Professional Documents
Culture Documents
Dien Hoa Ly Thuyet - Se
Dien Hoa Ly Thuyet - Se
Dien Hoa Ly Thuyet - Se
BAI GIANG
IN HA L THUYT
CHNG I :
He thc nay co the kiem tra bang thc nghiem v hieu the volta gia
cac pha co the o c.
. S lien he gia the Volta va ien the ien cc :
Bc nhay ien the nay sinh gia cac pha ngha la gia cac iem
trong kim loai va trong dung dch goi la ien the ien cc tuyet oi.
Hien nay ta khong o c ien the ien cc tuyet oi. Do o danh t
ien the ien cc tha nhan la e ch sc ien ong cua 1 pha gom ien cc
a cho va ien cc hyro trang thai tieu chuan ngha la khi a H 3O + = 1 va
(I)
Ta xet s lien he gia the volta va ien the ien cc, tc la xet s
lien he gia the volta va sc ien ong E cua pin tren.
Gia s kim loai 1 la Pt nhung trong dung dch L1 cha ion H3O+ vi
a H O + = 1 va PH 2 = 1amt, con 2 la kim loai nhung trong dung dch L2 cha ion
3
2'
Ta co the viet :
E = 2 - 2 = i,i + 1 hay viet mot cach khac
Hnh 2
:
E = 2,L 2 + L 2 ,L 1 + L 1 ,1 + 1,2
= ( 2,L 2 2) (1,L 1 - 1) + L 2 , L 1 .
L 1 ,L 2 la th khuyech tan gia L1 va L2. Thn L 1 ,L 2 nho , bo
qua.
E = (2,L 2 2) (1,L 1 - 1)
=0
4
F : So Faraday
: The ben trong (the Galvani)
Zi : Gia tr ai so cua ien tch. oi vi cac phan t khong tch
ien Zi = 0
2. S dung phng phap nhiet ong e nghien cu lp kep:
a. Thuyet Gui - Sapman:
Theo Hemtholtz th lp ien tch kep co the hnh dung nh mot tu
ien phang song song. Pha dung dch ch co mot lp ion day ac ep sat vao
ien cc con pha ien cc co mot lp ien tch trai dau.
S o cau tao
Bien thien ien the theo khoang cach
kieu Helmtholtz
Mau ien tch kep cua Helmtholtz con qua gian n. No khong giai
thch c mot so hien tng nh :
- ien dung cua lp kep phu thuoc vao nong o chat ien giai va ien
the ien cc.
- Co ton tai mot the ien ong nho hn M la trai dau vi M.
aM=10
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
-
1
l1
Trong o :
i
lp kep,
i s : The ien hoa cua cac ion o trong lp kep va trong the
= ios+ RT ln Cis + Zi F s
Trong o :
Ci, Cis : la nong o cua ion trong lp ien tch kep va trong the tch
dung dch.
ien the s tha nhan bang khong, x la khoang cach en ien cc.
Do o co the viet :
i lp kep = io + RTlnCi + Zi F = ios + RT ln Cis
Gan ung coi : Io = ios ta co the viet :
RT ln
Ci
= - ZiF
Ci S
ln
Ci
= - Zi F
S
Ci
RT
Ci
at f = F ta co : ln S = Zif
Ci
RT
Ci
Do o : S = e -Zif rut ra : Ci = Cis.e-Zif
Ci
Phng trnh tren cho biet qui luat phan bo ion trong dung dch va
trong lp ien tch kep.
Theo Gui-Sapman ien tch khuyech tan tong cong phan bo pha
dung dch di tac dung cua lc tnh ien va chuyen ong nhiet tai x = 0 la :
DRTCi S
q = -2
2
1/ 2
Sh
Zf 0
2
qkt
M
DZ 2 F 2 Ci S
=
2RT
1/ 2
cosh
zf M
2
T cong thc tren ta thay ien dung cua lp kep phu thuoc vao nong
o chat ien giai va ien the ien cc. ieu nay thuyet Hemtholzt khong giai
thch c.
b. Ly thuyet Stern
Trong ly thuyet Gui- Sapman cac ion coi nh cac ien tch iem co
the tiep can ien cc en mot khoang cach nho bao nhieu cung c. Nhng
trong thc te th cac ion eu co kch thc xac nh nen theo Stern th cac ion
ch co the tiep can ien cc en mot mat phang tiep can cc ai nao o. Mat
phang nay la chung cho ca Cation va anion. Nh vay lp ien tch kep chia
lam 2 khu vc :
- Lp day ac nam gia mat phang ien cc va mat phang tiep can cc
ai. Ta goi la lp Helmtholtz hay la lp ben trong.
- Lp khuech tan trai rong t mat phang tiep can cc ai vao sau trong
dung dch.
Stern thay can phai phan biet hai mau lp ien tch kep.
Mau Stern khong co hap phu
ion
8+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
6+
10 - + 2 +
+
+
-
12 - + 6 +
x1
x
1
q1 = 2FCi d
+ + 1 F
RT
+ 1F
RT
-e
+- : Bien thien the nang khi chuyen mot phan t vat chat t gia
dung dch en be mat ien cc khi 1 = 0.
q2 = -2
DRT S
Ci
2
Sh
f1
2
c. Thuyet Grahame :
Gahame gia thuyet rang khi khong co hap phu ac biet cac ion th q1
= 0 do o qM = -q2.
e gia thuyet phu hp vi mo hnh cua lp kep Grahame a ra khai
niem hai mat phang tiep can cc ai. Trung tam cua cac ion b hap phu co
the en sat be mat ien cc hn va cach ien cc mot khoang bang x1. x1 la
khoang cach tiep can cc ai, mat phang qua x1 va song song vi ien cc
c goi la mat phang Helmtholtz ben trong. ien the tai mat phang ay so
vi dung dch ky hieu la I. Mat khac ion tham gia vao chuyen ong nhiet va
8
tao thanh lp khuech tan khong the tiep can en ien cc gan hn mot
khoang x = x2. Mat phang qua x2 va song song vi ien cc c goi la mat
phang Helmtholtz ngoai, ien the tai mat phang o ky hieu la o.
