Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 50

Sadraj

HUM I HERCEGOVINA KROZ POVIJEST

ZBORNIK RADOVA
S MEUNARODNOGA ZNANSTVENOG SKUPA
odranog u Mostaru 5. i 6. studenoga 2009.
Seniori hercegovakih vlaha
Esad Kurtovi

Uredio
Ivica LUI

Hrvatski institut za povijest


Zagreb, 2011.
3

Seniori hercegovakih vlaha

929.735(497.6-3 Hercegovina)13/14

SENIORI HERCEGOVAKIH VLAHA


Esad KURTOVI
Filozofski fakultet
Sarajevo
Bosna i Hercegovina

Rad razmatra malo poznato pitanje seniora hercegovakih vlaha. U


obzir su uzete vee vlake skupine, njih dvadesetak, o kojima ima vie
informacija i na ijim primjerima se uoava kretanje vazalnih obaveza kroz due vrijeme. Vlasi su vazali bosanskih vladara, a u XV stoljeu njihovi seniori su velmoe, meu kojima su istaknuti Pavlovii
i Kosae.
Kljune rijei: Vlasi, vazalni odnosi, Kosae, Pavlovii.

Konkretnije informacije o seniorima pojedinih vlakih skupina


predstavljene su radom Desanke Kovaevi-Koji, koja je prvorazrednom graom deinirala vlahe srednjega vijeka na ovim prostorima. Na
ovom mjestu tu sliku apostroiramo, upotpunjujemo, ali ne zavravamo,
jer potpuni pregled praenja kretanja otcijepljenih katuna, jo jednom
potvrujemo, predstavlja opirniji i dugoroniji zadatak.1 Prikupljeni
izvori kojima raspolaemo ne dozvoljavaju da sve pratimo u detaljima.
1

, ,
, ,
2, - 1, , 1963,
121-140, 129-130.

647

Esad Kurtovi

Vei je broj pojedinaca i sitnijih vlakih skupina za koje izostaju elementarna odreenja o nastanku, tj. vremenu izdvajanja pojedinog katuna,
mjestu boravka, tj. njihovoj rasprostranjenosti, pa i ono to nas ovdje
najvie zanima, o eventualnoj pripadnosti pojedinim seniorima. Stoga
e na ovom mjestu, kao dionici puta u spoznaji o historiji vlaha na ovim
prostorima, prednost imati one vlake skupine i pojedinci za koje je ouvan vei broj potrebnih informacija za preciznije odreivanje njihovog
vazalnog poloaja.
Odnos vlakih katuna prema feudalnoj sredini u kojoj se nalaze prati
se tek od sredine XIV st., a i tada se govori rijetko i o pojedincima kao
vlasima bosanskih banova. Decembra 1365. spominje se Bogoslav Bratoslavi, a aprila 1373. Ugrin Nigulovi, kao vlasi bosanskog bana Tvrtka Kotromania.2 Oktobra 1399. kao vlasi bosanskog vladara zabiljeeni
su izvjesni Vlatko i Branko.3 Za vlaha Olivera Dermanovia iz Ljubomira zna se 1403. da je vlah bosanskog kralja, mada je on poznat i iz vremena bosanske banovine, od 1368, ali tada bez informacija o svome statusu.4 Vlasi bosanskog kralja su i Radoslav Berojevi, Radoslav i Regoje
koji se u tom svojstvu spominju 1403.5 Vlasi bosanskog kralja Tvrtka II
2

Ego quidem Bogoslauus Bratoslauich vlachus domini bani de Bossina coniteor


quod Radoslauam iliam Radoslaui de Tilaua servam meam empticam presentem
et volentem vendidi et dedi Tichoio ialouich auriici (19. 12. 1365.),
, , ,
, , ,
22, III, , 1967, 19; Ugrin Nigulouich moroblachus domini bani
Bosnensis coram domino Rectore ser Stephano de Sorgo conqueritur supra Climoe
de Bona salinarium, dicens quod heri de Sliunia me verberauit (10. 4. 1374.),
Dravni arhiv u Dubrovniku (dalje: DAD), Lamenta de intus et de foris, I, 288v.
Stefanu Ostoji [...] vaa milostj k namj pisae za vlahe za Branka i za Vlatka da
zimuju gdje su prvo zimovali, (27. 10. 1399.), ,
, I/1, , ,
, ,
19, - , 1929, 430.
Prima pars est de dando idem Olliuerio Dermanouich vlaco regis Bossinensi quod
cum eius turma possit venire secure ad bersalium porte Ragusii more solito et ab
hunc portare de salle prout fuit data ides aliis vlachis (20. 8. 1403.), DAD, Reformationes, XXXII, 165; Oliuer Dermanouich vlach (17. 2. 1368.), Diversa Cancellariae, XXI, 167; Oliuerius Darmanouich vlachus de Lubomir (13. 12. 1397.),
Isto, XXXII, 104.
Prima pars est de dando idem Radoslauo Beroyeuich et Radoslauo et Regoye vlacis
regis Bosne sicut data fuit aliis (24. 8. 1403.), DAD, Reformationes, XXXII, 165v.

648

Seniori hercegovakih vlaha

Tvrtkovia su Kujavii i Kiurii, koji se spominju 14061407.6 Vlasi


kralja Ostoje spominju se 1415.7
Ove krte informacije o vlasima kao vazalima bosanskih vladara,
pojedincima koji mogu biti i znaajniji nego to to pojavno izgleda, pa
i glavni predstavnici pojedinih katuna, u sjeni su pokazatelja iz sredine februara 1382. koji navodi da je Vukoslav Plii knez svih vlaha
bosanskog kralja Tvrtka I Kotromania.8 ini se da je time bosanski
vladar deinirao stanje i u drutvenom pogledu koje je nastalo teritorijalno-politikim razvojem bosanske drave na jugu i jugoistoku. Naspram
navedenog izuzetak ine informacije o vlasima kao vazalima vlastele
Sankovia. Moe se pretpostaviti da je takav njihov status stariji od prisustva bosanske vlasti, da su oni i u novom stanju bili predmetom potvrivanja od strane bosanskog vladara, ali i da su bili predmetom dodatnog
dodjeljivanja. Dakle, najranije poznate informacije o pojedinoj vlasteli
kao seniorima vlaha, pored bosanskog vladara, vezane su za Sankovie.9
To su vlasi iz katuna Tomi, ljudi vlastelina Sanka Miltenovia i kasnije
njegovog sina, upana Beljaka Sankovia. Ovo pokazuje primjer vlaha
Cerovca Bogojevia, koji je bio vazal i oca i sina (13701390).10 Po
svemu sudei, govorimo o katunu Klapca Tomia, koji se prati od 1369.
kao katunar.11 Dok se moe pretpostavljati da su nestankom Sankovia i
6

8
9

10

11

razumqsmo to namj velikostj kralvjstva ti pie za vlahe Kuvik, (1. 11.


1406.), . , n. dj., 499-501; vlasi kralvjstva ti Kik~riki samosiljm nastupahu (13. 11. 1407.), Isto, 500; Pavo IVKOVI, Tvrtko II Tvrtkovi
(Bosna u prvoj polovini XV stoljea), Institut za istoriju, Studije i monograije, Sarajevo, 1981, 52.
vlahe gospodina kral Osto ko smo pripustil z dobitci na naoi zemli, (20. 2.
1415.), . , n. dj., 537-538.
. , n. dj., 134, 137.
O Sankoviima, ,
, 11, , 1961, 17-54.
Merglia Brathoeuich, Utiech Velachouich, Stiepan Nenchouich de catuno deli Thomich (19. 2. 1388.), DAD, Diversa Cancellariae, XXVII, 93; eroue Bogoeuich,
Merglia Bratoglieuich, Stiepan Nenchouich et Millas Millatchouich de Thomich
homines zupani Belliach (27. 3. 1390.), Isto, XXIX, 76; Chergneta Druschouich,
Meglia Bratoeuich, Craimil Medosseuich, uetchus Dobrouitich homines Belliachi
Semchouich de catono de Tomich (17. 6. 1390.), Isto, 103; eroue Bogoeuich
homo Senchi facit manifestum quod de sua bona voluntate dimissit de carceribus
Bolchum et Voycum fratres Obrenouich (29. 4. 1370.), Isto, XXII, 50.
Copil Bratoeuich de catune Clape Thomich facit manifestum quod ipse vendidit
ad carrum ut moris est Nixe Cyuauich unam equam pili albi pro yperperis XV
(19. 10. 1369.), DAD, Diversa Cancellariae, XXII, 10v.

649

Esad Kurtovi

njihovi vlasi postali predmetom nove raspodjele, trenutno je teko znati


i kako je to izvreno, s obzirom da se ime ranijeg katuna rijetko spominje.12 U XV st., tek aprila 1465, spominju se vlasi Tomii.13 Oito je
da e u irem obimu prezentirane grae biti i prostora da se prepoznaju
katunari i vlasi ovoga katuna. Na kraju, s obzirom na ispravnu konstataciju da informacije o vlasima u XIV st. nemaju deiniranje geografskog
prostora14, a da podaci o njima u veem obimu izostaju za XV st., vlahe
katuna Tomi bismo vezali irokookvirno, za itav posjed Sankovia.
Po primjeru vlaha Tomia koji su bili vazali Sankovia vjerovatno
je bilo i drugih vlaha koji su prije poetka XV st. ve imali neku vlastelu
kao svoje seniore. Poetkom XV st. situacija je posve drugaija, u skladu sa znaajnim promjenama koje se tada prate u bosanskom drutvu.
Ako ne od ranije, dio regalnih prava od tada postaje predmetom ee
raspodjele meu krupnom vlastelom. Tako je i sa vlasima.
*
Vlasi Pliii (Plescich, in catono de Pliescha, de Plische) smjeteni
su na podruju oko Gacka (nekropola u Velikom groblju kod Stepena),
Samobora, Cernice i Rudina, sjeverno od podruja Ljubomira i podruja
Trebinja, a njihovo glavno naselje bilo je Modri (in villam de Pliesche
in loco dicto Modrice).15 Poslije pokazatelja iz 1382. koji govori o Vukoslavu Pliiu, knezu svih vlaha u Bosanskom kraljevstvu16, po svemu
12

13

14
15

16

Ego Mirchus Branouich de chatono Thomich coniteor quod loco me et operas


meas ad standum cum Marino de Poni de Ragusio presente et conducente me ad
eius seruitia usque ad quatuor annos proxime venturos (3. 8. 1394.), DAD, Diversa
Cancellariae, XXXI, 112.
Radassinus Dobrouoruich [...] conquestus fuit Clapa et Rada Bogdanouichii,
Radouanum Branissaglich, Radiuoium et contra socios eiusdem de vlachis Tomichii
et contra Couaz et Ruscum et Butchum fratres Radoeuichii, dicens quod predicti
derobarunt fratrem eius dicti Radassini nomine Radiuoium in Gazcho in Lucouia et
sibi acceperunt quinque ircos (6. 4. 1465.), DAD, Lamenta de foris, XXXVI, 239.
. , n. dj., 123.
Esad KURTOVI, Iz historije vlaha Pliia, Godinjak Akademije nauka i
umjetnosti Bosne i Hercegovine XXXVII, Centar za balkanoloka ispitivanja 35,
Sarajevo, 2008, 241.
Ego quidem Maroe condam Rusini de Glauato coniteor michi esse solutum et
plenerie satisffactum a Volcoslauo Plescich comite vlacorum omnium domini regis
Rassie et Bossine pro parte sua de omnia et tota robaria quam ipse Volcoslauus commisserit seu fecissit in malibus seu bonis olim Russini patris mei (15. 2. 1382.),
DAD, Debita Notariae, IX, 106; . , n. dj., 134.

650

Seniori hercegovakih vlaha

sudei, svi vlasi Pliii su jo u doba vojvode Sandalja Hrania postali


vazali Kosaa. No, tek podatak iz marta 1425. izrijekom govori o Sracinu, sinu Vukoslava Pliia, kao ovjeku vojvode Sandalja Hrania.17
Vazalni odnos prema Sandalju potvruje i pokazatelj iz 1430, kada su
se Dubrovani alili vojvodi Sandalju na vlaha Pliia i vojvodu Vukca Vignjevia.18 Kasnije pratimo da su Pliii ljudi vojvode Stjepana
Vukia Kosae. Augusta 1443. vlasi Pliii, Radonja iatovi i njegov neimenovani brat, inae ljudi vojvode Stjepana, opljakali su ivka
Doberkovia.19 Prema tubi iz jula 1447, vei broj vlaha Pliia na elu
sa katunarskim rodom Sracinovia pljaku je izvrio po mandatu vojvode Stjepana Vukia.20 Februara 1462. spominje se Radivoj Nenadi,
vlah Plii, a njegov katun de Pliescha super teritorio herceg; oktobra
1464. spomenut je Vukain vlah de Pliescha jurisdictionis comitis Vladissaui, dok su trojica dobro poznatih vlaha Pliia (Gruba Vignjevi,
17

18

19

20

Serain ilius Volchosaui Cliescich vlachus voiuode Sandagl [...] comperuit petens
a ser Iohane I. de Gondola unam suam cinturam de argento sibi ser Iohani danta per
manus Grubaii Vighgneuich nepotis dicti Serazini nunc sunt sex anni vel circa (7.
3. 1425.), DAD, Diversa Cancellariae, XLIII, 99v.
Da Lassar de Sisman per vendeta de Radi Dobrouoeuich. Et de lo inquerar Vocha
voiuoda de Plische per quelli forno nella sconita laldemo la cautela et modo serua
et tien voiuoda Sandagl partido che non mancho di quello dice ne fara vendeta
dessi piace (19. 8. 1430.), DAD, Lettere di Levante, X, 197v.
Ziuicus Dobercouigh [...] fecit lamentum supra Radognam Sisatouigh et supra [prazan prostor] frater ipsius Radogne de Plascho homines de vaiuoda Stiepani, dicens
quod ipsi Radogna et eius frater furati fuerunt sibi duos castronos valoris yperperos
quattuor (20. 8. 1443.), DAD, Lamenta de foris, XVII, 14v; . , n.
dj., 138, posebno napomena 104.
supra Bratul Saracinouich et Iuanis Saracinouich et Vitchum Radunouich et Vlach
et Stries eius fratres et Radoua Radmanouich, Radosauum Bogliesalich et Dobrilum Radosalich et Dobrasinum Radosalich et Giuretchum Bogliesalich et Tuerdisam
Radachouich et Radiuoi Bogdanich, Radoichum Bogdanich et Dabisii Bogdanich,
Bogaua Crimilich et Radosauum Cipcich, Bralg Cipcich, Radosauum Stanacich et
Radouinum Stanacich, Vochmier Radmanich, Vigagn Radiuoeuich, dicentes quod
dum ipsi conducerent capita CXX animalibus minutorum et sex boues et una salma
cere cum equo ipsi suprascripti venerunt et per vim acceperunt sibi a Modri omnia
suprascripta et de pluri yperperos XXXV et unam taciam valoris yperperos XX,
dicentes quod accipiebant sibi predictam ex mandato vaiuode Stiepanum ex eo quia
Vuxa Saracinouich asportauit certam quantitatem denariorum dicti vaiuode et venit
Ragusium (23. 7. 1447.), DAD, Lamenta de foris, XXI, 124.

651

Esad Kurtovi

Stanko Pokraji i Bratulj Sracinovi) septembra 1465. oznaeni da su


de Gliubomir jurisdictionis Turcorum, to ukazuje na jasnu liniju kretanja seniora ovih vlaha.21
Vlasi Vlahovii (Vlacouich vlachus, vlachi Vlachouich, Vlachouichi)
vezani su za podruje naselja Vlahovii kod Ljubinja, koje je i dobilo
ime po njima.22 Njihovu teritorijalizaciju deinira i lokacija pod imenom
Bioska, koja se uz Vlahovie spominje 1462.23 Linija poznatih
katunara meu Vlahoviima ide od 1368. i poznata je itavo stoljee,
ali polovina tog vremena nema jasne oznake o njihovim seniorima. Tek
1425. ouvana je informacija da su oni povezani sa ljudima vlastele

21

22

23

Braychus Bosidarouich perlabuchius coram domini judicibus de criminalis quorum caput fuit ser Vladisauus de Goe lamentum detulit, dicens quod dum ipse
redirent de Chumia cum quantitatem bestiamina et eset in catono de Pliescha super
teritorio herceg veniens ipse Braxchus versus Ragusium et una noctis in dicto catono hospitaretur in domo Radiuoi Nenadich vlachi de dicto catono in ipsa dicta domo
furtiue subtraxerunt ei quatuor animalia de dictis bestianibus, videlicet, duos castronos et duos irchos (8. 2. 1462.), DAD, Lamenta de foris, XXXV, 201; Dabisiuus
Millossaglich de Zoncheto [...] dicens quod hac estatis proxime decursa in pascuis
ei fuit furtiue subtracta una capra per Voccassinum vlachum de Pliescha jurisdictionis comitis Vladissaui. Et hoc de mense julii proxime decursa (25. 10. 1464.),
Isto, XXXVI, 32; Radinazius Mircouich de Ragusio coram domini judicibus de
criminalis quorum caput fuit ser [prazan prostor] conquestus fuit contra Grubazium
Vigneuich et Stanchum Pocraycich et Bratuglium Sracinoich de Gliubomir jurisdictionis Turcorum, dicens quod predicti aprehenderunt et derobarunt ilium eius
Radossauum in Gazcho de mense septembris et eum vendiderunt Turchis (21. 9.
1465.), Isto, XXXVII, 76v.
O vlasima Vlahoviima; . , n. dj., 124, 126; ,

, 11 ( ),
, 1956, 30-31; ,
, 5, , 2002, 195-203;
Isti, ,
4, , 2004, 87-94; E. KURTOVI, Sitni
prilog o vlasima Vlahoviima, Godinjak 5, Bonjaka zajednica kulture Preporod,
Sarajevo, 2005, 49-58.
fratres Nouacouichii Vlachouichi de Bioscha jurisdictionis herceg (12. 2. 1462.),
DAD, Lamenta de foris, XXXV, 204v.

652

Seniori hercegovakih vlaha

Pavlovii,24 a augusta 1426. jedan njihov lan je oznaen kao ovjek


vojvode Radoslava Pavlovia.25 Godine 1432. njihov predstavnik
Vuihna Vlahovi, oznaen kao ovjek vojvode Radoslava Pavlovia,
dobio je odobrenje da moe doi u Dubrovnik.26 Vlasi Vlahovii Vlatko
Dobraevi i Vuka Stanjevi, ljudi vojvode Radoslava Pavlovia,
obavezali su se na prijevoz 17 tovara soli do Bora juna 1435.27 To je
ve doba u kojem se prepoznaje predvodnitvo Bijele Vuihnia meu
vlasima Vlahoviima, vazalima Radoslava Pavlovia.28 Poslije 1435.
24

25

26

27

28

Die II martii 1425 Peruiona Obradouich testis predictus [...] dixit quod nunc est
annus et ultra quod dum ipse testis esset in Crasseno voiuode Pauli et Radossaui eius
illi et ibi appulisset dictus Peruoe cum animalibus circa CL inter parua et magna.
Tunc Bielan Raichouich homo dicti Radossauii Paulouich et cum eo ilii Volcichne
et certi homines cum illis ligauerunt dictum Peruoe et dicta animalia sibi abstulerunt. Et de animalibus ipius testes nil acceperunt. Et tantum scire dixit, DAD,
Lamenta de foris, V, 234v; Bogaua testis predictus [...] Bielan Raichouich et ilii
Volcichne cum eorum hominibus ligauereunt et abduxerunt dictum Peruoe et sibi
abstulerunt animalia circa CL et boues tres. Et de animalibus ipsius testis nil acceperunt. Et tantum scire dixit, Isto.
Nos Radossauus Branoeuich Vlacouich vlachus homo voiuode Radossaui, Radoua Milosseuich et Radi Dobrosaglich socii conitemur quod super nos et omnia
nostra bona obligamus nos dare et soluere ser Iohanni Teo. de Prodanello yperperos
trecentos quinquaginta duos et grossos sex usque ad quindecim dies proxime futuris (26. 8. 1426.), DAD, Debita Notariae, XIV, 49v.
Prima pars est de dando idam Vocha Vozichnich hominem voiuode Radossaui
Paulouich veniente Ragusium et hic standum (14. 8. 1432.), Consilium Rogatorum, V, 100.
Vochsa Stagneuich et Vlatchus Dobraseuich vlachi Vlachouich voiuode Radossaui
ad meliustendem super se et omnia cuiuslibet bona promiserunt et se obligauerunt
Radoe Iagodich et Miglien Pliesich presentibus et contentatis ad omnem voluntatem
ipsorum de Ragusio sub Bora portare salmas decem et septem salis (24. 6. 1435.),
DAD, Diversa Notariae, XX, 23-23v.
Biela Vocichnich, Stiepcho Vochasinich, Stiepan Radonich, Peruosau Branchouich
et Vlatchus Doberchouich omnes vlachi Vlachouich voiuode Radossaui super se et
omnia cuiuslibet ipsorum bona ad meliustenentem promiserunt et se obligauerunt
Francho Vlachote Cranchouich [...] de Ragusio sub Bora portare salmas centum
quinquaginta salis [...] consignare Nalcho fratri dicti Franchi (24. 6. 1435.), DAD,
Diversa Notariae, XX, 23; Biela Vocichnich vlachus voiuode Radossaui super se et
omnia eius bona promisit et se obligauit ser Tripcho de Bonda presenti et conducenti
ad omnem voluntatem eiusdem ser Tripchi de Ragusio portare cum bonis et cuficientibus animalibus [...] sub Bora [...] salmas quinquaginta tres cum dimidio salis
[...] et salmas tres pannorum [...] Et hoc precio et mercato yperperorum quinque pro
qualibet dictarum trium salmarum pannorum et salmarum 53 salis (12. 8. 1435.),
Isto, 58.

