BI 1: K NNG GIAO TIP NG X

(Thi lng: 1 ngy)

I. Tng quan v giao tip
1. Khi nim giao tip
Vi nhng gc v mc ch nghin cu khc nhau, ngi ta a ra nhiu
quan nim khc nhau v giao tip. Mt s quan nim v giao tip nh sau:
Giao tip l ni mt iu g vi ai .
Giao tip l vic chuyn ti cc tng gia loi ngi.
Giao tip l s trao i thng tin.
Giao tip l s chia s thng tin v to quan h.
Giao tip l vic truyn t hng dn, ch dn gia ngi ny v ngi khc,
c dn n hnh ng.
Nu hiu theo ngha rng Giao tip l s chia s thng tin v to quan h,
hin tng ny khng ch c x hi loi ngi, m cn tn ti khch quan, xut hin
mun loi trn th gian. Tuy nhin, gc mt T chc, Cng ty, Doanh nghip,
giao tip c hiu l hnh ng xc lp mi quan h v s tip xc gia con ngi
vi con ngi, nhm tho mn nhu cu nht nh v thng tin. Trn c s thu nhn
thng tin, hai bn giao tip s xy dng, iu chnh mc tiu, hnh vi qua s tng tc
ln nhau cng hiu bit v mt tnh hung, c cng ting ni, thu c li ch nhiu
nht c th.
Ngoi ra, giao tip cn l giao lu tnh cm, t tng pht trin v hon
chnh nhn cch con ngi. mt phm vi rng hn, chng ta cng c th hiu giao
tip l: vic trao i thng tin gia con ngi v thng dn ti hnh ng.
Tm li, vi rt nhiu quan nim khc nhau nhng nhng quan nim ny u c
chung mt cch hiu: Giao tip l qu trnh chuyn giao, tip nhn v x l thng tin
gia ngi ny vi ngi khc t c mc tiu.
2. Bn cht ca giao tip
D chng ta ng gc no, mc ch nghin cu no, khi a ra nhng
quan nim v giao tip, cc quan nim u c nhng im chung nht thuc v bn
cht ca giao tip. Giao tip l mt qu trnh truyn i mt thng ip, n bao gm
mt ngi gi v mt hay nhiu ngi nhn. Thng ip l tng c m ho
ngi pht tin (giao tip) v ngi nhn. Theo quan nim ny, giao tip l mt qu
trnh da trn s trao i gia hai hay nhiu ngi s dng mt m c ch, t ng
c th hiu c mt thng tin chnh thc hay phi chnh thc c chuyn t ngi
pht tin n ngi nhn tin.
Giao tip l mt tp hp cc hot ng trc ht nhm thc hin s kt ni
quan h gia cc c nhn vi nhau. V vy, mi s giao tip u cha thng tin v n
thng lm cho thng tin c chuyn theo hai chiu:
- Mt thng ip c chuyn ti hoc chia s gia hai hay nhiu ngi.
- S lng ngi tham gia v chia s thng tin ty thuc vo ni dung, nhu cu
ca ngi nhn tin. C nhng loi thng tin trong giao tip cha ng thng tin ca 1
c nhn, c nhng loi thng tin ni dung ca n cha ng lin quan n s quan tm
ca nhiu ngi.

- Giao tip l mt cuc i thoi hai chiu, qu trnh i thoi lm thay i c

ngi gi ln ngi nhn (tc l c s chia s thng tin, hai bn iu chnh mc tiu,
iu chnh hnh vi qua s tc ng ln nhau cng hiu bit v tnh hung, c cng
ting ni, em li li ch nhiu nht c th.
Tm li Giao tip l mt qu trnh truyn nhn mt thng ip t mt ngi gi
n mt hay nhiu ngi nhn trong mt mi trng nht nh.
3. Qu trnh giao tip
Qu trnh truyn nhn mt thng ip t mt ngi gi n ngi nhn c th
m phng nh hnh di y.

4. Mc tiu giao tip v cc yu t cu thnh qu trnh giao tip

Giao tip c 4 mc tiu sau :
- Chuyn ti c nhng thng ip.
- Gip ngi nhn hiu nhng d nh ca ngi pht tin.
- Nhn c s phn hi t ngi nhn.
- Duy tr mi quan h tt p vi ngi nhn.
Trong mi ngnh ngh, thnh cng, mi ngi u cn c s hp tc, b tr,
gip , hay ti thiu l gp t nhiu pha v cc bn phi hp hiu qu, ng
lc, ng liu lng, cn phi c s trao i thng tin chnh xc. Tuy nhin, qu
trnh chuyn ti nhng thng ip c kh nng b mc li do thng ip thng c
hiu sai i do chnh nhng yu t, thnh phn tham gia vo qu trnh ny. Cc yu t
ny gm: Ngi gi thng ip; Thng ip; Knh truyn thng ip; Ngi nhn
thng ip; Nhng phn hi v Bi cnh.
tr thnh mt ngi giao tip tt, trc tin bn phi to c cho mnh s
t tin vo bn thn, iu ny th hin bng nhng hiu bit ca bn v ch , v
ngi tip nhn (nhng c nhn hay nhm ngi m bn mun truyn t thng ip
ca mnh ti) v bi cnh truyn t thng ip. Nu khng, s dn n vic thng
ip ca bn c th b hiu sai.
Cc hnh thc giao tip qua vit, ni hay cc hnh thc khc u b chi phi bi
ging iu ca ngi truyn t thng ip, tnh cn c ca l lun, nhng g c
giao tip v nhng g khng nn c a vo, cng nh phong cch giao tip ring
ca bn.

Thng ip lun lun c c yu t tr tu v tnh cm trong , yu t tr tu

chng ta c th xem xt tnh hp l ca n v yu t tnh cm chng ta c th c
thi nhng cun ht tnh cm thch hp, qua thay i c suy ngh v hnh
ng.
Cc thng ip sau khi c m ho, c truyn nhn qua nhiu knh, nh
ni bng cch gp mt i mt, gi in thoi, gp qua video; vit bng th t,
email, bn ghi nh hay bo co v nhng thng ip sau khi c gii m, c
truyn t n ngi nhn v bn s trng ch h nhng phn hi.
Hy lun nh l bn thn ngi nhn thng ip cng tham gia vo qu trnh
ny vi nhng tng v tnh cm c th lm nh hng n cch h hiu thng ip
ca bn cng nh cch h phn hi li thng ip . Nhng phn hi ny th hin r
rng nht vic ngi tip nhn thng ip ca bn c c hiu chnh xc hay khng.
Cui cng l Bi cnh (Tnh hung) m thng ip ca bn c truyn i. N
c th bao gm yu t mi trng xung quanh hay rng hn l nn vn ha (vn ha
ni lm vic, vn ha quc t, vv.).
5. Knh giao tip
Thng ip c truyn qua cc knh giao tip chnh thc v khng chnh thc:
Knh chnh thc l nhng thng ip c truyn:
- T cp trn xung cp di nhm hng dn cng vic, quan h cng vic,
quy trnh, phn hi,
- T cp di ln cp trn: Nh bo co, ngh, t trnh
- Gia cc ng nghip (ngang cp): hp tc, gii quyt cng vic, chia s
thng tin, thc hin bo co,
Knh giao tip khng chnh thc: l vic giao tip khng chnh thng, khng
rng buc gia ngi gi v ngi nhn thng ip, nhng c s dng Xc nhn
thng tin; M rng thng tin; Lan truyn thng tin; Ph nhn thng tin hoc B sung
thng tin... nh cc tin n, d lun, tin v h...
Nh vy, giao tip l mt qu trnh nng ng to ra thng ip v hi p li
thng ip, thch nghi vi con ngi v mi trng v c bit quan trng i vi mi
c nhn, mi nhm ngi hoc x hi.
Cc hnh thc giao tip ph bin: Giao tip 2 ngi, Giao tip theo nhm,
Giao tip cng ng/i chng.
6. Thi cn thit trong giao tip: lc quan, tch cc, chn tnh, ci m, th
hin s sn sng, hp tc v c th lm c
II. K nng giao tip hiu qu
1. Khi nim k nng giao tip
Xut pht t quan im ngun lc con ngi l quan trng nht, Ngn hng
Th gii gi th k 21 l k nguyn ca kinh t tri thc v da vo k nng ca con
ngi, ng thi cho rng nng lc ca con ngi c nh gi trn c 3 kha
cnh: kin thc, k nng v thi .
- Kin thc l nhng hiu bit, nhng tri thc m bn thn chng ta thu thp
c (n c gi li trong no chng ta) thng qua qu trnh hc tp, nghin cu.

- Thi l cch ngh, cch nhn v cch hnh ng theo mt hng no

trc mt vn hay mt tnh hung c th. "Cch" y l t cch trong cm
t: suy ngh mt cch tch cc, lm vic mt cch nhit tnh...
- K nng l kh nng ca mt ngi thc hin mt cng vic nht nh, trong
mt hon cnh, iu kin nht nh, t c mt mc tiu nht nh. K nng bao
gm: K nng ngh nghip (k nng cng) v K nng c bn (k nng mn).
+ K nng ngh nghip: L kh nng thc hin mt quy trnh k thut, cng
ngh (quy trnh hn, tin, nh my, li xe, thm nh tn dng, qui trnh cho vay, kim
tra, gim st s dng vn vay),
+ K nng c bn: l nhng k nng trong giao tip, ng x, t duy, hp tc,
chia s, lm vic nhm, lnh o, qun l
Mi ngi hc ngh khc nhau th c cc k nng khc nhau nhng cc k
nng sng l cc k nng c bn (k nng mm) th bt c ai, lm ngh g cng cn
phi c nhng mc biu hin s khc nhau nhng lnh vc v con ngi khc
nhau.
Mt t chc quc t gm cc nh khoa hc th gii chuyn nghin cu, kho
st v tr tu ca con ngi cho rng: thnh t trong cuc sng th k nng mm
(tr tu cm xc) chim 85%, k nng cng (tr tu lgic) ch chim 15%. iu ny
cng c th l gii l gn nh 100% t ph trn th gii (nhng ngi giu c v thnh
t) khng phi l cc nh bc hc hng u. Vy cu hi t ra l K nng no l
cn thit cho mi con ngi thnh cng trong cng vic v cuc sng?
Hip hi o to v Pht trin M (ASTD-American Society for Training &
Development) c thnh vin n t hn 100 quc gia, thc hin mt nghin cu v
cc k nng c bn trong cng vic. Kt lun c a ra l c 13 k nng c bn cn
thit thnh cng trong cng vic, mt trong s l K nng trong lnh vc giao
tip ng x.
Nh vy, K nng giao tip l kh nng ng dng tri thc khoa hc vo qu
trnh giao tip c hiu qu nht.
Vit Nam, thi gian trc y vic o to cc k nng, cha c ch trng
trng. Nn gio dc ca chng ta ang da trn mt gi nh ngi ta bit th ngi
ta s lm c hoc c hc nhiu l bit... Nhng thc t u c vy, t bit n hiu
l mt khong cch rt xa, v t hiu n lm vic chuyn nghip vi nng sut cao l
mt khong cch cn xa na.
Sinh vin khi ra trng bit nhiu kin thc nhng li khng c kh nng lm
vic c th. Mt cn b c o to bi bn, nm chc quy trnh nghip v (c k
nng ngh nghip) song li khng c phng php t chc trin khai cng vic
khoa hc vo thc tin. Gn y, cc phng tin thng tin i chng nhc nhiu
n cm t k nng v k nng mm.
Bn khng c k nng nh my, th c thuc lng 10 quyn sch v Microsoft
Office cng v ngha, v t xa xa ng cha ta c cu Tin hc l, hu hc vn coi
vai tr hng u ca k nng giao tip ng x trong cuc sng x hi...
2. Cc yu t bo m giao tip c hiu qu
Hot ng giao tip c hiu qu, cn m bo nhng yu t c bn sau:
- Phi xy dng c mt bn thng ip c hiu qu, ngha l ni dung phi r
rng, trnh by hp l v chuyn i hu hiu.