Mat phang ben trong va ben ngoai khac
nhau khong phai ch khoang cach ien cc.
0
Mat phang ben trong la mot lp ion nam trong
<
<
I'
I
Calomen
Xet s o di ay :
i ,
= i , + i e
d = i , d i , i , d i , i ei , d i ei , d
Lng Zie i co the coi nh la ien tch trong pha va trong o ien
t va ion Hg+ la cac cau t i mang ien trong pha va ion chat ien giai la
cau t mang ien trong pha .
10
Vay :
qi,
= i ei ,
qi,
= i ei ,
(5)
Neu nh
E i , ,T ,P
Hay : -
(6)
qM la ien tch d tren be mat kim loai ien cc. Phng trnh (6) goi la
phng trnh Lpman.
. ng cong mao quan :
Thanh lap ng cong mao quan:
T phng trnh (6) ta thay rang ien tch be mat ien cc T, P kh6ng oi
co the tnh theo phng trnh Lpman :
E i , ,T ,P
qM = -
Phng trnh Lpman chng minh rang co the tm c ien tch tao
thanh moi pha cua be mat phan chia pha bang cach xac nh o doc cua
ng cong bieu dien s phu thuoc sc cang be mat vao ien the E (hnh
ve).
Phng trnh Lpman co the dung cho he thong co ien so sanh bat ky
ch can thanh phan cua he khong oi.
Phng trnh Lpman cho thay s khac nhau c ban gia ien cc
phan cc ly tng va ien cc khong phan cc ly tng v sc ien ong cua
he thong khong phan cc ly tng phu thuoc vao T,P va nong o cac cau t
nen khong the thay oi E khi T, P va thanh phan dung dch khong thay oi
nh thay phng trnh Lpman. V vay phng trnh Lpman ch dung cho
ien cc phan cc ly tng.
11
12
- Khac vi anion cac Cation vo c hap phu yeu (tr Tl+). con cac
Cation hu c hap phu manh len be mat Hg. V du : Cac Cation
[(CH3)4 N]+, [(C2H5)4N]+, [(C4H9)4N]+. Cac Cation hap phu tren be
mat tch ien am va tang len khi tang ien tch am be mat. Khi ien
tch be mat u dng cac cation b nha ra.
KOH
420
400
NaCl
380
360 KCNS KI
340
320
300
280
260
240
220
Na2 SO4
+
[(C4 H9)4 N]
-E
-E
2d 2
qM
D
Lp kep co the coi nh mot tu ien, mot ban cua no la be mat kim
loai tch ien con be mat kia la lp ion trai dau nam cach be mat ien cc
mot khoang d bang ban knh cua ion a b solrat hoa.
Trong trng hp lp kep ch co lp day ac ma khong co lp khuech
tan th 1 = 0, khi ay ta co :
C=
q dc
D
=
dc
4d
Trong o :
C : ien dung cua 1cm2 be mat
q /c :Mat o ien tch tren be mat kim loai
D : Hang so ien moi
d : Khoang cach gia cac ban cua tu ien.
Vi tu ien thng gom hai ban kim loai trong o q/c va d la hang so th
ien dung tch phan xac nh theo cong thc tren trung vi ien dung vi phan
:
C=
dq
d
C lk
~
c
i1
z2
b
i
C
d
i3
z3
Rx
Cphu
C k-a
S o tng ng cua bnh ien phan
Trong o :
CX : ien dung cua lp kep cua ien cc nghien cu
RX : ien tr cua dung dch trong dung dch ien phan
CPhu : ien dung cua ien cc phu
Ck a : ien dung gia Anot va Catot
V ien cc Catot va anot cach nhau rat xa nen Ck a rat nho va v Ck
a mac song song trong mach tren nen ta co the bo qua Ck a.
ien cc nghien cu va ien cc phu mac noi tiep nen ien dung
tong cong o c C co the xac nh bang phng trnh :
1
1
1
=
+
C dd C x C phu
Cdd =
C x .C phu
C x + C phu
16
T cong thc tren ta thay rang khi hai tu ien mac noi tiep th ch xac
nh c ien dung cua tu ien co gia tr ien dung be nhat. That vay neu
CX << Cphu th Cd = CX. Cho nen khi o ien dung thng s dung ien cc
phu co dien tch ln hn ien cc nghien cu hang tram lan. ong thi phai
cho qua bnh ien phan mot dong ien xoay chieu bien o thap (5 10 mv
)tan so cao. Trong ieu kien nh tren, dao ong ien the tren ien cc nghien
cu ln hn tren ien cc phu nhieu nen CX << Cphu. Nguyen tac lam viec
cua cau la ieu chnh tong tr sao cho co can bang ien the gia 2 iem a va
c. Khi ay :
Z1i1 = Z4i4
Z2i2 = Z3i3
Biet rang i1 = i2, i3 = i4 nen khi chia hai he thc tren cho nhau ta co :
Z1 Z 4
=
Z2 Z3
Z1Z3 = Z2Z4
Chon Z1 = Z2 ( thng la 2 ien tr, hai tu ien hoac hai cuon cam ).
