Yas ve Melankoli*

evirenler
R. Uslu, ** O.E. Berksun

Biz ryalardan, narsisistik mental bozukluklarn

normal yaamdaki prototipleri olarak faydalandk.
imdi, melankoliyi, yasn normal duygulanm ile
karlatracak ve melankolinin doasn biraz olsun
aydnlatmaya alacaz. Ama bu sefer varm
olduumuz sonulardan ar bir beklenti iinde
olunmasna kar uyar niteliinde bir girile
balamak durumundayz. Tanmnda, deskriptif
psikiyatnde bile deikenlikler olan melankoli, bir tek
birime indirgenmeye izin vermeyecek ekilde eitli
klinik formlarda ortaya kmaktadr, Bu formlardan
bir ksm, tablolarn bazlarnn ruhsal deil
bedensel kaynakl olduunu dndrmektedir. Her
gzlemcinin edinebilecei izlenimlerin dnda
burada syleyeceklerimiz, doas su gtrmez bir
biimde psikojen olan az saydaki vakaya aittir.
Sonularmzn genel geer sonular olduu
iddiasn batan bir kenara brakp bugn
kullanmmza sunulmu olan aratrma yntemleri
ile, zor da olsa, tm bozukluklar iin deil ama kk
bir grup bozukluk iin baz eyleri, ok tipik olmasalar
da kefedebileceimizi dnp kendimizi avutalm.
Klinik tablolar, yas ve melankoli arasndaki ba
(Correlation) dorular gzkmektedir ve dahas
evresel etkilerden kaynaklanan nedenler, her iki
durum iin ayrd mmkn olmayacak derecede
benzerlik sergilemektedir. Yas, sevilen bir yaknn
veya lke, zgrlk, bir ideal gibi dnsel-soyut
baz deerlerin kaybna kar gelien bir
reaksiyondur. Yasa neden olan olaylarn benzerleri,
baz insanlarda, bizde patolojik bir dispozisyon
phesi douracak ekilde melankoliye neden
olurlar. Yas iinde her nekadar yaama kar
taknlan tutumda byk bir deiiklik ortaya ksa da
bu deiikliin bize hibir zaman patolojik ve tbbi

Freud S. (1917) Mourning and Melancholia *Standard

edition, Strachey J (Ed), Volume 14, Hogarth Press,
London, 1964.
*Standard edition, Jones E. (Ed), Volume 4 Hogarth
Press, London, 1956.
"A..Tp Fak. Psikiyatri A.B.D
***A.. Psikiyatrik Kriz Uygulama ve Aratrma Merkezi

tedavilik bir durummu gibi gzkmemesi ok nemli

bir izlenimdir. Biz belirli bir zaman iinde bu durumun
stesinden gelineceine inanr ve herhangi bir
mdahaleyi faydasz hatta zararl grrz.
Melankolinin ayrc zellikleri, derin acl bir yeis
hali, d dnyaya ilginin kesilmesi, sevme
kapasitesinin kayb, aktivitelerin inhibisyonu, ve
kendini knamaya, yermeye varan ve sanrsal
cezalandrlma beklentisinde sonulanacak ekilde,
kendine saygda azalma halidir. Bu tablo, bir belirti
hari yasdaki benzer zelliklerle ele alndnda
biraz daha anlalr olmaktadr. Yasda kendine
saygda bir bozulma yoktur ama dier belirtiler
melankoli ile ayndr. Sevilen birinin kaybna bir
reaksiyon olarak ar bir yas, melankoli ile benzer ac
veren zihinsel bir durumu, d dnyaya ilginin
kaybn-leni anmsatmayacak ekilde-, lenin
yerini alaca dnldnden yeni bir sevgi
nesnesi edinme kapasitesinin kayb, lenle
balantl olmayan her etken abadan vazgeii
ierir. Ego'daki bu inhibisyon ve snrlanmlk dier
ama ve ilgilere hibirey brakmayacak ekilde
yasa adanmln bir gstergesidir. Gerekte,
sadece yas nasl aklayacamz iyi bildiimiz iin
bize bu durum patolojik gzkmez.
Melankoliyi aadaki sunuta zoraki herhangi
birey olduunu dnmyorum. Gerek (gerei
test etme) sevilen nesnenin artk olmadn
gstermitir ve libidonun bu nesneden geri
ekilmesini gerektirmektedir. Bu gereksinim
anlalabilir bir kart gc ortaya karr. nsanlarn
balanabilecei baka bir nesne olsa bile belli bir
libidinal durumdan isteyerek hibir zaman
vazgememeleri evrensel olarak gzlenen bir
durumdur. Bu kart g o kadar youn olabilir ki
gereklerden bir kopu ortaya kar ve nesneye
psikotik bir biimde balanlr. Normal olarak
geree uyum, sava kazanr. Bununla birlikte
balangta gerein gerektirdii eylere uyulmaz.
Gerein dayatt eylerin stesinden zaman ve
enerji harcanmas pahasna yava yava gelinir ve
bu sre iinde len yaknn varl mental olarak
srdrlm olur. len objeye libidonun bal olduu