- Bo m dng chy thng tin, c ngha l trong giao tip phi bo m thng
tin lin tc, khng b gin on, ngt qung ngi pht v nhn thng tin d chia s
vi nhau.
- Bo m cho ngha ca thng ip phn nh c hiu theo 1 ngha nht
nh, trnh c hin tng ng ni g, b hiu vt.
- Nm c mi trng x hi khi giao tip (giao tip vi ai? nh th no? khi
no? trong bao lu?).
- Thc hin s p ng (tc l s hi p) cn thit.
- Ngi pht tin v nhn tin (c bit l ngi pht tin) phi c k nng s dng
ngn ng, cc kin thc cn thit.
3. Cc nguyn tc giao tip
Mun hot ng giao tip c hiu qu th cn phi m bo cc nguyn tc c
bn sau y:
a) m bo s hi ha v mt li ch gia cc bn tham gia giao tip
Nguyn tc ny da trn mt thc t c tnh qui lut v mt tm l ca con
ngi. Bt k ai, khi thc hin cc quan h giao tip u mong mun, tin tng hoc
hy vng rng thng qua vic giao tip c th t c mt li ch no cho mnh
hoc cho ch th m mnh i din. Li ch m con ngi hng ti c th l vt cht
(tin bc, ti sn...) cng c th l li ch tinh thn (trnh by c ch, mong c chia
s v cm thng, hoc mt ngh ghi nhn mt s ng gp ca bn thn cho tp th,
cho x hi). C th ni, hu nh khng mt ai thc hin giao tip li khng mun,
hoc khng hy vng rng s t c mc ch t ra, ngay c khi chnh bn thn
chng ta bit rng t c li ch l ht sc kh khn. Xut pht t tm l ny,
i tc khi giao tip vi chng ta thng t chun b tm l cho nhng yu cu, ngh
ca h khi khng c p ng, nhng mong mun ca h khng c chia s v cm
thng. Khi khng t c nhng iu nh d nh, i tc thng c nhng phn
ng nhng mc khc nhau (c th bc tc, bun b, chn nn, mt lng tin, t
thi bt hp tc thm ch lng nhc, chi bi...). Nhng phn ng ny d mc
no i chng na th u khng c li cho 2 pha. Chnh v vy, mt nguyn tc c bn
trong giao tip l phi c gng m bo s hi ha v li ch ca 2 bn tham gia giao
tip. Nguyn tc ny i hi nhng ngi trc tip giao tip vi i tc phi ch
nhng im c bn nh sau:
- Hiu tm l ca i tc, dnh thi gian tm hiu mc ch ca i tng
giao tip, ng thi trong hot ng giao tip ny, mnh cn t c mc ch g.
- Trong trng hp li ch ca i tng giao tip khng c tha mn, cn
phi t thi cm thng, chia s ch khng th c thi hiu thng hoc th .
Tm li: Hot ng giao tip c thc hin theo nguyn tc l s giao tip
phi c thc hin trong s thng cm, thng nht vi nhau ch khng phi di
hnh thc tranh ua, i ch S thnh cng ca giao tip khng phi l s chin
thng i tng m l s em li li ch cng nhiu cng tt cho c 2 bn.
b) m bo nguyn tc bnh ng trong giao tip
Trong hot ng giao tip, ngi lm dch v s gp phi nhiu i tng khc
nhau (gi - tr; nam - n; lnh o - nhn vin;...). Vn t ra y l phi bo m
s bnh ng trong giao tip. Thc t, ngi lm dch v trong hot ng giao tip c
khi gp phi nhng tnh hung rt kh x. gii quyt tt vn ny th cch thc

tt nht l thc hin nguyn tc mi i tc u quan trng, ngha l mi i tng

giao tip u phi c tn trng v i x bnh ng. D nhin, nguyn tc ny gip
cho chng ta trnh c nhng sai lm trong giao tip khi c quan nim ngi ny
khng quan trng, khng c nh hng g n bn thn mnh, cng ty mnh th th ,
thm ch coi thng.
Mt iu chng ta cn khng nh l: con ngi l tng ha cc mi quan h.
Mt c nhn, mt cng ty, mt t chc mun tn ti v pht trin cn phi thit lp v
duy tr nhiu mi quan h khc nhau. Nhn vin dch v, thng qua hot ng giao
tip trc tip vi i tc, gip Cng ty m rng mi quan h v tng cng mi quan
h sn c, ng thi phi thit lp cc mi quan h mi ch khng phi, khng th v
khng c lm mt i mi quan h tt p gia h vi i tc, gia Cng ty vi
khch hng.
c) Nguyn tc hng ti gii php ti u
Ngi nhn vin dch v khi giao tip vi khch hng, vi i tc cn a ra
nhiu gii php i tng giao tip c th chn la v quyt nh.
Nguyn tc ny da trn c s nguyn tc 1. Trong thc t, c th to ra mt
s hi ha v mt li ch ca cc bn giao tip khng phi l d dng v n gin.
iu ny, bn d hiu bi mong mun ca cc bn giao tip th nhiu, nhng p ng
v tha mn nhng mong mun li c hn. V vy, vic mt trong cc bn hoc
nhiu bn khi tin hnh giao tip c th khng t li ch ca mnh nh mong mun l
chuyn thng tnh. Vn ch l nhn vin dch v phi x l cng vic nh th
no khng ch tha mn mt phn hoc ton b yu cu ca mi i tng giao tip
m cn phi lm cho i tng giao tip hiu v chp nhn thc t ngay c khi mc
ch ca h khng t.
lm c iu , trong qu trnh giao tip, nhn vin dch v nn a ra
mt s gii php i tng giao tip c th chn la v quyt nh. Mun a ra
cc gii php th mt bn tham gia vo qu trnh giao tip cn xc nh mc ch (li
ch) cn t c, nhng ng thi cng xc nh mc ch c th t c
nhng mc no (cao, trung bnh hay thp). Vic xc nh nhng mc c th t
c s gip cho cc i tng tham gia giao tip chun b sn sng t tng nhng
b trong iu kin v gii hn cho php c th thng lng vi bn kia khi cc
iu kin, tiu chun l tng khng t c. Ni cch khc, nhng ngi no khi
giao tip c thc r v li ch ca h v li ch ca i tc trong mt cuc giao tip
cng s rt gii trong vic d kin nhng cch thc khc nhau c li ch v h s
suy ngh n mt s la chn cc gii php ti u.
Khi giao tip cc bn tun th nguyn tc ny, s d dng tm thy nhng mc
tiu v li ch chung, trn c s c th cng nhau tm ra nhng gii php c th lm
hi lng tt c cc bn.
d) Tn trng cc gi tr vn ha
Gi tr vn ha l mt phm tr rng ln; gc nguyn tc giao tip phi tn
trng gi tr vn ha. V vy: ng x trong giao tip phi mang tnh dn tc v phn
nh truyn thng tt p, vi ngi Vit Nam, nt vn ha trong giao tip th hin:
Tc phong, thi ci m, t nh v chu o; Mt s hiu khch (tn trng); Mt s
lch s v nghim tc i vi mi i tng giao tip. Bi v, giao tip l s tng tc
x hi lun lun cha ng yu t con ngi v cc yu t tnh cm. Cn thy rng,

mt thi nim n, vui v, ha nh, tinh thn hiu khch, phong cch lch s v
nghim tc l nhng chun mc giao tip quan trng v cn thit.
Tm li: Trn y l nhng nguyn tc trong giao tip quan trng nhm mc
ch nng cao hiu qu hot ng giao tip. Vn c bn nht l chng ta phi bit
vn dng cc nguyn tc vo trong nhng trng hp c th mt cch linh hot v
chnh xc th mi hy vng a li s thnh cng. iu ny li ph thuc rt nhiu vo
thi , kin thc v k nng ca chng ta khi giao tip.
4. Mt s nguyn tc giao tip c bn trong c quan, n v
a. Gy dng mi quan h tt p vi ng nghip:
- Bt u t thi : Thi vn c xem l s khi u nhng mi quan h,
v thm ch l ca nhng c hi. Hy tng tng bn l mt ngi mi n c quan,
thi c x ng mc nh s khim nhng ph hp, tn trng nhng ngi c
quan v cng vic h ang lm, nhng cu cho v c ch thn thin s em li thin
cm ca bao ngi, d l nhng cn b k ton kh tnh nht, cn b tn dng hay
bo v v ngi phc v.
- Lm tht tt cng vic ca mnh: Cch n gin nht v d nht bn c th
bt u xy dng c mi quan h ni lm vic, cng nh m u nhng cu
chuyn, hay thm ch su hn l hiu v nhng ngi xung quanh, chnh l t cng
vic ca bn. Trong mt c quan lm vic chuyn nghip, mi c nhn lun l mt mt
xch, khng k n v tr lm vic ca bn cao hay thp, cng vic bn lm l mt phn
khng th thiu, v s c mi lin h vi cc ng nghip khc, c th l cng phng
hay khc phng/ban, thng mt cng vic khng ch b hp trong mt phng/ban.
Nu khi u vi mt thi tt, li bit cch lng nghe v hc hi hp l, tch cc
trong cng vic, chc hn mi ngi u khng ngn ngi h tr bn lm tt cng
vic, thm ch chia s nhiu hn c nhng g bn mong mun.
- T nh trong giao tip, chn thnh trong hnh ng: Khi mi ngi m
lng mnh vi bn, hy trn trng v gi gn n. C nhiu cch lm c vic ny,
nhng c l cch n gin v hiu qu nht chnh l s chn thnh. Chn thnh, khng
sung s qu, hay bc trc qu th li cng tt, bi khng ch trong mi trng x hi
thu nh, m k c gia nh, nhiu lc s t nh l cn thit gi cho mi quan h
khng b nhm chn hoc qu sa .
- Tham gia cc hot ng tp th d bn c thch hay khng: Cng vic bn
rn, thi gian hn ch i khi lm cho nhng n lc gn kt tp th tr nn khng hiu
qu, bi mi ngi mun dnh cht thi gian ngh ngi t i cho bn thn v gia nh.
Tuy nhin, t li khuyn ca nhng tp on t vn nhn s ln, cng nh thc tin
cuc sng, cc hot ng tp th lnh mnh v tch cc lun gip cho cc thnh vin
trong c quan hiu nhau hn, cn i vi nhng ngi mi, l c hi giao tip v
lm quen.
- Giao lu ngoi gi: Cng ging nh cc hot ng mang tnh tp th ca c
quan, nhng giao lu ngoi gi mang mu sc gn kt cht ch hn, gip cho nhng
ngi cng ch hng v mc tiu, l tng, c c hi kt bn, thn thit hn. Nu
bn ang tm kim thm bn hu hoc n gin l mun c mi quan h gn gi hn
vi ng nghip, y chnh l hiu qu. Nu nh mi trng cho thy cch ng x ca
mi con ngi trong cng vic, th cc hot ng tp th cho thy cch h x l cc
mi quan h x hi, con giao lu ngoi gi c th gip c mt bc tranh ton din hn
v nhng tm t, nguyn vng v tnh cm ca mi c nhn. Chng hn, giao lu cng