Khi ay ieu kien can bang cua cau la :
Z3 = Z4
Nh a biet khi ien tr va ien dung mac noi tiep th tong tr Z se
bang:
j
j
, Z 4 = R4
Z = R j/C
(Z3 = R3
)
c3
c4
j = 1, : Tan so goc x chieu
Khi ien tr va ien dung mac song song :
Z=
1
1
jc
R
17
Nguyen tac cua phng phap la trong khi cho mot dong ien xoay
chieu co cng o khong oi i i qua ta o ien the ri X tren bnh ien
phan va m tren ien dung mau.
Khi o ien dung can tm se bang :
1
i
m
Cm
= Cm
C = Cm
x
1
i Rx2 + 2 2
Cx
Cthc nghiem =
Cx
R .C x2 2 + 1
2
xz
RX va CX la cac thanh phan ien tr va ien dung mac noi tiep cua
bnh ien phan. Nhng thanh phan o se ng vi ien tr dung dch va ien
dung cua lp kep khi tren ien cc khong co phan ng ien hoa nao xay ra.
T phng trnh tren ta thay rang Cthc nghiem ch bang CX khi tan so
goc thap va ien tr dung dch nho, tc la khi bat ang thc sau c
nghiem ung :
RX2CX2X2 << 1
Phng phap o ien dung bang dong ien xoay chieu co the dung e
kiem tra ly thuyet lp ien tch kep.
Thanh pho Ho Ch Minh ngay 01 thang 9 nam 2005
DUYET
18
>
+0,34v
Hien tng chung ta va xet thng gap trong qua trnh ien phan.
- V du 2 : Xet mot pin gom 2 ien cc co ien the ien cc can bang
anot la aCb va Catot cCb. Dung dch ien giai gia hai cc co ien tr R.
Noi 2 ien cc vi nhau ( gia thuyet ien tr mach ngoai bang 0), o
cng o dong ien phat sinh trong mach ta thay I nho hn gia tr cng o
tnh theo nh luat Ohm:
I
cbc cba
R
Thc te R hang so, nen I nho hn gia tr tnh theo nh luat Ohm ch
co the do t so giam (tc hieu so cCb - aCb giam).
Thc vay, neu chung ta o cac ien the ien cc ci va ai khi mach co
dong ien i qua th thay ci tr nen am hn cCb va ai dng hn aCb.
+
cCb
>
ci
ia
<
a
Cb
Trong ca hai v du tren ta thay, ien the ien cc eu dch chuyen khoi
trang thai can bang . Hien tng o goi la s phan cc ien cc, goi tat la s
phan cc va bieu dien bang cong thc :
= i - Cb
19
i, Cb : ien the ien cc khi co dong ien i i qua mach ien hoa va
khi can bang.
b. Qua trnh Catot va anot:
- Qua trnh Catot : La qua trnh kh ien hoa, trong o cac phan t phan
ng nhan ien t t ien cc.
V du : Cu2+ + 2e = Cu
- Qua trnh anot: La qua trnh oxy hoa ien hoa, trong o cac phan t
phan ng nhng ien t cho ien cc
V du: Cu = Cu2+ + 2C
- Catot la ien cc tren o xay ra qua trnh kh.
- Anot la ien cc tren o xay ra qua trnh oxy hoa.
Nh vay
trong cac nguon ien th anot la cc am con Catot la cc dng.
Trong cac bnh ien phan th anot la cc dng va Catot la cc am.
- Phan cc Catot : La s chuyen ien the Catot ve pha am khi co dong
ien Catot.
- Phan cc Anot : la s chuyen ien the anot ve pha dng hn khi co
dong ien anot.
Nh vay trong trng hp he thong ien hoa la nguon ien th phan
cc se lam cho ien the ien cc xch lai gan nhau . Do o hieu so ien the
c i -a i se nho hn so vi cCb - aCb va dan en giam cng o dong
ien.
Trong trng hp ien phan th phan cc se lam cho ien the ien
cc tach xa nhau ra, v vay ien the ap t ngoai vao phai ln hn hieu so ien
the aCb- cCb th qua trnh ien phan mi xay ra.
c. Nguyen nhan gay nen s phan cc:
Hien nay co nhieu gia thiet giai thch nguyen nhan va c che gay nen
s phan cc. Phan cc co the do :
- Cham phong ien, tc la cham qua trnh chuyen nhan ien t.
- Cham loai vo hydrat cua ion.
- Cham ket tinh cua kim loai tren be mat ien cc.
- Cham khuech tan chat phan ng en ien cc.
- Cham thai cac phan t kh ra khoi be mat ien cc.
- Cham ket hp nguyen t thanh phan t
Trong cac gia thuyet tren khong co gia thiet nao co the giai thch mot
cach thoa ang cac qui luat ve ong hoc cua cac phan ng ien cc.
20
Tuy trng hp cu the, ta ap dung thuyet nay hay thuyet khac e giai
thch cac hien tng thc nghiem.
Hien nay ngi ta quan niem rang qua trnh ien cc bao gi cung co
nhieu giai oan nh khuech tan cac chat phan ng en ien cc, phong ien,
thai san pham cua qua trnh ien cc Tuy theo giai oan nao trong cac giai
oan ke tren b cham tre th no se quyet nh toc o cua toan bo qua trnh
ien cc va se la nguyen nhan gay phan cc.
d. Phng trnh cua ng cong phan cc (khi khong co s hap
phu) :
II
I
O
Xet qua trnh ien cc gian n co hai phan t
O
hoa tan tham gia :
0 + ne D R
R
R
Phan ng tren gom cac giai oan sau :
III
IV
- Giai oan I : Vat chat 0 pha ngoai lp
khuech tan cua lp ien tch kep, con n ien t tren Cac giai oan cua phan ng
ien cc.