653

Esad Kurtovi

nije poznato iji su vazali vlasi Vlahovii. Do neke izmjene je dolo, s


obzirom da i prije dolaska Osmanlija, februara 1462, postoji informacija
da su neki vlasi Vlahovii ljudi hercega Stjepana Vukia Kosae.29
Vlasi Maleevci (Malesseue, vlach de Mallesauez, vlach de
cathono Millessouich, vlachi Malleseuich, vlachi de Mallisseua, de
Malisez vlach, vlach de cathono Malleseuaz, de cathono Imalloseui,
morolachus de cathono dicto Malaseuii) predstavljaju iri ogranak
vlaha koji je prepoznatljiv po katunaru Stanku Perutiniu, njegovoj brai
i njihovim nasljednicima krajem XIV i u prvoj polovini XV st. Katun
Stanka Perutinia razvio se na podruju Rudina,30 te Kuta31 i Korita,32
kao pripadajuih naselja ireg rudinskog podruja. Prve informacije o
katunu Stanka Perutinia su iz 1397.33 Navoenje ovog katuna ponekad
je zbunjujue s obzirom na razliito biljeenje prezimena Perutini,
te injenice da se ono odravalo iako se katun i dalje razgranavao.
29

30

31

32

33

Herachus Voccotich coram domino Rector ser Zupano de Bona lamentum detulit
contra Buglchum, Stiepanum, Bogauaz et Medoe fratres Nouacouichii Vlachouichi
de Bioscha jurisdictionis herceg, dicens et exponens dictus Herachus quod predicti
fratres violenter sibi abstulerunt unam schauinam valoris yperperorum duorum
(12. 2. 1462.), DAD, Lamenta de foris, XXXV, 204v.
E. KURTOVI, Slavni ljudi svoje vrste Stankovii vremena vojvode Sandalja
Hrania Kosae, Med Srednjo Evropo in Sredozemljem, Vojetov zbornik, Ljubljana,
2006, 395-413; Nos Stanichna Stanchouich et Vlatchus Clapcich ambo de Rudine
(28. 10. 1444.), DAD, Debita Notariae, XXII, 42; Stepan et Clapaz fratres et ilii
quondam Stanichne Stanchouich de Rudine (23. 10. 1465.), Diversa Notariae,
XLIX, 31v; Ser Franciscus de Benessa et ser Nicola de Palmota tanquam procuratori Stiepani et Vocazii iliorum Stanichne Stancouich de Rudine (8. 10. 1466.),
Diversa Cancellariae, LXXIII, 94.
Stanoe Stanchouich de Coti (31. 12. 1432.), DAD, Diversa Cancellariae, XLVII,
15; Stanichna Stanchouich de Scuta homo voiuode Sandagl (4. 8. 1433.), Diversa
Notariae, XVIII, 81; Stanichna Stanchouich de Scuta homo voiuode Sandagl (5.
8. 1433.), Isto, 81v; Dubrauaz Milichieuich de Cuti (3. 11. 1436.), Diversa Cancellariae, L, 113; Dobraua Milichieuich de Chutie (27. 7. 1436.), Diversa Notariae, XX, 279.
contra Radunum Milichieuich de vlachis Malescieuci habitatorem in villa dicta
Coritchi jurisdictionis Turcorum (21. 1. 1466.), DAD, Lamenta de foris, XXXVII,
224v.
Dyuez Medoseuich vlach de cathono Stanchi Peruotinich [...] promisit Milos Andreyich [...] Dyuez fuit tortus et culpabilis de quodam furto facto de bonis dicti
Milos in rebus valoris circha yperperorum L (27. 6. 1397.), DAD, Diversa Cancellariae, XXXII, 62v.

654

Seniori hercegovakih vlaha

Perutini je postalo ope ime koje je mijenjalo ime vlaha Maleevaca,


iako ni ono nije nestajalo. Kasnije e opet prevladati ime vlasi
Maleevci.34 Poslije Stanka Perutinia katunari su bili Klapac Stankovi
i Radosav Miliievi, koji se u tom svojstvu spominju 142235, Dubravac
Miliievi koji se spominje 1428,36 te Stanoje Stankovi 1434.37 i
Vukac Dubravi 14611468.38 Stanko Perutini je imao trojicu brae
(Mili, Milo i Hrebeljan) i njihovi nasljednici bili su vazali vojvode
Radoslava Pavlovia (Miliievii, Miloevii i Hrebeljanovii),39 dok
su njegovi sinovi (Stankovii) bili vazali vojvode Sandalja Hrania i

34

35

36

37

38

39

de cathono Stanchi Perutenouich (1. 6. 1402.), DAD, Diversa Cancellariae,


XXXIV, 125v; vlach de cathono Stanichi Peruetinouich (8. 8. 1402.), Isto, 151;
de catono Stanchi Perutinich (1. 6. 1404.), Isto, XXXV, 76; vlach de chatono
Pertenich (16. 10. 1404.), Isto, 113v; vlach Peruftinich (24. 10. 1404.), Isto, 117;
vlachi de catono Stanchi Pertnichia (Die ultimo februaris 1406.), Isto, XXXVI,
26; de cathono Perutinich (9. 10. 1406.), Isto, 102v; vlach de cathono Peruetinich (18. 10. 1413.), Isto, XXXIX, 310v; de cathono Perutinich (3. 11. 1413.),
Isto, 318v; morolacchi de Perftignich (8. 3. 1418.), Isto, XLI, 239; morolacchus
de vlacchis dictis Perutich (6. 9. 1422.), Isto, XLII, 64v; morolacchi de cathono
Perutignich (30. 10. 1423.), Isto, 200; de Perutinichi (18. 7. 1425.), XLIII, 166v.
vlachos de cathuna Perutinich (26. 11. 1426.), Lamenta de foris, VII, 106; vlach
de cathuna Perutignich (12. 1. 1428.), Diversa Cancellariae, XLIV, 217v; vlacus
de Perutinichi (30. 8. 1429.), Diversa Notariae, XVI, 131; de Perutinich vlachus
(15. 4. 1437.), Isto, XX, 133v.
Clapa Stancouich, Radossauus Milichieuich primichuri presentis catonari (2. 11.
1422.), DAD, Diversa Cancellariae, XLII, 79v.
Dubrauaz Milichieuich cathonarius (27. 10. 1428.), DAD, Diversa Cancellariae,
XLV, 105.
Radoanus Dobrossalich vlachus homo voyuode Sandalli de catona Stanoe (9. 3.
1434.), DAD, Diversa Cancellariae, XLVIII, 76.
Vocaz Dubraucich catonarius (18. 12. 1461.), DAD, Lamenta de foris, XXXV,
161; contra et aduersus Vocazium Dubraucich de vlachis Malesseuci (6. 12.
1468.), Isto, XLI, 4v; contra et aduersus Vocazium Dubraucich cathonarium de
vlachis Malesseuci, Isto, 5v.
Cherach Miloseuich et Dubraua Milichieuich vlachi, homines voiuode Radossaui
Paulouich (9. 11. 1423.), DAD, Diversa Cancellariae, XLII, 206; Dubraua Milichieuich de vlachis Perutinich homo voiuode Radossaui Paulouich (30. 12. 1426.),
Isto, XLIV, 94; Cherach Miloseuich de Maleseua homo voiuode Radossaui Paulouich (5. 5. 1433.), Diversa Notariae, XVIII, 25v; Cherach Millosseuich homo
Radossaui Paulouich (5. 3. 1434.), Diversa Cancellariae, XLVIII, 73v-74.

655

Esad Kurtovi

vojvode Stjepana Vukia Kosae.40 Od 1466. prate se Maleevci pod


osmanskom vlau.41
Vlasi Mirilovii (Mirilouich, de Mirillouich, vlachi Mirilouichi)
smjeteni su na podruju Rudina kod Bilee, kako je to navedeno marta
1393. u jednom ugovoru o uvanju i ishrani stoke.42 Na podruju Mirilovia je i lokacija Hrasnog (Craseno), gdje se desila jedna pljaka registrirana juna 1411.43 Vlasi Mirilovii se spominju i ranije, no teko je utvrditi njihove seniore.44 Tek u doba vojvode Stjepana Vukia saznajemo da
su Mirilovii vazali Kosaa. Krajem decembra 1436. Radosav Ivani,
vlah Mirilovi, ovjek vojvode Stjepana Vukia Kosae, kupio je konja
40

41

42

43

44

Clapa Stanchouich vlachus nuntius magniici voiuode Sandagl (22. 12. 1424.),
DAD, Diversa Notariae, XIV, 157v; Grupchus Popouich et Clapa Stancouich
nuntii spetiales et ambaxiatores voyuode Sandagl (13. 8. 1426.), Diversa Cancellariae, XLIV, 53; Stanoe Stanchouich nuntius specialis magniici voiuode Sandagl (2. 8. 1430.), Diversa Notariae, XVI, 269; Mnogo potenomu knezu i vlastelomj dubrovajcjemj odj voevode Sanjdalja vlastele oto da znate erj poslasmo
slugu naega k vamj Stanoju Stanjkovikja (3. 8. 1430.), . , n.
dj., I/1, 332; Vlatchus Nouachouich de Maleseua homo voiuode Sandagl (2.
6. 1433.), Diversa Notariae, XVIII, 42; Stanichna Stanchouich de Scuta homo
voiuode Sandagl (4. 8. 1433.), Isto, 81; Stanichna Stanchouich de Scuta homo
voiuode Sandagl (5. 8. 1433.), Isto, 81v; Radoanus Dobrossalich vlachus homo
voyuode Sandalli de catona Stanoe (9. 3. 1434.), Diversa Cancellariae, XLVIII, 76;
Vlatchus Nouachouich et Dobravac Clapzich vlachi voiuode Stipan Maleseuich
(25.10.1435.g.), Diversa Notariae, XX, 92; Stanoye Stanchouich homo voyuode
Stipani (4. 1. 1436.), Diversa Cancellariae, XLIX, 187v bis.
contra Radunum Milichieuich de vlachis Malescieuci habitatorem in villa dicta
Coritchi jurisdictionis Turcorum (21. 1. 1466.), DAD, Lamenta de foris, XXXVII,
224v.
Bogoslaus Milchouich fuit confessus habuisse et recepisse a ser Petro de Palmotta
bestias pecudinas et caprinas treginta in Rudine Billegia in caton de Duoe Mirilouich pascendo et nutriendo a omnem risicum tenendum et custodiendum bona
ide (23.3.1393.g.), Diversa Cancellariae, XXX, 5v.
Braian Iuanouich [...] supra Branchum Stauerouich et Obradum eius fratrem, dicens quod ipsi per vim aceperunt eis marsupium cum perperis tribus et grossos
decem et ultra hoc fuit percussiis ab eis in Craseno in Mirillouich (2. 6. 1411.),
DAD, Lamenta de foris, II, 57.
O Miriloviima: . , n. dj., 125; . ,

, 33; . ,
, 203-212; Isti,
, 104-108; E. KURTOVI, Prilog
historiji vlaha Mirilovia, Most XXXI/196. (107), Mostar, 2006, 77-80.

656

Seniori hercegovakih vlaha

u Dubrovniku.45 Juna 1443. Vukosav Novakovi i Stjepan Medojevi,


vlasi iz Rudina i ljudi vojvode Stjepana Vukia Kosae, ugovorili su u
Dubrovniku sa dubrovakim vlastelinom Benediktom Gunduliem prijevoz soli do Gorada.46 Navedeno predstavlja vlahe Mirilovie s obzirom
da je Vukosav Novakovi maja 1425. zaveden kao vlah Mirilovi.47 Februara 1465. spominju se Vladislav Brankovi i njegova braa kao vlasi
Mirilovii kneza Vladislava Kosae (jurisdictionis comitis Vladissaui).48
Vlasi urovii (de catono Radoslaui Xurouich vlachus, Xurouichi)
smjeteni su na podruju neposrednog dubrovakog zalea. urovii
45

46

47

48

Radossaus Iuancich homo voyuode Stipani de Mirillouich facit manifestum quod


ipse Radossaus vendidit unum equm Dobrillo Osnicich de Canali hominem ser Ieronimi de Poza [...] pro perperis duodecim (21. 12. 1436.), DAD, Diversa Cancellariae, L, 215v. Sa strane: 1438 die XXV aprilis [...] Pribissaui Radoychouich del
catono Millisse Nenchouich, Isto.
Ser Benedictus de Gondola ex una parte et Vucosauus Nouacouigh et Stiepan
Medoeuigh vlachi de Rudine homines de vaiuoda Stiepan deuenerunt ad infrascripta pacta, videlicet, quod ipse ser Benedictus dedit et consignauit ipsis Vucosauo
et Stiepano salmas quattuorcentum septuaginta duas salis que salem ipsi debent
conducere ad locum dictum Gorasde (6. 6. 1443.), DAD, Diversa Cancellariae,
LVII, 261v.
Vochossauus Nouacouich, Medach Dudoeuich, Medoe Boichouich, Dobriei Nicolich vlachi Mirilouichi ... obligantes conducere et portare Stiepcho Sergolouich salmas centum quadriginta salis quas hic in Ragusio sibi dedit, videlicet, medietatem
ipsarum salmarum Subtus Bora et reliquam medietatem in Gorasde (9. 5. 1425.),
DAD, Diversa Cancellariae, XLIII, 132-132v.
Braychus Bosidarouich coram domini judicibus de criminalis quorum caput fuit
ser Triphono de Bonda conquestus fuit contra Vladissauum Brancouich et contra
fratres dicti Vladissaui omnes de vlachis Mirilouichi jurisdictionis comitis Vladissaui, dicens quod eum sit quod ipse dictus Braychus depositauit penes dictum
Vladissauum duos sacos farine, tres cupelos milei, unam pellem bouinam, dictus
Vladissaus sibi dictas non vult restituere sed retinet in se insuper conqueritur contra
Giurassum Gliuboeuich, Vochichium Dobrouoeuich et contra Vladichum Milatouich de Biograd jurisdictionis herceg qui aprehenderunt Radachum fratrum dicti
Braychi et sibi dicto Radacho acceperunt in contatis yperperos quatuor derobantis
ipsum Radachum cui etiam acceperunt unum zuponum et unam zenturam ipsum
quam tenent vinetum in eorum domibus. Item conqueritur contra Vladissauum Vochcich et Stiepchum Vochcich et Sracinum Vochcich omnes fratres de Neuesigne
jurisdictionis herceg. Item contra Radouazium Radiuoeuich de dicto loco Neuesigne qui derobarunt Vladussam uxorem Brayacini fratris ipsius dicti Braychi et
sibi acceperunt duos sacos plenos farina et unam modrinam et anulos quinque de
argento et in contatis yperperos tres et unum fazolum (25. 2. 1465.), DAD, Lamenta de foris, XXXVI, 168v.

657

Esad Kurtovi

potjeu od katunara Radoslava ura (urovia).49 Prve konkretne


informacije o njihovim seniorima veu se za vojvodu Radoslava Pavlovia.
To su pokazatelji o brai Nenoju, Oliveru i Nenku Stjepanoviu iz 1432. i
1434.50 Oni i njihovi nasljednici su dalje vazali vojvode Ivania Pavlovia
i kasnije Petra Pavlovia, kako to pokazuju informacije iz 1449. i 1451.51
49

50

51

Balduuin Dubrauich, Veselchus Millossii eterilouich vlachi faciunt manifestum


quod ipsi se obligant ser Benedicto de Gondulla ad melius tenendem pro duobus
bobus dicti ser Benedicti acceptus per vim per Radosaum Xur patronum dictorum
vlachum de manibus Milman Bogdanich per ipsas tenebat ad pascendum a dicto ser Benedicto in Lubigne. Quod ipsi vlachi faciunt venire an personam dictum
eorum patronum in Ragusio ad rendendum dicto ser Benedicto pro dictis duobus
bobi usque per totum presentem mensem iunii (4. 6. 1392.), Diversa Cancellariae,
XXX, 111.Vesselchus Millosseuich de catono Radoslaui Xurouich vlachus (23.
11. 1405.), Isto, XXXV, 243v; supra Radoe ilium Radossaui Surouich (19. 5.
1429.), DAD, Lamenta de foris, VIII, 184.
Mirchus Tuerdinouich et Radeta Dabinich socii [...] supra Oliuerum Surouaz Stipanouich, Radat Radetich, Stipan Obradouich, Radeglia Doberceuich et Radan
Bogdetich homines Radossaui Paulouich. Eo quia sibi acceperunt per vim sabbati
proxime preteritis tres vacchas et unum bouem et predicta fuerunt in Umbla (17.
3. 1432.), DAD, Lamenta de foris, IX, 20; Radasinus Radincich [...] de montana
Obertie vocata [...] ablata fuit sua vaccha [...] XXIII nouembris [...] Nenoe, Oliuerius et Nenchum fratres Stipanouich vlacchis Radosaui Paulouich (14. 11. 1432.),
Isto, 156; Millath Tassoucich [...] supra Oliuerium Stipanouich vlachum hominem Radossaui Paulouich [...] dictus Oliuerius furatus fuit unam vacham (13. 12.
1432.), Isto, 169v; Bosidar Radosglich [...] supra Nenoe Stipanouich, Nenchum
eius fratrem et Oliuerium eius fratrem, Milorat Vladiccih et Milorat famulum ipsius
Milorad Vladicich vllacchos voyuode Radossaui Paulouich Xurouich. Eo quia sibi
per vim acceperunt unam capram et interfecerunt sibi unum capretum et pascatorem
eius famuli verberauerunt. Et predicta comissa fuerunt hodie est octauus dies in
Umbla (31. 3. 1434.), Isto, X, 160.
Michoz Merchaglieuich de Ombla coram domino Rectore ser Jacobo de Sorgo
fecit lamentum supra Nenoie, Oliuerium et Vuchotam fratres Stepanouichi Xurouichi et Vuchassinum Oliuerouich et Iuanis Nenoeuich homines vaiuode Iuanis
Paulouich, dicens quod acceperunt sibi unam pecudem per vim ad coninia Omble
(6. 12. 1449.), DAD, Lamenta de foris, XXII, 289; [...] Nenoe et Vochotam fratres
Stepanouichi, homines vayuode Petar Paulouich vlachis Surouzi (23. 3. 1451.),
Isto, XXIV, 140; Radosau Budisalich dauanti miser lo Rector ser Vladisau de Goze
fa lamento soura Yuanis Nenoeuich de Surouichi homo de Petar Paulouich, digando
che siando apreso la villa loro e me piglasseno esi me robarno e tolseno de grossi
perperi 6 e una pelle de bo e una chortellessa e una gopa e una paretta vaglaniza e
uno mantelo de Rassa biancho e una chamisa domo e anchora eme a feritto con lo
churtelo ynpeto sotto tetta confusion de sangue (21. 10. 1454.), Isto, XXVII, 128;

658

Seniori hercegovakih vlaha

Poslije 1463. deavaju se znaajne promjene. Pavlovia vie nema i


njihovo mjesto kao seniori urovia postaju Kosae.52 Septembra 1465.
novi seniori urovia su Osmanlije.53

52

53

Radiz Radasinouich coram domino Rectore ser Zupano de Bona lamantatur contra
Vuchotam Stepanouich et Vuchasinum Oliuerouich et Vuchaz Oliuerouich et Iuanis
Nenoeuich et Vlatchum Nenoeuich et Vuchaz Nenoeuich homines de Paulouich,
dicens quia ipsi malefactores vi rapueris ipsi querelanti ad Xazu sachos 20 carbonis
(9. 1. 1460.), Isto, XXXIII, 167v.
Die XXII augusti 1463 Radoe Pocraycich socus supra mitatus [...] dixit quod ipse
scit quod Bogdanus Mircouich de Xurouich jurisdictionis herceg duxit secum duos
suos consobrinos, videlicet Radogna Cepernich et Guosdenum ambos de vlachis
Bagnani (22. 8. 1463.), DAD, Lamenta de foris, XXXV, 174v. Ispod: Die IIII
marcii 1464 Gliubna Radiuoeua suprascripta quellantrice ex una parte et Bogdanus Mircouich inculpatus de Xurouichii jurisdictionis comitis Vladissaui ex alia
parte [...] nomina porothnicorum, videlicet, Radoe Ratcouich de Xurouichii, Nenoe
Stiepanouich de Xurouichii, Dobrilus Rascouich de dicto loco, Vitassius Hostoich,
Milladinus Bogliessaglich de Oracho, Giurassius Miglioeuich de Xurouichii, Isto,
174v-175; Radmanus Radiceuich de Umbla coram domini judicibus de criminalis
quorum caput fuit ser Petrus de Poa conquestus fuit contra Radacium catunar de
vlachis Xurouichii, Dragissam Radoieuich, Bogdanum Mircouich, Gliuboe Mircouich, Stana Radossaglich, Millich Radossaglich, Gliuboe Radoeuich omnes de
Xurouichii vlachis jurisdictionis herceg siue jurisdictionis comitis Vladissaui, dicens
quod omnes predicti sibi dicto querelanti furati fuerunt unam vacham bonam (8. 2.
1465.), Isto, XXXVI, 140; Radoe Petrouich coram domini judicibus de criminalis
quorum caput fuit ser Vladissaus de Goce conquestus fuit contra Milloradum Giurasseuich et Radoe Dobrieuich de Xurouichii jurisdictionis comitis Vladissaui, dicens quod eum derobarunt super teritorio dicti comitis Vladissaui et sibi acceperunt
unum ensem (11. 2. 1465.), Isto, 146; Raschus Milladinouich textor coram domini judicibus de criminalis quorum caput fuit ser Vladissaus de Goce conquestus fuit
contra Voccotam Stiepanouich de Xurouichii, Dubrauazium Nenoeuich, Iuanissum
Nenoeuich, Voccacium Nenoeuich, Radoe Nenoeuich fratres omnes de Xurouichii
jurisdictionis herceg, dicens quod eum ipse dictus Raschus emisset unam vacham et
eum dedisset ad pascendum et gubernandum Stiepano Pribilouich de Slauogostichi,
venerunt prenominatis de Xurouichii et dictam vacham per vim acceperunt ipsam in
venientes in pascuis duxerunt, scilicet, ad eorum domos (20. 2. 1465.), Isto, 157v;
Radouaius Ratcouich de Umbla coram domino Rectore ser Nicola Bla. de Mene
conquestus fuit contra Voccassinum Oliuerouich et contra Dubrauazium Nenoeuich,
Voccazium Oliuerouich omnes de Xurouichii jurisdictionis comitis Vladissaui, dicens quod predicti eum agressi fuerunt et depredati fuerunt eum accipientes sibi in
contatis yperperos sex et grossos tres (21. 2. 1465.), Isto, 158v.
Mladienus Pripcich de Comolaz de Zoncheto coram domino Rector ser Blasio de
Babalio conquestus fuit contra Votomirum Ratcouich, Voccihnam Racich, Ratchum
Striesouich, Dubrauazium Nenoeuich et contra Vlatchum Nenoeuich omnes predictos de vlachis Xurouichii jurisdictionis Turcorum et contra quosdam jurisdictionis