on, giao lu th thao gip cho bn gn gi hn vi mi ngi, bc l nhng c tnh

ring.
3.2. Hp tc n vi ng nghip
- Xc nh mc tiu chung: Nu mi ngi mt v khng khng thc hin
theo mnh th tht kh c th hon thnh cng vic ng hn. Do , trc khi bt
tay vo cng vic, bn v ng nghip nn tho lun, t ra mc tiu chung v hng
i, kt qu cn t c. Cc bn nn gp mt trc tip thng nht mi vic. iu
ny s gip mi ngi i ng hng v trnh s bt ng khng cn thit trong qu
trnh thc hin cng vic.
- t bn thn vo hon cnh ca ngi khc: Bn c th ci thin mi quan
h ca mnh vi nhn vin khc, bng cch nhn nhn vn t hon cnh ca h. (V
d, Bn thy bc mnh khi ng nghip tr li ct ln trong khi bn gi email trnh
by chi tit, c th). Nhng nu t mnh vo v tr ca h bn s bit rng h bn trm
cng nghn vic n ni khng c thi gian ngh ngi, nn khng c thi gian vit li
cho bn bc th di dng nh bn mong i. H s cm thy thoi mi v nh gi
cao, nu bn trnh by ngn gn v i vo trng tm vn khi ni chuyn.
- Lun lch s v chuyn nghip: Hy lun chn thnh vi ng nghip v c
gng hp tc trn con ng di. K c khi c ai cn tr, duy tr s chuyn nghip
v kho lo s gip bn lm vic hiu qu vi tt c nhng ngi bn hp tc. Bn
khng nht thit phi tr thnh ngi bn tt nht ca mi ng nghip m ch cn
lm vic hiu qu nht vi h. Thc t, c mt s ngi t quan tm n lm vic hiu
qu vi mi ngi m quan tm hn l cch ng x mi ngi va lng, v vy, h
khng c ng nghip tn trng v mt chuyn mn. Ngc li, mt s ngi khc
quan tm n hiu qu cng vic cng vi mi ngi m qun mt cch ng x cho
va lng mi ngi xung quanh, h thng b mi ngi xung quanh ph bnh v cch
x s.
- Xy dng hnh tng tt: Cn kim sot li ni v hnh ng ca mnh
xy dng mt hnh tng tt p l iu rt cn thit i vi mi chng ta. Tin trch
k hu trch nhn, mnh mun c mi ngi qu mn trc tin mnh phi chn
chnh mnh trc th mi c th chnh ngi khc c, phi dng ch Tn ln hng
u. Mun c ngi khc tn trng, trc ht bn hy tn trng chnh mnh bng
vic xy dng hnh nh tt trong mt nhng ngi xung quanh.
Trch on chuyn ci: a con ni vi cha B, cho con xin t ru, con cn
ung Ngi cha bo: Sao li ung ru? a con: bi ny con gii khng ra
Ngi cha: Ung ru ri s gii c a con: Chng phi b tng bo gp vn
g kh khn b ch cn ung cht ru l s gii quyt gn thi.
3.3. c ng nghip yu mn: Hu ht mi ngi ai cng hiu c tm
quan trng ca vic xy dng mi quan h trong cuc sng. Khng c gia nh v bn
b, cuc sng ca bn khng nhng bun t m cn gp nhiu kh khn v bn phi
mt mnh i mt vi mi vic.
Trong cng vic cng vy, khng ai i mt mnh n nh thnh cng, s c
nhng lc bn cn s gip ca ng nghip gii quyt nhng kh khn trong
cng vic. Mi quan h tt p vi ng nghip cn lm cho cuc sng ni cng s
ca bn cn bng. Chnh yu t ny s em li hiu sut lm vic cao hn, gip bn
tin nhanh hn trn con ng s nghip. p dng 6 gi sau, bn c th s to nn
mt mi trng lm vic thoi mi v hiu qu:

- Thn thin vi mi ngi :Hnh nh ca bn ti ni lm vic khng ch th

hin qua kt qu cng vic bn t c m chnh thi ca bn cng gp phn
khng nh trong vic xy dng hnh nh ny.
Mt n ci hay li cho vui v khi gp ng nghip l cch th hin s thn
thin v tch cc. Bn cng nn n nhng hnh ng nh nhng c nh hng
ln nh: gip m ca, gi nt thang my, nht nh ri, nhng ng Bn mun
lm vic vi nhng ngi bn thch v chc chn ng nghip ca bn cng vy!
- Gip nhit tnh: Khi xong vic ca mnh, tt nhin bn c php ngh
ngi v th gin mt cht. Nhng bn tn dng khong thi gian ny gip mt
ng nghip ang ngp u gii quyt nhng phn nn ca khch hng, ng nghip
ca bn khng nhng cm kch m chc chn trong nhng tnh hung tng t, h
cng s h tr bn ht mnh.
- Ch ng nhn vic kh: Chc chn bn s gp nhiu th thch gii quyt
nhng cng vic phc tp. Nhng nu bn ch ng nhn phn vic kh v mnh, bn
th hin bn thn mnh l mt ngi t tin, tch cc, khng ngi kh, ngi kh. y
cng l c hi bn hon thin k nng v nng cao kin thc, lnh o v ng
nghip chc chn s nh gi cao tinh thn, trch nhim ca bn.
- C x lch thip: Ni bn lm vic l mt x hi thu nh v bn ang ni
cng cng, v vy, bn cn thc v hnh ng ca mnh khng lm ng nghip
kh chu. V d: tt n v cc thit b khc sau khi hp xong, b giy vo my in khi
s dng ht giy Khi cc thit b vn phng nh my in, my fax, in thoi gp
trc trc m bn khng gii quyt c, ng lm ng b i m hy thng bo ngay
n b phn lin quan c h tr.
Trong mi trng lm vic m, mi ngi ngi rt gn nhau, bn ng
nhng s thch c nhn nh hng n ngi khc. V d: nu bn thch nghe nhc,
hy dng tai nghe; khi bn ni chuyn in thoi, hy h thp ging hoc tm mt ch
vng ngi ni chuyn; ng n nhng mn n nng mi nh su ring ti bn lm
vic
- Cho n ng nghip mi: n tng v ngy u tin ca bn ti Cng ty
nh th no? Bn khng bit ai, bn bi ri khng bit toilet u hay s dng my
fax nh th no? ng iu ny xy ra vi ng nghip mi, c bit nu h lm
chung nhm vi bn. Khi thy h lc lng trong mi trng mi, hy ch ng bt
chuyn, gii thiu h vi nhng ng nghip khc, gip khi cn thit h ha
nhp nhanh hn vi nhm v Cng ty. Lng tt ca bn chc chn s c ghi nhn
vi s cm kch!
- Ghi nhn s gip ca ng nghip: Trong nhng tnh hung bn hon
thnh xut sc cng vic ca mnh vi phn no s h tr ca ng nghip, hy by t
s bit n chn thnh i vi h, cng nh cho lnh o ca bn bit vai tr ca h
trong tnh hung . H s cm thy t ho v gip c bn, mi quan h gia bn
vi ng nghip s tt p hn v hai bn sn lng gip nhau khi cn thit.
Li khuyn cui cng dnh cho bn trong vic xy dng nhng mi quan h
ni cng s: hy i x vi mi ngi theo cch m bn mun h i x vi bn. Tm
cch mi ngi, ai cng mun lm vic, hp tc v h tr bn, nht nh bn s
thnh cng.
III. K nng lng nghe v thu hiu i tc

Ba tui hc ni nhng c cuc i khng bit lng nghe. C

ming khng c ngha l bit ni. C mt khng c ngha l bit c. C tay khng c
ngha l bit vit. Vy c tai u c ngha l bit lng nghe. Chng ta c hc ni,
hc c, hc vit rt nhiu. Vy, chng ta hc lng nghe u v ai dy, dy nh th
no?
1. Khi nim lng nghe
hiu r khi nim lng nghe, bn hy lm bi tp sau y:
Bi tp thc hng 1: Nhm mt li 1 pht. Bn nghe c g? Ting ci xe,
ting ngi ni, ting gi thi... Nhng g bn nghe c gi l nghe thy. Nghe
thy l qu trnh sng m p vo mng nh v chuyn ln no. Nghe thy l qu trnh
hon ton t nhin t khi bn sinh ra nh vy ri. Lc bn ng th qu trnh vn
xy ra.
Bi tp thc hnh 2: Tip tc nhm mt li 1 pht na v c nghe xem ngi
phng bn cnh ang ni g? y chnh l qu trnh lng nghe. Qu trnh ny ni tip
ngay sau qu trnh nghe thy. N bin i sng m thanh thnh ng ngha. Qu trnh
ny i hi s tp trung v ch rt cao. Nh vy lng nghe l qu trnh ngng/ngh
mi vic tp trung ch , nhm gii m sng m thanh thnh ng ngha.
To ha cho chng ta mi ngi 2 ci tai dng nghe, nhng ch c mt
ming ni. Phi chng ta nn ni t v nghe nhiu gp i. Khi ta c k nng lng
nghe tt th cng vic s thun li hn, cuc sng gia nh vui v hn, gii quyt xung
t d dng hn.
2. Tm quan trng ca lng nghe
Lng nghe ng vai tr rt quan trng trong cng vic. Mun thnh cng trong
bt c ngnh ngh no cng phi bit lng nghe, c bit l lm lnh o, ngh bn
hng, t vn, th k, lut s,... Lng nghe gip ta hc hi kinh nghim, thu hiu tm
t tnh cm, tnh cch, s thch, thi quen ca ng nghip, khch hng, i tc v
nhng ngi xung quanh. T to s gn kt, hp tc v tng hiu qu cng vic.
Trong cuc sng hng ngy, lng nghe gip xy dng v pht trin quan h.
Trong giao tip, ai cng thch c ngi khc lng nghe, c bit l ph n. Ph n
thng sng tnh cm v thch gii by. Nu bn bit lng nghe, ng h v khch l
ng cch, cuc ni chuyn s tr nn thoi mi, say sa. Nh vy, lng nghe gip
chng ta hiu nhau thn thit, gn b v tin tng hn.
Lng nghe gip ta gii quyt xung t hiu qu hn. Khi khng tc gin, ai
cng tnh to nhn nhn s vic v sng sut a ra gii php. Nhng khi xung t
xy ra th chng ta thng ri vo tnh trng c gin mt khn. V vy, nu ta l
ngi trung gian ha gii th hy tch h ra v lng nghe h. Mi vic s tr nn d
dng hn khi h ni ht ra v bnh tnh tr li.
Theo thng k ca cc nh x hi hc, trung bnh mt ngy ta dnh 53% thi
gian lng nghe nhng hiu sut chng ta thu c ch c 25% - 30%. Vy iu g
lm ta nghe khng hiu qu?
3. Nguyn nhn nghe khng hiu qu
Thi khng mun nghe: ic hn ngi ic l ngi khng mun
nghe. Vi ngi ic, nu h mun nghe, ta c th vit hoc dng my tr thnh,
dng c ch, iu b ra hiu. Cn mt ngi bnh thng c trang b y k
nng nhng h khng mun nghe th c gng n my cng v ch.