herbir an ve beklentiler tazelenir, bunlara ruhsal

enerji yatrm yaplr ve bu nesneden libidonun
ayrmas tamamlanr. Gerein gerektirdii ok
yava gerekleen bu acl uzlamann gerekliliini
mental ekonomi ile aklama hi de kolay deildir. Bu
ekilen ac bize doal gelir. Gerek, egonun yas
almas tamamlandnda, inhibisyondan
kurtulaca ve zgrleeceidir.
imdi yas hakknda rendiklerimizi melankoliye
uygulayalm. Bir ksm vakada melankolinin de
sevilen bir nesnenin kaybna kar bir reaksiyon
olabilecei aka grlr. Nedenlerin farkl olduu
yerde ise insan daha ideal (Dnsel) tipte bir kaybn
var olduunu anlayabilir. Nesne muhtemelen
gerekte lmemitir, fakat sevilen bir nesne olarak
yitirilmitir. Dier bir ksm vakada ise bir kayp
yaandn farkederiz ancak neyin kaybedildiini
anlayamaz ve kolaylkla hastann de neyi kaybetmi
olduunun bilincinde olmad duygusuna kaplrz.
Gerekten de, hasta melankoliye neden olan kaybn
farknda olsa ve kimi kaybettiini bilse bile kendi
iinde neyi kaybettiini anlayamaz. Bu melankolinin
bir ekilde, sevilen bir nesnenin yasdan farkl olarak,
(yasda kaypla ilgili bilind birey yoktur) bilind
kayb ile ilikili olduunu gstermektedir.
Yas iinde biz, egoyu megul edici yas
urasnn neden olduu inhibe bir durumda ve
ilgilerini kaybetmi olarak buluruz. Melankoli de
bilinmeyen kayplar benzer bir urala sonulanr ve
bu kayplar egonun melankolik inhibisyonundan
sorumludur. Sadece, bu inhibisyona neden olan ve
melankolii bu derece megul eden, tketen eyin ne
olduunu anlayamamamz bizi artmaktadr.
Melankolikler benlik saygsnda allmadk bir
d ve egoda byk lde bir zayflama gibi yas
iinde rastlanmayan baz farkl belirtiler sergilerler,
Yasda dnya, melankolide ise ego deersiz ve bo
hale gelmitir. Hasta, bize kendi egosunu deersiz,
beceriksiz-baarsz, alak olarak sunar, kendini
knar, ktler, kovulmay ve cezalandrlmay bekler.
Kendi kendini alaltr, ve yaknlar ile son derece
deersiz biri ile ilikilerinden duymu olduklar ho
olmayan duygular paylamaya balar. Kendisinde
herhangi bir deiikliin olduunu grmese de
eletirilerini gemiine de yneltir ve hibir zaman iyi
olmadn ilan eder bu aalk sanrlar ile ortaya
kan tablo uykusuzluk, beslenmeyi reddetme ve her
canly hayata balayan yaam igdsn yok
etme ile tamamlanr.
Hem bilimsel ve hem de teraptik olarak,
kendisine bu sulamalar yapan hastaya
sylediklerinin aksini sylemek bounadr.
Kesinlikle o yle ya da byle hakldr ve bireyteri