- Giai oan II : Vat chat 0 nam tren mat phang tiep can cc ai, con n
ien t nam tren ien cc.
- Giai oan chuyen ien tch :
0 + ne D R
- Giai oan III : la giai oan vat chat R ton tai tren be mat tiep can cc
ai.
- Giai oan IV : Vat chat R ngoai lp khuech tan cua lp ien tch kep.
r
Goi : toc o cua phan ng thuan la i
toc o cua phan ng nghch la i
Khi M = cbM th dong ien thuan bang dong ien nghch.
cb:in th in cc ng vi mt dng
r
s
i = i = io
r
i , i va can bng)
r
i i0. e nf K
s
i = i0. e (1 ) nf K
Trong o :
: He so chuyen ien tch
n : So ien t tham gia phan ng
21
( M,
F
RT
K : qua the tren Catot
r
Neu tha nhan rang khi kh co dong ien dng (dong Catot i ) va khi
s
oxy hoa co dong ien am ( i ) ta co :
r s
i = ( i i )= i0 (e nf _ e (1 ) nf )
(*)
f=
1
1
hoac <<
nf
(1 )nf
Th sau khi phan tch thanh liet cua ham so mu cua phng trnh (*) ta
x
1!
x2
....
2!
i = i0 (1 + nf k 1 + (1 ) nf k )
k =
i = i0 nf k
i
nfi0
Nh vay gia qua the va mat o dong ien co quan he bac nhat.
Phng trnh K =
i
nfi0
1
1
hay >>
nf
(1 )nf
Th mot so hang cua phng trnh (*) co the bo qua va khi ay hoac
qua trnh anot la chu yeu hoac qua trnh Catot la chu yeu. T phng trnh
(*) rut ra :
Qua trnh Catot :
k =
1
1
ln i
ln i0
nf
nf
1
1
ln i
ln i0
(1 ) nf
(1 )nf
22
ni0
nf
nf
a=
va
1
ni0
(1 )nf
b=
(1 )nf
a=
r s
i , i eu
M
th i = i = i0. Dong ien tong bang 0.
khac 0. Khi M = Cb
i
1
i
io
io
2
cb
pha phai cua ien the can bang la qua trnh kh, pha trai la qua trnh
oxy hoa.
ng noi cac iem 1, Cb, 2 la ng cong phan cc toan phan cho biet
toc o cua qua trnh anot va Catot phu thuoc vao ien the.
ng cong phan cc toan phan la 1 trong nhng d lieu quan trong e
nghien cu ong hoc qua trnh ien cc. Ta o c ng cong nay bang
thc nghiem.
2. ong hoc qua trnh khuech tan:
23
CbII
Igh(K) = Igh (I) + Igh (II) (1)
b. Toc o khuech tan:
Khi phan ng ien cc tien
hanh th nong o cua cac phan t phan
24
ng nam trong vung cach be mat ien cc la se giam xuong, cang tang thi
gian th khoang cach b thay oi nong o cang tang len.
Neu v ly do nao o on nh th theo nh luat Fick 1, ta co :
dm
C D(Co C )
= D
=
(2)
d
dm
D
= ZF (Co C )
d
(3)
D : He so khuech tan
id : Mat o dong ien khuech tan.
Neu toc o ien cc u ln th C = 0 va id tien ti i gh.
igh = ZF
D
Co
(4)
igh goi la dong ien gii han hay la toc o gii han.
Y ngha cua toc o gii han :
- dong ien gii han toc o khong thay oi khi ien the thay oi.
Thc vay trong cong thc tren igh ch phu thuoc vao C0 ma khong phu
thuoc vao ien the.
-Toc o gii han phu thuoc vao nong o.
-Mat o dong gii han phan biet ranh gii gia vung ket tua kim loai chat,
xt vi vung ket tua kim loai bot. No cung c ap dung trong cc pho e
phan tch.
c. Phan cc nong o :
Khi khong co dong ien chay qua th nong o cua chat phan ng khu vc
ien cc bang nong o the tch dung dch tc la C = C0 va khi ay ien the
ien cc can bang se bang :
Cb = 0 +
RT
ln Co
ZF
25
RT
C
ZF
D
(Co C )
C = C0 -
(5)
Khi C = 0 ta co :
igh(K) = KC0 do o : C0 =
igh(k )
(5)
K
i gh ( K )
K
id ( K )
K
i gh ( K ) id ( K )
K
(6)
nong o =
(7)
RT
C
ln
ZF Co
The gia tr cua C, C0 trong cac cong thc (5)va (6) vao cong thc (7) ta co :
igh( K ) id ( K )
nong o =
=
RT
ln
ZF
RT
ln
ZF
hay nong o =
K
igh( K )
K
igh( K ) id ( K )
igh( K )
id ( K )
RT
ln(1
) (8)
ZF
igh( K )
Theo cong thc tren th nong o se tien ti - khi id(K) = igh(K). Nhng thc
te nong o khong tien ti vo cung v co ion khac tiep tuc phong ien.
d. Anh hng cua dong ien di c va chat ien giai tr en mat o
dong gii han :
Chat phan ng chuyen ong en ien cc bang hai cach :
- Do khuech tan : dong khuech tan id.
