Ruajtja e t dhnave

Ruajtja e te dhenave
fq. 1

Ruajtja e t dhnave

Shqyrtimi i paraqitjes dhe ruajtjes s t dhnave

prbrenda kompjuterit.
Adresimi i herpashershm i shtjeve teknologjike,
meq kto shpesh reflektohen n karakteristikat e
jashtme t makinave t sotme.
Prqendrimi n shtjet relevante n disenjit t
kompjuterve t cilat nuk jan t diktuara vetm nga
teknologjia e sotme kompjuterike.

Ruajtja e te dhenave
fq. 2

Biti dhe ruajtja e bitve

Informatat n kompjutert e sotm paraqiten si shabllona

bitsh.
Bit (binary digit): cilado nga dy shifrat: 0 dhe 1.
Ruajtja e nj biti n makin krkon nj paisje e cila mund
t jet n njrn nga dy gjendjet (ndrprers: i kyur - i
kyur, relej: i mbyllur - i hapur, flamur: i ngritur - i lshuar).

Ruajtja e te dhenave
fq. 3

Portat dhe flip-flopt

Operacionet buleane me bit: AND, OR, XOR, NOT.

Operacioni AND
0
0
0

AND

0
1
0

AND

AND

1
0
0

AND

1
1
1

Operacioni OR
OR

0
0
0

OR

0
1
1

OR

1
0
1

OR

1
1
1

Operacioni XOR
XOR

0
0
0

XOR

0
1
1

XOR

1
0
1

XOR

1
1
0

Ruajtja e te dhenave
fq. 4

Portat dhe flip-flopt Vazhdim

Operacioni NOT
NOT

0
1

NOT

1
0

Operacion bulean: operacion i cili manipulon me vlerat: e

sakt/e pasakt.
Port (gate): paisje e cila prodhon daljen e nj operacioni
bulean me bit pr vlerat e dhna t bitve hyrs t
operacionit.

Ruajtja e te dhenave
fq. 5

Portat dhe flip-flopt Vazhdim

Figura 1. Paraqitja simbolike e portave AND dhe OR

Ruajtja e te dhenave
fq. 6

Portat dhe flip-flopt Vazhdim

Figura 2. Paraqitja simbolike e portave XOR dhe NOT

Ruajtja e te dhenave
fq. 7

Portat dhe flip-flopt Vazhdim

Figura 3. Nj qark flip-flop

Flip-flop: qark i cili prodhon vler dalse 0 ose 1, e cila

mbetet konstante derisa nj impuls i prkohshm nga nj
qark tjetr ta ndryshoj n vlern tjetr.

Ruajtja e te dhenave
fq. 8

Portat dhe flip-flopt Vazhdim

Figura 4. Vnja e daljes n flip-flop

Ruajtja e te dhenave
fq. 9

Portat dhe flip-flopt Vazhdim

Figura 4. Vnja e daljes n flip-flop

Ruajtja e te dhenave
fq. 10

Portat dhe flip-flopt Vazhdim

Figura 4. Vnja e daljes n flip-flop

Ruajtja e te dhenave
fq. 11

Portat dhe flip-flopt Vazhdim

Figura 5. Mnyr tjetr konstruktimi t nj flip-flopi

Ruajtja e te dhenave
fq. 12

Teknika tjera t ruajtjes

Brthama (cores): unaza nga material magnetik t

ndrthurura n tel (paisje pr ruajtje bitsh n v. 1960-ta).
Kondenzator (capacitor): paisje e prbr nga dy pllaka t
vogla metalike t vendosura paralelisht me distanc t
vogl ndrmjet njra tjetrs.
ip (chip): pllak (kristal i vetm nga material
gjysmprques, zakonisht silikon) n t ciln
konstruktohen miliona kondensator t imt s bashku me
qarqet prkatse t tyre.
Memorie dinamike: memorie kompjuterike e konstruktuar
nga teknologjia e till e kondenzatorve, ngarkesat
elektrike t t cilve duhet rimbushur rregullisht me an t
qarqeve rifreskuese.

Ruajtja e te dhenave
fq. 13

Notacioni heksadecimal
Notacion heksadecimal: shnim i shkurtr shabllonesh t bitve.
Shablloni
i bitve
0000
0001
0010
0011
0100
0101
0110
0111
1000
1001
1010
1011
1100
1101
1110
1111

Paraqitja
heksadecimale
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F

Tabela 1. Sistemi i kodimit heksadecimal

Ruajtja e te dhenave
fq. 14

Memoria qendrore
Memorie qendrore: koleksion i madh qarqesh donjri nga
t cilt sht n gjendje ta ruaj nga nj bit.
Qeliz (cell): njsi e memories qendrore, tipikisht, e
madhsis 8 bit.
Bajt (byte): koleksion prej 8 bitsh.

Ruajtja e te dhenave
fq. 15

Organizimi i memories qendrore

Skaji i rendit t lart

_
0

_
1

Biti m i
rndsishm

_
0

_
1

_
1

0
_

_
0

_
1

Skaji i rendit t ult

Biti m pak i
rndsishm

Figura 6. Organizimi i nj qelize memorike njbajtshe

Ruajtja e te dhenave
fq. 16

Organizimi i memories qendrore

Vazhdim
Adres e qelizs: numr i shoqruar secils qeliz si emrtim unik i saj.

Figura 7. Qelizat memorike sipas adresave

Ruajtja e te dhenave
fq. 17

Organizimi i memories qendrore

Vazhdim
Rrjedhoja t renditjes s qelizave n memorien qendrore
dhe t bitve prbrenda do qelize:
I tr koleksioni i bitve prbrenda memories qendrore
t makins sht i renditur n nj varg t gjat.
Ruajtja e t dhnave me shabllona bitsh m t
gjat sesa madhsia e nj qelize.
T dhnat n memorien qendrore mund t qasen
individualisht dhe t prpunohen n renditje t
fardoshme.
RAM (random access memory): memorie me qasje
t fardoshme.

Ruajtja e te dhenave
fq. 18

Matja e kapacitetit t memories

Shumfishat e bajtit:
kilobajt (KB):
1 KB = 210 B = 1024 B.
megabajt (MB):
1 MB = 210 KB = 1024 KB = 220 B.
gigabajt (GB):
1 GB = 210 MB = 1024 MB = 230 B.

Ruajtja e te dhenave
fq. 19

Matja e kapacitetit t memories

Vazhdim
Karakteristikat e performanss s memories qendrore n
kompjutert PC t sotm:
Kapaciteti i memories qendrore : i rendit 102 MB.
Koha e qasjes (e leximit/shnimit t t dhnave): e
rendit ns (109 s).

Ruajtja e te dhenave
fq. 20