kendisine grnd biimiyle tanmlar. Gerekten,

biz onun baz szlerini herhangi bir yorum yapmadan
onaylamakla ykmlyzdr. O gerekten syledii
gibi ilgilerini yitirmi, sevemiyen, herhangi bireyi
baaramayan biridir. Fakat, bildiimiz gibi bunlar yas
almasna benzeyen ama bize anlalmaz gelen
egoyu tketen urann (Internal work) etkisine
ikincildir. Hasta bize, dier kendini sulamalarnda
da hakl grnr; sadece hakikati grmede'
melankolik olmayanlardan daha keskin gzlere
sahiptir. Kendini eletiriciliin artt dnemler iinde
iken, adi, egoist, haysiyetsiz, zgrln yitiren, tek
amac kendi doasndaki zayfl gizlemek olan biri
olarak tanmlar. Bu bildiimiz kendini tanma olabilir;
ancak bu insan byle bir hakikati kabullenebilir
olmadan nce niye hastalanmamtr. Kendisi
hakknda byle fikirleri olan ve bakalarna
bahseden bri ficin doruyu mu sylyor, kendisine
hakszlk mr ediyor phesi domuyorsa o kii
hastadr. < Eer
ki
hasta
deilse,
deeiendirebildiimiz lde kendini alaltmann
derecesi ve gerekler arasnda bir uyumazln
olduunu grmek pek de zor deildir. yi, kabiliyetli,
drst bir kadn, melankoli gelitirdikten sonra
gerekten deersiz birine gre kendisinden daha iyi
bahsetmeyecektir. Gerekten ilkinin hastala
yakalanma olasl, kendisi iin syleyeceimiz pek
de iyi eyler olmayan ikinciden daha fazladr. Sonu
olarak, melankoliklerin normal bir ekilde kendini,
knayan ve vicdan azab eken bir insan gibi,
davranmad aklmza yer etmelidir. Dier
insanlarn karsnda utan duyma, normal olan
herhangi bireyden daha fazla karakterize eder ve
melankoliklerde bu ya hi yoktur ya da en azndan
belirgin deildir. Melankolikde, kendine maruz, 4
brakmada doyum bulan tam tersi zorlayc'
konukanlk hali dikkat ekebilir.
Melankolik iin kendisini ackl karalamasnn
bakalar iin doru olup olmamas pek deer
tamaz. Bu onlarn ruh halini tam olarak gsteren bir
durumdur. Kendilerine sayglarn yitirmilerdir ve
bunun iin iyi sebepleri vardr. Bizim sonradan
zm zor bir sorunu ortaya getiren bir elikiyle
kar karya kalmz dorudur. Yas ile kurulan bir
benzetme bizi, bunlarn bir nesneye dair kayp
yaadklar sonucuna ulatrmaktadr; bu kiiler
Egolar ile ilikili bir kayba iaret eden eylerden sz
etmektedirler.
Bu elikiye girmeden nce, bir an iin
melankolinin egonun yapsnda nelere malolduuna
bakalm, egonun bir yan dier yannn
sorumluluunu stlenir, onu eletirir ve nesnesi gibi
ele alr. Ego'dan ayrlan parann bamszlm
baka koullarda da gstereceini destekleyen

gzlemlerimiz bulunmaktadr. Bu paray egonun

geri kalanndan ayrdetmek iin gereki
nedenlerimiz olacaktr. Tanmaya baladmz bu
para "vicdan"d ir. Gerei deerlendirme ve bilincin
sansr grevi ile birlikte vicdan, egonun temel
yaplan arasnda yer alr ve bu yapnn tek bana
hastalanabilecein! gsteren kantlarmz vardr.
Melankolide en belirgin zellik moral zeminde
egonun yetersiz bulunmasdr. Hasta kendini
deerlendirirken bedensel salkszl, irkinlii,
gszl veya sosyal yetersizlii ile pek de ilgili
deildir. Onun korkular daha ok maln, mlkn,
ve eski konumunu yitirip be parasz kalmakla
ilgilidir.
Yukarda sz edilen elikiyi anlamamz
salayan bir gzlemimiz vardr. Bir melankoliin
kendine ynelik ok ve eitli sulamalar sabrla
dinlenecek olursa, bunlarn en iddetlilerinin
hastann kendisine deil, nemsiz deiiklikler
yaplarak hastann sevdii veya sevmesi gereken
baka birisine uygun dt anlalr. Gerekler
incelendiinde bu varsaym dorulanabilir. Bylece
klinik tablonun anahtarn elde etmi oluyoruz:
Kiinin bir sevgi nesnesine ynelik knamalar kendi
egosuna doru yn deitirir.
Kendisi gibi yetersiz bir ee bal kald iin
kocasna acyan kadn, aslnda bir biimde kocasn
yetersizlikle sulamaktadr. Bunlarn arasnda
birka tane gerek kendini sulama serpitirilmitir.
Bunlar dierlerini maskeleyerek gerek durumun
akla kavumasn olanaksz klmaktadrlar ve
dahas bunlar sevginin yitirilmesine neden olan
atmadan tremektedirler. Bu ekilde
dnldnde hastann davranlar daha
anlalr hale gelmektedir. Kendileri ile ilgili olarak
syledikleri her alaltc sz, aslnda bir bakas ile
ilgili olduundan yaknmalarndan utanma veya
bunlar gizleme gereksinimi duymazlar. Dahas,
evrelerindeki insanlara kar, bylesine deersiz bir
insandan beklenebilecek alakgnll ve boyun
eici davranlar gstermezler aksine hem onlarn
balarna bela olurlar, hem de nem verilmemi ve
hakszla uram gibi davranrlar. Davranlar ile
ifade ettikleri tepkiler, belirli bir sre sonucunda ezik
melankolik pimanla dnm olan fkeden
kaynaklanr.
Bu sreci anlamak kolaydr. Gemite bir nesne
seilmi, libido zel bir insana balanmtr. Daha
sonra, bu sevilen kii tarafndan reddedilme veya
onunla ilgili bir hayal krkl nedeni ile nesne ilikisi
yklmtr. Baz koullar altnda, sonuta normal
olarak libido bu nesneden geri ekilip baka bir
nesneye yatrlamamtr. Nesne yatrm, direnci

