TEHNIKO VELEUILITE U ZAGREBU

Operacijski sustavi
Stranienje, Disk, Multimedija

Algoritmi zamjene stranica u

virtualnoj memoriji

FIFO
Optimalni
LRU (Least Recently Used)

Algoritam za zamjenu stranica sa brojaem

LFU (Least Frequently Used)

Efikasnost algoritma je broj pogreaka

stranice / ukupan broj pristupa

2

FIFO-algoritam zamjene stranica

Najstarija stranica u memoriji je ona kuju emo odabrati za zamjenu

Stranice se postavljaju kao vezana lista, stranica se skida sa kraja dok se nova
stranica stavlja na poetak
Neka je zadan slijedei referentni string: 0,2,1,6,4,0,1,0,3,1,2,1, broj
referenciranja je 12. Neka u memoriju stanu 4 okvira.

Vjeba1 FIFO alg.

Vjeba2 FIFO alg

Vjeba 3 FIFO alg

Vjeba 4 FIFO alg

FIFO-algoritam zamjene stranica

Osobine FIFO algoritma

Jednostavan za implementaciju

Dosta veliku pogreku to se tie efikasnosti

Zamjenjuje najstarije prvo uitan , postoji velika
vjerojatnost da e one biti potrebne

Ne uzima se uope u obzir koliko je pojedina stranica
do sada bila referencirana

Optimalni algoritam zamjene stranica

Osnovna ideja je da se zamjeni stranica kojoj se nee pristupati najdui

vremenski period
To daje najmanji mogui postotak pogreaka stranice
Neka je zadan slijedei referentni string: 0,2,1,6,4,0,1,0,3,1,2,1, broj
referenciranja je 12. Neka u memoriju stanu 4 okvira.

Vjeba1 optimalni alg.

10

Vjeba2 optimalni alg

11

Vjeba 3 optimalni alg

12

Vjeba 4 optimalni alg

13

OPTIMALAN-algoritam zamjene
stranica

Osobine OPTIMALNOG algoritma

Ne moe se implementirati na raunalu

Najbolji postotak efikasnosti

Gleda unaprijed koja mu stranica u budunosti nee
vie trebati

14

LRU least recently used

Zamjeni se stranica kojoj najdue vrijeme nije pristupano,

gledamo u prolost jer ne moemo gledati u budunost
Neka je zadan slijedei referentni string:
0,2,1,6,4,0,1,0,3,1,2,1, broj referenciranja je 12. Neka u
memoriju stanu 4 okvira.

15

LFU least frequently used

Zamjeni se stranica koja je najrjee koritena u prolosti

Neka je zadan slijedei referentni string:
0,2,1,6,4,0,1,0,3,1,2,1, broj referenciranja je 12. Neka u
memoriju stanu 4 okvira.

16

Vjeba1 LRU alg.

17

Vjeba1 LFU alg.

18

Vjeba2 LRU alg

19

Vjeba2 LFU alg

20

10

Vjeba 3 LRU alg

21

Vjeba 3 LFU alg

22

11

Vjeba 4 LRU alg

23

Vjeba 4 LFU alg

24

12

LRU vs. LFU

Osobine LRU i LFU algoritma

Koju stranicu izbaciti

Stog dri se stog referentih stranica.

Kod svakog referenciranja stranica se podie prema vrhu stoga.

Stranica na dnu stoga je ona koja e biti zamijenjena

Vremenski broja

Svaka stranica se oznaava vremenom zadnjeg pristuapa

Kod zamjene uzima se ona sa najmanjem vrijednou brojaa
Obje tehnike zahtijevaju specifino sklopovlje
Postoje algoritmi koji aproksimiraju LRU
Postoji bitovi (oznake) referenciranja na stranici koji moemo iskoristiti kao
oznaku pristupa
Relativno bolja efikasnost od FIFO algoritma

