Abdul Hamid Suhejbani

PERMBLEDHJE E ETIKAVE ISLAME

Shkup 1415/1995 Biblioteka "Etika" Titulli i origjinalit:ADAB ISLAMIJJEH Prktheu: Ferid Selimi
Ndrmarrja Botuese: URTESIA Lektor-Korrektor: Fatmire Ajdini - Hoxha Recensor: Omer Musa

Hyrje Haxh-xhi Agjrimi Hyrja n shtpi Sabri/Durimi Sadakaja/Lmosha Dita e xhuma Sjellja n xhami Shoqrimi Krkimi i lejes Msuesi dhe
nxnsi Veshja Ngushllimi, namazi dhe varrimi I smuri dhe vizita e tij Hapja e gojs dhe teshtitja Kur t shohim ndrr Gjumi
Selami/Prshndetja Udhtimi Mikpritja Ngrnia dhe pija Jeta bashkshortore Leximi i Kur'anit fisnik Lutja/Duaja

Hyrje
Falnderimi i qoft All-llahut (xh.sh.) i cili i udhzoi krijesat (njerzimin) n etikat m t prsosura. Ai
nga arka e mshirs dhe bujaris s Tij hapi do der. I drioi syt e besimtarve, e pan t vrtetn dhe
krkuan shprblim. I errsoi syt e mohuesve (kundrshtarve t Zotit) pr shkak t kryeneqsis s tyre
nga prulja e Tij dhe u b n mes tyre dhe drits s Tij barrier. Ata i udhzoi me nderin dhe mshirn e
Tij, kurse i humbi t tjert me drejtsin dhe urtsin e Tij. Dshmoj se nuk ka zot tjetr pos All-llahut, i
Vetmi i cili nuk ka shok, Ai sht i lartsuar dhe dhuntidhns. Dshmoj se Muhammedi sht rob dhe
Pejgamber i Tij, i drguar nga ana e All-llahut me ibadetet m t muara dhe etikat m t prsosura,
shptimi i All-llahut qoft mbi t, mbi gjith familjen dhe shokt e tij.
M tej...Ky sht nj libr prmbledhs i cili prmban nj varg rregullash t Sheriatit pr t cilat ka
nevoj muslimani gjat jets s tij t prditshme. Kt libr ia paraqes si kshill Ummetit: Msim pr t
paditurin, prkujtim pr harrestarin dhe vrejtje pr injoruesin e ktyre rregullave.
Kt libr e paraqes kshill q t jetoj besimtari me udhzimet e Pejgamberit alejhis-selam si gjat t
prmendurit t All-llahut ashtu edhe gjat t luturit t Tij; q t jetoj me udhzimet e tij gjat ngrnies
dhe pirjes n mnyr q ai gjat t ushqyerit t jet i knaqur me Zotin dhe falnderues ndaj Tij; q t
jetoj me udhzimin e Tij edhe gjat t veshurit. Pra, t jetoj me udhzimet e tij n do sfer t jets
s ndershme dhe t jet syel ndaj do sjellje q duhet ta ndjek.
Muslimani e ka pr detyr q t'i ruaj e t kujdeset pr kto etika n mnyr t plot duke e zbatuar at
q i zbriti Muhammedit alejhis-selam dhe duke e ndjekur Sunnetin e tij, pr t cilin All-llahu xhel-le
shanuhu na urdhroi q ta ndjekim dhe t kapemi fort pr t.
Prej All-llahut krkoj q t m dhuroj qllim t pastr dhe nijjet t mir, ashtu q t'i sjell dobi kjo
shkres atij q e lexon dhe atij q e prcjell. Lus All-llahun q dobia dhe t mirat e tij t'i prfshijn t
gjith besimtart me an t bujaris dhe rahmetit t Tij, ngaq Ai pr do gj sht i mundshm.
Shptimi dhe paqja qofshin mbi t Drguarin ton, Muhammedin alejhis-selam, familjen dhe shokt e tij
n prgjithsi. E falnderojm All-llahun, Zotin e botve. Shkroi, Abdul Hamid bin Abdurr Rrahman
Suhejbani E mrkur, paradite 23. 02. 1414 hixhrijje

Haxh-xhi
1. T konsultohet me at n t cilin ka besim pr fen, prvojn dhe diturin e tij q ka pr haxhxhin.
2. T fal namaz Istihare. Me kt nuk kemi pr qllim vet haxhxhin sepse ai sht mirsi dha ibadet e nuk
ka dyshim n te, por me Istiharen kemi pr qllim kohn e nisjes, grupin t cilin do ta shoqroj dhe
mjetin me t cilin do t udhtoj.

3. T'i msoj rregullat e haxhxhit t cilat krkohen. E nse nuk ka pasur mundsi t'i msoj duhet t ket
kujdes q t shoqroj nj grup n t cilin ka ndonj dijetar apo nxns. E nse edhe kt nuk arrin ta
bj, ather le t marr me vete libra t cilat do t'i ndihmojn pr kt.
4. Ai i cili ia msyn haxhxhit, duhet q familjen dhe shokt e tij para se t niset t'i porosis q t'ia ken
frikn All-llahut dhe t'u prmbahen dispozitave t Tij.
5. T'i regjistroj porosit e tij (testamentin e tij) dhe ato q ka apo q i kan borxh.
6. T prpiqet t bj nj teube t sinqert (pendim) pr mkatet e tij.
7. T'i kthej ato q ia ka pas dikujt hak ose t'u krkoj falje (hallallk) pa marr parasysh se ato dme a
jan t karakterit fizik, material apo moral.
8. Haxhiu pr ta br haxhxhin apo umren, duhet t zgjedh pasurin e pastr prej mallit t tij q e ka
hallall, sipas hadithit: All-llahu sht i pastr dhe e pranon vetm t pastrn. (Transmeton Muslimi).
9. Me haxhxhin apo umren t ket parasysh razillkun (knaqsin) e All-llahut dhe Ditn e gjykimit.
10. Kur t'i hip bartses s tij qoft kafsh, automjet ose aeroplan, duhet t thot Bismil-lah, e pastaj ta
falnderon All-llahun dhe t lutet me lutjen e udhtimit, e m pas le t bj sa m shpesh dua, dhikr,
istigfar, le ta madhron All-llahun e le t thot: SUBHANALL-LLAH, ELHAMDULIL-LAH. ALL-LLAHU EKBER
dhe LA ILAHE IL-LALL-LLAH.
11. Ta ruaj gjuhn nga thashethemet dhe nga ajo q nuk sjell dobi tash e as m von, dhe t mos bj
shaka shum po as t luaj, saq dmi i saj t jet m i madh se dobia.
12. T'u shmanget ofendimeve ndaj bashkudhtarve dhe t bj prpjekje pr kshillimin dhe udhzimin
e tyre n t mira dhe ndalimin e tyre nga t kqijat si dhe t prpiqet q ta shfrytzoj kohn
maksimalisht.
13. T kujdeset q mos t'u pengoj haxhilerve, posarisht gjat tavafit, sa'jit dhe gjuajtjes s gurve.
14. T'i bj haxhiu kushtet e haxhxhit n plotsi duke e madhruar, falnderuar dhe duke iu nnshtruar
Zotit t Gjithsis.
15. T distancohet nga marrdhniet gjinore, grindjet, sharjet dhe nga thyerja e rregullave, e nse dikush
grindet pr ta ndihmuar hakun, kjo konsiderohet udhzim n t mir, i cili her sht i detyrueshm e
her i preferueshm sipas nevojave t rastit.
16. Haxhiu duhet t jet i kujdesshm n mnyr t plot pr t'i kryer farzet e All-llahut, si namazin me
xhemat n koht e veta. Esht pr udi se shumica e haxhilerve e zhvlersojn kt vepr t madhe! Si
sht e mundur q dikush ta bj haxhxhin e nuk falet apo prton q t dal n koh pr ta falur. Nj
vepr e till nuk i verbon syt por verbon zemrat q rrahin n gjoks.
17. Gruaja sht e obliguar q kur t niset pr n haxhxh, t mos udhtoj pos me nj t afrm
(gjegjsisht me at me t cilin e ka t ndaluar t martohet sipas Islamit). At q e bjn nj numr i
madh grash t cilat nuk e kan parasysh mahremin (t afrmin) dhe udhtojn n haxhxh dhe umre pa ta,
sht nj mkat i madh pr t cilin duhet br nj pendim t sinqert te All-llahu xh.sh.
18. Grat e kan pr detyr q t mbulohen e mos t'u shihen pjest e trupit dhe t prpiqen q obligimet
e haxhxhit t'i kryejn me nder dhe duhet ta din se takimet me burra dhe przierja me ta pa kurrfar
nevoje, sht shtje e ndaluar.
19. Haxhiu e ka pr detyr t'u shmanget fjalve dhe veprimeve t cilat nuk prputhen me ndrgjegjen e
njeriut, si jan fjalt e disave: E kam gjuajtur shejtanin, ose sjelljet e t tjerve si sht hedhja e
sandaleve n vend t gurit ose t shamurit etj. T gjitha kto jan n kundrshtim me qllimin e gjuajtjes
s gurve, sepse kjo gjuajtje sht t prmendurit e All-llahut t Madhruar.

20. Kujdesi pr t'u ndihmuar muslimanve dhe pr t'u br mir atyre duke i udhzuar kur kan nevoj.

Agjrimi
1. T largohet prej fjalve t pavrteta dhe t punuarit sipas tyre. T largohet prej shpifjes, fjalve t
turpshme, sharjes dhe t bmurit dm njerzve, sipas hadithit: Kush nuk i largohet rrens dhe t
punuarit sipas saj, le ta dij se All-llahu xh.sh. nuk sht i nevojshm pr urin dhe etjen e tij.
(Transmetojn Buhariu dhe Muslimi), dhe hadithit: Agjrimi sht mbrojts e kur t agjron ndonjri
prej jush, mos t thot fjal t turpshme e mos ta ngrej zrin, nse ndokush e shan (provokon) ose ia
mshon, le t thot: Un jam agjrues. (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi)
2. T ngrihet pr t ngrn syfyr (ushqimi i cili hahet para agimit) kado qoft, po bile edhe nj got uj
duke u bazuar n hadithin: Bni syfyr se n syfyr ka bereqet. (Transmeton Ibni Habani n sahihun e tij).
3. T bj iftar me hurma, sipas hadithit: Kur t bj iftar ndonjri prej jush, le t bj iftar me hurma
se ajo sht bereqet, e nse nuk mund t gjej hurme, ather le t pin uj se ai sht pastrim.
(Transmetojn Buhariu dhe Muslimi).
4. T shpejton me iftarin menjher sa t perndon dielli (akshami), sipas hadithit: Njerzit do t jen
n hajr (mirsi), derisa shpejtojn me iftarin. (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi).
5. T bj dua (lutje) n iftar me at q ka br dua Pejgamberi alejhis-selam duke thn: ALL-LLAHUMME LEKE SUMTU VE ALA RIRZKIKE EFTARTU VE ALEJKE TEVEK-KELTU VE BIKE AMENTU DHEHEBEDH-DHAMEU
VEBTEL-LETIL-URUK VE THEB-BETEL EXHRU IN SHA ALL-LLAH. JA VASIUL FADLI IGFIR LI. ELHAMDULILAHI
LEDHI EAANENI FE SUMTU VE REZEKANI FE EFTARTU. (O All-llahu im, pr Ty agjrova dhe prej rizkut tnd
(furnizimit tnd) bra iftar, e n Ty u mbshteta dhe n Ty besova. U shua etja dhe u mbushn kodrat
(damart). U vrtetua shprblimi nse dshiron All-llahu, O Ti q ke dhuntin e gjer, m fal mua.
Falnderimi i takon All-llahut i cili m ndihmoi dhe agjrova, m furnizoi e bra iftar). (Transmetojn Ebu
Davudi dhe Nesaiu).
6. T angazhohet me leximin e Kur'anit t Ndershm dhe studimin e tij kur t'i jepet rasti, qoft ditn apo
natn.
7. T'u shprndaj dhe t'u jap sa m tepr sadaka farefisit, fukarave, t mjerve si e kishte zakon
Pejgamberi alejhis-selam. Ai ishte njeriu m i prpikt pr t br pun t mira. E n muajin e Ramazanit
ishte edhe m bujar se ditve tjera, ishte edhe m bujar se era e drguar.
8. T jet i qndrueshm, i rregullt n namazin e taravis pr do nat t ndershme duke u bazuar n
hadithin: Kush e agjron Ramazanin me iman t plot dhe duke iu prmbajtur rregullave t tij, atij do t'i
falen gabimet e bra. (Transmetojn gjasht shnues t haditheve).
9. T qndruarit n xhami dhjet ditt e fundit t Ramazanit, n ato xhami n t cilat falet Xhumaja:
Pejgamberi alejhis-selam kishte tradit q t qndroj n xhami dhjet ditt e fundit t secilit Ramazan
derisa ndrroi jet, e pas vdekjes s tij e vazhduan kt tradit grat e Pejgamberit sal-lall-llahu alejhi ve
sel-lam.