659

Esad Kurtovi

Vlasi Vragovii (de vlachis Vragouichi, morulacho de Vragouich, de


Vrachouich) smjeteni su u Dubravama kod Trebinja, kako to pokazuju
arhivski podaci iz 1412, 1460. i 1464,54 te iz Luga kod Trebinja, kako to
pokazuje podatak iz 1457.55 Marta 1453. podignuta je tuba protiv vlaha
Vragovia Vukobrada Bajulovia i njegovih ljudi de Catugnani.56

54

55

56

dominium Raguseorum, dicens et exponens idem dictus Mladienus quod predicti


vlachi venerunt tanquam derobatoris ad domnum ipsius querelantis in Zoncheto in
Comolaz et sibi quam plurium fregerunt domum eius et derobarunt ei duos famulos
quos seccum duxerunt et ultra hoc malo modo pulsarunt Vladiam uxorem eius
querelantis. Quia nomina vero puerorum siue famulorum sunt hec, videlicet, Radi
et Radossauus (30.9.1465.g.), DAD, Lamenta de foris, XXXVII, 95.
Ratchus Braianouich ... supra Radoslauum Medoeuich et supra Galadium Radoslaglich et supra Dobrilum Medoeuich et supra Pocra Dobrilouich. Eo quia predicti sibi furtiue acceperunt duas capras. Et hoc fuit die XVa ianuarii siue circa in
Dubraue in cathono Regoe Vragouich (5. 5. 1412.), DAD, Lamenta de foris, II,
178; Ifchus Bosigichouich, Marcus Milusich, Radeglia Milusich, Jurchus Bogetich de Breno coram domino Rectore ser Junio Mat. de Gradi lamantatur, quia ad
coninia Breni sibi vi rapuerunt et arobatum fuit in pasculis XXVII capras de lacte
et de pluri verberarunt et spoliari fuerunt pastores et habent pro se suspectis Simorad
Regoeuich dictum Baiulouich et Gradissauum eius ilium et Vuchossauum ilium
dicti Simorad et Vuchossauum Chartizich et Radaz Grubazeuich et Radouaz eius
fratrem et Radiz Grubazeuich homines de chercech de Paschazio Baulouich de Tribigne. Vuchossauus Grachichouich sochus cui dedit yperperis 14 (25. 4. 1460.),
Isto, XXXIII, 242v; Radossauus Miloucich de Vergato generus Pribii Brancouich
de Vergato [...] contra et aduersus Radaium Grubaceuich et Radicium Rachoeuich
omnes de Dubraue de vlachis Vragouichi sic dictis et contra Voccassinum Miobratouich et Radossauum Capicich de Tribigne, dicens et exponens idem Radossauus
nomine quo supra quod cum dictis Pribius redirent de Talesi teritorio herceg versus
Ragusium, predicti eum agressi fuerunt et eum derobarunt accepientes sibi unum
porcum valoris yperperorum sex et in contatis yperperos quindecim, unam gonellam, unum mantellum et unam cortellam et de pluri eum malo inno verberarunt
(17. 11. 1464.), Isto, XXXVI, 63.
Gliubeta Chobotiniza de Canali coram domino Rectore ser Nicolino de Baselio
lamentatur contra Vuchossauum Grachichouich et Stepanum eius fratrem et Radouanum eorum fratrem et Vladissauum Oputa homines de cerch [cercech] de Isluga, dicens quod die veneris furati fuerunt in pasculis unum equum baium valoris
yperperis XX dicti querelantis. Et ulterius dixit quod soluit sochis yperperis VI,
videlicet, Vladissauo Oputa et Vlatcho eius fratrem (21. 2. 1457.), DAD, Lamenta
de foris, XXX, 85v; Vocichna Bosidarouich pectinator coram dominis judicibus de
criminali quorum caput fuit ser Junius de Martinussio lamentum fecit contra Voccossauum Grachcouich et Bogissam Voccossaglich ambos de Vragouichii et etiam
contra Radacium Grubaceuichii similiter de Vragouichii. Item contra Selachum
quemdam martolussium (24. 1. 1469.), Isto, XLI, 77v.
Pregliub Radossalich de Vergato coram domino Rectore ser Stefano de Zamagno

660

Seniori hercegovakih vlaha

Katun Vragovia spominje se u izvorima od 1376,57 a njihovi poznati


katunari su Regoje Vragovi58 i Vukota Bajulovi.59 Istaknutu poziciju
meu njima imao je Paska (Paska) Bajulovi koji je 1450. bio dukatnik
hercega Stjepana Vukia.60 Za vlahe Vragovie i Paskaa Bajulovia,
inae brata katunara Vukote Bajulovia, aprila 1460. navedeno je da

57

58

59

60

fecit lamentum supra Vuchobrat Baulouich cum eius hominibus de Catugnani, dicens quod dederat Stiepano Milatouich de Tribigne 36 oues et tres castroneos ad pascendum et dictus Vuchobrat cum dictis suis hominibus per vim accepit dicta animalia. Et cum dicto Vuchobrat fuerunt etiam Vuchossauus et Stiepanus Cargchouichi
et Radogna Grubazeuich (29. 3. 1451.), DAD, Lamenta de foris, XXIV, 146. U
drugim podacima Vukobrad Bajulovi je navoen kao vlah Vragovi, naprimjer:
Radoie Braiachouich dauanti miser vizirector ser Goane de Volzo fa lamento sopra
Vochobrat Baiulouich morulacho de Vragouich, digando e me tolse per forza dui
bechi a Tribinstiza (10. 11. 1454.), /Lamenta de Intus/ u, Isto, XXVII, 117v a tergo.
Grube Saraych, Brayan Bollunouich, Medos Michoeuich, Borouina Milchanich
de catono Grube Saraych, Chrane Vragouich frater Riegoe, Vitchus Borinouich,
Petroe Medoeuich de catono Vragouich faciunt manifestum quod ipse promictunt
et obligant se omnes simil et qualibet ipsorum in solidum per apthai veniente de
aducendo salmas 74 plumbi ser Marino Iuani de Mence ad ciuitatem Ragusii (18.
8. 1376.), DAD, Diversa Cancellariae, XXIV, 170.
Goislaua ilia condam Medossi vlacha de cathono de Regoye (20. 2. 1406.), DAD,
Diversa Cancellariae, XXXVI, 23; Radouez et Cregla vlachi de cathono Regoye
(4. 9. 1406.), Lamenta de intus, I, 204; Vladislauus Petroyeuich et Dobrassinus
Borinouich vlachi de catono Regoye (5. 9. 1406.), Diversa Cancellariae, XXXVI,
92; supra Stoyach [prazan prostor], Iunach, Milouez fratres Branchouich, Goyanum et eorum fratrem de catono Regoe Vragouich (1. 5. 1411.), Lamenta de foris,
II, 51v; supra Vitchum Iunacouich de catono Regoe (26. 10. 1411.), Lam. de foris,
II, 100; supra Siemorad vnuch [? unuk] Regoe et supra Grubazium Siemoradich
(15. 11. 1411.), Isto, 110v; Cum Gruba Douoglich vlach de cathono Regoy sit
debitor Bogoslaui Bogloeuich (21. 9. 1425.), Diversa Cancellariae, XLIII, 196v.
supra Vochotam Baiulouich vlacchum Vragouich cum multis sociis (6. 2. 1436.),
DAD, Lamenta de foris, XI, 33; supra Obrad, Bratugl et Bogun Vlatchouichi,
Plaua et Giurach Milaseuichi et Miglien Milutouich de catono Vochote Baiulouich
de Vragouich et alios eorum socios quos non cognoscit (18. 9. 1453.), Isto, XXV,
119v; contra Ifchum Radoeuich et Radis Radanchouich et Vocaz Charticich de
Vrachouich chatuni Vuchote Baiulouich (10. 6. 1456.), Isto, XXIX, 216v.
Millat Ostoich de Obrouo de Malfo coram domino Rectore ser Georgio de Goze
fecit lamentum supra Pasquoe Baulouich de Vragouich ducatnich chercech Stiepani, dicens quod ipse Milat ibat in Popouo ad eius forem cum uno salmerio et
certa quantitate tele valoris in totum yperperis sexdecim. Et dictus Pasquoe accepit
dictum salmerium et dictum telam dicto Milatho, dicens multi aufugiunt Ragusium
cum ducato chercechi et ino ego accipio tibi istud (25. 9. 1450.), DAD, Lamenta
de foris, XXIII, 242.

661

Esad Kurtovi

su ljudi hercega Stjepana Vukia.61 Vlasi Vragovii iz katuna Vukote


Bajulovia februara 1465. zabiljeeni su pod upravom kneza Vladislava
Kosae i hercega Stjepana Vukia Kosae.62
Vlasi Kresojevii (morovlachi de catune Chersoeuich, vlachi de catuno Cresouzi, de Icressoyeuich, Cresoeuich, de Cressoeuich, cum toto
cathono Criesoeuichi, di Chresoeuichi, de vlachis Criesoeuichii) imali
su stanite na podruju Rudina.63 Jedino mjesto koje ih posebno deinira
je Plana.64 Njihov katun spominje se od 1379.65 Teko je identiicirati
njihove predvodnike; ini se da su tek krajem XIV i poetkom XV st.
61

62

63

64

65

Ifchus Bosigichouich, Marcus Milusich, Radeglia Milusich, Jurchus Bogetich de


Breno coram domino Rectore ser Junio Mat. de Gradi lamentatur, quia ad coninia
Breni sibi vi rapuerunt et arobatum fuit in pasculis XXVII capras de lacte et de
pluri verberarunt et spoliari fuerunt pastores et habent pro se suspectis Simorad Regoeuich dictum Baiulouich et Gradissauum eius ilium et Vuchossauum ilium dicti
Simorad et Vuchossauum Chartizich et Radaz Grubazeuich et Radouaz eius fratrem
et Radiz Grubazeuich homines de chercech de Paschazio Baulouich de Tribigne
(25. 4. 1460.), DAD, Lamenta de foris, XXXIII, 242v.
Sladich Vuchanouich pectinator coram domini judicibus de criminalis quorum
caput fuit ser Vladissaus de Goe conquestus fuit contra Radouanum Millichnich
de cathono Voccetam Baiulouich de Vragouichi jurisdictionis comitis Vladissaui,
dicens quod eum derobauit super teritorio herceg et sibi accepit unam cultellam et
unam zenturam et unam bursam cum octo grossis et nouem folarum (11. 2. 1465.),
DAD, Lamenta de foris, XXXVI, 149; Pribius Brancouich de Vergato coram domini judicibus de criminalis quorum caput fuit ser Vladissaus de Goce conquestus est
contra Michaz Radossaglich et Radogna Bratuglieuich de Vragouichii jurisdictionis
herceg, dicens quod ei furatis fuerunt duas capras (18. 2. 1465.), Isto, 156; Radoe
Budeglich de Xaula faber coram domini judicibus de criminalis quorum caput fuit
ser Franciscus de Benessa conquestus fuit contra Radossauum Radeglich de vlachis
Vragouich jurisdictionis comitis Vladissaui, dicens quod cum sit quod ipse dictus
Radoe dedisset unam capram et depositasset penes Radossauum Budeglich fratrem
suum, venit dictus Radossaus Radeglich et dictam capramfurtiue accepit (16. 3.
1465.), Isto, 201v.
Branislaus Utiesenouich tanquam principalis et Rada Dobrilouich, Radasin eius
frater, Radoslaus Couaceuich, Radoslaus ilius Budislaui, Bude Tuerdicich tanquam plezii [...] omnes Cresoeuich habitatores in Rughine super se et omnia eorum
bona pro quadam causa quam habet cum Radouino Mieltoseuich de Maglicoue pro
una equa (23. 9. 1415.), DAD, Diversa Cancellariae, XL, 220.
Volchoslauus Vochasinich de Icressoyeuich de Plana facit manifestum habuisse
et recepisse a Tassoye Giurgieuich unum ensem [...] yperperorum trium et grossos
sex (16. 9. 1408.), DAD, Diversa Cancellariae, XXXVII, 110v.
Boguth Chersoeuich, Calomrch Miretich, Vlacchus Bogutcouich, Stiepan Miretich, Dabisius Boban, Goychus Chersoeuich morovlachi de catune Chersoeuich (1.
5. 1379.), DAD, Debita Notariae VIII, 169v; . , n. dj., 124.

662

Seniori hercegovakih vlaha

Bogutovii bili meu vanijima.66 Jedini poznati katunar meu njima je


Grupa Kresojevi, spomenut 1413.67 Takoer se moe rei da je Gle
Pokraji imao istaknutiju poziciju meu Kresojeviima s obzirom da se
za njega 1465. kae da je imao svoje ljude.68 Kresojevii su bili vazali
Kosaa, to pokazuju primjeri iz vremena vojvode i hercega Stjepana
Vukia Kosae,69 kneza Vladislava Kosae70 i hercega Vlatka Kosae.71
66

67

68

69

70

71

Vlatchus Bogutouich et Priboe Dragosseuich vlachi de catuno Cresouzi (16. 5.


1383.), DAD, Diversa Cancellariae, XXV, 208v; Tochogl Boguthouich de cathono
de Cressoyeuich (12. 9.1407.), Isto, XXXVI, 224; Vitoye Bogutouich vlach, Dobril Bogaucich, Oliuer Grupsich de Cressoyeuich (7. 5. 1412.), Isto, XXXIX, 69v;
Stipan Chouaceuich Bogutouich vlachus de cathono Cressoeuich (25. 9. 1427.),
Isto, XLIV, 183v.
Dobrasin Bogdanouich [...] supra Grubsam Criesouich cathonarium et supra
Ratchum, Vlatchum, Iurach fratres Voichouichi. Eo quia predicti cum toto cathono
Criesoeuichi per vim acceperunt sibi in Plana solmerium oneratum pannis valoris
perperorum centum. Raychus Bratoslaglich socius dicti Dobrasini similiter conqueritur supra predictos (19. 2. 1413.), DAD, Lamenta de foris, III, 50.
contra Gleg Pocraycich, Iuanissum Radiceuich, Vuochssam Radiuoeuich, Bogmio
Crisoeuich, Radoe Setich, Vlatchum rusticum dicti Gleg, omnes de vlachis Criesoeuichii homines jurisdictionis comitis Vladissaui (20. 4. 1465.), DAD, Lamenta
de foris, XXXVI, 248.
Radath Oliuerouich homo voyuode Stipani de Cressoeuich facit manifestum quia
ipse Radath vendidit Petro de Restis unum equm et unam equam in platea Ragusii
prope carrum pro perperis treginta (4. 1. 1437.), DAD, Diversa Cancellariae, L,
221; sopra Bachoe Stipanich chon li tre ioli di Chresoeuichi omeni de cherzech
(18. 11. 1456.), Lamenta de foris, XXXI, 70; Cum ad instantiam Mililli Glubissich
de Vatniza districtus chercech S. de villa Rasochaza fuisse retentus et incarceratus Vuchsa Bogossalich de vlachis Crisoeuichi homo jurisdictionis chercech pro
summa perperorum LXX, quos dicebat dictus Milillus ipsum Vuchsam absportasse
sibi (26. 4. 1457.), Diversa Cancellariae, LXVI, 129-129v; contra Bogdanum
Ratcouich de vlachis Chriesoeuichii jurisdictionis herceg (30. 3. 1462.), Lamenta
de foris, XXXV, 253v; contra Gleg Pocraycich, Iuanissum Radiceuich, Vuochssam
Radiuoeuich, Bogmio Crisoeuich, Radoe Setich, Vlatchum rusticum dicti Gleg,
omnes de vlachis Criesoeuichii homines jurisdictionis comitis Vladissaui, dicens
et exponens idem dictus Radochna quod prenominatis vlachi aprehenderunt Radognam nepotem eius querelantis morri ut soluet faceri robci et eum vendiderunt
(20. 4. 1465.), Isto, XXXVI, 248; contra Vochmierum Vlatcouich de vlachis Cressoeuich jurisdictionis comitis Vladissaui, Isto, 248v.
contra Mire Radouanich de Cressoeuich et contra Voccotam Xagorcich de Bielechia jurisdictionis comitis Vladissaui (11. 2. 1465.), DAD, Lamenta de foris,
XXXVI, 146v.
ovjek hercega Vlatka bio je Dragia Vukainovi: Dragissa Vuchassinouich de
Cressoeuich (5. 3. 1464.), DAD, Debita Notariae, XXXVI, 98v; contra Bieglam

663

Esad Kurtovi

Vlasi Ugarci (de Garza vlachos, vlacchi de cathono de Ugarach,


de vlacchis Ugarzi) smjeteni su na podruju Ljubomira72 i Rudina.73
spominju se od 1368.74 Meu poznatijim predvodnicima su katunar
Obrad Borojevi75 i Dubravii.76 Ugarci su bili ljudi bosanskog vladara.77

72

73

74

75

76

77

Giurgeuich, Dragissam, Iuanum Vocasinouich fratres, Radognam Chreglich de


vlachis Cresoeuichii (18. 9. 1465.), Lamenta de foris, XXXVII, 70; Michacius
Gliuboeuich de Brenno coram dominis judicibus de criminali quorum caput fuit
ser Junius de Martinussio lamentum fecit, dicens quod cum ipse posuisset penes
Vochich Radeglich de Clicoeuich de vlachis Baiulouichii unum bouem et duodecim capras ad ea animalia nutriendum et pascendum inuenerunt quidam homines et
subditi Vlatchi herceg et ea animalia violenter derobarunt et asduxerunt. Quia ipse
Michacius sibi de dicto arobamento seruat jus in futurum loco et tempore debitis et
oportunis. Item dixit quod Dragissa Vocassinouich fuit unus ex dictis arobatoribus
et sociis (5. 3. 1469.), Isto, XLI, 115v.
supra Radiuoi et Piulizam et Vlatchum fratres Dobraucich, Iuchum Radegleuich
de Garza vlachos. Eo quia his diebus propelapsis in Glubuomir in villa eorum et
prope domum eorum predicti sibi violenter abstulerunt unum bouem valoris yperperorum XV et octo castratos valoris yperperos XV (7. 10. 1420.), DAD, Lamenta
de foris, IV, 255; in loco cherzegi vocato Jubomir de Ugarag (17. 11. 1455.),
Isto, XXVIII, 286v; contra Vlatchum Dobraucich de Glubomiro et Paulizam eius
fratrem et contra omnes de domo sua et omnes homines dictis sue ville de Glubomiro qui dum dictus Bossidar iret ad Glubomir fugiens pescem que tunc erat Ragusii et appropinquisset dictam villam de Glubumiro [...] derobauerunt ipsum omnibus
rebus et bonis suis [...] et etiam ilium suum qui secum ibat [...] cum dicto Vlatcho
et frater suo Pauliza ad spoliando eos Radiuoi et Vladissauus et Radiz ilii dicti
Vlatchi, Iuanis Paulicich, Radossauus Radeuoiuich, Bilan Grupcouich, Vitam suis
frater, Radoie Pribinouich et Boglesauus homo Paulize, Chouaz Grupchouich et illi
[...] qui appellantur Ugarci. Et omnes sunt de una villa, videlicet, de Glubumiro
(18. 2. 1457.), Isto, XXX, 79v.
Die VIII aprilis 1465 [...] Radogna Grubaceuich et Vocazius Cechernichii de Ugarci dohanerii ad Ledenice comitis Vladissaui, DAD, Lamenta de foris, XXXV, 8;
Vocazii Cechrnich de Rudine (11. 4. 1466.), Diversa Cancellariae, LXXIII, 53.
Mergen Bratoeuich, Braycus Cucouia, Borach Ugarich de catono Ugare (28.
3. 1368.), DAD, Diversa Cancellariae, XXI, 179; . , n. dj., 124.
Obrad Boroeuich morolachus et chatonarius catoni vocatu Ugari (30. 6. 1419.),
DAD, Diversa Notariae, XII, 337; Nos Obrad Boroeuich, Radiuoy Dubrauich,
Radin Dobrichieuich et Gruba Obradouich vlacchi de cathono de Ugarach (5. 6.
1426.), Debita Notariae, XIV, 28v; supra Stanissam Ratchouich hominem Obrad
Boroeuich de vlacchis Ugarzi (10. 11. 1436.), Lamenta de foris, XI, 247.
. , , ,
57, , 2008, 107-122.
Prima pars est de faciendo gratiam turmis Ugarzich et Pillatouich vlachis regis
Bossinenses quod possint venire securi a gentibus nostris cum eorum rebus penes