10

Nghe khng n lc, tp trung: Nghe thy l qu trnh t nhin, cn lng nghe
cn s tp trung v ch . Nu chng ta va lm vic ring hoc ngh sang vic khc
s khin chng ta khng nhng khng thu nhn c thng tin m cn hng vic.
Nguy him hn l ngi ni s cm thy b b ri v khng c tn trng. H s
tht vng, chn nn v khng mun tip tc cu chuyn.
Nghe phc kch: Theo thi quen t duy, chng ta thng ch n ci xu,
ci nguy him nhiu hn l ch n ci tt. Cch t duy ny to nn kiu lng nghe
phc kch. Ngha l ngi nghe ch nghe xem ngi ni c g sai phn bc li. Cch
nghe ny khng gip ta hc hi iu hay l phi m li lm xu i quan h gia ngi
nghe v ngi ni. Nhng ngi thnh cng trong cuc sng cng nh trong lng
nghe h lun bit i ct tm vng, Gn c khi trong, Thy c hi trong kh
khn. D nghe mt bi ni rt d ca mt ngi rt d, h vn tm c iu hay,
iu tt hc. chnh l bin kh khn thnh c hi v hc trn s thnh cng v
c s tht bi ca ngi khc.
Nghe phng th: B m, thy c hoc th trng gi ta n ni chuyn.
Ta s ngh ngay n li ca mnh v lo lng v sp phi nghe mng. Ti sao chng ta
li c thi quen suy ngh nh vy? Bi v rt t khi ngi khc gi ta n khen m
ch trch mng. iu ny to nn thi quen nghe phng th lm nh hng n hiu
qu lng nghe.
V on ng nhn: i khi mi nghe ch chng ta ng nhn rng ta bit
ri, nhng thc t ni dung trnh by cha chc l iu chng ta bit. Hn na,
cng mt ni dung nhng ngi ni khc nhau ta cng c cm nhn khc nhau v c
mi lin h vi kin thc vn c ca ta mt cch khc nhau.
Khng chun b: Ni l gieo, nghe l gt. Ngi nng dn trc khi i gt
h thng chun b rt k v con ngi, k nng, cng c... Vy, nhng ngi chuyn
gt hi thng tin, tnh cm th chun b nh th no? bao gi chng ta chun b tinh
thn nghe ngi thn, bn b mnh chia s cha? bao gi chng ta hi: Hm nay b
m hoc bn ca mnh s ni v iu g? H ang mong mun chia s iu g vi
chng ta? Thng thng chng ta ch chun b ni m cha chun b lng nghe.
Khng chun b l chun b cho tht bi. Nu chng ta khng chun b cho mnh
tinh thn v thi tt, k nng lng nghe tt th kh c th lng nghe hiu qu c.
4. Chu trnh lng nghe
Ni l bc, im lng l vng, lng nghe l kim cng. Vy, u l b quyt
khai thc kim cng? Chng ta nn lng nghe nh th no i sng vt cht v
tinh thn ca chng ta ngy cng tt hn.
Trc tin chng ta phi ni n thi lng nghe:
Nu thi ch biu hin bng s im lng bn ngoi th cha m su lng
nht l s tnh lng bn trong. Khng nh gi, khng phn xt m ch lng nghe
thi, khi chng ta s thu nhn c rt nhiu kim cng. Theo chu trnh lng nghe
(hnh bn) ta thy trung tm ca chu trnh l thi . Thi u tin l th hin s tn
trng v lng bit n i vi ngi ni. Ngi ni nh khch hng, nh thng
em n cho ta li nhun, tri thc, tnh cm, c hi...V vy, hy n nhn bng cch
lng nghe chm ch. Nh ngi ni bn s giu p hn v vt cht v tinh thn.

11

Khi xc nh r vai tr ca
ngi ni chng ta s thc s
Tp
mong mun lng nghe v hiu
Ph
trung
T
ng nhng iu ngi ni mun
t
ha
chia s. Cao hn na l thu hiu
tri
m
v ng cm vi nhu cu, nguyn
Mong
n
d
vng ca h. Khng thnh tm,
mun
khng c thin ch, khng mun
H
thu hiu
lng nghe th tt c cc k nng
Hi
i
ngi ni
u khng mang li kt qu. Phi
u

c thi tt ri mi n k nng,
p
80% hiu qu lng nghe ph thuc
G
vo thi . K nng m khng c
hi
thi ch l nhng hnh vi v
nh
cm nh nhng c my. Chu trnh

lng nghe gm cc bc sau;

Chu trnh lng nghe
Bc 1: Tp trung - Phi ton tm ton lng nghe i tc thay v nhn l
ng xung quanh. Nn ch vo ngi ni, th hin s mong mun lng nghe, khng
c tranh th lm vic khc, hoc ngh sang vic khc
Bc 2: Tham d - Ha mnh trong cuc giao tip, bng c ch, th hin r
mnh ang lng nghe: gt u, biu hin ng cm qua nt mt, thay v ngi im ta hy
th hin cho ngi ni bit mnh ang lng nghe h bng nhng cu ni ph ha hoc
cc t m (vng, d, th ).
Bc 3: Hiu - tin chc v chng t mnh hiu ng nhng g i tc ni
bng vic nhc li nhng t chnh, t quan trng m i tc trnh by (v d: ngui
ni: ti thy cn phi tng thm 2 ngi, ngi nghe: 2 ngi).
Bc 4: Ghi nh - Chnh tn gi ca bc 4 ni ln cch ta nh tt nht
l ghi chp li nhng chnh, nhng iu cn ghi nh hoc cha r. Mu bt ch hn
tr nh tt, tr nh m khng bng nt mc m. Trong cng vic v cuc sng,
chng ta cn nhng gii php i hi tnh c th v chi tit khng th i khi chung
chung, mang mng. Vy cch tt nht ghi nh chnh xc l ghi li nhng thng tin
c bn.
Bc 5: Hi p - y l mt k nng m ngi Vit ta c bit yu, thng
th ta ch nghe m khng c hi p. Ta phi tr li, gii p cc bn khon thc mc
ca i tc trong iu kin c th. Nhng hi p s l nhng tn hiu dn ng gip
ngi ni iu chnh ni dung v phong cch ni chuyn cho ph hp v cng l
nhng tn hiu gip ngi ni t tin hn khi thy c ngi thc s mun nghe v hiu
mnh.
Bc 6: Pht trin - bng cch t cu hi lm r cc vn , hoc pht
trin thm cc kin khc m i tc cha cp n hoc khng c nh cp
n. Bng nhng cu hi gi m, chng ta c th m rng ch hoc khai thc thm
nhng thng tin cn thit v gip hai bn nh hng cuc ni chuyn i ng hng
mong mun ca mnh.
Chu trnh 6 bc ny lin tc lp i, lp li trong qu trnh giao tip m bo
lng nghe mt cch hiu qu nht.

12

5. K nng lng nghe hiu qu

Song song vi chu trnh lng nghe, chng ta cn thc hnh v s dng mt s
k nng lng nghe hiu qu hn.
- Nghe xong ri hy ni: Khi hai ngi tranh nhau ni hoc ch ch ngi kia
kt thc mnh ni th kt qu l c hai u khng nghe c kin ca nhau.
Nhng ngi cn li rt kh chu v h cng chng nghe c g. Khng kh bui ni
chuyn tr nn rt cng thng. Ngi thc s khn ngoan h khng ci ln. H ni
hoc h nghe, h qu quyt hoc h tm hiu su hn. Khi lng nghe, bn mun hi
hay pht biu kin th hy ngi ni trnh by xong , ri ngh gii thch
hoc trnh by quan im ca mnh. Nu bn s mnh qun mt th hy ghi ra
giy. V d: Xin li, anh va ni v ch tin thng. Ti cha r lm, anh lm n
ni k hn.
- Gc cc vic khc li: Hnh ng nh vy th hin mnh sn sng lng nghe.
Khi khng phi ch n cc hot ng khc na th ta s tp trung v ch hn n
ngi ni v ni dung trnh by, hiu qu lng nghe s cao hn.
- Hi p ng h ngi ni: Hi p tch cc s truyn cm hng v gy
hng phn cho ngi ni. Ngi ni s em ht tm huyt truyn t cho ta. Hi
p trong lng nghe cn lu : Hy dng li mt cht trc khi hi p, lm nh vy
s gip chng ta khng phn ng trc kin ca ngi ni v gip ngi ni c thi
gian kt thc kin ca mnh.
- Nhn vo ngi ni: Nu bn cha c thi quen nhn vo ngi ni khi lng
nghe, th bn hy tp ngay by gi. C nhng iu ngn ng khng th din t, nhng
khi nhn vo mt, khun mt, c ch ca ngi ni ta c th cm nhn c.
Trong giao tip, ngi ni nh ci gng ca ngi nghe v ngc li. Hy
nhn vo s th hin bn ngoi ca ngi ni, ta s bit ta ang nghe nh th no.
Nhn mt m bt hnh dong. Hy nhn vo ngi ni lng nghe c nhng iu
khng ni. iu ny c bit quan trng khi cc bn lng nghe ph n. Ph n thng
ni bng gi xa xi, thm ch ni ngc. Nu ch ghi nhn y thng tin h cung
cp bn s khng bao gi hiu ht h mun ni "ci ni ra v ci nh ni ra".
hiu c ngm trong li ni ca h bn phi nhn vo mt. Nh vy, lng nghe
thc s, chng ta khng ch dng tai m cn dng mt. Mt l ca s ca tm hn
nhn vo mt ca ngi ni cm nhn c ci t su xa trong li ni cng l
thu hiu c tm hn h.
- Khng nn ngt li ngi ni khi cha thc s cn thit: c bit, ng vi
vng tranh ci hay phn xt v nhng g ang c trnh by. Li cha ni ra ta l
ch n, li ni ra ri n l ch ta. Nu bn thc r v iu ny th bn s cn thn
hn khi a ra kin hi p. C ngi trnh by theo cch quy np t chi tit n
tng quan, c ngi trnh by theo cch din dch t tng quan n chi tit. Ch lng
nghe ht ta mi hiu y ngi ni mun ni.
- Nhc li v din gii ni dung: Tc nghe ca ta gp 4 ln tc ni. V
vy, nu ta khng tp trung th s rt hay ngh sang vic khc. trnh iu ny chng
ta hy din gii li ngi ni theo cch hiu ca ta. Lm nh vy, gip t duy ca
chng ta lun tp trung vo vn ang lng nghe. c bit, no ca chng ta lm
vic bng hnh nh v khi nim, v vy khi nghe chng ta hy hnh dung, din gii
theo khung cnh trong u th s gip ta nh lu hn.

13

- Tm ra chnh: Sau mi bui ni chuyn thng c rt nhiu thng tin.

