EGE NVERSTES-MHENDSLK FAKLTES-MAKNA MHENDSL BLM

MK371 ISI TRANSFER (2+2) DERS-ZET BLGLER: 02 (08.2006)

Hazrlayanlar: Yrd.Do.Dr.Hseyin GNERHAN-Ar.Gr.Mehmet ERKEK

EGE NVERSTES-MHENDSLK FAKLTES

MAKNA MHENDSL BLM
MK371 ISI TRANSFER (2+2) DERS
2.BLM ZET
Bu blmde s iletim denklemi ve zmleri incelenmitir. Bir ortamdaki s iletimi, scaklk,
zaman ierisinde deimiyorsa srekli (kararl), deiiyorsa geici (kararsz) s iletimi olarak
adlandrlr. Bir ortamdaki s iletimi yalnzca bir boyutta nemliyse ve dier iki boyutta ihmal
edilebilir ise o ortamdaki s iletimi, bir boyutlu s iletimi olarak adlandrlr. Eer s iletimi
iki boyutta nemli, nc boyutta ihmal edilebilir ise iki boyutlu, boyutta da nemliyse
boyutlu s iletimi olarak adlandrlr. Is transferi analizinde; elektriksel, kimyasal veya
nkleer enerjinin sya (veya sl enerjiye) dnm s retimi olarak belirtilir.
Is iletim denklemi diferensiyel bir kontrol hacminde enerji dengesinin uygulanmasyla elde
edilebilir. Sabit s iletim katsays iin bir boyutlu s iletiminin srasyla kartezyen, silindirik
ve kresel koordinatlardaki ifadesi aada verildii gibidir:

2 T g 1 T
+ =
x 2 k t
1 T g 1 T
r
+ =
r r r k t
1 2 T g 1 T
r
+ =
r 2 r r k t
Yukarda verilen denklemlerde yer alan , [= k/(C)] malzemenin sl yaynm katsaysdr,
[m2s-1].
Bir s iletimi probleminin zm, yzeydeki koullara baldr. Snrlardaki sl koullarn
matematiksel ifadeleri snr koullar olarak adlandrlr. Zamana bal s iletim problemleri
ayn zamanda ortamn s iletim ileminin bandaki durumuna da baldr. Genellikle t = 0
zaman iin ifade edilen koul balang koulu olarak adlandrlr. Bu koul ortamdaki ilk
scaklk dalmnn matematiksel ifadesidir. Bir s iletim probleminin matematiksel olarak
tam tanmlanmas iin s iletiminin nemli olduu her boyut iin iki snr kouluna, eer
problem zamana balysa (geici durum) bir de balang kouluna gereksinim vardr. En
yaygn snr koullar yzeyde sabit scaklk, yzeyde sabit s aks, tanm ve nm snr
koullardr. Bir snr yzeyi en genel haliyle ayn anda belli bir s aks, tanm ve nm
koullarn ierebilir. (Is aks, kat malzemenin yzeyinde olur).
L kalnlnda bir dzlem duvar iinden geen bir boyutlu, srekli s iletiminde x = 0 ve x =
L snr yzeylerindeki eitli snr koullar aada verildii gibi ifade edilebilir:
Yzeyde sabit scaklk:

T(0) = T1

ve T(L) = T2

Burada T1 ve T2, x = 0 ve x = L yzeylerindeki scaklklardr, [C].

EGE NVERSTES-MHENDSLK FAKLTES-MAKNA MHENDSL BLM

MK371 ISI TRANSFER (2+2) DERS-ZET BLGLER: 02 (08.2006)
Hazrlayanlar: Yrd.Do.Dr.Hseyin GNERHAN-Ar.Gr.Mehmet ERKEK

Yzeyde sabit s aks:

k

dT(0)
= q 0
dx

ve

dT(L)
= q L
dx

Burada q 0 ve q L , x = 0 ve x = L yzeylerindeki belli s aks deerleridir, [Wm-2].

