1 Thiet Ke Mach Dau Cuoi 2206 199 PDF

You might also like

Download as pdf
Download as pdf
You are on page 1of 392
TRUONG DAI HOC BACH KHOA HA NOI aa AT by y) RT) 7 Wu TS. PHAM MINH VIET Th.S. NGUYEN HOANG HAI oom NHA a. KHOA HOC VA KY THUAT TRUGNG BAI HOC BACH KHOA HA NOI TS. PHAM MINH VIET - TH. NGLYEN HOANG HAI THIET KE MACH DAU CUO! VIEN THONG NHA XUAT BAN KHOA HOC VA KY THUAT HA NOI - 2004 Loi néi dau Thiét ké mach la mét nhiém vu thiét yéu, la ban chat nghé nghiép cla sinh vién nganh dién tt vién théng. Truée yéu cau dao tao phai gan ly thuyét vdi thuc hanh, phai hé théng cac kién thiic tif nhiéu_mén hoc thanh k¥ nang nghé nghiép cho sinh vién, trong Giéu kién ofa nude ta cd sé vat chat ky thual - cong nghé con thiéu thén, viéc xudt ban cdc sach tham kndo chuyén nganh la rat can thiét. D& dap img mdt phan thuc té cdp bach nay, chting t6i xin gidi thigu vi ban doc cudn sach " Thiét ké mach dau cudi vién théng”. Noi dung cudn sach gom 12 chugng va § phu luc. Chuang 4 tinh bay lich si phat trién alla cae ky thuat va céng nghé vién thang, thong tin dién tin, dién thoai, may fax cho dén truyén tin radio, truyén hinh, thong tin quang, vé tinh va mang intemet. Chung 2 va chudng 3 trink bay oc tinh toan ly thuyét, thiét ké sd dé khdi, va nguyén ly chung clia hé théng truyén tin diéu ché bién d6. Cac phudng an phan tich va tinh toan thiét ké cho tUmg kndi ky thuat, cde vi dy cu thé va cae chi tiéu chi tiét gitip ngudi doc hiéu ré ly thuyét va 4n dung trong thuc té. Chuong 4 va chuong 5 trinh bay vé cac hé théng may thu, phat diéu tan. Cac tinh toan chi tigu co ban cho cae so dé khéi, cae phuting an diéu ché khac nhau, tinh todn cho mach 6n dinh tn sé AFC va cae mach diéu ché-gidi digu ché tan so. Chung 6 va chugng 7 trinh bay vé ky thuat truyén hinh, Cac thiét ké mach dién, tu cao khéi thu nhan tin higu hinh anh, én xir ly, truyén dan, ma hoa, phat xa va thu nhan giai ma. Chuong 8 va chuong @ trinh bay tin trinh phat trién cla cac ky thuat dian thoai Cac thiét ké mai dé thu hién cac yéu cau cla thué bao véi c&c mach dién va cdo ky thuat xirly tin hiéu ngay eang phic tap. Chung 10 trinh bay mot thiét ké may fax, tl thiét ké so do khdi hé théng cho dén co mach éién cu th Chuang 11 mé ta cae hé théng dién thoai té bao, dién theal cdm tay khong day, ac phueng tién lien tac théng tin ca nhan va cdc ky thuat eo ban nhu phueng thie truy nhap, ky thuat diéu ché sé .. Chuang 12 tap trung mé ta dac tinh cia cae phutong tién truyén thang vién théng. N6i dung bat dau tu cae phuong tién théng dung nhu cap day xean, cap dang true, ng dan séng, théng tin quang va théng tin vé tinh... Cae kién thite trinh bay trong cuén sach lién quan d8n cac mon hac chuyén nganh nhu : Cau kién dién tl, Ky thuat mach, Co sd truyén tin, Thong tin quang, Hé thong vien thdng va nhiéu mén hoc khde. Hy vong rang cudn sch s8 gdp phan giip ban doc nhin thay su déng gép cla cac kién thie thude ce mén hoc trén, trong viée xay dung cae hé thong truyén tin trong thue 18, trén cd sé dé 6 cdch nhin va phugng phap lam viée toan dién hgn Cac tae gia. LICH SU VIEN THONG Lt) LOTGIOLTHIEU Theo thong ké cla UNESCO, nam 1997 cé 2.4 ti may thu thamh trén gin 200 quéc gia, di voi trayén binh con sé nay la 14 ti may. Cang nam dé theo bio cdo ¢6 822 trigu thué bao thoai trén toan thé gidi. $6 may chi wen mang Internet ude tinh dat trén_ 16.3 trigu [1]. Thém gia t6t hon rat nhiéu so vii mang dan su. Nhitng con sé nay la rdt kha quan Khi nhin lai hg théng vign théng nyot 150 nam truse day. 1g. 66 mang thong tin riéng, va thudme cée mang 1.2 HE THONG VIEN THONG TRUGC THE HE BIEN BAO DIEN TU ‘Nobu edu truyén théng Gn tie mgt viing lnh thé nay 161 mot ving anh thd khée v6i thoi gian tré nho nhat la cau hoi duge tra tir vat lau trong lich sii loai ngwei. Ding ngua, chim bd cau vi ede loai ding vat khac dé truyén tin di Kim tang dang ké téc 46 théng tin, Lue rong hai quan trén thé gidi fa str dung dén tin higu dé lién lac gitra cdc tau thnyén vdi nhan eding nh sau voi dat lién. Tuy nhign viée nay chi cé thé thye hign duge trong diéu kign thei tiét 161 va vai khodng cach gisi han chi vai kilémét. Phuong phap thuong duge ding dé truyén tin (rén mat dat 14 ste dung tin higu, lay vi du nhur: sir dumg anh lita wen go dit cao. Noi dung ciia ban tin rdt han ché néu ben gi va bén nhgn tude a6 khong théng nhét véi nhau ¥ nghta eda tin higu. Vao nam 1792, hdi do cho thanh lap hé cw ly 35 km. Yao ngm 1794, Lille da thyte hign két ndi téi Paris bing mét hé é 13]. 6 Anh, nim 1795, cde ban tin da duge truyén qua hé thdng dién béo anh gitta London va Plymouth - mt bin in phic dap lai o khoang cach 800 km chi trong 3 phitt [4] ng dién bao anh & ng din bao anh Nguisi da dé 6 Bie MF 42 lién lac bing cael: tgo ra ede Iudng khdi Ig! dung bsp khoi van lan tir cde déng Ira. Mot hé théng nhw v chi thye hign duge vao ban ngay, trong digu kign thor tiét khong ¢6 gid, Khong cn thiét sé ngudi van hank 6 ky ndng cao. Mot phuong, phap truy thong tin tia nguéri Chau Phi dé la sir dung “tiéng trong”. Bang cach dénh dng, mét ngudi chi buy ed kinh nghiém e6 thé géi thong digp toi mot lang bén canh, HE théng thang tin nay 06 uu diém Ja 6 thé hoat déng ca ban dém lan ban ngay. Mae di vay, no cing rat dé Jam cho ngudi chi hay nham lan, dae biét khi ban tin duge chuyén gitra cae Ling voi chau, 13 MAY DIEN BAO ‘Thue nghiém truyén théng bang dign duge sit dung lan dau tién vao nam 1833 béi hai giéo su cita tnring dai hge Goettingen li Carl Friedrich Gauss (1777-1855) va Wilhelm Weber (1804-1891). Hé théng cita ho duge néi tir Vign vat ly dén Bai thién van vii tru. vai khoang cach 1 km, bang cach sit dung cudn cam va dung cu do dign [4]. ‘Vo nam 1837, Charles Wheatstone (1802-1875) va William Cooke (1806-1897) da sang, ché ra mét hé théng théng tin sir dyng nam mach dién, ching duoc ché tao bang cée cudn day va cac kim tir diing dé hién thi m&t ky tw trong bang chit cdi duge vé tren mot edi bang [5]. He thang nay durge thir nghiém lin dau tién doc theo tuyén dudng st ndi gitra hai nh ga Euston va Chalk Farm & tha dé London, véi khoang cacl: 2,5 km. Nhiing cdi tién sau dé cda hé théng nay la sit dung mt so dé ma hod, di u nay da lam gidm cdu hinh hé thang xudng cn mét cudn day don vi mét kim don. Sy cai tién tinh naing ky thud, d6 tin cay va gid cude thong tin la céng lao cGia nhidu thé bé k¥ sur. Cling vao thési diém khi Wheatstone va Cooke dang van hanh hé théng ctta ho, thi Samuel Morse (1791-1872) cing tat bat véi viée thuc hién cae thi nghiém voi cae ¥ uring, twang Ly. Déng gop chinh ea dng vé phan cimg [a chiée Role. Bang cach ndi mét chudi cac Role ahu trén hinh 1.1, s€ cho phép hé thdng lam vige duge khi tang cy ly [5]. Ahiia Morse Thanh Reed Hinh 1.1. Siedung chuyén tip ctla Morse dé ting cx ly cia may dién bdo, Morse cing thay thé viée nhan chi thi bing mt cia Wheatstone va Cooke bang tin higu am thanh digu nay am cho ngudi van hanh 4% nhoe hon, Mae dit vay, ong la ng tiéng voi bang ma dua trén co so tan xuat xuat hign cdc mau ty trong ngén ngti tiéng Anh, trong 46 nhing chit cai hay xudt hign nat ¢6 ma ngdn nhit (E: chim) va cde chit cdi cdng it xudt hién 66 ma cang dai (“dau gach: cham-gach-gach-gach-gach-cham). Bang ma nay ndi chung duoe sit dung cho 161 nhiing nim 1950 va ngay say chi con duge sit dung trong v6 tuyén dign nghiép du. _ Naim 1843, Morse da thuyét phuc Quée héi Hoa Ky chi 30.0008 dé xay dymg mot tuyén ign bao gitta Washington va Baltimore. Két qua cia hop dong thuong mai nay 4a thu hut duge ede nha dau tu tu ban, do d6 Morse va ding sy cia minh la Alfred Vail (1807-1859) di mo rng thém tuyén dign bdo ndi ti Philadelphia va New York [6]. Mét 36 céng ty durge thanh lip nhim 6 cung.cép cée dich vy dign bao 6 khu vue phia dng va gta tay nude My. Nam 1851, ede cong ty nay da sat nhap lai thanh cong ty dign bio Western Union, Nam 1847, Wemer Siemens (1816-1892) va Johann Halske (1814-1890) da thye hign mot s6 cai tién cho phit minh cia Wheatstone. Sau niy hai ngudi da dimy [én thank lap céng ty vign thong Siemen ctl Date. M6ét cai tién vugt bac yao nim 1855 khi David Hughes (1831-1900) phét minh ca may in dign tin, t8 tién cia miy dign tin danh chit hién dai. Sy kign nay khién cho mét bé phan lon cOng nhdn dign tin bj mat vige (mét hign arng vin thudng xy ra) do may ¢6 thé in ban tin nhanh hen rat nhiéu so voi ngudi viét. Mot cai tién kha efing duce thye hign trong thdi gian nay dé kha ning truyén déng thai cdc ban tin trén cing mét mach dién. C6 kha nhiéu so dd duge sir dung nhung tit cd déu dua trén nguyén Iy mach cau edn bing, Nam 1851, tuyén dign bao during bién dau tién néi gitta Anh va Phap duge lip dat, va cho t6i nim 1866 hoan thank wyén cap verot Dai Tay Duong dau tién. Viée lip dat cap 1a mot § tich thuat 1én va 14 mOt cng trinh thé hign su kién wi. Téng sb 3200 km cép duet sin nuat va cat giit én mot tau chién cd IIMS cba Lién Higp Anh, Vige lp dat cap duoc bat dau & Vinh Velentia thuge mién tay freland nhung 3 do sdu ech mat murée 2000 sai da xiy ra sye eb ditt cap, do dé dy an da bj b6 dé trong nim 6, Mot n6 lye thir hai vao nam tip theo ciing Tai that bai. Né luc thir ba vao nam 1858 bao gom hai tiv thuy khéi hanh & gita bién va da gianh thing loi, Do d6 eéc ban tin dién tin c6 thé duge gti qua Dai 7: Duong. Niém vui ctia su thanh edng cfing chi kéo dai diroe gan mét thang cho dén khi lap cach dign cia ep bi pha huy do khdng chiu duge dign 4p qua cao, Su quan tém ctia tuyén cap bién vurct Dai tay duung tam thoi bj ho&m lai khi cuge ndi chién My né ra va mai cho dén nam 1863 nd kre tiép theo moi duge tién hanb. Lan nay mét tau thuy mdi, Great Eastern, khoi hanh ti [reland nhung sau khi di duge 1900km cap di bj dirt. Mot vai nd Ive di duge thye hign dé lip dat cap dudi day bién chung ep van khéng trénh khoi bj dirt nén dy an nay da bj bé dé cho dén ndm sau, Cudi cling vao nam 1866, tau Great Eastern di thanh céng trong viée Lip dt mt cap am thanh va do dé ede ban tin da mde lan nia lai duge tuyén qua Dai Tay Duong. Cho toi nim 1880 da cé tei 9 tuyén cap vugt dai dung diroc Kip dit [6]. ‘Tir do dign bao da va van 1A mt hé théng thong tin thuong mai, va & hau hét cdc made Chau Au dign tin tré than mot nganh ddc quyén. Ngay ca & dang telex di dirge hign dai hoa thi nd van 1a m6t mang théng tin thuong mai dudng dai rit ré, 14 MAY FAX Vao nm 1843, vin phong sing ché Lién Higp Anh cOng dé mét phat minh véi nhan dé “Chi dign bao dign hoa ty dgag” cita nha phat mink ngubi Scotlen Alexander Bain (1810-1877). Ban chat eda phat minh durge minh hoa trén hin 1.2. Hai con Iie chinh duge két ndi nhue 461 v6i tuyén dign bao thong throng. Dé don gidn, ta gid thigt ban tin cdn truyén LA chit H, 6 duge 7 gn trén mot tim kim logi ed dang mat cong dé dau doc cé thé tiép xiie voi pha jén eta tam kim loai khi qua lac quét ngang qua nd. G dau bén kia ciia tuyén dign bao, dau kim cla qua lic thit hai duy tri sur tiép xtic voi tim gidy nhay dign duge dat trén mét ban kim loai c6 hinh dang gidng hét nhw & bén phat. Gidy ahay dign teude dé durge xtr ly bang hoa chat, nd e6 dio diém ta Jam xuat hién mt cham den khi cé ding dién chay qua. Dadinng eruyén tin hig Matt hein tin cd eit Gia uhiér ZL Phia phiit Phia thu Hinh 1.2, Ce tao ciia “May ghi dign tin dign héo tye ding” Brain. Dé cho so dé dem gian, khong vé thém cde mach dién ding dé déng bé hod pha va dong quét. é vin hanh hé théng nay, ca hai qua lie duroe tha tyr do ding thai tir diém cao nhdt phia bén trai, Vi hoan toam gidng nhav, nén chang sé chuyén dong voi téc dé nhu nhau, mét qua di ngang qua dia chita ban tin, qua cdn lai di qua gidy nhay dién. Ban dau chua xuat hign dong ign, nhung khi qua lic bén phat quét qua phin kim logi Idi lén cia dia thi sé phat sink mot dong dign, dong dign nay sé fam xuat hign trén gi nhay dién mot vach den o6 eling dé dai véi phan Idi lén ciia ban tin bén phat. Phat minh ban dau c6 cde chire nang sau: {a) co cau dién tir ding 48 gitt cho qua lic dao dng voi mot bién dé dn dink (sir ddng bo hoa), (b) mét sy stip xép dign tir thir hai 48 dam bao ring hai qua lac cing dao déng (cing pha), va (©) co cdu dé di chuyén ding thoi ban tin va gidy nhay dién timg bude mot mdi khi con lie quét toi ge bén phai theo hudng chuyén ddng cila nd, Sau mt sd lan quét, cdc dong, duce tao ra sé hinh think mét phién ban gidng hét voi phan [di len cda ban kim loai chita ban tin, Hinh 1.3(a) mé ta chit H duge quét trong 20 dong cén hinh 1.3(b) mé ta dang séng cha dong dign tuong Ung. Hinh |.3(c) mé ta hinh anh duoc tai tao. 8 (ay ( 0 6 (b) Hinh 1.3. (a) Mink hoa chit H duoc quét trong 20 ding, (b) minh hoa dang dong dién ctta mdi déng quét va (c) minh hoa chit H duge tgo ra. ‘Tit c& cde may fax do Brain phat minh du e6 ba chite ning trén. Trong cdc may fax hign dai, hai chite nang dau da duac thay thé cac ky thuat dign tir do dé né cé kha ning dim bao cho may phat va may thu durge “khod” vii nhau lign tue. Co edu ding aé quét ban tin chii yéu cing sé dung dign tir, mae di vay & hau hét cde may vin can di chuyén trang bing co khi mdi khi mét dong quét dutge thye hign. Vao nam 1848, mét ngudi Anh tén la Fredrick Bakewell, ché tao mt phién ban moi cla may fax trong d6 dia chita ban tin cling nhu anh duge gin irén céc truc Kin, ede true nay bi trong lye Him quay gidng oh dé voi déng hé qua lc. Dé dam bao cho cae truc hinh try nay quay & cing tée 46 dng sir dyng mét co cau diéu chinh téc d6 ty ddng. Dau quét (bit) durge day trén true nim ngang cia hinh tra boi mot vit chi. Day 1a mét vi du eda vige “quét theo hinh xoan dc”. Khong gidng nlur Brain, Gng 44 sir dung myc eéch dign dé ghi ban tin trén mgt bé mat kim loai. Nhung truce dé, gidy & phia thu dd duge xir ty hoa cht dé dap ang lai khi cd déng dién chay qua v4 né duge gin trén mét hinh try ging hét voi cor cdu dau “ghi” bing mot vit chi tuong ty. Khé khan chink cila vie thiét ké ndy La kim sao dé git cho hai cor cdu déng hd 6 cic ving xa nhau khdi dong va lam viée cing tSc 46 khi truyén tin. Nam [865, Giovanni Caselli (1815-1891), mat nguai Phép géc Y, phat minh ra mét phién ban cai tién cho chiée may ctia Brain duge goi la “May truyén anh”. Sau dé ng cho xay dung cdc tuyén lign lac gitta Paris voi mgt sé céc thanh phé khac eta Phap. CA may cila ng 1a sur két hgp eda ban cre chira ban tin ding mye cach dién ctia Bakewell, con lde trong may phat cia Brain, va b9 thu sir dung tréng hinh tru ca Backewell, May truyén anh da thioh céng trong {inh vue thurong mai va né di duge str dung & Y va Anh trong nhiéu nam, Vao cusi nhiing nm 1800, nguii ta c6 thé giri cdc bite anh bing fax, Hinh anh duge khde. tuén cdc ban eye kim loai dudi dang cic diém san sii (giéng nhur ky thudt due sir dung dé in cdc bite anh trén bdo). Kich thude cia cae diém nay biéu dién su dam nhat khdc nhau: diém nbd. bigu dién sang va diém lin biéu dién . Bit ctia may phat vach cdo ding qua bire anh tiép. xe visi cae diém 161 ln do do lam xuat hign 6 phia thu cac diém to nhd tuong ting, Nam 1902, Arthur Korn di dua ra mét hé théng quét sir dung anh sang thay cho viée tiép xGe vat ly voi ban kim loai va sy ting hop ding Phuong phap cia Sng la mot cai tién vuct bac so vai tit cd cae ky thudt trae dé, dac biét la trong linh vue truyén ach. Ong da eudn film 4m ban cia tét cd cde bie anh én bén ngoai mét tréng thuy tinh va cho né quay véi van tbe khéng doi bang m1 dong co dign. Mat dén cung cap anh séng cing mét hé théng thdu kinh ding dé hOi tu dnh sng thanh anh am ban. Anh sang di qua film duge phan xa boi mot chiée guong [én tim Selen, chat nay e6 tro khang bién thién theo cudng 46 Anh sdng chig bao Selen duge sir dung dé diéu khién dong din & phia thu, May thu ghi fai p Jén film. Dé dam bao rang ¢4 may phat va may thu luén dong b6 vai nhau, dng si dung mét hé thong diéu khién tap trung bing mét am thoa ding dé phat tin higo digv khign. t0i nd, Th nb nay true Vao thing nam 1920 cde céng ty Ion cia My, American Telephone and Telegraph (AT&T), Radio Corporation of America (RCA) va Western Union, rat quan tam (i viée phat trién may fax va ho 4a sit dung cfe ky thudt mdi, cdc vat tigu va link kign ahu la dén chan khéng, pin quang dign va sau dé 1a linh kiga ban dan dé san xudt may fax hign dai, 1.8 MAY BIEN THOAL Nam 1896, Alexander Graham Bell (1847-1922) trong khi tién hanh thi nghiém véi hé théng “dién tin séng hai” da phat hign ra ring éng e6 thé Jam 6; dang trong trong mot mach dign bang cach rung la thép duge gin vGi mét mach tir kin. Bang cach néi vai mét mach dign tir thir hai, dng c6 thé tai tao lai sw rung dng nay nhu & mach ti ban dau. Phat minh cha dng duge céng nhin trong, c sir dung ‘iéng noi cha agua dé kich thick mach tie va chige may dign thoai dau tién di dupe ché tao vao cudi nim dd. theo éng dua phat minh cla minh ra trién 1am quée t& Centennial tai Philadenphia va cudi nim dé, Ong G4 cho truyén cde ban tin gitta cae ving Boston, Massachussetts va Bic Conway, New hampshire, visi khoang each 230 km. Chi mdt sé it ngudi thay duge tiém nang cila phat minh moi nay va vao nim 1878, khi Bell em ban phat mich ciia minh cho cdng ty dién tin Western Union, nhumg dng da bj khude tir i. 10 Hé théng dign thogi truse day bao gm hai phan la phan dign tir cha Bell néi tiép vei 56 pin va chudng, Thiét bi cha Bell hoat déng rat tt, va trong thye té thiét bj nay hoat dong tat ti ime ma no eon tn tai cho 15% ngdy nay ma bau nhu khdng eo sy thay d4i nde. trit ban phat di duge ea nn, Tuy ohién, vii vai trd cla bén phat thi thiét bi nay vin con abiéu digu mong doi hom nia. Né da nhanh chéng due thay the bing micro edcbon (mot trong cde phat minh eta Thomas Edison (1847-19313) ma cho ti ngiy nay nd va thang dign thogi. duge sit dung pho biéa trong hé Trong hé théng dign thogi teude day, im thué bao duge néi toi mét bury dign trung tam bang mat duong day don vi mét during tiép dat vi vay gity ra sy xuyén am