dk olduu iin sona ermi ancak serbest libido

baka bir nesneye yatrlmayp Ego'nun iine geri
ekilmitir. Libido burada, terkedilmi nesne ile
zdeim amacna ynelik olarak kullanlmtr.
Nesnenin glgesi ego'nun zerine dm ve ego
terkedilmi nesneymi gibi davranlmaya
balanmtr. Bu yolla, nesne yitimi ego yitimine
dnm, ego ile sevilen kii arasndaki atma ise
zdeim nedeniyle deimi ego ile, egonun gerek
etkinlikleri birbirlerinden ayrlmlardr.
Byle bir srecin n koullar ve sonularna
ilikin baz karmlar yaplabilir. Bir yandan sevilen
nesneye gl bir balln olmas, te yandan
nesne yatrmnn salam olmamas gerekir. Otto
Rank'n belirttii gibi, bu eliki, nesnelere ynelimin
narsisistik bir temeli olduunu ve bu nedenle
engellerle karlaldnda nesnelere yaplan
yatrmn narsisistik dzeye gerilediini
dndrmektedir.
Nesne ile yaplan narsisistik zdeim, erotik
boalmn yerine alr, dolays ile, sevilen kii ile
atma yaanmasna karn sevgi ilikisinden
vazgeilmesi gerekmez. Nesne-sevgisi yerine
zdeimin konmas, narsisistik sevgilerde nemli bir
mekanizmadr; Kari Landauer (1914) yaknlarda bir
izofreni olgusunun iyileme srecini anlatrken
buna iaret etmitir. Bu bir nesne-seimi biiminden
orjinal
narsisizme regresyonu temsil
etmektedir.Daha nce baka yerlerde de belirttiim
gibi zdeim, egonun, kendi dndaki nesnelere
ynelmesinde ilk aamay oluturur. Kendi dndaki
bir nesnenin seimi doal olarak bir ambivalans
tar ve ego, bu nesneyi libidinal geliimin iinde
bulunduu oral veya cannibalistic dneme uygun
olarak yiyip yutarak ie almay ister. Abraham,
melankolinin ar formlarnda grlen beslenmeyi
reddetme davrann bu srelerle badadrmakta
kukusuz hakldr.
Kurammzn sonucu olmas beklenen, melankoli
(veya buna benzer bir durum) gelitirme olaslnn
narsisistik tipte nesne ynelimine-seimine bal
olmas varsaym ne yazk ki henz gzlemler ile
dorulanmamtr. Bu yaznn giri tmcelerinde, bu
almann dayand ampirik malzemenin
gereksinimlerimize yetmediini itiraf etmitim.
Gzlem sonular ile karmlarmzn birbirleri ile
uyutuunu dnebilseydik, melankoliye ilikin
tanmmza libidonun nesneye yatrmndan yine
narsisistik oral dneme regresyonu duraksamadan
aktardk. Transferans nevrozlarnda da nesne ile
zdeim yaplmasna sk rastlanr; aslnda bu
zellikle histeride belirti oluturma (Symptom
formation)nn ok grlen mekanizmalarndan

biridir. Ne var ki, narsisistik ve histerik zdeimler

arasndaki fark udur: lkinde nesneye-yatrm
terkedilirken, ikincisinde kalcdr ve etkisini srdrr
(belirli izole davranla ve balantlarla snrl
kalmasna karn). Her iki durumda ve transferans
nevrozlarnda zdeim, sevgi anlamna da
gelebilecek, ortak bireyin olduunun ifadesidir.
Narsisistik zdeim bu ikisinin daha erken
grlenidir ve zerinde daha az allm bir durum
olan histerik zdeimi anlayabilmemiz iin yol
gsterir.