25

Disk

26

13

Algoritmi rasporeivanje poslova

diska

FCFS
SSTF
SCAN (dizalo)
C-SCAN (jednosmjerno dizalo)
LOOK
C-LOOK

27

Algoritam pristupa - FCFS

Zadaama se dodjeljuje pristup disku onim redoslijedom kojim pristiu

Zadatak:

Treba odrediti ukupnu udaljenost izmeu sektora pojedinih zadaa (seek

distance) za referentni niz

28

14

Algoritam pristupa - FCFS

29

Vjeba FCFS

30

15

Algoritam pristupa - FCFS

Osobine FCFS algoritma

Prednosti:
Nema izgladnjivanja

Jednostavan za implementaciju

Nedostaci

Sluajan pristup disku, nema utede vremena

31

Algoritam pristupa
Najmanje vrijeme traenja
(shortest seek time first)

Primjenjujemo slijedei algoritam:

Kada nova zadaa doe izraunaj udaljenost od zadae koja
trenutno pristupa disku

Stavi zadau na odgovarajue mjesto u redu (poredanu po
udaljenosti)

Kad zadaa zavri odaberi najbliu

Uvijek se mora krenuti od jedne zadae, a mi emo uzeti da je
prva pozicija u nizu

32

16

Algoritam pristupa
Najmanje vrijeme traenja
(shortest seek time first)

Referentni string: 5,35,2,14,12,21,3,9,22,20

Redoslijed pristupa disku prema SSTF bio bi:
5,3,2,9,12,14,20,21,22,35

33

Algoritam pristupa - SSTF

34

17

Vjeba SSTF

35

Algoritam pristupa
Najmanje vrijeme traenja
(shortest seek time first)

Osobine SSTF algoritma

Prednost

Poboljanje vremena u odnosu na FCFS
Nedostatak

Problem sa izgladnjivanjem (nove zadae stalno stiu i
moe se dogoditi da neke jako udaljene nee biti u
razumnom vremenu usluene)

36

18

Algoritam pristupa (SCAN algoritam)

Dizalo (elevator algorithm)

Primjenjujemo slijedei algoritam:

Kada nova zadaa doe izraunaj udaljenost od
zadae koja trenutno pristupa disku

Stavi zadau na odgovarajue mjesto u redu
(sortiranom po udaljenosti)

Kad zadaa zavri odaberi najbliu u jednom smjeru

Kada zavrimo put u jednom smjeru vraamo se u
suprotnom smjeru, a prije vraanja glavu diska
pozicionraj na zadnji sektor
37

Algoritam pristupa (SCAN algoritam)

Dizalo (elevator algorithm)

Referentni string: 5,35,2,14,12,21,3,9,22,20

Prvi sektor diska je na 0-tom, a zadnji na 40-tom sektoru
Uzmimo da od sektora 5 pristupamo sektorima sa veim rednim brojem
do kraja i zatim se vraamo u suprotnom smjeru:
5,9,12,14,20,21,22,35,3,2

38

19

Algoritam pristupa - dizalo

39

Vjeba dizalo

Prvi sektor je 1
Zadnji sektor je
sektor 35

40

20

Algoritam pristupa (SCAN algoritam)

Dizalo (elevator algorithm)

Osobine algoritma dizala

Prednost

Poboljanje vremena u odnosu na FCFS

Malo loije vrijeme nego SSTF

Rijeen problem sa izgladnjivanjem
Nedostatak

Problem sa pravednou, zadae koje pristupaju
sredini diska e biti dva puta bre posluivane od
ostalih
41

Algoritam pristupa LOOK

Primjenjujemo slijedei algoritam:

Kada nova zadaa doe izraunaj udaljenost od
zadae koja trenutno pristupa disku

Stavi zadau na odgovarajue mjesto u redu
(sortiranom po udaljenosti)

Kad zadaa zavri odaberi najbliu u jednom smjeru

Kada zavrimo put u jednom smjeru vraamo se u
suprotnom smjeru, ali za razliku od dizala prije
povratka ne parkiramo glavu na zadnji sektor ve
pogledamo je li to zadnja zadaa u tom smjeru
42