664

Seniori hercegovakih vlaha

Katun vlaha Ugaraka Obrada Borojevia dao je obavezu na vjernost


vojvodi Sandalju Hraniu 1419.78 Nadalje se ee susreu oznaavani
kao ljudi vojvode Sandalja Hrania79 i Stjepana Vukia Kosae.80
Vlasi Bobani (de vlachis Bobani, vlachi de Ibubani) smjeteni
su na podruju akova, Luga, enice i Prosjeka, kako to pokazuje
nekoliko primjera.81 Godine 1451. spomenuto je da je podruje Bobana

78

79

80

81

ciuitatem Ragusii et ipsos vendere et emere de sale nostri comerchi prout data fuit
ides aliis (3. 9. 1403.), DAD, Reformationes, XXXII, 167.
Obrad Boroeuich morolachus et chatonarius catoni vocatu Ugari [...] et se obligauit [...] nomine et vice magniici voyuode Sandalii quod toto tempore vite sue et
donec vixerit erit idelis et obseruabit idelitatem magniico voyuode Sandalio (30.
6. 1419.), DAD, Diversa Notariae, XII, 337; . -,
,
19 (19701971), , 1973, 229-233.
Radoe Dobrosalich [...] supra vlacchos Ugarzi voyuode Sandagl, videlicet, Dobrouoi Bogaucich et Vuoch Radosalich et Pauliza Dobraucich. Eo quia sibi et per
vini abstulerunt duos equos et quatuor vacchas et irchos quatuor, unam cortelixiam,
unam zupam, unum biretum que iam habebat portari in Liubigna in manibus penes
ipsius Radoe. Et hoc fuit tempore guerre proxime preteritis (13. 6. 1433.), DAD,
Lamenta de foris, X, 12.
Milat Stoichouigh [...] supra Miloratum Pribinigh et supra Radoua Decoeuigh
et supra Mergsam Cecarnigh, dicens quod ipsi tres accusati arripuerunt sibi unum
bouem per vim in villa de Lugo. Et qui arripuerunt ipsum bouem sunt homines
vaiuode Stipan. Bos vero erat valoris yperperorum duodecim (23. 2. 1441.), DAD,
Lamenta de foris, XIV, 165; contra Paulicium Dubraucich et Iuanissum eius ilium
de loco Ugarag cheregi et contra Vlatchum Dubraucich, Stiepanum eius ilium ac
Vladissauum alterius eius ilium, Radossauum et Stipanum fratres Radiuoieuich,
Armeninum et Milissauum Radassinouich, omnes de suprascripto loco, dicens
quod in loco cherzegi vocato Jubomir de Ugarag venientes acceperunt sibi sua certa
auerte castratos XVII, auri ducatos quatuor et perperos quinque (17. 11. 1455.),
Isto, XXVIII, 286v; contra et adversus Radoe dictum Soda Ugarcouich, videlicet, de vlachis dictis Ugarci et contra Merchsam Zepergnich similiter de Ugarci
[...] duos ilios Radouazii Dersoeuich et unam iliam dicti Radouazii de Gliubigne
consobrinos eius dicti Helie. Item derobarunt quatuor ilios Vocossaui Petrouich de
Gliubigne et etiam Vocossauum omnes predictos consobrinos eius Helie querelantis (5. 12. 1468.), Isto, XLI, 2v.
contra Stiepanum Zuietcouich de Bobani de villa Xacoui et Vochmirum Vuchssich
de Lug de iurisdictione herceg, dicens quod furatus fuit ei querelantis unam vacham
et unam caprinam per viam in Xacouo (Die ultimo februarii 1460.), DAD, Lamenta de foris, XXXIII, 199v; Vladissauum Uglessich de Bobani de Lug iurisdictionis herceg (1. 3. 1460.), Isto, XXXIII, 205v; contra Radouazium Stoyacouich et
contra ilium eius dicto Radouazii et contra Stiepanum dictum Chella de vlachis Bobani de Stienia rusticos Drachii Dobrilouichii (18. 4. 1467.), Isto, XXXVIII, 233;

665

Esad Kurtovi

smjeteno uz naselje Osojnik na dubrovakoj strani.82 Na podruju


akova je batina i grob vlaha Bobana brae Dobrila i Vignja.83 Kao
katunari meu Bobanima se 1465. spominju braa Ivan i Pokrajac
Miljenovi,84 1468. kao katunar se spominje Dragi Dobrilovi.85
Bobani su bili vazali vojvode Sandalja Hrania,86 a kasnije njegovog

82

83

84

85

86

contra Nicolam Pribignich, Radis Dobrouoeuich et Radoe Pribissaglich omnes de


Prosiech de vlachis Bobanis (20. 10. 1468.), Isto, XL, 230.
supra Iuanis Dobrilouich, Iuan Radassinouich, Radiuoi Radouanich, Bielosauum
Bochdanouich, Radin Vlatchouich et Radassin Nouacouich vlachos de Bobani, dicens quod verberauerunt et vulnerauerunt dictum Vocossauum et ipsum spoliauerunt
et acceperunt sibi unum ensem, unam zupam, duas camisias, unam centuram, unum
biretum, unam aliam zupam et unum mantellum, unum par bisaciarum. Et hoc fuit in
Bobani supra Ossaunich (25. 3. 1451.), DAD, Lamenta de foris, XXIV 142.
A se lei D(o)brilo Bobanj i brat mu Viganj sinj Ivaniemj. I ovo legosmo na soi
batinoi, Marko VEGO, Zbornik srednjovjekovnih natpisa Bosne i Hercegovine,
Knjiga II, Sarajevo, 1964, 51.
contra Pocraya Miglienouich et Iuanum fratrem dicti Pocrayci ambos cathonarios
in vlachis Bobanis, dicens ipse Vlatchus quod eum sit quod ipse dictus Vlatchus
dedisset unum suum bouem cuidam Dragissa Radoucich de dictis vlachis Bobanis
ad lucrum aratri accidit, quod dictus Dragissa obiit et moriens mandauit quod dictus
bos restituerunt quod dicto Vlatcho eum lucro frumenti et predictus Pocrayacius et
Iuanus nolunt sibi dicto Vlatcho recedere predictum bouem ne frumentarum sed
contra omne jus tenent (21. 2. 1465.), DAD, Lamenta de foris, XXXVI, 161.
contra Vigagn Dobrilouich et contra Obradum eius fratrem et Dobrie similiter
eius fratrem et contra Dragich cathonarium fratrem predictorum, Radacium Vocassinouich et Brayanum Dichlich et Vocassinum et Milatum ilios dicti Brayani et
Millich Pribissaglich et Radognam et Vochichium ilios dicti Milichi et Radiuoium
Miloradouich et Radossauum Milletich omnes vlacos Bobani, dicens quod cum sit
quod ipse dedisset ad pascendum inter castronos, pecudes, irchos, capras numero
310 et inter boues et vachas numero 14 apud Ragium Millatouich et fratrem Radouaz in Popouo in villa Poglie venerunt predicti vlachi Bobanis et predicta animalia dicti derobarunt et asduxerunt (8. 7. 1468.), DAD, Lamenta de foris, XL, 89v.
supra Doriechum Budoyeuich et Radoaz Dobrassinouich et Radiuoy et Vlatchum
Priboeuich Bobani vlachos homines voyuode Sandagly (19. 2. 1433.), DAD,
Lamenta de foris, IX, 213; supra Radegliam Mislienouich de Bobani hominem
voyuode Sandagli, Radognam eius fratrem, Radouan eius fratrem et Dubrauaz
Pocraycich et Branilum Vuchmirouich. Eo quia sibi furtiuo ino furati fuerunt sibi
unum bouem (2. 9. 1433.), Isto, X, 58. Radien Brankovi je vlah Boban, vazal Sandalja Hrania: supra Radien Branchouich et Pribien vlacchos voyuode Sandagl. Eo
quia intulerunt sibi damnum cum animalibus eorum pasculando frumenti eius quod
seminati habebat in terris suis positis in Osaunich. Et dixit damnum predictum fuit
de perperis tribus (2. 4. 1433.), Isto, IX, 236v; supra Radien Branchouich et Milorat eius ilium de Bobani, dicens quod ipsi per vim acceperunt sibi unam vacham
(30. 1. 1444.), Isto, XVII, 174v.

666

Seniori hercegovakih vlaha

nasljednika Stjepana Vukia Kosae,87 kao i hercegovog sina


Vladislava Kosae.88
Vlasi Pilatovci (vlachi de cathono Pillatouich, vlachi de catuna
Vlatchi Pilatoua, de vlachis Pillatouci, de vlachis Pilatouzi, de Pillatouci, de Pilatouci, de vlachis Pilatouci) smjeteni su na podruju Bilee,
87

88

Vochaz Radouanich de Bobane homo de cherzech dauanti miser lo viirector ser


Michal de Gamagno in logo de ser Nichola Mat. de Gorgi non posendo sedere per
choroto, fa lamento soura Dabixium Tabozich chaligar, digando, e li die una gomenta
con lo pulito suo che me la venda e lui ando e ise scondo e nome mando ne chauala
ne denari e non fo douele andato (4. 8. 1454.), DAD, Lamenta de foris, XXVII,
33v; contra Vuchichum Dobrilouich de Bobani et contra Iuanissum Dobrilouich et
Jurinum Radissich et Radiium Regoeuich et socios homines de chercech qui erant
XLIIIIor, dicens quod per vim sibi rapuere res plurimas valoris yperperis LXXX et
de pluri in denariis sibi rapuere yperperis XX et unum ensem et unam cortellessam
et insuper vulnerauerunt ipsum Vuchmir super capite cum magna sanguinis effussione (26. 8. 1456.), Isto, XXIX, 251v; sopra Vuchaz Merich chom doi iglioli sui
Dobrilo e Dobroi e sopra Dobriz Slauizich e sopra Radosau Stipanouich de Bobane
omeni de cherzech (22. 10. 1456.), Isto, XXXI, 50v; Vladissauum Uglessich de
Bobani de Lug iurisdictionis herceg (1. 3. 1460.), Isto, XXXIII, 205v; contra
Voccassinum et Voccossauum Milloucich de vlachis Bobani jurisdictionis herceg,
dicens quod in Prosiech super teritorio herceg predicti depredati sunt eum et derobantes eum sibi acceperunt unum mantelum de rassia nigra et unam cultellam valoris grossis XVI (29. 12. 1461.), Isto, XXXV, 170; contra Stiepanum Dobrecieuich
et contra Vladisauum Gubis sic dictum et contra Vladisauum et Giurag Stanimirouich fratres omnes predictos vlachos de Bobani jurisdictionis herceg, dicens quod
omnes predicti venerunt de die in Osaonich et furatus sunt ei unum bouem et unam
capram in pascuis in dicto loco Ossaonich (4. 2. 1462.), Isto, 195; contra Miglut
Radouanouich, Giurassum Radouanouich fratres et Radeglium Dobrouoeuich de
Bobani jurisdictionis herceg, dicens quod predicti omnes verberando eum male
tractarunt pulsando ipsum super tereno eius querelantis cum lapidibus insuper pastularunt ei granum cum animalibus (10. 3. 1462.), Isto, 235; contra Vladisauum
Radeglich, Obradum Radeglich et contra Stiepanum Radienouich omnes de Bobani
jurisdictionis herceg (12. 4. 1462.), Isto, 267; contra Miobratum, Milobratum et
Dobretam fratres Radoucichii de Grebci jurisdictionis comitis Vladisaui et contra
Giurag Stanimirouich de Bobani et contra Vigagn Boglinouich de Bobani similiter,
dicens quod predicti depredatus fuerunt ista estatis proxime ellapsa de mense julii
Radognam famulum ipsius dictus querelantis et eum duxerunt et vendiderunt Turchis (17. 9. 1465.), Isto, XXXVII, 64v.
contra Giurag et Radicium fratres Radienouich de Bobani vlachis jurisdictionis
comitis Vladissaui et contra Dubrauazium Oliuerouich de eiusdem vlachis, dicens
quod sibi furatuss fuerunt de domo eius de noctis quatuor capras (10. 12. 1464.),
DAD, Lamenta de foris, XXXVI, 74.

667

Esad Kurtovi

kako to pokazuje primjer iz 1459.89 Podaci iz maja i juna 1445. govore o


pljaki vlaha Pilatovaca u Kamenom brdu, koje se nalazi u blizini Cernice, a to bi moglo govoriti i o blizini njihova stanita.90 Prema poznatom, katun Pilatovaca prvi put se izrijekom spominje 1405.91 Septembra
1435. spominju se ljudi iz katuna Vlatka Pilatovca.92
Pilatovci su bili vazali bosanskog kralja.93 Kasnije postaju vazali
Kosaa. U toku Konavoskog rata vojvoda Sandalj Hrani pred Dubrovanima je slovio kao njihov senior, a tada je meu njima izrijekom

89

90

91

92

93

Radoe Bosigchouich de villa Pilatouzi ad Bilechia (24. 10. 1459.), DAD, Diversa
Cancellariae, LXIX, 16.
Bude Petchouich coram domino Rectore ser Nicola de Poza fecit lamentum supra
Vuxam Nicolich de Mirus et Radiuoi Chuchiechop de Pillatouci, dicens quod acceperunt sibi per vim olleum preci yperperis quatuor, ferum yperperis trium, unam zupam, unam camisiam, unam gonellam, unum capellum, unum par caligarum, unum
par sotularium, unum par bixachiarum, unum mantellum et unum par tangliarum et
ipsum verberauerunt. Et hoc fuit in Chameno brdo (2. 5. 1445.), DAD, Lamenta de
foris, XIX, 69; Radoe Radulinouich coram domino Rectore ser Johanne de Volzo
fecit lamentum, dicens quod fuerunt sibi per vim accepte pelles, cera et vestes et tres
pelles martoree et quatuor vulpine et alia ad valorem yperperorum XXX in Cameno
berde. Dixit quod fuerunt quinque, videlicet, Mirosauus et Budisauus Pilatouichi et
Dobrie Obradouich et Deian Nonchouich et Giurach Braianouich de Pilatouci (27.
6. 1445.), Isto, XIX, 117.
Volchez Pillatouich, Millich Braichouich, Vladoye Pillatouich vlachi de cathono
Pillatouich faciunt manifestum habuisse et recepisse ab Andruscho Lauriich duodecim salmas salis quos promictunt et se obligauit [...] portare cum equos eorum ad
mercatum Ustichuline usque ad nouem dies proxime futuris [...] pro qualibet salma
yperperos decem (22. 6. 1405.), DAD, Diversa Cancellariae, XXXV, 195.
Hostoia Vochzich et Medos Bogetich vlachi de catuna Vlatchi Pilatoua et Giurag Bratchouich et Sain Mirosalich vlachi de catuna Giurini Mirosalich Buchuich
omnes ad melius tenendem super se et omnia cuiuslibet eorum bona promiserunt
[...] Milorad Radassinouich presenti et recipienti hinc ad festum sancte Luce de
mense octobris proxime venturis in Ragusio dare et consignare ipsi Milorad unum
bouem qui fuit dicti Milorad [...] valore et precio ipsius bouis [...] yperperos duodecim (21. 9. 1435.), DAD, Diversa Notariae, XX, 72v.
Prima pars est de faciendo gratiam turmis Ugarzich et Pillatouich vlachis regis
Bossinenses quod possint venire securi a gentibus nostris cum eorum rebus penes
ciuitatem Ragusii et ipsos vendere et emere de sale nostri comerchi prout data fuit
ides aliis (3. 9. 1403.), DAD, Reformationes, XXXII, 167.

668

Seniori hercegovakih vlaha

navoen Nikola Pilatovac (Pilatovi).94 Marta 1465. za nekolicinu vlaha


Pilatovaca navedeno da su ljudi kneza Vladislava Kosae.95
Vlasi Banjani smjeteni su na podruju Jezera i Pive.96 Februara
1464. vlah Banjanin Ratko Radii oznaen je da je de Pive de partibus
Bosne.97 Krajem XIV st. na elu katuna je Jurek Junakovi.98 Jula 1412.

94

95

96

97

98

de vlachi Pilatouzi (10. 6. 1430.), DAD, Lettere di Levante, X, 153v; demo piena
fede a Nicola Pilatouich e suoi che possano vegnir a Ragusi (1. 8. 1430.), Isto,
187v.
contra Vigagn et Drachich fratres Bogdanouich et Radoe Budissaglich et Radicium
fratrem dicti Radoe et Vochichium Clicoeuich omnes de vlachis Pillatouci jurisdictionis comitis Vladissaui (7. 3. 1465.), DAD, Lamenta de foris, XXXVI, 189.
supra Radinum Mergienouich vlacchum Milesse de Bagnanis. Eo quia de mense
augusti proxime preteriti dum predicti querelantos essent in Planinis a Iesera dicti
accusati [...]. furati fuerunt castratos quinque. TT: Iuriza Pribilouich vlacchis deli
Bagnani (26. 10. 1428.), DAD, Lamenta de foris, VIII, 104v; contra Vitassum
et Bratugl fratres Heracouich de vlachis Bagnani et Dragich [prazan prostor], dicens quod ei derobarunt unum bouem et unam vacham quam ipse Radoe habebat
penes Visscessauam sororem suam in Piua super teritorio herceg (7. 3. 1465.), Isto,
XXXVI, 183.
Ratchus Radissich de Bagnana de Piue de partibus Bosne accordauit et locauit
Radouanum eius ilium minorem annis XIIII (15. 2. 1464.), DAD, Diversa Notariae, XLVII, 142v.
Jurech Junacouich vlachus facit manifestum quod ipsi promittit et se obligat ser
Marino condam Junii de Menze usque ad festum sancti Petri aprilis proxime venturis de honerando in Praa salmas centum plumbi quod sibi dabit et asignabit Zoranus
mercator et debet esse quelibet salma librarum IIIc [CCC, tj. 300]. Et de concedendo totum dictum plumbum Ragusium infra dictum terminum et assignando ipsum
plumbum dicto ser Marino [...] pro parte solutionis nauli dictorum C salmarum
yperperos centum de sale (15. 5. 1377.), DAD, Debita Notariae, VIII, 40; Jurech
Junacouich catonarius catuni de Bagnani (31. 5. 1383.), Isto, IX, 195v; Radoslaus presbiter chathoni Iurech Iunachouich facit manifestum quod ipse se obligat
et promictit per apthay renuntiando Ratcho Budoeuich quod si Iurech Iunachouich
chatonarius dixerit dictum Radoslaum presbiterum aut fratres suos fuisse culpabiles
de castratis V furtiue acceptis dicto Ratcho in Sclauonia. Quod dictus Radoslaus
presbiter teneatur soluere dictos quinque castratos ad grossos XVI pro quolibet
(23. 7. 1387.), Diversa Cancellariae, XXVII, 18; Ruya Junachouich moroblachus
de Bagna facit manifestum quod ipse conitetur habuisse et recepisse a Marincho
Bratoslauich salmas salis centum et decem quam promisit dare Jaxe Bratoslauich
fratri dicti Marinchi in Priepollye ... Jurech Junacouich constituit se ideuissorem
pro dicto Raya de salmis salis X (10. 6. 1379.), Debita Notariae, VIII, 178v.