bozukluuna neden olan, hastalnn merkez

ald kii genellikle bireyin yakn evresinde
bulunur. Melankoliin nesnesine erotik yatrm
bylece iki ynl deiimden gemitir. Bir blm
zdeime gerilemi ama dier blm ambivalansa
bal atmann etkisi altnda, o atmaya daha
yakn olan sadizm dnemine geri tanmtr.
Melankoliyi bunca ilgin ve tehlikeli klan intihar
eilimi bilmecesini tek bana zen bu sadizmdir.
Egonun, drtsel yaamn doup gelitii ilkel
durumu olarak bildiimiz kendine ynelik sevgisi o
denli byk ve yaama ynelik bir tehdit karsnda
olaan korkunun iinde aa kan narsisistik
libidonun miktar o denli fazladr ki, egonun kendi
ykmna nasl raz olabildiini anlamak mmkn
deildir. Uzun zamandr, intihar eilimi olup da
bakalarna ynelik ldrc drtlerini kendine
doru evirmemi bir nevrotiin var olmayacan
biliyoruz, ancak ne tr glerin karlkl etkileiminin
bylesi bir amac infaza tayabildiini
aklamamtk. Bugn, melankolinin analizi,
egonun ancak d dnyadaki nesnelere zgn
tepkisini simgeleyen ve bir nesne ile ilikili olan
dmanln kendine yneltmesi, ksacas
nesne-yatrmna dnerek kendine bir nesne gibi
davranmas durumunda kendisini ldrebileceini
gstermektedir. Dolaysyla nesne-seiminden
gerileyerek nesneden kurtulmakla birlikte yine de
nesne egodan daha gl olduunu kantlamtr,
Birbirine zt durumlar olmakla birlikte gl bir ak
duyulduunda da, intiharda da, tmyle farkl
yollarla da olsa nesnenin gc egonunkini amtr.

Dolaysyla melankoli baz zelliklerini yastan,

dier baz zelliklerini ise narsisistik tipte nesne
seiminden narsisisme doru olan regresyon
srecinden dn alr. Melankoli bir yanda yas gibi,
sevgi nesnesinin gerek yitimine kar bir tepkidin,
Ayn zamanda bunun da tesinde, melankolinin
normal yasta bulunmayan veya varsa bile onu daha
ileride patolojik yasa dntren bir belirleyicisi
vardr. Bir sevgi nesnesinin yitirilmesi sevgi
ilikilerindeki ambivalansn aa kmas iin
kusursuz bir frsattr. Obsesyonel nevroza yatknlk
varsa, ambilavalansa bal atma, yasa patolojik
bir ton verir, yas tutann nesnenin yitimi iin kendini
sulamas, buna kendisinin neden olduunu
dnmesine yol aar. Sevilen bir kimsenin
lmnden sonra gelien byle obsesyonel
depresyon durumlar bize, libidonun regressif ie
ekilmesinin olmad durumlarda, ambivalansa
bal atmann tek bana neler yaratabileceini
gstermektedir. Melankolide, hastala yol aan
durumlar, ou zaman lm yolu ile olan bir yitimin
tesinde, bireyin hafife alnd, ihmal edildii, hayal
krklna urad, dolaysyla ilikiye sevgi ve
Daha nce sz edilen, melankolideki ar
nefret gibi kart duygularn girdii veya nceden var fakirleme korkusuna gelince, bunun da yolundan
olan ambivalansn glendii tm durumlar kapsar. kan ve regresif bir anlamda deiiklie urayan
Zaman zaman daha ok gerek yaantlardan, daha anal erotizmden tredii dnlebilir.
ok yapsal etkenlerden doan ambivalansa bal bu
atma, melankolinin gz ard edilmemesi gereken
Melankoli, bizi zmn bulduumuzda ksmen
nkoulfudur. Nesne iin duyulan sevgi, nesnenin kurulabildiimiz baka sorunlarla da karlatrr.
kendisi brakld halde vazgeilemeyen sevgisi, Belirli bir sre sonra nemli bir iz brakmadan
narsisistik zdeime snrsa, nefret devreye girip gemesi, yas ile ortak zelliklerinde biridir. Yasta
ikame edilen nesneyi ktye kullanr, aalar, ac zaman ayrntl bir gerei deerlendirme yaplmas
ektirir ve bundan sadistik doyum elde eder.
iin gereklidir ve bu i tamamlandnda ego libidoyu
Melankolide kiinin kukusuz tadn kard bu yitirilen nesneden kurtarmay baarabilir.
kendine eziyet etme davran, tpk obsesyonel Melankolinin gidii srasnda egonun hep benzer
nevrozda buna kar gelen fenomen gibi, bir nesneye ilerle uratn dnr, olaylarn ekonomik
balanm ve tarttmz biimlerde znenin yann gzard ederiz. Melankolideki uykusuzluk,
kendisine ynelmi sadizm ve nefret eilimlerinin uyku iin gerekli olan yatrmlarn ie ekilemediini
doyumu anlamna gelir. Her iki bozuklukta da gsterir, Melankoli karmaas, ak bir yara gibi
hastalar nesneye ynelik dmanlklarn aka yatrmsa! enerjiyi -transferans nevrozlarnda "kart
ifade etme gereksiniminden kanmak iin kendini yatrm dediimiz trden- tm ynlerden kendine
cezalandrma yolu ile nesneden intikam almay, ekerek egoyu tmyle boaltr. Bu egonun uyuma
hastalklar yolu ile sevdiklerine ac ektirmeyi isteine kar olan direnci kolaylkla aklar.
baarrlar. Ne de olsa hastann duygusal