Hyrja n shtpi
1. Kur t hyj n shtpi duhet t thot: BISMIL-LAHI VELEXHNA VE BISMIL-LAHI HAREXHNA VE ALA RABINA
TEVEK-KELNA (N emr t All-llahut po hyjm dhe n emr t All-llahut dolm, e n Zotin ton po
mbshtetemi). (Transmeton Ebu Davudi me sened sahih).
2. Ta prshndet me selam familjen e tij.

3. Para se t ulet t pushoj, t'i laj dhmbt me misvak (apo brush).

Sabri/Durimi
1. Ta ket virtyt durimin kur t'i ndodh ndonj e papritur, sipas hadithit: Durimi i vrtet sht ai i cili
shfaqet n rastin e par t papritur (t ndonj fatkeqsie). (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi)
2. T prmendurit e All-llahut t Madhruar, strehimi dhe prkulshmria Atij. Thot All-llahu xh.sh.: T
cilt, kur i godet ndonj e pakndshme thon: Ne jemi t All-llahut dhe te Ai kthehemi (El-Bekare 156)
3. T bj durim kur ta rastis ndonj e padshirueshme dhe ta pranoj si nj vendim i All-llahut xh.sh.,
sipas hadithit t Pejgamberit a.s. i cili prcjell fjaln e All-llahut xh.sh. ku thot: Nuk ka dnim pr nj
besimtar t cilit kur ia marr ndonj t dashur (qoft njeri apo gjsend) t dynjas e i cili bn durim pr ta
fituar xhennetin. (Transmeton Buhariu). Esht mir q ta prkujtoj hadithin e Pejgamberit a.s. i cili
thot: Esht udi me jetn (shtjen) e besimtarit, e tr jeta e tij sht hajr (mirsi), e at cilsi nuk e
ka kush pos besimtarit, nse e qllon ndonj e mir falnderon (All-llahun xh.sh.) dhe kjo sht hajr pr
te, e nse e qllon ndonj e keqe, duron (pr All-llahun xh.sh.), e po ashtu edhe kjo sht hajr pr te.
(Transmeton Buhariu).

Sadakaja/Lmosha
1. T ket pr qllim me dhnien e sadakas vetm razin e All-llahut t Lartsuar.
2. T jap sadaka prej pasuris (mallit) t ciln e don m s shumti dhe e cila sht m e mira, sipas
hadithit: Kush jep sadaka s paku edhe nj hurm t ciln e ka fituar me hallall, se All-llahu nuk pranon
prve se t pastrts (t mirn). At All-llahu e pranon me t djathtn pastaj e rrit sikur q e rrit
ndonjri prej jush mazn e tij, derisa t bhet (hurmja t ciln e ka dhn sadaka) sa nj kodr.
(Transmetojn Buhariu dhe Muslimi).
3. Ta fsheh at q e jep sadaka (apo m mir mos ta publikoj at), sipas hadithit: (Shtat grupe Allllahu do t'i vendos nn hijen e Arshit t Vet... e n ato shtat grupe sht edhe grupi i atyre q ndajn
sadaka (lmosh) duke thn... dhe nj njeri i cili ka dhn sadaka dhe e ka fshehur at derisa mos ta
dij dora e majt se ka dha dora e djatht. (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi).
4. T'ua shprndaj sadakan t afrmve t tij dhe atyre q kan nevoj pr te.
5. T zgjedh kohn m t prshtatshme pr dhnien e sadakas n t ciln All-llahu e dyfishon
shprblimin e punve t mira, si sht muaji i agjrimit.

Dita e xhuma
1. T bj dua dhe t krkon falje te All-llahu i Lartsuar sa m tepr, se n ditn e Xhuma sht nj
moment kur All-llahu i pranon lutjet dhe pendimet.
2. T drgoj selam dhe salavate pr Pejgamberin alejhis-selam sa m tepr.
3. T pastrohet, parfumoset dhe t vesh rrobat m t mira.
4. T lexoj suren El-Kehf sipas hadithit: Kush e lexon suren El-Kehf n ditn e Xhuma do t ndriohet
me nur (drit) do vepr q e ka br mes dy xhumave. (Transmetojn Nesaiu dhe Hakimi).

5. T shkon sa m hert n xhami pr t prezentuar n faljen e Xhumas.

6. Pasi ta fal farzin e Xhumas, le t'i fal katr reqate sunnet t Xhumas. Sipas hadithit Kur t falni
(farzin) pas Xhumas, falni katr reqate (sunnet t Xhumas). (Transmeton Muslimi).

Sjellja n xhami
1. Pastrimi i xhamis nga ndytsirat, sipas hadithit: Pshtyerja n xhami sht mkat e kundrvajtja pr
te sht t pastrohet ai vend. (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi)
2. T mbrojturit e xhamis nga errat e kqija qofshin edhe prej gojs s atyre t cilt falen, sipas
hadithit: Kush han prej ksaj bime (hudhrs) assesi mos t'u afrohet xhamive tona. (Transmetojn
Buhariu dhe Muslimi)
3. T mos lejohet shitblerja brenda xhamis (n t gjitha siprfaqet ku bhet falja) ngase Pejgamberi
alejhis-selam e ka ndaluar nj gj t till.
4. T mos ngrihet zri n xhami, sipas fjalve t Omerit r.a. Sikur t kishit qen ju dy banor t qytetit
do t'ju kisha rrahur. Si guxoni ta ngreni zrin tuaj n xhamin e Pejgamberit alejhis-selam?!. (Fjala sht
pr dy beduin t cilt hyn n xhamin e Resulull-llahut alejhis-selam dhe flitnim me z t lart).
(Transmeton Buhariu).
5. T'i fal dy reqate namaz kur t hyn n xhami, sipas hadithit: Kur ndonjri prej jush hyn n xhami mos
t ulet para se t'i fal dy reqate. (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi)
6. T mos dal nga xhamia (nse ndodhet aty) nse fillon t thirret ezani pr namaz, sipas hadithit t Ebi
Shashaut i cili ka thn: Ishim ulur pran Ebu Hurejres r.a. n xhami. Ndrkoh thirri ezani e njri prej
njerzve u nis t dal nga xhamia. At e prcolli Ebu Hurejre me shikimin e tij derisa doli nga xhamia dhe
tha: Ta dini se ky e kundrshtoi Ebal Kasimin (Muhammedin alejhis-selam). (Transmeton Muslimi)
7. T bj dua gjat t shkuarit pr namaz. Nga Ibni Ab-basi r. anhuma, e ai nga Resulull-llahu alejhisselam erdhi ky hadith: ALL-LLAHUME XH'AL FI KALBI NUREN VE FI LISANI NUREN VEXH'AL FI SEM'I NUREN
VEXH'AL FI BESARI NUREN VEXH'AL MIN HALFI NUREN VE MIN EMAMI NUREN VEXH'AL MIN FEUKI NUREN VE
MIN TAHTI NURA. (O All-llahu im, bj q zemra ime t ket nur, gjuha ime t ket nur, veshi im t ket
nur, syri im t ket nur, bj q prapa meje t ket nur, para meje t ket nur, mbi meje t ket nur dhe
nn meje t ket nur). (Transmeton Muslimi).

Shoqrimi
Nga m t rndsishmet jan:
1. Sjellja e mir me vllezrit dhe moshatart, ngase vllazria sht gjja m e mueshme pr njeriun.
2. T'ua prmirsoj (t orvatet) ato t meta t cilat i sheh tek shokt e tij por s pari duke u krkuar falje
(nse keqkuptohet) prej tyre. T distancohet nga t metat dhe mangsit t cilat i kan prej natyrs s
tyre dhe t mos i bezdis duke ua prmendur ato.
3. T'ua fal mangsit vllezrve dhe t mos i qortoj ata.
4. T mos kundrshtohet me vllezrit e tij dhe t pajtohet me ta aty ku lejon Sheriati.

5. T mos ket xhelozi ndaj tyre pr begatit t cilat All-llahu xh.sh. ua dhuroi atyre si sht p.sh.
pasuria apo dituria. Xhelozia sht njra prej shtyllave t kufrit ndrsa pasojat e saj jan shkatrruese.
Pr muslimanin sht m mir q gjithmon t jet i gzuar pr t mirat q i kan vllezrit e tij.
6. T mos i bj rezistenc vllait t tij n ato shtje prej t cilave pasojn vetm dme t mdha.
7. T jet gjithmon i turprueshm para tyre.
8. T jet prher i drejt me ta dhe i iltr (i pastr) n dashurin e tij ndaj tyre.
9. T jet fytyrelur e jo i mrrolur kur t'i takon ata, t jet me goj t mbl, me gjoks t gjer, me
dor t shtrir dhe pranues i fjalve t rnda nse ia thon ata.
10. T nxitoj q sa m shum ta shoqroj prej shokve t tij m t dishmin ose m t menurin, m t
urtin, m t devotshmin ose m t maturin.
11. T'u jap kshilla kur kan nevoj dhe t'i pranoj kshillat e tyre kur ata e kshillojn.
12. Nj her t mos pajtohet me ta e pastaj t'i kundrshtoj sepse ky gjest dashurin e shndrron n
urrejtje.
13. T mos e ofendoj asnjrin prej tyre dhe t mos e injoroj edhe nse sht injorant.
14. Ta shtoj dashurin me ta duke u dhn selam, duke i mirpritur n shtpin e tij dhe duke i thirrur
me ato cilsi q jan m t dashura pr ta.
15. T'i prcjell fjalt e tyre ose t'i nnkuptoj n formn m t bukur dhe qllimin m t mir.
16. Ta mnjanoj zilin dhe t jet zemrgjer me ta, t'ua fal gabimet q i bjn ndaj tij.
17. T jet serioz me ta e mos t bj shaka vend e pa vend, sepse n at mnyr humb burrrin.
18. T mos i pranoj kurrsesi pr vllezrit e tij fjalt e atij q sht prgojues dhe barts i
thashethemeve.

Krkimi i lejes
1. T krkon leje pr hyrje tri her. Sipas hadithit: Kur t krkon leje ndonjri prej jush tri her dhe nuk
i jepet leja, le t kthehet. (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi).
2. T mos qndroj para ders kur krkon leje apo kur t'i bie ziles sepse nj njeri krkoi leje nga Resulullllahu alejhis-selam pr t hyr duke qndruar para ders. E kur doli Resulull-llahu alejhis-selam dhe e pa
duke qndruar para ders, i tha: Ti qndron ktu por duhet t jesh atje (pra m larg ders), sepse me t
krkuarit leje nuk ke t drejt edhe t hedhish syt (brenda shtpis). (Transmetojn Buhariu dhe
Muslimi)
3. Por nse ka pr qllim q t hyj, ather le t thot: Esselamu Alejkum, a mundem t hyj?, sepse nj
njeri prej fisit Beni Amir krkoi leje prej Pejgamberit alejhis-selam e ai ishte n shtpi, e i tha: Kthehu
ku ishe. E pastaj Pejgamberi alejhis-selam i tha shrbtorit t tij: Dil deri te ai dhe msoje sesi
krkohet leja pr t hyr. Le t thot: Esselamu-alejkum, a t hyj?, (e shrbtori ia tregoi kto fjal atij).
E ai tha: Esselamu-alejkum, a t hy? Pejgamberi alejhis-selam i lejoi q t hyj e ai hyri. (Transmetojn
Ahmedi, Ebu Davudi dhe t tjer).

4. Esht mir q kur t krkoj leje pr t hyr, t'i troket kpuct apo t kollitet gjat hyrjes po qoft
edhe n shtpi t vet, ashtu q t'ua bj me dije q mos t'i takoj n ndonj gjendje n t ciln nuk ka
dshir t'i shoh, e ndoshta as ata nuk dshirojn q ai t'i takon n nj gjendje t till.

