III deo STRUKTURA I DINAMIKA

DRUTVA

Politika i drutvo

POJAM, NASTANAK I ULOGA

POLITIKE U DRUTVU

Pojam politika je do graanskih revolucija

oznaavao unutranji poredak drave,
odnosno unutranju politiku
Kasnije poinje da oznaava javnu delatnost
na svim nivoima lokalnom, regionalnom,
dravnom, meudravnom, svetskom i
globalnom

POJAM, NASTANAK I ULOGA

POLITIKE U DRUTVU

Politika u irem smislu oznaava

usmeravanje ljudske delatnosti u ravcu
ostvarivanja odreenih ciljeva u raznim
sferama drutvenog ivota ekonomiji,
obrazovanju, zdravstvu, kulturi itd
Politika u uem smislu oznaava
usmeravanje drutvenih odnosa i upravljanje
dravnim poslovima prvenstveno pomou
dravne vlasti

POJAM, NASTANAK I ULOGA

POLITIKE U DRUTVU

Politike stranke u modernoj politici su

osnovni posrednik u odranju ravnotee
masovne demokratije
Uloga stranaka se sastoji u kanalisanju
zahteva, tenji i interesa drutvenih grupa u
politiki program i akciju koje treba sprovesti
sredstvima drave

POJAM, NASTANAK I ULOGA

POLITIKE U DRUTVU

4 osnovna shvatanja politike:

1.
2.

3.
4.

Totalitarno
Etatistiko
Pluralistiko i
Republikansko

Tri kljune politike oblasti:

Vladavina oslanja se na sistem izvrne i upravne vlasti

Interes realizuje se posredstvom predstavnikih i
zastupnikih tela; i
Javnost funkcionie na osnovu optenja osnovih
politikih aktera - graana

POLITIKA MO I VLAST

Mo, prema Veberu, predstavlja izglede da

se u okviru jednog drutvenog odnosa
sprovede sopstvena volja uprkos otporu bez
obzira na to na emu se zasnivaju ti izgledi
Najbitnija su dva znaenja moi:

Mo pojedinca u odnosu na drutvene grupe

Mo drutvenih grupa u drutvu

POLITIKA MO I VLAST

Osnovni izvori moi:

Materijalno bogatstvo i svojina

Status i
Znanje

Oblici moi se razvrstavaju po dva kriterijuma:

Prema posedovanju pojedinana mo i drutvena mo

Prema oblasti ljudske delatnosti

ekonomska mo,
politika mo i
duhovna mo

POLITIKA MO I VLAST

Ekonomska mo proistie iz vlasnitva i

raspolaganja materijalnim dobrima
Politika mo proistie iz uloge i vrste
politikih subjekata u drutvu
Duhovna mo proistie iz sfere ideja,
znanja, religije, kao i drugih kulturnih
sadraja

POLITIKA MO I VLAST

Strukturu moi ine:

1.
2.
3.
4.
5.

6.

Nosioci moi
Ubeivanje
Materijalno bogatstvo
Statusni simboli
Kontrola drutvenih normi
Dominacija i hijerarhija

VLAST

Vlast predstavlja institucionalizovanu mo

Dravna vlast je najmonija i najobimnija
politika vlast
Za strukturu politike vlasti znaajna su tri
inioca:

Stabilnost i trajnost vlasti

Osnovni sastavni elementi vlasti i
Uzajamni odnosi izmeu elemenata vlasti

VLAST

Funkcije politike vlasti proistiu iz potreba,

interesa i moi odreenog drutva,
drutvenih grupa (klasa i elita) i pojedinaca
Osnovni cilj vlasti pribavljanje legitimiteta
Legitimna vlast ispravna, pravina, koja se
zasniva na dobrim argumentima

VLAST

Veberova tipologija legitimne vlasti:

1.
2.
3.

Racionalna vlast
Tradicionalna vlast i
Harizmatska vlast

DRAVA

POJAM I NASTANAK DRAVE

Drava je osnovni i najvaniji oblik politikog
organizovanja drutva
U uem smislu, drava se oznaava kao
dravni aparat hijerarhijska organizacija
sastavljena od nosilaca dravne vlasti i
inovnika koji ulaze u sastav njenih razliitih
organa

DRAVA

U irem smislu, drava predstavlja

celokupno drutvo obuhvaeno jednom
dravnom organizacijom ovo shvatanje
preovlauje u sociologiji
Osnovna obeja drave:
1.
2.
3.