Ruhsal olarak aklanamayan biimde olaslkla

bedensel etkenlere bal olarak akama doru
durumda bir dzelme olur. Bu da egoya ynelik
yalnzca narsisistik bir darbenin, nesneden
bamsz bir yitimin melankoli tablosunu ortaya
karmaya yetmeyebilecei, toksinlere bal olarak
ego-libido da oluan bir yoksullamann, hastaln
baz formlarn oluturup oluturmad sorusunu
akla getirmektedir.
Melankolinin en dikkate deer ve en aklanmas
g zelliklerinden birisi de, belirtileri bakmndan,
tmyle kart bir durum olan maniye dnme
eilimidir. Bildiimiz kadar ile bu her melankolide
grlmeyen bir durumdur. Melankoli, baz olgularda
mani belirtilerinin grlmedii veya hafif grld
aralklarda tekrarlayc biimde ortaya kabilir.
Dier olgularda ise melankolik ve manik dnemler
dngsel bir delilik varsaymna yol aacak biimde
dzenli olarak birbirlerini izleyebilirler. Psikanaiitik
yntem bu olgularda bir zme ulam ve
birkanda teraptik bir dzelme salam
olmasayd, bu olgularn ruhsal kaynakl olmad
dnlebilirdi. Dolays ile, melankolinin analitik
aklamasn, maniyi de kapsayacak biimde
esnetmek yalnzca olas deil ayn zamanda
zorunludur.

Bu giriimin baarl olacana dair tatminkar

bireyler syleyemiyorum. zerinde durulmas
gereken iki ey var : lki psikanaiitik adan bizde
uyanan baz fikirler, ikincisi ise genel ekonomik
yaant
meselesidir. Baz
psikanaiitik
aratrmaclar, ierik bakmndan maninin
melankoliden farkl olmadn, her iki bozukluun
da ayn 'karmaa' ile boutuunu, ancak
melankolide ego bu karmaaya boyun eerken,
manide stesinden gelmeyi veya bir kenara itmeyi
baarabildii izlenimini edinmilerdir. Ayrca bize
normal mani modelini veren nee, coku veya zafer
gibi btn durumlar, ayn ekonomik koullara
dayand grlmektedir. Uzun sredir oluan ve
biriken byk miktarda bedensel enerji, herhangi bir
nedenle birden gereksiz duruma gelmekte ve farkl
yollarla boaltlmas olana ortaya kmaktadr.
rnein fakir bir adamn byk miktarda para sahibi
olup, gnlk ekmeini dnmekten kurtulmas,
uzun ve etin bir ura sonras baarya ulalmas
veya insann uzun sredir basksn srdren
zorluklardan bir anda kurtulmas gibi. Btn bu
durumlarda, tpk manide olduu gibi bir keyif ve
neenin ortaya kt ve melankolideki kknlk ve
inhibisyonun tersine her trl etkinlie hazr ve
hevesli olunduu
grlr. Maninin byle bir
zaferden baka bir ey olmad, ancak burada
egonun stesinden geldii veya yendii eyin gizli