26
- Do chuyen ong cua ion en ien cc di tac dung cua ien trng :
Dong di c im
+ Trng hp Cation phong ien Catot :
Goi toc o cua Catot la iK. Khi ay dong khuech tan va di c cung chieu.
iK = id + im
im = i Kt+
t+ : la so chuyen van cua Cation
id = iK iKt+ = iK (1 t+) = iKtt - : la so chuyen van cua anion
+ Trng hp anion phong ien anot :
id = iA(1 t - ) = iAt+
iA : Toc o anot
+ Trng hp anion phong ien Catot :
V du : Cr2O7- + 14H+ + 6e = 2Cr3+ + 7H2O
Chieu chuyen ong cua ion di tac dung cua ien trng va khuech tan
ngc chieu nhau.
iK = id im = id ikt_
id = iK (t - + 1)
+ Trng hp Cation phong ien anot :
V du : Fe2+ Fe3+ + e
Tng t ta co :
id = iA (t+ + 1)
Thay gia tr cua id phng trnh (3) vao ta co :
*Trng hp Cation phong ien Catot :
ZF
D
(Co C ) = iK(1 t+ )
ZF D
iK =
(Co C )
1 t+
Khi C = 0
igh(K) =
ZF D
Co
1 t+
27
igh(A) =
ZF D
Co
1 t
ZF D
Co
t+ + 1
ZF D
Co
t + 1
Khi trong dung dch co nhng chat ien giai tr khong tham gia vao qua
trnh ien cc ma ch ong vai tro chuyen ien th dong ien cua cac ion
tham gia phan ng ien cc se nho i. V du :
igh(K) =
Trong o : =
ZF
D
Co
1 t +
x
x + x'
x, x : o dan ien rieng cua ion tham gia va khong tham gia qua trnh ien
cc.
Khi x >> x th 0
igh(K) = ZF
D
Co
kch thc cua ien cc ln hn kch thc cua lp khuech tan nhieu. Do o
khong can xet en qua trnh tien hanh ra ien cc va gia thuyet rang nong
o cua chat phan ng ch phu thuoc khoang cach x en ien cc ma khong
phu thuoc vao cac toa o z,y.
Trong trng hp nay ta coi be mat ien cc la vo cung ln va kch
thc cua thung ien phan theo chieu x cung coi la vo cung ln so vi lp
khuech tan va do o tai khoang cach x u ln nong o cua chat phan ng
trong dung dch se khong thay oi.
e n gian ta gia thiet rang khi phan cc th nong o cua dang oxy
hoa cua chat phan ng b thay oi con dang kh th khong.
Theo nh luat Fick th 2 ta co bien thien nong o vat chat 0 theo thi gian :
C 0 ( x, t )
2 C ( x, t )
= D0
t
2x
Trong o :
t : Thi gian t khi bat au ien phan
x : khoang cach ti ien cc
Nong o dang oxy hoa Co (x,t) phu thuoc ca vao toa o (x) va thi
gian (t) phan ng.
Giai phng trnh vi phan tren va rut gon ta co :
C o Co
C o ( x, t )
x x=0 = 1 / 2 D 1 / 2 t 1 / 2
o
bm
C o ( x, t )
)x = 0
x
29
id =
ZFDo
(C o C o )
1/ 2 1/ 2
t
1/ 2
bm
Theo phng trnh tren th mat o dong ien i giam theo can so bac 2
cua thi gian t.
Neu nh ien the a vao ien cc am hn ien the 0 nhieu th Cobm =
0 va khi ay co dong ien khuech tan gii han qua ien cc :
1/ 2
ZFD0 C o
1/ 2t 1/ 2
1
i gh(K) =
Quan he bac nhat gia id va
t 1/ 2
Do o thay rang cang tang thi gian ien phan th i d cang giam va khong
the co che o khuech tan on nh c khi t th id 0 va nong o chat
phan ng be mat ien cc va trong dung dch bang nhau.
Quan he gia igh va
1
t
1/ 2
C o (r , t )
)r = ro =
r
C0
Do t
Co
ro
Thanh phan th nhat tng ng vi bieu thc cua dong khuech tan en
ien cc phang, thanh phan nay ty le vi t .
Thanh phan th hai la hang so.
Khi t nho th so hang th nhat ln hn so hang th hai nhieu va s khuech
tan en be mat hnh cau giong nh en be mat phang. Khi t tang th so hang
th nhat giam v phan dong ien tng oi cua so hang th hai tang len. Neu
tiep tuc tang thi gian th dong ien khong giam ti khong ma ch ti 1 gia tr
khong oi.
`
igh =
ZFDo C o
ro
i phong i gh
i gh + i phong
1 i gh + i phong
=
i
i gh .i phong
hay :
1
1
1
=
+
i i phong i gh
= kiK
H
2
Trong o : k la hang so
Khi phan cc nho qua the phu thuoc mat o dong ien theo quan he bacnhat.
-Hang so a phu thuoc vao ban chat ien cc , trang thai be mat cua no,
thanh phan chat ien gia va nhiet o. Hang so a co gia tr nam trong khoang
32
t 0,3- 1,7volt. Gia tr cua a ac biet cao vi mot so kim loai nh: Ch, Thuy
ngan, kem, Catmi, thiec.
-Hang so b t phu thuoc vao ban chat kim loai va thanh phan dung dch.