glita ee thué bao. Vao thoi gian nay dién Ive da tre nén rit phd bién digu nay cing lam gia tang chiéu gay ra boi cite déng eo digs. Hg théng day dit din dan di duge thay thé bang ede mach dign hai day vi vay 6 it bj anh budng do ohiéu suyén Am va dign hon, Sy phat trién nhanh chong eiia hé thing dién thoai do thué bao cé thé st dung hé théng mot cach dé dang ma khong can hudn luyén nbidu. Sw don gidn trong vide van hanh méy dién thoai cing cé nhing bat tign 18 khong thé ghi lai due cuge dim thoai va cd hai dau day lun phai dng thi sin sing, Buu dign trung tam dap lai mat tin higu tir thud bao (yéu cau goi) chi thj ring anh ta mudn sit dang dich vu. Tiéng chudng duoc kich bang déng cia may phat dién tay quay chudn. Dign thoai vién tra loi va tim xem ai muén noi chuygn voi ai. Sau dé dign thoai vién sé bo cho ngudti bi goi bang cach ndi ma phat dign tay quay cia anh ta voi duéng day vi quay cho nd do chudng & phia ngudi bE goi, Néu bén ki: nbac may, dign thoai vién sé ndi dudny day ela hai bén v6i nhau va ct tigp tuc nh vay che dén Khi cude dam thoai két thic, khi dé dién thoai vién sé ngat két ndi nay khoi dung day, Dé thy hign nhigm vy cua minh thi dién thogi vién phai tiép cn v6i tit ca cde dudng day duge ndi vai tong dai, Digu nay voi mt ong dai cd it hon 50 thué bao thi khéng thanh van 48 nlumg khi hé théng phat trién thi mdi nkom 50 thué bao doi hdi phai ed sé lugng dign thogi vién nh nita. Néu nhur bén goi va bén bi goi thude sw diéu hanh cua bai dign thoai vién khae nhau thi hai dign bao vién dé cin phai cé mt sir thao lun true khi két ndi, Cac di, sy tri hoan hay hiéu lim 6 eae buu cue 1én din dén vige edn thiét phai cai t6 trong dé mdi cign thoai vién chi phai dam nhiém SO dudng diy dén nhung phi tip edn vii tat cd ede during day di dang hoat déng, Mét cai tién nia trong hé théng may 1a vic thay thé pin & tat ca cdc thué bao bing pin 6 buiu dign trung tam. thay thé cong vige chuyé mach bang tay van chira due thie hién trong khi dién thoai vign van c6 thé nghe dirge cde cude dam thogi, Nguoi phat minh ra ting dai ty dng 1 Almon B.Strowger (1839-1902), tén éng 43 due dit cho hg théng nay. Tang dai ty déng da ting kha nang bio mat cae cudc thogi, day cing 1a mét vi du etta may médc thay thé con ngudt. Sy thanh céng cua hé théng dién thoai lim cho rat ohiéu céng ty dién thoai ahd due thanb lap dé cung cap dich ve cho ngudi dan dja phuong, Nhu cau két néi gitta cac trung tam ngoai 6 ngay cng ting va cdc k¥ thudt truyén dn qua cac khoang cach xa thie day qua trinh nghién cGy phat trign ede bd Khuéel dai vat tai edim ing, xay ding. v des bao duving ede tuyén truyén din (trung ké) rat dit nén cac ke thudt truyén dan quan « vige vayén nhiéu ban tin (ghép kénh) trén mét dudne tung ké cing mgt thoi diée. 1.6 MAY THU THANIE Vao nam 1864, mOr nha vat ly ngudi Scotlen tén 18 Janes Ma well (1831-1879), da dua ra Ig thuyét trong dign tir, ly thuyét nay dy dodin ring sing dign tir 6 thé truyén duge trong khong pian ty do vai v an tc bing van te anh sing [9]. Dé ehimg mind cho thuyét nay da phai dgi cho dén nim 1887 khi #leincich Hertz (1857-1804) sang ché ra bd tao dao déng cao tan dau tién, Khi mot dign thé cam ung trong mét cudn cam ndi ngang qua mét Khe phing dign, sé lam Nnat hign hign tuemg phéng dign qua khe va tao nén dao dong cao tan hinh sin Lit dan. Tan sb cilia b} dao dng c6 thé thay ddi bang cach bién dai dign dung cla khe khi ndi ete phién kim loai vao nd, Dé tach lay: tin hig nay dng sit dung mot cudn diy thar hai, cugn nay noi vei mat khe phéng dign ngin hou nhigu. Hign wrong auit hign cae tia fur dign phéng qua khe ikhi eudn day cam tng duge kich hoat che th ming kegng dign tr eda cudn day thir nhat chu n sau z cugn thir hai qoa khong gian, Cae thi nghiém etia Joseph Henry (1797-1878) eding cho ket qua tong tu, Mgt sé nha khoa hoe da co nhiing ding gop c6 gia te] che phat minh nay shir Branly (1844-1940) phat minh ra “coherer™ ding dé Lich séng. Popov (1859-1906) va Oliver Lodge (851-1940) phat bign ra hign tong 66 ng huong, Vao nam 1896, Guglielmo Marconi (1874-1937) roi nude ¥ sang Vuong quée Anh, tai day Gng da hgp tie voi Buu di n Vuong quéc Anh nghién city ve ~ MAt nim sau, éng dang hy thish lap > nély dign bito khang 44) Ong ty Inieh nhiém hou han vé tin higu va may dign dio Khong day” @ London, nhdm khaj thac edng nghé vO tuyén moi, Ngay 12 thang 12 nam 1901, Marconi nhan duge chit “S” hing ma Morse ¢ thanh phd St, Jouhs, Newfoundland thu eda a ng may nh véi anten thu lam bang mot cai diéu, Anten do dng diag nén da bj pha huy boi cae i dit co thé Lam tran gid lon. Ong da lim cho nhiing ngudi hay hoai nghi ring dé cong eta ted cho sie truyéa tin hig vé tuyén khong thé thyc hign duge phai ngae nhién Trude thoi digm nay, chia cé ting dung dign tir nao trong Binh vue vién théng sti dung clic tin higu cao tan che v6 tuyén dunge tao ra bang » dy mde. Linh kign dién tir dau tién d6 lb “diode” do Ngai John Ambrose Fleming (1849-1945) phat minh ra nd 1904, Ong d& dng dung ~higu tng Edison” do a sir tich ty eda cde chal ing dong & mat trong etta lbp vé bang thuy tink ng, nh phan cacbon due cia bong dén dign i. Hign trong ny 1a hoan todn khOng mong mudn vi nd lam gidm dé cula bong dén, Ong da khdg dinh ring ie vér den dé duve tao boi ede th phat ra tr cde soi caebon dét néng. Ong cho dat thém vo héng dén mé dau do. vi Ong 6 ¥ tuéng ring minh ¢6 thé ngan khdng chy cée thanh phan dign tich tip tung bk cp mot dign ap cho dia dé. Khéng léu sau. dng lai nl ing cach cung ra rang, Khe wat dd 6 dign thé dirong, 50 vii syi dt. lam auat hign mat dong dign trong div a, nhyrng kai nd e6 ign thé am ai p tuc ting dung diode trong Ging dung con t6n tai cho téi tn ngay nay. khén: xuat hign déng dign: Gng 43 phat minh ra diode. Fleming ¢ vige téch séng tin higu v6 tuyén - mo 2 Mét dong gop lin nita vao su phat trign cua vé tuyén dign [a ca Lee DeForest (1873- 1961). Ong eiing lam vige voi Marconi ngudi sé hitu phat minh vé diode cia Flemming, khi dng sé hitu mét phat minh cae riéng mink v jdng nhur ctia Fleming. Ong tiép tue dua vao bong dén mot manh bach kim 48 tao thanh ede divdng zig-zag xung quanh soi va nhan thay rang bang cach d§t mot dign ap vao dign cwe ma dng goi 1a “uci”, dng 6 thé didu chink diroe dong. ién chy qua diode. Day chinh fi Triode - mot linh kign ehti yéu trong qua trinh phat trién ctia cae bd khuéch dai va dao dong. L.7 VG TUYEN PRUYEN HINH Chi sau khi dign tin ra déi eta mot thoi gian nga, vige truyén cae hinh anh biag phuong, tien dign tir di dure Giovanni Caselli (1815 - 1891) thye hign 6 Phap. Ong str dung vie chia dite anh thanh nbiéu phan nhd va gii mét tin higu ma hod tueng ang vei mdi phan do qua dung dign tin, Seu dé bite anh sé due Khoi phue & hén may thu. H8 théng nay c6 te 43 chim, tham chi ngay ca déi cae bite anh tinh. Nhung hé thang cing aa thiét lap durge nhiing yéu té, vo ban cho sw tuyén anh dé 1a: chia bite 1 thanh ahiéu phan (dong guét). lugng tir hoa mai phan trong cée chu ky xem do dim nhat eta ching nhu thé nao (ma hoa), va edn phai co mét su ding b6 hod giita bén phat va bén thu. Cae hé théng truyén anh sav my dit Li ce khi hay dign tir déu cd cae khéi co ban nhu wen. Vado nin 1873 mot dién bao vién lam vige 6 tram cap vugt dai dueng thude tanh tho. Aion tén la Joseph May phat hign ra ring khi dua mt dign tré Selen ra doh sng mit toi thi tro khang nd bj gid «i, digu nay dan (i ¥ unimg ché tao mgt bd bién ddi anh sang sang dong ign. Tiép da hang boot ie ké hoach cho vige truyén anh dua trén phat kién may duoc thye hién boi George Caray, William Ayrton (1847-1908), Jolin Perry va mot s6 ngudi khac. Cudi cling khéng ai trong sé ho thanh eéng bai vi khéng e6 mot hé théng quét dap img duge yéu cau va méi phan eta bite Sah duge truyén teén mot mach dign rigng bi |. diéu nay hon ton khéng hop ly. Nam 1884, Paul Nipkov (1860-1940) phat minh ra dia Nipkov. Dia nay bao gém mot chudi ede 18 khoan lién tiép nhau theo hinh xodn dc trén bé mat. Khi mét bite anh duge quan sat qua mét chiéc dia thir hai eé cae 15 duge Khoan gidng hét ding bé véi chiée dia ban dau. Quan sat higu ting quét tr diém tsi diém dé wo nén mot dong boan chinh va dang ndi tiép dong dé tao nén mot bite anh hodn chinh, Phat mich nay cé ¥ nya chye t8 boi vi khi do dO sing tir diém dén diém ciia hinh anh c6 thé duge truyén va nhan mot cdch tuan us uén mot mach don, Dya (rén hién tugng luu anh tren md it EUG! (40 ra ao gide MOt bite Anh hodn thign, thyc t8, thong tin due thé hign tng digm mt. M6 hink cia Nipkow bj ling quén vao nim 1927 khi cde té bao quang dién, cave bé khuéch dai quang, cic be Kiugch dai ding dén dign ti va dng tia dién ue duge phat minh va da dat dvee nhiing thanh wu ding khich Ig dé xir ly tin higu voi mot téc 46 chap nhgn duoc cho truyén hin. Mot sé ngudsi ciing di 66 nhing déng gop dang ké cho viée phat trién cfc tinh kign cting nhur toan hg théng. Philo Famsworth (1906-1971) da phat mink ra 6ng hinh dign tir va ching duce goi 1a “bd giai phdu hinh anh”, Nhéng phat minh nay Ia sur thay B thé cudi cling cho ede hé théng quét uong wuyén hinh sir dung co ché quét dign th [11], Vise img dung cae song mang tan sé siéu cao va viée sit dung c4p dong truc da cai thign dang ké chat lugng hinh anh. Vige str dung mau trong trayén hinh di c6 thé duge thye hign duge vao nam 1930 nhung van chua duge dai b> phan din ching chip nhan cho ti gidta nhing nam 1960. Gan nhimag nim 1980, nho cac hé théng vé tinh vién thong 4 dem lai mét sd lngg én ae ehnrong trinh truyén hinh dé phuc vu cfc khan gia ¢6 da digu kign mua cde anten chao. Cho toi dau thé ky 21, cdc anten chao da rit bot kich thud tir trén 3m xudng chi con dui 70 em va tin higu duge chuyén sang tin higu sé. 1.8 SU PHAT TRIEN CUA BANG THONG VA CUOC CACH MANG KY THUAT SO Vién théng dign tir di durge bat dau bang mot dudng day don va mét day noi dat, nung khi hé théng phat trién, hé théng day dat ndi chung duoc thay thé bing mt day dan, do dé oé su ra dévi cia dudny day dign thoai tran. Hé thing day cae tuyén dung vai ede day din di cling véi vd sé ede cét dién tin doc theo. v6 tan va cudi cing la thé hé day xodn kép. Ban than ep xodn kép da dug boc lap vat lign each din, cha yén 1 nhya, digu nay lam giam khong gian in thiét cia ep. Bang thong eda mot eap xodn kep khong tai xAp xi 4 KHz va n6 gidm nbanh theo 49 dai. Van dé nay co thé duge khie phye bang cach ndi tiép cée cudn ci (cae cudn tai) vio duimg day tai cde khodng cdch nbét dinh mt sé diém nhit dinh va bing céc eo ché higu chink khéc nhau da dat duoe bang thong khoang | MHz. Tuy nhién cap xon kép da tim dire ché ding thich hop trong hé théng dién thoai hién dai khi bang théng cia né thich hop cho nhu edu truyén dm thanh tuong tu, Day van 14 ehé d6 théng tr) cila thong tin thoai tdi btu dién trang, tam, & cde buu dién trung tim céc mang trung ké 1ién dai sit dung mdt loat cde éng edeh dign cho vige truyén tin higu. Tang bing théng da la cau tra Idi cho van dé mé rong Juv luong thong tin. Cac séng mang cao tan phai duge phat trién dé khai thac hoan toin dung luong bang thong ciia cao phuong tién trayén dan nhu méi nh cap déng tue, cde mang viba mat dat va cap soi quang. Syr phat trién cia cap déng truc, legi cap gidi han séng dign tir trong mot khodng khéng gian hink xuyén gidta hai day din dong vm di Lim giam dang ké sir tén hao bire xa. Kér qua 1a bang théng, da duge ting Jen toi xdp xi 1GHz va d6 suy jam 4 giam xudng. Hé thdng théng tin viba mat dat cfing nhy vé tinh di phat trién sang toi dai bang tan lén toi Tetrallz va, dé phe vy cho nhimg ngudi c6 dit kha nang mua loai anten dia va cae thiét én két ca nd. sé wong kénh v6 hat duge di duge ting lén t6i 800 kénh. Ung dung cap soi quang trong thdng tin dign tir da mé rong dai thang théng tin toi dai théng ciia anh sing nhin thay (110" Hz). Hién nay mot soi cp guang co thé truyén tai déng thoi toi 30010" kénh thoai. Mét yéu 18 ndi tri ngay cng ting dan trong théng tin dién té la su phd bién rong rai cha kf thudt 5. Théng tin duce rot gon thanh mt chudi cic xung (cde sé nhi phan 0 va 1) va duge giri qua kénh thong tin. Bang théng el cé gidi han, su thay 46i pha va tap am trong kénh thong tin lam cho tin higu xu di va vay cdn phai “lam trai” hay tai tao lai tin higu tai cde diém khac 14 hau doc theo kénh truyén. Qué trinh nay duge thu hign nho cdc tram lap, chung c6 chire ning xée dinh xem s6 dugc truyén la sé 1 hay li s6 0 va tao ra nhéng sé méi thich hop va truyén ching di, Tai may thu, cdc tin higu s6 duge chuyén tnd lai thanh dang tin higu wong tw. He théng ghi nhac bing dia compact ld mét vi du théng dung ctia ky thuat nay. Mae di nhu cdu v8 truyén théng tin gitta cae may tinh da thac day su phat trién cia théng tin ky thuat 86, cac tin higu tiéng noi dang dan durge chuyén sang dang sé trong viée truyén thoai. 1.9 MANG INTERNET Vige str dung may tinh cé nhan nhu mgt phuong tign thang tin da tro nén phd bién rong khdp vao thap nign cudi ciia thé ky 20. Tuy nhién, cde chuyén gia khoa hoc may tinh da sit dung ARPANET (Advanced Rescarch Projects Agency of the U.S Deparment of Defense) dé trao déi théng tin gitta cde may tinh véi nhau tir nfm 1969. Vai muc dich 14 dé tao diéu kién cho ede nha khoa hoc 6 cdc ving linh thé khéc nhau o6 thé chia sé nhiing két qua nghién ctu ctia minh [12] cing nhu tai nguyén tinh toan - mét mé hinh tiét kiém tién bac, Bén diém dau tin duoc két ndi dé la vién nghién cou Stanford, Dai hoc California 6 Los Angeles, Dai hoc California & Santa Barbara va dai hoc Utah 6 thanh phé Salt Lake. Cac ban tin duge truyén giita cac trung tam nay qua mét duimg dign thoai téc a5 $0 kbps. Vio nim 1962 khi mang ARPANET dang dure thiét ké, cuge Chién tranh lanh dang dién ra vi vay mot trong sé cdc tinh nang dé thiét ké la mang phai tén tai duge ngay od khi cude chién trang hat nhan nd ra trong khi cdc thanh phan khée ctia nd bj pha huy [13]. Mét kién tric ly tuéng la mot mang ma cae nut duge ndi véi nhau dé nd Ahi mot thank phan cia mang bj hdng vi bat ext mot IY do gi, vige Inu thang mang c6 thé duge djnh tuyén sang nit bén canh. Hon nita khi mgt thi é ma tét 0 ede nit mang cd tim quan trong nhu ohau, vi vay sé khong c6 mOt nat mang nao bi phd huy ma lai lam cho toan mang bi té ligt. Cau binh mang durge vé trén hinh 1.4. Digu nay giéng nhw hé théng, lui dién, chung duge thiét ké dé cung cdp dign nang toi ngud u ding bing mét dich vu cé 6 tin cy cao nhat. Nit ngig Rend: trayén dan Z Hinh 1.4 Méi mit ctia mang internet deve ndt ti tdt ed ede nit bon canh. Dieu nay lem tang 6 tin edy. Vide thiét ké hé théng edi dign cing diea theo nguyen the neg ne. 15 Mét tinh nang thiét khae cho mang ARPANET da lam ting thém ste manh cho né la sur Gg dung chuyén mach géi, ban tin trade hét duge chia thanh cdc géi dudi dang ma nhi phan nnhé hon. Méi g6i due dnh mét con 6 va dia chi cla noi nhan sau dé due chuyén t6i nit tiép theo khi b6 dinh tuyén ngi b6 co thé chira goi nay. VE mat ly thuyét mdi mét gédi cé thé truyén tir nguén dén dich bang mét 16 trinh khae nhau va dén dich tai cac thir diém khae nhau. Tai ben nan, cae gi nay duoc tip hop lai thea mét teat ty thich hop cho nguéi nhan. Diém manh cita chuyén mach goi 14 néu nhu mot s6 nuit ging hoat dong thi cdc goi sé van tim dug chinh xdc duimg t6i dich bing cach iuu lai é cae nit dang hoat dong trong mot khodn thé gian dai hon Hon nita mi géi cé thé chira cae ma phat hign Ii, khi duge giti lai mét Jan nia. xardt hign trong g6i d6 thi goi co thé Mang ARPANET phat trién dén ndi ma vac nam 1983 c6 ti 562 diém due két ndi. Khodng nm 1992, sé ligng “may chi” hay “edng lién lac” duge két ndi da dat t6i con 36 mot trigu, Ban nim sau, sé hong may tinh két néi la 121i Use tinh yao khoang nam 2003 s6 lugng truy cap vio mang ton cdu Internet sé 1a | ty. Mé hinh “Interner” duoc dura vio nim 1984, va day cing 1a thai diém khi BG quéc phong My chuyén giao toan bé viée giém sat mang cho Uy ban khoa hoc quée gia. Mang Internet hién nay hoat dong kha higu qua boi mét sé td chite thanh vién, ho thue hién mé rong t6i dai b6 ph3n ngudi sir dung. Hoat déng chiah cia ho tap trung quanh vige ding ky ten, va dia chi ngwoi ding hé thdng, Mang Internet la sy tgp trung cia mét s6 lugng lin cae may tinh duge két néi véri nhau bing duomg day dign thoai, cap déng truc, cap quang va cae vé tinh vién thong cing véi viée thiét lap céc giao thire dé o6 thé cho phép ching lién lac véi nhau, dang thdi ding dé digu khién uu lrgng théng tin, 1.10 MANG TOAN CAU (Werld Wide Web) Nhéeng yéu 16 nao da tao nén su phat trién khong ngirng cha mang Internet ? May tinh ed nhan da duge sit dung trong cae phong thi nghigm khoa hoe va cde trubng dai hoc tir gitta nhéng nim 1980 nhung hau hét lA ding dé tinh toan, low tri va khéi phyc théng tin, Nhiéu doanh nhan mong muén cé ahtng chiée may th h xach tay diing cho viée chuan bj hod don, xir ly van ban va dat hang néi chung. Mét s6 ngudi da sir dung chiée may tinh cd nhan ca mink va mat sé thude cdc cau lac bé dig dé trao ddi cde phan mém may tinh ma ho phat irign, Sy ting nang lye tinh todn ciia cde may tinh cd nhan 1a mét trong nhumg yéu 16 then ehét 8 tgo ra mang Internet, Nam 1971, tap doan Intel cho ra di b6 vi xtt ly dau tién, Intel 4004, No duge sir dung trong may tinh va tan sé déng hd (mét thang sé chi téc dé tinh toan) i 108 KHz. Nam tp theo tip doan nay ai cho ra d0i b6 vi xit Ly Intel 8008 c6 téc 46 nhanh gip dai so vai 4004 (200 KI fz) va né duge str dung lin dau tién trong may tinh ¢4 Ahn nam 1974, Cang vao nam 1974 Intel cho ra di bé vi xir ly 8080 cé tbe dO xung nhip 2 MHz, BO vi xit ly 8080 da dank dau bude tién cia may tinh nher [4 mot céng cu va né nhanh chéng déng vai 1rd “b6 nio™ cia cac may tinh cd nhan bign dai. Cho t6i nim 2000, BS VXL Intel Pentium Il da dat duge téc 16 46 xung nhip 1,13 GHz. Sy ding tée 46 xir ly di déi véi vige gidm gid thank mét cach