olduunu ne srebiliriz. Benzer durumlardan biri

olan alkolik entoksikasyonun aklamas da ayndr.
Toksinlerin etkisiyle bastrlm enerjinin
harcanmas duraklamtr. Genellikle byle manik
durumdaki bir kimsenin hareket etmekten zevk
almas neeli olmasna balanr. Bu yanl kannn
dzeltilmesi gerekir. Gerekte, bireyin mental
ekonomisinde yukarda anlatld biimde bir
deiiklik meydana gelmi olmas nedeniyle hem
keyifli hem de hareketlerinde serbesttir.
Bu iki belirtiyi bir arada ele aldmzda unu
buluruz. Manide ego nesnenin yitiminin (veya bu
yitimin yasnn ya da belki nesnenin kendisinin)
stesinden gelmitir ve dolaysyla melankolinin
egodan ektii kar yatrm pay aa kmtr.
Dahas, manik kii, a bir adam gii, yeni nesne
yatrmlar ararken ektii acnn nedeni olan
nesneden kurtuluunu sergilemektedir.
Bu aklama akla yakn grnmekle birlikte hem
ok belirsizdir hem de yantlanmas gereken yeni
sorun ve kukular dourmaktadr. Net bir aklama
salamasn beklemediimiz halde bunlar da
tartmaktan kanmayacaz.
ncelikle, normal yasta nesne yitimi ile baedilir
ve bu srede egonun tm enerjisi tketilir. O halde
neden bu srecin sonunda ekonomik durumun bir
zafer dnemine girdii grlmez? Bu itiraz hemen
yantlayamyorum. Ayrca yasn kulland
ekonomik yollar bilmiyoruz. Bu noktada bir
varsaymdan yararlanabiliriz. Libidonun yitik nesne
ile balantsn gsteren her bir an ve beklenti,
insan, nesnenin artk var olmad gerei ile
yzletirir ve ego ayn kaderi paylap
paylamayaca sorusu ile kar karya geldiinde
sa kalm olmaktan salad narsisistik doyumun
etkisi ile kendini yitirilmi nesneden ayrmaya raz
olur. Bu ayrlma ii o denli yava ve aamaldr ki,
bittiinde aa kan enerji de dalp gitmitir.
Yasla ilgili bu varsaymdan yola karak
melankolide grlen ileyii aklamaya almak
gerekir. Ancak daha balangta belirsizlikle
karlayoruz. Buraya dek, melankoliye topografik
bak asndan yaklamadk ve ne tr ruhsal
dizgelerin kullanldn irdelemedik. Vaz geilen
nesne yatrmlarna ilikin hangi ruhsal sreler
ilemektedir, hangileri zdeim yolu ile egodaki
ikameleriyle balantdadr?Verilebilecek en kolay
yant nesnenin bilin dndaki sunumunun libido
tarafndan terkedilmi olduu olur. Ne var ki,
gerekte bu sunum sonsuz sayda tek tek izlenimden
(veya bunlarn bilin d izlerinden) olumaktadr ve
libidonun geri ekilmesi, bir anda deil yasta olduu
dibi uzun srede ve aamal nlarak

gerekleebilecek bir sretir. Farkl noktalarda ayn

anda m baladna, yoksa belirli bir sra m
izlediine karar vermek gtr. Analizlerde, anlarn
nce birinin sonra bir dierinin harekete getii ve
her defasnda farkl bir bilifld kaynaktan da olsa
ayn usandrc monotonluktaki atlarn yakld
grlmektedir. Ego iin, nesnenin bir ayr ba ile
glendirilmi bylesine byk bir anlam yoksa,
yitirilmesi ne yasa ne de melankoliye yol aacaktr.
Libidonun byle azar azar ayrlmas, olaslkla ayn
ekonomik durum ile desteklenmesi ve her ikisinde de
ayn amaca hizmet etmesi bakmndan yas ve
melankoliye benzer.

srdrmesinin desteklemesine benzer biimde her

ambivalan mcadelede nesne kk drlerek,
ona leke srlerek hatta ldrmeye alrcasna
libidonun nesne ile olan balar gevetilmeye
allr.

