JABATAN BAHASA MALAYSIA

SEKOLAH MENENGAH KEBANGSAAN SACRED HEART

BAHASA MALAYSIA KERTAS 1 910/1
NOTA SEMANTIK
Definisi Semantik
1.

Mengkaji makna kata

2.

Terdapat 3 aspek konsep dan makna yang dikaji iaitu :

a. Kata (lisan atau tulisan)
b. Konsep atau makna (bentuk yang tercipta dalam fikiran)
c. Rujukan (benda konkrit yang wujud)

Perubahan Makna
3.

Perubahan makna berlaku mengikut :

a. Perubahan masa
b. Perkembangan teknologi
c. Hubungan sosial

4.

Perubahan yang lazimnya berlaku dari segi :

a.
b.
c.
d.
e.

5.

Sistem pembentukan kata

Struktur ayat
Kosa kata
Sebutan
Makna

Perubahan makna berlaku melalui perluasan dan penyempitan makna

Perluasan Makna
6.

Perkataan diperluas maknanya menjadi beberapa makna.

Contohnya :
a. Abang

saudara kandung lelaki

lelaki yang lebih tua daripada kita
suami

Penyempitan Makna
7.

makna sesuatu kata dijadikan lebih khusus

Contohnya :
a. madrasah

8.

Makna dulu ialah sekolah

Makna sekarang ialah sekolah yang mengajar agama Islam sahaja

Perkaitan makna boleh dilihat dari aspek leksikal dan konteks kata
a. Leksikal gambaran yang nyata tentang sesuatu konsep yang dilambangkan oleh perkataan.
b. Konteks dibezakan melalui makna konotatif dan makna denotatif

Disediakan oleh :
Zulkarnain Farihin Abdullah @ Philip Anak Seli
Ketua Bidang Bahasa dan Guru Bahasa Malaysia STPM

JABATAN BAHASA MALAYSIA

SEKOLAH MENENGAH KEBANGSAAN SACRED HEART
BAHASA MALAYSIA KERTAS 1 910/1
NOTA SEMANTIK
Perkaitan dari Aspek Leksikal
9.

Sinonim
a. Makna yang hampir sama atau kata seerti
b. Kesamaan kata tersebut tidak seratus peratus sama
c.

Contohnya :

Mati meninggal dunia, mangkat, mampus, kojol, maut, wafat

d. Terdapat kata yang tidak mempunyai sinonim

10.

Batu
Salji
Padi
hujan

Antonim
a. Kata yang berlawanan maksud
b. Terdapat kata yang tidak dapat ditentukan lawannya.

Pokok
Rumah
Buku
Televisyen

Disediakan oleh :
Zulkarnain Farihin Abdullah @ Philip Anak Seli
Ketua Bidang Bahasa dan Guru Bahasa Malaysia STPM

JABATAN BAHASA MALAYSIA

SEKOLAH MENENGAH KEBANGSAAN SACRED HEART
BAHASA MALAYSIA KERTAS 1 910/1
NOTA SEMANTIK
11.

Rajah Hubungan Perkaitan Makna dari Aspek Leksikal

Hubungan Leksikal

Ejaan

Bunyi

Makna

Polisemi

Makna yang banyak

Satu patah kata
Satu set makna

Homonim
(dua kata atau lebih)

Homofon

Sama

Sama

Lain

Sama

Sama

Sama

Lain

Lain

Lain

Contoh
Dalam
Jarak atau ukuran
Bukan sedikit
Bahagian atau ruang
bahasa

Badan
1. tubuh atau jasad
2. Pertubuhan atau
persatuan
3. Bahagian utama buku,
dokumen, atau ucapan
Bena ---------- bina
Bank ---------- bang
Duet ----------- duit
Jin -------------- jean
Semak ---- mengkaji
Semak ---- tumbuhan

Homograf

Hiponim

Sama

Lain

Makna umum ke makna khusus

Disediakan oleh :
Zulkarnain Farihin Abdullah @ Philip Anak Seli
Ketua Bidang Bahasa dan Guru Bahasa Malaysia STPM

Lain

Perang ---- warna

Perang ---- melawan
Daki ------ kotoran badan
Daki ------ panjat
Sayur
kangkung, sawi, bendi,
terung, bayam dan lainlain
Kenderaan
Kereta, lori, bas, basikal,
motosikal, beca dan lainlain

JABATAN BAHASA MALAYSIA

SEKOLAH MENENGAH KEBANGSAAN SACRED HEART
BAHASA MALAYSIA KERTAS 1 910/1
NOTA SEMANTIK
12.