nhanh chong 43 lam cho may tinh 4 nan o6 di digu kign dén véi dai b6 phan dan ching. Mét so sanh gia thuyét véi nén cong nghiép 6t vao nam 1983 nhu sau: ~Néu nén theang mai été ma phét trién niue déi vdi nén thong mai may tinh, thi mat chiée xe Rolls - Royce hién nay gid chi cé 2,758 va chay 3 trigu dam chi hét mét galon nhién Higw (15). Tham chi viée so sinh nay cn durye tiép te nhc t6i vao 15 nam sau trong céc trang Web, Wade Rowland da sita lai nhur sau: “Chiée xe Rolls - Royce hién nay s@ c6 gid 27 cent va chay 300 triéu dam chi hét moe galon nhién lidu”. H@ théng dign thoai da dat durge didu nay, mic di vay dung Iugng ca né cdn phai thiét ké mé rong dé mang dit ligu sé cling v6i cde tin higu thoai, Hau hét cic tuyén théng tin chinh mang. dit ligu Internet d& duge cap nhat, lay vi dy cap déng (déng truc) dai xuyén Inc dia va dudi day bién 6 dung Luong 2.5 Mbps cén cap quang co thé dat téc d6 len téi 40 Gbps. Viée xy dung cdc tuyén thong tin xuyén Iye dia tré nén rat don gidn. Van dé khé khan hon ca JA viée truyén dit ligu ti noi giri t6i noi nhjn. Dang tiée, gid thanh cia hé théng cap di trong nha bing cap quang hay thm chi li cép déng trye Iai la van dé chua giai quyét duge. Trude mit, gidi han téc dé déi voi Iudng dit ligu due xdc dinh bing dudmg day dign thoai turong ty (Adi khi durge xem nhu la “cap xodin kép”) két ndi gitta cdc bu dign trung tm (oie tuong duong) t6i cac dau dau day trong nha dé néi tdi hdu hét cde may tinh cA nhan, Cac mach dién mdi duge phat trién dé tng thc 49 truyén dit ligu wn dudng day cdp xoln kép hién tai. Cac ky thudt nay bao gom hg théng TI, Mang s6 da dich vu (ISDN), Dudng day thué bao sé téc 46 cao va dirtmg day thus bao sé bat déi xing (ASDL). ‘Vao dau nhimg nam 1990, dich vy truyén hink cap da von téi phan lén céc gia dinh & Bic My va Chau Au va c6 thé coi chiing 1a cae dich vy 06 bing thong cao (chi yu la cap déng true) dan t cac may chi dé cé thé cho phép truy cp vao Internet. Nhung déng tiée, mang truyén hinh cap lai cé hang trigu bG khuéch dai va bay séng mét chiéu kim cho ching chi cho phép tin higu truyén theo mét hudng. Vigc két néi vao Internet ddi héi phai cé mét ding thong tin hai chiéu vi vay chi phi cho vige chuyén ddi Ia rét cao. Vao thii diém cuén’séich nay dang chuan bi duge phat hinh thi cdc cOng ty truyén hinh cap dang trong qua trinh chuyé mang truyén hinh cia minh sang mang thong tin hai chiéu, Dir dodn tée dé truyén din khoang tir 10 Mbps dén 400 Mbps [16] Mat can tré nita d6i véi dong dit ligu ty do ti may tinh nay dén may tinh kia 1a cde Kenh hau nhu khéng durge théng nhat dé ede may tinh 6 thé thong tin due vi nhau. “Ng6n ngit néi” ciia céic may tinh ding hé digu hanh UNIX 1a hodn toan khéng thich hep voi cae hé théng da duge thiét lap. Sy phat trién ota cde tinh duyét nhu Netscape Navigator va Internet Explorer, cui cing da gidp cho nhimg ngudi méi biét vé may tinh cling hoan toan co thé truy cap duoc tréng tin trén mang Internet. Tit c& c4c “phuong tign” nay déu da duge sir dung vao 7 khoang nam 1989 va ching co anh hudng sau sic dén sy think hanh cla may tinh. Mang Internet c6 thé duge xem oahu li mang ludi két ndi tat cd cdc ving Inu git thong tin. Thong tin luu trit va cong nghé truyén din théng tin qua lai goi la mang thng tin toan cau — World Wide Web. World Wide Web trong hinh thai ser khai chi mang chit viét, Sau dé duce bd sung thém bang viée truyén cdc hinh dé hoa mau. Bang sy gia tang te do va sir tinh vi eda may tinh cd nhan, 4m thanh va hinh anh da Gép tue duge bd xung vao. Diéu lam cho trong Web dat higu qua la cdc trinh duyét va cde bd may tim kiém e6 thé cung cdp danh sach cdc mién Intemet chita céc théng tin yéu cdu. Chung ta edn phai cung cdp cho hé théng mét tir khoa di kiém. Tai mOt trang Web o6 cae “lign két" ti cde trang khde vi vay vige tim ra” theo nhidu huéng, MOt nhan 15 quan trong thic day sir phat trién cia Internet 14 quyét dinh cia Chink pha Mj trong viée chuyén giao hoat dng Internet sang Igi ich thurong mai. Tuy nhién, nam 1998 Uy ban truyén thong n hang My — FCC théng nhat rang cac thué bao cia hé théng dign thoai phai tra eude phi cho dit ligu bing gid dich vu thogi. Phuong thite nay hign nay duoe mé rng v6i cae t6 chic thyong mai dé cho phép ho cung cdp cde dich vu ea minh trén Internet. Cite nha cung cap dich vy Internet (ISP) thu tin etia nhimg don vj thué bao truy cap vao may chi cla minh, Déi lai ho phai tra tién cho viée truy cap dutng dai, dudmg tryc Internet tic 46 cao. Dae tinh phan quyén va kha nang truyén thong tin hai chigu cia trang web e6 nghia [& stt dung mang cé thé cung cp théng tin cha riéng minh vio mot dang trang web da ed duréi dang mét trang chti cd nbn. Céc 18 chite thuong mai, ede nhém loi ich de bigt va ngay cd Chinh phi eiing thu Igi tir céc dich vu ma cac trang Web cung cap. Nhumg ciing chinh dic ngudi nay n tuyén truyén ede Sng mét cap ¢6 tham quyén nao c6 thé gidm sat noi dung cia ce trang Web, chi lugt hinh su cla mi quéc gia trong dé trang Web duge dang ky mai od thé duge str dung dé diéu chinh théng tin tén trang nay. ma mt sé ngudi va cde (6 chte dn danh va khong An daoh c6 thé thye h théng tin sai léch ctia minh, Khi 46 Mét sé dich vy da duye cung cap cho nhiing ngudi truy cdp Internet, Nhéing nhém thao Tuan c6 thé duge tim thay ¢ bat ky chi dé nao, Cac nhém thao luan nay hoat dong 24/24 va ban phim may tinh bat ky ai ciing cé thé tham gia. Moi ngudi tham gia cé thé dimg cdc tén va cde dae diém nhan dang, $6 lung nguoi trong nhém thao ludn bat ky co thé dao dong tir 0 cho ti vai nghin ngudi vi vay ma ti ban phim mgt ngudi cé thé tiép chuygn voi rét nhigu ngudi. Cac phong chat cfing tong ty nhu cae nhém thao luan ngoai tir dic diém 1a sé nguéi trong phong chat it hon rat nhiéu, Day 1a mdt ché dO hdi thoai dc biét bing cAch sir dung ban phim, Mot trong nbiing ehite nang phé bién hom efia Intemet 1a thu ign tr (e-mail). Bay 1a con giri ther cho déng nghigp, mac dit né khong duge an toan nw dich vu ma Bun dign cung cp, nbung né nhanh hon rét nhidu. BE gee thur dign ti ban phai ding ky mot dia chi thy dign tir duy nhat va chon cho minh mét mat khdu. 18 CHUONG MAY PHAT THANH DIEU BIEN 2.1, LOT GIGL THIEU Tin higu v6 tuyén c6 thé duge tao ra bing sy bién thién cla dién tir truéng va sy bin thigée, nay duge truyén lan trong khéng gian tu do. Thiét bj tao nén su bién thién duge goi la “mdy phat” va anten phat bao dim cho vige truyén song trong khdng gian ty do dat hiéu qua, Dé thu duoc tin higu vo tuyén, ngudi ta oan phai thu mgt phan nang lrong diga tir va chuyén né sang dang tin higu ma con ngudi cé thé cém nhan duge bing mét trong sé cae gidc quan cla minh. DS chinh la “may thu” (s8 duge dé cp o chuong 3). Nang lung s6ng dién tis duge thu nho anten va mach dign sau dé duoc bién doi thanh tin higu Am thanh, Gia thiét ring tai mot thai diém may phat truyén di mét tin higu bodn toan ngdu nhién (do Ja tin higu chita tit ca cdc thanh phan tn sé va bién 46). Trong khéng gian ty do, khéng mot may phat ndo c6 thé hoat déng ma khéng bj nhiu tac déng boi vi Xhong gian ty do la moi truéng iruyén séng teung gian cho tit ea céc loai séng dign tr. Tuy ahign, néu ching ta gidi han mdi may phat c6 mot tin s4 xée dinh (in higu dang sin lign tye) thi o6 thé tranh duvge nhigu, thm vao dé bang cach két hop mét b6 loc bing hep & phia may thu dé loai bd tat ca cde tin sé khéng mong muén. Nine ta da Gu giao tigp voi nhau qua hai phurong thite chinh li ndi va nghe. Tiéug néi binh thudmg chtra cde tin 36 nim trong dai 100 Hz cho ti 5 kHz va dai bién do bat dau tir tigng néi thim cho toi tiéng hét lon, Vide truyén tiéng néi tong kh6ng gian ty do vp phai hai tré:ngai rat lon. Tro ngai thir nhat dé 1a can nhigu fin nhau do ding chung mdi tnrong truyén song trung gian. Tro ngai thir hai la boi vi & tin $6 thap nbu tigng noi thi khong thé truyén fan higu qua trong khéng gian ur do, vai cdc tan $6 cao thi didu nay c6 thé thye hién duge. Tuy ahién con ngudi fai khéng thé nghe duge 6 ede tn sé trén 20 kHz, mBc dit né van chua di cao ddi véi vige truyén song trong khéng gian ty do, Néu ching ta e6 thé thye hign vige thay di mé6t s6 théng sé eda ngudn tin hiéu tin sé cao dang sin lign tue theo tiéng noi thi viée traa déi théng tin trong khGng gian ty do la vige hoan toan cd thé thye hign duoc. Viée thay ddi mot vai thong s6 cia tin higu dang sin (tin sé cao) theo céc tin higu khée, fay vi du nhur tigng néi, duge 19 goi la didu ché, Viée thay ddi bién do cia tin higu cao tin (edn duge goi la séng mang) theo tiéng néi hode am nhac duge goi 1 didu ché bién dé, hay vier tht JA AM. Viée thay déi gc pha ctla séng mang, dug goi la didu pha (PM), hoac tan sé trong trudng hop nay ta cé tin higu didu tan (FM). Phan sau day sé gidp ching ta hiéu ban chit eda diéu ché bién 46 1a nhu thé nao vi img dung cia né trong mang vign théng. Van xo a duttug, ba0 oy Tan sdng mang 0, Song mang Séng mang clita digu ch didu ch Hinh 2.1. Dang song diéu ché bién d6: tdn 36 sing mang cd dang sin voi tn 86 gc a, trong khi dieing bao la tn sd bién thién w, 2.2. LY THUYET DIEU CBE BIEN DO. Dé don gian hod céng thie ciia séng diéu tan sé géc o, va tin higu song mang diéu ché (cling cé dang sin) c6 tan sé géc @,. Cho dong dign cia song mang cé dang: i=Asinast vari A fa bién do. Bién dé song mang diéu ché c6 dang: I= [4 + gW|sinat voi Bl) = Bsin ant tin higu digu ché c6 dang i= [A+ Bsin od} sinad Dang song due mé ta trén hinh 2.1. Dong dién cé thé duge biéu dién dui dang: i= [4 + kA sin ed|sinag 20 n, ta ly mét tin higu can didu ché dang sin cd (2.2.1) (2.2.2) (223) (22.4) (2.2.5) voi k= BA (2.2,6) hé sé k duge goi la d§ sdu digu ché va duge biéu dién bang ti sé phan tram. Cho bdi céng thite don gidn i isin wt + kA/2 [cosfeo,— a, Jt — Cos(ar+ oft] Q27) Phé tan due vé trén hinh 2.2. Song mang Bien ap Bien rin duct | Bien td oven (ag Wg) Op (et Oy) Hitth 2.2. Pho tan ciia séng AM & hink 2.1. Chui § se cb m@it cia ba thémh phan riéng biét, Sding mang Bien dé Bien tan din Bieu tin tren en Mae (erg + 42} | we (WF wee) (09> Hg) (gt O91) Hinh 2.3. Phé tan ctia song AM khi tin hiéu diéu ché don tdn duoc thay thé hdng mét dai tdn dim thanh. Chi ¥ riing thing tin chi tp trung vao cde bién bén. Tir cong thie (2.2.7) r6 rang la dong dign séng mang diéu ché gdm ba thinh phan tan sé riéng bigt: ean 36 s6ng mang @,, tan sd higu giita tin sé séng mang va tin sé tin higu diéu ché (co. ©,), Va tan 86 tng cua tan sd séng mang va tin sé tin higu diéu ché (@, + @,}. Cac tng va higu tin duce goi tuong img la cde “bién tan trén” va “didn tn duci". Dé don gian, ta gia thiét tin higu diéu ché la tiéng ndi chia cdc tn sé nim trong khoang 5) va Gp. Theo céng thie (2.2.7) thi cdc cfin eta tong va higu cac tin sé s& cho & dau ra mét bang tan déi ximg qua tan sé sng mang, nhu mé & trén hinh 2.3. 21 Hinh 2.4 mé ta hai tin higy 4m thanh can nhi mot phwong tign truydn di Jan nhau, khi truyén déng théti trén cing |. c6 thé tach ra.paing cach tyra chon tan sé song mang 6 khdi diéu ché phi: hop. Phuong phap truyén hai hay nhiéu tin higu dong thdi trén cung mot kénh truyén duge goi 1 phuong thite ghép kénh phdn chia theo tin sd, s€ duge xét dén 6 chuong 9. Hinh 2.4. Hinh mink hog hai nguon tin higu dm tan, can whiéu tén nhau, 6 thé truyén trén cling mot kénh ma khang hé ck iedng t6i nhau. 2.3. THIET KE HE THONG Vige Iya chon tin sé séng mang cho mOt may phat than ndi chung, dire xem xét va quyét dinh bdi chinh phii va cac hiép ude guéc té. Cho di thye hign vige ghép kénh phan chia theo tan sé, hai dai phat van cé thé gay nhiéu ln nhau néu tin sé song mang cua cde bién qua gan nhau. Theo ly thuyét mdi may phat phai hoat dong o mér tin sé ahat dinh va c6 dé réng bing théng du Ién dé khong gay can nhigu lin nhaw. Tuy nhién, 46 rdng bang théng bi gic han do phai xét toi gia thanh va sy phic tap cia ky thugt truyén din duge str dung, Trong thye té, hai may phat khi lam viée van thé gay ra ol cho nhau trit khi ching truyén tin hig & mot mite cng suat gidi han va cae may phat duge dit cach nhau mat khoang cdch du lén. Khi may phat thanh duge dang ky tan sé, diéu quan trong la phai gitt én dinh tan 36 nay. Vi hai ly do nhur sau: (1) néu tn s6 séng mang bj [éch khién think gid phai digu chinh lai may thu theo tn sé dai phat, diéu nay [a kbéng thé chap nhan duge déi vei hdu hét thinh gia (2). mot dai phat bj léch tan sé vé phia mot dai phat lan ci gu , cde dai bign s® chéng lén nhau gay ra nhicu. Tin higu séng mang thudng duge tao ra bing bd tao dao dng, dé thoa man yéu cdu tan sé chinh xac. Trong thye té thudng sir dung bp dao dong tinh thé. Trung tam ciia b> dao dong tinh thé 1a mét tinh thé thach anh durge ct va danh bang bing cae ky thuat tinh vi dé cé thé duy tH duge tin sé dao dGng vai gid tri sai sé khéng dang ké chi nim trong mat vai Hz. Viéc thiét ké mOt b6 dao déng nfur vay duge trinh bay & muc 2.4.6. Hinh 2.5 la so 44 khéi cia mot may phat thanh dién hinh. 2.3.1 BG dao dng tinh the Mue dich cia bé dao ddng tinh thé [a dé tao ra tin higu séng mang. Dé gidm ti thiéu can ahigu tai cdc may phat khée, tin higu nay phai c6 49 méo eye nhé dé may phat 6 thé lam vige & 22 dt tan s6 én dinh. Nhu di dé cap & phan trén, a6 sai léch tin sd nam trong mét gidi han rat mho, thudng chi & khodng vai Hz trén 10’ Hz. Viée thiét ké mét bG dao dong dae biét thoa man cde diéu kign nhu vay rét Kho thye hién, boi vay ndi chung trong thye t€ thudng si dung mét tinh thé thach anh dé cai 1 ign su dn dinh tan 36 va dé giam cac thanh phan méo hai. Tinh thé thach anh bi thay ddi kich thude khi dat mot higu dign thé ‘tuong ting vao hai mat cotta no, Néu higu dién thé 1a thanh phan thay tinh thé sé dao déng va lam xudt hig hin tuong dao ding céng hung, Déi véi tinh thé thach anh dai tin sé edng husng nim trong mot khoang rat hep, do d6 46 én dinh tin sé cha bo dao dong tinh thé rt cao. Théng thurdng, kich h thé cang lon thi nd thuée vat ly ctia ti ng cOng hudng & tan sé thap. Dé tao song mang cao fan, trong thye té thuréng sir dung mot tinh thé tin sé thp dé thu diroe mét hai bac ba ciia tan sé yéu edu va str dung mt bo nhan tin dé tang tan s8, Hin 2.5 m6 td mot hd dao ding tinh thé theo vei mét bé nhan tan. 2.3.2 BO nhan tin Mye dich cua bé ahan tin 14 dé thu duoe mat tin higu c6 tin sd fn, vein ki sé nguyén, va tao ra 6 dau ra mde tan sé f. Mot b9 nhan tin c6 thé 14 nhan don tn hode la nhan da t ra cla bé 6 nhdn tén dua téi dau vao séng mang cua bé ai ché bién do, 2.3.3 BO didu ché bién db B6 dieu ché bién 49 ¢6 hai déu vao. dau vao tht nbat la tin higu sng mang, duge tao ra tir bG dao déng tinh thé va duge nhin voi mot hg sé nhan pho hyp. edn diu vo thi hai li tin higu diéu che (tiéng ndi hoge 4m nhac) chting duge biéu dign trén hinh 2.5 bang tin s4 don f. Trong thye té 14 m thanh wr 20:20000 Hz. tan thdp va cao. n sé xudit hign trong tin higu didu ché ndm trong dai Dau ra cia bd didu ehé bign d bao zim sng mang, cde bid 2.3.4 BO khuéch dai am tan Cae dau vao b6 khugch dai am tan han tin higu tir micro va ngudn cung cap, BO khuéch ic che bién do. dai dm tan s@ khuéch dai tin higu nay toi mot mite tin higu yéu cdu dé dura toi b} wtb han ; “en ianss™ fon meaner | owes |) ie (xn) ven ae ted Rhine Bj Khewtoh ai din tin Hinh 2.5. Sor dé khbi mo ta ede khdi tao nén may phat AM, 2.3.5 BO khuéch dai cong suat cao tan Mite cong suat & dau ra bd digu ché thudng chi nlm trong khodng vai Walt trong khi céng sudt yéu cau dé quéng ba tin higu dat higu qua lai nm trong khodng hang chye kW. BS khuéch dai cao tan thire hign vige Khuéch dai hop tro khang voi anten. Ong sudt ding thai dam nbigm chire nang phdi 2.3.6 Anten Anten [a thanh phan mach dign ¢6 nhiém vu bién d4i nang Itong & dau ra may phat thanh song dign tir bite xa vio khong gian. Anten e6 ohigu hinh dang vat ly khae nhaw, durge xde dink dua vao tn sé lam vide va md hinh bite xa yéu cdu. Ddi véi mye dich phat thanh anten can bie xa cong, suat mot cach déng déu theo moi hudng. Trai lai trong Tinh vue truyén din tin higu khi iGe bao mat thong tin dng vai tro quan trong (vi dy nhur dign thoai) thi anten cn phai c6 tinh dink busing dé gir sy thu nn trai phép. 2.4. BO TAO DAO DONG CAO TAN C6 Ig cach don gide nhat dé higu hign tugng dao dong fi m6 td sy mat dn dinh efia mot hé thong truyén thanh cing céng tao tiéng rit khong mong mudn. Hé thang bao gom mot micro, mét bé khuéch dai va mét (hodc nhiéu) foa. Nhwr mé ta trén hinh 2.6, am thanh khuéch dai tir loa 6 thé bi phan xa vao trdng va cdc hé mat khde these khi Gi micro. Néu Am thanh phan xa lon hon mie ém thanh ban dau n6 sé phat sinh tiéng dn lon hon & loa, tiéng dn nay sé lai duce dura te lai vao dau vao micro mét tin higu 1én hon, Ro rang trang thai may khong thé tiép dig mai duoc: khi hé thang dat ti mdt gi han va tao ra ti ng rit die trung. Cac bude tiép theo phai duge thye hign ngay tire thi 48 béo dam cho mie am thanh truyén ti micro phai nho hon mec Am thanh can thiét dé dat dén trj sé ty dao déng. Ma khae néu nhur ching ta chil y téi sy hinh thanh mt dao dong thi vige nghién ctu cae die trung eta bd phan khuéch dai, céc digu kign ma sur phan hdi d inca dudi dé, cde tan sO xuat hign trong tin higu va va sy Wi uu hoa hé théng dé dat duoc muc dich céng vige fa dinh theo tinh ty. Micra _ Sea] » Hink 2.6. So di mé ta sir hoi tiép dim thanh ed thé gay va cho mot hé thing ruven thank cong cing mét Gn dink nine thé nao, biéu hé thing thank bé dao ding. 24 BQ dao dong dign ti & mot vi dy dién hinh vé mot hién tugng phé bién cia mat hé théng ¢6 trang thai tudn hon. Mgt vi du vé tu déng hed dé la qua lac, qua lic nay sé chuyén dong hinh sin & mot tan hoe xde dink bing d6 dai cita né va hing sé gia te trong trong g, néu nh nang lugmg nd tiéu hao trén mgt chu ky duoe thay thé tr ngudn n&ng lugng bén ngoai Trong trudag hop qua fae duge sit dung trong dng hd, neudn nang Igng c6 thé lA mOt 1d xo. duge