Msuesi dhe nxnsi

a)Prej virtyteve t msuesit duhet t jen:
1. T mson dik vetm pr hir t All-llahut.
2. T edukohet moralisht me gjrat t cilat i ka cekur Sheriati si jan: t jet i devotshm n dynja, mos
t jet i dhn pas dynjas, t jet bujar, dordhns, fisnik dhe fytyrelur.
3. T ruhet nga xhelozia, mendjemadhsia dhe plqimi i vetvetes. Mos t'i nnmoj njerzit edhe nse
jan me shkall m t ult se ai.
4. T jet prher n prkujtim t All-llahut t Lartsuar qoft vet apo n shoqri, gjithashtu t'i
kushtoj kujdes leximit t Kur'anit, namazeve nafile dhe detyrave tjera q e afrojn te All-llahu i
Lartsuar.
5. T jet gjithmon n kontakt me veprimtarin e vet shkencore qoft lexim, prsritje, gjurmime,
komente, studime dhe punime shkencore.
6. T jet aktiv n arsimimin e njerzve ngase arsimimi sht baz me t ciln forcohet feja dhe
garantohet moshumbja e dituris (shkencs). Arsimimi sht prej shtjeve m elementare t fes dhe
njkohsisht sht ibadet m i mueshm dhe farzi kifaje m i krkueshm.
7. Ta edukoj nxnsin me edukat n frymn islame n mnyr sukcesive (t shkallzuar). Ai duhet t
prpiqet q ta edukoj nxnsin me virtyte t mira, t jet i dashur ndaj tij dhe t interesohet pr
nevojat e tij prparimtare. Ai duhet t dshiroj pr te at q ia dshiron vetvetes dhe duhet t'i urrej
at q ia urren vetvetes.
Msuesi nuk duhet t mbahet mendjemadh para nxnsit por duhet t jet i but dhe modest.
b)Virtytet e nxnsit
1. Duhet ta pastroj zemrn e tij nga do gj e dmshme q t mundet t pranoj diturin, ta mban n
mend at dhe t ket dobi prej saj.
2. Ai duhet t'i ndrpret t gjitha kontaktet e tij me gjrat t cilat e preokupojn dhe pengojn nga
studimi i tij serioz dhe i suksesshm. Nxnsi duhet gjithashtu t jet i knaqur me pasuri t vogl dhe
ushqim modest, ashtu q t'i bj durim edhe jets s vshtir.
3. T jet modest ndaj dituris dhe msuesit, se prmes modestis arrin diturin.
4. T sillet ndaj msuesit t vet n mnyr t ndershme. Ai duhet t besoj se msuesi pr lndn e tij ka
kualifikim t plot dhe ta mbivlersoj ndaj shumics s kolegve t tij n aspektin shkencor.
5. T'i kushtoj vmendje q msuesi i tij t jet gjithmon i knaqur me te edhe nse ndonjher bie
ndesh me mendimin e tij personal. Nxnsi assesi s'duhet t hyn n klas pa marr leje.
6. T hyj n klas me seriozitet t plot dhe korrektsi. Ai duhet t jet i prkushtueshm trsisht n
ligjratn e tij dhe t mos e preokupoj mendjen me gjra t tjera. Nxnsi duhet gjithashtu t jet i
pastr, dhmbt t'i ket t lar, me flok t rregulluara, me thonj t prer dhe i parfymosur me er t
kndshme.

7. T'u jap selam t pranishmve me nj ton q do ta kishin dgjuar me siguri, kurse msuesin e veon me
nj nder t posam.
8. Mos t'i kaloj t pranishmit por t ulet ku ka vend.
9. T jet i sjellshm ndaj shokve t tij dhe atyre q jan t pranishm n klas, sepse sjellja e mir e
tij ndaj tyre do t thot edhe sjellje e mir ndaj msuesit dhe respekt ndaj vendtubimit t tij.
10. Nse bn pyetje at duhet ta bj me ton t ult dhe me fjal t zgjedhura. Nxnsi nuk duhet t
turprohet nse dika nuk kupton apo e ka t paqart q t'i bj pyetje msuesit.
11. T jet n kontakt me msimet e tij n do koh, qoft natn apo ditn, qoft n shtpi apo n
udhtim.
fisnik Lutja/Duaja

Veshja
1. Ndalohet pr mashkullin q t vesh rroba t mndafshta dhe t stoliset me ar duke u bazuar n
hadithin e Pejgamberit alejhis-selam kur mori mndafshin n dorn e djatht dhe arin n dorn e majt e
tha: Vrtet kto dy gjra jan haram pr meshkujt e ummetit tim. (Transmeton Ebu Davudi me sened t
mir).
2. T mos i lshoj rrobat e tij (shallvare qofshin, xhelabije apo pantallona) n mnyr q ta mbulojn
zogun e kmbs s tij sipas hadithit: 'sht m posht se zogu i kmbve nga rrobat q i mban ai, sht
e zjarrit. (Transmetojn Buhariu, Ibni Maxhe dhe Ahmedi).2
3. Femra sht e detyruar q t'i lshoj rrobat e saj derisa ato t'i mbulojn edhe kmbt. Ajo duhet t
vj edhe shami n kok q me an t saj ta mbuloj qafn dhe gjoksin e saj duke u mbshtetur n ajetin
kur'anor: O ti Pejgamberi, thuaju grave tua, bijave tua dhe grave t besimtarve le t vn shamit
(mbulojat) e veta mbi trupin e tyre.... (33 Ah'zab, 59). Gjithashtu n ajetin kur'anor thuhet: Le t vn
shamit mbi kraharorin e tyre dhe t mos ua tregojn bukurit e tyre askujt prve burrave t vet....
(Nur 31).
4. T mos i vesh muslimani rrobat e muslimanes por as muslimanja rrobat e burrave duke u bazuar n
hadithin: All-llahu i ka mallkuar burrat t cilt bhen si gra dhe grat t cilat bhen si burra,
(Transmeton Buhariu) dhe hadithin: All-llahu e ka mallkuar burrin i cili vishet me rrobat e grave dhe
gruan e cila vishet me rrobat e burrave. (Transmeton Buhariu).
6. Kur t vishet (apo mbathet) le t filloj me t djathtn e kur t zhveshet (zbathet) le t filoj me t
majtn, sipas hadithit: Kur t vishet (mbathet) ndonjri prej jush le t filloj me t djathtn e kur t
zhveshet (zbathet), le t filloj me t majtn. (Transmeton Muslimi). Gjithashtu n hadith thuhet:
Pejgamberi alejhis-selam gjithmon e donte t djathtn n do pun, si n mbathje, veshje dhe n
pastrim. (Transmeton Muslimi).
7. Kur muslimani vishet me rroba t reja le t thot: ALL-LLAHUMME LEKEL HAMD, ENTE KESEVTENIHI.
SE'ELUKE HAJREHU VE HAJRE MA SUNIA EHU. VE EUDHU BIKE MIH SHERR-RRIHI VE SHERR-RRI ME SUNIA LE
HU. (O All-llah, ty t takon falnderimi. Ti ma bre t mundur q ta vesh kt (tesh). Krkoj prej Teje t
mirn e saj dhe t mirn pr t ciln sht qepur (prodhuar) dhe krkoj mbrojtje te Ti nga sherri i saj dhe
sherri pr t cilin sht qepur (prodhuar). (Transmetojn Ebu Davudi dhe Tirmidhiu. Hadithi sht
hasen).

Ngushllimi, namazi dhe varrimi

1. Esht e preferueshme (mustehab) t vizitohet familja e t vdekurit ndrsa fjalt e ngushllimit sipas
Sunnetit jan kto: Duro dhe kujto se e All-llahut sht ajo q e ka dhn dhe e Atij sht ajo q e ka
marr, e te Ai do gj sht me afat t caktuar. (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi).
2. Nuk sht mir q ngushllimi t bhet npr gazeta ngase kjo sht nj mnyr e propagands t
ciln Pejgamberi alejhis-selam e ka ndaluar, sepse qllimi i saj sht publikimi i vdekjes dhe shpallja e
saj.
3. Esht mir q njeriu t marr udhtim pr ta ngushlluar dik sidomos kur sht i afrt pr personin n
fjal. Ndrsa mosshkuarja e tij pr ngushllim nga aspekti fetar konsiderohet kputje e lidhjeve familjare.
4. Nuk sht mkat nse njeriu i informon t tjert se filani ka vdekur dhe se n filan vendin do t'i falet
xhenazja, duke u bazuar n at se Pejgamberi alejhis-selam i informoi njerzit pr vdekjen e Nexhashiut
dhe doli me ta n vendfaljen dhe e fali xhenazen e tij (n mosprezencn e xhenazes).1
5. Esht mir q t nxitohet me prgatitjen e xhenazes sa m shpejt duke u bazuar n hadithin: Nxitoni
n prgatitjen e xhenazes, nse xhenazja sht e mir (me vepra t mira) ju do t lshoni mirsi n tok,
e nse nuk sht e till, ather sht sherr dhe hiqne qafsh prej jush. (Transmetojn Buhariu dhe
Muslimi). Nuk sht mir q t vonohet xhenazja pr shkak t pritjes s disa antarve t familjes pos
asaj kohe q sht e zakonshme. E kur t vjen antari i familjes (dhe nuk ka arritur q t'ia fal xhenazen),
mund t'ia fal xhenazen te varri ashtu si ka vepruar Pejgamberi alejhis-selam kur ia pat falur xhenazen
nj gruaje t ciln e varrosi familja e saj pa e informuar Pejgamberin alejhis-selam. N at rast
Pejgamberi alejhis-selam pat thn: M tregoni se ku e ka varrin? - Ata i treguan, e pastaj ia fali
xhenazen. (Transmeton Buhariu).
9. Nuk sht sunnet i Pejgamberit alejhis-selam e as sunnet i as'habve t tij, q t'i bhet dua t vdekurit
n form kolektive pas varrimit, n mnyr q njri ta bj duan kurse t tjert t'i thon amin. Por,
Pejgamberi alejhis-selam u preferonte njerzve q t bjn lutje pr t'ia fal All-llahu mkatet t
vdekurit dhe ta lusin All-llahun q t'ia mundsoj t'i kaloj pyetjet e varrit me lehtsi dhe ate do njri n
vete e jo n form kolektive.
10. Dijetart islam preferuan q xhenazja e femrs t lshohet n varr me mbules t veant (n form
t perdes), ashtu q mos ta shohin njerzit. Kjo mnyr sht m e ndershme sepse ndodh q ajo sikur
t lshohet n varr t'i shpalohet qefini.
11. Esht e ndaluar me Sheriat q t vishen rroba t veanta pr ngushllim, si sht rasti me ngjyrn e
zez t rrobave. Nj gj e till sht prej bidateve (risive) n fe. Kjo veshje mund t aludon se njeriu
sht i hidhruar me veprimin e All-llahut t Lartsuar.
12. Nuk lejohet q t ngushllohen ithtart e Librave dhe t tjert nga mosbesimtart nse atyre u vdes
ndokush, as nuk lejohet prania n xhenazen e tyre e as n varrim.
13. Nuk prish pun nse dikush prej ithtarve t Librave ose dikush tjetr prej mosbesimtarve e
ngushllon nj musliman me rastin e vdekjes s ndonj muslimani. Pr ta besimtari duhet t lutet q Allllahu t'i udhzoj.

I smuri dhe vizita e tij

a)Rregullat t cilave duhet t'u prmbahet i smuri:
1. Ai i cili sht i smur apo e ka fmijn t smur, sht i obliguar q n vend t ankimit dhe
ofshamave ta prmend All-llahun, t'i krkoj falje (istigfar) dhe t bj ibadet. T part tan (selefi), Allllahu i mshiroft, ishin prej atyre t cilt nuk pranonin, bile e urrenin q t'u ankoheshin njerzve,
ndonse ankimi sht nj lloj qetsimi pr t smurin, megjithat ashtu dshmohet dobsia dhe dorzimi,
e nse duron, dshmohen forca dhe prballimi.

