

Design By haughtycool

Byng
Focebk.com
Bi tp 6. Cho mt aCopyright
trn,c,
cht c bn knh R v khi
lng , b y m
ln khng trt trn mt nghing vi vn tc
ban u ca tm A a chn dc l . Bit mt nghing c
0
v Anghing mt gc i vi phng ngang v chiu
nh
di
mt nghing l . Cho bit: bn knh R,
0
a) Hy phn tch chuyn
m, vng
, f t ,af v
, tm
. A a. Tm mi
A , ca
quan h ng hc gia chuyn ng ca a v tm A a.
b) Tnh ng nng cho a v tng cng tc ng ln a.
c) Tnh vn tc v gia tc ca tm A a. Cho nhn xt hai kt
qu ny.
d) Tm iu kin v gi tr a c th ln ln c ht dc.
e) Xc nh cc thnh phn phn lc ti im tip xc I.
0
v
f) Tm iu kin ca gc nghing
a ln khng trt trn
A
mt nghing.

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

g. Cho tg 3: f t
g1. phn ch li chuyn ng ca a. Xc nh va dof h

chn cc ta suy rng.


g2. xc nh cc lc suy rng tng ng
g3. thit lp h phng trnh vi phn chuyn ng cho
h.


sA , vA

,
R

A
I

Hnh II.6
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Bi sa

qt
A

A , A


sA , vA

aA A

Rqt

lA
x

Fmst (v vt ln khng trt)

P
Hnh II.6.1

a).
Phn ch chuyn ng ca a:
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

a chuyn ng ln khng trt trn mt nghing c nh. y


l trng hp c bit ca chuyn ng song phng vi tm vn
tc tc thi l im p xc I.
Phn ch chuyn ng ca khi tm A a: tm A a chuyn
ng thng vi qu o l ng thng
song song
vi
A
mt nghing c nh v cch mt nghing y mt khong
bng bn knh a.
Do :

vA A ; aA A

Quan h ng hc gia chuyn ng ca a v chuyn ng


ca tm A a khi a ln khng trt:

sA
A
R

vA
A
R
Design By haughtycool

aA
A
R

Copyright By Focebk.com

b.
ng nng ca h:

T h

1
1
2
m Av A J A A2
2
2
1 P 2 1 1 P 2 v 2A

vA
R 2
2g
2 2 g
R
3P 2

vA
4g

Tng cng cc ti:

A A P A Fmst A N

A Fmst 0 : v vt khng trt.

A N 0 : v vung gc v im I ng yn tc thi.

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

A A P P.hA P.sin s A ; cao hng

ln cng m

c. Vn tc ca tm A:
Dng nh l bin thin ng nng:

T1h T0h

3P 2 3P 0 2

vA
v A P sin s A
4g
4g

const

vA


v 0A

g .sin s A
3

o hm 2 v theo thi gian t:


Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

31
2v A a A sin v A
4g
aA
2
2.g .sin
a A g .sin 0 A

0
3
R
3.R
Tm A chuyn ng thng, chm dn v a ln chm dn.
d. iu kin ti thiu ca vAO a ln ht dc:

v A 0 m / s tai s A

4
0 2
v A g .sin . 0
3
2 3
2 3
0
0
vA
g ..sin v A
g ..sin
3
3

e. Xc nh cc thnh phn phn lc:


Design By haughtycool

Copyright
Byb
Focebk.com
Theo nguyn ly DAlembert,
ta s
sung vo a hai thnh phn
c bn ca h lc qun nh:

Rqt
qt
M A
thi a s trong trng thi cn bng.

Rqt m A .a A

2
Rqt mA .a A .P.sin ; (do nh ln nn bo (-))
3
M Aqt J A . A

M Aqt

1 P 2 aA 1 P 2
1

R g .sin P.R.sin
3
2 g
R 2g 3

Vit cc phng trnh cn bng:


Design By haughtycool

F
F

Copyright By Focebk.com

jx
jy

P.sin Fmst Rqt 0

P.cos N 0

Gii h , :

N P.cos

Fmst P.sin Rqt

2
P.sin P.sin
3
1
Fmst P.sin 0

3
f. iu kin ca a ln khng trt:

Fmst Fmsgh f t .N
Design By haughtycool

Thay , vo :

Copyright By Focebk.com

1
P.sin f t .P.cos
3

tan 3 f t
g.
g1.
Do tg 3 ftnn a va ln va trt trn dc. y cng l
trng hp c bit ca chuyn ng song phng vi tm vn
tc tc thi khng phi l im p xc I.
Bc t do ca h:

dof h 2

Chn 2 ta suy rng:

x,. (hnh 3.1)

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

A N

Fms

Hnh II.6.2

g2.
Xc nh lc suy rng
:
q1 x

Q1 tng
Qx ng vi ta suy rng

Cho h mt di chuyn kh d c bit:

q1 x 0, q2 0
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

) 0

(a ch trt m khng ln v
Tng cng kh d ca cc ti:

A A P A Fms A N

P. h Fms . x
P.sin . x f N . x
P.sin f P. cos x
A P sin f .cos x

x
A

h
Hnh II.6.3
Design By haughtycool

; N 0

Copyright By Focebk.com

x0

N 0 : v khi chiu ln

Fms

phng trt phng


ca lc nng N vung
gc so vi phng
trt.

Hnh II.6.4
Lc suy rng:

Q1 Qx

sin f

cos P

x
sin f cos M .g

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Xc nh lc suy rng

q2

Q2 tng
Q ng vi ta suy rng

Cho h mt di chuyn kh d c bit:

q1 x 0 , q2 0
(a quay quanh tm A c nh hay a trt khng ln)
Tng cng kh d ca cc ti:

A A P A Fms A N

Fms . sI f N .r.
A f .P.r.cos .
Lc suy rng:

Q2 Q

Design By haughtycool

.P.r.cos

Copyright By Focebk.com

x0

Fms

sI r.