669

Esad Kurtovi

izvjesni Borin bio je knez katuna Banjana.99 Augusta 1428. spomenut


je Draenovi Radovana Herak kao katunar vlaha Banjana.100 Krajem
1432. spominje se vlah Banjana Nenada katunjanin, vjerovatno katunar.101 Prema nekim nedovoljno jasnim informacijama iz 30-ih god. XV.
st., vlasi Banjani trebali bi biti vazali vojvode Radoslava Pavlovia.102
Jasnije je da su Banjani bili vazali vojvode Stjepana Vukia Kosae,
kako to pokazuju primjeri iz 1444. i 1463.103 Januara 1466. vlasi Banjani
bili su ve ljudi Osmanlija.104
99

100

101

102

103

104

Radoslauus Belletich [...] supra Beroye di pani [di Pani ?, Dipani ?] vlachum cathoneum Hostoiam Millatouich de dicto catono, Belladinum de dicto cathono et
Borin comitem catoni de Bagnani, Nicolam Drasinouich de li Bagnani, dicens quod
predicti vlachi in Stiticho pogle capierunt et ligauerint eum. Et Beroye, Hostoya et
Belladinus aceperunt per vim castratos viginti unum. Et Borin et Nicola aceperunt
similiter per vim tres castratos et grossos XII (16. 7. 1412.), DAD, Lamenta de
foris, II, 196.
Vochoe Radouanich per vocem Marci fratris sui [...] supra Chiarach Radouani
Drasenouich vlachum cathonarium de Bagnana. Eo quia heri circa meridiem unius
equus dicti vlachi Chiarach intrauit unam eius vineam positam in Zoncheto et facit
maximam damnum in ipsa. Et qui equis est in manibus dicti Marci (18. 8. 1428.),
DAD, Lamenta de foris, VIII, 67v.
Vochaz Radelych [...] supra Stipchum Vlatchouich et supra Vochotam eius fratrem
de Bagnani et supra Nenada catugnanin. Eo quia dicti accusati per vini acceperunt
dicto Vochaz castronos viginti (24. 12. 1432.), DAD, Lamenta de foris, IX, 175v.
Radouaz Radosinouich et Vulchaz Riposeuich [...] supra Radinum Mergienouich
vlacchum Milesse de Bagnanis. Eo quia de mense augusti proxime preteriti dum
predicti querelantos essent in Planinis a Iesera dicti accusati [...] furati fuerunt
castratos quinque. TT: Iuriza Pribilouich vlacchis deli Bagnani (26. 10. 1428.),
DAD, Lamenta de foris, VIII, 104v; Radouaz Radosinouich [...] supra Giuriza
Pribinouich et Radin Merginouich vlacchos vo. Radossaui Paulouich. Eo quia per
vim sibi acceperunt [...] unum anullum argenti iperperos trium valoris. Et hoc fuit
predicta ale Planine (21. 8. 1434.), Isto, X, 253v.
Radosaus Vocchcich de Bagnanii homo vaiuode Stephani vendidit Micho Crassoeuich ibi presenti et stipulanti et ementi pro se et suis heredibus unam caualam
morellam precio yperperos decem octo (14. 11. 1444.), DAD, Diversa Notariae,
XXVIII, 133. Die XXII augusti 1463 Radoe Pocraycich socus supra mitatus ...
dixit quod ipse scit quod Bogdanus Mircouich de Xurouich jurisdictionis herceg
duxit secum duos suos consobrinos, videlicet Radogna Cepernich et Guosdenum
ambos de vlachis Bagnani (22. 8. 1463.), Lamenta de foris, XXXV, 174v. Ispod:
Die IIII marcii 1464 Gliubna Radiuoeua suprascripta quellantrice ex una parte et
Bogdanus Mircouich inculpatus de Xurouichii jurisdictionis comitis Vladissaui ex
alia parte, Isto.
Giurag Gerdmanich de castro Noui coram dominis judicibus de criminali quorum
caput fuit ser Marinus Georgii de Goe conquestus fuit contra Thomassum

670

Seniori hercegovakih vlaha

Vlasi Drobnjaci (Drobignaich, Drobgnach, Droggnaz, Dropgnach,


Drupinach, Idobrignach)105 sa podruja Jezera su.106 Primjer iz 1423. pokazuje da se Drobnjaka moglo nai i u Prijepolju107, dok primjer iz 1443.
meu Drobnjacima navodi naselje Bijela.108 Prate se od druge polovine

105

106

107

108

Bratanouich et contra Voccotam ilium dicti Tomassii ambos de vlachis Bagnani


de Usorci jurisdictionis Turcorum, dicens quod predicti sibi dicti querelanti furatis
fuerunt in dicto castro Noui unum equm coloris sauri (30. 1. 1466.), DAD,
Lamenta de foris, XXXVII, 234v.
-,
, 2 (1996), , 1997, 25-33; Ista,
, 1,
, 1999, 145-155.
Pljaka se desila: in Naysiregh penes Vuchotam Braichouich (3. 12. 1429.), DAD,
Lamenta de foris, VIII, 291v.. Spominjani je vlah Drobnjak: Vochota Braichouich
vlachus Dropgnach (13. 8. 1426.), Debita Notariae, XIV, 47; Radouaz Radusinouich [...] conqueriter supra Vuchotam Braychouich vlachum Droggnach. Eo quia
sibi per vim accepit et derobauit octodecim brachios barchani et brachiam quinque
pannis. Item supra Nicolam hominem dicti Vuchote. Eo quia sibi accepit violenter
castratas tres. Et predicta fuerunt iam sunt 15 dies elapsi in Iesereg (21. 8. 1433.),
Lamenta de foris, X, 44.
Francischus de Crota de Bergamo [...] supra Radiuoi Boxich Drobgnach morolachum de Prepogle qui venit nuper cum presenti carauano et caput carauane predicte.
Eo quia dum dictus Francischus accusator pepigisset cum dicto Radiuoi ut deferret
Ragusium res suas infrascriptas pro uno yperpero in loco dicto Pripogle, tunc dictus
Radouan [?, valjda: Radiuoi] accusatus sibi furatus fuit unum equm valoris unius
libre argenti, unam manaram et unum cultellum, unam pelandam magnam nouam
de beretino ino suffultam angellinis nigris, unum diploidem panni morelli, unum
birretum nigrum suffultum schiriolis, unum lentiamen et unum tapetum, valoris in
totum sine equo ducatorum quinquaginta. Et hoc fuit his elapsis diebus dum duceret
secum per iter versa Ragusium ipsum accusatorem (1. 9. 1423.), DAD, Lamenta
de foris, V, 195.
Vucha Radilich et Tunchus Striedanouich socii coram domino Rectore ser Antonio Cle. de Goze fecerunt lamentum supra Nixam Vitomierouich et Giurach
Ratchouich et Nicolam eius nepotem, Velimier Ratchouich dictum Pribinouich,
Vuch Viggneuich et Vuch Vocosalich de Drobignaci, dicentes quod ipsi per vim
acceperunt sibi castronos 82 et tres jumentas et unum equum et brachia XIII pani ad
valutam yperperorum CCLXX et verberauerunt eos (13. 11. 1443.), DAD, Lamenta de foris, XVII, 97v. Ispod: Die IIII nouembris 1444. Nicola Blaxii de Crancho,
Vucha Miochouich quibus suprascriptus Gurach Ratchouich confessus est quod
accepit castronos 66, brachia X panni et equos quatuor, Isto. Ispod: Die XIII maii
1445. Radi Stoicouich testis suprascriptus constitutus coram domino Rectore ser
Nicola de Poza et suis judicibus ser Johanne de Volzo, ser Nicola Jo. de Caboga et
ser Dimitrio de Ragnina juratus et examinatus supra dicto lamento suo sacro, dixit

671

Esad Kurtovi

XIV st.109 Drobnjaci su bili ljudi vojvode Sandalja Hrania Kosae110 i


njegovog nasljednika Stjepana Vukia Kosae.111

109

110

111

quod vera sunt omnia contenta in lamento et hoc scit de visu et quod hoc fuit in
Biella in Droghgnazi pretercundo Tribignani. Ostoia suprascriptus testis constitutus
etc., dixit in omnibus et pro omnia ut dixit suprascriptus Radi, Isto.
Dragossius Costadinich vlachus Drobignaich facit manifestum quod ipse conitetur habuisse et recepisse a Stiepoe Chienich centuram unam argenti quam ipse impignorauerat Radino Qualenouich, quam centuram ipse Dragossius redemit ab ipso
Stiepoe pro perperis XVIII (4. 11. 1365.), DAD, Diversa Cancellariae, XX, 71;
Goitan Banilouich et Bogosclauus Dessiminich vlacchi de chatono de Dobrgnai
(30. 11. 1376.), Isto, XXIV, 193; Vulchota ilius Dobroslaui Drobgnach facit manifestum quod ipse constituit se habuisse et recepisse a Iuanno Ogrea totum salem
quem deposuerat dictis Dobroslauus deposuerat penes dictum Iuanum Ogrea [...]
Dubraue Drobgnach, Vladoie Stiepanouich, Branchus Nouacouich Drobgnach et
Jurech Bogutouich Drobgnach ad melius se promittunt et se obligant dare et soluere
dicto Iuano Ogrea yperperos C pro apthay (4. 5. 1377.), Debita Notariae, VIII,
36v; Dubraue Chostadinich et Jurech Bogutouich Drobnachi faciunt manifestum
quod ipsi ambo et quilibet eorum insolidum promittunt et se obligant Sredano Chranislauich ab hodierna die usque ad tres ebdomadas ire ad Praam et debere honerare equas octuaginta plumbo dicti Sredani quod plumbum eis dabit ibi Miladinus
Chranislauich frater dicti Sredani et conducere dictas equas octuaginta plumbi inde
Ragusium, Isto, 37.
Dubrava Stipchouich vlachus Drobnach villanus vaiuode Sandai dedit et vendedit
Nicole de Fore unum equm vocatum Merchxa nigram signatum signo Drobnach [...]
Nicola Bogdanouich et Velimir Ratchouich vlachi Drobnach (31. 8. 1430.), DAD,
Diversa Cancellariae, XLVI, 209v; Nos Vuchota Braichouich et Milasius Priboeuich
vlachi Drobignach voiuode Sandagl conitemur quod super nos et omnia nostra bona
obligamus nos dare et soluere ser Iohanni Tho. de Prodanello yperperos centum et
octuaginta (13. 5. 1427.), Debita Notariae, XIV, 115; supra Pribium Vocosalich,
Vuchasinum Couaceuich et Bogutam Vuchoeuich et eius fratres vlacchos Droggnaz
voyuode Sandagl (23. 12. 1432.), Lamenta de foris, IX, 174v; supra Pribium Vuchosalich, Vuchasinum Couazeuich, Bogutam Vuchoeuich et eius fratres vlacchos
Drognaz voyuode Sandagl (23. 12. 1432.), Lamenta de intus et de foris, Ia, 264.
Nos Radman Petchouich, Xur Stipanouich morlachi Drobgnazi homines voyuode
Stipanum et Brayanus Terbutinich de Ragusio conitemur quod super nos et omnia
nostra bona obligamus nos dare et soluere ser Steffano Ursi de Zamagno yperperos
sexcentos octuaginta duos et grossos duos usque ad unum mensem proxime futuris
(21. 6. 1441.), DAD, Debita Notariae, XX, 175-175v; contra Radinchum Vochcich
de vlachis Drobnacis jurisdictionis herceg et contra Stiepanum et Dragoe fratres
dicti Radinchi et contra Radinaz Millosaglich et Radossauum Millossaglich et Iuanum Voccassinouich et Hateglum Pascasseuich et Iuanum Pascasseuich omnes predictos de vlachis Drobgnacis jurisdictionis herceg (31. 7. 1461.), Lamenta de foris,
XXXV, 25.

672

Seniori hercegovakih vlaha

Vlasi Riani (de Righiani, vlachos Rigyani, vlacchos Rigiani, de


Rigiana, de Rigiani vlachis) jesu sa podruja Vrsinja.112 Maja 1414.
navedeno je da je vlah Rianin Milo, sinovac Dragoa, habitator in
Spilich.113 Teko je odrediti gdje se to nalazi. Jedna kasnija informacija upuuje na slinu odrednicu. Naime, za Radovana Radosalia,
vlaha Rianina, marta 1456. navedeno je da je de Spiglani.114 Maja
1413. spomenut je Milo, katunar vlaha Riana (catonarium), a septembra 1413. spomenut je vlah Rianin Drago u svojstvu katunara
(caputis cathoni).115 ini se i da je Vlatko Miobratovi pripadao znaajnijim vlasima Rianima s obzirom da je imao svoje ljude.116 Riani
su vazali vojvode Sandalja Hrania117 i Stjepana Vukia Kosae.118
112

113

114

115

116

117

118

. , , 3, ,
2002, 101-134.
Volcichna Miloseuich de Jurinichi de Canali [...] supra Rugiam Voisilouich de Tribigna et Milosium nepos Dragosi [prazan prostor] de Rigiani habitator in Spilich.
Eo quia et hac propexacta Quadragesima dicti latrones acuusati furati fuerunt accusatori predicto iumentas duas de Canali et dixit dedisse pro sobina yperperos duodecim et dixit habere socchum (8. 5. 1424.), DAD, Lamenta de foris, V, 288v.
Radouanus Radossalich de Richiani de Spiglani iuro proprii dedit, vendidit et tradidit ser Palladino Pi. de Lucari presenti et ementi [...] unum equm morellum (9. 3.
1456.), DAD, Diversa Notariae, XL, 153.
Milorad Pripchouich [...] supra Milossium Righyan catonarium et supra societatem
suam. Eo quia violenter acceperunt sibi tot res que sunt valoris yperperorum triginta.
Et hoc fuit die primo presentis mensis in Lola (15. 7. 1413.), DAD, Lamenta de
foris, III, 82v; Bogoslauus Stanislaglich [...] supra Dragossium de Righian vlacchum caputis cathoni et supra Vuchoye Voglicich et reliquos dicti cathoni. Eo quia
predicti violenter acceperunt sibi duos yperperorum grossorum, unam interulam,
unum gugnum et panne et ipsum verberauerunt. Et hoc fuit diebus his elapsis in
Spliescha (19. 9. 1413.), Isto, 97.
Prima pars est de idando Petchum Miobratouich et Vlatchum Miobratouich Rigiani (26. 3. 1444.), DAD, Consilium Rogatorum, IX, 33v; Radogna Radoeuich
de Rigiani homo Vlatchi Miobratich vendidit ser Michaeli de Gondola presenti et
ementi ad publicum incantum factum per riuerium comunis duos equos, videlicet,
unum per perperis triginta uno et alium pro yperperis quindecim. Quos denarios
dictus Radogna confessus fuit integre habuisse a dicto ser Michaele renuntiando
(25. 8. 1451.), Diversa Cancellariae, LXIII, 178.
Dabisiuus Nouachouich de Rigiana tanquam principalis homo voiuode Sanadgl
et Mileta Bogliesalich de Canali homo ser Alouisii de Goze in Stupochna plegius
et principalis debitor et solutor ad melius tenendem super se et omnia ipsorum boa
se obligauerunt Nicole Gauzich presenti et recipienti, quia si modo aliquo equa una
et equus unus quam et qua dictus Dabisiuus principalis vendidit dicto Nicole pro
yperperos viginti octo (20. 7. 1433.), DAD, Diversa Notariae, XVIII, 75.
Prima pars est de dando libertatem domino Rectori et suo paruo consilio scribendi

673

Esad Kurtovi

Prema usputnim spominjanjima, najee spornim situacijama,


vlasi Kutlovii (vlachos de Icutlouich, vlachos Cutlouich, de vlachis
dictis Cutlouichii) smjeteni su na podruju Popova, konkretno u
Tribimlji, kako to pokazuje primjer Brajana Budeevia119, a potvruje
primjer mjesta pljake iz 1469.120 Prve informacije o katunu kod
Kutlovia vezane su za 1383.121 Oni su vezani za vlastelu Nikolie koji

119

120

121

ambaxiatoribus nostris ad vayuodam Stipanum existentis super robariis nouiter factis hominibus nostris de Canalis per vlacchos Rigiani (7. 5. 1439.) Cons. Rog.,
VII, 55; supra Bosidar Gerdobigh, Medoe Gurgiligh et ilium dicti Medoe cum
aliis sociis eorum omnes Rigiani homines vayde [vayuode] Stipani et supra Michoe
Gurgiligh etiam homine vayuode predicti, dicens quod occederunt socium suum
Miladin Iuanouigh de Canali et acceperunt eis capita 48 de capris et pecudibus et
tres boues [...] (24. 7. 1440.), DAD, Lamenta de foris, XIII, 283; supra homines
de Rigiane, videlicet, Iuicum Glegeuigh, Milorat Bratcouigh eius fratrem Dobrillum et Stiepcum Boghetigh et Vucoe Vocotigh et Vocasinum eius fratrem omnes de
Versigne et supra Vucosauum Vucmirouigh cum tota eius societate, dicentes quod
ipsi homines de Rigiane per vim arripuerunt sibi sexcenta animalia, videlicet, quattuorcentum pecudes et capras et ducentum agnellos et capretos et septem mantellus rasse albe et sex gonellas nouas et sex camisias et duas cortellesias et quinque
capellos et duas caldenas et duas couigias valoris grossorum 30 et duas cassenas et
duas manarias et duas appas et septem paria caligarum albarum et septem paria
opancarum et septem paria bracarum (4. 3. 1444.), Isto, XVII, 224; contra Voccossauum Vlatchi Nicolich de Rigiani vlachis jurisdictionis herceg, dicens quod hiis
diebus nuperime decursis tunc cum venderunt vlachi Rigiani ad derobandum Vitaglina in Canali predictus Voccossaus percussit Bregliam fratrem eius dicti Radogne
cum uno lapide in caput, ita quod ex dicto culpo dictus Breglia cecidit in terram,
deinde aduenit Radiuoius [?] Nicoilch et dictum Bregliam interfecit cum ense. Item
acceperunt derobando dicto Breglie in contatis yperperorum 4or et grossis quatuor
et vestes (26. 2. 1465.), Isto, XXXVI, 169v.
Giurchus uietchouich, Mioman Terchulich et Stiepanus Pribisalich de Malpho
coram domino Rectore ser Johanne de Volzo fecerunt lamentum supra Braianum
et Bosidarum Budeceuichi de Popouo, dicentes quod ipsi furati fuerunt sibi tres
capras, unum irchum et tres castronos et unam gonellam albam de grisso et unum
cosserium. Et pro sobina expendauit yperperis tres, quare etc. (6. 6. 1445.), DAD,
Lamenta de foris, XIX, 95v; Radosauus Racich, Bosidar Budeceuich qui stant a
Tribimla et Cutlouich homines Vochasin Gregoreuich (11. 2. 1448.), Isto, XXI,
291; Bosidar Budezeuich de Cutlouich (22. 11. 1453.), Isto, XXV, 175.
Radossauus Vocichnich pectinator coram dominis judicibus de criminali quorum
caput fuit ser Junius de Martinussio lamentum fecit contra Stiepanum Milanouich
de vlachis dictis Cutlouichii, dicens quod diczus Stiepanus ei furatus fuit unam
vacham. Sunt scie anni tres transactis. Et hoc in Tribimgli (25. 1. 1469.), DAD,
Lamenta de foris, XLI, 79v.
Nos quidem Milan Chlapich, Branchus Predoeuich et Voyslauus Stresouich vlachi

674

Seniori hercegovakih vlaha

su kontrolirali popovopoljsko podruje i njegovu okolinu. Juna 1425.


spomenuti su Rakoje Boikovi i Vukain Vojsali, vlasi Kutlovii,
ljudi kneza Grgura Nikolia.122 Februara 1448. vlasi Kutlovii navedeni
su kao ljudi Vukaina Grgurovia.123 Pedesetih godina XV st. Kutlovii
su vazali hercega Stjepana Vukia Kosae.124 To je odraz injenice da
Nikolia tada vie nema meu ivima.125
Vlasi Predojevii (de cathono Predoe, vlachus de catono Predoeui,
apud vlacchos dictos Predoeuich, vlacchos de Predoeuich, de vlachis
Priedoeuichii, de Pridoeuichi, de morolacchis Predoeuich) bili su
smjeteni na podruju Bilee, gdje se nalazio njihov glavni naseobinski

122

123

124

125

de catuno Cuthlouich conitemur quod super nos et super omnia nostra bona usque
ad duos menses proxime venturis obligamus nos dare et soluere ser Junio condam
Ziue Junii de Georgio ducatos auiri centum et duos (26. 5. 1383.), DAD, Debita
Notariae, IX, 192. Kod Desanke Kovaevi pomen ovog katuna povezan je sa 1393.
godinom, . , n. dj., 124.
Goichus Grubichieuich et Radoe Vulchouich de Canali [...] supra Rachoe Bositchouich et Volchassinum Voisaglich homines comitis Gregori Nicolich vlachos
Cutlouich. Eo quia predicti accusati nunc sunt duo anni elapsi dictis accusatoribus
violenter acceperunt quatuor vaccas et matrem dicti Radoe et soceram dicti Goichi
expoliauerunt et eis acceperunt duas modrinas et duo facitergia et paria duo bisaciarum (12. 6. 1425.), DAD, Lamenta de foris, VI, 115v.
Miloua Dobrosalich, Micho Radouanouich, Pribius Lucich, Vucasinus Radosalich, Iffchus Radouanouich coram domino Rectore ser Jacobo de Georgio fecerunt
lamentum supra Radilum Vechatouich et eius ilios homines Pribii Miochuseuich,
dicentes quod ipsi per vim acceperunt sibi vachas 4 et duos asinos et XII capras
et despoliarunt pasceros et ligarunt eos et verberauerunt. Nomina iliorum Radili
sunt Dobrie, Stoiach et Bogdanus et Dobrouoi. Item dixerunt quod fuerunt secum
ad robariam Radosauus Racich, Bosidar Budeceuich qui stant a Tribimla et Cutlouich homines Vochasin Gregoreuich et Vuchota Milenich, Radosauus Miglieuich,
Radouanus Vechatouich, Radi Pribetchouich et Mil Milatouich et Nouach Strieseuich (11. 2. 1448.), DAD, Lamenta de foris, XXI, 291.
Radogna Pribilouich de Orasaz [...] fa lamento sopra Milouaz e Radosau Tuerchouichi frateli e sopra Rados Radouanchouich de Chutlouich e sopra Dobrouoi
Radisich de Orasie omeni de cherzech, dizando andando per la via li sopraschriti Milouaz e Radosau e Rados e Dobrouoi me aseltorno e me aroborno (22. 10.
1456.), DAD, Lamenta de foris, XXXI, 49; Radouaz Radosaglich ... fa lamento
sopra Iuan e Iucho frategli Radouzichi e sopra Radosau Slauomirouich e sopra Vladich Medoeuich e sopra Rados Radouanchouich de Chutlouichi omeni de cherzech,
dizendo vegnendo a Orachouo nel paesia de cherzeg li sopraschriti Iuan, Iucho,
Radosau, Vladich e Rados me asoltorno e sieme aroborno (15. 11. 1456.), Isto, 67.
. , - , ,
347, 54, , 1967, 13.