e&ng ra hole mot qua cdu ma nding lugmg bén trong né duge truyén dén qua lic. Hé théng mdt 1rOi voi cde hanb tinh chuyén dong theo chu ky vong quanh mat trai fa mét vi dy nda ve b6 dao dong, mae dit thd! gian nay khdng co ning Iugng dau v4o t gn nhu la khéng tigu hao nang hegng. hoan nao vi hé théng nay Co ba cach tigp can ly thuyét véi vige thidt KE bd dao dong sé duoc trinh bay. Cach tiép can thir nhat dua wen ¥ tang chidt lap nén mot he thng “khéng tiéu hao nang Ivgng” bing cach xod b6 di sy tiéu hao trong mot mach LC do sy auat hign cila dign tro duong bing cach sit dung dign tro dm, Cach thir hai dya én ty thuyét vé sw phan hdi. Céch ther ba dua trén khai nigm “gn thém” mét phan tir tich eye va vide imu hoa ning lugng dau ra tir bd dao dong. 2.4.1 Mach dao dng dign din am Xet mach dign vé trén hinh 2.7, Méi quan hé gitta dong dign va dign ap eba ngudn oung cap ngoai cho bai cng thite (2.4.1) 1 = 6. | ¥ Hinh 2.7. B6 dao ding dién dén dim c6 mot nguén tuo tin hiéu dién din dm ding dé kiie din chin (chong). Cae thanh phiin L vat C xc dinh tén sé tin Aigu. M61 sur tucin phién khi din dan dim wigt tiéu tit ea ede thamh phi in hao trong mach dign, Sau dé mach sé dao ding khény ton haa & tan sé duge xée dinh béi L va C. Vi Gp la tai dign dan, G, la dign din am, / la dong dién, 1a ap, s la tan sé phite, C la dién dung, Z li dign cam. Néu mach dign la mt mach dao dong, dng dign kich thich bén ngoai phai bing 0 bai vi mét mach dao dong khdng cdn dng kich thich. Do dé: o-(.e0, +e) (2.4.2) sh 25 aghiém tim thang ¥ 14 mét sé khac 0, Do dé: (Grerceb)-o (243) sh Phuong trinh nay tong durong véi phtong trink bac hai SCL 4+5H{G,+G,)41=0 44) Phuong trinh nay ¢6 nghigm: (2.45) do IG, |G, (2.4.6) Vi hé théng 1a khéng tén hao. Phuong trinh (2.4.5) tro thanh: (AT) as g Diparop © ors § 2 Pigu dp V Hinh 2.8. (a) Cee die tuyén cia link kién dign déin loai N. Linh kién c6 ign dan dim khi 6 déc cia dhsing cong dm, Vi du cdc link kién trong thie tién 06 cde de tuyén nay Ka diot tunel va dén nam eye. (b) ede dic tuyén ciia linh kign dign dén dm loai S. Linh kign 6 dién ddn dm khi d6 déc cita ckeong cong dm. Vidu cic linh kign trong thee tién 06 edie déc tupén nay Ie diot bbn lép va SCR 26 Day li tan s6 cng hudng cia mach digu hung. Mach s€ tigp tuc deo dng. lign tuc tai Un 6 nay. RAL ohidu Tinh kign tao ra dign dln am dudi cde dieu kign phan cue thich hgp va c6 thé duge ding dé thiét k& ede b6 dao dong thye té theo nguyén ly nay. Nhdng linh kign dé la ede diot tunel, dén nam cure (dién din dm loai N), cée transistor tiép gidp don va dng chinh liu e6 digu khién (loai S), Cae dc tnyén dign fp - dong dign (V-A) cia dién din Am loai N va loai § duge v6 twomg img trén hinh 2.8(a) va (b). 2.4.2 Ly thuyét hai tiép ed dién Xét hg théng vé trén hinh 2.9 trong 46: A la hg s6 ting ich cab khuéch dai, cdn B bigu dién bam truyén dat ciia dudmg hdi tiép. B, la tin higu dua vao dau vao va Ep [a tin higu tai ddu ra hé théng [1]. Tat ca phai thoa man cdc diéu kién sau: (1) Tr khang vao eda ca b6 khuéch dai va mang hai tiép bing v6 cing va tre khang ra bing 0. (2) CAA va dau [a cdc dai hrong phite. Hinh 2.9. Hé thang hbi tiép o6 dién trong véi hé sé khuéch dai A va Ag sé héi ticp B. Hé 6 khuéch dai cita ting khuéch dai don la: (2.4.8) Ap dung dinh Iuat Kirchhoff tai dau ra: Ey + BE, 2.4.9) Thé (2.4.8) vao (2.4.9) ta c6: Ey = A(B, + BEd) (2.4.10) tir ds ta cé: QA.) 27 khi E, va Ep tong img 1a tin higu 6 dau vao va dau ra ciia toan hé théng, ta o6 thé dat bing A’, vai: (2.4.12) Ba digu kign ddc lap phai xét phu thude vao gid tri mau 56 ella phuong trinh (2.4.12). (1) Hi tiép dirong: Néu (I — BA) < 1, vi vay hé sé khudéch dai cia bG khuéch dai A° phai fon hon. hé sé khuéch dai cita b khuéch dai A do dé goi 1a hoi tiép duong. (2) HGitiép am: Néu (1 - BA) > 1, vi vay A? Anlbyz~ By + Afgn - Gy) =0 (2.4.44) 82 G3 + AgtGy + Gy + Br) ALB + By + bz) = 0 (2.4.45) 34 va bz - Bs + Ag(By + By + bx) + ALG, + Gs + gry = 0 (2.4.46) Cac phuong trinh (2.4.43) dén (2.4.46) c6 thé durge viét dui dang ma tran nhu sau G, A, 9 (A-1) -4 0 Al |G] [-82 -Rel Ayn) 4 - ~ ng 1 0 A Ag 0 (Ay -DYLG |_| -b, —Im(Ay.,) (24.47) 0 1 G-4A) 0 0 4 BY |-g, —Re(Ay,,) 0 0 -4 0 1 G-4)f 8] [-5, -Im(ay,,) la, ‘Tat ca cae hang thite tong ma tran déu da biét trir G;, G,,G:, B1, Bs va By; trong dé, 06 séu an sé nhumg chi cé bén phyong trinh boi vay khdng thé cho dap sé duy nhdt tri khi duce phép chon tuy ¥ cho cdc an s6. May thay, mét b6 dao dong théng thudng chi c6 mét tai dign dain va do dé hai trong sé ba tai dién din cé thé cho bang 0. Phuong trinh ma tran sau dé cé thé duge aiai véi mot dign din va ba din nap. 2.4.6 BO dao dng tinh thé B6 dao déng sir dung trong cac may phat phai co dé dung sai tan sé rat nhé. Day la viée can thiét phai lam dé tranh nhigu giita cac dai phat voi nhau. Vi du nhu, hién tong trai tin sé cha mét b6 dao dong LC théng thong khong sé khéng thich hop voi yéu cau nay. Dé 46 dn dinh tin s6 cao hon cé thé thye hign bing cach str dung mt tinh thé trong thanh phan mach dign dao d6ng [4]. Trong myc 2.3.1, da dé cdp dén van dé phan img cia tinh thé khi nd duge kich thich bing mét tin higu xoay chiéu (AC). Mét diéu hign nhién dé 1A, tinh thé 66 kha nang phan ung tai trudc sy kich thich vé dign, nhu vay né hoan toan e6 thé duge ché tao tir cdc Linh kién nh cngn cam, dign tra va tu dién ma van cho dac tuyén tin sé tuong duong nhu voi cila tinh thé. Mgt mach dién nhur vay duge vé trén hinh 2.18, Mach dign tuong duong e6 kha nang lam vige chinh xéc tai céc tan s6 xung quanh tin sé céng hudng. O mét dai tan réng hon sé phai str dung cdc mach dién tuong duong phic tap hem e a t —I- Hinh 2.18. (a) Mach dign neomg dheong ctia tinh thé va ky higu eta nd. (b) Ky hiéu din cua tinh thé 35 Céc gid tr] théng thyéng ciia cae linh kign trong mach dig tong duong la C = 0,0154 PF, R = 80, L = 0,0165 H, Co= 4,55 pF. Dign dung Cy phy thude vio d6 lim cita cae dién eure gin vao tinh thé, Do 46 tinh thé s¢ cong hudng 6 ché 46 ndi tigp tai mat tan 56 0,: 2 1 a= (2.4.48) "LC » v6i tan sd géc trén sé cho mét tan sd edng huang, f, = 9,984.10° Hz. Né s® cong hudng 6 ché do song song vii tin sé géc xap xi la voi tan sé géc trén s& cho mét tan 36 cong hudng, J, = 10,001.10° Hz - o6 mét syt bién 44i nho hon 2%. Hé s6 pham chat tong img ctia tinh thé 18 Qo = 130.000. (2.4.49) Hinh 2.19 minh hoa dign khéng cua tinh thé duge vé dua trén tn sd. Can chu ¥ ring dign khang ctia tinh thé vuot qua dai tan hep va cling boi digu nay nén ca trye dign khang va tin sé déu khong duge khdc dé. Hinh 2.19. minh hoa mét b> dao déng tinh thé dign hinh. Tinh thé duge thay thé bing mot trong, sd cde cudn cam hay ndi mgt cach khdc nd duce goi 1A mach dao déng kiéu Hartley. Loai mach dao dong tinh thé nay con duge goi la mach dao dGng Pierce. Tuong ty, déi v mach dao dong tinh thé tuong img kiéu Colpitts duge goi li mach dao déng Miller. O mach dign trén hinh 2.20, phiin tir tich oye {4 mot transistor higu img trimg cé tong dign dung gitta cue cla va cure mang véi dign dung tap tao nén ty Cs. én hing Die sinh di Dae tinh dign dung Hinh 2.19. Dac tinh dién khing ctia tinh thé. Chi y la khing cb vach chia a6. 36 Tink we To () fa) Hinh 2.20, Phan tit tich ewe tes mgt transistor higu img trudng cé ting dién dung gitar ce cita ver cyre mang v6i dién dung top tao nén tu Ca thé rit cao cho thiy b dao déng cé mét dai gidi han eae tin iéu chuan khde c6 thé duve sit dung dé cai thién su dn dink tin s6, nhur dat tinh thé trong méi trong co digu hoa nhiét 49 cdn hé sé phdm chat Q c6 thé dae nang cao bang cach dat tinh thé trong vo thuy tinh chan khéng. Hé sé phim chat Qy cia s6 dé duy tri dao dong. Mat Cae bd dao ding cé dé chinh xdc cao luén ludn duge néi vao tai qua mat be khuéch dai dém. Digu nay dam bao khi ti c6 sir bién thién sé khéng lam anh hudng dén hoat déng ctia b6 dao dong. 2.5 BO NHAN TAN Mye dich cia bé nban tan la dé ving tin sé phat ra tir bo dao dong tinh thé téi mét tan sé yéu cau cho séng mang may phat. Nhu di giai thich trude day, khong thé ché tao duge cde tinh thé hoat ding & cdc tin sé qua cao, boi ciia né cdng nhé thi ad cang dao tin sé la hai bée ba ciia tan s6 song mang yéu cau va sau dé nhan tan sé nay lén t6i gid tr] yéu cdu bing cach ste dong 6 tan sé cao. Do dé, ky thuat chudn a sir dung mot tinh thé dé tao tin hi dung mét trong ede ting eta bd nhéin tan. Mét bé nhan tn trong ty trong thue t8 14 mot chiée du xich cia tré em. Voi mét dita te trén du xich, ban dau ngudi lén phai day dé kim cho né chuyén déng. Viée tiép theo la phai cung cdp nang hrgng cho né & mét thai diém thich hgp véi tin sé duge xée dinh bing dd dai hang lye ean; trung binh ngudi lén phai cung cp mot nang lugng bang phan nang Inong bi mat di trong chu ky duy tri m6t bién d6 chudn, Néu nang lugng cung cdp trén mdi chu ky nhé hon phan nang ctia du va gia tc trong truéng, g. N6 cing edn phai dure cung cap narg luong emg tén hao, bién 4} cia du sé gidm téi mét gia tri ahd hon gia trj edn thigt dé hdi phuc viée 37 can bang nang lugng. Néu nang Iuong duge cung cp trén mai chu ky IGn hon phan bj tén hao, khi dé bién dé sé ting lén tai mot gia trj trang thai n dinh mai. Sur chuyén déng cia dia tré edt gan voi mét hai dom néu tang nang lugng liu trit trong hé théng ton hon so véi ning long cung cap béi ngudi lin, dé la, hé sé phim chat Q ca hé thong phai Ion néu néu dia tré thye thi mot chuyén dong gan voi dang sin. Diém quan trong nhat cba bd nhan tan tuong ty nay dé la nding long khéng can phai cung cap ¢ cling mét tan s6 voi du: né c6 thé dirge cung cdp & tin sé la hai bac ba, d6 14, vide dy du od thé thyre hién mdi chu ky mot lin hoae ba chu ky mot lin hay cao hon mién la co di nding lugng dé duy tri sv cn bang nang lugng, Khi thuc hién vige diy du méi chu ky khac, rd rang & dau ra hé théng sé ld hai lan tn s6 dau vao - day [a bé nhan tan vai hé sé nhan bang 2. Khi nang long dirge cung cdp ba chu k§ mot lan, thi hé sé nhan 1a 3, va cr tong ty nhu vay. Di nhién, cé mét giéi han dé fi hé sé nhan 6 thé cao dén bao nhiéu va nd duge xic dinh bing vé sd sy bién thién bién dd cita du ma nd c6 thé chiu duge. Bang 2.) 1a su so sdnh giita véng va bé nhan tin. Bang 2.1 Tinh dao déng lién tuc déi vi b6 nhan tan ‘Bu xich tré em BQ nhan tin Naudi lon (dinh thoi) ‘Ngudn tin higu vao Neudi fén (nang lurgng duge truyén cho tré em) Ngudn cung cdp mét chiéu (DC) Dé dai du |, va gia tc trong truimg g Cugn edm L, va tu dign C ste cain khéng khi va lyre ma sat Nang lugng tén bao trén R Tan sé f= Bién d§ cua vng Bitn dé dién ap hoge ding dign trong mach Hinb 2.21 minh hoa mt 66 nhan tan Vee dién hinh. Nang lugng duge cung cdp cho mach bang cach dua mot xung durong thich 2 oh a na c L R hop vio eve géc cita transistor. Diéu nay t lam cho transistor din thong ngay tic thi, khi dé dong dign chay tir nguén cung cap mat chiéu qua cugn cam va mét phan nang Iugng vé tan durge tich lity trong né. a Dang dign chay qua transistor bj ngkt khi hét xung dura vao transistor, khi d6 coi os no nhu mot mach dign hé. Nang. ugng, Hinh 2.21. M6t b6 nhan tan dién hinh. 38 duce tich My durdi dang tir trrng trong cugn cém duoc chuyén sang nang hrgng dign trrng, trong ty dign. Vige chuyén déi tir dang nang ligug nay sang dang nang long kia va nguge lai durge thie hign tién tue dudi dang sin néu hé théng khéng ton hao va nd sé tao ra mot tan sé xdc dinh béi céc gid tri cam khdng va dung khang. Tro khang Ry, biéu dién sy tén hao trong hé théng — bién 46 cita hinh sin s® suy gidm theo théi gian. Trang thai bién dé dn dinh cia dign ap hoae dong dign sé dirge xac dinh bai su cdn bang nang wong dau vao va dau ra (t6n hao). Vige tiép theo Ia thiét lap xung vao, tat ca cae xung vao phai duge dink thai dé bi vao phan ning fugng Tuu tri trong hé théng. Di nhién, khong cdn mét xung vao mai chu ky tin higu ra, xung vao cé thé duge cung cép mot lin trong hai, ba hoae sé chu ky Ién hon. Khi tin sé vao bang tan s6 ra, b§ nhén tin (hé s6 nhan = 1) don gin chi KA m6t bé khuéch dai ché d6 C. BS khuéch dai ché dé C thé hign b6 nhan tan don gidn nhdt, vige thiét ké mét bé khuéch dai ché 46 C sé dure xét t6i 6 phan tigp theo. Dedinng baw they hinn mit Y(t) = Ao snot Hinh 2.22. Dang sing ra ctia mot 66 khuéch dai loai C saw ki dtaye kich thich bing mét sung dom, leu} dang song sin va swe suy gid theo hian mit cua dieting bas 2.5.1 BO khuéch dai ché do C Trong b} khuéch dai loai C, dong dign trong phan tir tich cue chi dan trong mét khoang, thai gian nho hon x radian so véi dang song tin higu ra boi vay dang dong dign chiy qua phin tir tich eye 16 ring li khOng phai dang sin. Trong b§ khuéch dai loai A hodc B sé cho tuong tng 6 dau ra mot tin higu khong phai fa sin, Tuy nhién, b§ khudch dai logi C tai cure gop lai bao pom mét mach LC mac song song dé diéy hudmg theo tn sé tin higu vao. Mach diéu huang (ddi khi duge goi la mach dao dong) 6 irs khang rit cao 6 cyte gép cila transistor tai tin sé céng huéng va do dé dat duge hé sé khuéch dai rdt lon & tan s6 nay. DSi véi cde tn 36 khac, nh céc hai cuia tan sé dau vao sé bj suy gidm. Béi vay, tin higu ra c6 dang rat gidng vai dang sin. 39 Bi voi bo khuéch dai loai C tong thu té, cue dc cia transistor durge gitt mot mirc p ma transistor Iu6n & trang thai khoa. Tin higu vao lam cho transistor chuyén sang ché 46 din tai cdc dink duong cia né va tao ra dong dign da Lon chay qua cudn cam dé tich luy nang Luyng bing phan nang luong tigu tan do dign tré R, va céc thanh phan khae cia mach, Khi tin higu vao giam tdi mt mite ngudng cua transistor, nd sé chuyén sang ché 46 khod va mach cong huéng, LC dao déng ur do véi mét dang song hinh sin tai tan s6 céng huéng cla n6. Vi cd sy tiéu hao trong mach, nén dang séng cé dang hinh sin tat din nhw trén hinh 2.22. ¥ ela. wt wt ot 98 Hinh 2.23. Dién dp cue gdp (x), dign dp cuc xdc (vp) va dang dign cue gép (i,) cita 86 khuéch dai loai C. Luu % rang dién dp cue gc khong nhdt thiét phai la dang sin cling cho dign dp cyc gop dang sin. Dang song cia dign dp cue gép, dign dp ete gée va ding dign cure phat durge vé teén hinh 2.23 Cha ¥ rang gid tri tinh cia dang sng dign 4p li Ve. con bién dd eye dai cia né lé 2V ce Higu suat cia cia b6 bién déi cho bai cng thie 17 = (céng sudi ra ACH{céng suit vao DC) MOt b6 Kkhuéch dai loai C cé thé dat doe higu sudt bién déi cao, thong thudng vac khoang 85%, vi déng DC chay trong mét phan phé cia chu ky va né chi xudt hign khi dién ap cure gop c6 gid tri nhd nhat, Boi vay cong suat tn hao trén transistor a nhé nhat. 2.5.2 Bién ddi b§ khuéch dai ché dé C thanh b6 nan tin Dé bién mot bé khuéch dai lao C thanh b nhan tan vi hé s6 ohan biing 2, thi L va C cua mach dao déng phai duge lua chon dé céng hudng tai 2w9 khi tin 96 tin higu ra 1d @). DE he 40 théng hoat déng tot thi yéu edu hé s6 Q ca mach phai di lon dé hign tugng tit din & cudi chu ky thir hai fa khéng dang ké, Véi cac hé sé nhdn cao hon cing o6 thé thye hign duge nhung ding nghia voi hign twong tit dan tang lén, Hinh 2.24 minh hoa cae dang séng cia dong dign va dign dp ra cia bo nhan tan voi hé s6 nhn bang 2, chi ¥ higu ting tat dan bién dé ca dién ap ra. Dién dp du ra Ding dign din view t Hinh 2.24. Dang dign dp ra ciic 6 nhan tan ba tan vas dong din diéu khién cata nb. Su suy gidm diez phéng dai lén dé chi rd nh ineang ctia hé 96 Q thdp. ‘Vi dy 2.5.1 (BQ nhan tin): Mét b6 nhan tin vai h¢ s6 nhan bing 2 duoc didu khién bot m@t dong dign diu vao ma dang séng cia né duge cho didi dang nira sin voi gid ti dinh ki 200HA tai tan 36 2/n MHz. Dong vio din trong mét chu ky tong img voi 5° eda mét chu ky dang song ra va trd khang vao trung binh trén toan bé hé thdng Ia dign tra 750 ©. Nhiting 6 ligw cung cdp che mach ign nhu sau: (1) Tai b9 aban = dign tro $0 (2) Tis6 cde cudn day cia bién Ap = 15:1 @) Hé sé ghép bién dp, k= 1 (4) Dién ap ngudn cung cap = 15 V (5) Hé sé khuéch dai dong cta transistor = 100 (6) Hé 36 Q cita cudn so cap bién ap = 50 (nhd ahat) Cn phai tinh cdc théng sé sau: (a) Gia trj cam khang cudn so cép {b) Gia tri tu diéu huréng 4) (c) Tro khang tai cye gop tai tan 36 ra, (d) Cong sudt ac tigu thy trén tai {c) Hé sd khuéch dai céng suat ciia bd nhan Vaio Hinh 2.25. Mach dién nhén tan. +390¥ +18 4 ve -fe-- Me fees begeeee $°- 10.9nsec 2 AST PSCC ame 200 4A Hinh 2.26. Ldy vi du dang sing ctia dong dién euc gdp va cue géc ctia b6 nhan tin. M6t 66 nhan tan thyc chat fa mot bd khuéch dai logi C ma ddu vao ciia né duoc diéu khien bing mét tin sé 1 hai bac ba cia tin sé ra. MOL mach dign trong img dude vé trén hinh 2.25, © Tin sé vao = 2pf= 10° rad/s = Tin sé ra = 810° radés. 