-Cac so lieu thc nghiem cho thay rang qua the phu thuoc vao nhiet o,
thanh phan dung dch. Trong khoang ap suat t 1-200atm qua the khong phu
thuoc vao ap suat. Levin va Dunberphoc thay rang qua the giam khi chuyen
t dung dch nc sang ru trong cac ieu kien tng ng. Qua the phu
thuoc rat nhieu vao pH dung dch. Trong khoang pH = 2-7 qua the tang t
0,055-0,058 ( 22oC) khi tang 1 n v pH.
-Cac anion hoat ong be mat nh Cl-, Br-, I- lam giam qua the Hydro khi
mat o dong ien khong ln. Khi mat o dong ien ln cac anion b ay ra
khoi be mat ien cc (ien the u am) do o anh hng cua anion bien mat.
Ngi ta cung thay rang qua the tang len khi be mat ien cc hap phu nhng
ion tch ien dng (v du cac Cation hu c).
Hien nay co nhieu gia thuyet ve qua the H2. Tieu chuan e xet gia thuyet
ung nhat la cac phng trnh rut ra t gia thuyet o phai giai thch c cac
so lieu, hien tng thc nghiem a neu tren.
II.ong hoc phan ung thoat Oxy :
Phan ng thoat oxy la mot phan ng anot phc tap, bao gom nhieu giai
oan noi tiep nhau :
Trong moi trng kiem :
Trong moi trng kim:
M + OH MOH + e
(I)
MOH + OH MO + H2O + e
2MO
2M + O2
hay : M + OH- MOH + e
2MOH MO + M + 2H2O
2 MO
2M + O2
Trong moi trng axt th giai oan (I) la :
M + H2O MOH + H+ + e
Chat trung gian co the la MO hoac MOH
Hien nay co nhieu y kien khac nhau ve c che cua phan ng thoat oxy
v:
- Phan ng thoat oxy co nhieu phan ng phu.
- Kho o chnh xac ien the thuan nghch tieu chuan cua ien cc oxy.
33
- Trang thai be mat ien cc thay oi theo thi gian, chon anot on nh
trong ieu kien thoat oxy rat kho khan. Thc vay, muon cho oxy thoat ra t
dung dch axt co aH+ = 1 th ien the ien cc phai dng hn +1,24v. Nhng
phan ln cac kim loai eu b hoa tan trc khi at ti ien the o. V vay
muon nghien cu qua trnh thoat oxy trong moi trng axt phai dung kim
loai nhom Platin, vang va mot so kim loai qu khac. Trong moi trng axt,
cac kim loai o c mot lp oxt ben vng bao ve.
Trong dung dch kiem, ien the thoat oxy am hn (+0,41v khi aOH- = 1) nen
co the dung kim loai nhom Fe, Cd va mot so kim loai khac lam anot. Oxy
thoat ra tren be mat t nhieu b oxy hoa.
- Qua the cua oxy tang len t t theo thi gian (Fe, Pt) hoac nhay vot
(Pb,Cu) do o ta phai lay gia tr on nh cua no.
- Tren ng bieu dien phu thuoc logia thng thay nhieu oan
O
2
thang co o ln khac nhau, phan anh s thay oi ot ngot ong hoc cua qua
trnh. Cac oan thang o tuan theo nh luat Tafel :
= a + b logia
O
2
Gia tr cua hang so a, b phu thuoc vao nhiet o, vat lieu ien cc va thanh
phan dung dch.
- Trong khoang mat o dong trung bnh, qua the oxy trong dung dch
dang kiem tang theo day : Co, Fe, Cu, Ni, Pb, Au, Pt.
- Khi trong dung dch co cacCation la th qua the cua oxy cung tang len.
- Qua the cua oxy con phu thuoc ban chat cua lp oxt tao thanh tren be
mat ien cc. V du khi chuyen t -PbO2 sang -PbO2 th a giam 0,4v.
III.ong hoc qua trnh kh Oxy :
Phan ng kh oxy Catot la mot phan ng thng gap trong thc te, nhat
la trong an mon kim loai.
Nghien cu bang cc pho thay qua trnh kh oxy gom 2 song :
- Song th nhat ng vi phan ng :
O2 + 2H+ + 2e H2O2
- Song th hai:
H2O2 + 2H+ +2e 2H2O
34
+10
+5
0
0,5
Trong phan ng kh oxy Ca ot giai oan hoa hoc khong khong che qua
trnh.
Nguyen nhan gay qua the chu yeu do cham phong ien va khuyech tan.
Qua trnh phong ien cua Oxy gom 2 giai oan noi tiep :
Trong moi trng trung tnh va kiem :
O2 + 2H2O + 2e " H2O2 + 2OHH2O2 + 2e
" 2OHTrong moi trng axt :
O2 + 2H+ + 2e
" H2O2
H2O2 + 2H+ + 2e " 2H2O
ng cong phan cc co hai song khi can phai co qua the ln e kh
H2O2. Khi ay s kh oxy thanh H2O2 a b khong che bi s khuech tan oxy
va dong kh oxy at ti gii han. ien the u am H2O2 mi tiep tuc b kh
tiep va dong kh H2O2 cung at gia tr gii han.
IV . S ket tua ien kim loai:
1. ieu kien xuat hien pha mi :
Khi cac phan ng ien cc tien hanh thng kem theo s xuat hien
cac pha mi. V du : Khi kh ion Hydro th co bot kh tao thanh, khi kh cac
ion kim loai se xuat hien tinh the kim loai.