2. I lejohet t smurit q t'i ankohet mjekut dhe shokut t ngusht pr smundjen dhe dhimbjet q ka,
por nse me kt nuk dshmon hidhrimin dhe plogshtin.
3. Ai duhet ta vj dorn e tij n vendin prej ku ankohet e pastaj t lutet me ato lutje t cilat kan
mbshtetje n hadith. Pr shembull t thot: BISMIL-LAHI, e pastaj t thot shtat her: EUDHU BI
IZZETIL-LAHI VE KUDRETIHI MIN SHERR-RRI MA EXHIDU VE UHADHIR (Krkoj mbrojtje me fuqin e All-llahut
dhe mundsin e Tij nga e keqja q m ka goditur dhe q i frikohem). (Transmeton Muslimi)
4. Duhet t'u krkoj falje atyre t cilve u ka br t padrejt, t shkruaj nj testament n t cilin do t'i
shnonte obligimet q i kan ndaj tij njerzit dhe borxhet q i ka ai ndaj tyre, dhe ta thekson pjesn e
pasuris t ciln dshiron ta len trashgim (pr t tjert), duke mos i dmtuar trashgimtart n
trashgimin e tyre.
5. I smuri nuk guxon kurrsesi t prdor hajmalit apo t'i shkrihet plumb apo do gj t ciln e ka
ndaluar Sheriati, pos q t'i fryhet me Kur'an dhe t bhen lutjet t cilat bazohen n Sheriat.
6. T nxitoj pr t br pendim t sinqert e duke i plotsuar t gjitha kushtet e teubes dhe t'i rreket
puns s mir e t vyeshme.
7. I smuri t ket paragjykim t mir ndaj All-llahut t Lartsuar dhe t'i kthehet Atij duke ia hapur
krahun e drojs dhe krahun e shpress dhe duke ua bashkangjitur punn e sinqert. Kt duhet br duke
u bazuar n hadithin: Mos t vdes askush prej jush pa paragjykim t shndosh e t mir ndaj All-llahut.
(Transmeton Muslimi).
b)Rregullat t cilave duhet t'u prmbahen vizituesit:
1. T vizitohet i smuri me nijjet t pastr dhe qllim t mir, sikur kur vizitohet nj dijetar q vepron
sipas dijes s tij ose nj vlla q sht besimtar i denj, apo vizitohet nj vlla me qllim q t
udhzohet n t mbar dhe t'i trhiqet vrejtja nga e keqja me metod t but dhe njerzore, ose vizita
ka pr qllim q t'i kryhet nj pun, t'i lahet nj borxh ose t kuptohet gjendja e tij. Pejgamberi alejhisselam thot: Kush e viziton (pr t'i dhn durim) nj t smur ose e viziton nj vlla t tij vetm pr hir
t All-llahut (pra pa kurrfar interesi), atij i vjen nj thirrs duke i thn: Je i bekuar dhe t sht bekuar
ecja e i ke prgatitur vetes nj vend n xhennet. (Transmetojn Tirmidhiu dhe Ibni Maxhe me sened t
mir)
2. Duhet t jet i kujdesshm dhe t'u prmbahet disa rregullave, n mnyr q mos ta rndon t vizituarin
p.sh. ta vizitoj n koh t prshtatshme pr vizit e nse i smuri sht n shtpin e tij, i krkon leje
para se t vij dhe i troket n der njerzishm. Kur hyn te i smuri e ul shikimin (e nuk shikon djathtas
e majtas e as prvjedhshm), e prezenton veten dhe nuk ndalet shum ngase qndrimi i teprt e rndon
dhe ngushton t smurin.
3. Vizituesi duhet t bj dua pr shrim dhe shndet pr t smurin, ngase Pejgamberi alejhis-selam kur
hynte te ndonj i smur thoshte: Mos u brengos, insha All-llah sht pastrim (i mkateve tua).
(Transmeton Buhariu).
4. Me dorn e tij t djatht le ta prek t smurin dhe le t'i thot: ALL-LLAHUMME RABBEN-NASI EDH'HEBIL
BE'SE VESH-FI ENTESH-SHAFI. LA SHIFAE IL-LA SHIFAUK. SHIFAEN LA JUGADIRU SEKAMA. (O All-llah, Zot i
njerzve, largoja kt breng dhe shroje at, se vetm Ti je shrues. Nuk ka shrim t vrtet pos
shrimit Tnd, shrim q nuk mund t'i kthehet smundja). (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi)
5. Vizituesi duhet t'i ul shikimet e t mos jet i bezdisshm me pyetje (pra t pyes pak), ta shfaq
prkdhelsin para t smurit dhe ta kshillon ate q t bj durim sepse n te ka shprblim t madh.
Gjithashtu ai duhet t'ia trheq vrejtjen nga rnkimet sepse ato i shtojn mkatet dhe e humbin
shprblimin (e durimit).
6. Kur t shoh ndonj t smur apo t gjymt le t lutet fshehurazi q t ket shndet pr vete duke
thn: ELHAMDULIL-LAHIL-LEDHI AFANI MIMMA IBTELAKE BIHI VE FEDDALENI ALA KETHIRIN MINEL HALKI
TAFDILA. (Falnderimi i qoft All-llahut i cili m ka dhn shndet me at q ty t ka provuar dhe m ka
mbivlersuar dukshm mbi shum krijesa). (Transmeton Tirmidhiu, hadithi sht sahih)

Hapja e gojs dhe teshtitja

1. Kur njeriut i hapet goja duhet q sa m shpejt ta mbuloj gojn me dor n mnyr q mos t'i shihet
goja e hapur, duke u bazuar n hadithin: T hapurit e gojs sht prej shejtanit, e kur ndonjrit prej
jush i hapet goja, le t mundohet ta mbyll sa t mundet. (Transmeton Muslimi). E nse nuk mundet ta
mbaj gojn e mbyllur, ather le ta vndon dorn e tij mbi goj, n mnyr q ta mbuloj gojn e tij
me an t dors, sipas hadithit: Kur ndonjrit prej jush i hapet goja, le ta mbyll at me an t dors s
tij ngase shejtani i futet brenda. (Transmeton Muslimi).
2. S'sht n rregull q gjat hapjes s gojs t thuhet Eudhubil-lahi (krkimi i mbrojtjes nga shejtani),
ngase nj gj e till nuk sht theksuar nga Pejgamberi alejhis-selam e as nga as'habt e tij.
11.ETIKA E TESHTITJES
1. Ai q teshtin duhet ta ul zrin e tij gjat teshtitjes, duke punuar sipas hadithit t cilin e transmeton
Ebu Hurejra r.a.: Kur Pejgamberi alejhis-selam teshtinte e mbulonte fytyrn me duar apo me faculet
dhe kshtu e ulte zrin e tij. (Transmetojn Ahmedi, Ebu Davudi e t tjer. Hadithin e bn autentik
Hakimi edhe Dhehebiu).
2. Ai i cili teshtin duhet t jet i kujdesshm ndaj shoqris s tij. Nse ka ndonjrin n an t djatht e
nuk ka askend n an t majt, duhet ta kthej kokn nga e majta, n mnyr q mos ta grdis dhe
dmtoj shokun e tij. Por nse gjendet n nj mexhlis dhe sht i rrethuar me njerz si n t djatht ashtu
edhe n t majt, ather duhet t teshtin para vetes s tij.
3. Esht e preferueshme (mustehab) q ai q teshtin ta falnderoj All-llahun (t thot Elhamdulil-lah)
pas teshtitjes. Por t pranishmit nuk duhet t nxitojn pr ta falnderuar All-llahun kur e dgjojn
ndonjrin prej tyre duke teshtitur. Ekzistojn disa versione pr mnyrn e falnderimit t All-llahut t
cilat jan t theksuara n librat e Sunnetit, e ato jan:
a) Elhamdulil-llah
b) Elhamdulil-lahi rabbil alemin
c) Elhamdulil-lahi ala kul-li hal
d) Elhamdulil-lahi hamden kethiren tajjiben mubareken fihi, kema juhibbu rabbuna ve jerda.
4. Ai i cili e dgjon at t cilin kur teshtin thot Elhamdulil-lah, obligohet q ta prgzoj duke i thn:
Jerhamukell-llah. E nse nuk e dgjon duke e falnderuar All-llahun, nuk ka nevoj q t'i thot
Jerhamukell-llah por as t'i prkujton falnderimin (Elhamdulil-lahin).
5. Nse teshtin mosbesimtari dhe e falnderon All-llahun e Lartsuar, ather atij duhet t'i thuhet:
Jehdikumul-llahu ve juslihu balekum (All-llahu ju udhzoft dhe ua prmirsoft gjendjen tuaj), duke u
bazuar n hadithin t cilin e transmeton Ebu Musa el Esh'ariu r.a. ku thot: ifutt teshtinin pran
Resulull-llahut sal-lall-lahu alejhi ve sel-lam (e kur thonin Elhamdulil-lah) shpresonin q t'u thuhet nga
Pejgamberi alejhis-selam: Jerhamukull-llah, por ai u thoshte: Jehdikull-llahi ve juslihu balekum.
(Transmetojn Ahmedi n Musned, Buhariu n Ebedul mufred e t tjer).
6. Nse teshtin m tepr se tri her ather ai nuk duhet t thot Elhamdulil-lah ngase ajo sht shenj
e ftohjes (apo flam) dhe ate sipas hadithit: Kur ndonjri prej jush teshtin ai i cili sht ulur pran tij le
t thot: Jerhamukell-llah, e nse teshtin m tepr se tri her, ather ajo sht ftohje dhe mos t'i thot
asgj. (Transmeton Ebu Davudi n sunenin e tij shkurtimisht).
Gjithashtu nuk bhet dua pr at q teshtin m tepr se tri her e as nuk i thuhet: Shefakall-llahu ve
afak. (All-llahu t shroft e t falt).

7. Nse teshtin kur imami sht duke ligjruar, le t thot Elhamdulil-lah, por nse dikush tjetr teshtin,
ather nuk bn t'i themi Jerhamukumull-llah, ngase t heshturit gjat ligjrimit (hutbes) sht vaxhib
(obligim).

Kur t shohim ndrr

1. Kur dikush prej nesh ndrron dika q e dshiron, duhet ta falnderoj All-llahun pr te dhe mos t'ia
rrfej ndrrn askujt pos atij q e don.
2. E kur t ndrroj dika q e urren, le t krkoj mbrojtje prej All-llahut nga sherri i saj dhe le t
pshtyj (pa pshtym) nga e majta e tij tri her. Pastaj le t thot Eudhubil-lahi minesh shejtanirr
rraxhim tri her, dhe le ta ndrroj ann nga ishte i kthyer. At ndrr mos t'ia tregoj askujt. Pastaj le t
ngrihet dhe le t fal namaz nse ka mundsi. Kjo pr te sht m e mir dhe m e sigurt.

Gjumi
1. T mos e vonoj gjumin e tij pas faljes s namazit t jacis pos pr ndonj nevoj t madhe, si sht
rasti me studimin e ndonj lnde apo gostin e ndonj musafiri, apo t shoqruarit dhe t ndenjurit me
bashkshorten. Ebu Berze transmeton se Pejgamberi alejhis-selam e ka urrejtur fjetjen para namazit t
jacis dhe t biseduarit pas tij. (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi).
2. T bie t flej me abdest, sipas hadithit: Kur t kesh ndrmend fjetjen, merr abdest si merr pr
namaz. (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi).
3. Kur t bie t flej le t shtrihet n ann e tij t djatht dhe le ta mbshtjell po at an. E m von,
s'prish pun nse kthehet n ann e tij t majt.
4. Mos t shtrihet n bark gjat t fjeturit, qoft ditn apo natn, duke u bazuar n hadithin: Vrtet ajo
sht nj shtrirje t ciln e urren All-llahu i Lartmadhrishm. (Transmeton Ebu Davudi me sened sahih).
5. Ta lexon ajeti Kursijjen, dy ajetet e fundit t sures Bekare, suren Kulhuvell-llahu ehad dhe suret Felek
dhe Nas, duke i patur parasysh burimet autentike t cilat nxisin pr t'i lexuar.
6. Pr fund le ta lexoj kt dua: BISMIKELL-LLAHUMME VEDA'TU XHENBI VE BISMIKE ERFAUHU. ALLLLAHUMME IN EMSEKTE NEFSI FEGFIR LEHA VE IN ERSELTEHA FAHFEDHHA BIMA TAHFEDHU BIHI IBADEKES
SALIHIN. ALL-LLAHUMME INNI ESLEMTU NEFSI ILEJK VE FEVVEDTU EMRI ILEJK VE ELXHE'TU DHAHRI ILEJK,
ESTAGFIRUKE VE ETUBU ILEJK. AMENTU BI KITABIKEL LEDHI ENZELT, VE BI NEBIJJIKEL-LEDHI ERSELT,
FEGFIRLI MA KADDEMTU VE MA AHHART, VE MA ESRERTU VE MA A'LENT, VE MA ENTE A'LEMU BIHI MINNI
ENTEL MUKADDIMU VE ENTEL MUEHHIR, LAILAHE IL-LA ENT, RABBI KINI ADHABEKE JEVME TEB'ATHU IBADEK.
(N emrin Tnd, o All-llahu im shtrihem dhe n emrin Tnd ngrihem. O All-llah, nse e merr shpirtin tim,
fale ate, e nse e kthen mbroje me at me t ciln i mbron robrit e tu t mir. O All-llah, un shpirtin
tim ta kam dorzuar Ty, shtjen time ta kam ln Ty, trupin tim e kam strehuar te Ti, Ty t krkoj falje
dhe pendohem te Ti, i besoj librit Tnd t cilin e ke zbritur Ti, Pejgamberit Tnd t cilin e ke drguar Ti,
m'i fal mua mkatet q i kam br dhe q do t'i bj; ato q i kam br fshehurazi dhe ato q i kam br
haptazi, dhe ato q i di Ti m mir se un. Ti je i prhershm pa fillim dhe i prhershm pa mbarim. Nuk
ka zot tjetr pos Teje. O All-llah, m ruaj nga dnimi Yt, ditn kur do t'i ringjallish robrit Tu).
(Transmetojn Ebu Davudi e t tjert me sened sahih).
7. Esht sunnet q nse njeriu sillet gjat nats t thot: LA ILAHE IL-LALL-LLAHUL VAHIDUL KAHHAR,
RABBIS-SEMAVATI VEL ERDI VE MA BEJNEHUMA AZIZUL GAFFAR. (Nuk ka zot tjetr pos All-llahut, t
Vetmit, Fuqiplot. Zot i qiejve dhe i Toks, dhe i gjith asaj q gjendet mes tyre. Ai sht i fuqishm dhe
fals). (E shnoi Hakimi dhe e bri autentik. Me te u dakordua Dhehebiu).