42 Dang song ciia ding dign vao va dign ap ra duge vé trén hinh 2.26. Khi tai durge qui sang mach so cap ciia cue gép nhu duge vé & hinh 2.27 vai dign tro tuong duong c6 gid tr} n°R,, (ISPx50 = 11,25 kQ. [ * 4, Hinh 2.27. BO nhén tin voi tai bién dp dieoe chuyén than tai sor edp. (a) Gia thiét ring mach c6ng hudng khéng tan hao, ta cé thé cho thanh phn t6n hao trong eudn cam la n’R, va duge xac dinh bang mach tuong dong RL mae néi tiép (xem hinh 2.28) Cong thite tré khang: Jal,R, . a= R + 2.5.1 R, jal, Rot jol, (2.5.1) Bang nhdt hai vé va can bing phan thyc va phan do ta c6 FER, aos (2.5.2) aE, va (25.3) Hinh 2.28. Chuyén tit mach RL mde song song sang mach RL mde néi tiép. 43 44 Hé sé tai ciia mach cOng hudng c6 gid tei nhé nhat la 50, do 40 Q,=s0- 2s Ay oR, = (2.54) ER, ol, wl, cam khang so cap 1a 1, ER, 25H og au 255) "30H $0x8x 10 (b) Véi mach cOng hudmg tai tin sé c6ng hung 2.56) va I so ssspr ar oh, (c) Vi mach e8ng hudng LC mic song song hé mach tai tin sé c6ng huéng. Do dé tai biét durge tai cue gop 1 WR, = 11,25 kQ. (d) Dong dign cue géc va cue g6p 06 quan hé véi nhau theo céng thite Bis = 20 mA din (2.5.8) Dong dign trong cuén thir cp = n x 20mA dinh trén tai cé thé 1a trung binh cba mét chu ky tin higu vao (hai chu ky tin higu ra) va cng suat ra tinh ditge trén co sé d6, Dang song ding dign cue gop duge vé trén hinh 2.29, ‘Céng suat tire thai trong mach dign cue gdp ti = (1% 2010? xsin OY R, (25.9) con céng sudt trung binh la [eR,40 (2.5.10) z ‘Téng nang lugng tich luy 6 mach eGng hiréng trong n radian (10,9 ns) eta dang dign vao la W=(10,9n5) «> fi, do 5.11) wy oF t “Le 10.9080 | 1.57 usec Hinh 2.29. Hinh minh hog qua trinh bién déi bao gém tinh todn cong sudt ra cia bé nhan tan, Phan nang lgng tiéu thu trong mét khodng théi gian wong img voi 4x radian (tuong, duong voi 720° ho§e 1,57 ys vé thai gian) cita dang song tin higu ra (hai chu ky) khi hé thing 6 trang thai can bang, do dé 10,910) vs Py =x — fi? R, dO =33,75mW 2.5.12 8 1,57x10 i “ ” f » (e) Cong suat vao la P, =— [i,R,d0=15uW (2.5.13) Ro (A) Hé sé khuéch dai céng suat la G= 10log,, 2 (2.5.14) 2.6 BO DIEU CHE © phan 2 tae co ban ctia diéu ché va diéu . cde nguyen bién da duge dé cap. Vé co ban, diéu chi la mét_phuong thie ghép kénh, né cung cép mot kenh chung dé cé thé tru dong théi nhiéu ban tin ma khéng gay nhigu cho nhau. Déi V6i phuong phap digu bign, bin tin (tiéng ndi, ma ho&c am nhac’ . . in (tieng n 8 dm Mhae) inh 2.30. Siedung tinh phi tyén ctia dion dé thee hién diéu ché bién do. Mach dign duge diéu Inving ti 0. cao véi bing thing dui dé chon sng mang va cdc dai bién (song mang). Trong phin nay, con suy gid tat cd cdc tin hiéu tap duge str dung dé digu khién bién ciia tin higu sin 4s mnét s6 mach dign duge si dung dé didu ché bién d6 sé durge trinh bay bit dau tir cdc phuong tinh thiét ké don gian nhat. 2.6.1 BO didu ché theo Iuat binh phuong. ‘Vir phuong trinh (2.2.5) nhiin thay ring dong dign diéu ché gdm 2 thanh phan: () Asinot 2) K.A snag sinwet Nhang got trén ndi lén rang mach dign yéu cdu cho vige diéu ché bién dé phai tao ra tich etia song mang, véi tan sé tin higu diéu ché va thém vao dé la mét ti [é tin hiéu séng mang thick hop. Phép nhan o6 thé duvge thye hign gan ding bing mot phan ws phi tuyén nhur Diot, va thém vie 46 6 tiép. Do diot c6 dic tuyén Von — Ampe gan gidng vii quan hé ham bac hai, nén né duge sir dung trong b digu ché luét binh phurong. BS digu ché d6i khi duoc goi 1 “bd didu ché dior”. 1s vige néi hai nguén Xet mach dign vé o hinh 2.30. Cho v, =V, cosa,t 2.6.1) va v, = Feose,t (2.6.2) va gia thigt sau: (1) Mach lam n sé cng hudng, do 46 (2.63) (2) Dang qua diot duge cho bai (2.6.4) Khi hai nguon di Ap duge mac ndi v= V.coso.t +¥, coset Thé phurong trinh (2.6.5) vao (2.6.4) duge feat coset + aF, cosa + a,¥; cos’ o,f +2a,V¥, cosa,tcosa,t+ aVcos'a,t +... (2.6.6) 46 ‘Thé (2.6.7) vao phurong trinh (2.6.6) duge a, faa¥,cosas + aV, cosas + © (14 cosa.) + ah ¥ coset cosa + (1+ coset (2.68) Mach dao déng LC duge digu hudng tdi w, va hoat déng nhu mOt b6 Ie théng dai, khi @, >> «@, cac tin hiéu tin sé cw, 2c, va 20, sé bi loc bS, con lai AV, cosa,t + 2a¥,V,cose,teoset (2.6.9) khi tai R,, phan xa sang cudn so cap, khi do dign ap chay qua cudn so cdp cho boi : 2a. v, =a7FR,V,| 1+" cosea,t |eosey. (2.6.10) 4, Day 14 mat song dién ap didu bién, trong dé hé sé diéu ché la 261) va Azare RF, (2.6.12) Boi vay v= A(1+ koose,1)eoseat. (2.6.13) Hinh 2.31. So dé mach dién ctia bé khuéch dai AM true tiép. Chi ji rang, trong kiéu diéu ché nay yéu cau nguén dm thanh dé diéu ché cb mite cao, 47 2.6.2 BG khuéch dai didu bién trie tiép Xet mot khuéch dai trong dé mét tin higu tan sé a, duge cho & [3, 6]. Néu nguén mot chiéu cung c4p cho bd khuéch dai bién thién theo mét ham khac véi tin higu tan sé @,, voi ©, >> @,, thi bién d9 dign dp ra cha bd khuéch dai cao khi ngudn dién 4p diéu ché cao va thdp. khi nguén diéu ché thdp. Mach dign co ban ding dé diéu ché dyra tren nguyén thc nay diroe ve trén hint 2.31 Mach dién minh hoa mOt b6 khuéch dai loai C véi ngudén cung cdp duge mac qua cudn thir cap cua mét bién dp. Digm A duge ndi dat bai mot ty dién ma tri sé ciia né duge chon sao cho, ngan mach tai tan sd ., diém A la dign thé dat diéu nay c6 thé duge ap dyng bat ky bd khuéch dai nao, Gia thiét ri 4 bién Ap TI eG U1 18 1:1, v, la dign dp dura vao cudn so cap, dign Ap v.88 duro nang Ién do mée néi tiép voi nguén cung edp mét chigu Vic, do 46: (2.6.14) Cho vy, =V, coset (2.6.15) va v= cosat (2.6.16) Do dé yy, V+ meas.) (2.6.17) voim = VV... Khi dién ap ra ti 1é vai dign ap vao va dign ap ngudn cung cap: ¥, = ky, ¥, cosa, (2.6.18) voi k la hang sb 9) = VY (1+ meosa!) cose, (2.6.19) Day la dign ap diéu bién, 13 rang Cz phai hé mach tai tin sd w, bai vi thie t6 ngudn cung cap mét chiéu V.., ngan mach déi voi dng AC. Hai diéu kign bit bude déi voi Cy la ngan mach @ tin sé @, va ho mgch & tan sd o,, hai diéu kign nay rét dé chp nban bdi vi, thong thudng W. >> as. nd phai 2.6.3 BG nhan tong ty clu phiong bén trang th: Mét tin higu diu bién ¢6 thé duge tao ra bang cach cOng tin higu séng mang véi tich cita digu ché (4m thanh) va song mang. Bai vay: Acosea,t + kA cosas x coset 2.6.20) 48 Co mgt sé ky thuat c6 thé duge sir dung dé thuc hign vige nay, Mot trong cée phuomg phap hay ding 1 phong phap 46 hé din bién ddi [7]. Dong ra cia bé khuéch dai transistor eye phat chung phu thudc vao dign Ap tin higu vao tai tiép gidp BE va dO én cia ta khang eve phat c6 thé duge diéu khién bing cach bién ddi dong dign eye phat. Do dé dong dign cue gop ti | vai tich cila tin higu vao va ding dign oye phat. Xem mach dign hinh 2.32, Gia thidt ring dong cyc gép xdp xi bing dong cue phat, khi V, ting thea chiéu duong, dong J; ng sang phan dong J; khi ding ting cita transistor Q, va Q; duge ¢é dinh bai nguén dong Iy wang, 7. Cho 2.621) do 46 f=(-br (2.6.22) voi k la hé sé khuéch dai dong va 1 > k>0 Hinh 2.32. Cap transistor duge sic dung nh m6t phan tic hd dén bién déi trong bG mbdn trong tu. Ré rang, ngudn dong fy tuéng, /, phai gdm hai thanh phn: mét thanh phan didu ché (phan cue) va mét thanh phan AC (tin higu): I= Iy+Tcosat (2.6.23) A =KU,, +1, cos!) (2.6.24) 49 Tuong ty, voi ngudn ap V; , khi né bién thién theo dang sin, ciing ¢é hai thanh phan: m@t thanh phdn DC (phfin cue) va mét thanh phin AC (tin higu) k=V,,+¥, cosa, Dong dign ra ta Lema + mV g1,c0so.t +m 1,,cosos +m,L¥,coset00sert) vai cée gia trj m la bing sd, Dé chuyén /; thanh mét song diéu bign thi bigu thie mi, +mL,¥, cosas sé phai due khir khai phurong trinh (2.6.26) dé co 1, = All + Boose, cos @,t vi Aaml ly va pe mh, mPa transistor hoan toan giéng nhau, (2.6.25) (2.6.26) (2.6.27) 28) (2.6.29) (2.6.30) bing cach str dung khai niém “edn bing”, d6 1, bing cach sao chép_mach dign va ndi ching lai nhur vé & hinh 2.33 Hinh 2,33, Hinh vé két ndi ctia m6t edp transistor, ding dé loai b6 cde tin hiéu khéng mong mudn bang ctich sit dung khdi niém “can bing”. Diéu nay hoan toda 6 thé thyec hign duegc khi mach dién cteoc tich hep trén mot chip dom bei vt tich hop mach dién tao ra swe phéi hyp gitta cdc transistor. 50 Cini ¥ rang ngudn dong ly wing 7 6 dong de bang v6i thinh phan de ctia dong dign 7 Mot sur bién Adi the té eta mach nay cing voi vie sp xép phan cue, sir bd nhigt va mot sé chite nang khac duge vé trén hinh 2.34 va né duge sin xudt béi tp don ban din Motorola, dure biét dén voi san pham “MC/595 - BG nhdin cdu pincong bén trang thaé”. ¥_¥ KoA Hinh 2.34. So dé mach dién ctia b¢ nhdn edu phiamg dn trang thdi (MCI595) duoc san xudt boi dp dodn bén dain Motorota, 1983, 2.7 BO KHUECH DAI AM TAN Co hai loai b6 khuéch dai duge str dung dé kbuéch dai tin higu ra cia micro t6i mét mie tin higu yéu cau cho bé diéu ché a6 14 bé khuéch dai logi A va loai B. Ca hai loai bé khuéch dai déu la “tuyén tinh” trong dé tin higu ra thirdng 14 ban sao chinh xae etta tin higu vao. Chi khac la b6 khuéch dai loai A cho dong dign chay trong phan ttr tich cuc lién tue, va ndi chung no chi cho eéng svat ra va suat bién ddi rat khiém tén. No thudng duoc sir dung adi vei cae tin BG khuéch dai loai B cé dang dign chay trong phan tr tich cyc chi trong nia chu ky. Do dic diém nay ma bo khuéch dai Inai nay od 43 méo khéng thé chip nhan duge, boi vay hai phan tit tich ove phai duge sir dung bing m6 hinh “ddy kéo”. Uu diém ciia bd khuéeh dai nay 1a nd cho mie céng suat ra Ién hon so vdi b6 khuéch dai loai A va higu sudt bién déi cing cao hon, B6 khuéch dai am tan sir dung trong may phat duge xe dinh béi diu ra ngudn tin hide (micro) va mite tin higu yéu cau & du vao b} diéu ché. N6 co thé la sy két hop cia ca hai logi kigu bd khugch dai, do la, mot b§ khuéch dai gdm ca ché do A va B.Hai loai mach khuéch dai sé duge thao ludn chi tidt 6 ede muc tidp theo. 51 a Chit tg Voce Hinh 2.35. Hinh minh hoa die tuyén cita m§t transistor tiép gidp ting cue voi ding ewe gép (le) dee vé dea vao di¢n dp tidp gidp C-B (V..) vai cde gid ef dong cue géc (is) thay adi Hinh 2.36. BG khuéch dai cye phat chung vdi tdi Re. 2.7.1 Cae dic tuyén cita link kign co ban Hinh 2.35 minh hoa dae tuyén otia mét transistor tiép gidp hrong cue (BIT) 6 ché d6 cue phat chung. No duge sir dung lim co 86 dé thiét ké va c6 thé duge img dung vai syr thay déi mét vai linh kign khac va c&e ché dé khac. Mot dicu hién nhién dé 18 cdc dic tuyén Veg — Ic durge didu khién bai dong cue gc, Ia, cung cdp cho transistor. Khi mét transistor duge néi nhw trén Hinh 2.36 va gid tri cia Tp durge gidm lam cho dong dign eye g6p Ie gidm do dé dign Ap roi trén dign tro Re nhé nhat khi fe = 0, Ver= Vees Binh thudng transistor 6 “ché d6 khoa”, trai lai, néu Ip tang, dong dién eye gép Leeing tang theo do dé s& e6 dign dp roi trén dign tr Re, cho tdi khi Vox = 0 Va Vee = Vee, transistor due goi la 6 “trang thai bao hoa”. Dong dign cue gop khéng con phy thude vao su didu khién cua dong eye géc nhumg duge xc dinh boi gid tri ciia dign tre Re. Trong thyc 16, gid tri ella Vee gan nhu khong bing 0 va, hau hét cc linh kign roi, Veg 06 gia tri khoang 0,5V $2 Dong song dang dign cite gap Dang song dign dp i i. cue gép Hinh 2.37. Hoat ding ciia b6 khuéch dai duge mink hoa tren ede ddc tuyén Ie~ Fey bang dusting tai voi dang dign dp va ding dign ueong img. Ap dung KVL cho ding euc gop: Bo Vag Bog +1, (2.7.1) hoje 1 G Re (i) (2.7.2) Khi phurong trinh (2.7.3) duge vé trén dic tuyén cia Tinh kign @ hinh 2.37 nd sé cho mot duong thing cé 3 déc bing (—1/Rc) va cit truc y tai Vee/R va truc x tai Vee. During déc nay duoc goi 18 dutng tai va nd xac inh “hdmh vi” ca linh kign khi né duce néi v6i tai cwe g6p, Re, va ngudn cung cdp Vec. 2.7.2 BG khuéch dai ché 46 A Bai vi déng dign 6 66 khuéch dai ché dé A chay trong todn bo chu ky 27 ctia tin higu vao gc phan tich né phy thuge déng thai vao vie xde dinh cdc diéu kién AC ceding nhur la DC cia mach dign, 2.7.2.1 BG khuéch dat ché d6 A duge phan cue bing dong cuc géc khing déi Céc thinh phan cia durimg tai va dudng dic uyén biu dign gid tri dong cyte ge, fig thidt lap diém tinh hoge diém lam vige ctia transistor, Hinh 2.37 bigu dién dign ap va dong dién eye 53 g6p 06 thé duce Lim bién thién theo dang sin bing cach xép chdng mot ngudn dong co dang sin, ip, ten gid uj inh, Mach dién khuéch dai céin phai Iya chon dign tré eye gop Re, dign tro cuc gde Ry, ngudn cung cap Vee va viée mie ching nhu durge vé trén hinh 2.38. Hinh 2.38. B6 khuéch dai B chung voi diém lam vige tinh degre xdc dink bing Vay va Ry Vige thiét ké mt b§ khudéch dai 1A mét loat c4e Iya chon chinh xde cae gid tri linh kién edng voi sy diéu chinh chting néu can thiét, 48 thoa man chi tiéu ky thudt thiét ké. Do do viée thiét ké khdng phai la chi e6 mt phuong an duy nhét. Ky thuat tét nhat dé thiét ké duge cho béi vi dy thigt ké duéi day. Vi dy 2.7.1 BO khuéch dai ché 46 A sit dyng phuong phap phan eye ding cue géc eb dinh. Theo cde sé tigu cho & mach dign vé trén hinh 2.38. Dién ap cure gép, Vcc = 10V Dién dp ewe géc, Veg =3V H@ 36 khuéch dai dong cia transistor, B= 100 ign dp rai trén tiép gidp B-E, Vp = 0,7V (silicon) Dign dp vao = 0,5V (dinh - dinh) He s6 khuéch dai dign ap yéu cdu = 10 Tai bd khuéch dai, Ry = 10 kQ Lai gidi, Buéc tha nbat la x4c dinh diém tuong tmg voi Voc trén truc Vee ciia dic tuyén transistor. Dg dée cua duimg tai duge xée dinh bai gid tri ca Re va Re durge chon phy thude vao d6 lém ciia dong yéu cau cung céip cho tai bé khuéch dai. Voi dién 4p vao 0,5V dinh- dinh va hg sé khuéch dai dién ap bing 10, dién 4p ra s® 1a SV dinh- dinh. Do 46 dong dién yéu cau cung cp cho tai s@ 18 0,5mA dinh - dinh, 8 dim bao cho transistor khéng e6 ede anh hueomg bat loi khi dong tai dat 0,5V dinh - dinh, ta phai chon déng eye gop ciia transistor 1én hon 10 lin dong tai yéu cau, do la, Io= SMA & trang thai tinh. 54 Bude tip theo la xae dinh gié tr] Re. Béi voi mét b6 khuéch dai dé cho tin higu ra lon nhat, can phai dat diém lam viée tinh eda né & mét vj tri ma dién Ap cue gop c6 thé dao dong theo cure durong bing voi oye am. Déi véi tin higu cye dai, transistor chuyén sang ché d6 bio hoa, va né sé edt tdt ca cde gia tri eye dai cha dién Ap cue gop. Theo dé cho diém yéu cdu trén truc Ic la 10mA. Ké duréng thang noi gitta hai diém Vec = 10V va Ic = 10 mA. tit do déc cba during tai cd Re = 1k. Buse tiép theo la chon gid tri R, a6 thiée lip gid tri I, trong tng sac cho tinh nim 6 gita dudng tai. Tir sor dd, dang oye adc yéu cdu lam vige 1, 21,18 =S0pA bé qua tro khang ctia diot tai tiép gidp B-E: Re= (Vea ~ Vara = (3,0 — 0,7'50x10° 2 = 46 kQ Tro khang diot duce cho bai cdng thite gan ding Ry= 26mV/(dong qua diot tinh bang A) = 26x107/50x10° 2 =5200 Ry duge coi nhur la bd qua so vai Ry. Digu ap cung cp phai duge diéu chinh dé sao cho dign ap tai déu vao cue gée cua transistor dat yéu cat con ty ghép Co duge chon sao cho khi imvige tai tin sé thép ohdt thi dung khang eda no Li rat nhé so voi tai Ry. BG khugch dai vita thiét ké e6 cée nhuge diém nhu sau: (1) Can hai ngudn ign ap DC (2) Tré khang vao rat nhé-do mét diot phan eye 3) Diém phan cye ciia né hoan toan due xdc dinh bai Vas, vi vay no rat nhay véi su thay déi coa nhiét do. (4) H@ sé khuéch dai dign ap nhay voi hg sé khuéch dai dang dién cia transistor. Hé sd khuéch dai dong ciia 2 transistor duge ché tao canh nhau trén cling mét vi mach 6 58 thé bién thién bai ba théng sé thay vi mét théng sd, béi vay can phai thiét ké cdc bé khuéeh dai sao cho ching khdng phu thude vao hé s6 khuéch dai dong ciia linh kién, 2.7.2.2 BO khuéch dai ché a6 A phan cye bing dign tré phan dp Mach dién b6 khudch dai c6 thé doe thay ddi nhur vé trén hinh 2,39. Cuc géc cia transistor gitt mot dign 4p duge xae dink béi cic dign teér Ry va Re. MOt dign tro Ry duge mie giiia cye phat va dat. Mye dich cia vige nay [a lam tang gap ddi to khang vao cia bd khuéch dai va xdc dinh lai hé sé khuéch dai dién ap bing ti s6 R/R,. Mach dign cia bG khuéch dai duge goi la “cue phat chung” méc dit oye phat cha nd Khong duge adi trye tiép vao dat. M6t b6 khuéch dai oye phat chung 6 cde die tuyén phy thude vio cae thing sb transistor, gid tr] tuyét di we yop va cde tham sé khée mhu nhiét 46 ma transistor lim vige. Nhimg nhuge diém nay 8 durge dign tre R, khie phyc. Nhu truse day, cdc bude thidt ké cing duge minh hoa bing vi du 2.7.7. tev Hinh 2.39. BG khuéch dai "E chung” phan cuc bang dién tro phan ap. Ste dung dign ir R, dé tang iro khang vao via gidm 161 thiéu sue pha thude ctia h¢ sd Khuéch dai vito cde thing s6 ctta transistor, Vi dy 2.7.2. BO khuéch dai ché d@ A sir dung phuong phap phan eye biing dign tréx phin ap Dign ap ngudn cung cép DC, Vec = 10V Hg sé khuéch dai dong eda transistor, 8 = 100 Dién Ap roi wén tiép gidp B-E, Vye = 0,7V (silicon) Dign dp vao = 0,SV (dinh-dinh) Hé sé khuéch dai dién ap yéu cau = 10 ‘Tré khang tai b6 khugch dai = 10 kO. 56 Loi gidi. Dé dat transistor 6 ché d9 din, dign 4p gitta cue gée va cyte phal ciia nd phai duge gitt 6 mite 0,7. Tai digm trong, chu ky ma transistor hu bj Khod tai dinh im (0,5V dinh) cia dign 4p vao, Do d6 dign ap eye gic tinh 14 (0,7 + 0,5 dinh) = 1,2 V. Cae bude dé chon dong cue gop tinh gidng nhu da duce tam & vi dy 2.7.1 va cho gid wi fa SmA. Gia thiét rang hg s6 khudch dai ding cia transistor di Kin, khi dé I, xdp xi bing [,. Dudi cée diéu kjén tinh, eve phat duge gitt ¢ mite 0,5V va dong theo dign 15 Re !& SMA. Ry phai 5 gia tri bing 1002. Dién ap AC tai cyte géc cita transistor (0,5V dinh) giéng voi dign ap tai cyte phat chi khac 1a n6 bi dich di 0.7 V DC. Khi hé sé khuéch dai dign 4p cia bo khuéch dai bang 10, thi tin higu AC & cute gop phai én hon 10 kin so vai tin higu & cue phat, Nén nho ring ding dign cuc phat va cue gop xp xi bang nhau, theo do dign tré cue gap R phai bing 10 * Ro= 1kQ. Dang cue ude yéu cau dé duy tri dong eye gop bing § mA duge eho boi mai quan hé: Dién dp V4 Hinh 2.40. Cac dang dién dp tai cue phit cue géc ve cue gép cua b6 Khuéch dai E chung cimg vii dién dp phn eve, Dang | n duge qua hai dién to R, va Ry mac ndi tiép cing xac dinh dign dp tai cue géc. Dé gid dién ap cue ede khéng déi khi thay fy sé lam bi B, vi vay dong qua cac dign tr phan 4p phai bing khodng 10 « [,, ttre [i bing 500 LA. Dién ap dit vio cdc din tre phan ap bang 10 V bai vay (R,+R,) = 20 kQ. Khi dd dign p cuc gde phai bang 1.2 V, theo dé Ry = 17,6 kQ va Ry = 2,4 kD. 37 Dang dign dp tai eye phat, cye ede va eye gép duce vé trén hinh 2.40. Luu ¥ ring bat ky mat sy ting bién d6 tin higu yao nao cfing cé thé lam cit tin bigu ra ¢ ca hai ché dé khoa va bao. hoa Tin hiéu vao durge ghép vi bé khuéch dai bang mét ty C, dau ra durge ghép voi tai bang tu Co. Gia tri cia C, va Cy durge chon sao cho khi lam vige tai tan sé thdp nhét dung khang coa 16 phai nhé han 10% so voi teat khang tai mae vao nd. Cac uu did ciia bo khuéch dai nay so vei 66 khugch dai d& trinb bay & vi du 2.7.1 nhu sau: (1) Chi edn sir dung mét ngudn cung cdp DC (2) ‘Tro khang vao cho bai t6 hop song song cia Ri, Ry va BR, ¢6 pid tri 1,74 kO (3) Diém phan eye cia né duge xic dink bang ti s6 cua dign tr R, va Ra. gid tri nay hoan toan khéng phu thude vao nhiét 46. (4) Hé sG khuéch dai dign Ap cia bd khuéch dai duge xac dinh bing ti sé RJR, va nd khong phai la ham cua hé sé khuéch dai dong dign hay bat cir théng sé nao cha transistor. 