S tao thanh pha mi thng bat au t tao mam tinh the (ran ) hoac
giot au tien (long). Xuat hien mam tinh the tren be mat catot kim loai
thng gap tr ngai ln, do o oi hoi ton mot nang lng ln. Cung v vay
muon ket tinh muoi t trong dung dch, ngng tu giot chat long t pha hi th
nong o muoi va ap suat hi phai ln hn bao hoa tc la phai at mot o qua
bao hoa nhat nh. Trong trng hp ket tua ien kim loai th can phai dch
chuyen ien the ve pha am so vi can bang th ion kim loai mi b kh thanh
nguyen t kim loai va tao thanh pha mi.
Cong tao mam tinh the c xac nh theo cong thc :
A3 =
1
6
3
16 3V 2
C
R 2T 2 ln
Cs
35
Trong o :
: sc cang be mat
V : Th tch phan t
C : Nong o dung dch qua bao hoa
CS : nong o can bang cua dung dch bao hoa
C/CS : o qua bao hoa cua dung dch
T phng trnh tren ta thay cong se giam khi tang o qua bao hoa.
So 6 ng vi 6 mat cua mot tinh the lap phng.
Xac suat W tao thanh tinh the mi quan he vi cong theo phng
trnh sau :
W = Bexp (-
A3
)
RT
B : Hang so
Khi A3 giam th xac suat tao mam tinh the tang len.
2. Qua th ket tua kim loai ien cc:
Qua trnh ket tua ien kim loai thng tien hanh trong cac dung dch
muoi n hoac phc va noi chung bao gom cac giai oan sau :
[Me(H2O)x]Z+dung dch D [Me(H2O)x]Z+lp kep (a)
[Me(H2O)x]Z+lp kep D MeZ+ + XH2O
(b)
Z+
Me + Ze
D Menguyen t
(c)
Menguyen t
D Memam tinh the
(d)
Memam tinh the
D Me li tinh the
(e)
Nhng giai oan sau ay co the khong che qua trnh ket tua ien kim
loai.
- Giai oan d hoac e b cham tre : Cham ket tinh
- Giai oan c b cham tre : Cham phong ien
a. Ly thuyet cham ket tinh:
Volmer gia thiet rang, trong qua trnh ien ket tinh kim loai th qua
the ong vai tro nh o qua bao hoa khi ket tinh tinh the t dung dch.
Qua trnh ket tua ien kim loai co the b khong che bi toc o tao
thanh mam tinh the hai hoac ba chieu.
. Toc o tao thanh tinh the ba chieu khong che ong hoc
qua trnh ket tua ien :
Mam tinh the ba chieu la mot v the mi xuat hien trong pha cu.
Mam nay phai co kch thc u ln th mi ton tai can bang vi pha cu.
36
Cong can thiet e tao thanh mam tinh the ba chieu co the tnh theo
phng trnh:
A3 =
1
6
3
16 3V 2
C
R 2T 2 ln
Cs
ong hoc qua trnh ket tua ien kim loai se b khong che bi toc o tao
mam tinh the ba chieu khi kim loai ket tua tren be mat ien cc la hoac tren
ien cc cung loai nhng b thu ong hoa hay ngo oc. Trong trng hp nay
qua th cua kim loai ong vai tro nh o qua bao hoa :
ZF = RTln C/CS
Toc o tao thanh mam tinh the ba chieu co the bieu dien bang
phng trnh :
i = Ke A3 / RT
Thay A3 t phng trnh tren va RTlnC/CS = ZF vao ta co :
1/2 = a blogi
Vi a =
Z 2F 2
ln K
32 3V 2
,b=
2,3Z 2 F 2
32 3V 2
S tao thanh mam tinh the ba chieu co y ngha rat ln vi ong hoc
qua trnh chuyen pha. No thng xay ra trong trng hp ket tua kim loai
tren be mat ien cc hay la tinh the mi sinh ra khong the ln len c na
nen muon tao thanh pha mi phai tao mam tinh the ba chieu.
Hnh ve trnh bay quan
he ien the Thi gian cua qua
trnh ket tua ien kim loai tren
be mat ien cc la.
2 S
C
RT ln
Cs
: sc cang bien
S : Be mat phan t
o bao hoa can thiet e tao mam tinh the lien quan vi qua the theo
cong thc :
=
RT C
ln
ZF Cs
1
1
= a b ln i
hay
a b ln i
Vi :
38
a =
ZFRT
ln K1
2 S
,b=
ZFRT
2 S
Nhng cac ion phong ien tren ien cc khong phai bat k cho nao
tuy y ma ch ni li nhat ve mat nang lng. Sau o nguyen t con phai
dch chuyen tren be mat ien cc va tm cho thch hp e chuyen vao mang
li tinh the. Cho nen chung can phai thang tr lc cua moi trng bao quanh
trung tam phat trien.
e thang tr lc o phai co mot qua the nhat nh. Khi ay gia qua
the va mat o dong ien co quan he bac 1 :
= ki
Volmer chia kim loai thanh 2 nhom :
- Nhom kim loai co phan cc nho nh : Hg, Cu, Zn, Ag, Bi (phan cc
ket tinh la chu yeu ).
- Nhom kim loai co phan cc ln gom kim loai nhom sat.
Ch chiem v tr trung gian .Thuy ngan ch co phan cc nong o.
Kim loai nhom sat phan cc gay ra bi cham phong ien.
b. Ly thuyet cham phong ien :
xa ien the can bang toc o phan ng nghch co the bo qua va co
phng trnh Tafel :
= a + blogi
a =-2,303
RT
RT
log i mo , b = 2,303
ZF
ZF
39
- Phong ien ong thi cua ion trong he thong ly tng khong lien ket:
Khi ay toc o phong ien cua tng ion rieng biet khong thay oi khi phong
ien ong thi ngha la gia cac ion khong co tac dung tng ho.