8. Nse gjat nats trembet, trishtohet ose e kap ndonj tmerr i madh, i preferohet atij q ta thot kt
dua: EUDHU BI KELIMATIL-LAHIT-TAMMATI MIN GADABIHI VE IKABIHI VE SHERR-RRI IBADIHI, VE MIN
HEMEZATISH-SHEJATIN, VE EN JAHDURUN. (Krkoj mbrojtje (strehim) me fjalt e plota t All-llahut, t m
ruaj nga hidhrimi dhe dnimi i Tij, nga sherri i robrve t Tij dhe nga pshtjellimet (hutit) e shejtanit,
dhe t m ruaj nga shoqrimi i tyre). (Transmeton Ebu Davudi. Hadithi sht i vrtet).
9. T mbulohet me jorganin (mbulojn) e vet kur t flej, sipas hadithit: Kur dikush prej jush shkon pr
t fjetur le ta merr mbulojn e tij dhe le ta mbshtjell pr trupi. Pastaj le ta prmend All-llahun (le t
thot bismil-lahin) sepse ai nuk e di se 'mund t'i ngjaj gjat t fjeturit. (Transmetojn Buhariu dhe
Muslimi).
10. Kur t zgjohet dhe para se t ngrihet nga shtrati, le t thot: ELHAMDULIL-LAHIL-LEDHI AHJANA
BA'DEMA EMATENA VE ILEJHIN-NUSHUR. (Falnderimi i qoft All-llahut i cili na ngjalli pasi q na bri t
vdekur dhe te Ai sht rikthimi). (Transmeton Buhariu).
11. Ta pastroj zemrn e tij nga do urrejtje q e ka ndaj do muslimani dhe ta paraprgatis vetveten pr
do fatkeqsi q mund t'i ndodh nga njerzit.
12. T'ia bj nj llogari vetes dhe t'i shqyrtoj veprat dhe fjalt e kaluara.
14. T nxitoj pr t br teube nga do mkat dhe t bj istigfar nga mkatet e veprave q i ka br
gjat dits.

Selami/Prshndetja
1. Kur t takohet shoku me shokun e tij mjafton q t prshndetet me selam duke ia shtrnguar dorn,
kurse t marrurit n'gryk vjen n shprehje vetm kur t kthehet nga udhtimi. E gjith kjo sht nj sjellje
e mir (mustehab) duke u mbshtetur n fjaln e Enes bin Malikut i cili thot: Kur takoheshin shokt e
Pejgamberit (a.s), ia shtrngonin dorn njri-tjetrit e kur vinin nga udhtimi merreshin n'gryk.
(Transmeton Taberaniu, kurse Hejthemiu thot se transmetuesit e hadithit jan autentik).
2. Parimisht, selami sht i plot kur thuhet: Esselamu alejkum ve rahmetull-llahi ve berekatuhu. Pr kt
bazohemi n hadithin ku Umran bin Husejni thot: Erdhi nj njeri te Pejgamberi alejhis-selam dhe tha:
Esselamu alejkum. Pejgamberi ia ktheu e ai u ul. Ather Pejgamberi alejhis-selam tha: Dhjet. Pastaj
erdhi tjetri dhe tha: Esselamu alejkum ve rahmetull-llah. Edhe ktij ia ktheu dhe ky u ul. Pas ksaj
Pejgamberi alejhis-selam tha: Njzet. Pastaj erdhi nj tjetr dhe tha: Esselamu alejkum ve rahmetullllahi ve berekatuhu. Edhe ktij ia ktheu e edhe ky u ul. Kurse pr kt Pejgamberi alejhis-selam tha:
Tridhjet. (Transmetojn Ebu Davudi, Tirmidhiu dhe Nesaiu me sened t fort).
3. Selami nuk shprehet me fjalt: Esselamu ala menit-tebeal huda nse ai q e prshndesim sht
musliman, por ky selam prdoret veanrisht pr jomuslimant. Pejgamberi alejhis-selam n letrn e tij
drguar Herakleut shkruante: N emr t All-llahut t Gjithmshirshmit, Mshiruesit. Prej Muhammedit,
robit t All-llahut dhe t drguarit t Tij deri te Herakleu, madhria e romakve (bizantinasve). Selamun
ala menit-tebeal huda (Selami i qoft atij q e pranon udhzimin).
Ndrsa urtia e paraqitjes ndaj tyre me an t ksaj shprehjeje (versioni) - Zoti e di se m s miri sht q
t'i zbus zemrat e t thirrurve dhe se ata do t ndihen t qet dhe t sigurt nse e pranojn ate (kushtet e
tij). Ktu sht pr qllim udhzimi, kurse sa i prket besimtarit kjo nuk vjen parasysh, ngase ai sht
prej t udhzuarve pa kurrfar dyshimi, andaj edhe nuk vjen n shprehje dhe nuk lejohet q t
prshndetet me kto fjal shpresdhnse.
4. Esht e paplqyer t thuhet selami me fjalt Alejkesselam, duke u bazuar n transmetimin i cili
prcillet nga Ebu Tumejme el Huxhejmi, e ky nga nj njeri prej popullit t tij (n disa transmetime ceket
me emr Ebu Xhura el Huxhejmi) i cili thot: E krkova Pejgamberin alejhis-selam e nuk mund ta gjeja
dot, andaj edhe u ula. Kur ja, nj grup prej njerzve e n mesin e tyre gjendej edhe ai, por un nuk e
njihja. Ai ishte duke i pleqruar e kur u lirua, u ngrit e me t u ngritn edhe disa prej tyre t cilt than:

O Resulull-llah. Kur e pash at, fillova t them: Alejkesselam ja Resulull-llah, alejkesselam ja Resulullllah, alejkesselam ja Resulull-llah. Ai ma ktheu: Dije se alejkesselam sht prshndetje e t vdekurve,
dije se alejkesselam sht prshndetje e t vdekurve, dije se alejkesselam sht prshndetje e t
vdekurve. Pastaj mu afrua dhe tha: Kur njeriu takon vllain e tij besimtar, le t'i thot: Es selamu
alejkum ve rahmetull-llah. Kt prshndetje Pejgamberi alejhis-selam ma ktheu duke m thn: Ve
alejke ve rahmetull-llah, ve alejke ve rahmetull-llah, ve alejke ve rahmetull-llah. (Transmetojn
Tirmidhiu, Ebu Davudi, Ahmedi e t tjer)
5. Lejohet t ngriturit n kmb kur jepet selami pr prurim apo ngushllim. Gjithashtu t ngriturit pr
t'i ndihmuar t paaftit (t gjymtit), ngritja e t birit pr baban e tij, e gruas pr burrin e saj dhe e
kundrta. Po ashtu t ngriturit e nj personi nga vendulja e tij pr t'i dal prpara musafirit t tij apo atij
q vjen nga udhtimi. Kjo duke u mbshtetur n argumentet e theksuara pr kto shtje, por t cilat
sipas shtrirjes s librit nuk kemi vend pr t'i cekur. Por nuk lejohet t'i ngrihemi nj personi apo edhe m
tepr nj personi tjetr i cili sht ulur, si sht rasti me mbretrit dhe diktatort. Nga ky rregull bn
prjashtim nse t ngriturit bhet me ndonj interes (dobi), si sht rasti i ngritjes s Ma'kal bin Jesarit
kur ai e mnjanon degn e nj peme nga koka e Resulull-llahut alejhis-selam gjat kohs kur bhej
besatimi. (Transmeton Muslimi). Sa i prket t ngriturit kur shohim ndonj njeri, sikur kur jan njerzit n
nj mexhlis (tubim) dhe hyn nj njeri e ata ngrihen dhe e prshndesin, mendimi m i sakt pr kt
sht se nj sjellje e till sht e ndaluar. Kjo, sipas nj transmetimi ku thuhet se Muaviu ka hyr n nj
shtpi n t ciln gjendeshin Ibni Amiri dhe Ibni Zubejri. Ibni Amiri u ngrit kurse Ibni Zubejri mbeti ulur.
Ather Muaviu r.a. i tha (Ibni Amirit): Ulu se un e kam dgjuar Resulull-llahun sal-lall-llahu alejhi ve sellem duke thn: Kush gzohet kur t'i shoh njerzit se jan ngritur pr te, le ta bj gati ulsen e tij
prej zjarri. (Transmetojn Ahmedi, Ebu Davudi, Tirmidhiu e t tjer)
6. Nuk do t ishte i plot selami sikur t bhej vetm me shenj pa mos ia shoqruar shenjs edhe fjalt e
selamit, duke u bazuar n hadithin q e transmeton Xhabiri r.a. ku thuhet: Mos u prshndetni si
prshndeten ifutt, sepse prshndetjet e tyre bhen me kok, duar dhe isharet. (Transmeton Nesaiu
me sened t mir). Ky rregull i dedikohet atij q ka aftsi artikulluese (folse) dhe i nnshtrohet
imperativit fetar. Prndryshe, nj gjest i till do t ishte n frym t Sheriatit islam kur personi n fjal
do t ishte i preokupuar me di q do ta pengonte n kthimin e selamit, si sht rasti me falsin e
namazit, me at q sht larg, at q sht shurdh apo memec etj.
7. Nxitja pr ta prhapur selamin sa m shum dhe t mos bhemi koprrac ndaj tij, sipas hadithit: A
doni q t'ju udhzoj n nj gj q nse e punoni do t duheni: - Prhapeni selamin mes jush.
(Transmeton Muslimi). Ky urdhr pr ta prhapur selamin u dha q t prhapet hajri (dobia), t bashkohen
zemrat dhe t unjsohen radht tona.
8. S'sht mir q selamin ta lm e mos ta prdorim me fmijt, sipas transmetimit i cili prcillet nga
Enesi r.a. kur ai ishte duke kaluar pran disa fmijve dhe iu dha selam. Pastaj shtoi: Nj gj t till
Pejgamberi alejhis-selam e vepronte. (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi). Kjo me t vrtet sht nj
nga sjelljet m madhshtore t Resulull-llahut alejhis-selam dhe edukats s tij t prkryer. Ngase n te
kemi prova se si duhet fmijt t'i ushtrojm q ta msojn Sunnetin e Pejgamberit alejhis-selam dhe
strvitje pr ta pr t'i msuar rregullat e Sheriatit islam, ashtu q t bhen t edukuar me etikat e tij.
9. Nuk duhet ta harrojm selamin kur ndahemi nga mexhlisi, sipas hadithit t Pejgamberit alejhis-selam:
Kur dikush prej jush vjen n mexhlis le t jap selam, e nse e sheh se m mir sht t ulet, le t ulet.
Nse ndrkoh ngrihet e t tjert ende jan t ulur le t jap selam ngase selami i par (kur hyri n
mexhlis) nuk sht m i vlefshm se selami tjetr. (Transmetojn Ahmedi dhe t tjert. Hadithi sht
sahih).
10. Nuk lejohet q mosbesimtarin ta prshndesim me selam, sipas hadithit: Mos i prshndetni ifutt
dhe t krishert me selam, por nse i takoni, detyroni ata q t'u prmbahen anve t rrugs.
(Transmeton Muslimi).

Udhtimi
a)Rregullat t cilat duhet t'i praktikojm para udhtimit:

1. T fal namazin e Istihares, e ai sht namaz i cili prbhet prej dy reqateve e pas ktyre dy reqateve
bn dua me duan e Istihares. Transmetohet prej Xhabirit r.a. i cili ka thn: Resulull-llahu a.s. na e
msonte Istiharen pr do shtje sikur q na e msonte ndonj sure t Kur'anit. Ai thoshte: Kur ndokush
prej jush ka ndonj shtje me rndsi le t fal dy reqate, vemas prej farseve, e pastaj le t thot:
ALL-LLAHUME INNI ESTEHIRUKE BI ILMIKE VE ESTEKDIRUKE BI KUDRETIKE VE ESELUKE MIN FADLIKEL-ADHIM
FE INNEKE TAKDIRU VE LA EKDIR VE TA'LEMU VE LA A'LEM VE ENTE AL-LAMUL-GUJUB ALL-LLAHUME IN
KUNTE TA'LEMU EN-NE HADHEL EMRE HAJRUN LI FI DINI VE MEAASHI VE AKIBETI EMRI FEKDIRHU LI VE JESSIRHU LI THUM-ME BARIK LI FIHI. VE IN KUNTE TA'LEMU EN-NE HADHEL EMRE SHER-RUN LI FI DINI VE MEASHI
VE AAKIBETI EMRI FESRIFHU AN-NI VASRIFNI ANHU VAKDIR LIJELHAJRE HAJTHU KANE THUM-ME-RDINI BIHI.
(All-llahu im, un krkoj t mirn prej Teje me diturin Tnde, krkoj q t gjykosh Ti me fuqin Tnde,
krkoj prej mirsis Tnde madhshtore se me t vrtet Ti mundesh e un nuk mundem, Ti e din e un
nuk e di, se Ti je i Dishmi i gjrave t fshehta. O All-llahu im, nse e din se kjo shtje sht e mir pr
mua, pr dinin tim, jetn dhe ardhmrin time, ma bj mua at t mundur, ma lehtso at mua dhe
bje t bereqetshme at pr mua, e nse e din se kjo shtje sht e keqe pr mua, pr dinin tim, jetn
dhe ardhmrin time, largoje at prej meje e m largo mua prej saj. E ma bj t mundur mua t mirn
kudo qoft e pastaj m bn t knaqur), e kur t bj dua le ta prmend shtjen e tij. (Transmeton
Buhariu).
2. T pendohet te All-llahu i Lartsuar pr do mkat q e ka br dhe t krkoj falje pr te, sepse
njeriu nuk e din se ka gjendet pas udhtimit t tij n prcaktimin e All-llahut, pr kt arsye duhet t'i
kthej ato q i ka br me t padrejt, le t'i paguaj borxhet; le t'ia paguaj shpenzimet atij t cilit duhet
paguar; le t krkoj falje mes tij dhe atij me t cilin ka ndonj problem apo mosmarrveshje, t shkruaj
porosi dhe le ta vrtetoj at; le t'i len familjes s vet t holla t cilat i duhen pr harxhime e mos t
merr pr ushqim apo prgatitje pr udhtimin e tij prpos asaj q sht hallall.
3. T udhtoj vet i treti ose m tepr duke u bazuar n hadithin: Nj udhtar sht shejtan, dy
udhtar jan shejtana, tre udhtar jan udhtar. (Transmetojn Tirmidhiu dhe Ebu Davudi).
4. Le t zgjedh shok t mir pr udhtim. Ata t cilt i ndihmojn atij n fen e tij, e prkujtojn at
kur harron, i ndihmojn kur e prkujtojn dhe e msojn at kur gabon.
5. T zgjedhin emirin (udhheqs) i cili do t'i udhheq gjat udhtimit sipas hadithit t cilin e transmeton
Ebu Hurejre r.a. Resulull-llahu s.a.v.s. ka thn: Kur t jen tre veta n udhtim, le t'i udhheq njri
prej tyre. (Transmeton Buhariu), e pr emir le t zgjedhin at i cili sht m i moralshmi prej tyre, m i
shoqrueshmi dhe ai i cili u jep prparsi t tjerve dhe krkon plqimin e tyre.
6. T niset pr n udhtim ditn e enjte dhe at sa m hert, sipas hadithit t cilin e transmeton Ki'ab bin
Maliku r.a. Se Pejgamberi a.s. doli pr n luftn e Tebukut ditn e enjte dhe dshironte t udhtonte
ditn e enjte. E sipas nj transmetimi tjetr: Rrall her Resulull-llahu s.a.v.s. udhtonte jashta dits
s enjte, pra kur nisej n udhtim nisej ditn e enjte.
Ndrsa sa i prket nisjes hert n mngjes kemi hadithin: O All-llah, bekoje ummetin tim kur e nisin (nj
pun) hert. Me fjaln hert kemi pr qllim mngjesin ose fillimin e dits, e po ashtu sht e
preferueshme (mustehab) t udhtohet n muzg. Qllimi sht t udhtohet n fillim t nats. Thuhet se
sht mir q nata t shfrytzohet e tra pr udhtim sipas hadithit: Udhtimin fillone me muzg se toka
lehtsohet natn. (Transmeton Ebu Davudi).
7. Prshndetja me antart e familjes dhe shoqrin. Pejgamberi s.a.v.s. sa her q nisej n udhtim i
prshndette shokt e tij duke u thn: All-llahun ua l n prkujdes pr fen, amanetin dhe kryet e
punve t'ua. E domethnia e thnies All-llahun ua la n prkujdes pr fen tuaj, lus All-llahun ta mbroj
fen tuaj, e qllimi i fjalve amanetin..., sht familja dhe ata q i len pas vetes, malli i tij t cilin ia
dorzon pr ta ruajtur besniku (zvendsi) i tij dhe ata q kan t njjtin trajtim. E domethnia e fjalve
kryet e puns, ka pr qllim q punt e tij t ven me nj prfundim t suksesshm sepse do gj e ka
prfundimin dhe kthimin n ahiret. Andaj do gj q lihet mangut n dynja (me an t lutjes) plotsohet
n ahiret me t mira.
b)Rregullat t cilat duhet t'i praktikojm gjat udhtimit

1. Pasi q t'i hipim mjetit pr udhtim, duhet t bjm duan e udhtimit, si e kishte zakon Resulullllahu s.a.v.s. kur nisej n rrug. Pasi q drejtohej mbi kafshn e tij, thoshte tri her ALL-LLAHU EKBER, e
pastaj lexonte duan: SUBHANEL-LEDHI SEHHARE LENA HADHA VEMA KUN-NA LEHU MUKRININ VE INNA ILA
RAB-BINA-LEMUNKAL-IBUN. ALL-LLAHUME INNA NESELUKE FI SEFERINA HADHA EL BIR-RE VET TA KVA VE
MINEL AMELI MA TERDA. ALL-LLAHUM-ME HEV-VIN ALEJNA SEFERENA HADHA VATVI AN-NA BU'DEH, ALLLLAHUM-ME ENTES-SAHIBU FIS-SEFER VEL HALIFETU FIL EHL. ALL-LLAHUMME INNI EUDHU BIKE MIN
VA'THAISSEFER VE KEABETIL MANDHAR VE SUIL MUNKALIBI FIL MALI VEL EHL.(O All-llahu i Madhrueshm,
n udhtimin ton na jep mirsi dhe devotshmri dhe pun me t cilat Ti je i knaqur. O All-llah, na e
lehtso udhtimin ton e na e bj t rehatshme rrugn. Ti je shoqruesi m i mir n udhtimin ton
dhe mbrojts i familjes son. O All-llahu im, me t vrtet un krkoj q t m mbrosh nga vshtirsit,
nga paknaqsia e udhtimit, nga shikimet qllimkqija dhe nga telashet n mall dhe n familje.
(Transmeton Muslimi)
2. T shqiptuarit e tekbirit dhe t tesbihit, sipas hadithit t cilin e transmeton Xhabir bin Abdullahu
radijall-llahu anhuma: Kur t hipni kodrs, thuani ALL-LLAHU EKBER e kur t zbritni, thuani: SUBHANALLLLAH. (Transmeton Buhariu).
3. T brit dua gjat udhtimit sipas hadithit t Pejgamberit alejhis-selam: Tri dua jan t pranuara:
Duaja e atij q i sht br e padrejt; duaja e musafirit (udhtarit) dhe duaja e prindit pr fmijn e
tij. (Transmeton Buhariu).
3. T argtuarit dhe t knduarit gjat udhtimit, sipas hadithit t Seleme bin El Ekvait r.a. i cili ka
thn: U nism me Resulull-llahun sal-lall-llahu alejhi ve sel-llem pr n Hajber. Duke udhtuar natn,
njri prej nesh i tha Amir bin El Ekvait: A nuk po na reciton ndonj nga poezit t'ua?, ngaq Amiri ishte i
njohur si poet. Ather ai zbriti para mass dhe filloi t recitoj: O All-llah, pa Ty nuk do t ishim t
udhzuar, nuk do t kishim dhn lmosh, e as nuk do t ishim falur... Pejgamberi alejhis-selam pyeti:
Kush sht ky q po ju prin (me kto kaside)? Ata than: Amir bin El Ekval. Ather ai shtoi: Allllahu e mshiroft. (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi).
8. T pushuarit gjat udhtimit, ngase kjo sht mirsjellje dhe prkujdes ndaj kafshs (ose do mjeti
barts). Gjumi dhe pushimi duhet t bhen me kujdes n vendet n t cilat duhet t pushohet gjat
rrugs, e sidomos natn, sepse n tok ka insekte dhe gjallesa helmuese, ndrsa egrsirat gjat nats ecin
lirisht duke krkuar ushqim ose hedhurinat q kan mbetur prej udhtarve nga ushqimi. Andaj nse
udhtari bhet tejet komod gjat rrugs, mund t ndodh q pran tij t kaloj ndonj insekt apo
gjalles tjetr dhe ta shqetson ate. Mu pr kt arsye, sht e preferueshme q t'i shmanget pushimit
rrugve (n natyr t hapur).
c) Disa rregulla pas udhtimit:
1. Kur t kthehet prej udhtimit le ta thot duan e udhtimit (t ciln e cekm m par), duke ia shtuar
edhe kto fjal: AIBUNE TAIBINE ABIDUN, LI RABBINA HAMIDUN. (U kthyem me pendim dhe prkushtim
duke i falnderuar Zotit ton).
E kur t afrohet te luginat ose kodrat e para t vendlindjes, le t thot tri her All-llahu akber e pastaj
le t vazhdoj: LA ILAHE IL-LALL-LLAHU VAHDEHU LA SHERIKE LEHU, LEHUL MULKU VE LEHUL HAMDU, VE
HUVE ALA KUL-LI SHEJ'IN KADIR, AIBUNE TAIBUNA ABIDUNE SAXHIDUN, LI RABBINE HAMIDUN, SADEKALLLLAHU VA'DAH, VE NESARE ABDEH, VE HEZEMEL AHZABE VAHDEH. (Nuk ka zot tjetr prve All-llahut, i
vetm sht dhe i pashoq. Atij i takon sundimi dhe Atij i takon falnderimi, e Ai pr do gj sht i
mundshm. U kthyem me pendim, prulshmri dhe prkushtim, duke i falnderuar Zotit ton. All-llahu
garantoi premtimin e Tij, i ndihmoi robit t Tij dhe i mposhti aleatt (mosbesimtart e bashkuar) pa
ndihmn e askujt). (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi).
Esht e plqyer (mustehab) t prsritet (t thuhet shpesh) kjo dua: AIBUNE TAIBUNE ABIDUN, LI RABBINA
HAMIDUN. (U kthyem me pendim dhe prkushtim duke i br Zotit ton falnderim), duke u bazuar n
fjalt e Enesit r.a. i cili ka thn: Pejgamberi alejhis-selam derisa kemi hyr n qytet nuk ka pushuar
duke e thn kt lutje. (Transmeton Muslimi).
2. Prej rregullave islame sht q familja t lajmrohet para se t arrij personi n vendin e tij, kurse
sht e urrejtur q i njjti t arrij natn pa mos e lajmruar familjen e tij. Pejgamberi alejhis-selam e

kishte ndaluar q dikush t'i trokas familjes s tij natn. (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi). Aq m
tepr edhe vet Pejgamberi alejhis-selam e ka pasur tradit q familjes s tij t'i trokas vetm n mngjes
ose n mbrmje. (Transmeton Buhariu). Gjithashtu Pejgamberi alejhis-selam e ka treguar (shpallur)
urtsin e ksaj ndalese kur tha: Ashtu q t rregullohet (krehet e pastrohet) bashkshortja e tij.
(Transmetojn Buhariu dhe Muslimi.)
3. Kur t kthehet prej udhtimit duhet t fal dy raqate n xhami.
Pr kt bazohemi n hadithin e Pejgamberit alejhis-selam ku thuhet: Sa her q Pejgamberi alejhisselam kthehej nga udhtimi n mngjes para se t ulej (pushoj) hynte n xhami dhe falte dy reqate
(namaz). (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi).
Pr kt kemi edhe hadithin q e transmeton Xhabiri r.a. n t cilin thuhet: Isha me Pejgamberin alejhisselam n udhtim, e kur mbrrim n Medine, ai mu drejtua: Hyn n xhami dhe fali dy reqate.

Mikpritja
a)Rregullat e thirrjes n gosti:
1. T thrret n musafirllk te ai t devotshmit e jo edhe t prishurit e t pandershmit, sipas hadithit:
Mos shoqro ask pos besimtarit dhe mos t haj ushqimin tnd askush pos t devotshmit.
(Transmetojn Ahmedi, Ebu Davudi, Ibni Habani dhe Hakimi, hadithi sht sahih).
2. Mos t'i veoj n musafirllkun e tij t pasurit duke mos i ftuar edhe t varfrit, sipas hadithit:
Ushqimi m i dmshm sht ushqimi i nj zijafeti n t cilin thirren t pasurit e lihen t varfrit.
(Transmetojn Buhariu dhe Muslimi)
3. Mos t ket pr qllim q t lavdrohet e t krenohet me gostin e tij, por ta zbatoj Sunnetin e
Pejgamberit alejhis-selam dhe t pejgamberve t tjer si t Ibrahimit alejhis-selam i cili kishte
pseudonimin baba i mikpritjes. Gjithashtu t ket pr qllim q me an t mikpritsis s tij t'i bj t
gzueshm besimtart, po ashtu t prhap knaqsin dhe haren n zemrat e vllezrve t tij
besimtar.
4. T mos e thrret at pr t cilin e din se po qe se i vinte do t ngushtohej nga t pranishmit ose do t
ofendohej nga disa prej tyre. Kt e bn si preventiv pr t'iu larguar ofendimit t besimtarit, e cila gj
sht e ndaluar.
b)Rregullat e prgjigjes s gostis:
1. T'i prgjigjet thirrjes e mos t vonohet me prjashtim nse ka ndonj penges si sht frika se mos
bn ndonj dm n fe apo n trup t tij, sipas hadithit: Kush sht i thirrur le t prgjigjet.
(Transmeton Muslimi), dhe hadithi: Sikur t isha i thirrur n thundra t deles do t isha prgjigjur, e sikur
t m jepet shpatulla do t kisha pranuar. (Transmeton Buhariu)
2. T'i prgjigjet thirrjes pa dallim, qoft ajo nga i pasuri apo i varfri, se nse nuk i prgjigjet thirrjes s
fukaras e prek at shpirtrisht e kjo sht edhe shenj e mendjemadhsis, kurse mendjemadhsia sht
e urrejtur. Sa i prket prgjigjes s thirrjes s fukarave, transmetohet nga Hasan bin Ali radiallahuanhuma, i cili duke kaluar pran disa fukarave q kishin shtruar nj cop t buks n tok dhe hanin, i
than Hasanit: O bir i bijs s Pejgamberit, eja t ham s bashku, e ai tha: Po, se All-llahu nuk i don
mendjemdhenjt, zbriti prej mushks dhe i shoqroi ata n haje.
3. T mos bj dallim n prgjigjen e thirrjes s atij q sht afr dhe atij q sht larg. E nse sht i
thirrur n dy vende, le t'i prgjigjet t parit e prej t dytit le t krkoj falje.
4. T mos i shmanget prgjigjes pr shkak t agjrimit nafile, por le t prezentoj, e nse shoku i tij
gzohet q ai t haj, le ta prish agjrimin sepse qzimi i zemrave t besimtarve sht devotshmri, e