2.7.3 B6 khuéch dai ché do B 2.7.3.1 BO khuéch dai bit déi xteng, Mach dign co ban cia mat bo khuéch dai bd ddi atny duge. vé trén hink 2.41. Dé cho don gidn khong vé cde mach phan cuc, Can dat ra cae gia thiét sau: (1) Bign d6 dign ap vao phai lan hon Vpr.Gid thiét nay dam bao cho méo chuyén dén la nhé nl (2) Cée transistor Q, va Q, bit nhau chinh xac. Bidu kign nay (khdng boan ton cn thidt khi ta sit dung mach tai eye phat) dam bio duy tri duge ché dé d6i xing, (3) Ngudn dign dp cung cap, Veer Va Ve, bing nhau. Khi dign ap vao 6 cure tinh duong, tiép gidp B-E cia Q, dirge phan cye thudn va dang i.) duge ve Ghinh trén, Tiép gidp B-E caa @ duoc phin cue nguae va Qs bi khod. Dac bit, mack dign hogt dng nhu 1 mot mach tai eye phat, Khi dign 4p vao ed eye tinh am, Qy dau ingt dong dign iz 6 chiéu hu duge vé 6 hinh trén.Q, bi khoa.Néu dong iy va ip biing nhau, dign dp chay qua dign tri tai Ry, sé 6 dang sin, Neuyén ly hoat dong cla mach dién, cing cdc tham s6 dic tuyén cia linh kign va during tai cé thé xem trén hinh’2.42, Cha y ring true y cita transistor PNP, Qs, 44 durge dich di dé dig Mot wu diém [én la sye don gidn ciia so dé mach dig 58 Veo khép voi Vee. Hinh 2.41. BG khuéch dai bit déi ving ché dé B co ban. Luu $rdng mach din thec té, hai cw Phat cia transistor (NPN va PNP) ndi chung vao mot dién tro tai. Céng sudt ra AC 1a. (2.7.3) Dong dign chay trong méi transistor ed dang néa sin véi gid tri trung binh cia nd (tuong duong L . ‘ : DC) lb ~. Khi d6 dong dign nay chéng lai mot dign thé khac Vee, cOng sudt vao DC la: a (2.7.4) Hiéu sude bién déi la m1 AC power/DC power = a/4 = 78,5 % (2.7.5) Bé khuéch dai d6i xing bi cl 46 B 06 nhiing nhuge diém sau; (1) can hai ngudn cung cép DC bing han (2) ep transistor phite hop khé ché tao, dite bist la voi céng sudt lon (3) Mach od hé sé khuéch dai dign ap bing 0 khi ca hai cyre phat ciing duge néi voi mot thi chung. 59 BE khée phuc cde nhurge diém trén, ngudi ta sir dung bd khuéch dai ché do B ghép bién ap. Dung sing ding dieu ele gp t i \ \ t \ i 1 Drag sing dign dp eve gap Hinh 2.42. Hinh minh hoa cde die tuyén phite hop cia cap transistor bi ai xing cing voi ducing tai, dién dp cure gop va déng dién. Dieong lién nét la cita Q,, dhrting ditt nét le ctia Or 2.7.3.2 BO khuéch dai ché dé B ghép bién dp. AS Hinh 2.43. So dé mach dign ctia bé kiuéch dai ché a6 B ghép bién dp. Dang dong dién va dién dp tai mat sé diém duce vé trén hinh, Duéng lién nét la ciia Q,, dong ditt nét la ctia Q>, 60 BO khuéch dai ché dé B ghép bién 4p sit dung hai bién 4p Lay ra & dim gitta, nhu duoc vé & hinh 2.43. Chi can gid thiét 1a hai transistor thich img. Khi chting déu 1A NPN (hoae PNP) thi diéu nay ndi chung khong thinh van dé, Khi dign ap vao c6 eye tinh duong, hai din ap vy, va Veo xuat hign trén cudn thir cdp eda bién Ap vao nhu trén inh vé. Dién Ap vy phan exe thudn cho transistor Q, lam transistor nay thong con vig phan cue nguec cho Q2 kim cho transistor nay Khoa. Dang i, chay trong Q; va mét nia cla cud so cap bién dp ra cé dang ntta sin, Do dé din Ap tao ra 6 cuén thir cép cha bién ap ra c6 dang nita sin nhw trén hinh ve. toy Duitug cong 16 hae igi ete géip ' (mA) Ding dign (may Hinh 2.44. Cac dic tuyén ca transistor dai duge 1) teéng hod va dieing cong tidu thu cong sudt cure gop lon nhdt dieae ve ching lén no. t {mA} x0 100 Vg (voto) 10 20 Hinh 2.45. Dé dan gidn, dieing phi tuyén cia diot tip giép B-E duege vé thanh dheing tuyén tinh, Khi dign ap vao c6 eye tinh Am, vj. phén cue nguree cho Q, lam dén nay khoa cdn vig lam cho Qz thong. Déng ice chay trong Qz vi nia c6n lai cla cuGn so cdp bién ap ra c6 dang nifa sin nhung theo chiéu ngugc lai so véi i. Do dé dign ap tao ra & cudn thit cdp cia bién ap ra c6 61 dang ntta 4m ca hinh sin. Két qua dong dign tai i, cé dang hinh sin hoan hao. Luu ¥ rang tai diém bat ky & mot thai diém chi cd mot nia cudn so cap ciia bién Ap ra la duge ghép voi cudn thir cap, Cac bién dp kha céng kénh, nang vi c6 dai thong giéi han bdi vay cde thiét ké déi vei b@ khuéch dai ché dé B ghép bign dp it duge sir dung. A, -40 Hinh 2.46. B6 kiuéch dei ché dg B trong vi du 2.7.3 Vi dy 2.7.3 BG khuéch dai ché 46 B. Cac dic tuyén ra cia mét transistor duge ly tudng hoa stt dyng trong mét bé khuéch dai day kéo ché 46 B duge cho & hinh 2.44. Cac théng 86 cho bai: (1) Dign ap cung cp Vee = SOV (2) Tr khang tai bG khuéch dai = 82 (3) Cae dic tuyén dict tai trén hinh 2.45. gidp B-E 6 thé duge ly xi bang mOt duéng thing nur Tinh cde thong s6 sau: (a) Tis6 bién ap ra, {b) higu suat bién déi, (©) cong sudt vao, (d) cdng suat ra, (e) hg sé khuéch dai cong suat tinh bing dB. Léi gidi: Dac tuyén cuc gdp la mot hinh hypebol vuéng goc duoc vé trén né dé bidu digs kha nang tiéu thy Ién nhat cia thiét bj. Dutng tai do dé cd thé tién quan t6i quy tich ca dudng tiéu thy cuc dai nhung cé thé ching khéng giao nhau. Trong trudng hop khéng cé yéu cau yi dic bigt vé cong suat ra eye dai clia b6 khuéch dai, thi c6 thé coi nhu né cho cdng suat eye dai. Vay duing tai c6 thé duge vé qua Vox = SOV va tiép tuyén voi dudng cong tigu thu cuc dai. Qua 46 nhan duge gid tj dign tro tai cue gop biéu kién bing 250 0. 62 MOt mach dién tuong ing voi bs khuéch dai ché 46 B duge vé trén hinh 2.46. 6 mét diém bat ky tai mbt thai diém chi cé mét niza cudn so cdp bién ap lién hé vei cudn tha cdp. Ti 36 bién ap a:1 Ta cua méi lidn he ndy chit khéng phai cho toan bs cudn so cdp bién 4p, ma thye ra nd li 22:1. Tai “nin ti” cure gép eda transistor phai bing 250 © nhung diy 1a sy phan anh cua tai R, duroe bién déi qua bign 4p. Do dé: 250=a'R, =5,59 Cae dic tuyén cure gp eta transistor “phite hyp” va dutmg tdi ac, cling vési ding dién va dién ap cue gop tuamg img duge vé 6 hinh 2.47. Do dé nhan duge cae théng sé sau: (@) hg sé khuéch dai dong cita transistor xp xi bang $0 (b) dién ap ra= V,,/J2 V (higu dung) (c) dong dign ra = 7, /2_A (higu dungy (d) cong suat ra, Py = VI cos (véi = n radian): Po =—(50x0,2)/2 Dic tuyéin) dong dignt cute gip 4 geet Dée tyén dién dp ee gop Hinh 2.47. Dée tuyén cue gop cia transistor phire hop diege 19 uring hod clag vii dirimg tai, dang ding dign va dién ip cue gop. Ding nét lién ta cia Q,, checng nét ditt la cita Q, 63 Dau ain c6 thé bé qua, don gidn vi né chi biéu thj ring transistor sinh ra nguén, khéng tiéu thy nang lurong (e) Dong cue géc edn thiét dé cho dong cc gop eye dai i, = 4m. Sit dung bidu thie gan ding ly = Ip va da U i cla ly ~ Vey, durge f= 200 mA, B= 1.0K céng suat vao, P =(V.,i,)/2=0,002W hé sé khuéch dai céng sudt =10log,, 2, /P =33,9dB 2.8 BO KHUECH Dal CAO TAN si mue cong sudt yéu cdu dé dua tai anten 1a viée phai thyc hign khi ma cdc diém sau can phai duge quan tam Viéc Iya chon mét bé khuéch dai dé khuéch dai céng sudt tai dau ra cia b6 diéu cl (1) B6 khuéch dai phai tuyén tinh dé bao dam tinh trung thu ctia tin higu diéu ché. (2) Céng suat ra ciia bd khuéch dai cé thé thay ddi tir vai watt cho ti hang tram kilowatt (3) Can quan tam dén higu suat bién 4éi khi céng suat ra yéu cau Lon.Thanh phan ngudn de cung edp cho bé khuéch dai khong due chuyén thanh tin higu ac cd thé sir dung duoc ma né duoc tiéu thu & cde linh kién ctia b6 khuéch dai. Sy lp rap thich hop 44 Khir duge nhigt, Nhung diéu nay 06 thé lam tang thém sy phire tap va gid thanh van hanh may phat. (4) Tin higu e&n khuéch dai bao gdm séng mang va hai dai bién ching tao thanh mét tin higu bang hep. B¢ kiniéch dai dire thiét ké dé chi khuéch dai song mang va céc det bién, Thong thudng van chon b6 khuéch dai ché d6 B (trong thuc té 1a ché dd AB) voi tai cong hudng dé khuéch dai cdng suat cao tin. Ché 46 B duge chon vi tinh chat tuyén tinh eda nd, cong 64 suat ra lin va higu suat bién dai cao, eon ti dng hudmg dé dam bao rang né 1a mét khuéch dai bang hep. Khi yéu céu céng suat ra nhé, 6 tang ra cba bd khuéch dai cé thé str dung transistor. Khi yéu ciu céng suat ra trén vai tram watt thi phai sir dung dén dign ta M6t mach dign thich hop déi vai b6 khuéch dai cdng snét cao tin duge vé trén hinh 2.48 Nguyén tic hoat dng cua né gidng nhur véi b6 khuéch dai am tin ché dé B da duge thio ludn & mye 2.7.3.2. Vi dy 2.8.1 BG khuéch dai cong hung ché d6 B. Ting cudi cia mot b6 khuéch dai céng suat cao tan ché dé B trong mt may phat tanh o6 mt mach eGng huémg trong dé C = 2500 pF, tin sé séng mang @_ = 5.10 rad/s va tin sé ché nam trong dai tan tir @,1 = 20 rad/s to toe = 10,10" rad/s. Cong suat duge ghép qua mét bién ap c6 ti s6 10:1 dé dura t6i anten o6 ter khang duge gia thiét la 250.0 Tinh cde gis tri sau: (a) Cam khang cia mach cong hudng, (b) H sé Q céa mach e6ng hung néu dinh eye dai cha hai bién nim trong khoang — 3dB ciia séng mang. (c)_ Tra khang eye dai iia cudn day trong mach cGng hudng cé thé biing bao nhigu voi diéu kign (b) ?. (d)_ Hé 86 Q cha rigng cudn cam bang bao nhiéu? ‘ e ofa, c ne) L cor ta e (o Hinh 2.49. (a) Mach céng hucng cure gop etic bg khuéch dai véi tai tro king duge chuyén thanh so cdp ctta bién dp. (b) Mach cue gdp khi thay thé hai thanh phn RL méc noi tiép bing sar di sang song. (c) Mach teong dheong, cue gdp khi hai thanh phan tris khang duoc két hop lai (a) @ =1KLC) = 142510250010") H = 1,6 mH 6S (b) vay 2. @,-@, Vi ©, Va @ [a hai tan sé tai - 4B Q= ($x 107/20%10°) = 25. (c) Cé hai nguén tén hao trong mach céng hudng ching gép phan tao nén hé sé Q tdi bang 25. D6 la: (1) tro khang anten (tré khang anten khong phai la tré khang vat ly cia anten; né ta mét dign tre tuong duong ma céng suat bire xa durge tiéu thy) ghép vao mach cOng huémg bang mot bién ap (n’R,.) (2) tré khang ciia cugn day, r. Mech tuong duong cia tai dugg ve lam ba bude & hinh 2.49(a-c), Bude a biéu dign trd khang phan xa mae song song voi tai cOng hudng con tee khang cuén day mac ndi tiép voi cugn day, Bude b la mach dign twong direng khi trd khang cudn day duoc bién déi thanh din tr R’ mac song song vai cam khang. Bude ¢ minh hoa mach dign tuong dong khi trd khéing mR, va. R duge két hop lai thanh R”. Bay gid, néu hai mach dign vé 5 hinh 2.50 [a twang duong thi 14 jol= fs (2.8.1) Thyc hign ti Ié hoa va cn bing phan thye va do: OER, Rok (282) LR. va Lae (2.83) OL, NOTH 24 , ‘ *, Hinh 2.50. Chuyén mach dign RyLy mie song song sang mach RL mac néi tiép neong dwong. 66 Hé 86 Q cho boi Vai Q>> 1. Ry >> oly, thi va tir mach tuong durong o, Do dé R =23el =20k0. Tro khang, R’ , c6 hai thanh phan nhu duge vé & bude b n°R,, mic song song véi R’ WR, = 10° x 250 = 254, Do ds 25K (5+R) Suy ra R= 100kQ Sir dung phuong trinh (2.8.1) voi Ry R’ 6 r= 640 (d)_ he 56.Q ctia riéng cudn cam la 2 BE Laas, . C8 (2.8.5) 28.7) (2.8.8) O.8.9) 2.9.10) (2.8.11) (2.8.12) (2.8.13) 67 ANTEN Anten co rat nbiéu hinh dang vat ly khae nhau, tt anten “roi” duge str dung cho xe hoi, 191 anten “Iai 16” ding cho tivi cho (i dia parabol viba sit dung trong théng tin vé tinh. Chi c mét sé loai anten thdng dung duge ding dé phuc vu cho cac tin higu quang ba. Anten 14 mot b> xtr Jy tin higu cudi cling & du ra may phat va dau tin 6 dau yao may thu. Anten ¢6 rat nhiéu hinh dang, kich thude va dd phite tap, phy thuge vao tan s6 lim viée va dé thi bite xa yéu cau. Thong tin v6 tuyén trong khong gian ty do hean toan 6 thé thyte hign due bei vi, khi mét dong dign xoay chidu chay tong mot vat din, thanh phan nang Ivong 15n hao dudi dang bite xa dign tir vao khéng gian ty do. Déi véi dang dign tan 56 thap, “tin Aao™ bite xa rat nh, nhung khi tan sé tang, tn hao vat ligu cé thé xudt hign. Di voi vige thiét ké mOt anten myc dich la dé xy dung mot cdu trac ma né sé lam téi da hoa nang long bite xa theo mot hudng hoge ton bp mét ving dia Ly. MOt vi dy thang thudng dé minh hoa mot anten bure xa ning lugng nhu thé nao doe cho boi mét vat thé ndi trén mat nude vao ngay lang gid. Dé phye vy cho muc dich cia viée mo nay ta gid thiét vat thé 14 mot trai bong. Néu ta cho mot ngudi treo trén mot chiée can truc & bén trén trai bong dé dim tir tir trai bong vao nude va thé no ra tir tir khi dé nding hrong sé thoat ra tir tir khi nd duge tha ra va tén hao rat it. Néu nguai dé ting tan sé dim va tha trai bong thi phan nang lng tan hao sé ting lén do viée tao ra sng tir trai bong. Tai diém bat ky trén be mat sé xdc dinh mét méi quan hé ti Ie nghich voi khoang cdch t6i trai bong, Mot diéu phai thira nhan 6 [a song trén mat nude 14 song mat (hai chigu) trai Iai s6ng tao ra bdi anten la ba chigu. Téc 49 truyén cna séng vo tuyén bang voi téc d6 anh sing (c = 3x10* m/s). Bude séng va tan so ed quan hé voi nhau cho béi: afee Qa. véi 214 bude séng tinh bing met va fla tin sé tinh bang Hz. Vector bite xa dign tir E va H vudng géc nhau va chi hudng truyén séng. Vide nghién citu chi tiét vé thiét ké anten vugt qua khuén khé cita cudn sach nay va déc gid quan tam cé thé tham khdo cée cudén sach phi hyp vai chi de nay. Do dé & day chi thao luan vé yéu té chat lugng. Hinh 2.51. (a) Mé hinh ding dign song ditng trén mot dieing truyén abi xing hé mach (b) M6 hink dong dién song dig khi ding truyén deere gdp lai tai diém e6 1 = 2/2 dé tao thainh mét luéng cue. 68 2.9.1. M6 hink bite xa cia mGt luéng eve cach ly Mot cach don gién dé hiéu 15 nguyén ly hoat dong cia mét luéng eye Jd bat dau tir mot durdng truyén ai ximg ho mach. Mot dung truyén nhur vay s€ cé mét phén bé dng dign song dting theo hudng nguge Jai boi vay sé bite xq tir cau tric sé [a dt nh. Hinh 2.51 (a) bigu dign during truyén va mé hinh séng ding, Gia thiét ring dudng kinh ca vat din ta vé cing nhd so VGi bude song cia tin higu duge truyén, Néu dudng truyén dutge bé gip sang bén phai nhu duge Ve Hinh 2.51(b), cau trite tric durge goi 1a mot ludmg eye va n6 66 phan bé dang dign nhw trén hinh vé. Khi dong dign theo huang nguge Iai la thank phan rat nhd, ching sé tac dong Hin nhau va do dé ludng cue 14 mot bd burc xa séng dién tir rat t6t. Néu gid thiét ring 22 = 2/2, khi dé lwong ewe duge goi lA mét Indmg eye nia séng, Trurdng cia wang cye nita séng dugc vé boi mét durdng tron tigp xuc vii true Iudng cue ta diém gitta. Trong khéng gian ba chiéu, 48 thi c6 dang nhur mét chiéc banh ran nhur vé trén hinh 2.52. Bay gid ta gia thiét ring J << 2/2: hrimg cue durge goi IA mét ludng eye ngdn va dd thi trudng cing cé dang chiée banh ran nhung bé doc hoi bj méo mot chat nhur thé 14 né bi nén theo chigu doe, Mat phang ied inn Hinh 2.53. Dé thi biéu dién luéng cue mia sing c6 thé diege thay thé bang mét anten don cree va mét mat phang dan dién (mat dét) niue thé néo. 69 2.9.2. Anten don cyc hay nira hrémg eye Cac phuong trinh mo ta “hénh vi? ciia lung cue cach ty duge str dung bing viée thay doi mét chat chung, Déi vai anten don eye hoge mira long eye bing cach gia thiét ring bé mat trai dit tai vi tri dat anten dan dign iy tang, Diéu ndy cho phép vige nghién ci anten don cue va Anh cia n6 trén mat dat nhur d6i voi mot ludng cue. Hinh 2.53 biéu dién mét anten don cue va anh cia né. Hinh minh hoa nay cua anten khong thye té bing cila lung cyte each ly. 2.9.3. D3 thi trong cia mgt anten dt thing img A thi trudng E duge phat ra boi mot anten dat thing dimg hoan toan giéng vsi anten don cue mae di mat dit khéng hoan toan din dign ly tuéng, Hinh 2.54 (a)-(e) ! chudi dé thi biéu dign a8 thi trrdng gin ding mong muén khi 46 cao anten dat thing dig thay di. Chil ¥ ring 46 cao dure do bing d6 dai birdc séng cia tin higu durge bite xa. Hinh 2.54, 70 ‘ fo) Hitsh 2.54. (a) B6 thi bite xa khi h xdp xi béing 2/10. (8) Dé thy bite xa khi h xdp xi bang AM. Chi» se kéo dai ra mot chitt cia dé thi doc thea mat ddt. (c) Dé thi bite xa bi méo nhiéu hon khi h tang fen xp xi 4/2. (a) Khi h gan bing 51/8, sing dt bi kéo dai hom nita séng tréi xudi hign, (e) vii h xdp xi héng 34/4, song trai tang ding ké trong khi song dat suy gic 2.10. PHAN LOAT BANG TAN VO TUYEN DIEU BIEN Céc tin sé v6 wyén diéu bién duge nhém lai thanh ba dai theo bude séng cia cde tin sé séng mang cua ching. Tan s6 song mang dirgc chon phu thuge vie pham vi khoang cach gitta dai phat thanh va thinh gia. 1. Séng dai (tin sé th4p). Tat cd vige truyén din ma tan s6 séng mang ofa ching nhd hon 400 kHz néi chong dige phan logi 14 séng dai. Tai tan sé 100 kHz, mét anten mot phan tur song s¢ cd chiéu cao 750 mét, Mét anten nhu vay dat ra mét van dé nhur la nguy eo dé do gid lin, va gay nguy hiém cho céc may bay tm thap. Do dé ede dai phat thanh song dai sir dung mét anten ngin kigu dign tir. Tat nhién né sé gidi han pham vi phi séng trong khoang vai chye km, boi vi déi véi anten ngdn chi cé song dat. 2.Séng trung. Cac tan sé séng mang ndm trong dai 300 kHz + 3 MHz duge coi la song trong. Dé cao ciia anten tro nén dé diéu chinh hon va kha nang sir dyng séng trai dd tang ey ly phat song 1a diéu thye té, N6i chung, séng trung durge sit dung cho phat thanh khu vue . Song ngin. Song ngén n6i chung id cdc tin sé ndm tong dai giita 3MHz va 30MHz. DG dai bude séng duge xét namgida 100 mét vA 1 mét. Cu trite anten ¢6 thé duge ché 71 tao dé cho cae dae tinh hudng tinh nhdt dinh. Hau hét nang long duge chuyén thanh song troi va tin higu e6 thé duge phan xa qua lai giita cde Isp khi quyén (lop khi ion hoa quanh trai dat) dé t6i durgc cdc may thu & mira vang tai dat. Mét van dé khé khan mac phai trong viéc truyén dan song ngdn, 46 14, tin higu truyén di bi suy yéu din theo théi gian. Hign tugng nay gay ra béi nhiéu tin higu tai nhiéu hudng cing dén may thu, R6 rang, néu hai tin higu cing toi may thu tai hai hudng khdc nhau trong khi pha cia ching sai khée nhaw 180° ching sé trigt tiéu ln nhau. Tang khi quyén d6i khi trai qua sy nhigu logn aghiém trong ma nguyén nhan chinh la do sy bite xa tir mat troi. Do ab vige truyén dan séng ngan tét nhat tA vao cdc gid ban dém. CAU HOON TAP 2.1 Mot nguén ap ly tréng c6 mét tin higu bao gdm mét séng mang dang sin ©6 tin sé IMHz bién 46 duoc diéu ché bing mét tin higu sin o6 tin s6 20 kHz vai do sdu diéu ché 100% va duge dua 16 mot mach cng hudng LC mac néi tiép. Ty dign co gia tri 100 pF va duoc gia thiét la khdng tén hao, Hé sé Q eda mach [a 100. Tinh cdc thong sé sau: (a) Gi tri dién cam yéu cdu dé dé tin hiéu, (b) BG sau diéu ché cua dang dién chay trong mach (c) Thao lun cac nguyén nhin lam thay d6i d6 sdu diéu ché & phiin (c), vai didu kign bat ky. 2.2 Trong mét may phat AM, khi séng mang khéng duge digu ché thi dong dign chay trong anten bang 7,5 A. Khi cung cdp mt tin higu digu ché dang sin thi dong dién ting lén 8,25 A. Tinh: (a) Dé sau diéu ché. (b) Dong ign chdy trong anten khi 46 sau didu ché bing 65%. 