Yaltm veya sl simetri:
dT(0)
=0
dx

ve

dT(L)
=0
dx

Yaltm yaplan yzeylerde ve kat iinde sl simetrinin olutuu durumlarda, s aks sfr
deerinde kabul edilir.
Tanm:
k

dT(0)
= h1 [ T1 T (0) ]
dx

ve

dT(L)
= h 2 [ T(L) T 2 ]
dx

Burada, h1 ve h2 dzlem duvarn iki yzeyini evreleyen ortamlarn s tanm katsaylar

[Wm-2K-1], T1 ve T2 ise bu ortamlarn scaklklardr [C].
Inm:
k

dT(0)
4
= 1 Tsurr,1
T (0) 4
dx

ve

dT(L)
= 1 T(L) 4 Ts4urr,2
dx

Burada, 1 ve 2 snr yzeylerinin nm yayma katsaylar (-), = 5.67 x 10-8 Wm-2K-4

(Stefan-Boltzmann sabiti), Tsurr,1 ve Tsurr,2 dzlem duvarn iki yzn evreleyen yzeylerin
ortalama scaklklardr [K]. Inm hesaplamalarnda scaklklarn mutlaka [K] olmas
gerekmektedir.
x=x0da ideal temas halinde olan A ve B cisimlerinin arayz:

TA (x 0 ) = TB (x 0 )

ve

k A

dTA (x 0 )
dT (x )
= k B B 0
dx
dx

Burada, kA ve kB, Ave B tabakalarnn sl iletim katsaylardr [Wm-1K-1].

Is retimi, kat malzemenin iinde olur, malzemenin birim hacmi iin ifade edilir ve g ile
gsterilir. Birimi [W/m3]dr. Srekli koullar altnda iinde birim hacimde sabit bir g s
retim hz olan 2L kalnlnda dzlemsel bir duvarn, r0 d yarapna sahip bir silindir ve
r0 yarapna sahip bir krenin T scaklndaki bir ortam iindeki Ts yzey scaklklar
aada verildii gibi ifade edilebilir:

Ts,duvar = T +




gr
gr
gL
, Ts,silindir = T + 0 , Ts,kre = T + 0
h
2h
3h

EGE NVERSTES-MHENDSLK FAKLTES-MAKNA MHENDSL BLM

MK371 ISI TRANSFER (2+2) DERS-ZET BLGLER: 02 (08.2006)
Hazrlayanlar: Yrd.Do.Dr.Hseyin GNERHAN-Ar.Gr.Mehmet ERKEK

Burada, h s tanm katsaysdr [Wm-2K-1]. Yzey ve ortamn orta ksm arasndaki

maksimum scaklk art aada verildii gibi ifade edilebilir:

Tmax,duvar =

g r 2
g r 2
g L2
, Tmax,silindir = 0 , Tmax,kre = 0
2k
4k
6k

Isl iletkenliin scaklkla deiimi k(T) biliniyorsa, T1 ve T2 scaklk aralndaki ortalama k

deeri aada verilen denklemden bulunabilir:
T2

k ort =

k(T)dT

T1

T2 T1

Bylece srekli rejimde dzlemsel bir duvar, silindirik bir tabaka veya kresel bir tabakadan
geen s transferi aada verildii gibi ifade edilebilir:
T

T1 T2 A 1
T1 T2
2L 1


Qdzlemdu var = k ort A
k(T)dT
= k(T)dT, Qsilindir = 2k ort L
=
L
L T2
ln(r2 / r1 ) ln(r2 / r1 ) T2
T1 T2 4r1r2

Q
=
kre = 4k ort r1r2
r2 r1
r2 r1

T1

k(T)dT

T2

Bir malzemenin sl iletkenliinin scaklkla deiimi ounlukla dorusal bir fonksiyon

olarak tahminlenebilir:
k(T) = k 0 (1 + T)
Burada, sl iletkenliin scaklk katsays [K-1] olarak adlandrlr.
izelge 3.Temel Eitlikler
T
T
k
+ g = C p
x x
t
1 T
T
rk
+ g = C p
r r r
t
1 2 T
T
r k
+ g = C p
2
r r
r
t

Kartezyen koordinatlarda zamana bal bir

boyutlu s iletim denklemi
Silindirik koordinatlarda zamana bal bir
boyutlu s iletim denklemi
Kresel koordinatlarda zamana bal bir
boyutlu s iletim denklemi
koordinat sistemi iin zamana bal bir