Hnh II.6.5

Q2 Q f .M .g .r.cos
g3. Dng phng trnh Lagrange 2:

d T

dt qi

T
Qi , i 1, 2

qi

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Xc nh ng nng h:

1
1
2
T M .v A J A 2
2
2
1
11
2
2 2
M .x M .r
2
22

T T

0 (khng c x ch c o hm ca x)
q1 x
h

d T d T
M .
x

dt q1 dt x

T T

0
q2

(khng c )
Design By haughtycool

d T

dt q2

Copyright By Focebk.com

d T 1
2

M
.
r
.


dt 2

Do :

M .
x sin f cos M .g

1
2
M .r . f M .r.cos .g
2


x sin f cos g

2 f cos .g

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Bi tp 7. Cho c h nh hnh v. Bit bn knh r, P, = const,


M Q,
rng rc l vnh trn ng cht. Dy mm, nh, khng gin,
khng trt trn rng rc, lun cng. Ban u h ng yn.
a) Hy phn ch chuyn ng ca cc vt rn trong h. Thit
lp quan h ng hc gia cc vt.
b) Xc nh ng nng cho ton h v tng cng ca cc ti tc
ng ln h.
c) Xc nh gia tc ca vt A v gia tc gc ca rng rc B.
d) Tnh lc cng dy ni vt A.
e) Tm iu kin ca moment nhnh dy ni vt A b
chng. Xc nh li gia tc ca A va gia tc gc ca rng rc
B.
M

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

r
B

B , B , B


sA , vA , aA

Hnh II.7
a) Phn ch chuyn ng:
Vt A: chuyn ng tnh n thng ng, nhanh dn, c chiu
hng xung.
Design By haughtycool

By Focebk.com
Rng rc B: chuyn Copyright
ng quay
nhanh dn, cng chiu kim
ng h quanh trc vung gc vi mt phng hnh v v i
qua tm B c nh (tm B c nh).

Thit lp quan h ng hc gia cc vt:

s A r. B
v A r.B
a A r. B

b).
ng nng ca h:

T T

Vt A chuyn ng tnh n:
Vt B chuyn ng quay:

1P 2
TA
vA
2g
1
TB J B B2
2

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

(JB l moment qun nh ca vt B i vi trc c nh thng gc


vi mt phng hnh v qua B)

Q 2
JB r
g

1 P 2 1Q 2 2

vA
r B
2g
2g
1
1
2
2
2

P
.
v

Q
.
v

Q
v

A
A
2g
2g

Tng cng cc ti:

A A(M ) A( P )

M
Vi: A( M ) M. B
sA ;
r

A( P ) PhA Ps A

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

c).

A r P sA

Gia tc ca A v gia tc gc ca rng rc B:


p dng nh l bin thin ng nng:

T1h T0h A

1
M

P Q vA P s A
2g
r

o hm 2 v
1
M

theo t:
P Q 2vA .a A P vA
2g
r

M
P
aA r
.g 0
PQ
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Gia tc gc ca rng rc:

M
P
aA
B
r
g
r P Q r
d) Xc nh lc cng dy.
p dng nguyn ly DAlembert kho st s cn bng ca vt A:

Rqt m A .a A

M
M

P
P

P r
A
r
Rqt
g

g PQ
P Q

Design By haughtycool

A
Rqt

TA

aA

Hnh II.7.1

A Copyright By Focebk.com
Sau khi b sung Rvo
thi vt A cn bng.
qt
A
Phng trnh cn bng:
Rqt TA PA 0
Chiu ln trc y:

jy

A
qt

TA R P 0

P
r

A
TA P Rqt P P

PQ

Q r
TA P

PQ

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

e) iu kin dy khng b chng (dy cng):

M
TA 0 Q
0 M Q.r
r
Vy iu kin dy b chng:

M Q.r

Khi dy b chng:
Gia tc vt A:

aA g
Gia tc gc rng rc B:

M
B
g
2
Q.r

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Bi tp 8. Cho c h ng yn thi im ban u nh hnh ve.


Rng rc B l mt a trn, c v ng cht. H s ma st trt
nh va ng gia vt A va mt phng ngang c nh l v . Cho
ft
f
r , P , QDy
, M mm,
const
, ,f tkhng
, f , gin,
. lun
bit:
nhe
cng, khng trt trn rng rc.
a) Tm iu kin ca gc A trt c trn mt nghing.
b) Cho
, dy lun cng.
tg chfchuyn
b1) Phn
ng cc vt rn trong h. Tm mi quan
t
h v ng hc gia cc vt.
b2) Tnh ng nng cho ton h va tng cng tc ng ln h.
b3) Xc nh gia tc ca A va gia tc gc ca rng rc B
b4) Tnh lc cng dy
b5) Tm iu kin ca
dy ni vt A b chng. Xc nh li
gia tc ca vt A va gia tc gc ca rng rc B.

