Dokle je dolazila srpska drava:

Srpski zakonik u Maloj Aziji pre 2.800

godina?
12. 2015.

U gradu Sirbinu, kako ga naziva Strabon i kako se stvarno zvao, a Grci su

ga prekrstili u Ksantos, u pokrajini Lici, Mala Azija, naen je uklesan na
velikom kamenu srbski zakonik iz osmog veka pre Hrista. Zakonik je
uklesan na srbskom jeziku i na srbici, tako da se moe bez mnogo truda
itati.
U Lici maloaziskoj (Ljudeji) Aleksandar Veliki je zatekao jedno posebno stanje. U
gradovima Like, koji su bili brojni, nije bilo persiskih posada. Iako je Lika bila
ukljuena u Persijsku carevinu od vremena Kira Velikog, ona je zadrala svoje
posebno ureenje i svoje stare zakone.
Imali su savez od 23 grada, meu kojima je grad Sirbin (dananji Ksantos) bio
prestonica i najvei od gradova . Liani su najpre bili poznati pod imenom Solimi, a
zatim kao Termili po jednom delu Kriana, koje je Sarpedon doveo sa Krita i naselio
u Lici . Sarpedon je osnovao i grad Milet kao naseobinu kritskog grada Mileta .
Stari Zakonik liki, koji je bio uklesan u kamenom obelisku u gradu Sirbinu, potie iz
VIII veka pre Hrista, naen je i bio je na serbo-rakom jeziku i pismu.
Izgled ovog spomenika moete videti u samom tekstu. Likijske tekstove je sakupio
krajem XIX veka austrijski profesor Ernst Kalinka. Tumaenje teksta grkim i drugim

jezicima nije dalo rezultat, a proitan je u celosti od strane Svetislava Bilbije, uz

tumaenje drevnog srbskog jezika i pisma iz Lidije i Likije.
Bilbija je najpre protumaio i objavio svoje deifrovanje teksta sa severne strane
spomenika, prema prepisu Ernsta Kalinke (str. 44 navedene Kalinkine knjige, sa 34
iskaza koje je Bilbija glasovno protumaio kao zapis fonetskim pismom,
a protumaio ga je pomou slinosti sa srbskim jezikom.
Svetislav Bilbija je tekst sa severne strane spomenika u Sirbinu nazvao Poruka
Srbima urezana u obelisk u prestonici Like Likije pre 2600 2800 godina, a
kasnije je protumaio itljive delove zapisa i sa drugih strana. Taj radni materijal je
objavljen u zborniku Catena Mundi, pod naslovom Obelisk iz Ksantosa Kamena
knjiga zakona i obiaja starih Srba, gde su iskazi prikazani u obliku odredbi
zakonika, koje su grupisane prema temama koje obrauju, uz oznaku strane
spomenika i broja reda za svaku od odredbi.
Kompletan tekst ovog spomenika serbo-rake pismenosti azijske Likije i drevnog
serbo-rakog zakonika, koji sadri 232 odredbe, uobliio je i dopunio komentarima
prof. Radomir orevi.
Odredbe su svrstane u 16 grupa, prema svome sadraju, a svaka od njih nosi
oznaku strane sveta i reda na obelisku. Te grupe (glave Zakonika) su: (1) O
upravljanju dravom zadatak drave; (2) Humanitarne dunosti drave; (3)
Sloboda zanimanja i rada; (4) Obiaji i zakoni; (5) Izbor i osobine voe; (6) Dunosti
boraca; (7) O neprijatelju i njegovom injenju; (8) Mudre izreke i saveti; (9) Saveti
predaka poljodelcima; (10) Saveti kopaima zlatne rude; (11) Lekarski saveti; (12)
Krivina dela, postupak i kazne; (13) Vaspitanje dece; (14) O hrani i njenoj pripremi;
(15) O hrani i kako se hraniti; (16) Uklesano treba itati, pamtiti, vriti. Radi sticanja
utiska o sadraju zakonika sa obeliska u Sirbinu, naveemo ovde pojedinano samo
neke od odredbi (one nose Bilbijine oznake strane i reda).

Tako u delu nazvanom O upravljanju dravom; zadatak drave stoji:

Z-10 o upravljanju ove meama granicama drave zavjet tu stvoriti, oslanjati se
na stotine boraca, ovi se nuno hoe trebaju.
S-7 drava ima zadatak pozivati na oruanu uzbunu kroz cijeli ivot, zla koja kebaju
vrebaju), ona ukeba taka zla
J-55 narodu treba rei da ove stavljeni uvari tite tvravu i koji joj ove pripadaju
I-56 ko ove dirne u narod, ko obara obiaje, blati, koje ibajte y zatvoru
S-51 sve je dato toj loi, ima druinu kada treba tornjevima, znaju odmah da nau
uvare koji znaju tititi, braniti je
I-57 takve koji rue imovinu, sprijeiti, ega radi ih goniti, te ako se dokae, toga
objesiti, da odjekne da se sazna
J-53 krv nasutu zazidae, ko ove govori u rugalicama, ovima tu suenje da se ima
C-52 tu hoe se odreena snaga da je odri, ako potroena bude, era da izije tu
koju kupuju Meani
S-60 mi imamo veliko oruje i nain da slomimo koji se stavio da se dovati ovog
mjesta, rtve oplakivae poslije narodne pjevanije
U delu, nazvanom Dunosti boraca i njihove osobine, stoji:
S-44 Srbi da se krve (da ratuju) ove za cime (vrhove tvrave), da sprijee ikome
oni da odu, da nadziru potomke, neka silno eu te koji gledaju da ih uzmu

S-45 primjerno treba paziti kao to su obiaji, zakon, imati ognjite, ko oca i mater,
stari grobovi da se potuju
I-1 u boju izdaja, ona jede potomke, kroz cijeli ivot prolost stri
I-12 da (neka) ljudi kopljanici, kada su u boju, zatite one zarobljene tuince koje
nau pokorene
U delu, nazvanom Osobine voe i njegov izbor, stoji:
I-53 predanje je predaka, u kui koje mukarac, on gospodari, i tako da ostane
Z-15 da jest domain koga godinama poznaju, vale i trae da on pravdu primjenjuje
S-45 primjerno treba paziti kao to su obiaji, zakon, imati ognjite, ko oca i mater,
stari grobovi da se potuju
U delu, nazvanom Krivina dela, postupak i kazne stoji:
I-17 uhapeni treba da se koristi obiajem da uinjenu krivicu ublai zakon
Z-32 narodu istinit glas da ode, da se oglasi poteni, a da su uhvaeni silom zakona
strpani u zatvor
U delu, nazvanom Uklesano treba itati, pamtiti, vriti stoji:
I-63 neka ue itati tablice otaca, od vrha do dna, da vide njihovu sutinu, da
zapamte kao takvu