nse nuk han, le t bj dua pr ta, sipas hadithit: Nse thirret dikush prej jush le t prgjigjet, nse
sht me agjrim le t bj dua e nse nuk agjron le t haj? (Transmeton Muslimi)
5. Me prgjigjen e tij t ket pr qllim nderimin e vllait musliman, q t shprblehet pr at vizit.
c)Rregullat e sjelljes n gosti
1. Mos t vonohet nga koha e caktuar se bezdisen njerzit duke pritur, por as t mos shkoj para kohe e t'i
befasoj ata, se ndoshta nuk jan prgatitur e me prezencn e tij i shqetson ata.
2. Kur t hyn n shoqri (od t burrave) mos t mburret por le t hyj kokulur e nse i zoti shtpis i
preferon vend pr t'u ulur le t ulet e mos t kundrshtoj.
3. Le t nxitoj me shtrimin e sofrs pr musafirin sepse me an t nxitimit t ushqimit i behet nder
musafirit, e All-llahu na ka urdhruar q ta nderojm musafirin.
4. Mos t shpejtoj me ngritjen e sofrs para se t ngrihen duart e musafirve prej ushqimit dhe e
plotson zbraztin e pjatave me ushqim.
5. T'i ofroj musafirit aq sa majfton, pra le ta zgjedh mesataren sepse nse i ofron pak do ta dobsosh
burrrin e nse i ofron tepr kalon n syefaqsi, e q t dy kto vese jan t shmtuara.
6. Nse shkon diku musafir t mos qndroj m tepr se tri dit me prjashtim nse krkojn me
kmbngulje q t qndroj m tepr, e kur t dshiron q t shkoj, le t marr leje pr shkuarjen e tij.
7. Ta prcjell musafirin deri jasht shtpis.
8. Musafiri ta lshoj shtpin e tij i buzqeshur dhe i knaqur, edhe nse ndaj hakut t tij ka pas
mungesa dhe nuk jan prfill. Ai duhet t veproj kshtu sepse kjo sht prej sjelljeve dhe moralit t
mir me t cilat robi arrin shkalln e agjruesit dhe nafilefalsit natn.

Ngrnia dhe pija

a)Rregullat t cilave duhet
prmbajtur para ngrnies:
1. T mundohet q hajen dhe pijen e tij t'i fitoj nga hallalli i pastr t cilat nuk jan fituar me tradhti
apo mashtrime, si thot All-llahu i Lartsuar: O ju q besuat, hani nga t mirat q u kemi dhn. (ElBekare, 172)
2. T vendos t haj dhe t pij q t forcohet e t mund t bj ibadet, ashtu q t shprblehet (fiton
sevape) me at q ka ngrn dhe pir.
3. T'i laj duart para se t ulet t haj nse i ka t papastra, apo nuk sht i sigurt n pastrtin e tyre.
4. T vj ushqimin e tij n sofr mbi tok jo mbi tavolin sepse kjo sht m afr devotshmris, si
thot Enesi r.a.: Nuk ka ngrn i Drguari i All-llahut s.a.v.s. mbi huvan (tavolin) e as n sekrgje (pjat
zbukuruese n t ciln vendoset ushqimi). (Transmeton Buhariu)
5. T ulet i devotshm duke u gjunjzuar e ulur n gjunj, ashtu q t ulet n shpinn e kmbve ose t
mbshtetet n kmbn e djatht e t ulet n t majtn, ashtu si e kishte zakon Resulull-llahu a.s. t
ulet, duke vepruar sipas fjalve t tij ku thot: Un nuk ha duke qen i mbshtetur sepse un jam nj
rob, ha si han robi dhe ulem si ulet robi. (Transmeton Buhariu)

6. T jet i knaqur me at q sht prgatitur prej hajes dhe mos t gjej behane n ushqim, nse i
plqen le t haj e nse nuk i plqen le ta len, ashtu si thuhet n hadithin e Ebu Hurejres: Nuk i ka
gjetur behane hajes Resulull-llahu s.a.v.s. asnjher. Nse i ka plqyer ka ngrn prej saj e nse jo, e ka
ln. (Transmeton Buhariu)
7. T haj s bashku me ndonj tjetr qoft ai musafir, farefis, fmij ose shrbtor, sipas hadithit, Tubohuni rreth sofrs suaj q t bhet bereqet pr ju. (Transmetojn Ebu Davudi dhe Tirmidhiu dhe
thon se hadithi sht sahih)
b)Rregullat t cilave duhet
prmbajtur gjat ngrnies
1. T filloj hajen me emr t All-llahut sipas fjalve t Resulull-llahut s.a.v.s. Kur dikush prej jush han,
le t thot: Bismil-lahi, n fillim t ngrnies. E nse harron t prmend emrin e All-llahut t Lartsuar
n fillim t hajes, kur t'i kujtohet le t thot: Bismil-lahi, prej n fillim e deri n mbarim.
(Transmetojn Ebu Davudi dhe Tirmidhiu dhe thon se hadithi sht sahih (i vrtet).
2. T mbaroj hajen me falnderim ndaj All-llahut duke thn: El hamdu-lil-lah, sipas hadithit: Kush
han ndonj ushqim dhe thot: EL HAMDU-LIL-LAH (Falnderimi i qoft All-llahut) i cili m ushqeu me kt
dhe m furnizoi me t pa lodhjen time dhe fuqin time, i falen gabimet t cilat i ka br. (Transmetojn
Buhariu dhe Muslimi)
3. T haj me tre gishtat e dors s djatht (nse nuk ka lug) e ta marr kafshatn sa m t vogl, le ta
prtyp sa m mir e t haj para vetes e jo prej mesit t pjats, sipas hadithit t Pejgamberit a.s.O
voglush bn Bismilah, ha me t djathtn dhe ha ka gjendet para teje. (Transmetojn Buhariu dhe
Muslimi) dhe hadithi: Bereqeti (begatia) zbret n mes t pjats me ushqim e hani nga skajet e mos filloni
nga mesi i saj. (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi)
4. T'i lpij gishtat e tij para se t'i fshij me faculet apo t'i laj me uj, sipas hadithit t Pejgamberit a.s.
Kur ndonjri prej jush han ushqim mos t'i fshij duart e tij derisa t'i lpij apo t jen t lpira.
(Transmetojn Ebu Davudi dhe Tirmidhiu)
5. Nse i bie n tok ajo q sht duke ngrn, le ta marr dhe le ta largoj papastrtin prej saj e pastaj
le ta haj duke u bazuar n hadithin: Nse bie kafshata e dikujt prej jush, le ta merr at dhe le ta largon
prej saj papastrtin e le ta haj, e mos t'ia len shejtanit. (Transmeton Muslimi).
6. Mos t fryj n ushqimin e nxeht dhe mos ta haj at derisa t ftohet. Po ashtu ndalohet fryerja n
uj gjat t pimurit. Le t marr frym tri her gjat t pimurit jasht ens pr pirje, sipas hadithit t
cilin e transmeton Enesi r.a. i cili ka thn: Resulull-llahu a.s. ka marr frym tri her gjat t pimurit.
(Transmetojn Buhariu dhe Muslimi). Po ashtu transmetohet nga Ebu Saidi se Pejgamberi s.a.v.s. E ka
ndaluar fryerjen n pije (Transmeton Tirmidhiu dhe thot se hadithi sht sahih). Po ashtu pr t njjtn
shtje na flet edhe hadithi t cilin e transmeton Ibni Abasi radijall-llahu-anhuma se Pejgamberi s.a.v.s.
Ka ndaluar t merret frym n en ose t fryhet n t. (Transmeton Tirmidhiu).
7. Ti shmanget ngrnies s teprt, sipas hadithit: Nuk ka en m t dmshme q mund ta mbush njeriu
sesa barku i tij. Njeriut do t'i mjaftonin disa kafshata pr ta mbajtur trupin e tij e nse nuk mund ta ndal
veten, ather (le ta prpjestoj lukthin e tij): nj t tretn pr ushqim, nj t tretn pr pije dhe nj
t tretn pr frymmarrje. (Transmetojn Ahmedi, ibni Maxhe dhe Hakimi, hadithi sht hasen).
8. Mos t filloj me marrjen e ushqimit ose t pijes nse n mexhlis gjendet dikush i cili sht m i vjetr
apo me nder m t madh, sepse kjo sht n kundrshtim me etikn islame dhe po ashtu nj sjellje e till
bn q njeriu t jet i paraqitur si gryks, e kjo sht nj cilsi e keqe dhe e palavdruar.
9. Mos t shikoj n shokt e tij gjat ngrnies dhe mos t'i mbikqyr ata, se ndoshta turprohen prej tij.
Por duhet ta ul shikimin rreth asaj q hahet. Po ashtu mos t'i prcjell ata se ajo ju pengon atyre.

10. Mos t bj gjra prej t cilave njerzit grditen e po ashtu mos t'i shkund duart n pjatn e tij, mos
ta afroj kokn e tij mbi pijet gjat ngrnies apo t marrurit ushqim se mund q t'i pik nga goja ndonj
send e t bie n te. Njeriu nuk duhet t flet fjal t cilat kan t bjn me flliqsira dhe brllogje, se
ndoshta dikush prej shokve t tij shqetsohet (grditet), e shqetsimi i muslimanit sht haram (gj e
ndaluar).
11. Kur t haj buk me t varfrit le t jet simpatik ndaj tyre dhe le t'u jap prparsi, e kur t haj
me shokt e tij le t jet i buzqeshur dhe le t bj mahi (hajgare) gzimi. E kur t han buk me njerz
t gradave t larta (si dijetart), le t jet me sjellje dhe nder ndaj tyre.
c)Rregullat t cilave duhet prmbajtur pas ngrnies.
1. T mos e teproj me haje e t ngopet, duke punuar sipas urdhrave t Pejgamberit a.s. ashtu q mos t
vjen deri n penges shkatrruese sepse barku u nnshtrohet leht sprovimeve.
2. T'i lpij gishtat e tij para se t'i fshij me faculet apo t'i laj, por nse i lan duart sht m mir sesa
vetm t'i fshij.
3. Ta mbledh at q ka rn gjat ushqimit, sepse ajo sht falnderim pr begatit.
4. Ta pastroj gojn dhe dhmbt se me t e prmend All-llahun (xh.sh.) dhe komunikon me shokt e tij.
5. T'i falnderohet All-llahut t Lartsuar pas hajes dhe pijes, e nse ka pir qumsht t thot All-llahu
im, lsho begati n at me t ciln na furnizove dhe shtona neve prej saj.
Kur t haj n sofr t huaj n fund t ngrnies le t thot: Hngrn te ti agjruesit e ushqimin tnd e
hngrn t pastrtit, e engjjt ju pastruan juve.