M
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

r
B

P
Hnh II.8

a) iu kin vt A khng trt (A cn bng v dy chng):


Kho st s cn bng ca vt A:
T do ha vt A:
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Fmst
NA
A
y

Hnh II.8.1
- Vit cc phng trnh cn bng:

F
F

jx

Fmst P.sin 0

jy

N A P.cos 0

1
2

- Gii h (1), (2):

Fmst P.sin
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

N A P.cos

iu kin vt A khng trt:

Fmst Fmsgh f t .N A
Thay (3) v (4) vo 2 v ca (5), ta c:

P.sin f t .P.cos

tg f t

iu kin vt A trt:

tg f t

b) V tg nn
f t vt A trt c trn mt nghing.
b1. Phn ch chuyn ng ca cc vt rn trong h:
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

B
B
B

sA

vA
aA

P
Hnh II.8.2
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Vt A tnh n thng, nhanh dn theo phng ca mt


nghing v vi chiu hng xung.
Rng rc B quay nhanh dn, theo chiu kim ng h quanh
tm B c nh.
Quan h ng hc:

sA
B ;
r
b2. ng nng ca h:

vA
aA
B ; B
r
r

T h T A T B

P 2
A 1
2
T 2 mAvA 2 g v A

Vi:
2

Q 2

v
1
1
1
Q
2
A
T B J . 2
r 2
vA
B
B

2
2 2 g r 4g
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

1
Q 2

P vA
2g
2

Tng cng cc ti:

A A P A M A Fms

Vi: A P P.hA P.sin s A

M
A M M. B
sA
r

A Fms Fmsd s A f N A s A f P cos .s A

A
P sin f cos s A
r

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

b3. p dng nh l bin thin ng nng:

T1h T0h A

1
Q 2 M

P sin f cos s A
P vA
2g
2
r

1
Q
M

P sin f cos v A
P 2v A a A
2g
2
r

r P sin f cos
aA
g

P
2

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

P sin f cos

aA
g
B
r
Q
r

b4. Kho st chuyn ng ca vt A:

aA

TA

Ta c:

Fms f .N A

Fms

P
Hnh II.8.3
Design By haughtycool

NA

Copyright
By Focebk.com
Dng nh l chuyn
ng khi
tm cho vt A:
4

e
mA .a A Fj P N A TA Fms

j 1

Chiu (8) ln hai phng x, y

mA .a A P.sin TA Fms

0 P cos N A

N A P cos

9
10

TA P.sin Fms m A .a A
M

P sin f cos

P r
g
P sin f P cos
Q
g
P
2
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

P P sin f cos
r

TA P sin f cos
Q
P
2
M
Q
P sin f cos
2
r

TA
11

Q
P
2
b5. iu kin dy cng:
TA 0

M
Q
sin f cos 0
r
2
Q.r
M
sin f cos
2
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

iu kin dy chng:

Q.r
M
sin f cos
2
Xc nh li av
: B
A

a A sin f cos g
2M
B
g
2
Q.r

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Bi tp 9. Cho c h nh hnh v:

q const

Hnh II.9

a). H c lun cn bng vi mi loi ti tc ng hay khng? Ti


sao?
b). Dng nguyn l di chuyn kh d xc nh cc thnh phn
phn lc ti ngm A.

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Bi sa
a. (T gii)
Tnh bc t do ca h: Dofh
S vt rn: n=1 (thanh thng nm ngang)
Tng rng buc ca cc lin kt:
lk
R
3 (ngm phng)

Do bc t do ca h:

Dof h 3n R lk
3.1 3 0
V dofh 0 nn h lun cn bng vi mi loi ti tc ng.
Design By haughtycool

Copyright
Focebk.com
b). Lin kt c mt rng
bucByc
gi l lin kt n (v d:
khp bn l trt, lin kt thanh). Lin kt ngm phng c 3
rng buc s c xem l tng ng vi 3 lin kt n.
xc nh cc thnh phn phn lc ca lin kt ngm ta
gii phng ln lt tng lin kt n v xem cc thnh phn
phn lc xut hin nh l lc hot ng b sung.

Xc nh thnh phn phn lc HA :


Gii phng lin kt n cn tr chuyn ng tnh n thng
theo phng ngang:

HA

q
A

x
Hnh II.9.1
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

. x

Cho h mt di chuyn kh d
Tnh tng cng kh d:

A A H A Aq A H A

H A x
p dng nguyn l di chuyn kh d:

A 0 H

Xc nh phn lc NA :
Gii phng lin kt n cn tr chuyn ng tnh n thng
theo phng ng.
Cho h mt di chuyn kh d

. y

Design By haughtycool


NA

Copyright By Focebk.com

y0
A

B
Hnh II.9.2

Tnh tng cng kh d:

A A N A A q N A . y ql y
N A ql y
p dng nguyn l di chuyn kh d:

A 0 N

ql 0 N A ql 0

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Xc nh thnh phn phn lc MA :


Gii phng lin kt n cn tr chuyn ng quay quanh tm
A.
Cho h mt di chuyn kh d

dx

MA

Hnh II.9.3
Design By haughtycool

y x.

Copyright By Focebk.com

Tnh tng cng kh d:

A A M A Aq
Ta c:

A M A M A

A q q.dx y q.dx. x.
2

x
q 2
q.
.
2
2 0
q 2

A
M A
2

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

p dng nguyn l di chuyn kh d:

q 2
q 2
A 0 2 M A 0 M A 2 0

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Bi tp 10. Dng nguyn l di chuyn kh d xc nh cc


thnh phn phn lc sau:

P q

a) A

M q 2

2
Hnh II.10.1

M
b)

Design By haughtycool

Hnh II.10.2

Copyright By Focebk.com

a). Xc nh thnh phn phn lc HA :


Gii phng lin kt n cn tr chuyn ng tnh n theo
phng ngang:
Cho h di chuyn kh d

: x

A
HA

P q

q
B

x
Hnh II.10.3
Tnh tng cng kh d:

A A H A A q A( P) A( M ) A H A

Design By haughtycool

Copyright
By Focebk.com

A A H A H A . x
+ p dng nguyn l di chuyn kh d:

A 0 H

- Xc nh thnh phn phn lc NB :

q
A

yB B
NB
Hnh II.10.4

+ Cho h mt di chuyn kh d

Design By haughtycool

P q

yC

Copyright By Focebk.com

Tnh tng cng kh d:

A A N B A q A P A M

N B .(2. ) 2q 2 . P.(3. ) M .
(2 N B 2q 2 ).
2

2
N

2
q

N B q

Xc nh thnh phn phn lc NA :


Gii phng lin kt n cn tr chuyn ng tnh n theo
phng ng:
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

NA

P q
yC

q
A

yA
du
Hnh II.10.5
Cho h mt di chuyn kh d

Design By haughtycool

Tng cng kh d:

Copyright By Focebk.com

A A N A Aq A P A M

yA
tg
2
y A 2.