21

LOOK algoritam

Referentni string: 5,35,2,14,12,21,3,9,22,20

Prvi sektor diska je na 0-tom, a zadnji na 40-tom sektoru
Uzmimo da od sektora 5 pristupamo sektorima sa veim rednim brojem
do kraja i zatim se vraamo u suprotnom smjeru:
5,9,12,14,20,21,22,35,3,2

43

Algoritam pristupa - look

44

22

Algoritam pristupa LOOK

Osobine algoritma dizala

Prednost

Poboljanje vremena u odnosu na FCFS

Malo loije vrijeme nego SSTF

Rijeen problem sa izgladnjivanjem

tedi se vrijeme kod zadnjeg elementa obrade jer se
glava ne parkira na zadnji sektor ako nije potrebno
Nedostatak

Problem sa pravednou, zadae koje pristupaju
sredini diska e biti dva puta bre posluivane od
ostalih
45

Algoritam pristupa
Jednosmjerno Dizalo C-SCAN
(One-way elevator algorithm)

Primjenjujemo slijedei algoritam:

Kada nova zadaa doe izraunaj udaljenost od
zadae koja trenutno pristupa disku

Stavi zadau na odgovarajue mjesto u redu
(sortiranom po udaljenosti)

Kad zadaa zavri odaberi najbliu u jednom smjeru

Kada zavrimo put u jednom smjeru vraamo se na
poetak, a prije toga dva puta parkiramo glavu diska
na kraj diska u jednom smjeru i na poetak diska
46

23

Algoritam pristupa
Jednosmjerno Dizalo C-SCAN
(One-way elevator algorithm)

Referentni string: 5,35,2,14,12,21,3,9,22,20

Prvi sektor diska je na 0-tom, a zadnji na 40-tom sektoru
Uzmimo da od sektora 5 pristupamo sektorima sa veim rednim brojem
do kraja i zatim se vraamo na poetak diska: 5,9,12,14,20,21,22,35,2,3

47

Algoritam pristupa jednosmjerno

dizalo

48

24

Vjeba jednosmjerno dizalo

Prvi sektor je 1
Zadnji sektor je
sektor 35

49

Algoritam pristupa
Jednosmjerno Dizalo C-SCAN
(One-way elevator algorithm)

Prednost

Poboljanje vremena u odnosu na FIFO

Malo loije vrijeme nego SSTF

Rijeen problem sa izgladnjivanjem

Rijeen problem ee posluivanja sredine diska

50

25

Algoritam pristupa
C-LOOK

Primjenjujemo slijedei algoritam:

Kada nova zadaa doe izraunaj udaljenost od
zadae koja trenutno pristupa disku

Stavi zadau na odgovarajue mjesto u redu
(sortiranom po udaljenosti)

Kad zadaa zavri odaberi najbliu u jednom smjeru

Kada zavrimo put u jednom smjeru vraamo se na
poetak, a prije toga pogledamo je li to zadnja zadaa
u jednom smjeru i vraamo se na obradu zadae koja
je prva na redu na poetku diska
51

Algoritam pristupa
C-LOOK

Referentni string: 5,35,2,14,12,21,3,9,22,20

Prvi sektor diska je na 0-tom, a zadnji na 40-tom sektoru
Uzmimo da od sektora 5 pristupamo sektorima sa veim rednim brojem
do kraja i zatim se vraamo na poetak diska: 5,9,12,14,20,21,22,35,2,3

52

26

Algoritam pristupa C-LOOK

53

Algoritam pristupa
C-LOOK

Prednost

Poboljanje vremena u odnosu na FIFO

Malo loije vrijeme nego SSTF

Rijeen problem sa izgladnjivanjem

Rijeen problem ee posluivanja sredine diska

tedi se vrijeme kod zadnjeg elementa obrade jer se
glava ne parkira na zadnji ni na prvi sektor ako nije
potrebno
54

27

Multimedijski sustavi

55

Rasporeivanje procesa u stvarnom

vremenu - Real time scheduling

Tri procesa A, B i C
Svaki radi sa svojim tempom.
Da li se sustav dade rijeiti?

