"Ang Guryon"

ni Ildefonso Santos
Tanggapin mo, anak, itong munting guryon
na yari sa patpat at papel de Hapon;
magandang laruang pula, puti, asul,
na may pangalan mong sa gitna naroon.
Ang hiling ko lamang, bago paliparin
ang guryon mong ito ay pakatimbangin;
ang solo't paulo'y sukating magaling
nang hindi mag-ikit o kaya'y magkiling.
Saka pag sumimoy ang hangin , ilabas
at sa papawiri'y bayaang lumipad;
datapwa't ang pisi'y tibayan mo, anak,

at baka lagutin ng hanging malakas.

Ibigin mo't hindi, balang araw ikaw
ay mapapabuyong makipagdagitan;
makipaglaban ka, subali't tandaan
na ang nagwawagi'y ang pusong marangal.
At kung ang guryon mo'y sakaling madaig,
matangay ng iba o kaya'y mapatid;
kung saka-sakaling di na mapabalik,
maawaing kamay nawa ang magkamit!
Ang buhay ay guryon: marupok, malikot,
dagiti't dumagit, saanman sumuot...
O, paliparin mo't ihalik sa Diyos,
bago pa tuluyang sa lupa'y sumubsob!

Impeng Negro ni Rogelio Sikat

"Sa matinding sikat ng araw sdfghyujk, tila siya mandirigmang sugatan, ngunit matatag na nakatindig sa
pinagwagihang larangan."
Mga Tauhan:
Impen- 16 taong gulang, maitim ang kulay ng balat, may mga kapatid sa ibang ama, isang agwador o taga-igib ng
tubig Ina ni Impen- iniwan ng huling asawa habang kanyang ipinagbubuntis ang bunsong anak Mga Kapatid ni
Impen na sina Kano, Boyet, Diding Taba- tin
\\>,om.i- matipunongcvbnm agwador na laging nanunukso at nang-aapi kay Impen Mga Agwador
Banghay:
Naghuhugas ng kamay sa batalan si Impen nang kausapin o pangaralan siya ng kanyang ina. Binalaan siya ng
kanyang ina na huwag na siyang makipag-away at uuwing basag ang mukha.
Nagpunta si Impen sa igiban ng tubig dahil isa siyang agwador. Mahina na ang kita ng kanyang ina sa paglalaba at
mahina na rin ang kanyang kithindi ito totoo a sa pag-aagawador ngunit patuloy siya sa pagtatrabaho kahit na
maraming nang-aapi sa kanya. Inaapi siya dahil sa estado ng kanilang pamilya at dahil sa kanyang kulay. Isa sa mga
matinding manukso sa kanya ay ang kapwa agwador na si Ogor.
Napansin ni Impen ang langkay ng mga agwador sa may gripo. Nakaanim na karga siya at may sisenta sentimos
nang kumakalansing sa bulsa ng kanyang maong. Nanatili siya roon upang mag-igib pa at tatanghaliin siya ng paguwi. Nakita niya si Ogor sa isang tindahan malapit sa gripo. Tulad ng nakagawian nito, agad siya nitong tinawag na
Negro at pinagsalitaan ng masasakit na salita. Sumingit si Ogor sa pila nang si Impen na ang sasahod ng balde niya.
Sa kagustuhang makaiwas sa gulo, hindi na umimik si Impen at nagpasyang umalis na lamang.
Pinatid ni Ogor si Impen nang papaalis na ito sa pila. Nabuwal si Impen. Tumama ang kanan niyang pisngi at nagalit
si Impen at nagsuntukan sila. Hindi tumigil si Ogor sa pagtadyak, pagsuntok, at pananakit kay Impen hanggang sa
labis nang napuno ng poot si Impen. Humina si Ogor sa sunud-sunod na dagok at bayo ni Impen sa kanya. Sumuko
siya kay Impen, na ikinagulat ng lahat. Maraming sandaling walang nangahas na magsalita. Naramdaman ni Impen
ang paghanga mula sa mga taong pumalibot sa kanila ni Ogor. Tiningnan ni Impen ang nakabulagtang si Ogor.
Nakadama siya ng kapangyarihan.