A N A N A . y A N A .2.

y u.
2

2 2

u
A q y q.du q.u. .du q. .
2
0
0
Design By haughtycool

Copyright2By Focebk.com
A q 2 q .

yC .

A P P. yC q.. q 2 .

A M M . q 2 .
Th vo :
2
2

N
.2

2
q

M . 0

N A 2 q

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

b).

Xc nh cc thnh phn phn lc HA :


Gii phng lin kt n cn tr chuyn ng tnh n theo
phng ngang:

q
M

HA

x
C

Hnh II.10.6
Cho h mt di chuyn kh d
Tng cng kh d:

: x

A A H A A q H A . x

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

A 0 H

Gii phng lin kt NA :

VA

M
B
A

yB

yA

dx
Hnh II.10.7

Cho h 1 di chuyn kh d

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Tng cng kh d :

A A VA A q A M

Ta c:

y x. y

0 x

x
A q y.q.dx q. x. x.dx q.
2
0
0
q 2

2
2

A M M A . q .
Design By haughtycool

y A 2.

Copyright By Focebk.com

A VA VA . y A

VA .2
1 2
2
A VA .2. q q 0
2

1 2
q q
1
2
VA
q
2
4
2

Gii phng lin kt VC :


Design By haughtycool

Copyright ByqFocebk.com

VC

yB

yC
u
u 2

du

Hnh II.10.8

y u.
2

A q y q.du u.q. .du


Design By haughtycool

Copyright By
2 Focebk.com

u2
A q q.
2

4 2
2
q.
q.
2
2

3 2
q
2
A M M . q 2 .
yC 2.

A VC VC yC

VC .2.

A A q A M A VC

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

3 2
A q VC 2.
2
3 2

2
q q VC .2
2

3 2
q q 2 5
VC 2
q
2
4

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Bi tp 11. Cho mt c h gm c hnh lng tru A t din tam gic


vung v ng tr trn, ng cht, khng y B. Vt A c khi lng
m1 ta khng ma st trn mt phng ngang c nh. Vt B c bn
knh r, khi lng m2 ln khng trt trn mt nghing ca lng tru A
(hnh chiu ng ca trc ng tr trn l B). Lng tru A chu tc ng
ca lc F nh hnh v. Cho bit: m1, m2, F, , r.
a) Hy phn ch chuyn ng ca cc vt rn trong h. Xc nh bc
t do ca h v chn cc ta suy rng cho h.
b) Vit biu thc xc nh vn tc tuyt i ca tm B v nh ln
ca vector vn tc tuyt i ny.
c) Xc nh ng nng cho ton h v cc lc suy rng tng ng.
d) Thit lp h phng trnh vi phn chuyn ng cho ton h. Cho
bit kh nng ca mnh c gii c h phng trnh vi phn ny
khng? Nu gii c hy xc nh gia tc ca lng tru A v gia
tc gc ca ng tr B.
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

B
A

BI
v

P1

P2

ng trung tuyn

Hnh II.11.1
a) Phn ch chuyn ng ca cc vt rn trong h
Vt ln tru A c chuyn ng tnh n thng theo phng
ngang.
Design By haughtycool

Copyright
By Focebk.com
ng tr trn B thc
hin ng
thi 2 chuyn ng: tnh n
cng vi lng tru A v ln khng trt trn mt nghing ca
lng tru A. Chuyn ng tng hp ca ng tr trn B l
chuyn ng song phng vi tm vn tc tc thi khng phi
l im p xc I.

Bc t do ca h:

Dof h 2

xc nh c v
V ta cn dng 2 thng s c lp vx mi
tr ca ton h.
Hai ta suy rng ca h c chn l:

q1 x , q2
b). Phn ch chuyn ng phc hp ca tm B:
Chuyn ng ko theo: tnh n cng lng tr A.
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Chuyn ng tng i: ln khng trt trn mt nghing


ca lng tru A (tm quay tc thi l im I).
Dng nh l hp vn tc ca im:

B B B
va ve vr
B B* A
ve va va B A BI
Vi: B BI
va va v
vr v

Tnh ln vector vn tc
tuyt i im B:

A
va

BI
v

(khi tng 2 gc bng thi cos


gc ny bng - cos gc kia).

I
Hnh II.11.2
Design By haughtycool

B
va

Copyright By Focebk.com


Cng thc lng trong tam gic thng:
B 2
a

A 2
a


v v 2v v
v

A
a

BI

BI

2vaAv BI cos
A BI
a

cos

BI

M: v x ; v r . r .
A
a

B 2
a

2
2
2

x r . 2r.cos .x.

c). ng nng h:

T h T A T B
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

1
Vi: T m1 . vaA
2
A

1
m1.x 2
2

1
1
B 2
T m2 va J B . 2
2
2
J B m2 .r 2 ;
B

Ta c:

1
1
2
2 2
T m2 x r 2r cos .x. m2 .r 2 2
2
2
1
2
2
2

m2 x 2r . 2r cos .x.
2

1
m1 m2 .x 2 m2 .r 2 . 2 m2 .r.cos .x.
2
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Xc nh lc suy rng

Q1 : Qx

Cho h mt di chuyn kh d c bit:

x0
C2 B

P1

I
P2

BI
r v

A
va

Hnh II.11.3

q1 x 0 ; q2 0
(a khng quay nn ton h l mt vt duy nht: m = m1 +m2)!
Design By haughtycool

Tng cng kh d:

Copyright By Focebk.com

A A P1 A P2 A N A F

A F

A F . x
(P1, P2 khng thay i cao; phng N vung gc phng
chuyn ng).