Grld gibi melankolide normal yasn

tesinde bir ey vardr. Melankolide, nesne ile olan
iliki basit olmayp, ambivalansa bal atma
nedeni ile karmaklamtr. Ambivalans, ya
yapsaldr yani o, egonun her sevi ilikisinin bir
esidir veya nesneyi yitirme tehdidine ilikin
yaantlardan gelimektedir. Bu nedenle
melankoliye yol aan nedenler genellikle ok daha
geni kapsamldr. Melankoli de nesne zerinde
sevgi ve nefretin arpt saysz farkl
mcadeleler verilir. Bir ksm libidoyu nesneden
ayrmaya alrken dierleri saldr karsnda
libidonun konumunu korumaya alif. Bu
mcadalelerin tek yeri nesnelerin amitlerinin yer
ald bilin ddr. Yasta ise libidoyu kurtarma
abalar ayn dizge iinde yaplr ancak, bu
srelerin bilin ncesinden bilince doru normal
yoldan gitmesine hi bir engel yoktur. Melankolide bu
yol eitli nedenlerle kesilmitir. Yapsal ambivalans
doas gerei bastrlanlar arasnda yer alr.
Nesneyle ilgili rseleyici yaantlar baka bastrlm
malzemenin harekete geirmi olabilir. Dolaysyla
melankoliye zg belirtiler yerleinceye dek,
ambivalansa bal bu mcadelelerle ile ilgili herey
biliten uzak tutulur. Bu da, bildiimiz gibi, sonunda
nesneyi terkederken egoda daha nce km
olduu yere geri ekilen tehdit altndaki libidinal
yatrm ierir. Egoya kap snan sevi, yok
olmaktan kurtulur. Libidonun bu regresyonundan
sonra bilinli hale gelmesine izin verilen sre,
bilinte egonun bir blm ile kritik arac arasndaki
atma olarak temsil edilir.

Bu aklamalar kabul etsek bile aydnlanmas

gereken bir tek nokta kalmtr. Melankoli sona
erdiinde mani, ortaya k iin gerekli ekonomik
koullar, melankoliyi idare eden ambivalansta
bulmay bekliyor ve bu gr eitli baka
anlamlarda
kurduunuz
benzerliklerle
destekliyorduk. Ancak, beklentilerin nnde
eilmesi gereken bir gerek vardr. Melankolinin 3 n
koulundan -nesne yitimi, ambivalans ve libidonun
egoya regresyonu- ilk ikisi lmden sonra grlen
obseyonel kendini sulamalarda da grlr. Bu
olgularda atmann kayna kukusuz
ambivalanstr ve atma sona erdiinde manik bir
ruhsal duruma ilikin herhangi bir iz kalmaz. Bylece
sonutan sorumlu olan, tek bana nc etkendir.
nceleri bal durumda bulunan, melankoli sona
erdiinde serbestleerek maniyi douran yatrm
birikimi, libidonun narsisizme regresyonu ile
balantl olmaldr. Melankolinin, nesne ile
mcadelesinde ortaya kan atma, olaan st
iddetli bir kar-yatrm gerektiren arl bir yara
gibi etki eder. Bu noktada yine durmak, ve bedensel
ar ve buna kar gelen zihinsel arn ekonomik
yapsn daha iyi anlayana dek maninin daha ileri
dzeyde aklamalarn ertelemek uygun olur.
Bilindii gibi, zihnin birbirine baml karmak
sorunlar, baka bir soruturmann sonular
yardmmza yetiene dek bu tr soruturmalar
durdurmaya bizi zorlamaktadr.

Sonuta bilin, melankoliye ilikin olarak nemli

ve iyilemeyi salayacak zelliklerin farknda
deildir. Ego byle fkeyle kendisini aalarken biz
de hasta gibi, bunun nelere yo! aabileceini ve nasl
deiebileceini anlamakta glk ekeriz.
Melankoli ve yas sreleri arasndaki temel
benzerlikleri anlamak kolay olduu iin bylesi bir
ilevi bilin d srelere atfetmek mmkndr.
Yasta, egonun nesneyi brakp yaamay

Bilindndaki bu sre fke tkendiinde veya

nesnenin deersizlii kabul edilerek terkedildiinde
sonlanabilir. Melankoliyi sona erdiren bu srelerin
hengisinin daha sk kullanldn ve olgunun
gelecekteki gidii zerine nasl etki edeceini
bilemiyoruz. Ego, kendisini nesneye stn
hissetmenin doyumunu yaayabilir.