Perkaitan dari Segi Konteks

a. Makna Denotatif

makna yang tersurat

makna dasar atau asal
makna sebenar
contoh
Perempuan
lawan kepada lelaki
Gadis
perempuan yang belum berkahwin
b. Makna Konotatif

makna yang dikaitkan dengan nilai sama ada sacara positif atau negatif
makna tambahan

Contoh
Perempuan
sinonim dengan perkataan wanita
lawan perkataan lelaki
Mengikut masyarakat
Wanita mempunyai taraf atau nilai yang lebih tinggi
Perempuan mempunyai sifat yang agak umum

13.

Peribahasa
a.
b.
c.
d.
e.
f.

14.

susunan kata yang indah, pendek, dan sedap didengar

mempunyai makna yang luas dan tersirat
untuk mengindahkan pertuturan
membantu dalam mengindahkan penulisan kreatif
berperanan memberi pengajaran dan nasihat kepada masyarakat
tercipta melalui pengalaman hidup masyarakat dahulu berasaskan sumber alam dan sifat imiginasi
dan kreativiti penciptanya

Jenis-Jenis Peribahasa
a. Pepatah
b. Bidalan
c.

Perbilangan

d. Perumpamaan
e. Kiasan
f.

Kata-kata hikmah

g. Simpulan Bahas

Disediakan oleh :
Zulkarnain Farihin Abdullah @ Philip Anak Seli
Ketua Bidang Bahasa dan Guru Bahasa Malaysia STPM

JABATAN BAHASA MALAYSIA

SEKOLAH MENENGAH KEBANGSAAN SACRED HEART
BAHASA MALAYSIA KERTAS 1 910/1
NOTA SEMANTIK
15.

PERINCIAN HURAIAN DAN CONTOH PERIBAHASA

PERIBAHASA

Bidalan

Pepatah

Perbilangan

Perumpamaan

CIRI-CIRI

mempunyai erti selapis

merupakan pandangan yang bernas
mempunyai nilai dan pengajar
memberi nasihat dan peringatan
terdiri daripada dua bahagian
bahagian pertama ialah maksud
bahagian kedua ialah pematah

mempunyai erti selapis

patah perkataan yang disusun
dengan bijak
mematahkan kata-kata orang lain
menerangkan kebenaran yang sukar
disangkal
tidak mengandungi pengajaran
struktur yang hampir sama dengan
bidalan dan pepatah
disusun berangkap seperti puisi
serangkap ada dua baris atau lebih
disebut satu persatu
menjadi seperti undang-undang
adat dan peraturan masyarkat
peribahasa berlapis
ada maksud tersurat dan tersirat
maksud dikaitkan dengan perkara
lain yang sebandingnya
menggunakan
perkataan
bak,
umpama, seperti, bagai, macam,
dan seolah-olah

CONTOH

Kata Hikmah

Simpulan
Bahasa

rangkaian perkataan
membawa maksud berlainan dengan
perkataan asal
maksud tersurat dan tersirat

Disediakan oleh :
Zulkarnain Farihin Abdullah @ Philip Anak Seli
Ketua Bidang Bahasa dan Guru Bahasa Malaysia STPM

bagai isi dengan kuku

seperti katak di bawah tempurung
macam cacing kepanasan
umpama cincin dengan permata
ibarat ayam, tidak mengais tiada
makan