Q1 Qx

F
x

Xc nh lc suy rng

Q2 : Q

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Cho h mt di chuyn kh d c bit:

q1 x 0 ;
q2 0

hB

hB sB .sin

sB

r. .sin

Hnh II.11.4

Tng cng kh d:

A A P1 A P2 A N A F

A P2 m2 .g hB

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

A m2 .g hB
m2 .g .r.sin .
Q2 Q

m g .r.sin

d) Dng phng trnh Lagrange 2:

d T

dt qi

T
Qi , i 1, 2

qi

T T

0
q1 x
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

d T d T
m1 m2
x m2 .r.cos

dt q1 dt x

T T

0
q2
d T d T
2

m2 .r.cos x 2m2 r
dt q2 dt

m1 m2
x m2 .r.cos F

m
.
r
.cos

2
m
r
m2 g .r.sin

2
2

y l h phng trnh vi phn cp 2 cc k d gii. Cch gii


c trnh by chi t:
Design By haughtycool

X 1
x;

Copyright By Focebk.com

X 2

Nghim:

F
g .sin
X 1
x
m1 m2

m2 .r.cos
2r
m2 .r.cos

cos

2r

2r.F m2 g .r.sin .cos

2r m1 m2 m2 r.cos 2
1
2 F m2 g sin 2
2

const
2
2 m1 m2 m2 cos
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

m1 m2

cos
g .sin
X 2
m1 m2 m2 .r. cos
cos
2r
m1 m2 g .sin F .cos

2 m1 m2 m2 cos 2 r
const

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Bi tp 12. Cho mt a c dng hnh qut ng cht, c, dy


iu, bn knh R, gc chn tm l 2 ,ng yn thi im
u vi gc nghing l 0 (gc hp bi phng thng ng va
trc i xng ca a) c khi lng m. a ta khng ma st
vi mt phng ngang c nh.
a) Phn ch chuyn ng ca a va tm O a
b) Xc nh v tr ca khi tm C a.
c) Xc nh phng trnh qu o ca khi tm C a nu
chn h trc ta nh hnh
xyve:
d) Tnh ng nng ca a va tng cng cc ti tc ng
ln a.
e) Tm vn tc gc ca a v gia tc gc ca a.

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

t
R

Cho: m, R, 0 ,

C0
u

Hnh II.12
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Bi sa

a) Phn ch chuyn ng ca a:
a chuyn ng song phng trong mt phng hnh v vi
tm vn tc tc thi khng phi l im p xc I.
Phn ch chuyn ng ca tm O a:
Tm O a chuyn ng thng vi qu o l ng thng
Oon
thng c nh v cch ng thng c nh
song song
mt on bng bn knh ca a. Do , vn tc v gia tc
ca tm O nm trn ng thng ny.

v0 0 ; 0 0
b). Do a hnh qut c mt trc i xng nn khi tm C ca
a s nm trn trc i xng ny.
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Dng h trc ta vung gc mi


trc trngutrc i xng ca a.

gn lin vi a sao cho


Out

tc 0
Kho st mt din ch vi phn k thuc a nh hnh v:

dr

r
dAk
O

uk

K
u
Design By haughtycool

Hnh II.12.1

Copyright By Focebk.com

Gi: A l din ch a.

l khi lng ring a.

Ta c:

A R2

: rad

m
m
2); vt dy (kg/m3)

;
(vt
phng
(kg/m
A R2

dAk dr r.d
uk r.cos

(uk: ta u ca im K).

m
mk dAk
dr rd
2
R
(mk: khi lng ca din ch dAk ).
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

p dng cng thc nh ngha ca khi tm:

m u

k k

uc

1 m 2

r cos .dr.d
2
m A R

k 1

1
2
uc
r
dr cos .d
2
R 0

1 r

sin
2
R 3 0
1 R3

2sin
2
R 3
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

2R
uc
sin
3

c). Kho st chuyn ng ca a:


P,: N

H ngoi lc tc ng ln a

Dng nh l chuyn ng khi tm:


2

e
mac F j P N

j 1

Chiu (1) ln trc x:

m.
xc 0
xc 0
xc const xc 0

m s2

m s ; (vn tc lc u bng 0)

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

xc const xc 0

Vy phng trnh chuyn ng ca khi tm C l:

ng thng c y ; vc y ; ac y .

xc 0 ;

d). ng nng a: (a l hnh trn c ng cht).