Si Cirio H. Panganiban ay isang manananggol at naging malaking bahagi sa kasaysayan ng panitikang Pilipino. Isa
siyang makata, kwentista, mandudula, mambabalarila at guro pa ng wika.
Sa kanyang pagiging kuwentista ay naiambag niya sa panitikan ang kanyang kuwentong Bunga ng Kasalanan na
nalathala sa Taliba noong 1920. Ito ang naging palatandaan na nauunawaan na ng mga manunulat na Pilipino ang
tunay na kaanyuan ng isang maikling kuwento. Ito rin ang naging dahilan upang tanghalin si Panganiban na
kuwentista ng taong 1920 dahil sa boto ng mga mambabasa ng magasing Liwayway.
Sa larangan ng dula ay napabantog ang kanyang iisahing yugtong dula na may pamagat na Veronidia noong 1927
kung saan ginamit niya ang sagisag sa panulat na Crispin Pinagpala. Itinanghal ang dulang ito sa Dulaang Zorilla sa
pamamahala ng Samahang Ilaw at Panitik. Sinasabi ng mga kritiko na ang Veronidia ay nagpasigla at nagbigayhalaga sa dulang Tagalog. Ang Sa Kabukiran ay isang dulang-awit na mula rin sa panulat ni Cirio H. Panganiban.
Bilang makata kung saan siya higit na klnilala ay naipamana niya ang katipunan ng mga tulang kanyang nasulat sa
isang aklat na binlgyan ng pamagat na Salamisim na pinagsikapang ipalathala ni Teodoro Gener nang si Cirio H.
Panganiban ay patay na.
Naging alagad siya ni Balagtas sa pagsulat ng tula. Tradisyunal ang istilo nlya sa pagbuo ng tula subalit ng malaunan
ay nagbago na rin ng istilo. Unang nakita ang pagbabagong anyo sa kanyang tula sa kanyang mga tulang Manika, Sa
Habang Buhay at Three O'Clock in the Morning.
Si Jose Cecilio Ramon Augusto Pangilinan de Jesus o mas kilala sa pangalan na Jose Corazon de Jesus (1894-1932),
may palayaw na Pepito Matimtiman, Huseng Batute, Huseng Katuwa, Anastacio Salagubang, Sundalong Lasing,
Viterbi, Paruparong Asul, at Bayaning May Sugat, ay isang mamamahayag, makata at manunulat, at tulad din ni
Balagtas at Rizal ay nakapagsulat ng maraming tula. Hindi ipinagpatuloy ni de Jesus ang pag-aabogasya at sa halip
ay naging isang mamamahayag. Simula 1920, nagsulat siya sa mga kolum na Buhay Maynila at Mga Lagot na
Bagting ng Kudyapi para sa Taliba, at sa Mga Butlig ng Panahon, naman para sa Liwayway noong 1922.
Nag-ambag din siya ng mga tula sa Taliba, Ang Mithi, Bagong Lipang Kalabaw, at Sampaguita.
Siya ang kinilalang Hari ng Balagtasan, matapos manalo laban sa kanyang pangunahing katunggali na
si Florentino T. Collantes. Naganap ang kanilang pagtutunggali sa pagtitipon ng mga manunulat sa Instituto de
Mujeres sa Tondo, Maynilanoong 28 Marso 1924. Ang paksa ng pagtitipon ay ang kaarawan ng makatang Tagalog
na si Francisco Balagtas sa 2 Abril 1924. Pinamunuan ang pagtitipon ng manunulat na si Rosa Sevilla. Dapat ay
gagamitin ng mga manunulat sa kanilang mga presentasyon ang duplo, isang uri ng debate na bumababa na ang
popularidad noong mga araw na iyon. Gumawa sila ng bagong disenyo para sa presentasyon at binansagan itong
balagtasan para kay Balagtas, na siyang binibigyang parangal. Ang paksa ng kanilang mga debate ay tungkol sa
Paruparo at Bubuyog, Bakal at Ginto, at Dalaga Kahapon at Dalaga Ngayon. Dahil isinadulang debate ang
balagtasan, natural itong kompetisyon. Nagwagi si de Jesus at naparangalan siyang Hari ng Balagtasan na
pinanghawakan niya hanggang siya ay pumanaw noong 1932.