Jeta bashkshortore
1. T zbukurohet secili prej bashkshortve pr njri-tjetrin
2. Burri sht i detyruar q t kujdeset pr sunetet e fitres t cilat jan: sunetimi, rruarja e vendeve t
turpshme, shkurtimi i mustaqeve, prerja e thonjve dhe heqja e qimeve nn sqetulla. Po ashtu me kto
rregulla obligohet edhe gruaja, q t dy jan t obliguar q mos t'u kalojn m tepr se dyzet dit pa i
prmbushur kto obligime. Muslimanja duhet t largohet nga traditat e pabesimtareve (kafireve), si
sht tradita e t rriturit t thonjve dhe ngjyrosja e tyre.
3. T largohet bashkshortja nga tatuazhi, q do t thot nga zbukurimi i trupit me pika t zeza e po
ashtu edhe nga heqja e vetullave qoft ajo trsisht apo pjesrisht, apo heqja e qimeve t fytyrs. T
gjitha kto q i prmendm jan t ndaluara apo haram dhe njkohsisht kto vepra jan t mallkuara
nga goja e Pejgamberit a.s. si sht hadithi: All-llahu i ka mallkuar ata q bjn tatuazh dhe atyre q u
bhet, ato q i heqin vetullat dhe atyre t cilave ju hiqen dhe ato q i ndajn dhmbt pr zbukurim, t
cilt e ndryshojn krijesn e All-llahut. (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi)
4. T falin bashkshortt nga dy reqate namaz s bashku si transmetohet se Ibni Mesudi r.a. e paska
urdhruar Ebu Harizin q kur t'i afrohet bashkshortes s tij t'i fal ajo pas tij dy reqate namaz.
(Transmetojn Ebu Bekr bi Ebi Shejbe dhe Taberaniu).
Kjo njkohsisht sht edhe prkujtim pr paln bashkshortore q nse dshirojn shptim n dunja dhe
ahiret, ather le ta ngren jetn e tyre n devotshmri.
5. T vj burri dorn e tij n ballin e saj e pastaj le t thot: BISMIL-LAHIRR-RRAHMANIRR-RRAHIM. ALLLLAHUMME INNI ESELUKE MIN HAJRIHA VE HAJRI MA XHEBELTEHA ALEJHI, VE EUDHU BIKE MIN SHERIHA VE
SHERI MA XHEBELTEHA ALEJHI, q do t thot: Me emrin e All-llahut, Mshiruesit, Mshirbrsit! O Allllahu im, un krkoj prej teje t mirn e saj dhe t mirn q ke krijuar n te, dhe krkoj t m mbrosh

prej sherrit t saj dhe prej sherrit q ke krijuar n te. (Transmeton Buhariu). 6. Mos t harroj
bashkshorti q kur t ket dshir q t ket kontakt me bashkshorten e tij, t thot: BISMIL-LAHI ALLLLAHUMME XHENIBNASH-SHEJTANE, VE XHENNIBISH-SHEJTANE MA REZEKTENA, q don t thot: N emr
t All-llahut, o All-llahu im, largoje shejtanin prej nesh dhe largoje shejtanin prej asaj me t ciln na ke
pajisur (furnizuar). (Transmeton Buhariu)
7. Bashkshortve u lejohet q t'i shohin pjest e turpshme t njri-tjetrit. Sipas hadithit t cilin e
transmeton Aisheja radiall-llahu - anha e cila thot: Ishim duke e lar un dhe i Drguari i All-llahut,
salallahu-alejhi-ve-selem prej nj ene e cila gjendej mes mej dhe atij. N t prziheshin duart tona, ai
m lagte mua derisa i thoja: m len mua, m len mua. (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi)
8. Preferohet pr njeriun e papastr (xhunubin) t marr abdest para se t shtrihet n shtrat, e nse
lahet, ather sht edhe m mir. Transmetohet nga Abdullah ibni Kajsi i cili e paska pyetur Aishen
radiall-llahu-anha sesi vepronte Resulull-llahu-sallall-llahu alejhi ve-sellem kur ishte i papastr, a
pastrohej para se t binte t flej apo flinte para se t pastrohet? E ajo kishte thn: T gjitha kto i
bnte, ndonjher pastrohej e flinte e ndonjher merrte abdest e flinte. (Pasi q mori vesh prgjigjen)
tha: Falnderimi i qoft All-llahut i cili ka ln fushveprim t gjer n kt shtje. (Transmeton
Muslimi)

Leximi i Kur'anit fisnik

1. T lexoj Kur'an me abdest
2. Ta pastroj gojn me misfak (apo brush) para se t filloj me lexim t Kur'anit
3. T lexoj Kur'an n vende t pastra
4. T ulet drejt Kibles me devotshmri, butsi, seriozitet dhe kokulur.
5. T shqiptoj me z EUDHU BIL-LAHI MINESH-SHEJTANIRR-RRAXHIM q do t thot: (Krkoj prej Allllahut q t m mbroj prej shejtanit t mallkuar).
6. T lexoj me Tertil (rrjedhshm).
7. T logjikoj rreth asaj q e lexon.
8. Kur t lexoj Kur'an t qaj apo t bhet sikur qan.
9. T lexoj me z t bukur.
10. T lexoj me z nse nuk pengon knd prej atyre q falen, lexojn apo q flen.
11. T lexoj duke shikuar n Mus-haf meq shikimi n te sht ibadet (adhurim)
12. Mos t bisedoj me askend gjat leximit prvese n raste urgjente
13. Mos t qeshet e as mos t luaj gjat leximit t Kur'anit, e as mos t shikoj n gjrat t cilat e
zbavisin (ia trheqin vmendjen)

Lutja/Duaja
1. Madhrimi ndaj All-llahut t Lartmadhrishm dhe salavati mbi Pejgamberin alejhi-selam para se t'ia
fillojm duas. Kjo, ngase ne krkojm prej Tij t na begatoj, mshiroj dhe fal. Andaj sht e

arsyeshme q lutjes t'i bjm nj hyrje e cila prmban falnderimin dhe madhrimin q i prshtaten
qenies s Tij, Lavdi i qoft.
Nga Fedale bin Ubejdi transmetohet se ai ka thn Sa ishte Resulull-llahu ulur, hyri nj njeri dhe u fal,
pastaj tha: O All-llah m fal mua dhe m mshiro. Ather Muhammedi a.s. tha: Nxitove o ti Musal-li
(faltar i namazit), pasi t falesh, duke qen ulur, falnderoje All-llahun me at q meriton dhe o salavat
mbi Mua e pastaj bj dua. Mandej erdhi dhe u fal nj tjetr. Falnderoi All-llahun oi salavat mbi
Pejgamberin a.s. Ktij i Drguari i tha: O ti Musal-li tash lutu se ajo t pranohet. (Transmeton Tirmidhiu
ndrsa hadithi sht sahih)
2. Bindja e mir ndaj All-llahut t Lartsuar
I Lartmadhrishmi thot: E kur robrit e mi t pyesin ty pr Mua, Un jam afr, i prgjigjem lutjes kur
lutsi m lutet (El-Bekare 186). Pra All-llahu xh.sh. sht afr nesh, Ai sht me ne, me diturin,
gjersin dhe mbrojtjen e Tij.
Pejgamberi a.s. na ka urdhruar q shtjen e pranimit t'ia lm All-llahut xh.sh. dhe t jemi t bindur se
do ta fitojm at q e shpresojm.
Transmetohet nga Ebu Hurejre radijallahu-anhu se Pejgamberi a.s. ka thn: Luteni All-llahun duke qen
t bindur se Ai ju prgjigjet. (Transmeton Tirmidhiu e hadithi sht hasenun sahih) q don t thot: T
besoni se All-llahu xh.sh. nuk ua ndrpret t mirat e Tij. Se bujaria e Tij sht e gjer, dhuntia e Tij sht
e madhe dhe at sa her q lutsi lutet. Shpresa e tij e mban dhe lutja e tij sht e sinqert. Kjo ngase,
nse shpresa e duaxhiut (n All-llahun) nuk sht e fort, duaja e tij nuk sht e sinqert.
3. Pranimi i mkatit
Kjo pun sht prsosuri e adhurimit ndaj All-llahut t Lartsuar. Transmetohet nga Ali bin Ebi Talibi r.a. i
cili e ka dgjuar Pejgamberin a.s. duke thn: Me t vrtet All-llahu mahnitet me robin kur thot: Nuk
ka zot prve Teje. Me t vrtet un i bra vetes t padrejt, m'i fal mua gabimet se vrtet nuk ka kush
q i fal gabimet pos Teje. Thot (All-llahu xh.sh.): Robi im e din se ai ka Zot i cili fal dhe dnon.
(Transmeton Hakimi ndrsa hadithi sht sahih, i vrtet)
4. Vendosmria n lutje
Transmetohet prej Enes bin Malikut r.a. se Pejgamberi a.s. ka thn: Kur t bj dua ndonjri prej jush
le t jet i vendosur n lutjen e tij e mos t thot O All-llahu im, nse dshiron, m jep mua, sepse nuk
ka kush q e imponon At. (Transmetojn Buhariu, Muslimi dhe Tirmidhiu)
Qllimi i vendosmris n krkim sht t krkosh me kmbngulje dhe t krkosh prej All-llahut me
vrull.
5. Vrullshria n dua (lutje)
Transmetohet nga Aisheja radiall-llahu - anha se asaj i ishte vjedhur nj araf, dhe filloi t lutet (keq)
pr at q ia kishte vjedhur at. Ather Pejgamberi a.s. i tha: Mos e shkarko at. (Transmeton Ebu
Davudi, hadithi sht i vrtet). Domethn mos ia lehtso me lutjen tnde mkatin atij i cili meriton
dnimin pr at q ka vjedhur.
6. Lutja t bhet tri her
Esht vrtetuar sipas Sunnetit ashtu edhe si gjendet n hadithin t cilin e transmeton Muslimi nga Ibni
Mesudi r.a. i cili thot: Pasi Pejgamberi a.s. e kreu namazin e tij, ngriti zrin dhe filloi t lutet pr ta
(kurejshitt). Ai e kishte zakon q kur lutej e prsriste tri her lutjen e tij. E Ai ksaj here tha: O Allllah, Ti u dalsh hakut kurejshitve. O All-llah, Ti u dalsh hakut kurejshitve. O All-llah Ti u dalsh hakut
kurejshitve.
7. Duaja (lutja) t bhet me fjal

q kan kuptim prmbledhs.

Kjo don t thot q fjalt n dua (lutje) t jen t pakta por t dobishme, t cilat i nxjerrin domethniet
m t forta me pak fjal dhe q t arrihet qllimi n mnyr m prmbledhse dhe m t qlluar. N
Sunenin e Ebu Davudit dhe Musnedin e Ahmedit transmetohet se Aisheja radiall-llahu-anha ka thn:
Pejgamberi salallahu-alejhi-ve-sel-lem gjithmon i mbivlersonte duat me kuptim prmbledhs dhe i
linte t tjerat pas tyre.
Prej ktyre lutjeve sht edhe lutja e cila transmetohet nga Ferve bin Naufel i cili tha: E kam pyetur
Aishen radiall-llahu-anha se ciln lutje e bnte Pejgamberi s.a.v.s. e Ajo m tha: Pejgamberi a.s. kishte
tradit t thot: ALL-LLAHUME INI EUDHU BIKE MIN SHERR-RRI MA AMELT VE SHERR-RRI MA LEM A'MEL. (O
All-llahu im, krkoj q t m mbrosh prej sherrit q kam br dhe prej sherrit q nuk e kam br.
(Transmetojn Muslimi dhe Ebu Davudi)
Po ashtu transmetohet nga Musa El Esh'ari r.a. se ai e kishte dgjuar Pejgamberin a.s. duke u lutur me
kt lutje O All-llahu im, m fal gabimin tim, paditurin time, harxhimin tim, n shtjet e mia e pr t
cilat Ti je m i dijshm sesa un pr to. O All-llahu im, m fal mua at t ciln e kam thn me seriozitet
dhe at q e kam thn me mahi, at q e kam thn gabimisht dhe at q e kam thn qllimisht dhe
do gj q gjendet te un. O All-llahu im, m fal mua at q m ka kaluar dhe at q do t vjen. At t
ciln e kam br fshehurazi dhe at q e kam br haptazi dhe at t ciln Ti e din m mir se un, se Ti
je i Pari dhe i Fundit. Ti je i Fuqishm pr do gj (Transmeton Muslimi)
8. T filloj duaxhiu (lutsi) prej vetvetes
Si sht prmendur n fjalt e t Lartsuarit: Zoti yn, falna neve dhe vllezrit tan q para nesh u
pajisn me besim. (El-Hashr 10) dhe po ashtu n fjalt: Zoti im, m fal mua dhe vllain tim dhe na
dhuro mshirn tnde. (El-A'raf, 151)
Po ashtu edhe n fjalt: Zoti yn, m fal (gabimet) mua dhe falja prindrve t mi, fali edhe t gjith
besimtart ditn kur jepet llogaria". (Ibrahim, 41)
Ibni Abasi transmeton nga Ebejje bin Kab i cili thot: Me t vrtet Pejgamberi a.s. kur ka br dua pr
dik, m s pari ka br dua pr vete e pastaj pr te. (Transmeton Tirmidhiu).
Por kjo nuk ka qen tradit e prhershme e Pejgamberit a.s. sepse ka raste kur Pejgamberi a.s. ka br
dua pr t tjert e nuk ka br pr vete, si sht hadithi ku Pejgamberi a.s. thot: E mshiroft Allllahu nnn e Ismailit, sikur ta kishte ln Zem-Zemin do t ishte br burim i prcaktuar, - (hadithi bn
fjal pr rrfimin e Haxheres sh.p.)
9. T zgjedh koh t prshtatshme pr dua (lutje)
Prej kohve m t prshtatshme pr dua sht fundi i nats, koha mes ezanit dhe ikametit, koha kur
gjendemi n sexhde, kur jemi t brengosur, pas ikindis n Ditn e xhuma, n Ditn e Arafatit, koha kur
bie shi, n dhjet ditt e fundit t Ramazanit etj.

AbdulHamid Suhejban