1 2 1
T mvc J c . 2
2
2
Ta c: ( : l
gc hp bi trc u v trc Oy).
2

J c J 0 m OC J 0 m.uc2

Theo nh ngha:

J 0 mk OK
k 1

m
2

r
.
dr
.
d

.
r
2

Design By haughtycool

Copyright By
R Focebk.com

m
3
J0
r
dr d
2
R 0

m r


2
R 4 0
m R4

2
2
R 4
1
2
J 0 mR (ging cng thc hnh qut)
2

R2
2
Jc m
uc
2

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Tm vn tc tc thi ca a: P

PC OC .sin

y
O

uc sin

Do :

vc PC. uc .sin .
1
1
2
2
2
T m uc sin . mR 2 2
2
4
1 2 2
1 2 2
m uc sin R
2
2

v0

vc
Hnh II.12.2

Tng cng cc ti:

A A P A N

Design By haughtycool

Copyright By
Focebk.com

Vi: A N 0
A P P.hc

mg HC HC0
y
O0

C0
hc
C

P
Hnh II.12.3
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

A P mg OC.cos O0C0 .cos 0


mg .uc cos cos 0
e) Dng nh l bin thin ng nng:
h
1

h
0

T T

1 2 2
1 2 2
m uc sin R mg .uc cos cos 0 ;
2
2

Vn tc gc ca a:

2 g .uc cos cos 0



1 2
2
2
uc sin R
2
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Gia tc gc ca a:
o hm 2 v (2) theo thi gian t:

1 2
1 2 2
1 2
2
uc 2 sin cos . uc sin R 2.
2
2
2
g .uc sin .

uc sin uc cos . 2 g

1 2
2
2
uc sin R
2

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Bi tp 13. (Cha sa).


Cho mt thanh thng mnh, ng cht, t din iu, khi
lng m v chiu di 2 ta khng ma st trn mt phng
ngang c nh. Ban u thanh ng yn vi gc nghing 0.
a. Hy phn ch chuyn ng ca thanh AB. Tm
phng trnh qu o ca im A, ca khi tm C v
im B.
b. Tnh ng nng ca thanh va tng cng cc ti tc
ng ln thanh.
c. Xc nh vn tc gc ca thanh va gia tc gc
ca
n.

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

B
C0

0
Hnh II.13

Cho : m, 2, 0

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Bi tp 14.

Cho c h nh hnh v (Hnh II.14).


Cho r1, r2, P1, P2, M const.
Dy c cc nh cht sau y:
mm, nhe, khng gin, khng
trt trn cc vt v lun cng.
B qua ma st ti khp bn l O1
v xem nhnh dy AB lun c
phng thng ng. Rng rc O1
l a trn c, ng cht v rng
rc O2 l vnh trn ng cht.
a. Xc nh bc t do ca h.
Chn cc h ta suy rng
cho h.

r1

O1

P1
A

O2
r2

Hnh II.14

Design By haughtycool

P2

Copyright By Focebk.com

b. Phn ch chuyn ng cho cc vt rn trong h. Phn ch


chuyn ng phc hp ca tm O2. Vit biu thc nh vn
tc tuyt i cho im ny.
c. Tnh ng nng cho ton h.
d. Xc nh cc lc suy rng tng ng vi cc ta suy rng
chn.
e. Thit lp h phng trnh vi phn chuyn ng cho h. Cho
bit kh nng c th gii h phng trnh ny khng? Ti sao?

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Bi sa
a.
Dofh = +2

r1

Chn 2 ta
suy rng:
q1 1;
q2 2

O1

P1
A

O2
r2

Hnh II.14.1
Design By haughtycool

P2

Copyright By Focebk.com

b.
Phn ch chuyn ng cc vt.
Rng rc O1:

Chuyn ng quay quanh tm O1 c nh.


Rng rc O2:
Chuyn ng song phng vi tm vn tc tc thi khng phi l
im p xc A.
Phn ch chuyn ng phc hp ca tm O2.
Chuyn ng ko theo:
Tnh n thng ng cng vi dy.
Chuyn ng tng i:
Quay quanh tm vn tc tc thi A i vi dy.
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Vit biu thc nh: (Hnh II.14.2)

M
r1

O2 O 2 O2
va ve vr

1
O1

B
B
va

P1

O2

Hnh II.14.2
Design By haughtycool

A O2
A vr
va

r2
P2

Copyright By Focebk.com

O2
O A
v e y
2
v e v a O
A
B
2

a
a r1 .1 r1.1
e
Vi :
O2
O2
v r AO2 hay v r y
O2 O2 A
v r v O2
v r r22 r2 .2

O2
a

O2
O2 O2
v a v e v r r1.1 r2 .2

ch khi 2 vector

c.
ng nng ton h:

The TO1 T O2
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

1
P1 2

2
J

m
r

O1 2 1 1 2g r1
Ta co :
J m .r 2 P2 .r 2
2 2
2
O2
g

Vi :

O1

O2

O2

1
P1 2 2
2
JO1 .1 .r1 .1
2
4g

1
1
O2 2
m2 v a
JO2 .22
2
2
1 P2
1 P2 2 2
2

.r2 .2
r1.1 r2 .2
2 g
2 g

P2 2 2 P2
P2 2 2

.r1 .1 .r1.r2 .1.2 .r2 .2


2g
g
g
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

he

1 P1
P2 2 2
2 2 P2
P2 .r1 .1 .r1.r2 .1.2 .r2 .2
2g 2
g
g

d.
Nhn xt:
H s c 2 lc suy rng Q1, Q2 ng vi 2 ta suy rng chn.

Xc nh lc suy rng Q1:


Chn 1 di chuyn kh d c bit cho h.

1 0 ; 2 0
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Ta c : v Oa2 r1.1 r2 .2

1
2
r1.
r2
dt
dt
r1.1
Tnh tng cng kh d:

A A M A P2

A M.1 P2 . sO2
M:

O2
a

sO2

r1.
dt
dt
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

sO2 r1.1
Vay :

A M P .r .
2 1

Lc suy rng Q1:

Q1

M P .r
1

2 1

Tnh lc suy rng Q2:


Chn mt di chuyn kh d dc bit cho h:

1 0 ; 2 0
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Ta c : v Oa2 r1.1 r2 .2

1
2
2
r1.
r2 .
r2 .
dt
dt
dt
Ma : v

O2
a

sO2
dt

sO2 r2 . 2
Tng cng kh d:

A A P2

P2 . sO2 P2 .r2 .2
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Lc suy rng Q2:

Q2

P .r

2 2

Vay : Q1 M P2 .r1

Q2 P2 .r2
e.
Dng phng trnh Lagrange 2 (i vi h khi mt cn bng):

d T T
Qi

dt qi qi

, i 1, 2

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

d T d T 1 P1
..
2 .. P2
P2 .r1 .1 .r1.r2 .2
dt q1 dt 1 g 2
g

T T

0
q1 1

(V Th khng phu thuc 1).

d T d T P2
.. 2P2 2 ..
.r2 .2
.r1.r2 .1
dt q2 dt 2 g
g

T
T

0
q2 2

(V Th khng phu thuc 2).