1 n T
T
r k
+ g = C p
n
r r
r
t

boyutlu s iletim denklemi

0 Kartezyen kordinatlar

n = 1 Silindirik kordinatlar
2 Kresel kordinatlar

EGE NVERSTES-MHENDSLK FAKLTES-MAKNA MHENDSL BLM

MK371 ISI TRANSFER (2+2) DERS-ZET BLGLER: 02 (08.2006)
Hazrlayanlar: Yrd.Do.Dr.Hseyin GNERHAN-Ar.Gr.Mehmet ERKEK

1 n T 1
1 T
r
+ g =
n
r r r k
t
1 d n dT 1
r
+ g = 0
r n dr dr k

1 T
2T 2T 2T 1
+ 2 + 2 + g =
2
k
x
y
z
t

1 T 1 2 T 2 T 1
1 T
r
+ 2 2 + 2 + g =
z
t
r r r r
k

T
1 2 T
1
r
+ 2
sin
2

r r r r sin
2
T 1
1
1 T
+ 2 2
+ g =
2
t
r sin
k

k
k

T
= q0
x x =0

T
= qL
x x = L

Sabit s iletim katsays iin zamana bal

bir boyutlu s iletim denklemi
Sabit s iletim katsays iin kararl bir
boyutlu s iletim denklemi
boyutlu, kartezyen koordinatlarda sabit
s iletim katsayl zamana bal s iletim
denklemi
boyutlu, silindirik koordinatlarda sabit
s iletim katsayl zamana bal s iletim
denklemi
boyutlu, kresel koordinatlarda sabit s
iletim katsayl zamana bal s iletim
denklemi
x = 0 iin s aks snr koullar
x = L iin s aks snr koullar

k x + h1T = h1T1
x =0

x = 0 iin tanm snr koullar

+ k x + h 2T = h 2T2
x =L

x = L iin tanm snr koullar

EGE NVERSTES-MHENDSLK FAKLTES-MAKNA MHENDSL BLM

MK371 ISI TRANSFER (2+2) DERS-ZET BLGLER: 02 (08.2006)
Hazrlayanlar: Yrd.Do.Dr.Hseyin GNERHAN-Ar.Gr.Mehmet ERKEK

Snr artlarna Ait rnek Gsterimler:

1.Birinci eit snr art: Yzeyde sabit scaklk (Ts = sabit), [Dirichlet snr art]

T(0,t) = Ts

T x = L = Ts

2A.kinci eit snr art: Yzeyde sabit s aks (qs = sabit), [Neumann snr art]

T(0, t)
= q s
x

T
= q s
x x = L

2B.kinci eit snr art: Yaltlm yzey (qs = 0), [Adiabatic snr art]

T(0, t)
=0
x
3.nc eit snr art: Yzeyde tanm, [Robin veya Karma (Mixed) snr art]

T(0, t)
= h[T T(0, t )]
x

T
= h(T x = L Te )
x x = L

EGE NVERSTES-MHENDSLK FAKLTES-MAKNA MHENDSL BLM

MK371 ISI TRANSFER (2+2) DERS-ZET BLGLER: 02 (08.2006)
Hazrlayanlar: Yrd.Do.Dr.Hseyin GNERHAN-Ar.Gr.Mehmet ERKEK

4.Drdnc eit snr art: Yzeyde nm, [Inm snr art]

T
= (T4
Te4 )
x
L
=
x x = L

5.Faz deiimi snr art

T
T
= k
x u
x s

Kaynaklar:

1.engel YA, Heat Transfer A Practical Approach, Second Edition, ISBN 0-07-1151508,
McGraw-Hill, 2003, New York.
2.Incropera FP, DeWitt DP, Introduction to Heat Transfer, Fourth Edition, ISBN 0-47138649-9, Wiley, 2002, NY.
3.Mills AF, Heat Transfer, Second Edition, ISBN 0-13-947624-5, Pretice Hall, NJ.
4.zk, MN, Heat Transfer A Basic Approach, ISBN 0-07-066460-9, McGraw-Hill, 1985,
Singapore.
HG-ITB02-14.08.2006