2.3 Mét mach dién héi tiép cd B = (8,0 + j4,0) x 107 duge mic vio mét bo khuéch dai va tao thanh mét mach dao déng dang sin. Tinh hé sé khuéch dai va di pha cia bd khuéch dai. Thiét ké mOt mach dign cé thé tao nén chite nang hai tiép va néu céch ndi né vao bé khuéch dai nur thé nao. Tan sé cila bd khuéch dai bing 100/2n kHz va gid thiét ring né 6 td Khang vao cao va tr khang ra thap. 2.4 Ching minh ring khi mt nguén cé emf bang E V va tré khang trong Z, = R, + jX, duge ndi vao tai c6 tro khang Z, + jX1, c6ng suat cuc dai dua dén tai khi. (a) R= Re (b) X= Xi. 2 Mt tai tro khang 1150 © duge mic vao cuén thir cdp cla mét bién 4p. Cim khang cia cudn day la 80 mH va hg sé Q bing 32. Cudn so e4p cia bién ap c6 ede dic tyén ly twang, vai né duge mic vao nguén dign 4p néi tiép qua mot tu dign C,. Tan s6 cha ngudn 4p li 20x10" Hz va trey khang trong bing 142 ©. Xde dinh gid tri tu C, va hd cam ctia hai cudn day dé cong sudt nhan durge 6 tai Ja lon nat. 2.5 Chdi quét cua mot chiét 4p durge di chuyén tuyén tinh lap di ip lai tai cde thai digm gitta 25% va 75 % twong img voi tin sé 6 Hz, Mét tin higu dign 4p V,, = 10coseas duge dua vio hai dau cia chiét ép. Phéc hoa dang dién ap qua chdi quét tong img véi mét trong cae du cia chiét Ap khi @,=2n60rad/s. Xudt phat tir mot bigu thite tang quat cho tdt ca céc tin sh hign tai va xac dinh bién dé cia thanh phan én nhat hign tai khée so vGi co, Hinh 2.55. 2.6 Mot ngudn tin higu dang sin c6 thé duge biéu dién duéi dang mot ngudn Ap ly tudng,cé bién dé dinh bang 1V mic néi tigp vei moe dign ro 600 2 Neudn dign nay duge ding dé diéu khién m@t b9 khuéch dai transistor dom ché dé A duge ghép t6i m6t dign tre tai 10.0 bing mat bién 4p. Vige thiét ké mét bd khudch dai duge cho bai mét ngudn dién 12V DC va yeu cau be khuéch dai cho cng sudt ra Ién nat. B oda transistor bing 100 va tan sé thap nhat quan tm bang 20 Hz, Dong de tai cure gép ciia transistor khong vugt qué 2 mA. Tinh hé sé khuéch dai céng suat theo dB, gid thiét ring OdB La trang thai khi ngudn duge ndi trure tigp vao tai, 2.7 Chimg minh ring mt b3 khuéch dai c6 hé sé khuéch dai dién 4p la A va hé sé hai tiép bang B sé dao dong khi |BA| = 1, Can cac didu kign gi dé cd dao déng dang sin? Mach dign hai tiép sir dung trong 6G dao déng nhu vé & hinh 2.55 Gia thiét rng bG khuéch dai dign dp ly tudng, xudt phat tir mot bigu thie cd: (a) tan sé dao déng a (b) hé sé tang ich etia bO khuéch dai Xf dinh (a) va (b) néu C, 1000 pF va Ry = Rz = 20 kQ. 2.8 Tai ciia mgt bo khuéch dgi ché do C duge ghép qua mot bién dp khang tn hao c6 ti s5 10:1, va nd duge didu hudng t5i tin 56 250/2n kHz. Cong sudt trung binh Uiéu thu trén tai tan sé nay [a 250 mW, Tai b6 khuéch dai bang 50M va hé sé tai Q cia cudn ser edip vai tai due chuyén sang cugn thi cdp bing 25, Tinh cac thang 6 sau: (a) cim khang cugn so cap {b) cam khang cugn thir cap (©) dung khang yéu cau dé digu hiring endn ser cap (d) tan sé ma tai dé cng suat ra sé dat 125 mW (e) bang théng tai —3dB cita bé khuéch dai (A) ngudn dign ap DC nbd nbét yeu cdu? Trinh bay each chuyén mét 66 khuéch dai thanh mét b nhan tin vei thé ndo? Can phai c didu kign gi dé dat dirge hé s6 nhan lon hon ? 14 CHUONG MAY THU THANH DIEU BIEN 3.f LOIMG pAU Nhiéu dign tir gay ra béi may phat duge phat di tir anten phat va lan truyén trong khong gian vai van téc anh sang nhu da mé té & chuong 2, Néu séng dign tir bit gap mot vat dan thi trén vat dan dé sé xudt hign dong dign. Cuomg dé dong dién phy thuge vao cuong dd trong dign tir, kich thude, hinh dang cia vat dan va sy dinh huéng cia vat din so vai chiéu truyén lan cua sng dign ti. Vat din sé hdp thy mot phan nding lung ctia séng dign tir va do vay né s€ hoat dong gidng nhwe mot anten thu. Tuy nbién, séng dign tir phat ra tir nhing may phat khdc cling cé téc dung sinh ra dong dign trén anten. Hai chite nang ca ban ciia may thu radio la: (1) Téeh ra duge tin higu mong mudn aban duge tte nhitng tin higu khde ma anten thu durge. (2) Khoi phuc Iai duge “thong digp” 48 duge diéu ché vao song mang cia may phat. 3.2 MAY THU CO BAN: THIET KE HE THONG Dé tach duge tin higu yéu edu tir nhimg tin higu khde ma anten thu duge, ta sir dung mét b§ loc théng dai quanh tan s6 séng mang, cé dai théng di Ién d@ chita duoc bign tan trén va bién tin dudi, véi hé 36 Q da lem thi tat ca céc séng mang khde cing cde bién tn cla né sé bj suy giam di va khéng cdn kha nang gay nhiéu. Cach don gin nhdt dé thyre hién didu nay 1a str dyng mét mach diéu huéng LC ma tan sé edng hung ciia nd chinh la tin s6 séng, mang, Bé khéi phuc lai “shang dig” duge giti téi, ta cin co t mach dién sao cho mach dign dé loc ra duge dudng bao bién dé ca séng mang. Mach dign nhu vay duge goi la mach tach séng during bao, nd bao gbm mét diode va mét mach RC mac song song nhw & hinh 3.1a). 78 te) Hinh 3.1. (a) Mach tach song dueing bao. Diode chinh lieu sing AM va mach LC sink ra dicng bao véri dé gan song nha, (b) Tin higu vio mach tach séng duéng bao. (c) Tin higu ra tit mach tdch song. Khi dign ap oita dang s6ng dung bao ting thi d@ gon song Ion hon khi dign ap may gia. Néu hing sé thoi gian cang Ion thi dO gon séng cang nhé, tuy nhién diéu nay fam tang kha nang dign ap ra sé khde dang dudng bao ki theo dudng chéo, Trén thye t ién ap dang séng vao dang gidm do sy cat tin sé song mang rit [on so voi tin sé diéu ché do vay dé gon séng nhé hon rat nhiéu so véi trong hinh vé. Tin higu di vao mach duge biéu thj mét cach thich hop nhat fa bing mét ngudn dong ly tuéng duge ndi voi cudn so cp cita bién Ap. Ngudn dang ly tucmg nay biéu thj tit cd cde dong dign trén anten do tat ea cde tram phat tin higu quang ba trong khdng gian dura toi. Cae 6 tin higu duge dua vao mach diéu huéng LC ghép song song, mach niy s@ chon ra va lim tang bign d9 cia tin higu nao cd tén 56 séng mang gidng vai tin sé cdng hung cia mach LC. Trong hinh 3.i(b) ta thay ring chi 06 tin higu diéu ché da durge cOng huéng moi xudt hign 6 dau vao ctia mach tdch song. Do diode chi théng khi dign 4p & anode cao hom so vai catode nén chi ed phan duong, cua ti higu xuat hign wen cign tee ra. Bai vi ty dign duge mic song song voi dién td nén khi diode théng, tu dign duge nap dén gia tri dinh cita dign 4p, khi dién ap vao thap hon dién ap da nap trén ty, diode sé bi ngit va ty sé phéng dién qua dign tré vai dign ap suy giam theo ham ma. V6i sy Iya chon hing sé thai gian RC mot cdeh chinh xéc dang song cita dién dp ta sé nhur trong hinh 3.1(c), Dang, song nay thure chét 1a ducmg bao ctia tin higu séng mang vai dé gon séng bang vdi tin sO séng mang. Co thé ding bd loc théng thip dé Jogi b6 nhong gon song nay. Mach dign trong hinh 3.1(a) da duge sit dung kha tét ohur mét may thu trong thie té Voi dién tro R duge thay thé bang mét tai nghe tré khang cao. Nhung chic chin rang mot mach dign don gian nhuwr vay sé cé nhiing han ché, Nang Luong trong mach duge cung dp hoan toan te phfa phat va hién nhién la a6 & mae rat thap, nhat 14 khi khoang cdch phat va phia thu tang Ién, hon nia kha nang triét tin higu nhigu tir cde may phat khac ctia mach dieu hudng LC la cé han do vay mét may thu nhur thé sé phai chju nhiéu kim tir cac may phat khac. Nhiing han ché nay ¢6 thé duge khée phy bing cdch sit dung edu thu dai tan duge mé ta duéi day, ca phia 3.3 MAY THU BOI TAN: THIET KE HE THONG May thu radio adi tin nhan tin higu cao tan va bién Adi né thanh mat tan sé 66 dinh goi 86 trung tan (IF), khi 46 sé dé ding hon dé thye hign vige Ine nhiéu dang thei cung cap mat chit dé Igi vé cng suat hoae khuéch dai thanh tin hi lata mong mudn. So dé khdi thang thurang cia m6t may thu ddi Un AM dizgc bigu dién nhy trong hinh 3.2, Trén anten bao gém cae dng dign tir cde may phat khae nhau phat téi nd, Bude ddu la st dung mOt mach diéu huong khuéch dai tin sé cao tin dé lam tang tin higu sng mang mong mudn va cdc bién ctia né. May thu duge thiét ké sao cho bé khuéch dai cao tan cd kha ning diéu chinh tan s6 bing cach thay ddi gid tri cia tu dign trong mach diéu hudng. Ty din nay duge ghép co khi hode “gp” voi mot ty dign khde (4 mOt bd phan hinh thanh nén mach dao dong Tan 36 ctia bé dao dong n6i va tin sé dua dén mach khuéch dai cao tin da hudng duge Iya chon theo cach nhur sau: gid tr] ca bé ty thay déi nhung chang duy tri sr sai khée 6 dinh gia hai tan sé trén. Tin higu ra tir b6 dao dong ngi va bo khudch dai cao tin duoc TW dua vio bd trén tn. Thye chat bé tn tan nhan hai tin higu trén vai nhau va cho ra mét tin inigu bao gdm tng va higu cita hai tin 56 dua vito, Do sir sai khde gitta tin higu eao tan thu dhcoe va tin sé dao dng ndi duge e6 dinh lai nén higu ctw chiing la mot sé khdng d&i va gia Inj nay tuung ting voi gia er ctia bé tw dé bi thay ai. AGE hndch dail HO uch del can tin argu tan trang, tae ' tT ' 26 clao beeen dong adi Hin 3.2 So do khgi ctte mety the dai tan, tu diéu Insing cau tin dieve LOp voi te Tach sing| |Khutch del _ Tr] duing baw din tan quy dinth tein $6 tic bg dao déng noi. Trong mot may thw AM thong them, tin sb dao ding ndi lun lin hon tin s6 eéng hneing cha mach khuéch dai cao tén fat 445K He trén todin dai tan cé thé digu chink, Tin higu ra tir b6 trOn tn duce dua vao b6 khuéch dai trang tan, bo khuéch dai trung tan duge thidt ké 48 loc ra higu tin 1rén cing véi ede b n tn cia nd ding thei kim suy iam lit cf ede tan s6 khde hign e6. Khi higu tin duge cé dink Iai (vii cde dai radio FM, tan sé trong tan 1a 445K1z) yeu cau vé bd loc phil tong ddi dé thigt ké va phai ed dic tuyén aguong ro rang. Dau ra cia bd khudch dai trung tan gom tn sé teung tan va hai bién tan eda nd duge dura t6i mach téch song dung bao, Mach téch séng dueémg bao sé loai bé tn 9 trung tin, 2i0 lai tin iu am tin, tin higu nay duge khuéch dai qua mach khuéch dai dm tin 14) mie es thé dua ra loa. RO rang s& 66 sir Khée biét I6n gitia tin higu thn durge tie ahing tram phat manh, 6 gin va tram phat yeu, & xa. Dé giam thiéu sy khae bigt nay mdt mach ty didu kauéch (AGC) duge sir dung dé diéu chinh tin higu dura vao mach tach séng dudéng bao tdi mot gia tri dint teudte. Buse xtt I¥ ding quan tam shat trong hé théng la 6 bd trén tan. C6 hai kigu bO tron tan ¢o ban la b6 nhan twong ty va kiéu chuyén mach. BO nhn tan tuong tr nhan tin higu cao tin va tin higu dao déng ngi, do vay, khi tin higu séng mang da duye diéu ché Ii: 1, = AC + ksina,)sines G3) va tin higu dao dang noi ta: 78 i, = Bsine,1 (3.3.2) thi tin higu ra eda b6 tron tan la: i(t)= Al + ksine,f)sin a4» Bsin o,t G33) i= 3 aa +ksin at)[cos(a, ~ @,.t—cos(w, + 0-1] G34) wo =F ABcoxo, = eM —c0s(@, +, E+ ksinagteos(er, —a,.)t ~ksin at cos(en, + a, If] G35) Ut) = = AB{cos(a, - e,.)t— costar, + a, )t + 5k [singe ~~ an Je sinc, ~ 04. 4 9,)4] ~ FA sin bey OW sino, +o, -+0%5)] } 33.6) Ss x Sy) z % s| = 22 $¢ S| 8 gE 3 = Rs 3 1 j L ? Yr ee so. w = te 7 3? q yoy se e 3 + » 2 Hinh 3.3. Biéu dién phé tan sé. Phé tan ciia bigu thirc (3.3.6) duge biéu dién & hinh 3.3. Lim ¥ day 1a bigu thie da duge don gian hoa dé cho ré rang hon. Sy hinh thank tick s6 tong biéu thite (3.3.3) khong phai la mét qua trinh chinh xde va né 6 xu héng tgo ra nhi u tan sé do nbiing séng hai phy va sng hai bac cao hon c6 trong tin higu cao tin va tin higu dao déng néi. Tin higu cao tin 79 va tin higu dao dng noi duge bigu thj rd & dau ra, Digu quan trong a loai bd tat c€ nhéeng tin higu khong mong mudn ra khdi bang tu trung tan va lam bién 46 ciia ching suy giam xudng rat thdp. C6 thé tay duge ring sy tron tan sé dem lai thém hai song mang va cdc biéa the cia ching, hai sng mang nay cé tan sé tuong img vsi tong (@.tec) va hidu («,-c, 5 gine tin higu dao dng noi va cde tn s6 song mang. Luc nay tin higu higu tan-mong muén (trung tin) 66 thé duge lye nho ting lye tru tan ciia may thu. Chit ¥ ring hoat déng cia bd trén tan khéng lim anh hudng dén cae bién g, bang AM quang ba (600KHz=1600KHz) duge ding Tam vi du trong bing 3.1, BS tron tan dat ra hai van 48 tue dp Li sur lua chon tan 36 dao dong ndi va chién luge thiét ké ca ban than bé tron dda, tan, Dé fam rd su bién di ctta tin higu xay ra trong toan bé hé ti Bang 3.1 tan ( KHz) Gidi han tan so thap Gigi han tan s6 cao Tin higu dén 600s 5 1600 = $ ‘Tan sé dao déng ndi, f 600 + 455 = 1055 1600 + 455 = 2055 Tan sé trang tan, f, 455 455 Tan sé arth* , fox 1055+455 = 1510 2055 + 455 = 2510 Dau ra bo khuéch dai trung tan, fit 48525 45545 Mach tich song dung bao, f, 0-5 Os “Téb 36 inh lin 8B tia tin hu Khong mong mudin, a I tin 86 ki doe két hop vi tin hiéu daw déng ngi sé cho ra tén sO irung tan. BG khuéch dgi cao tén thong thedng c6 thé triét duoc tan sé anh ninmg viée nay sé gdp kho khén néu tin higu mong musn the duoc rét yéu con tin higu anh lai rdt manh. (1) Qua bing 3.1 e6 thé thay duge ring tin s6 dao dng noi duge chon sao cho né cao hon tin higu cao tan thu. Cé ahiéu ly do tt dé thye hign vige nay. TY sé gida gid tri ove dai va cue tiéu cla dign dung yén cau dé co thé digu chinh dao déng nd trén toan dai phat quang ba la 3.79 trong truéng hop chon tan sé dao dong ndi cao hom tan 56 exo tdn thy durge, Neuge Tai, néu chon tin s6 dao dng ndi thap hon ty sO trén sé la 62.4. Se rit kho dé cl thich hop. tao mot bién dung nhu vay véi dd dung sai (2) Su trén tin da sém duge dé cap dén va duge xem ahu viée nhan tueng tw. Tuy nhién hoat déng chinh xac cia mét_b6 nhan tuong uy la mot van dé quan trong, MAt b6 nhan tuong ty thé so ¢6 thé due thye hign bing cach sir dung mot thiét bi 26 dic tuyén dién ap-dong dign la khéng tuyén tinh, Mot diode tiép gidp p-n théng thudng 6 thé duge ding dé the hign vige nay. Tin higu ra nhan duge tuong tyr nhur da trinh bay trong muc 2.6.1 va sé khdng nhac lai é day nia 80 Bé trdn tan kigu chuyén mach sir dung m6t diode hode mét transistor mang dang dign ty Ig vGi tin bigu cao tin va sé chuyén né tir trang thai ni dong noi. yy sang trang thai khae tai tin s6 dao 3.4 NHUNG THANH PHAN CO BAN CUA MAY THU DOL TAN 3.4.1 Anten thu Anten etla may thu AM cé nhiéu dang nhu thanh Ferit trong bau hét cdc may thu xach tay. anten roi ¢ S18, anten thu ngoai troi gdm mot vai meét day duoc cAng giita hai c6t. Noi chung anten cing dai va dit cing cao thi né cdm ding nhong tin higu dign tir tir nhing may phat cang manh, Mée tin higu thu duge tir anten c6 thé bién dai tir vai micro vén téi vai von phy thude vo khoang céch tir may phat, cdng At ciia may phat, kioh thude ctia anten thu va hudng ca né tei tram phat. Do sy thang giéng !én etia tin } UL vio anten nén mot bd Khuéch dai vai hg so khuéch dai cd dinh sé throng xuyén hode khong cung cap dit tin higu cho bé trn tan hode sé bj qua tai do vay né sé dua ra nhiing tan sé Khong mong mudn. HE dam bao c6 thé thu tir hu hét cdc tram phat quing é s6 khuéch dai ctia bS khuéch dai phai duge digu kbién ty dang boi chinh tin higu téi anten-tin higu dén cang yéu thi hé sd khuéch dai cia b§ khugch dai cao tan phai edng lon Tin higu vao tir anten duge ghép toi diu vao cia b khuéch dai cao tin bang mot bién ap cao tan, Bién ap ny durge hinh think tir hai cudn day, méi cudn gdm mgt sé ving day cudn chéng én nhau, ching 0d thé c6 hoge khéng 616i ferit. Digu quan thidt ké higu can thu & tan sé t m cho yéu khi én Ap cao tan 1a lam sao cho dé tyr cm cla eugn su cap dit lon dé dam bao cng tin nhat fing khéng bi suy giam qua mite. Khi tin higu tan sé bign di tir 600 én 1600 KHz thi khéng edn phai digu chinh bién dp. 3.4.2 B6 khuéch dai tin higu cao tin cong sudt thip Dign Ap vao 66 khuéch dai ahd c& micro vén con tin higu eung cdp cho b6 giai didu ché thurong la e& von, do vay bd khuéch dai phai cd hé sé khuéch dai lin, Mét bd khuéch dai éu tang duge sir dung dé thu due hé sé khuéch dai can thiét. Mat sé tang khugch dai cé thé due d&t truce b6 won t . theo céch nay ching duge goi [a tang khuéch dai cao tan, eon néu duge d&t 6 sau b6 tr tda thi chung duge goi la ting khuéch dai trung tan. Tang khuéch dai cao tin thuong due thiét ké sao cho ¢6 hé sé khuéch dai vita phai edn ting khuéch dai trung tan ¢6 hé s6 khuéch dai cao. Ca hai b6 khuéch dai cao tan va trung tn déu 1a nhing bd khuéch dai bing hep. Cé thé d inh toan hé sd Q cho hai bé khuéch dai. Théng throng bing théng ciia dai radio AM 1a 0 dén § KHz nén ca hai bo khuéch dai cao tan va trung tan phai e6 bing théng f phat 1 10 KHz, iy 13 diéu nay qua vige H@ sd Q ctia bd khuéch dai cao tin 6 tin sé thdp nhat cua dai phat thanh quang ba (600 KHz) ti 60 va 6 tan 86 cao hat ita dai La 160, hd s6 Q eda bd khuéch dai trung tan (tn 36 81 trung tam 1a 455 KHz) la 45. Sur hoat dong cia bo khu dai cao tn cé hé s6 Q cao sé gay ra lgch nghiém trong voi bé dao dong néi va ching sé dn dén sy suy gidm qué mirc & cde ria cia bién tin, O b6 khuéch dai cao tin, hé sé Q khoang 10 duge sir dung cho nhitng myc dich thy +8, con phin In nhang van dé cén Iai [a do cp loc trung tin dam nbiém. Van dé vé mot tan sé trung tam e6 dink trong vide thiét ké 6 Hye trung tan la dé dang thute hién duge vac} thé dat duge d3 chinh xac cao hon & cp cao tan do thn sé trung tam eta dai lye thay dai khi tu digu huréng duge thay doi. Mac dit cé syr khae nhau gitta hé sé Q ctia b6 khuéch dai cao tan va trung tin nhung ching van c6 