TIDAK DISEBUT PERBANDINGANNYA

nasihat, panduan, dan pedoman

hidup
diungkapkan oleh orang bijaksana

biar mati anak, jangan mati adat

sesal dahulu pendapatan, sesal
kemudian tiada berguna
buat baik berpada-pada, buat jahat
jangan sekali
untung sabut timbul, untung batu
tenggelam
bukit sama didaki, lurah sama
dituruni
indah khabar dari rupa
ada udang di sebalik batu
alah bisa, tegal biasa
jauh di mata, dekat di hati
alah membeli, menang memakai
ukur baju dibadan sendiri
diam ubi berisi, diam besi berkarat
hidup dikandung adat,
mati dikandung tanah
merajuk kepada yang kasih,
bermanja kepada yang sayang
meminta kepada yang ada,
berkaul kepada yang keramat

layang-layang terputus tali

pukul anak sindir menantu
orang mengantuk disorongkan
bantal
siapa makan cili dia terasa pedasnya
Bersatu teguh, bercerai roboh
Masa itu emas
bertangguh itu pencuri masa
pandu cermat jiwa selamat
lidah manusia lebih tajam daripada
mata pisau
panjang tangan
anak emas
otak udang
makan kertas
buaya darat
kaki bangku
buah hati

JABATAN BAHASA MALAYSIA

SEKOLAH MENENGAH KEBANGSAAN SACRED HEART
BAHASA MALAYSIA KERTAS 1 910/1
NOTA SEMANTIK
16.

PERINCIAN HURAIAN DAN CONTOH PERIBAHASA KIASAN

KIASAN

CIRI-CIRI

Kiasan

Kiasan Asal

Kiasan Berpindah

Kiasan sandar
Kiasan punya

Kiasan terus

Kiasan berangkap
Kiasan berirama

Kiasan berbunga

Kiasan pemanis
Kiasan gayang

Kiasan melompat

Kiasan melarat

Kiasan
Permanusiaan

Kiasan Berkacau

CONTOH

mengiaskan sesuatu perkara dengan perkara lain, sama ada menyebut perbandingan atau
tidak
berfungsi untuk menjelaskan sesuatu maksud atau menguatkan sesuatu maksud
berkesan digunakan sebagai bahasa halus
menerangkan sesuatu perkara dengan manis seperti madu
menggunakan
perkara
lain
sebagai hancur seperti kaca terhempas
perbandingan
merah seperti saga
merdu bak buluh perindu
tidak menggunakan kata perbandingan
kata yang hendak digunakan dicantumkan terus dengan perkara yang dijadikan
perbandingan
Jenis-jenis kiasan berpindah
a. Kiasan sandar (kiasan punya)
b. kiasan terus
c. kiasan berangkap
d. kiasan berbunga
e. kiasan pemanis atau gayang
f. kiasan melompat
g. kiasan melarat
dikaitkan dengan benda lain yang serupa mandi kerbau
dengan perkara yang hendak dikiaskan
pening lalat
jinak merpati
tidur ayam
senyum kambing
malu kucing
pekak badak
menyatakan sesuatu perkara secara terus kutu embun
dengan perkara lain yang mempunyai kacang hantu
makna yang berbeza dengan makna kata itu mabuk darah
naik darah
mempunyai pertentangan bunyi antara mengata dulang paku serpih, mengata
perkara yang diperkatakan dengan perkara
orang awak yang lebih
yang dikiaskan
banyak udang banyak garam, banyak
orang banyak ragam
menggambarkan sesuatu maksud dengan pohon melambai-lambai
kata-kata yang indah
angin sepoi-sepoi bahasa
semangat yang membarah
merah menyala-nyala
untuk melindungi seseorang daripada berbadan dua
mengatakan sesuatu yang kurang manis ke sungai kecil
atau tidak elok didengar
orang rumah
meninggal dunia
membawa maksud yang sama dengan kata- tangan baju
kata tersebut
kaki seluar
menjahit baju
perkataan
yang
digunakan
sudah sudah berisi mengandung
menyimpang jauh daripada makna asal
berat tulang malas menolong
kaki botol suka minum arak
dikenali personifikasi atau perorangan
angin membelai-belai rambutku
objek diberikan sifat-sifat manusia
matahari bersinar garang
kesedihan melingkar hidupku
nasihat ibu bapa yang mencurah-curah
menimbulkan kekeliruan
datang menyuruhnya belajar
fakta bertentangan antara satu sama lain
bersungguh-sungguh itu dilontarkannya
ke dalam bakul sampah sahaja.

Disediakan oleh :
Zulkarnain Farihin Abdullah @ Philip Anak Seli
Ketua Bidang Bahasa dan Guru Bahasa Malaysia STPM