Pi period procesa i (msec)

Ci zahtjevano CPU vrijeme procesa i (msec)
M broj procesa u sustavu
MORA VRIJEDITI DESNA JEDNADBA DA BI SE SUSTAV MOGAO RADITI!

56

28

Rasporeivanje procesa u stvarnom

vremenu

Osnovno obiljeje multimedijskih procesa

Svaki proces je preemptive (prekidiv)

Poeljno je prekinuti proces koji ima vremena da zavri svoj
posao ako neki drugi proces eka i blizu mu je deadline.
Kod prekidivog sustava treba paziti da izlazni meuspremnik
se ne alje korisniku dok ne doe do deadline-a jer se moe
pojaviti jitter.

Algoritmi

Statiki sa fiksnim prioritetima

Dinamiki sa promjenjivim prioritetima
57

Rasporeivanje procesa u stvarnom vremenu Rate monotic scheduling - RMS

RMS (Rate Monotic Scheduling) Liu and layland,1973.

Uvjeti:

Svaki proces mora zavriti svoj posao unutar svoga perioda

Niti jedan proces ne ovisi o nekom drugom

Svaki proces zahtjeva jednako CPU vremena kod svakoga poziva

Svaki neperiodiki proces nema deadline

Prekidanje procesa se izvodi u nultom vremenu bez optereenja
procesora
Prva etiri uvjeta su realna peti uvjet slui za simulaciju rada algoritma,
meutim u praksi se svakom procesu dodaje vrijeme potrebno za promjenu
konteksta
Algoritam

Svaki proces dobiva prioritet koji se izraunava kao broj izvravanja u
sekundi (svakih 30msec= 33 puta/sec, svakih 50msec = 20 puta/sec)

Uvijek se pokree proces sa najveim prioritetom. Vei prioritet uvijek po
potrebi prekida manji prioritet.
58

29

RMS - Primjer

C ima najmanji prioritet i eka da svi zavre

A prioritet 33
B prioritet 25
C prioritet 20

A ima vei prioritet i prekida B

59

RMS - Primjer

A prioritet 33
B prioritet 25
C prioritet 20

Kako je kod RMS sustava duljina periode jedino vaan i ini

prioritet moe se dogoditi da zbog trajanja pojedinih procesa
proces sa najmanjim prioritetom ne stigne na red !
60

30

Rasporeivanje procesa u stvarnom vremenu

- Earliest Deadline First - EDF

Earliest Deadline First

Dinamiki algoritam koji ne zahtjeva da procesi budu periodiki

niti da jednako troe CPU vrijeme kod pokretanja

Algoritam

Stvara se lista pokrenutih procesa sortiranih po vremenu deadline

Pokree se onaj koji ima najblii deadline
Kada ue novi proces u sustav odmah se provjerava njegov
deadline i ako je manji prekida se trenutni proces.
Ukoliko dva procesa imaju isti deadline izaberi nasumino jedan od
njih (mi u tom sluaju radi jednoznanosti koristimo prioritet)
Prioritet se mijenja dinamiki za razliite poslove od istog procesa
61

EDF - Primjer

62

31

EDF - Primjer

63

Kada radi RMS?

Liu i Layland (1973) dokazali su da sistem periodikih

procesa se moe provesti po RMS algoritmu ako vrijedi

Iznimno radi budui je granini sluaj

0.808 ~=0,778
Ali ne mora uvijek raditi!

Zato RMS?
EDF je sloeniji algoritam koji zahtjeva sloeniji program , a samim time vie serverskih resursa!
64

32

Vjeba1

65

Vjeba2

66

33

Vjeba3

67

Vjeba4

68

34

Primjer zadatka iz druge laboratorijske vjebe

69

Primjer zadatka iz druge laboratorijske vjebe

70

35

Primjer zadatka iz druge laboratorijske vjebe

71

Primjer zadatka iz druge laboratorijske vjebe

72

36

Primjer zadatka iz druge laboratorijske vjebe

73

37