Teritorija
Stanovnitvo i
Suverena vlast

DRAVA

Vladavina je institucionalizovani oblik upravljanje

Dva tipa vladavine:

Autokratija i
Demokratija

Autokratija je tip neograniene i apsolutistike

vladavine koji oznaava vladavinu pojedinaca ili
male grupe ljudi samovoljom nad celim drutvom

DRAVA

Oblici autokratije:

Despotija apsolutna samovolja vladara

Tiranija nasilnino i svirepo vladanje
Diktatura jedna linost ili manja grupa ljudi uzurpira vlast
i odrava ogranienja i kontrolu

Tipovi diktature:
1.
2.
3.
4.

Obina diktatura monopolisanje kljunih poluga dravnog

aparata
Cezaristika diktatura vladanje uz pomo izmanipulisanih
masa
Totalitarna diktatura - apsolutna uzurpacija vladavine i
Manipulativna diktatura objedinjuje sve prethodne

DRAVA

Demokratija je tip vladavine koji se u najirem i

izvornom znaenju moe odrediti kao vladavina
naroda
Prema liberalno demokratskim shvatanjima, to je
reim formalne jednakosti u kome svako ima pravo
da uestvuje u odluivanju u javnim, dravnim
poslovima
Dva oblika demokratije:
1.
2.

Neposredna neposredno donoenje odluka od strane

graana
Posredna (predstavnika) kada o dravnim poslovima
odluuje skuptina koju narod bira

DRAVA

KLASIFIKACIJE DRAVE
Prema obliku vladavine:
1.
2.

Monarhije i
Republike

Prema obliku dravnog ureenja

1.
2.

Proste (unitarne)
Sloene (federacije, konfederacije)

DRAVA

Prema organizaciji vlasti:

Drave sa sistemom podele vlasti kada
su zakonodavna, upravna i izvrna vlast
odvojene
Drave sa sistemom jedinstva vlasti
kada zakonodavnu, upravnu i izvrnu vlast
vri jedan organ

POLITIKI SUBJEKTI

Politike stranke su parcijalne drutvene grupe koje

nastaju radi angaovanja u politici, tj to su politike
organizacije usmerene ka legitimnom osvajanju
vlasti, po pravilu kroz izborni proces
Konstitutivni elementi politikih stranaka:
1.
2.
3.
4.

lanstvo
Rukovodstvo
Organizacija i
Ideologija

POLITIKI SUBJEKTI

Stranaki sistemi mogu biti:

1.
2.

3.

Jednostranaki sistem bez opozicije

Dvostranaki - u zemljama sa tradicionalno
dve dominantne politike stranke i
Viestranaki tekovina liberalne demokratije

POLITIKI SUBJEKTI

DRUTVENI POKRETI
Pojava modernog doba
Obeleja drutvenih pokreta:
1.
2.
3.
4.
5.
6.

Javna i dobrovoljna akcija

Najsnaniji oblik kolektivnog delovanja ljudi
Izrasta iz nezadovoljenih potreba i izraava odreene
sukobe interesa
Pokree reavanje nekog drutvenog pitanja
Pokuaj da se ostvari neki zajedniki drutveni interes
Tei drutvenim promenama

POLITIKI SUBJEKTI

Klasini i novi drutveni pokreti

Razvoju novih drutvenih pokreta doprinose
informacione tehnologije

POLITIKI SUBJEKTI

INTERESNE GRUPE
One su oblik najrazliitijeg politikog
grupisanja i organizovanja ljudi prema
konkretnim interesima koji ih u datoj situaciji
povezuju
U irem, sociolokom smislu, drutvo se
moe shvatiti kao mozaik veih ili manjih, vrlo
razliitih interesnih grupa

POLITIKI SUBJEKTI

Podela interesnih grupa:

Institucionalizovane iji su interesi integrisani u

politiki sistem
Interesne grupe van institucija utiu spolja,
izvan politikog sistema, na donoenje odluka