675

Esad Kurtovi

kompleks (de villa de Predoeuich).126 Katun vlaha Predojevia spominje


se 1372. i njegovo ime je povezano uz ime katunara Predoja (de cathono
Predoe).127 Kasnije se kao katunar Predojevia spominje eprnja
Brajanovi.128 Njegov sin je Stjepan eprnji, zabiljeen u izvorima
126

127

128

Nadichna Petchouich [...] supra Branchum Rusich et Raianum eius fratrem et Volchossaum similiter eius fratrem, Volcichnam Dobrilouich, Dobriecho Grubaceuich
et Jurasium eius fratrem. Eo quia dicti accusati die martis propelapsa in loco dicto
Bilechie apud vlacchos dictos Predoeuich furati fuerunt accusatori predicti arietes
tres. Item dixit dedisse pro sobina grossis viginti (27. 10. 1421.), DAD, Lamenta de foris, IV, 337v; Nos Stiepanus Zepregnich de villa de Predoeuich (22. 6.
1456.), Debita Notariae, XXX, 179v; Ego Stiepan Zepregnich de Bilechia (8. 2.
1460.), Isto, XXXIV, 33v; Ego Stiepanus Ceprgne Braianouich de Pridoeuichi
(15. 6. 1469.), Isto, XXXVIII, 51v; Dragichius Obradouich et Vigagn Stancich
socii coram dominis judicibus de criminali quorum caput fuit ser Johannes de Lucaris lamentum fuerunt contra Vochmierum Stoyacouich de Bielechie de vlachis
Priedoeuichii, dicens quod cum ipse Dragichius et Vigagn posuissent in domo eius
dicti Vochmieri in Belechia duodecim boues ad eos saluandum et nutriendum, ipse
dictus Vochmierus dictos boues duodecim boues dedit siue parabola ipsorum querelantium Obrado Giurgeuich de vlachis Priedoeuichii (29. 11. 1470.), Lamenta de
foris, XLII, 177v; Dragichius Obradouich et Vigagn contrascripti [Stancich] socii
coram contrascriptis dominis judicibus [de criminali quorum caput fuit ser Johannes
de Lucaris] lamentum fuerunt contra Obradum Giurgeuich de vlachis Priedoeuichii,
dicentes quod predictus Obradus venit in domum Vochmieri Stoyacouich de Bielechia et ex dicta domo per vim accepit duodecim boues ipsorum querelantium,
quos ipse querelantes posuerunt apud dictum obradum ad saluandum, Isto, 178.
Milas Grubetich, Braychus Boloeuich, Bieloe Boloeuich et Nenada Bratosseuich
de cathono Predoe faciunt manifestum quod ipsi promittunt et se obligant Crauatini
Tuertchouich de portando sibi salmas centum de sale dicti Crauatini ad Praam [...]
pro qualibet salma yperperos sex (16. 8. 1372.), DAD, Diversa Cancellariae, XXIII, 129v; . , n. dj., 127.
Bosidar Golinouich [...] supra vlacchos Predoeuich (quorum capo vocato Ceprigna
Brayanouich). Eo quia die iouis die 17 predicti (noctis tempore) predicti venerunt
in vinea (22. 9. 1433.), DAD, Lamenta de foris, X, 73v; Bogoe Iardonich [...]
Eo quia dum ipse Bogoe heri sera iret [...] ad Vergatum [...] quatuor homines quos
ipse Bogoe non cognoscit et dicti quatuor homines per vim acceperunt ipsi Bogoe
unum mantellum panni plaui et unum biretum panni blaui. Die VIII iulii 1436 Bogoe suprascriptus dixit [...] malefactoris qui acceperunt sibi suprascripta res quorum
nomina sunt hec, videlicet, Bielloe Bielaschouich vlachus, Vocossaus Pocraycich
vlachus, Boyach Radissalich vlachus de la catona de Cepregna Brayanouich (3. 6.
1436.), Isto, XI, 134; Dragobrath et Radossaus Radissich, Radogna Grubaceuich et
Vochaz Paceuich [...] supra Cepergnam Brayanouich catonarum cum suis sociis. Eo
quia a quatuor diebus citra per vim acceperunt dictis supra nominatis unum par bisaciarum plenis de serro et seta et aliis rebus et duas castratos in omnia suprascripti
sunt valoris perperorum XII (27. 10. 1436.), Isto, 232v.

676

Seniori hercegovakih vlaha

14561469.129 Moda je Stjepan eprnji bio i katunar. Teko je znati


iji su vazali bili vlasi Predojevii. Podatak iz 1433. indicira da su bili
ljudi vojvode Radoslava Pavlovia.130 Svakako su ih zatekle Osmanlije
i ukljuile u svoju hijerarhiju, kako se to da zakljuiti iz pokazatelja iz
1468.131 I u novim okvirima Predojevii nastavljaju svoje poslovne veze
sa Dubrovanima, kako to pokazuje informacija iz 1377.132
Vlasi Gleevii svoje stanite imali su u Primilovom Polju, u
naselju koje je po njima dobilo ime Gleevci, a koje se nalazi na pet-est
kilometara sjeverozapadno od Ljubinja, uz put prema Stocu (in cathono
Gleghieuich, in cathuna Gleghieuichia).133 Gleevii se razvijaju iz
129

130

131

132

133

Nos Stiepanus Zepregnich de villa de Predoeuich et Milat Miladinouich de Ragusio conitemur quod super nos et super omnia nostra bona obligamus nos dare
et soluere Radi Grubaceuich yperperos sexcentos octuaginta sex usque ad unum
mensem proxime futuris sub pena X pro cento (22. 6. 1456.), DAD, Debita Notariae, XXX, 179v; Ego Stiepan Zepregnich de Bilechia coniteor quod super me et
omnia mea bona obligo me dare et soluere domino Pauli Ratchouich et sociis tutoribus heredum condam Radaz Grubaceuich yperperos triginta quatuor (8. 2. 1460.),
Isto, XXXIV, 33v; Ego Stiepanus Ceprgne Braianouich de Pridoeuichi principalis
debitor et ego Radiz Paschasich becharius plegius qui me principalem constituo
conitemur quod super nos et omnia nostra bona obligamus nos dare et soluere Radossauo Pribilouich dicto Spulich ducatos auri octuaginta octo (15. 6. 1469.), Isto,
XXXVIII, 51v.
Milut Radouagnich [...] supra Giuray Xagorzich vlachum de Predoeuich. Eo quia
supra territorium Radossaui Paulouich per vim sibi acepit violenter unum irchum
valoris iperperis trium. Et hoc fuit iam sunt octo dies preoxime futuros (18. 8.
1433.), DAD, Lamenta de foris, X, 37v.
Lucas Radmilouich chnesachus coram dominis judicibus de criminalis quorum
caput fuit ser Johannes Andree Matci de Volcio lamentum fecit contra Bogdanum
Vocichnich de Predoeuich, dicens ipse dictus Lucas quod cum ipse Lucas stetisset
ad stipendium herceg Stiepanum in castro Cgliu et postea cum accidisset dictum
castrum captum esse ab Turchis ipse Lucas una cum Radouano dicto Xaglieuaz
accepit saluumconductum ab voiuoda Ahmat et eis et dedit hominem qui eos secum
asociaret usque Tribignie, videlicet, Bogdanum supranominatum, qui Bogdanus
cum venisset in Biegliechia apud domum eius Bogdani derobauit ipsum Lucam
et ei accepit unum clipeum valoris ducatus unius (6. 9. 1468.), DAD, Lamenta de
foris, XL, 162v.
Nos Allegretus Bogdanouich et Millorad Mirchouich de Xurouich et Merchxa
Radossalich de Predoeuich conitemur quod super nos et omnia nostra bona obligamus nos dare et soluere Vuchoie Radixich ducatis nonaginta sex auri (4. 8. 1477.),
DAD, Debita Notariae, XLVI, 33.
supra Glechium Vislouich et eius ilium Obradum et Dubraua et Miloradum
fratres Miloseuich et fratres eorum. Eo quia his diebus propelapsis per loco dicto

677

Esad Kurtovi

irih okvira vlaha Burmaza. Iako od 1375. registriramo katun Dobrea


Vislovia,134 njegovog mogueg starijeg brata, po svemu sudei,
izdvajanje dovrava Gle Vislovi, po kojem izdvojeni i dobijaju ime
Gleevii. Glea pratimo od 1382. do 1419.135 Njega nasljeuje sin
Obrad Gleevi (14271435),136 a ovoga njegov sin Radoje Obradovi,

134

135

136

Primilouo poglo in cathono Gleghieuich predicti violenter sibi abstulerunt unum


equum onustum pellibus et beretis et aliis mercibus valoris yperperis triginta et castratis quinque (19. 12. 1419.), DAD, Lamenta de foris, IV, 120v; supra Dobrasinum Nicolich. Eo quia his diebus propelapsis in cathuna Gleghieuichia predictus
Dobrasinus sibi violenter abstulit unam vaccam cum vitulo (11. 8. 1420.), Isto,
230v; E. KURTOVI, Prilog historiji vlaha Gleevia, Prilozi Instituta za istoriju 36, Sarajevo, 2007., 11-31.
Bogich Balich et Crane Deyanouich morulachi de catuno Dobrei Visulouich
faciunt manifestum quod ipsi constituunt se ideuissores Radoslauo Goyacouich
pro Milossio Branetich de supradicto catuno de presentando ipsium coram Dobre
supradictum et Volchoslauo Plesich et Pulnossio Negouanich supra facto stariorum octo olei quod dictus Radoslauus Goyacouich dicit ipsum Milossium Branetich sibi fuisse furatum (3. 8. 1375.), DAD, Diversa Cancellariae, XXIV, 59; .
, n. dj., 128.
Gley Visulouich vlachus facit manifestum quod ipse promictit et se obligat ser
Pasque de Rasti de leuando sibi in Camenia et in Ceceglo totum suum plumbum
quod habebit ibi cum suis equis et equabus et de conducendo sibi totum dictum
suum plumbum inde Ragusium (22. 4. 1382.), DAD, Diversa Cancellariae, XXV,
93; Obrad Glegieuich vlach de cathono Visleuich facit manifestum quod ipse
promictit et se obligat Radino Tholillouich et Bogdan Radouanich pro se et sociis
stipulantibus conducere Ragusium usque ad XVI dies presentis mensis nouembris
Ragusium viginti octo equos [...] et caricare in Ragusio dictos equos salmis [...]
et oneratis ipsus equis ire recta via Sub Visoch in Bosna (12. 11. 1407.), Isto,
XXXVI, 250; Glegia Vessilovich, Radivoye Regoyevich, Dobrassinus Bocinovich, Bogavez Missicich. Isti sunt nominati iuratores ad porottam (14. 2.1. 3.
1413.), , .
XIV XV , , Miscellanea XVII/6,
, , 1978, 35; supra Radognam suum famulum hominem Gleye
Veselchouich (6. 8. 1413.), Lamenta de foris, III, 86; supra Glechium Vislouich et
eius ilium Obradum et Dubraua et Miloradum fratres Miloseuich et fratres eorum
(19. 12. 1419), Isto, IV, 120v.
Crainich Milcouich vlachus de catono Obradi Glegouich super se et bona sua promisit et se obligauit ser Luce de Sorgo et Petar Lauretii de Sorgo ibidem presentibus
et stipulantibus de ferre salmas quatrodecim pannorum et merarie ipsorum ser Luce
et Petri de loco dicto Necragna usque ad locum dictum Vraba ... pro qualibet salma
portata ad locum predictum Vraba yperperos tres et grossos sex (4. 5. 1427.),
DAD, Diversa Cancellariae, XLIV, 138v; Radoe Aladinouich de catuna Obradi
Gleghieuich locauit se et opera sua hinc ad annos tres proxime futuros Radouano

678

Seniori hercegovakih vlaha

spomenut od 1439. (do 1477).137 Gleevii su bili vlasi bosanskog


kralja, a kasnije Kosaa.138
Katun Nenka Krajsalia (Nencho Craissaglich catthonarius de
catono vocato Burmas), katunara po kome su njegovi pripadnici
nazivani i Nenkovii i Krajsalii (vlachi chathoni Nenchi Craslaglich,
de catono Nenchouich, vlachi Craislaglich), razvio se iz irih okvira
vlaha Burmaza. Ilustrativnog, ali i radnog karaktera je postavka da
katun Nenka Krajsalia predstavlja, po liniji svoga mogueg oca,
vezivno tkivo od 1376. spominjanog katuna Krajslava Mrenovia
meu Burmazima.139 Svakako, katun Nenka Krajsalia se spominje

137

138

139

Bositchouich presenti et conducenti et contentanti [...] eidem bene et ideliter seruire


[...] Pro quo Radoe et eius precibus Ratchus Petchouich et Pribius Grubaceuich se
constituerunt plegiorum et principales debitores (22. 5. 1433.), Diversa Notariae,
XVIII, 39; Pribissauus Posnanouich vlachus catune Dobrade Glegieuich homo
regis Bosne super se et omnia eius bona promisit et se obligauit Vochmir Cognouodich presenti et contentanti de Ragusio sub Creseuo portare salmas quadraginta salis
sine ulla dilatione vel staligio iendis in aliqua parte sui viagii, saluas et securas [...]
Ipse Pribissauus soluere pro pena teneatur regi Bosne ducatorum auri centum (24.
6. 1435.), Isto, XX, 23v.
Radach Radognich [...] fecit lamentum supra Radoe ilium de Obrath Glegeuigh,
Milcho Goycouigh homines comitis Stefani, dicens quod [...] acceperunt sibi [...]
perperi tres prope domum Braycho Strisigh (9. 5. 1439.), DAD, Lamenta de
foris, XII, 249v; . ,
, 99-100.
(24. 6. 1435.), Diversa Notariae, XX, 23v; (9. 5. 1439.), DAD, Lamenta de foris,
XII, 249v.
Stauer Gradettich vlacchus de catono Craisclaui Mergnenouich Burmas facit
manifestum quod ipse obligat et promictit Iuanni Ogrea presenti et volenti portare
tres salmas salis in Gorasde et ibidem consignare nomine dicti Iuanniis Breglie
Bogoeuich vel Obradi Necoeuich pro salmis et precio yperperorum XII pro dictis
tribus salmis salis. De quibus confessus fuit dictus Stauer habuisse a dicto Iuanno
perperis X et perperis II habere debet a dicto Iuano in Ragusii quoniam veniet cum
tribus salmis pellium quas portare debet de dicto loco ad ciuitate Ragusium [...] Pro
quibus tribus salmis pilaminis soluere [...] perperos III [3,5] pro qualibet salma
[...] et debet esse qualibet salma dictis pellium ponderis librarum 400 [...] Pro quo
Staueri Bogdanus Bogchitinich de dicto catono se constituit plegium (28. 3. 1376.),
DAD, Diversa Cancellariae, XXIV, 129. Na ovaj katun bi se vjerovatno odnosila i
neto kasnija informacija: Millos Tulillouich de catono Crayslaui facit manifestum
quod ipse vendidit ad currum morre solito unum eius asinum salmerium cum una
vega nigra per schenam Giucho Ducianich de Zoncheto presenti et ementi pro perperis sex (28. 11. 1390.), Isto, XXIX, 158v.

679

Esad Kurtovi

tek od 1398.140 Razliiti nazivi katuna i njihovih pripadnika mogu


se pratiti na vie primjera,141 pa i zasebno kroz prizmu jednog vlaha,
Bogete Nenkovia, koji bi linijom patronimika mogao biti sin Nenka
Krajsalia.142 Jedna pljaka registrirana 1417. desila se in loco vocato
140

141

142

Lyuboe Syridanouich de catono Nenchi Craysalich vendidit et tradidit unam


equam bayam Bogdan Radosalich precio yperperorum quindecim [...] ipso emptore
Goyzin Daboeuich de Ombla dixit se cognoscere (10. 12. 1398.), DAD, Diversa
Cancellariae, XXXII, 206v.
Testamentum Radoueii Tuertchouich. MIIIIC, indictione VIII, die XXVI marcii
Ragusii [...] Ancora dieme dar Nencho Craislauich grossos XII [...] Ancora deme dar
Pocrae et Pribislau del catuno de Surouichi perperi V. Ancora dieme dar Vladoie
grossos XII in lo chaton Nenchou [...] Ancora dieme dar Radoslau Surouich grossos
III (26. 3. 1400.), DAD, Testamenta Notariae, VIII, 153; Lieposlaus Pripiich vlachus chatoni Craysalich et Sergi Pripcich vlachus dicti catoni, fratres [...] dicentes
cum hoc sit, quod pro una vacha quam Crechxa Grubazeuich de Tersteno homo ser
Gauze de Poa potebat Borissauo ilio dicti Sergi predicti Crichxa et Borissaus in
presentia Raduth et Radouezi Guxich famulorum regius conuenerunt quod Sergi pater et Lieposlaus patrinos suprascripti Borisauo et ipso Borisaus in festo sancti Martini quod fuit here deberent esse in Ragusio ad respondendum ad ius dicto Chreccxa
pro dicta vacha (12. 11. 1405.), Diversa Cancellariae, XXXV, 239v; Goislauus
Xezich vlach de cathono de Nenchouich, Ziriep Pripchouich vlach de dicto cathono
faciunt manifestum quod se obligant Radouino Millatchouich et Bogdano Radouanich [...] septem equos seu caballos [...] portare Sub Vissoch pro perperis quatuor
et grossos I pro qualibet salma (4. 4. 1407.), Isto, XXXVI, 164v; Osrissa Dobreceuich vlach de Nencho, Milloslauo Xozich ambo vlachi faciunt manifestum in
solidum et ad meliustenedem Stipcho Paulouich et Dabisiuo Latiniza mercatoribus
[...] ad viazium portare [...] equis salmas viginti unum pannorum et mercantionum
usque in Lichodra aut in Glupscouo ... pro yperperis quinque pro qualibet salma
(18. 10. 1407.), Isto, 242v; Bogmil Corlad vlach de cathono Nenchi confessus fuit
habuisse et recepisse ad tenendum, pascendum et ideliter custodiendum ad voluntatem partium secundum consuetudinem contrate Dabigna Radochnich de Umbla et
eis iliis capita treginta animalium minutorum et capita quinque bouum et tres equos
ad medietatem fructum et lactis ex ipsius animalibus (26. 2. 1413.), Isto, XXXIX,
223v; Budach Vlatchouich vlacchus de cathono Nenchi locauit se et opera sua
ad standum cum Nixa de Lono presente et ipsum conducente pro annis tribus in
mediate [...] bonus et legalis famulus [...] Pro quo Budacho et eis precibus et instantia Velicho Giurcouich et Pribigna Braicouich extiterint plegii (6. 6. 1427.), Isto,
XLIV, 148v.
Bogetta Nencouich, Millath Braichouich, Radegla Lamicich et Budez Petchouich
vlachi chathoni Nenchi Craslaglich faciunt manifestum quod ipsi se conuenit cum
ser Marino de Zrieua, Vladoye Draxoyeuich et Qualez Petrouich merchathoribus
de Ragusio, hoc modo, videlicet, quod predicti vlachi promisserunt et se obligauerunt hinc ad octo dies conducere Ragusium equos bonos et suficientis XVIIII cum

680

Seniori hercegovakih vlaha

Zeruan in una villa Nenchi Crasich.143 Prema informaciji iz 1436, vlasi


iz ovog katuna bili su na podruju Trebinja.144 Narodna tradicija povezuje
Nenkovce za naselje Ivica u ljubinskom kraju, jugoistono od Ljubinja,
istonije od naselja Kruevica i sjevernije od naselja abica.145 Za naselje

143

144

145

quibus portare debeant salmas dictorum merchatorum usque in Cogni saluas in


terra in dicto loco Cogni [...] dictis vlachis pro qualibet salma pannorum perperi
quatuor et pro quolibet equo ad equitandum perperos III et grossos sex (16. 11.
1402.), DAD, Diversa Cancellariae, XXXIV, 178v; Bogetta Nencouich et Millath
Braichouich vlachi Craislaglich [...] sesaginta salmas salis [...] portare ad partes Bosne [...], videlicet in Desseuize vel sub Vissoch vel in Dobrouonich (11. 6. 1404.),
Isto, XXXV, 78v; Bogdan Gliegieuich et Bogetta Nenchouich vlachi de Bormaxi
[...] leuare de Ragusio salmas treginta vel circha pannorum et aliarum mercacionum
et illas salmas caricare [...] et illas portare recto tramite sub castro Vissochi (9. 8.
1404.), Isto, 95v; Bogetta Nenchouich vlach de catono Nenchouich facit manifestum quod ipsi promisit et se obligat Radino Thollilouich, Radasino Nenchouich et
Bogdano Radouanich mercathoribus de Ragusio [...] cum equibus viginti quinque
[...] pro salmis caricandis in mercato Narenti et ponere illas in Cogni pro yperperis
tribus pro quolibet salma (2. 11. 1405.), Isto, 235v; Bogheta Nenchouich vlachus
super se et super omnia sua bona obligando promisit ser Federicho Raphaelis de
Goze, Dobrie Veselchouich, Nixa Vochoeuich et Voyna Vochoeuich mercatoribus
Ragusii presentibus et stipulantibus dare et conducere [...] equos triginta quatuor
bonos et suficientes pro salmis portandis et personas suficientes pro ipsis equis et
salmis [...] et salmas mercanciarum [...] portare usque Vraba saluas et illesas, et si
dictus mercatoribus placuerint etiam usque Cogni [...] usque Vraba [...] yperperos
tres et dimidium [...] usque Cogni [...] yperperorum quatuor pro qualibet salma
(12. 7. 1424.), Isto, XLII, 295v.
Regoie et Obrad fratres ilii Velchius coram strenuo milite domino Pasquale de
Resti honor Rectoris Ragusii conqueruntur supra Boroua et Deian fratres Bogdanouichi, Radognam Dobroieuich et Voynum fratrem eius, Gleguium Radinouich,
Dobri et Dobrilum Capiichi fratres et Miomanum Omazich et Milas frater eius. Eo
quod supradicti acusati malo animo et intentione derobauerunt dictos fratres acusatores in loco vocato Zeruan in una villa Nenchi Crasich de anno proximo preterito
et de mense septembris proxime elapsa. Quibus acusatoribus dicti acusati dicto loco
et tempore abstulerunt res infrascriptas, videlicet, [...] unam sellam fulcitam valoris
yperperis VI [...] unam cathenam ferream ab equo valoris yperperus unius (14. 1.
1417.), DAD, Liber maleiciorum, IV, 208v.
Goicin Branchouich de Tribigna vlachus de catuna Nenchi Craisalich confessus
fuit habuisse et recepisse a Ratcho Pribilouich presenti et stipulanti equam unam,
vacham unam cum vitella una anni unius et quinque capras cum quinque capretis
et singula et que eis nascentus bene, ideliter et diligenter saluandum et egendum,
gubernandum, custodiendum et pascendum (13. 2. 1436.), DAD, Diversa Notariae, XX, 176v.
. ,

681

Esad Kurtovi

Ivica zaista i jesu vezani vlasi Nenkovii, kako to pokazuje informacija


iz 1444, kada su spomenuta braa Brajan i Radonja Cvjetkovi iz Ivice
kao ljudi Nenkovia.146
Nenko Krajsali, katunar vlaha Burmaza, bio je ovjek bosanskog
kralja, a prema sporazumu od 1419. postao je vazal vojvode Sandalja
Hrania Kosae.147 Oito je da su pripadnici ovog katuna bili i vazali
vojvode Stjepana Vukia Kosae, a na to bi upuivali primjeri iz 1447.
i 1460. koji govore o vlasima Nenkovcima (Nenkoviima).148 Pod
tom identiikacijom oni se mogu pratiti i kao vazali kneza Vladislava
Kosae.149

146

147

148

149

, 32; . ,
, 102.
Die 7 februarii 1444. Milat Dobroseuigh de Luch de Tribigna [...] dixit infrascriptos
fuisse malefactores supradicti furti, videlicet, Radogna Cuietcouigh, Braianus eius
frater de Iuia homines [prazan prostor] de Nencouigh, Radosauus Giurenouigh de
Sacouo, DAD, Lamenta de foris, XVII, 169v.
Prima pars est de dando idem vlachorum regis Bosne cuius est caput Nenchus
Craislaglich sicut data est aliter (24. 8. 1403.), DAD, Reformationes, XXXII,
165v; Et similiter in omnibus et per omnia Nencho Craissaglich catthonarius de
catono vocato Burmas pro se et domo sua se obligauit dicto magniico voyuode
Sandalio sicut se obligauit supradictus Obrad Boroeuich pro quo Nencho et domo
et familia sua et quolibet ipsorum et pro omnibus et singulis supradictis attendedis
et obseruandis. Braycho Siacotich, Milobrad Voiinich, Radiuoi Budisaglich, Radiuoi Bogdanich, Iucho Vladoeuich, Bratoua Radossaglich, Radogna Pribilouich,
Radiuoi Ruzoeuich, Vlatcho Baldouinouich, Vecha Iuroeuich, Radegla Goroieuich
se constituerunt plegios et principales solutores insolidum (30. 6. 1419.), DAD,
Diversa Notariae, XII, 337; . -,
, 229-233.
supra Bosidar suram Vuchotam Clachor et Bratoua vlachos Nenchouzi homines
voiuode Stiepani, dicens quod dum dictus Sriedanus dedisset in credentiam Radoe
Braichouich et Radach Tuerdissalich mercatoribus usque ad summam yperperorum
ducentorum vel circha, dum dicti mercatores irent in Bossinam quoniam fuerunt in
loco vocato Chotum de Vocha Bogunouich superuenerunt suprascripti vlachi et
ceperunt omnes merchantias suprascriptis merchatoribus et ultra ipsos interfeceretur (19. 6. 1447.), DAD, Lamenta de foris, XXI, 95; contra Bogunum Bogetich
de catono de Nencouaz iurisdictionis herceg, dicens quod dum haberent inter se
societatem et emissent quosdam equos inter alia qui Bogunus aufugit et secum duxit
equos (25. 2. 1460.), Isto, XXXIV, 18v.
Stiepchus Radoeuich perlabuchus coram domino judicibus de criminalis quorum
caput extitit ser Petrus de Poa lamentum fecit, dicens quod cum ipse duceret aliqua animalia ex teritorio herceg et esset ad Stiniam super teritorio dicti herceg
furatus fuerunt sibi dicto Stiepcho unum castronum (16. 7. 1461.), DAD, Lamenta

682

Seniori hercegovakih vlaha

Jedan od katuna nastao od vlaha Burmaza je i katun Pribca (Pribaa) Nikolia, koji se spominje u prve tri decenije XV st.150 Marta 1436.