- Phong ien ong thi trong he thong ket hp : Khi ay gia cac ion co s
tac dung tng ho do o qui luat kh ion rieng biet b pha v.
a.Phong ien ong thi cua ion trong he thong ly tng khong lien ket:
ieu kien e cac ion phong ien ong thi la ien the ien cc cua
chung phai bang nhau.
o1 +
RT
RT
o
ln a1-1 = 2 +
ln a2 - 2
n1 F
n2 F
(1)
ii
i
= i
ii i K
S o phong ien ong thi cua
cac ion1 va 2
40
AMe =
Me
, AH =
iH
iK
, hay AMe =
i Me
i Me + i H
Co khi ta can phai phong ien ong thi cac cation. Trong trng hp o ta
lam cho ien the cac ion phong ien xch lai gan nhau bang cach :
- Thay oi hoat o cua ion trong dung dch : Nhn cong thc (1) ta thay
tang hoat o cua ion len 10 lan dch chuyen ien the 0,029volt vi ion hoa tr
2 va khi tang 1000 lan ch chuyen 0,087v. Do o s xch gan ien the lai se
gap kho khan khi o khac nhau qua nhieu.
- Cho cac ion co ien the dng hn phong ien dong gii han.
V du : Zn, Cd co ien the can bang la 0,76v va 0,4v nh vay khi
ien phan Cd se phong ien dong gii han va ien the se at ti ien the
phong ien cua Zn (Trong trng hp nay H2 khong thoat ra v qua the cua
Hydro tren Zn va Cd ln)
i = iCd + iZn
2+
V nong o Zn ln rat nhieu so vi
i
2+
Cd nen dong di c do Cd2+ khong ang ke,
Cd2+ chuyen chu yeu do khuech tan.
4
iCd = idCd = Hang so
3
Do o thay oi ien the co the tao
2
c hp kim co thanh phan theo y muon.
1
Tuy nhien t dung phng phap nay
-0,6
-0,7
v ket tua ien thng khong at yeu cau. -0,4
Bien thien ien the ien cc khi
ket ta hp kim Zn Cd t dungdch
2N ZnSO4 va 0,2N CdZO4 20 oC .
-To thanh phc cht:
Phng php co hieu qua nhat e xch gan ien the la tao thanh phc
chat kim loai co ien the dng hn do o dch chuyen ien the cua no ve
pha am hn. S tao thanh phc chat khong nhng xch gan ien the cua cac
kim loai khac nhau lai ma con thay oi v tr cua chung.
V du : Trong dung dch muoi n gian ien the cua Ag+ dng hn
cua Zn2+ la 1,5v. Trong dung dch Xyanua th ien the thoat cua Ag am hn
cua Zn.
41
Mat khac thay oi qua the cua ion cung lam cho ien the phong ien cua
ion xch lai gan nhau. Khi chuyen t dung dch cha ion n gian sang dung
dch cha ion phc qua the cung tang.
b . Phong ien ong thi trong he thong ket hp:
Trong thc te th cac ion phong ien ong thi luon tac ong lan nhau
nen toc o phong ien cua chung phu thuoc vao cau tao lp ien tch kep,
ong thi vao trang thai cua ion trong dung dch va cau tao lp nen. Cho nen
thay v cong thc (1) ta phai dung cong thc :
o1 +
a
RT
RT
kh
ln a1 +
ln 1 1 -
n1 F
n1
iai
= o2 +
a
RT
RT
kh
ln 2 2 -2
ln a2 +
n2 F
n 2 F iai
Trong o :
i : he so ac trng cho kha nang xam nhap vao lp kep cua ion i.
1kh, 2kh : qua the khi phong ien ong thi cua cac ion 1, 2 trong he
thong ket hp.
So hang th 3 trong ca ve phai va ve trai bieu th s dch chuyen ien
the khi co cac ion i tham gia lp kep.
. Anh hng cua lp ien tch kep va trang thai cua ion trong dung dch:
Nong o cua ion trong lp kep c tnh theo cong thc ;
[Men+]lk = [Men+]dd e- nF1/RT
Khi co cac ion khac cung phong ien th nong o phong ien cua mot
loai ion se nho hn bnh thng v b ion kia ay ra khoi lp kep. Do o khi
phong ien ong thi hai ion th thng mot ion hoac ca hai ion b giam toc
o.
. Anh hng cua ban chat lp nen :
-Lp nen lam ha thap ien the phong ien cua ion. Tac dung kh phan
cc cua nen do chung tao thanh hp kim vi ion phong ien.
V du : Na+ phong ien tren ien cc Hg ien the 1,7v thay v
2,7v.
- Lp nen lam tang ien the phong ien cua ion
Khi nghien cu s ket tua cua Ag ta thay, toc o ket tua cua no khac
nhau cac ni tren be mat ien cc. Nguyen nhan cua hien tng o la do
be mat ien cc khong ong nhat.
42
t do va ien the hoa tan cua hp kim nam gia ien the hoa tan cua 2 cau t
c s ( tuy nhien ien the hoa tan cua hp kim nay thng gan ien the hoa
tan cua cau t am hn).
VII.IEN PHAN:
ien phan la s phan huy hoa hoc cua cac chat trang thai nong
chay hay trong dung dch khi co dong ien chay qua.
Khi tien hanh qua trnh ien phan Catot Cation nao o co ien the
dng hn se phong ien trc, con anot anion nao o co ien the am hn
se phong ien trc.
44