Ngi thng minh khng nh tt c cc chi tit m h cht lc v tm ra chnh ghi
nh. No chng ta lm vic bng nhng lin kt cc thng tin, khi ta nh c chnh
th nhng thng tin b tr xung quanh s theo m ti hin li.
- Hi lm r vn : Trong giao tip v lng nghe, nu chng ta cha hiu,
thay v m cho qua chuyn, hy t cu hi lm r. iu ny khng khin ngi
ni kh chu m ngc li h rt vui v bit rng ta thc s mun hiu v ta ang cho
h mt c hi th hin r hn tng h ang trnh by.
- N lc v tp trung: ch ca chng ta trong mi cuc giao tip ph
thuc rt nhiu yu t nh: Thi , sc khe, mi trng, ngi ni, ni dung... Khi
chng ta mt mi, bun chn l nhng lc chng ta d mt tp trung nht. Trong
nhng trng hp tp trung hn chng ta c th lm nh sau: Ngi 1/3 gh pha
trc; khng ta lng vo gh; ngi hi nghing v pha trc; khng chng tay hay
t ngc ln bn. Vi t th nh vy cng vi cc k nng khc s gip chng ta tp
trung hn vo lng nghe.
6. Lng nghe gii quyt xung t
Bc 1: Tch hai ngi ra: Nguyn nhn ta gin nhau l do thi . Thi
c biu hin r nht qua nt mt v ging ni. Nghin cu ca cc nh x hi hc
cho thy, khi ta giao tip, ngn t ch tc ng n i tc 7%, ging ni: 38%, hnh
nh: 55%. Vy 93% ta gin nhau l do ging ni v hnh nh. Hnh nh y bao gm
nt mt v nh mt. Khi ta tch mi ngi mt ni xa i 93% nh hng ca
ging ni v hnh nh. Khng nhn thy mt, khng nghe thy ging ca i th, h s
tc hn.
Bc 2: Cho h ngi xung: Lc ci nhau, ai cng sn s xng vo i th,
ang ngi cng bt dy. gip h ly li bnh tnh, tt nht ta nn cho h ngi da
lng vo gh. Trong t th th lng, cc c s gin ra. Khi h s cm thy thoi mi
v bnh tnh hn.
Bc 3: Cho h ung 1 cc nc: Lc tc gin ngi ta th rt nhanh.
bnh tnh phi iu chnh cho nhp th chm li. T t ung tng ngm nc s gip
h th chm li.
Bc 4: Lng nghe tch cc: Sau khi h bnh tnh li, chng ta hy t cu hi
v lng nghe. Ch : ta khng nn t m, thc mch vo vn ring t. Khi h ni,
chng ta ch nn tham gia bng cc c ch nh: gt u, tay v c th ph ha theo
nhng ng tc ca h, nt mt biu cm theo ni dung. V ngn t, chng ta nn
nhc li nhng t cht quan trng, dng ting m, ting nh: d, vng , , ...
nhng thn t nh: th , tht khng, i gii i... Ta cng c th t cu hi h ni
ln cm xc v tng thut li s vic. Trnh khuyn bo nh: anh nn lm nh th
ny, nn lm nh th kia, trnh thc mc ti khng hiu ti sao anh li lm nh vy
hoc nh gi Tri , c th thi m cng phi ci nhau. c bit l khng c
thm du vo la Ti m l anh th ti cho n v mt. Khi h cn gii php, ta ch
nn t cu hi nh hng gip h t tm ra cu tr li. Ta cng khng th thay h
gii quyt vn , nu cn ta ch h tr v gip mt phn.
Bc 5: t cu hi t a gii php: Khi h cn gii php, ta ch nn t
cu hi nh hng gip h t tm ra cu tr li. Ta cng khng th thay h gii
quyt vn , nu cn ta ch h tr v gip mt phn.

14

7. Lng nghe ng cm
Trong cuc sng mi con ngi c rt nhiu tm t, tnh cm cn c chia s.
C nhng iu ch khi chia s vi ai mi thy thanh thn. Lc ny vai tr ngi
lng nghe khng phi l thu nhn thng tin hay g khc m chnh l gip cho ngi ni
vt qua nhng trc n, lo u, bn khon ca cuc sng. Vi mt thi tn trng,
ng cm, ng tin cy, ngi ni c th chia s vi ta nhng iu m h p by lu.
Qua nhng tm s, bn s dn hiu ra vn v t cu hi ngi ni c th t rt
ra c gii php hay tm c li thot cho mnh. lng nghe ng cm, hy lng
nghe m khng phn xt, hy lng nghe m khng thnh kin. iu s gip h d
dng tm s v by t quan im.
Lng nghe c ngha l trc khi nghe chng ta hy cho tm mnh lng
xung. Mt h nc ch nhn r y khi nc trong v mt h lng sng. Ngh thut
thu hiu tm l ngi khc c bt u t vic chng ta cho tm mnh tnh lng.
Khi nghe chng ta hy gt tt c nhng thnh kin, s nh gi phn xt sang mt bn
ch tm vo vic lng nghe. Kinh Pht dy lng nghe nh sau: "Ly c B Tt
Quan Th m, chng con xin hc theo hnh B Tt, bit lng tai nghe cho cuc i
bt kh. Ngi l tri tim bit nghe, bit hiu. Chng con xin tp ngi nghe vi tt c
s ch tm v thnh khn ca chng con. Chng con xin tp ngi nghe vi tm khng
thnh kin. Chng con xin tp ngi nghe m khng phn xt, khng phn ng. Chng
con nguyn tp ngi nghe hiu. Chng con xin nguyn ngi nghe chm ch c
th hiu c nhng iu ang nghe v c nhng iu khng ni. Chng con bit ch
cn lng nghe thi, chng con cng lm vi bt rt nhiu kh au ca k khc
ri.
Ch Thnh ca ngi Trung Quc (xem hnh) th hin rt su sc k nng lng
nghe, n gm cc b vng, nh, nhn, nht, tm. Ta cng nghin cu rt bi hc
nng cao hiu qu cng vic:
Vng: Tn trng
ngi ni. Coi ngi ni l thng
Nhn
.
Nh
Nh: Lc no cng
phi vnh tai ln m lng nghe.
Nht
Nhn: thu
Vng
hiu c suy ngh v cm xc
Tm
ca i tc, lng nghe c
nhng iu m i tc cha bit
cch din t, khi nghe nn nhn
Ch Thnh
vo mt v mt i tc.
- Tm: Phi tm n i tc v tm vo cu chuyn, ht lng lng
nghe. Tm l s thnh tm, lng mong mun c chia s v thu hiu.
- Nht: Tt c nhng iu trn phi ng nht kt hp.
Lng nghe l mt k nng c bn trong giao tip. Vn dng tt k nng lng
nghe s gip chng ta rt ngn khong cch n thnh cng.
IV. K nng giao tip phi ngn t
Cha ng ta dy: Hc n, hc ni, hc gi, hc m. Cc chnh tr gia, cc
din gi lun tm cho mnh mt cch thuyt phc hiu qu nht khi ng ni trc

15

cng chng bng nhng li l cu t sc bn, cht ch, mi l v rt logic. Tuy nhin
trong thc t nhiu khi kt qu giao tip li khng c nh mong i. Vy thc s
u l yu t to nn giao tip hiu qu hay c c mt bi thuyt trnh thnh cng
(v thuyt trnh cng l mt hnh thc ca giao tip)? C rt nhiu con ng, nhiu
phng php nhng khi giao tip hay thuyt trnh phn ln ngi ta thng tp trung
vo chun b ni dung m t khi chun b cho vic th hin nh th no, s dng ging
ni ra sao, ngng cu ngt im no, mt s i u khi ang trao i ... Hay
ni cch khc l s dng cc k nng phi ngn t trong giao tip.
1. Khi nim, tm quan trng v c im phi ngn t
a. Khi nim v tm quan trng ca phi ngn t
Hu thanh
Phi ngn t
Ngn t

V thanh

Ging ni (cht ging, m lng, iu b, dng v, trang phc,

cao), ting th di, ku la nt mt, nh mt, i li, mi
T ni

T vit

lm r khi nim Phi ngn t, chng ta hy phn bit vi Ngn t. Ngn t

l ni dung thng ip hoc bi thuyt trnh c cc din gi ni ra hoc vit ra. Phi
ngn t l ging ni (bao gm cc yu t nh: ng iu, cht ging, cao) v hnh
nh (bao gm nhng g ngi nhn thng ip/ thnh gi nhn thy: nt mt, dng v,
trang phc, di chuyn) khi ta thuyt trnh.
Cc nghin cu ca cc nh x hi hc cho thy, giao tip hay thuyt trnh
thnh cng ngoi yu t ni dung, ngi chuyn thng ip hay din gi cn quan tm
n vic thuyt phc ngi nghe bng ging ni, dng iu, c ch, trang phc, mt
quan st hi trng...
Khi ta truyn ti mt thng ip th hiu qu ca ngn t, ging ni v hnh nh
c th hin nh sau:
Hnh nh
55%

Ging ni
38%

Ngn t
7%

T l gia ngn t v phi ngn t l 7/93 - tc l sc nh hng ca phi ngn

t ti ngi nghe gp 13,285 (93/7) ln ni dung.
Chc hn l trc khi bc vo mt cuc hp hay hi tho quan trng, ai cng
u phi chun b bi thuyt trnh rt k lng. Chng ta dnh hng tun, hng thng,
thm ch hng nm hay nhiu nm chun b ni dung thuyt trnh. Bao nhiu tm
huyt nh vy, ti sao n khi ta ni li khng my ai ch lng nghe? Ti sao cng