150

de foris, XXXV, 8. Ispod: Die VIII aprilis 1465 Dragissa Radeglich de vlachis
Nencouci jurisdictionis comitis Vladissaui inculpati de furto suprascripto ex una
parte et Stiepchus Radoeuich perlabuchuus dampnificatus ex altera parte coram
domino Rectore ser Vladissauo de Goe conuenerunt se ad inuicem de suprascripto
furto in hunc modum, videlicet, quod inter eos de dicto furto debeat ieri porota
secundum consuetudinem. In qua porota dictus Stiepchus nominauit pro porotnicis quinque viros cum quibus quinque viris ipse Dragissa interueniat sextus [...]
quinque viri sunt nomine hii, videlicet, Radiuoius Millissich, Vigagn Millatouich
ambo de Nencouci vlachis, Vochichius Dobrillouich et Pocraya Miglienouich de
Bobani vlachis et Rada Ratcouich de Xurouichy vlachis [...] plegii extiterunt et
ideuisserunt pro dicto Dragissa [...] Radogna Grubaceuich et Vocazius Cechernichii de Ugarci dohanerii ad Ledenice comitis Vladissaui, Isto; contra Radicium
Rachoeuich, Obradum Rachoeuich et contra duos ilios dicti Obradi quos nomina
ignorat de catono vlachorum Vragouich et contra Dragissam Radeglich de catono
vlacorum Nencouci (5. 4. 1462.), Isto, 260v.
Pribez Nicholich vlach (23. 3. 1402.), DAD, Diversa Cancellariae, XXXIV, 96v;
Pribez Nicholich vlach de cathono de Bormaxi facit manifestum quod ipse promictit et se obligat Radoslauo Obradouich [...] cum centum equis [...] sale quod
debeat cum dictis equis portare in uno trium locorum, videlicet, aut in Praza aut in
Cresseuo aut in Dobru ad voluntate dicti Radoslaui (16. 3. 1407.), Isto, XXXVI,
158; Priba Nicolich promictit et se obligat ser Nicolino de Gondola conducere
huc Ragusium quindecim equos suficientes ad portandum [...] ad Bugouiza (9.
1. 1409.), Isto, XXXVII, 170; Dobrillo Raycouich de Gromaza [...] dicens quia
de presenti mense fuerint sibi derobate viginti quatuor capre pregnantes et camisie due et dicit quod Priba Nicholich, Vellacho Xurochuich ilius de Radossauo
Xurovich et Pribicin e Ciochan et Radossauo Crassomirich et Radincho ilius presbiteri Bochcin elo catone delo Xurouich (26. 12. 1410.), Lamenta de foris, II, 18v;
Pribez Nicholich vlach facit manifestum quod ipse promictit et se obligat Bogdano Radouanich portare septem salmas pannorum et aliarum mercancionum usque
ad mercatum Cogni (8. 2. 1413.), Diversa Cancellariae, XXXIX, 215; Priba
Nicolich promictit et se obligat Dumcho Nicole et Obrad Bogulinouich portare de
Ragusio usque ad locum ubi foditer plumbum in Bosina a quendem usque viginti
salmas pannorum et mercantiarum (1. 5. 1413.), Isto 249v; Priba Nicolich promittit Budislauo Slaucouich et Michoio Iurchouich esse die mercurii proxime in
Ragusio cum nouem bonis equis et die iouis domane onerare illaos mercanciis et
rebus dictorum Budislaui et Michocii et ferre directo tramite ad Plumbum in Bossina (19. 5.1413.), Isto, 259; Priba Nicholich promisit et se solemniter obligauit
Luxe Iurchouich, Ratcho Radoslaglich, Rada Boglichouich et sociis portari eisdem
cum mmercantias suas eundo recto tramite usque ad locum dictum Camenize (19.
8. 1413.), Isto, 286v; Priba Nicolich morolacchus et catonarius [...] obligauit et
conuenit viro nobili Theodoro de Prodanello [...] equos sexaginta [...] ad portandum

683

Esad Kurtovi

za sinove Pribaa Nikolia kae se da su iz Zagore i da su ljudi vojvode


Radoslava Pavlovia.151 I prije toga se za vlahe iz ovoga katuna zna da
su bili vazali Radoslava Pavlovia. Tako se Radoslav Junakovi januara
1423. navodi kao vlah iz katuna Pribaa Nikolia, a juna 1425. on je
naveden kao vlah i ovjek vojvode Radoslava Pavlovia.152
Vlasi Pocrnja (de Yspocergna vlacus, valachus de Poergno, vlachus
de Podzernie, vlachos de Pocerna, de Pocergne de morlachi, morolachus
de Pocerganie) bili su smjeteni na podruju Ljubinja. Uspomena na njihovo prisustvo predstavljena je naseljem Pocrnje, koje je smjeteno na
oko pola puta izmeu Ljubinja i Stoca, u blizini naselja Gleevci i Banii. Spominju se od 1390.153 Rijetke su informacije o katunarima meu

151

152

153

salmas dicti ser Theodori in Poduisochi (7. 7. 1417.), Isto, XLI, 135v; Pribaz
Nicolich Burmas [...] obligauit ser Niccole de Zriua, Thiecorado Slauchouich, Thomasio Diuzich sociis [...] cum suis equis et equabus ad numerorum quadraginta [...]
ad locum seu mercatum Vossochi teritorii regis Bossine (13.8. 1418.g.), Isto, 281;
supra Vrana Stanisaglich tertio eorum socio et socios suos infrascriptos ... Vlatcho
et Vladissauo Petroeuichi de cathono Regoy Vragouich et Radoicho et Radossau
fratres Junacouichi de cathono Pribai Nicolich (23. 1. 1423.), Lamenta de foris, V, 130; supra Radoie Milloucich, Stipan Mladinouich, Radassin Milaseuich,
Dabisiu Milaseuich, Bratin Milaseuich, Radoie Milaseuich, Milas Gostich, Priba
Nicolich, Radossau homo Stipani Mladienouich (26. 8. 1423.), Isto, 193v; supra
Bogosauum vlachum de catuna Pribaii Nicolich (11. 5. 1427.), Isto, VII, 181;
Bosigchus Matolouich nepos Priba Nicolich vendit et tradidit per se et heredes
suos ser Antonio de Gulebo presenti et recipienti super platea Ragusii ad carrum
publice unum pulledrum morellum pro precio yperperorum octo (11. 10. 1428.),
Diversa Cancellariae, XLV, 82v.
supra Pribaz Nicholich et ilios dicti Pribiza, videlicet, Stipanum et Vigagn et Radiz
et Millorath et Radognam omnes ilios dicti Pribaz homines Radossaui Paulouich
de Sagore. Eo quia dicti acusati per vim aceperunt dicto Vlatcho boues et vachas
duodecim (9. 3. 1436.), DAD, Lamenta de foris, XI, 65.
Radoicho et Radossau fratres Junacouichi de cathono Pribai Nicolich (23. 1.
1423.), DAD, Lamenta de foris, V, 130; Radosauus Iunacouich de vlachis voiuode
Radossaui Paulouich promisit et super se et bona sua se obligauit ser Ilie Mi. de
Saracha deferre salmas quinque cum suis equis ad locum dictum Vraba in Bosnam (5. 6. 1425.), Diversa Cancellariae, XLIII, 148.
Craysaus Pripchouich de Yspocergna vlacus facit manifestum quod ipse se obligat
et promittit Dobricho Radinouich presenti et recipienti conducere Ragusium duos
equos dicti Dobrichi quos ipse Dorich penes ipsum Craysam dimixit ad pascendum
et ipsos equos eidem Dobricho restituere usque ad XV dies proxime futuros [...]
Milman Vladinouich et Ghergur Craiusmirouich vlachi de Yspocergna constituerunt se plegios et paccatores dicto Dobrico pro dicto Goysauo (3. 11. 1390.), DAD,
Diversa Cancellariae, XXIX, 150v.

684

Seniori hercegovakih vlaha

njima.154 Moda je to Budimir Pocerni, koji je kao katunar spomenut


1404.155 Istaknutiju poziciju kod vlaha Pocrnja imao je Oliver Grubaevi, koji je bio vazal hercega Stjepana Vukia Kosae.156 Osmanska
uprava nad Pocrnjima prati se od septembra 1465.157
154

155

156

157

Budislaus Chodanouich valachus de Poergno (10. 10. 1403.), DAD, Diversa


Cancellariae, XXXV, 27v; Budmir Drasetich et Doberchum Terchieuich vlachos
de Pocerna (30. 10. 1412.), Lamenta de foris, III, 26; Millath Bogunouich de
Pocergne (27. 5. 1415.), Diversa Cancellariae, XL, 170; supra Vladislauum et
Milud fratres Radisich de Pocernia [...] Testes: Gruba Drusetich, Budimir fratres
de Pocernia (14. 7. 1420.), Lamenta de foris, IV, 214; Milan Radmilouich vlachus
de Podzernie (23. 12. 1426.), Diversa Cancellariae, XLIV, 92; Ego Budissauus
Radouagnich morolachus de Pocerganie (9. 11. 1445.), Debita Notariae, XXII,
177v; Stiepan Tuerchouich, Radoe Tuerchouich et alium tercium eorum socium de
vlachis de Pozergne (15. 5. 1453.), Lamenta de foris, XXV, 283v.
Thomas Nichole stazionarius in Ragusio coram domino Nalcho de Procullo Rectoris Ragusii conqueritur supra Radouan [prazan prostor] vlach de catono Budmir
Pozernich, dicens quod istis diebus dictus Radouan veniens Raguisium cum turma
pro sale furatusest sibi unum parolium rami valloris grossis XV. Et dicxit dedisse in
sozbina Smoglano Bratchouich homini Volchoslaui Cobiglaich grossis duodecim
(6. 9. 1404.), DAD, Lamenta de intus, I, 30v.
Radosauus Smoglianouich dictus Tercorich de Pocergne de morlachi confessus
fuit quod habuit et recepit a Radosauo Nouachouich de Osaunich unum equum
quem dederat sibi Oliuerius Grubaceuich dominus et patronus ipsum Radosaui
Smoglianouich ad tenendum et gubernandum quam venit ipse Radossauus acceptum nomine ipsium eius domini. Et quia conducens ipsum equum ad dominum
suum ipse equo obiit. Eo propter se obligant dicto Radosauo Nouachouich quod si
quo tempore ipse Radosauus Nouachouich molestabiter ab ipso Oliuerio vel aliquo
alio predicto equuo et iet sibi aliqua questio quod ipse Radosauus Smoglianouich
super se et omnia bona sua respondent pro ipso et satisfaciet pro ipso Radosauo
Nouachouich et soluet pro ipso ita quod non habuit aliquod damnum pro ipso equo
renunciando (15. 2. 1443.), DAD, Diversa Cancellariae, LVII, 128v; Radossaus
Radochnich pectinator coram domini judicibus de criminalis quorum caput fuit ser
Francus de Benessa lamentatur contra Oliuerum Grubaceuich de Pozergni jurisdictionis herceg, dicens quod dictus Oliuerius misit suos duos ilios et duos seruos,
videlicet Oliuerum aliter Stanissam et Millobratum et alios quosdam suos rusticos
in Pozergni dum ipse Radosaus emisset quedam animalia super teritorio herceg et
rediens versus Ragusium qui ilii et serui et rustici dicti Oliueri depredatus fuerunt
ipsum querelantem et ei acceperunt unum clobuch et unam guainam ensis et unum
castronum. Cum quibus malefactoribus fuit in dicta Vlatchus Grubaceuich frater
dicti Oliuerius in super eum verberarunt malo modo (20. 1. 1462.), Lamenta de
foris, XXXV, 182v.
Radinazius contrascriptus [Mircouich de Ragusio] coram prefati domini judicibus conquestus fuit contra Vlatchum Grubazeuich de Potern hominem jurisdictionis

685

Esad Kurtovi

Vlasi Primilovii (de li Primillouich, ex vlachis Primilouich, vlach


Primilouich, de Primillouich vlachis) vezuju se za Primilovo polje kod
Ljubinja.158 Katun Branka Primilovia izrijekom se spominje 1376. (catoni Branchi Primilouich).159 Vjerovatno je da je ovaj katun starijeg datuma postanka s obzirom da se izvjesni Branko Primilovi sa svojim ljudima navodi 1373. kao akter u pljaki izvrenoj u Tribimlji.160 Linijom
patronimika njegov nasljednik bi mogao biti Boidar Brankovi, koji se
kao vlah Primilovi spominje poetkom XV st.161 Vrijednog spomena

158

159

160

161

Turcorum, dicens quod dictus Vlatchus in Ubancha ei furatus fuit decem casulas vel
samos apium cum mele et insuper eum pulsauit cum mazia ligata cum fractura cranei
et multa effusione sanguinis (21. 9. 1465.), DAD, Lamenta de foris, XXXVII, 77;
Ziuanus Putnicouich textor pannorum coram dominis judicibus de criminali quorum caput fuit ser Marinus G. de Goze conquestus est contra Tomassum, Obradum
et Radognam fratres Duscouichii de Pocergni de vlachis jurisdictionis Turcorum,
dicens quod predicti eum agressi fuerunt et sibi acceperunt depredantes eum unum
archum, unam vacham et unum bouem. Item conqueriter contra Goychum et Costadinum fratres de Pocergni de dictis vlachis, dicens quod ei acceperunt depredando
eum in contatis unum ducatus auri et unam cultellam (4. 10. 1466.), Isto, XXXVIII, 33; Ziuanus Putnicouich textor coram dominis judicibus de criminalis quorum
caput erat ser Nicola Bla. de Ragnina lamentum fecit contra Radognam Pribissaglich
et contra Tochogl Radossaglich de Pocerni, dicens quod sibi in Goluboui Cami loco
sic dicto furati fuerunt ei duodecim brachia rassie (30. 4. 1468.), Isto, XL, 34.
. , , 108110.
Braychus Brancouich, Radmil Milatchouich, Budmil Volchoslauich, Milos Radichieuich, Trepoe Perfich, Priboe Rubeseuich, Bogaue Triesoeuich moroblachi
catoni Branchi Primilouich faciunt manifestum quod ipsi coniteor habuisse et recepisse a ser Marino Iunii de Mene salmas XXX salis pro parte solucionis nauli
plumbi quod debent aduceris in Ragusium de Glauina (26. 5. 1376.), DAD, Diversa Cancellariae, XXIV, 147.
Marinus Pastich coram domino Rectore Ragusii ser Blasio de Grade et sua curia
conqueritur supra Branchum Primilouich, dicens quod dictus Branchus cum hominibus suis accepit unam scieppinam mellis in villa de Tribimiglia et quinquaginta
libris cere (1. 6. 1373.), DAD, Lamenta de foris, I, 114; . ,
, 109.
Bossidar Branchouich de li Primillouich facit manifestum quod ipse vendidit ad
currum more sollito unum eius equm pilli albi Ruio magistri Petri tinctoris presenti
et ementi pro yperperos octo (27. 12. 1401.), DAD, Diversa Cancellariae, XXXIV,
56v; Coram nobili et sapienti domino Paulo de Gondola Rectoris ciuitatis Ragusii
et juratus judicibus ser Michael de Gondola, ser Stephano de Lucaris, ser Marino
de Bona et ser Marino de Chaboga, Millissa Nicholich per nuncium suum exposant querelam, dicens quod sibi furatus est unus esuus quem ad inuenio in manibus

686

Seniori hercegovakih vlaha

je vlah Primilovi Radovac Vukanovi, koji se bavio kreditnom trgovinom (14281430). U poslovima s Dubrovanima pojavljuje se zajedno s ljudima iz Nevesinja.162 ezdesetih godina XV st. spominju se kao
vlasi Primilovii Stjepan Dobrilovi (1467),163 Ivko i Milut Bogosali
(1468).164 Direktne informacije o seniorima vlaha Primilovia jo uvijek
nedostaju.

162

163

164

Rucii magistri petri tinctoris de Trano mercatoris ad presens in Ragusio ... Bossidar
Branchouich de li Primillouich vendiderat dictum equm Rucio predicto pro yperperos octo ad curiam secundum consuetudinem ... Pribislauo Derpich de Lise (27.
2. 1402.), Liber maleiciorum, I, 71; Braian Dubrauich de Iprimillouich vlach
facit manifestum quod ipse promictit et se obligat Vochoye Mirroyeuich pro quodam equo rubeo qui habet omnes quatuor tibios a temi [cemi, cenu ?] inferius
albos, acepto predictum Vochoye credente ipsm esse cuiddam suis debitoris nomine
Bosidar Branchouich de Iprimillouich [...] in perperis viginti octo (15. 8. 1404.),
Diversa Cancellariae, XXXV, 97v.
Ego Radoua Vochanouich ex vlachis Primilouich coniteor quod super me
et omnia mea bona obligo me dare et soluere Dobrouoi Pribilouich dicto Xuba
yperperos viginti octo grossorum usque ad unum mensem proxime futuris (13.
11. 1428.), DAD, Debita Notariae, XIV, 238; Ego Radoua Vulchanouich vlach
Primilouich coniteor quod super me et super omnia bona mea obligo me dare et
soluere Dobrouoy Pribilouich Suba yperperos nonaginta usque ad festum sancte Luce proxime futuris (15. 9. 1429.), Isto, 333; Nos Radoua Vochanouich de
Primilouich et Budisauus Radoieuich de Postogliani de Cerba homo Raichi conitemur quod super nos et omnia bona nostra obligamus nos dare et soluere Radosauo
Rutoseuich et Mirosauo Cucetich yperperos sexaginta grossorum usque ad unum
mensem proxime futuris (6. 9. 1430.), Isto, 427v; Nos Radoua Vochanouich ex
vlachis Primilouich et Budissauus Radoeuich de Neuesigne conitemur quod super
nos et omnia bona nostra obligamus nos dare et soluere Radossauo Rutosseuich et
Mirossauo Cuetich yperperos treginta quatuor et grossos sex usque ad unum mensem proxime futuris (9. 10. 1430.), Isto, 438v.
Cum sit his et dicta esset inter Stiepanum Pribeglich de Crustiza ex una parte et
Stiepanum Dobrillouich de Primillouich vlachis sic dictis ex alia parte, occasione
unius bouis furtiue subtractis dicto Stiepano Pribeglich (12. 6. 1467.), Lamenta de
foris, XXXIX, 35v.
Radogna Mircouich dictus Cladorub et Marcus Radeglich perlabuchius et Millassinus Miobratouich de Vergato coram dominis judicibus de criminali quorum caput
fuit ser Vladissaus de Goe lamentum fecerunt contra Voccossauum Xuba et contra
omnes de cathono Cutlouichii, dicentes ipsi predicti querelantes quod dum ipsi querelantes ducerunt animalia siue bestiamina de Sclauonia et venissent in Xabiza venerunt predicti Cutlouichii et derobarunt predicta animali numero trecentum viginti
castronos et quatuor boues, duas zelicas, brachia 50 rassie, tres docanas [...] Nomina
vlacorum derobatorum sunt hec, videlicet, ... Vlachi Primilouichi: Iuchus Bogossaglich, Millutus Bogossaglich (3. 12. 1468.), DAD, Lamenta de foris, XL, 272v.