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

1 P1
2
A

P
2 r1 const

g 2

P2

at : B .r1.r2 const
g

2.P2 2
C

.r2 const

Thay cc kt qu vo phng trnh Lagrange 2, ta c:

A.1 B.2 M + P2 .r1 D

B.1 C.2 P2 .r2 E


at : X1 1 ;

X2 2

A.X1 B.X 2 D

B.X1 C.X 2 E
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

C.D B.E

X1 1 A.C B2 const

X 2 2 A.E B.D const

A.C B2

(rng rc 1 quay nhanh dn u)


(rng rc 2 quay nhanh dn u)

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Bi tp 15.
Cho mt c h nh hnh v (Hnh II.15).

P
Hnh II.15
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

A l a trn c, ng cht c bn knh r v trng lng Q. AB l


thanh thng, mnh, ng cht, t din u, di , trng lng
P. Cho r, , P, Q,
, aMA const
ln khng trt trn mt
phng ngang c nh.
B qua ma st ln ca a v ma st ti khp bn l A.
a. Xc nh bc t do cho h v cc ta suy rng cho h.
b. Phn tch chuyn ng ca cc vt rn trong h. Phn ch
chuyn ng phc hp ca khi tm C thuc thanh AB. Vit
biu thc nh vector vn tc tuyt i cho im C ny.
c. Tnh ng nng cho ton h.
d. Xc nh cc lc suy rng tng ng vi cc ta suy rng
chn cho h.

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

e. Thit lp h phng trnh vi phn chuyn ng cho ton h.

Bi sa
a.
Dofh = 2 ( bit chuyn ng ca h cn phi bit chuyn ng
ca 2 vt hoc nu ta gi c nh c 2 vt thi h mi ng yn
c)
Chn 2 ta suy rng: q1 1; q2 2
b.
Phn ch chuyn ng ca cc vt rn trong h:
(Hnh II.15.1)
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

1
A

A
va

A
C
vr

C
va
C
ve

2 C

Hnh II.15.1
Design By haughtycool

a trn A:

Copyright By Focebk.com

Chuyn ng song phng trong mt phng cha vt vi tm vn


tc tc thi (TVTTT) l im p xc I.
Thanh thng AB:
Chuyn ng song phng trong mt phng cha vt vi TVTTT l
im cha xc nh.
Qu o tm A l ng thng

A
A v a . A

Phn ch chuyn ng phc hp ca khi tm C ca thanh


AB.
Chuyn ng ko theo : tnh n cng vi tm A.
Design By haughtycool

CCopyright
A By Focebk.com
v e va

Do :

Chuyn ng tng i: quay quanh tm A.


Do :

C CA
v r v AC

Vit biu thc nh:

C 2
a

C C C
va v e vr
A 2
a

C 2
r

v v

2 v aA v rC cos 2
2

r.1
c. ng nng ton h:


. 2 r..cos 2 .1.2
2

The T A T AB
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

1
1
A 2
Vi : T m A v a JA .A2
2
2
A

Q
Ta co : mA ; v aA r.1.
g
1
Q 2
2
JA m A .r .r
2
2g
A 1
Q 2 2 Q 2 2
T r .1 r .1
2g
4g
3Q 2 2

r .1
4g
A

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Ta co :

Vay : T

1
1
C 2
2
m AB v a JC .AB
2
2

P
m AB ; AB 2
g
1
P 2
2
JC m AB .
.
12
12g

T
he

AB

AB

P 2 2 P 2 2 P
r .1 .2 r..cos 2 .1.2
2g
6g
2g

1
3 2 2 P 2 2 P
P Q r .1 .2 r..cos 2 .1.2
2g
2
6g
2g

d.
Tnh lc suy rng Q1 ng vi ta suy rng q1 1 .
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Cho h mt di chuyn kha di c bit: 1 > 0 ; 2 = 0


Tng cng kh d ca cc ti:

A A M
M.1

Q1

M
1

Tnh lc suy rng Q1 ng vi ta suy rng q2 2 .


Cho h mt di chuyn kh d c bit: 1 = 0 ; 2 > 0.

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Tng cng kh d ca cc ti tc ng:(Hnh II.15.2)

A A P P. hC P 2 2 sin 2
A

Q2

P.sin
2

2
C
hC

Vay : Q1 M

Q2 P.sin 2
2

C0
2

P
Hnh II.15.2

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

e.
Phng trnh Lagrange 2:

d T T
Q1

dt 1 1
d T T
Q2

dt 2 2
T 1
2 2
P

Vi :
P Q r .1 r..cos 2 .2

3
2g
1 g
d T 1
2 2
P
2

Q
r
.

.
r
.

sin

1
2 2 cos 2 . 2

dt 1 g
3
2g
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

T
0
1

P
T P 2

. . 2 r. cos 2 .1
2 3g
2g

P
d T P 2
.2 r. sin 2 .1.2 cos 2 .1
dt 2 3g
2g
T
P
r..sin 2 .1.2
2
2g

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

1
3 2
P
P
2

Vay :
P

Q
r
.

r
.