16

cng mt ni dung, ngi ny ni th c c hi trng ch , v tay tn thng,

ngi khc ni li khng thuyt phc thm ch khin c hi trng ng gt?
Vn khng phi l ci g m l ni nh th no. Vn khng phi ni nh
th no m l ngi nghe cm nhn nh th no. Vn quan trng nht khng phi l
ngi nghe cm nhn nh th no m l ngi nghe s thay i nh th no.
b. c im phi ngn t
- Lun tn ti: Khi ta giao tip vi mt m ng, d ta ni hay khng ni th
phi ngn t vn lun th hin v c ngi khc ghi nhn. V d: nt mt, dng
ng, trang phc, di chuyn...
- C gi tr thng tin cao: Hai ngi khc bit v vn ha, ngn ng gp nhau
h vn c th hiu nhau qua hnh vi, c ch. Tr con cha bit ni, cha bit c, cha
bit vit vn c th cm nhn c nhng g ngi khc ni thng qua phi ngn t.
Phi ngn t gip thay th, b tr hoc nhn mnh thng ip mun truyn ti. V d:
Khi mun mt ngi li gn, ta ch cn vy tay, khng nht thit phi ni li y.
- Mang tnh quan h: Qua hnh vi c ch khi giao tip/ thuyt trnh th hin s
gn gi, thn thin gia ngi ni v ngi nghe.
- Kh hiu: Cng mt c ch nhng c hiu theo nhiu ngha khc nhau.
iu ny gy nn s lm ln trong giao tip hoc thuyt trnh.
- Chu nh hng ca vn ho: Phi ngn t chu nh hng nhiu ca vn ha.
Mt s hnh vi, c ch ph hp vi a phng ny nhng li khng ph hp a
phng khc. V d: Hnh ng gi ngn tay ci ln cao, vi Chu u, vi Bc M
c coi l nht, l khen ngi, ng nhng vi c th b coi l chi tc.
2. Chc nng ca phi ngn t
Phi ngn t c mt chc nng c bit quan trng l chc nng iu tit. C
c th ta l mt th thng nht, dng chng chc th ging ni cng chng chc, dng
lng lo th ging cng lng lo. Tay vung mnh m th ging ni cng mnh m v
ngc li.
Hy th thc hnh: ta gi c hai tay ln trn cao qu u, t t nm m tht
cht, gng cng tay v ngi. Ri, th ni tht nh nhng, tnh cm cu: Mnh yu
bn lm xem c ni c khng? Hoc, hy th lng c th, th lng tay m th h
Quyt tm, quyt tm xem ta c h c khng?
T xa ti nay ta c tng ch c u c nh hng ti c th. Thc t, c th
l mt th thng nht, tay chn ta c linh hot, thoi mi th u c mi minh mn
nhiu p li hay. Khi u ta cm thy cng thng, c bp s t ng cng li. Nu
ta bit cch th gin c bp, iu ho hi th, s cng thng hoc ni s hi s t ng
bin mt.
3. Mt s k nng giao tip phi ngn t
Tt c cc hnh vi c ch c th hin trn c th con ngi khi giao tip u
c gi l phi ngn t, tuy nhin trong giao tip hay trong thuyt trnh ta c th tm
chia lm 10 loi chnh:
a. Ging ni
Ging ni th hin nhiu c im ca ngi chuyn thng ip/ ngi thuyt
trnh. Qua ging ni ta c th nhn bit c gii tnh, tui tc, qu qun. Ging ni

17

cng th hin trnh hc vn ca ngi thuyt trnh. Tm trng quan h vi thnh gi

cng c th hin rt r qua ging ni.
- m lng: Ging ni cn phi r rng, nghe. Ging ni d to hay nh u
phi c sinh lc, c kh lc mi c sc thuyt phc. Pht trin kinh t ton cu, khi
chi th thao th cn tng lc, v thuyt trnh cng vy, phi dng c tng lc ni ch
khng ch ci ming ni. C nh vy ging ni ta mi c sinh lc thuyt phc c
thnh gi. Thm vo l cao thp, trm bng trong khi ni. Ging ni ca ta cng
ging nh mt nhc c v bi thuyt trnh l mt bn nhc. Ta chi bn nhc hay,
thnh gi s chm ch lng nghe, v tay tn thng. Nu bn nhc ca ta u u, h
s ng gt, bt lun l vn ta ni quan trng n u.
- Pht m: m vc phi chun, trn vnh r ch, khng mo ting hay nut
ch, khng nhm ln gia cc m.
- cao: Ging ni phi c lc cao, lc thp, lc y, lc ko. Vy mun ni
to, ni vang, ni c ngy khng bit mt, ta phi pht m nh th no? Nu pht m
trong c hng, ta d b bnh ngh nghip do lung hi i qua c hng lm tn thng
hng v dy thanh qun. Nu pht m ca ming (m cc c vn gi l ni u
mi cht li) ging nh ht cho, th khng th ni to, vang c. Vng pht m
ng nht l trong vm cng minh- vng gia khoang ming c cu trc ging
nh ci vm hang ng.
- Cht lng: Theo nguyn l pht m, lung hi t trong phi i ra chm vo
dy thanh qun pht ra cc nguyn m. Cc nguyn m ny kt hp vi cc ph m do
hnh dng ca li, mi, rng...to ra thnh m ni. m ny cng hng trong khoang
ming ri bn ra ngoi. Nh vy, mun pht m to, r rng th m phi n trong
khoang ming, trong vm cng minh. Cng ging nh khi chng ta ht trong hang
ng, ta thy ting vng m, vang, rn. Mun ni to, r, m mnh m, ting phi c
pht ra t gia khoang ming.
- Tc : Trong khi giao tip, tc ni hon ton ph thuc vo ngi nghe.
Vi i tng cao tui cn ni chm, nh nhng nhng khi thuyt trnh hay giao tip
vi mt m ng trc hi trng ton thanh nin cn ni ho hng, honh trng mi
thuyt phc. V vy khi giao tip hay khi thuyt trnh phi lun quan st v o c
phn ng ca ngi nghe vi cch trnh by ca ta iu chnh cho ph hp. Tm
li, tc ni b iu chnh bi tm ca ngi ni hay chnh l s trao i, chia s v
biu hin, phn ng ca ngi nghe. Cng nh khi rt nc, vi ci cc to, ta rt khc,
vi cc nh, ta rt khc. Quan trng nht ca ngi ni khi giao tip hay khi thuyt
trnh l phi ph hp vi ni dung, hon cnh v i tng.
- im dng: Vn ni khc vn vit, vi vn vit, chng ta c th c on
trn, on di, xem du phy, du chm cu hiu ngi vit nh ni g. Nhng
vi vn ni, cng mt cu nhng cch ni khc nhau dn n cch hiu khc nhau.
Chng hn, cu: ng gi i nhanh qu, nu ta c im dng ng gi i nhanh
qu th c ngha l mt ngi gi i nhanh chng. Cn nu ta c im dng ng
gi... i nhanh qu vi v ngc nhin c ngha l mt ng gi i b nhanh hn mc
bnh thng. Vn im dng nhng kt hp vi s xung ging luyn tic th li
c ngha l mt ng ga cht rt t ngt.

18

- im nhn: C hai loi nhn mnh. Loi th nht l trng ngha l ko

di m lng ra. Loi th hai l cng ngha l tp trung
nng lng vo mt t ng no mt cch mnh m dt
khot. V d: Cu Ai bo anh mua cam cho ti? c hiu
theo nhiu cch. V cch hiu hon ton ph thuc vo
im nhn vo v tr no trn cu .
- Phn nhp: Trong mt bn nhc c nhng khi phi
dng li mt nhp, c nhng khi phi dn dp, li c lc nhp
nhng khoan thai. Quan trng nht l khi ni ta phi nhn
mnh vo nhng t cht nht trong mt cu, hoc nhng cu
cht nht trong mt on. iu s gip ngi nghe d
dng hnh dung v bt hn.
b. Dng iu v c ch
- Nht dng, nh da, th ba nt mt. Hai mi giy
u tin khi gp mt, ta gy n tng vi ngi nghe bng
hnh nh ta xut hin. ng t xa th ch nhn thy dng, do
dng iu, c ch l ci thu ht u tin v l yu t u
tin thnh gi nh gi v ta. Dng iu chng chc ng
hong th gy s knh trng t nhin, cn ngc li s gy c
cm.
- Thng thng bn nng con ngi khi s hi s tm ch da. Ta cng vy,
ng tc thng xuyn hay gp nht ca ngi thuyt trnh l ta vo bn. Nhng
xng sng mi l ci c th. Ta ta vo bn, tng thoi mi nhng thc ra rt
mi v cn lm g p cc c quan pht m khin ging ni khng mnh m, vang xa.
- Dng ng l mt loi ngn ng ca c th, n mang tnh minh ho v iu
tit. Khi ta ni ho hng, thuyt phc ngi khc th dng phi vng chi, nng ng.
iu quan trng nht ca dng ng trong thuyt trnh l qua th hin c s
nng ng v nhit tnh ca ngi thuyt trnh. C th con ngi l mt th thng
nht. Nu ta coi c th l mt khi thng nht th trong ngi nh c th , dng l b
khung, l cu trc ca ngi nh. Mun c c th do dai th u tin l dng phi do.
Nu ci khung cng th tng th khng th mm mi uyn chuyn c.
- Thng thng khi giao tip vi mt m ng hay khi thuyt trnh ta thng
hay mt bnh tnh, khi cng thng nh vy th cc c bp u cng li, lc ngi
thuyt trnh ng nh tri trng, ng nh chn chn mt ch. Ti sao nh vy? V
ta ng tr trn c hai chn. ng tr hai chn th d mi v kh di chuyn c. B
quyt ca dng iu uyn chuyn, nng ng l ng tr trn chn trc v dn 80%
trng lng c th vo chn tr, v phi i chn lin tc. Dng c uyn chuyn l do
hng v chn ta linh hot. Nguyn tc c bn nht ca thuyt trnh hay khi giao tip l:
nu ta khng quan tm ti ngi nghe, h s khng quan tm ti ta. Nu ng yn mt
ch, ta khng th quan st bao qut hi trng c. Khi ta ng tr trn mt chn th
mt n mi c th dt c ngi, ta nhn theo hng no, chn mi xoay theo hng
th ta s d dng quan st hn. Lun nh rng: Nht dng, nh da, th ba nt mt,
vn s khi u nan. n tng ban u ca ngi thuyt trnh l dng.
c. Trang phc
- Khi ta ng xa thnh gi th ci u tin h thy l dng ng. Khi li gn,
thnh gi s thy trang phc ta mc. Gn n bng n d, l n o n qun, thnh gi

19

s c ngay n tng ban u v ta thng qua dng ng v trang phc. Thng qua
trang phc, chng ta bit c a v x hi, kh nng kinh t, v chun mc o c
cng nh thm m c nhn ca tng ngi. Nu trang phc khng ph hp th s to
s kh chu v mt t tin cho chnh ngi ni.
- Tt nht khi thuyt trnh ta nn chn l phc. Vi nam th l phc l Comple;
vi n l o di, Vest hoc Vy ngn. Ngy nay xu hng chung ca trang phc l
n gin nhng c mt s lu ta phi bit khi chn trang phc. Nam gii khi mc
Comple phi c Caravat, n gii khi mc o di phi c Trang sc. Nu thiu
nhng th th b trang phc ca chng ta d p hay t tin n u vn cha
c gi l l phc.
- iu quan trng khi chn trang phc l chng ta phi mc sang hn thnh gi
mt bc. Ti sao li nh vy? Th nht, l by t s tn trng thnh gi v cng l
to s tn trng cho chnh mnh. Th hai, nu ta n mt hi trng m thnh gi
mc thoi mi th ta c th b bt ra nhng nu hi trng mc ton l phc th ta
ly g m mc thm vo? Ch nn mc sang hn mt bc. Nu sang qu so vi thnh
gi th s to khong cch gia ngi thuyt trnh vi thnh gi, kh li ko c s
ng cm ca thnh gi.
- Mt nguyn tc na v cng quan trng m chng ta khng th b qua, l:
kim tra trang phc. Trc khi gp g giao tip vi i tc hay trc khi thuyt trnh ta
nn xem li u tc, chnh trang t trn xung di, ng trc ng sau. Cn thn
khng bao gi tha, khng ai dm chc l mt b ngoi hon ho khi ta bc ra khi
nh li c gi nguyn cho ti gi giao tip hay thuyt trnh. S xut c th xy ra
bt c lc no. Hy lun lun nh rng: Khng c c hi th hai gy li n tng
ban u. Hy chun b ta ra mt thnh gi vi mt s t tin v gy n tng tt
nht.
d. Nt mt
Khi giao tip vi mt m ng, ngi thuyt trnh cng nh ngi din vin,
u l ngi xut hin trc cng chng. Tt nhin khi giao tip hay trong thuyt trnh
khng yu cu ta phi xinh p hoc ngoi hnh hon ho nh din vin, nhng b
ngoi nhn vo phi gy c thin cm. Ta nn gi cho mnh khun mt thoi mi,
thn thin v ti ci. Nhng quan trng nht ca khun mt l biu cm. My o
c trn khun mt ca chng ta th hin 250.000 cm xc. Trong mt cuc giao tip
hay trong cng mt bi ni khi thuyt trnh, ta khng ch th hin mt cht ging hay
mt nt mt, vi ni dung din t khc nhau s biu cm ca khun mt cng phi
khc nhau. Khun mt ta phi thay i c theo ni dung thng ip cn chuyn ti.
Thng trong cc hi ngh, hi tho hay cc bui hp, khun mt s kh nghim tc,
tuy nhin s chng vn g nu ta thm mt cht hi hc, thoi mi. Mt cng
thng, ging ni s cng thng, mt thoi mi t nhin, ging ni s vui ti thoi mi.
. Mt
- Mt biu hin rt nhiu cm xc, suy ngh khc nhau. Trong giao tip hay
thuyt trnh th mt li cng v cng quan trng. Theo thng k, mt ta thu nhn n
75% lng thng tin hng ngy.
Nhn
75%