687

Esad Kurtovi

Na vlahe Banie podsjea dananje naselje Banii kod Ljubinja,


u blizini naselja Miljen, Gleevaci i Pocrnja. Kao katun spomenuti su
1419, kada se navode njihovi pripadnici Milan Bogavi i Bogdan Gojkovi (de cathono Banichi).165 Ipak, informacije o vlasima Baniima
veoma su krte. Moda se na vlahe Banie odnosi informacija iz 1434.
(Ysbancich).166 Trideset godina kasnije, novembra 1464. navedeno je
na jednom mjestu da su vlasi Banii braa Cvjetko i Vukain Boidarovi, ljudi kneza Vladislava Kosae.167 Baniima pripada i Viganj
Brajanovi, spomenut 1465.168 On predstavlja znaajno vezivno tkivo
u slabo poznatoj historiji vlaha Bania (po broju podataka) s obzirom
da je zabiljeen u knjizi Divana Pripinovia kao katunar (od 1476).169
165

166

167

168

169

Milan Bogaucich et Bogdan Goichouich morolachi de cathono Banichi promiserunt [...] Volchac Mora portare nunc de Ragusio salmas salis triginta quinque ipsius
Volcha super equos ipsorum Milani et Bogdani. Et dictas salmas [...] ponere promiserunt sanas et illesas in Poduisochi (29. 5. 1419.), DAD, Diversa Notariae, XII,
325v.
supra Radiuoy Obradouich Ysbancich et supra Bolletam Nouchouich et supra
Vladimir Lugoeuich. Eo quia dicti acusati per vini acceperunt vachas sex et yperperorum decem et octo. Quos vachas et denarios ipsi Radossaus dederat Radoye
Miochaseuich eius cognato, hominem Radoye Nicolich ad saluandum. Et hoc fuit
in loco vocato Velia megia (5. 5. 1434.), DAD, Lamenta de foris, X, 179v.
Millattus Dabisiuouich molendinarius coram domini judicibus de criminali quorum caput fuit ser Johannes de Lucaris conqueriter contra Zuietchum Bosidarouich
et contra Voccassinum eius fratrem de vlachis Bancichii jurisdictionis comitis Vladissaui, dicens quod predicti ei de molendino ad Pillas derobarunt unam sciauinam
(22. 11. 1464.), DAD, Lamenta de foris, XXXVI, 66.
Radoe Radacouich faber coram domino Rector ser Franco de Georgio conquestus fuit contra Vigagni Brayanouich de vlachis Bancichii (21. 10. 1465.), DAD,
Lamenta de foris, XXXVII, 128.
. , , 94;.
. ,
, 31. Bez adekvatnog navoda izvora,
. Toi poznaje katun Brajana Bania, bez sumnje, oca Vignja Brajanovia
iz vlake skupine Bania, . ,
, 94. Kod B. Hrabaka, takoer, bez navoda izvora, pod
godinom 1434. postoji katun Brajaka Bania. B. HRABAK, Razgranavanje
katuna i stvaranje grupe katuna, odnosno plemena u nekadanjoj Hercegovini
(XIII-XV vek),
, ( , , 23. 24.
1978. ), , 7, 3,
, , 1981, 188. Ove informacije nema na predvienom mjestu u: Isti,

688

Seniori hercegovakih vlaha

*
Vei je broj izoliranih informacija o vlasima, katunima i katunarima
koje jo nisu dovoljno kontekstualizirane. Sistematinija istraivanja
svakako e omoguiti njihovo izlaenje iz anonimnosti. Ovdje emo
dalje dati nekoliko primjera u kojima se pojedini vlasi pojavljuju kao
vazali odreene vlastele.
Jula 1403. spomenuta su dva brata Zelia kao vlasi vojvode Sandalja
Hrania.170 Marta 1432. spominju se vlasi iz katuna Odrani kao ljudi
vojvode Sandalja Hrania.171 Decembra iste godine spomenut je vei
broj vlaha Sandaljevih ljudi, ali bez dodatnih odrednica.172 Bez dodatnih
informacija je i spominjanje Sandaljevih vlaha iz aprila 1433.173 Takvih
informacija ima i u doba Stjepana Vukia Kosae kada se spominju
njegovi vlasi.174 Jula 1406. u jednoj tubi spomenut je Gojko Medoevi,

170

171

172

173

174

XIII XV , ,
2, , 1997, 146.
Pribislauus Zeliza et Viticho Zeliza vlachi homines Sandal voyuode (11. 7. 1403.),
DAD, Diversa Cancellariae, XXXVII, 87.
Budissauus Radinouich [...] (umetnuto: supra homines quinque quos dixit ignorare) Gregorii Nicolich et Radoe eius fratris ... Et predicta fuerunt prope Xaba (18.
3. 1432.), DAD, Lamenta de foris, IX, 20v; Die V maii 1432 [...] ex dictis quinque
accusatis fuit culpabiles [...] Radoanus Ostoych et Radossauus eius frater de cathuna
Odranzcich homines voyuode Sandagl, Isto.
Nouach Vigrich de Terris Nouis [...] supra Millich Radmanich, Radeliam Stancich, Millath Bieloeuich, Dobretchum Bielouich, Dobrouoy Bielloeuich, Radiz
Bielloeuich et Radognam Bielloeuich vlacchos homines voyuode Sandagl. Eo quia
dicti accusati per vini acceperunt Marcho ilio ipsius Nouach unum bouem et alio
abduxerunt (5. 12. 1432.), DAD, Lamenta de foris, IX, 162v.
Bogauaz Milinouich [...] supra Radien Branchouich et Pribien vlacchos voyuode
Sandagl. Eo quia intulerunt sibi damnum cum animalibus eorum pasculando frumenti eius quod seminati habebat in terris suis positis in Osaunich. Et dixit damnum
predictum fuit de perperis tribus (2. 4. 1433.), DAD, Lamenta de foris, IX, 236v.
Prima pars est de offerendo Stipani Miloradouich vlacho vayuode Stipani quia
propter dubium Teucrorum possit in Stagno et Puncta reduccere familiam eius,
videlicet, mulieres, pucios, auere, animalia, pastores infra quod in totum sunt ad
numerorum Lta personarum non intelligendo armigeros aliquos in dicto numero
(19. 1. 1439.), DAD, Consilium Rogatorum, VII, 10; Prima pars quod de offerendo suprascripto Steffano Milloradouich quod possit se ut supra reducerre cum
septem eius fraternitatis. Ita quod sunt octo in totum et non pluris, Isto; Prima
pars est de dando libertatem domino Rectori et eius minori consilio respondendi
literis Stipanum Miloradouich vlaccho lectis in presenti consilio prout sibi videbitur et arengatum fuit in presenti consilio (12. 4. 1439.) Isto, 47; Ad audientiam

689

Esad Kurtovi

vlah Mirui, ovjek Vuka Hrania.175 Augusta 1461. spominju se vlasi iz


katuna Kukrije koji su bili vazali hercega Stjepana Vukia Kosae.176 Na
samom kraju 1464. spominju se vlasi Bogdaii i vlasi Kalojurjevii kao
ljudi kneza Vladislava Kosae.177 Zahvaljujui znaajnim promjenama
politikih snaga pred kraj vladavine monoga vojvode Sandalja Hrania,
saznajemo poneto o vlasima sa desne strane rijeke Neretve, konkretno na
podruju upe Velika (Veljaci). Godine 1434. vlasi Voihnii, Pribinovii
i Hardomilii vraeni su vlasteli Jurjeviima.178

175

176

177

178

domini Rectoris ser Nicola Bl. de Menze et suorum judicum peruenit per querelam
factam per Radouan Raichouich vlachum hominem chercechi Stiepani supra Giuichum Dobrilouich de Molinis et quinque alios eius socios, qualiter ipse Giuichus
accepit certumbladum et certos gladios et aliquos denarios ex bursa (30. 1. 1450.),
Lamenta de foris, XXIII, 36; Radiuoi Pocraizich homo de cherzech vlacho dauanti
miser lo Rector ser Gorgi de Chaboga fa lamento sopra Gurin e sopra Radaz frateli
e ioli de Decho, digando che me ano furato uno chaualo (6. 9. 1454.), Isto, XXVII,
66v; Milorad Martinouich ... fa lamento sopra Radiuoi Pochraizich de Glubomir
omo de cherzeg e sopra doi homeni sui Nicholichi Bunin e suo fratelo (6. 1. 1457.),
Isto, XXXI, 102v.
Goychus Medosseuich Vlach Mirussich, homo Volchi Cranich coram domino Rectoris ser Andrea de Sorgo conqueritur supra Pribignam venditorem caxei, dicens
hodie apud lodiam in Ragusii dictus Pribigna furtiue michi abstulit I caxeum valoris
grossis V [5,5] (8. 7. 1406.), DAD, Lam. de Intus, I, 193.
Stiepchus Giurcouich perlabuchius coram domino judicibus de criminalis quorum
caput fuit dominus Michael de Bocignollo lamentum detullit contra Miglienum et
Iuanissum, Jurag, Radoe et Giuanum fratres Pribetichii de vlachis dictis Chuchriee et contra Herachum et Rachoe fratres Budissaglichii de dictis vlachis et contra
Stiepanum et Dobrunum fratres Gliuboeuichii de predictis vlachis, dicens quod
predicti omnes derobarunt dictum Stiepchum super tereno herceg in dicto cathono
de Cuchrieze et sibi acceperunt unum castronum et unum irchum (29. 8. 1461.),
DAD, Lamenta de foris, XXXV, 51.
Radassinus Dobrouoeuich [...] conqueriter contra Zuietchum Milienouich de vlachis Bogdassichii jurisdictionis comitis Vladissaui, dicens quod eum derobauit
super tereno comitis Vladissaui in Bilechia loco sic dicto accipientes sibi unum
utrum plenum buttiro et decem paria de oppanche, unum cupellum farine et unam
manaram, unum falcone et metendo duos quientos carnium castrati de sepo et sale,
duos grossos et duos gladios (16. 11.1464.), DAD, Lamenta de foris, XXXVI,
61v; Vlacota Bosigcouich de Umbla coram domini judicibus de criminalis quorum
caput fuit dominus Michael de Bocignolo conqueritur, dicens quod in Umbla venit
Dragissa Radoeuich et Stanazius Radossaglich et Milachius Radossaglich fratres
omnes predicti de vlachis Caloiurgieuich jurisdictionis comittis Vladissauus et sibi
dicto Vlacote furtiue in pascuis acceperunt et transduxerunt unam eius dicti Vlacote
vacha (18. 12. 1464.), Isto, 86v.
(12. 8. 1434.) Franz MIKLOSICH, Monumenta serbica spectantia historiam Ser-

690

Seniori hercegovakih vlaha

U nekoliko navrata 1434. spominju se vlasi vojvode Radoslava


Pavlovia bez jasnih odrednica.179 Juna 1435. godine navodi se vlah iz
katuna Dobrieni kao ovjek vojvode Radoslava Pavlovia.180 Augusta
1419. spomenuti su vlasi kneza Grgura Nikolia sa podruja akova,
dok je aprila 1436. spomenut vei broj vlaha kneza Grgura Nikolia bez
dodatnih informacija.181 Vlasi Zubci znaajniju poziciju imaju u doba
Osmanlija.182

179

180

181

182

biae, Bosnae, Ragusii, (Wien, 1858), Graz, 1964, 377-379; Milko BRKOVI,
Znaaj i vanost dviju bosansko-humskih isprava za povijest Makarskog primorja
u XV. stoljeu, Croatica christiana periodica XXI/39, Zagreb, 1997, 1-18; Marijan
SIVRI Tomislav ANELI, Srednjovjekovna upa Velika (Veljaci), Srednjovjekovne humske upe, ZIRAL, Mostar, 1999, 127-129.
Radoe homo ser Damiani de Gondola habitantis in Vergato [...] supra Vuchaz
Miloseuich et socios homines morlachos voyuode Radossaui Paulouich. Eo quia
sibi furatus fuerunt unum bouem (10.1. 1434.g.), DAD, Lamenta de foris, X, 130;
Radin Bolyssalich ... supra Radognam Rachoeuich et Vochaz Vuchouich et Obrad
Vitassouich et Criebram Dobrillouich vlachos voyuode Radossaui. Eo quia dicti
acusati per vini aceperunt suprascripti Radino perperis octo et vestis (24. 5. 1434.),
Isto, 191; Giuchus Milachouich de Umbla [...] supra Pribissa Metchouich, Miglu
Stanisich, Rudan fratrem eius, Radoycho Bogosalich et Mileta eius fratrem vlacchos voiuode Radossaui Paulouich (10. 10. 1434.), Isto, 303.
Stipchus Mirossalich homo Radossaui Paulouich de catona de Dobrieni facit manifestum quod ipse Stipchus vendidit unum asinum in platea comunis Ragusii ser
Nicole Io. de Caboga pro perperis quinque (23. 6. 1435.), DAD, Diversa Cancellariae, XLIX, 71v.
Vochossauus Radmilouich de Breno [...] supra Radiuoy et Bratun et Raschum Rachoeuich et supra alios suos fratres de Sachouo vlachos homines Gregorii Nicolich.
Eo quia predicti accusati a paucis diebus citra eidem furtiue abstulerunt in Sachoua
capras tres (6. 8. 1419.), DAD, Lamenta de foris, IV, 43v; Radeta Brachonich de
Osaunich [...] supra Tasouaz Pocraycich, Vocaz Raycich, Radossauum Radisich,
Cuietchum Radoucich vlacchos comitis Gregorii et alios certos socios eorum quorum nomina dixit ignorare. Eo quia sibi derobauerunt et per vim acceperunt unam
vaccham. Et fuit in Osaunich. Et dixit dedisse infrascripto sozbine [...] yperperos
tres. Pribissauo Radisich soch (15. 4. 1436.), Isto, XI, 93.
Bogeta Gliubissich de Duba de Canali coram domino Rector ser Andrea de Restis conquestus fuit contra et aduersus Radossauum Giurgeuich, Dragissam Nixich
de vlachis Xubci jurisdictionis Turcorum, dicens quod predicti Radossaus et Dragissa aprehenderunt Vlatchum Millosseuich ipsius Bogete consobrinum in veniente
ipsum in pascuis in Duba, puerum siue adolescentum annorum circha quindecim et
ipsum derobarunt, duxerunt eum in Tribigne et vendiderunt Turchis pro ducatorum
octo (15. 11. 1465.), DAD, Lamenta de foris, XXXVII, 157; Vocaz Bosigcouich
de Canali de villa dicta Butcouina siue de Mercine de Subtus Soccol tanquam frater

691

Esad Kurtovi

Umjesto zakljuka

Na osnovu dostupnih pokazatelja rad potvruje poznato, da je praenje pojedinanih informacija o vlasima osnova za njihovo kontekstualiziranje i sveobuhvatnije analize. Vlasi se u okviru srednjovjekovne
Bosne nalaze pod jurisdikcijom bosanskog vladara, kako to potvruje
informacija iz 1382. Kasnije dolazi do njihovog dodjeljivanja krupnim
velmoama. Po svemu sudei, kroz niz primjera praenih vlakih skupina potpuno je tana konstatacija Desanke Kovaevi-Koji da se vlasi
nalaze u feudalnom odnosu prema jednoj odreenoj feudalnoj porodici i priznaju njene lanove kao svoje gospodare redom kako se oni
smjenjuju.183
Glavni seniori hercegovakih vlaha su Kosae, Pavlovii i Nikolii, vlastela koja je dominirala ovim podrujima krajem XIV i u XV
st. Vlasi Pliii, Gleevii, Ugarci, Bobani, Mirilovii, Vragovii, Kresojevii, Nenkovii, Banii, Pilatovci, Pocrnje, Drobnjaci, Riani, dio
Banjana, dio vlaha Maleevaca (Stankovii) bili su vazali Kosaa. Vlasi
Vlahovii, urovii, Predojevii, katun Pribaa Nikolia, dio Banjana,
dio Maleevaca (Hrebeljanovii, Miliievii i Miloevii) bili su vazali
Pavlovia. Kutlovii su bili vazali Nikolia. Veoj skupini vlaha pripadaju Primilovii, za koje nije pronaena informacija o seniorima.
Prema utvrenom, ima odstupanja u tvrdnji da vlasi postaju homines onih krupnih feudalaca na ijem posjedu se nalaze.184 Posjedi u
srednjovjekovnoj Bosni nisu imali potpunu kompaktnost, kako se obino misli. Primjer carina u Drijevima i Olovu pokazuje dogovoren sistem
na najviem nivou zainteresiranih predstavnika. Tako je i sa vlasima.
Vlasi Gleevii bili su vazali bosanskih vladara, a njihovo podruje bilo
je dosta udaljeno od uveliko formirane kraljeve zemlje. Katuni Nenka
Krajsalia i Radoslava Borojevia postaju vazali Kosaama tek 1419,

183
184

Vidachi sui fratris Bosigcouich interfectus per vlachos Xubci comparuit [...] contra
et aduersus Radi Vecerinouich et contra Radossauum Bogettich ambos de Versigne
vlachos Xubci sic dictos jurisdictionis Turcorum, dicens et exponens idem dictus
Vocaz quod predicti Radi et Radossaus interfecerunt Vidachum fratrem ipsius dictus Vocca querelantis cum ensibus in Versigne dum dictus Vidachus redirent de
domo quosdam suorum amicorum versus domum suam in Canali (7. 10. 1466.),
Isto, XXXVIII, 36. Iscrpnije: . , ,
4, , 2004, 143-179.
. , n. dj., 138.
Isto.

692

Seniori hercegovakih vlaha

iako su Kosae ve petnaestak godina imali u posjedu istonu obalu rijeke Neretve. Vlasi Maleevci, pripadnici katuna Stanka Perutinia, bili su
dijelom vazali Pavlovia, a dijelom Kosaa, iako su bili smjeteni na posjedu Kosaa. Primjer seniora Vlahovia pokazuje odraz promjena koje
se deavaju u odnosima Kosaa i Pavlovia prije osmanskog osvajanja
Bosne 1463. Najvei dogaaj koji bi tome govorio u prilog svakako je
bilo potiskivanje Pavlovia sa podruja Trebinja, koji je oito podrazumijevao i gubitak nekih vlaha. Slino je i sa Kutloviima, koji poslije
nestanka Nikolia 50-ih god. XV st. postaju vazali Kosaa. Poslije 1463.
deavaju se znaajne promjene. Pavlovia vie nema i njihovo mjesto u
seniorstvu nad vlasima popunjavaju Kosae i Osmanlije.

693

Esad Kurtovi

SEIGNEURS OF THE HERZEGOVINIAN


VLACHS
Esad KURTOVI
Faculty of Humanities and Social Sciences
Sarajevo
Bosnia and Herzegovina

Tracing individual pieces of information about the Vlachs forms the


foundation for higher-quality and more comprehensive analysis. Within
the framework of medieval Bosnia, the Vlachs were under the basic jurisdiction of the Bosnian ruler, as conirmed by data from 1382. Later
they were assigned to large landowners. A series of examples conirms
the statement that the Vlachs were in a feudal relationship with a speciic
family and they acknowledged its members as their lords consecutively
as one replaced another.
The principal seigneurs of the Herzegovinian Vlachs were the Kosae, Pavlovii and Nikolii, feudal magnates who dominated this territory at the end of the ifteenth century. The Vlachs surnamed Plii,
Gleevi, Ugarac, Boban, Mirilovi, Vragovi, Kresojevi, Nenkovi,
Bani, Pilatovac, Pocrnja, Drobnjak, and Rian, as well as a some of
the Banjan and Maleevac (Stankovi) Vlachs were Kosaa vassals.
Vlachs surnamed Vlahovi, urovi, and Predojevi, those belonging
to the Priba Nikoli pasture encampment, and some of the Banjana and
Maleevac Vlachs (surnamed Hrebeljanovi, Miliievi and Miloevi)
were Pavlovli vassals. The Kutlovii were vassals of the Nikolii. The
Primilovii belonged to a larger group of Vlachs, for whom no data on
seigneurs were found.
Analysis has shown that there was some deviations from the assertion that the Vlachs became the homines of these large feudal lords on
whose estates they resided. Estates in medieval Bosnia did not have the
complete compactness that is normally assumed. This was the case with
the Vlachs as well. The Gleevi Vlachs were vassals of the Bosnian
rulers, and their territory was quite far from the largely formed royal
lands. The pasturing encampments of Nenko Krajsali and Radoslav
Borojevi became vassalages of the Kosaas only in 1419, even though the Kosaas had already held the eastern bank of the Neretva River
694

Seniori hercegovakih vlaha

for ifteen years by that time. The Maleevac Vlachs who belonged to
the pasturing encampment of Stanko Perutini were partially Pavlovi
and partially Kosaa vassals, even though they were situated on Kosaa holdings. The example of the seigneurs of the Vlahovii relects the
changes which occurred in relations between the Kosaas and Pavlovii
prior to the Ottoman conquest of Bosnia in 1463. The most important
event which would certainly support this was the expulsion of the Pavlovii from the Trebinje area, which obviously implied the loss of some
Vlachs. It was similar for the Kutlovii, who, after the disappearance of
the Nikolii in the 1450s, became the vassals of the Kosaas. After 1463
considerable changes occurred. The Pavlovii were gone, so seigniory
over the Vlachs was assumed by the Kosaas and the Ottomans.
Key words: Vlachs, vassalage, Kosaas, Pavlovii.

695

You might also like