.cos

r
.

.
sin

1
2 2
2 2 M

g
2
2g
2g

P
P 2

r..cos 2 .1 . 2 P.sin 2
2g
3g
2

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Bi tp 16. Cho

m1 , m2 , m3 , mA , JO1 , JO2 , JO3 , M1 , M 2 , R 2 2r1 R 3 2r3 2r .


a. Xc nh bc t do cho h v chn ta suy rng cho h.
b. Phn ch chuyn ng ca cc vt rn trong h. Xc nh vn
tc gc ca rng rc kp 3 va vn tc tuyt i ca vt A.
c. Tnh ng nng cho ton h.
d. Xc nh cc lc suy rng cho h.
e. Vit h phng trnh vi phn chuyn ng cho h. Gii h
phng trnh ny.

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Cc nhnh dy trong h c
cc

nh cht: mm, nhe,

M2

M1

R2

r1
O1

O2

khng gin, khng trt


trn cc vt v lun cng. B
R3

qua ma st cc khp bn
l. (Hnh II.16)

O3

A
Design By haughtycool

r3

Hnh II.16

Copyright By Focebk.com

Bi sa

a. Dofh = +2. v ta cn dng 2 thng s c lp 1 va 2 mi xc


nh c v tr ca ton h.
Chn 2 ta suy rng q1 1 ; q2 2
b.
Phn ch chuyn ng cc vt:
Rng rc 1: quay quanh tm O1 c nh.
Rng rc 2: quay quanh tm O2 c nh.
Rng rc kp 3: chuyn ng song phng.
Vt A tnh tin thng ng.
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

M1

B
va

r1
O1

M2

O2

D
D
va

R3

C
va
O3

r3

Hnh II.16.1

R2

E
E
va

A
Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Xc nh 3:
Ta c:

Ma :

C B
v a v a
E D
v a v a
vBa r1.1 r.1
D
v a R 2 .2 2r.2

Xc nh tm vn tc tc thi rng rc 3:
(Hnh II.16.2)
Design By haughtycool

C
va

Copyright By Focebk.com

O3
va

P
C

O3

Hnh II.16.2

E
va

Vn tc gc ca rng rc 3:

v Ca
v Ea
v aC v Ea r.1 2r.2 1
3

1 22
PC PE PC PE
3r
3
Xc nh vn tc vt A:

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Vn tc tm O3:

v Oa3 PO3 .3
Ta co :

v Ca
r.1
31
PC =

.r
3 1 2
1 22
1
2
3

2 1 2
31
PO3 PC O3C
r r
r
1 22
1 22
Vay :

O3
a

2
r. 1 2
3

Do dy khng gin nn:


Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

A O3
va va
1
3 1 22
3
2
v aA v aO3 r 1 2
3
c.

Tnh ng nng h:

T he T1 T 2 T 3 T A
Vi :

1
1
2
T JO11 JO1 .12
2
2
1

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

1
1
2
T JO2 .2 JO2 .22
2
2
2

1
1
O3 2
T m3 v a JO3 .32
2
2
1
4 2 2
1
1 2
2
m3 r 1 2 21.2 JO3 . 1 4.22 41.2
2
9
2
9
1
2
2
2
2
2
2

4m3 .r JO3 1 m3 .r JO3 .2 JO3 2.m3 .r 2 .1.2


18
9
9

1
1
4 2 2
A 2
T m A v a mA . r 1 22 21.2
2
2
9
2
2
4
2
2
2
2

mA .r .1 mA .r . 2 m A .r 2 .1.2
9
9
9
A

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

he

1
4
1
4
2
2 2
JO1 m3 .r JO3 m A .r 1
2
9
9
9

1
4
4
4

2
JO2 m3r JO3 m A .r 2 22
2
9
9
9

2
JO3 2 m3 m A r 2 1.2
9

d.
Tnh lc suy rng Q1:

Cho h mt di chuyn kh d c bit: 1 > 0 ; 2 = 0

Tnh A :
A A M1 A P3 A PA

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Vi :

A M1 M1.1

P3 P3 . h3 m3 .g. sO3

sO3

2
2 1 2

Ta co : v
r 1 2 r

dt
3
3 dt
dt
2
2
sO3 r 1 2 r.1
3
3

2
Do o : A P3 m3 .g.r.1
3

2
A PA PA . sA mA .g. sO3 mA .gr. .1
3
O3
a

A M1 gr
. m3 m A 1
3

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Q1

M
1

m3 mA g.r
1
3

Tnh lc suy rng Q2:


Cho h mt di chuyn kh d c bit: 1 = 0 ; 2 >0
Tnh A :

A A M 2 A P3 A PA

Vi :

A M 2 M 2 .2

A P3 P3 . h3 m3 .g. sO3

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

Ta co :

O3
a

sO3

2
2 1 2

r 1 2 r

dt
3
3 dt
dt

2
2
sO3 r 1 2 r.2
3
3

2
Do o :
A P3 m3gr. .2
3

2
A PA PA . s A mA .g. sO3 mA .g.r. 2
3

A M 2 g.r m3 m A 2
3

Q2

M
2

m
g
.
r
3 A
2
3

Design By haughtycool

Copyright By Focebk.com

e. Vit h phng trnh vi phn cho h bng cch dng phng


trnh Lagrange 2:

d T T
Qi , i 1, 2

dt i i
d T
2A.1 C2
dt 1
d T
C1 2B2
dt 2
T T

0
1 2

2

2A1 C2 M1 3 m3 m A g.r
Vay :
C. 2B. M 2 m m g.r
2
2
3
A
1
Design By haughtycool
3

You might also like