20
Nm
3%

Ngi
4%

Chm
6%

Nghe
12%

- Quan st i tc khi giao tip vi mt m ng hay trong hi trng khi

thuyt trnh s gip din gi iu tit bi ni. V ngi nghe ging nh ci gng ca
ngi ni. Nu ta ni cng thng, ngi nghe s cm thy cng thng theo ta, v
ngc li. nh mt ca ngi chuyn thng ip hay ngi thuyt trnh c nh hng
ln ti tm trng, thi thnh gi. Khch l ngi khc bng nh mt, trn p ngi
khc cng bng nh mt, to nim tin cho ngi nghe cng bng nh mt.
- Ngi chuyn thng ip hay ngi thuyt trnh khi ng trc thnh gi gp
rt nhiu kh khn trong vic quan st thnh gi nh nh n chiu ln sn khu, hi
trng, mc d i lc khng quan st thy nhng ta vn phi nhn. Ta khng nhn r
thnh gi nhng mi hnh vi, thi , biu hin ca ta u c thnh gi . Ngi
chuyn thng ip hay ngi thuyt trnh lun phi nh mt nguyn tc Ta khng
quan tm n thnh gi, thnh gi s khng quan tm n vic ta ang ni ci g
- Lin tc quan st gip din gi iu chnh c li ni/ bi ni ca mnh. Khi
giao tip hay thuyt trnh, nhn biu hin ca thnh gi ta c th bit c c s ch
tm ca thnh gi cng nh o lng c mc thnh cng ca cuc giao tip hay
ca bi ni kp thi iu chnh. Thy mt thnh gi chm ch lng nghe, ta bit
c ni dung giao tip/ bi ni ca ta ang cun ht ngi nghe. Trong trng hp
ny, nu thnh gi tht s chm ch v tham gia t cu hi, ta c th ni k hn, su
hn mc d y ch l nhng ph trong bi ni ca mnh. Ngc li, mc d ta ang
ni nhng ni dung ct li ca bi ni nhng quan st thy thnh gi khng ch tm,
mt nhn i ch khc hoc bt u ni chuyn ring th nu cn ta iu chnh ngay ni
dung bi ni v c th vn ta ang cp thnh gi khng hng th hoc bit. Bi
thuyt trnh thnh cng khi m bo nguyn tc Ni ci thnh gi cn ch khng phi
ni ci mnh c.
- Khi giao tip trong hi trng, mt cch quan st hiu qu l chia hi
trng thnh cc nhm, gip ngi ni quan tm c ti tng thnh gi trong hi
trng v thnh gi cng c cm gic ang c quan tm. Mi mt ta dng trn mt
nhm, hoc mt c nhn no .
- Thng thng vi nhng hi trng rt ln, khng th nhn ht mi ngi
c, ta phi chia hi trng thnh nhng khu vc nh hn. Trong mi khu vc nh,
ta nhn mt ngi. Sau khi ni ht mt ta chuyn sang nhm tip theo. Khi qut li
mi nhm, ta nhn sang ngi bn cnh, nh vy l s nhn ht c c hi trng.
nhn ht cc gc khng b st, ta nhn theo hnh ch M v ch W nh di y:

21

- c bit ch l, mc d, phi quan tm khp mi ngi trong hi trng,

nhng mt khng c o nhanh. Cng ging nh ging ni, dng iu, mt cng phi
c im dng. Vi mi ta phi dng mt mt ln ging nh khi tm s vy.
e. Tay
- phn trn ta bit, lng thng tin c thu nhn qua mt l 75%, v qua
tai ch l 12%, lng dy thn kinh t mt ln no nhiu gp 25 ln lng dy thn
kinh t tai ln no.V vy, thnh gi s d thuyt phc v chm ch hn ti bi ni ca
ta khi c nhiu hnh nh, dn chng c th.
- Con ngi thng b thu ht bi hnh nh, s chuyn ng nhiu hn l li
ni, y cng chnh l tp tnh ng vt ca con ngi l phn x vi hnh vi nhanh
hn vi li ni. Khi i sang ng, nu ta ku ln xe i, ng m nh th xe vn c
lao vo vo qua mt. Nhng khi ta gi tay ln thi l li xe s bit m nhng ng
cho ta. Do , mun thu ht c s ch ca thnh gi, chuyn ng c th ca ta
phi cng linh hot, nng ng. M trn c th ngi, i tay l ni linh hot nht. Hai
dn tc khc bit ngn ng, nhng ngi khim thnh khng ni c vn c th trao
i thng tin bng c ng tay. Th mi bit bn tay c th din t nhiu ng tc
n th no.
- Tc ng xa c cu: Giu hai con mt, kh hai bn tay. Bn tay quan trng
l th nhng khi thuyt trnh, ta thng hay thy tay chn tha thi, nhiu ngi
khng bit giu tay vo u. l do ta cha bit cch vung tay th no cho hp l.
Thc t nu ta bit cch vung tay, bn tay s l v kh li hi trong thuyt trnh v n
gip b tr li ni. Hn na khi bn tay vung, trng tm c th s hng v pha
trc, dng ca ta s c xu th hng v pha thnh gi by t s thn thin.
- Nguyn tc trong c khi thuyt trnh v giao tip l phi lun tay trong
khong t trn tht lng ti di cm. Nu ta vung tay cao qu, tay s che mt mt,
lm cho m thanh ta pht ra khng r. Nu tay vung thp qu, nhng ngi ngi xa s
khng nhn thy tay ta. tay trong khong t tht lng ti di cm ta s vung thoi
mi nht, thun li nht trong giao tip v trng cng t nhin nht. Khi tay vung, lun
nh rng vung trong ra, di ln - c ngha l a tay hng t trong ra ngoi, v
hng t di ln. Tng tng ging ht nh ta ang bng mt chic khay khi i bn
hng vy, lun nng niu tn trng khch hng. Ta cng nn ch lun nga tay v cc
ngn tay khp li. Lng bn tay nga by t s mong i, thu thp kin, ngc li
th hm nn, dn p thnh gi. Cc ngn tay khp by t s nghim tc, ngn tay
m mang li cm gic thiu sinh lc, thiu nhit tnh, cm gic ta ang v vt, co cu
ci g t bn ngoi vo. Trong qu trnh thuyt trnh, ta cng nn ch lin tc i
tay to s khc bit. Vung tay th tt, nhng vung mi mt tay th chng khc no cho
thuyn mt mi. Ni hai l phi vung hai tay khc nhau ngi nghe d khng ch
cng c th cm nhn r rng y l hai ni dung hon ton khc nhau.
Mt s iu nn trnh khi s dng tay trong giao tip:

22

+ Khoanh tay: to s xa cch, phng th. Tm l hc phn tch rng con ngi
lun c xu hng t bo v mnh vi cc tc ng xu bn ngoi. Tr con thng
xuyn np sau vy m mi khi s hi. Ln ln, hnh ng np ca n bin i
thnh ng tc khoanh tay: t to ro cn mt cch v hnh cho mnh. Mt ngi
khoanh tay ngha l h cha ci m, ang d xt.
+ Cho tay vo ti qun: Mang li cm gic knh kiu, thiu ho nhp (n ng
hay mc phi).
+ Tr tay: Khng ai thch b tr tay vo mt v vy khi thuyt trnh chng ta
cng khng nn ch tay vo thnh gi.
+ Cm bt hay que ch: Trnh v khi cm bt trn tay, bn tay ca ta s khng
th vung linh hot t nhin c. Hn na, cm vt trn tay ta cng s rt d vung
n theo tay vung.
- Tay l b phn linh hot nht, th hin nhiu thng ip v hnh nht, do ,
cc ng tc v tay phi c tp rt k. Trong nn vn ho ng chng ta, khi ni
t vung tay. Nu vung tay nhiu thng b coi l khng khim tn, khng l php. Tuy
nhin, ngy nay khi hi nhp quc t, chng ta cng phi thay i cho ph hp.
- S dng phi ngn t, tay cn gip din gi din t cm xc ni tm mt cch
d dng, gip iu tit ging ni c sc nt r dng, gy . Vi nhng on vn cn
nhn cu, dng ta vung tay dt khot. Tay chc chn ging chc chn, tay lng lo
ging lng lo.
f. ng chm
- ng chm trong thuyt trnh, giao tip trc tip gia ngi ni v ngi
nghe ch yu thng qua ci bt tay. Bt tay by t s thn thin, nng nhit, qua
mi quan h gia hai ngi s gn gi hn. Thng thng khi bt tay, hai lng bn tay
nn p vo nhau, hai ngn ci an cho, bp va mnh v c th lc nh. Bt tay l
php lch s ti thiu, nhng trn thc t ngi thuyt trnh i khi v qu ch ti
chun b ni dung ni m qun mt bc c bn ny. C ba thi im phi bt tay lm
quen vi thnh gi:
- Trc khi giao tip hay thuyt trnh: Cho, n tip thnh gi, lm quen, tranh
th s ng h t h - c bit vi trng hp ta thuyt trnh vi cc i tng ln u
gp.
- Trong khi giao tip hay thuyt trnh: Tip tc giao lu tht cht mi quan h,
hi cm nhn ca thnh gi c iu chnh thch hp cho bi ni.
- Sau khi i thoi trong giao tip hay sau khi thuyt trnh: Cm n thnh gi
lng nghe, to n tng tt cho h trc khi ra v.
g. Di chuyn
- Trong khi nghe thuyt trnh, ti sao nghe nhiu khi khng ch thm ch cn
cm gic bun ng. C phi do ta mt mi, v nghe qu nhiu kin thc khng. xin
tha rng khng phi. a s trng hp mt mi l do mt mi ch khng phi do ci
u lm vic qu nhiu. Hy th tp trung nhn vo mt im trong vng 5 pht, ta s
thy mi mt. Nhiu khi thnh gi mt mi thm ch bun ng khng phi v bi ni
km hp dn m mt phn thnh gi c bui ch nhn c mt im khin mt mi. Vy
th ngi thuyt trnh trc hi trng khng nn ng mt ch. Trong thuyt trnh, k
nht l n iu, nhm chn. Hy lin tc di chuyn to nhng gc nhn, gc nghe mi

23

cho thnh gi. Nu ta ng im mt ch (nht l ng sau ci bc), c th tt s cng

nhc, ging ni u u.
- Cch di chuyn: n gin nht l ta nn di chuyn theo hnh tam gic: o
sang hai cnh ca hi trng, quan tm ti gc phi, gc tri, li li ni vi c hi
trng, ht c hi trng v pha mnh, tin ln to khong cch gn gi vi thnh gi.
Khi di chuyn, tc bc ca ta cng ging nh ging ni. Nu bc chn
mnh m th ging ni nhanh v mnh m, ngc li, bc chn nh nhng, ging ni
cng nh nhng, khoan thai.Vy khi thuyt trnh, tc di chuyn khng ch ph
thuc vo ni dung cu t hay tnh cht ca on vn m nhanh hay chm ph
thuc vo thnh gi. Nu giao tip trong hi trng dnh cho thanh nin, din gi cn
di chuyn nhanh, mnh, dt khot to s mnh m, nng ng. Nu giao tip trong bi
ni nhng i vi hi trng c s thnh gi cao tui s khin thnh gi khng bt nhp
kp vi bi ni. Di chuyn trong hi trng khng ch c tnh t khi ta bt u ni
trn hi trng m bt u t khi ta c gii thiu, khi hi trng bt u
chuyn s ch ti din gi. Ngi thuyt trnh c th tnh trong khong 7 bc trc
khi ta ln n hi trng. y l khong cch thnh gi bt u tp trung ch n
din gi, do phi chun b phong thi, b ngoi to n tng ri. Ngi thuyt
trnh cng ging din vin trn sn khu: l ci mi giy ra khi cnh g l bt u
phi din, cn mt ci gt giy sau cnh g vn tip tc phi din. Thnh gi cn ch
ngha l ta cn phi chinh phc.
h. Mi
- Mi hng c th tc ng ti hiu qu lm vic ca no. Nht c mt cng
ty th nghim vo nhng gi nht nh cho nhn vin ca h ngi nhng mi nht
nh, kt qu cho thy hiu qu cng vic tng ng k. Mi hng yu thch c th
lm cho no chng ta hng phn, lm vic tt hn. Ngc li, mt mi kh chu nu
to ra t mt ngi s khin nhng nhng i tng giao tip nh gi khng tt,
thm ch l xa lnh ta. Mi kh chu trong hi trng c th gy mt tp trung, to nn
tm l khng thoi mi cho thnh gi v gy s mt t tin cho chnh din gi khi xut
hin trc cng chng.
- Vi thi tit nng nc nh ma h nc ta, m hi d lm pht sinh nhng
mi kh chu trn c th. Thng thng ta khng th nhn bit mi ca chnh mnh;
hy ngn nga trng hp . Vi n gii thng dng nc hoa cng phi lu
chn mi hng ph hp. Khi giao tip hay thuyt trnh, c ngi mt mi hng
yu thch s lm ta rt phn khch.
i. Khong cch
Trong giao tip ni chung v trong thuyt trnh ni ring, khong cch gia ta
v thnh gi th hin mi quan tm, quan h. Vi mi mi quan h khc nhau, ngi ta
c xu hng chn khong cch khc nhau. Trn l thuyt, khong cch c quy nh
nh sau:
Thn thin < 1m
Ring t < 1,5m
X giao < 4m
Cng cng > 4m
Nhng trn thc t, khong cch c nh lng ch yu da trn ci bt tay.
Trong quan h x giao, hai ngi ng cch xa nhau va mt tm tay bt. Khong

24

cch mang li mt khng gian va cho mi ngi ng thoi mi, khi vung tay
khng chm phi nhau, v mt ngi th ba c th i qua gia hai ngi. Cn khi ta
ng ni ni cng cng, tu thuc vo m ng m ta chn cho mnh khong cch
ph hp. m ng cng ln, ta cng phi ng cch xa c th bao qut ht c hi
trng. Mt nguyn tc chung nht l ta phi ng trung tm ca hi trng, ni m
tt c mi ngi u c th nhn thy bn, ng thi l ni gn gi nht vi thnh gi
m ta c th. Hy lun c gng rt ngn khong cch gia ta v thnh gi. Trong
nhng trng hp vi nhng hi trng rt di, nu c th, trong qu trnh thuyt trnh
nn di chuyn su vo trong hi trng, quan tm ti nhng ngi ng sau. Cng
ng gn thnh gi, ta cng c kh nng nh hng ti h nhiu hn. Tuy nhin
khong cch gn nht m ta c th to nn trong trng hp thnh gi ang ngi v ta
ang ng l khong t 1,2 mt cho ti 1,5 mt. Khong cch ny cho php tm mt
ca ta v ngi i din ngang nhau; h s khng phi ngc ln nhn bn. Nu ta
thp, c th di chuyn li gn hn v ngc li.
Tm li, c th chng ta ging nh mt nhc
c. chic nhc c pht ra nhng m thanh hay,
tng b phn trn cy n phi rung ln, phi
ngn nga ho cng mt nhp. Mun ni hay th phi
ni bng c ngi, ni bng tng lc: nt mt ni,
dng i ni, trang phc ni, tay ni, tng ng gn
th tht u ni. Trong trit t ting Trung Hoa, ch
Tr c cu thnh t ch Tm di, v ch
S trn. C ngha l, khi thuyt trnh, mun thay
i ch ngi nghe th ci Tm l nn tng, trn
c s mi thay i n ci Tr ngi nghe. Ni
Ch Tr
bng c ngi, lc no cng nhit tnh, lc no cng
tng lc, am m, l b quyt thnh cng ca thuyt trnh.
V. B quyt thnh cng trong giao tip:
Di y l 20 li khuyn rt ra t cuc kho st trn Wall Street Jounal ca
hn 2000 nh tuyn dng.
1/ ng phn nn: 80% nhng ngi phi nghe bn phn nn s khng quan
tm bn ni g. Nh vy, phn nn chng em li li lc g. ng phn ng tiu cc
trc mi kh khn, tt nht hy tm cch gii quyt vn .
2/ Ci tht nhiu: Lun ti ci trong giao tip s to c nim tin vi i
tc v bn cng s nhn c thi ti ci p li ca i tc.
3/ Hy lng nghe tht s v chn tnh: Trong giao tip, nu i tc pht hin
bn ang gi v lng nghe h, mi n lc ca bn trong trao i vi ngi s tht
bi.
4/ Hy khin h ngh h quan trng: Nu bn t ra qu h, cho h thy h ng
qu bit chng no th h s rt thch hp tc vi bn.
5/ Th hin lng bit n ca bn: C mt cch rt d lm cho i tc, sp v
ng nghip vui v, l th hin lng bit n ca bn i vi h. Hy cho h thy
rng, nu khng c h, bn kh c c thnh cng ny. Hy bit cm n c nhng
ngi lm cng tc phc v vn phng, cm n c nhng ngi lm dn dp v sinh
trong cng s ca bn.

25

6/ Hy ni v s thch ca h: Ci TI khin mi ngi thch ni v bn thn

mnh. V vy, to s thn thin vi i tc trong giao tip, hy hiu v ni n s
thch ca h. Tuy nhin, ngay c khi ni v s thch ca h, phi quan st thi ca
i tc c cch ng x cho ph hp. Nu thy h hng ng ngha l bn to
c s thn thin. Nu h khng phn ng th c th h ang d chng hoc h kh
tnh, ch mun ni n cng vic, l lc bn nn dng vic ni v s thch ca h.
7/ Hy ghi nh tng ci tn: Ci tn ca i tc l t ng ngt ngo nht m
ngi ta mun nghe khi bn ni chuyn vi h. Nu bn trt qun n, hy thay bng
nhng t ngt ngo khc: Cho anh, may m c anh gip ti hon thnh cng vic
,.
8/ Hy sinh v ngi khc: Hy sinh li ch ca mnh v li ch ca ngi khc l
cch h nh n bn v sn sng gip bn khi bn gp kh khn. Hy tt bng
v nhit tnh vi ngi khc trc, ng ch i ngi khc lm iu tt vi mnh
trc.
9/ Dng nhng cu bng a lm gim gi tr bn thn: ng ngi t chc qu
mnh. Trong mt th gii mi ngi lun ngh mnh quan trng th nhng cu bng
a t lm gim gi tr ca bn ngay tc khc c th khin bn tr nn thu ht. Ch
nho nhng khuyt im ca mnh l cch tha nhn n nh nhng nht, nhng li
khng lm ngi khc b sc. Sp cng chng my quan tm ti nhng li t tro
ca nhn vin.
10/ To s tng ng: Nu bn v i tc c nhng im tng ng nh
cng qu, cng c con nh, cng s thch, cng quan tm ti chnh tr, Trong giao
tip nu bn bit s dng s tng ng , t khc mi quan h gia hai ngi tr
nn khng kht hn, cuc giao tip cng nh th s tr ln tt p hn.
11/ To s th gin thn mt: Khi cuc ni chuyn c v cng thng, c th
mi h mt ly tr nng, hoc kho lo gi nhng cu chuyn vui v, l cch h
ha i tc, gip h nhn nhn bn gn gi hn.
12/ Hy ni v li ca chnh mnh trc khi cp n li ca ngi khc:
Nhn li v mnh trc l hnh vi vn minh, d lm cho ngi khc tha th nht.
13/ ng bo th: Hu ht mi ngi hay mi i tc trong giao tip u ght
lm vic/ trao i vi ngi lun cho rng kin ca mnh l ti cao.
14/ Xin li: Ti sai ri; Ti xin li hoc Hy b qua cho ti nh l nhng
cu khng qu kh ni. Khng nn n ai mt li xin li, ngi ta s nh gi bn l
khng bit cch c x v khng mun hp tc vi bn.
15/ Khng ni chuyn phim khi bn cng vic: l cch bn ngm khng
nh rng: Ti l mt ngi chuyn nghip, lm ra lm, chi ra chi.
16/ ng ngt li ngi khc v cng khng bao gi ct t suy ngh ca h:
Ngt li hoc ct t suy ngh ca ngi khc trong giao tip s lm h tc gin. Nu
bn tng c hnh vi , hy c li li khuyn th 3 trn nh.
17/ Khng bao gi ni Bn sai ri: C nhiu cch ni v li ca mt
ngi, nhng mt cu ph nhn thng thng nh vy c th s lm hng c cuc giao
tip.
18/ ng tr chuyn/ trao i khi ang gin: Lc gin, hu ht chng ta kh
lm ch c li ni v kh trnh by c quan im ca mnh. Tng t nh vy,
ng n gp g v lm phin ngi khc khi h ang khng vui.

26

19/ Hy t kim tra thi quen: Cng nh bt c qu trnh t trau di no khc,

bn cn thng xuyn t kim tra v cch bn i x vi ngi khc v tm cch ci
thin nhng im yu ca bn. l mt cch bn ngy cng nng cao hiu qu
giao tip ca mnh.
20/ Tp luyn lm tt nhng li khuyn trn y: S khng c con ng tt,
khng c cch no nhng mo trn c th t nhin n vi bn. Ch c tp luyn
lm tt nhng li khuyn trn th bn mi tr nn hon ho trong giao tip./.

27