di nhiing diém'chung cho cling mét nguyén ly heat dong tong quat va diéu nay duoc loi dung dé thiét ké ching. Hinh 3.4, B6 khuéch agi cao tan cb hé 86 khuéch dai cé dink. Mite bién d4i réng ciia tin higu cao tin vao va sur ty digu khuéch cn thiét cba mach khuéch dai cao tan di sém duge quan tam. Tin higu cao tan dén thudng durge khnéch dai én mot mirc oé dinh dé thu duoc tin higu diéu khién cho hé s6 khudch dai ciia nhitng bd khuéch dai sau dé. BO khuéch dai cao tan c6 hé sé khuéch dai cd dink duge biéu thi & hinh 3.4. Mae di thay ring trong mech sir dung mét transistor lutng exe nhung 6 day cing 66 thé ding mét transistor higu ang trudmg. Téi gop JA mét mach céng hung song song LC trong d6 dign dung cia tu cé thé thay déi dugc, Ty nay duge ghép co khi véi ty diéu khién tan sé eda b6 dao dong ni do vay khi dign dung cia né bj thay doi thi higu gitra in sé cdng hurong cia mach cong hung song song LC va tin sb dao dng ngi ludn khng déi va bing tin sé trung, tin (455 kHz), Co thé thay ring mach dign tén phai chiu nhimg tae déng tuong tw nhy mach dién nhan tin da trinh bay trong hinh 2.21, Sy khe nhau la mach nhan tan lam vige & ché aac cén mach khuéch dai cao tin lam viée & ché dé A, tai tigu thy cila bd khuéch dai c6 thé duce ghép voi mhach g6p thong qua m6t bién 4p, theo cach nay cugn cém trong mach gop tre thanh cugn so cap cta bin dp. Tai nay cting eiing o@ thé duge ghép théng qua'mét ty dign. Trong 82 ca hai truéng hop tai cd thé durge biéu thi bang mét dign tr R, mac song song voi mach didu hudng. Dé don gian hoa vige phan tich mach, dién tré day cudn r durge chuyén déi thinh mét dign tee tuong durong R, (hinh 2.50), G41) voi: Ly=L (3.4.2) Khi hé sé Q>>1 Tai R), ella bd khuéch dai duge két hyp song song voi Ry dé tré thanh tai gop. Mach dign twong duong durge trinh bay & hinh 3.5, trong dé: R= RHR, (3.4.3) Tit hinh 3.5 c6 thé thay ring: (1) Bign tr cye phat khéng duge bd qua dé thay thé bing matty dign, (2) G tin sé céng huang, mach song song LC trong mach gop sé giéng nhu mot mach hé. Tai cuc g6p twong duong li Rey. (3) Do cugn cam duge néi truc tigp giita +V.. va collector nén dién ap mét chigu trén cure gép i +V.., Hinh 3,5, BG khuéch dai da trinh bay trong hinh 3.4 vai tai bién dp dheae chuyén déi sang so cdp va duge ket hop voi dién wir cupn ila r. 83 Uu diém chinh eda vige khong bd qua R, 1a hé sé khuéch dai cla bd khuéch dai duge dinh 1 bai ty 86 cita tré khang tai gitta cye g6p va cye phat, trong trudmg hop nay la Reg/Re va d6 1a swe dc lap thure chat cia cae théng sd ctia transistor nhu hé sé khuéch dai dong va dé din truyén, Céc burde thiét ké mét bé khudéch dai dirge minh hoa & wi dy dudi day. Vidy 3. > Khuéch dai tin higu cao tin cong sudt thap Anten c mét may thu thanh AM (600 dén 1600 KHz) cung e4p dién ap dinh 100m¥ t6i dau vao ctia mach khuéch dai cao tin vai tin higu diéu ché c6 dang sin, chi sé digu ché 1a, déng nhat va tin s6 cao tan 1a 600KHz. Dign dp mét chiéu cap la +6V va hé sé khuéch dai yéu cau la 20. Tai khudch dai dugc biéu thi bing we khang vao cla mach ty digu khuéch la 10 KQ bao gém ca phin ghép dung khdng. Ty bién dung durge sir dung trong mach diéu hung (va duge ghép voi ty sir dung trong, bé dao dong noi) c6 wid mhé nhat la 25pF. Hé s6 Q yéu cau vao khoang 50 va hé s6 khudch dai dong olla transistor la 100. Hay thiét ké mt b6 khuéch dai thea min ede yéu cdu trén. Lai gidi: Cam khéng eda cugn day diéu hudng duge tinh theo céng thite 1 i= ot voi @=21 x 600 «10° va C = 250 pF tacd L=281pH V6i @=2a% 60010" thi dién dung can thiét dé did chinh b6 khuéch dai la C=35.2 pF Su két hop gidta L va C o6 thé duge str dung dé diéu chinh b6 khudch dai tai bat ky tan sé nao trén dai AM quang ba. Dign tré cba cudu day: ra 2E ona0 e Dign tré song song tuong duong : 84 Két hop Ry voi dién tra tai 10 KO ta duge Reg = 841 KO. Hé sé. Q mach eure gop phai dim whan la ol Hé 56 Q tuong déi hap sé dam bao ring céc ria bién tin khéng phai ehiu sy suy giam manh G tan 86 cong huéng, mach LC ¢ cye gop nhu mot mach hé, Do dé tai eye gép tuong, duong, 1a Rog Din tro eye phat: ——— AN6 86 Khuéch dat Din Ap ra la 10GmV * 20 = 2¥ (dink) va ding dign sinh ra trén tai 10 kQ 1a 0.2mA (dink). Dé dam bao rang b} khuéch dai cé di kha ning cung cp dong xeay chidu 0.2mA cho tai, dong mét chiéu trén eve gop phai lon gap 10 Kin ding trén tai, 2mA, Dign dp mor chiéu 6 eye phat va eure gde sé tong img li V, = 0.84 va Vy = 1.54V. Dign ap mét chidu trén cue gop vin la 6V, RO rang ring b6 khuéch dai sé & ché 49 bo hoa Khi dién Ap cue gop gidm dén gia tri nho nhat 1.34V (V. + 0.5) va & ohé d@ c&t khi di f ap cyc gop 1a 12V. Khi higu & eye g6p chi li +2V, dign Ap tinh & gia tri fa 6V thi tin higu sé khong 06 nguy co bi ct 6 cue gop. Dang cue géc mat chiéu ta: 0A gid tri cia Ry va Ry duge chon dé cd dong LOL, chi vai dign Ap 1.54V 6 cuc géc cia transistor. Ta cb Ry = 22.3 kQ Ry =T7kKQ Tu dign ghép duge chon sao cho 6 tan sé thip nbat ciia tin higu edn thu dign khdng cla né nhd khong dang ké so vai tai. 85 3.4.3 BG bién doi tan 86 hay bé trgn tin C6 hai cach tiép can ri ng, biét dé thiét ké mot bO trOn tan. Thi nhat 1a dua trén vige nhan tuong ty tin higu cao tan vai tin higu dao déng ndi. Thir hai li str dung tin higu dao dong ngi dé Khoa cde phan duong va am cia tin higu cao tin, theo cach nay b6 dao déng phai cho ra séng vudng, Hi 3.6, Dic tuyén cor ban etiee MOSFET kénh n, ché a6 cai tien. 3.4.3.4 BO trn tan tong te Nhu da néi trade day, viée nhdn twong ty don gidn e6 thé duge thyre hién bai mét phan tir phi tuyén vi dy nu mdt diode tiép giap p-n duoc bidu thi qua biéu thie gan ding ; izay +a 4.. (4.4) BO tron tin sit dung diode cung cap tin higu & dau ra voi sy suy hao dang ké. Trong thu té t6n tai mét sé so 6 khéc nhau, m6t sé sti dung nhétng diode ddu ra don hode dau ra vi sai. Néu sit dung b§ td tin “sich ewe” 66 thé dat duge 46 khuéch dai dang ké trong qué trinh trn, BG tr6n tan tich eve hay duge six dung ding mat transistor higu img trugng tiép xtc kim logi-oxit-ban din kigu céng kép (MOSFET). Nhitng loi diém cita thiét ké nay bao gom sy yéu cdu nang long thép tir bo dao déng néi va cai thign sw cach ly gitta anten thu vdi bé dao dong nGi. Sy cach ly gitta anten thu véri b6 dao déng ngi sé dim bao d6 phat xa nhé nhat ctia tin higu dao dong ndi va do vay sé giam thiéu nhiéu voi cac thiét bi dign tir kha. Bé higu 1 qué trinh thiét ké, cdn phai bit ddu vei dae tuyén dong dién cy mang Go)-dign ap cue mang~cue ngudn (Vps) ca MOSFET. MOSFET kénh n, ché dé suy gid 86 duge bidu dién & hinh 3.6. Co thé thay ring dic tuyén nay trong ty véi dae tuyén ca BIT tir dang mang bj khién boi dign 4p cure céng~cyre nguén. M6t b6 khudch dai cue nguén chung co ban duge biéu dign & hinh 3.7, Hinh 3.7, So dé phan cue thong thedng cho bg khuéch dai MOSFET nguén chung. Ap dung KVL vao dong mang Vay =i Ry pe G45) hay : ips (re - em 6.46) Khi phuong trinh (3.4.6) durge vé trén dic tuyén ciia FET 6 hinh 3.6 né la durdng thing ¢6 d6 déc la (—1/Rp), phan dung thing bj chin trén truc x cho bai Vps tuong ting voi Vop va tren true y 1a in= Vpo/Ro. Day chinh la duémg tai m6 td dap ting cita b6 khuéch dai. Khi thiét ké mét bO khugch dai, diéu can thiét 14 chon diém phan cyre Vos doe trén dung tai va tin higu vao vz dé bé khuéch dai sé & trong ving “tich cue”. Digu nay duge thuc hign bing cach dam bao ring thiét bi sé direc phan cue & trén nguong Vy, cia nd. Khi do: = Voy + V5, GAT an *V Yas Va quan hé gifta ip voi Vas duge lay xp xi: (3.4.8) 87 Ven “es Hinh 3.8 Dae tuyén Iy—Ve; dic trung clic: MOSKET 6 suy gicin bao gém dign dp nguing Vy, va ding mang - nguén hao hod, Lys ‘Thé phuong trinh (3.4.7) vao (3.4.8) ta cd: ¥, ¥, os gd 4 = Lows f oqey 2d Fey iey 1 Gey G9) in in En Hang thae thir nhat (]-Vgs/Va) biéu thj thank phan mdt chiéu ciia dong mang. Hang thife thé hai 2(1-Vos/Va)(¥y/Vns) la dong xoay chiéu ti 1g voi tin higu dign ap vao va biéu thi tin higu ra mong muén, Hang thie thit ba (vg/Vs)' biéu thj tinh phi tuyén khong mong mudn. Tuy nhién dé lai 1a yéu t6 dau ra duge mong mudn vd mgt thiét ké mgt b6 tron, Gia tri tuong 441 cita hang thie nay od thé Lim ting lén dirge bing céch lam cho tin higu dau vao vp lén Jén. Tuy nhién, khi phirong trinh (3.4.8) la x4p xi thi viée lam cho Vp qua lén co thé tao ra nhitng tin higu gia va co thé gay nhigu véi Un higu mudn thu. Mét b@ khuéch dai thye té ding MOSFET duge trinh bay nhwr trong hinh 3.9. MOSFET ding trong mach la foai kénh n, ché do edi tién, Ry va Ra duge chon dé gitt cho dign ap cure céng 6 mat gid tri 1én hon dién Ap eye ngudn. R, dirge sir dung mét phin dé dn djnh diém phan cue mot chiéu va mot phan dé giam sur phy thude eta & khudch dai vo cée théng sé khac cia thiét bj. Nhin chung cde thong s6 ciia thiét bj ban din thay di rat nhieu gifta cdc thiét bj do vay can phai kiém soat duge ahimg thang sd dé trong qua tinh thiét ké, Khi thiét bj ban din duge sir dung dé thiét ké mach, yéu cdu cae phan tr cua mach phai cé tinh dung sai rat no, Day 1a tiéu chudn tot dé thiét ké va tin tudng vao ti sé gilta cae phan tir thy dong hon la vao ede théng 36 gid tri ciia ban than cac phan tir, vi du nhur vii cde 88 dign tro. Trong trurémg hap nay 6 thé thay duge ring hé s6 khuéch dai cita bd khuéch dai bang vii ti s6 gitta tro Khang cye mang Zp va dién tr cure ngudn Rs. Hinh 3.9. BG khuéch dai MOSFET the 1é han so véi trong hinh 3.7. Khi b6 tron tin 6 hai dau tin hig 0, mot sé van dé nay sinh niu sw “/6i kéo” tn s6 va tin higu dao déng ndi hoi tiép qua anten, nhing van dé nay c6 thé khée phuc bing cach dam bao sy cach li tt gidta hai ngudn tin higu trén. D6 edch ly cao c6 thé dat duoc bing cach si dyng mot MOSFET céng kép. Qua trinh thiét ké duge minh hoa ro qua vi du sau: ~ Cainy No2 Dig dp 1h ? 10 S75 60 a Ching x81 25 o a 10 Din dp DS (Ny Hink 3.10 Dé tuyén cwe méng cilia MOSFET kénh n, cing kép diege sit dung trong vt du 3.4.2. 89 Vi dy 3.4.2 BO tron tin. Thiét ké mGt 6 trdn tan cho may thu radio AM, sir dung MOSFET céng kép, kénh n, ché d@ suy giam, cdc dic tuyén di duge cho 6 hink 3.10, Cac théng sé cho truce: (1) Nguén cung cép: Vpn = 12V (2) Dong phan cue mang: fy = Sma. (3) Cam khang ctia cudn so edp bién dp cure mang, Ly= 250HH (4) Tan sé trung tam trén dau ra (trung tin) la 45SKHz (5) BO rong biing tin la -34B hay 20KHz (6) Tisé bién ap 1a 10:1 Bg trdn tin can phai nhdn gid tr din td ti 1A bao nhigu, cho rang dign tro cia c& cugn so cap va thir cdp 1a nho khong dang ké. Diu vio dao ding adi Dau vio cue tan Hinh 3.11 6 trén tan dién hinh sir dung MOSFET kénh n, cong kép : So do mach dign pha hgp cho b6 trdn nhu trong hinh 3.14, dién dung yéu cdu dé diéu huréng eye mang t6i 45SKHz duge cho béi: G.A.10) = 489pF Gall (22 x 455 10°} x 250x107 90 Sy lign hé cia bang théng Af véi tan sé trung tam duge thé hién qua biéu thite sau : fo _ 455x10" Af 20x10" = 22.75 G.4.12) Tré khang tai n?R, duge chuyén ddi sang so clip s8 durge n rnén mot mach LR song song vit cd gid tri la: ng song véi L».Qy hinh thanh WR, ol, = 22,75 (3.4.13) 2a x 445 x10? x 250 «108 x 22.75 G44) Do da: Ri= 1622 Tir dic tuyén cita thiét bj 43 cho & hinh 3.10. Xée dinh vj tri cba diém 06 Vo: = 12V, dudng thang di qua hai diém trén dinh ra mét diém trén during thang biéu thi dai dng ciia dong mang Ip = SmA. Dudng t4i c6 thé durge vé nhur da thay. Tir 45 déc cha dudng tai, thay duge ring tdi yéu cau la 1,2 kQ. Voi b khudch dai cye nguén chung, tai nay théng thuong duge mac néi tiép voi cue mang. Tuy nhién, xét trén phuong dign mét chiéu, cure mang duge ngiin mach vi Voo (qua cu6n cdm Lp). Cé thé phan eye mot céch hgp ly cho thiét bj bing cach mac dign tra 1.2K.O néi tiép voi ngudn, do dé chon: =1.2kQ (3.4.15) Voi déng mang SmA, dign dp eye ngudn sé la: =1.2%10° x5 x10" G4.16) Khi khéng c6 dong vao cye céng, gia tri ciia hai dign roa tuy ¥ va duge chon lén & mite co thé. Tuy. nhién: Rig! Raga = 2:10 Chon Rag = 100KQ, do dé Rig: = 20KQ. Hai ty dién Cy, Cz duoc chon sao cho tré khang cha ching tuong ting déi véi tin higu cao tin va tin higu dao dong ndi la khong dang ké, Mach edng huéng song song & cyte mang duge diéu hudng 6 tan sé tung tin do vay tai oye mang li; =16.26x 100 GA17) ol Hé sé khuéch dai cua ting khuéch dai xp xi bing: TR 13.6222.6dB (3.4.18) Digu nay khong giéng uhu hé s6 khugch dai cia bo tron tn duge dink nghia nhu sau: Vlog, | S=UNB tA" | 415 G419) CS_a0_jan > Trong mach dign thy té, mire tin higu tweng adi eda ef tin higu cao tn va tin higu dao déng ndi s€ durge did chinh dé 161 wu hod tin higu trung tan. 3.4.3.2 B6 tron tan kiéu chuyén mach So dé mach ciia mét bé tron kiéu chuyén mach don gian nhat dugc thay & hinh 3.12 [2]. Tin higu cao tan Vs co dang sin. Hinh 3.12. Mach dién cita b6 won tan kiéu chuyén mach Diu ra cia bé dao déng néi V, la dang séng vudng co tan sd ton hon tan sé tin higu radio, Séng vudng duge dinh nghia nur sau: MO = Tw O> LS 4.20) g(t) = —1 voi Carer (3.4.21) Gia thiét ring cde diode Ia ly tuéng va V,, Ion hon V,,, khi Vi,> 0 diode D, théng va Dy ngat: 92 Wy=¥i+¥, (3.4.22) Va khi V. <0, diode D, ngat va Dy théng Wy= +4) (3.4.23) Dién ap ra sé la: Wah +h) (3.4.24) Diéu nay c6 thé duge thay 1 qua vi du & hinh 3.13. Hinh 3.13 Dang sing ctta ede tin higu vao V,,, Vi; va tin higu ra Vi. Séng vudng g(t) c6 thé durge biéu thi qua cdc sé hang cita chudi Fourier nhur sau: 4A Se sinQn + Deoyt ty ens Nore 3.4.25) a) ao n+l z Mat khac do Vu (34.26) 93 Do vay: 2a yr cost nt Day — ant -cosl(2n+ Yo, +e nm Ine! Vg)= GA27) Dau ra cla b6 trén bao gém tin sé dao dong ndi ching vo sé uhtng hai tong va higu gitra tin higu dao déng ndi va tin hién cao tin. Thanh phan tin sé mong muén e¢ thé duge loc ra & tang loc trung tan di ciing bé tron. Néu bigu thie séng mang AM duge ding thay thé vao phuong trinh (3.4.25). 66 thé chimg minh duoc rang hoat ding tron tan duy tri sy lién hé gitta tin higu trung tin mong muén va cde bién Lin ciia nd, Nhitng nhuge diém chinh cita bé tron tin kiéu nay La: (1) Mite tin higu dao déng ndi lém yéu cau tir bd dao déng ngi dé khoa cae diode ddi hoi cong sudt ra dang ké ctia b6 dao dong ndi. Digu nay din dén nhimng khd khan kbi thiét ké chung. (2) Mite tin hiéu dao ding ngi lén od 6 dau ra cia bO tron cé thé gay nhidu cho qua trinh loc, dic biét 14 khi tin sé dao déng n@i rat lon hon so véi tin sé cao tin, Do 46 cae tan g va higu rat gan voi nhau va gan véi tin sé dao déng noi. Phan tin higu ra nay ¢6 thé duge logi trir bang cach thay di mach dign trén tir ddu ra. don thanh dau ra vi sai. 3.4.4 Tang trang tin Bau ra ciia b6 tron tan bao gm vé sé céc tin sé hinh thanh tir téng va higu etia tan sb dao dong ndi va tan sé tin higu cao tan cing véi cdc hai khde nhau cla ching, Nhigm vy dit ra la phai Iya chon duge tan s6 (fi — fir) cling vai cdc bién tin clia ching, khuéch dai néu can thiét trrée khi gidi diéu ché. Vige nay c6 thé thyc hién nhé mét bd loc. Mat b4 loc ly tudng cha muc dich nay 1a b6 loc co duong dic tuyén vudng géc tite dp ting cia bd loc trén toan dai théng 1a bang phdng va déc dig & ria bién bidu thi dé suy gidm v6 cling 6 bén ngoai dai thong. Hién nhién dic tuyén ciia mét bé Igc thue té sé khong dic biét duge nw vay. Kiéu mach chon Ige tin sé duge nhac dén nhiéu J¢ mach digu huéng LC. Mgt mach digu huéng LC don c6 thé 6 cae ria bién déc dimg va 46 suy giam cao di vai nhiing tin higu ngoai dai théng khi hé sé Q cao, tuy nhién hé sé Q cao ciing déng nghia voi vide dai thong ciia né rit hep. Viée thiét ké mgt b6 Ic vi kha nang chon foc tn $6 trung tin cing cae bién tin cla né ding thdi khir cdc thanh phan tin sé khde bao gdm 6 dau ra cua bé tron dén mét mire dé cé thé chap nhgn duge khéng nim trong pham vi ca cudn sach nay. Didu ban doc quan tém la chon loc duge ngudn tai ligu ed nhiéu théng tin trong muc sach tham khao. 94 ‘Thong thudng b6 loc duce dt gite hai dign tr c6 gi ti o6 thé bing hode khéng bing tan s6 trong dai théng, b6 loc diéu hap aguda voi tai do @é sy phiin xg eda tin hige tir ti Ia ahé nhat hay nang hrong lén ahd duge dura t6i tai. Trong dai chin, diu vao eta bd loc thé hign sy chan ti higu ti mgt deh manh mé, do vay hau hét nang hrong ciia tin higu t6i tai déu bi phan xa tré lai, Cae b6 Ige c6 thé duge phan loai nhu sau: 1. Cite b§ loc LC thy dong. Bé loc logi nay chi duge hinh thinh nén tir ede eudn cdm va cde ty dign, Ching duge xem nhw khdag e6 tin hao. Thang thuing dic tyén clia b6 loc cang gan véi dudng dic tuyén Ly tuong thi yéu cau edng nhigu cudn cam va ty dign, Cac bé loc LC due sit dung 3 tan s6 khoang 20Hz dén SOOMHz, Gigi han tan sé thap due quy dink boi hé sé Q cia cuén cam va tan 36 cao duge gidi han & mite lam eho L va C gay nhigu loan dign tir cho mach. Cac bé Ipe thu dang LC 06 thé duge sir dung & tan s6 cao 40GHz, nhung thang s cba ede thank phan phai duge coi la ede théng 36 phan tan. Cac cuda cm va wy dién duoc higu hy cde day dan ngan hoje ho mach, mech diéu hudng LC ahi mét b6 cong hung. Biéu hign vé mat vat Ii cia cde thanh phan trong cic bd loc tan $8 cao khong gidng voi cdc cudn cam va cae tu dign théng thuong, 2, BG loc tinh thé, Vii bG loc tinh thé. c6 thé dat dirge hé 36 Q rit cao, digu dé dua ra kha nang chon loc cao vi dd déc sudn dae tuyén lon, Tuy nhién cdc thong sé cba tinh thé khong chiu sy digu khién ture tigp tir qué trinh thiét ké mét b6 loc va do vay b9 loc tinh thé it phd bign. Cac bd loc loai nay oé gidi han tan sé [én dén vai Mhz. 3. BG loc LC tich eye. Cac bd loc foai nay duye hinh thanh tir nhimg ahom LC ducge phan each boi cé¢ 3 Khuéch dai. Ue diém mhjn duge 1a bé loc e4 thé thu direc toan b9 d6 tgi thay vi suy hao va tée dung cua b} khudch dai gidta cde doan mach L va C c6 thé gidm thiéu sy téc dng gitta chiing lim sy diéu chinh b6 khuéch daf tra nén dé ding hon. Dai théng cita cae bO khuéch dai urge sir dung 06 thé gidi han pham vi tng dung cia cac bd loc nay 6 tin sé khoang 300MHz, 4. BG Ige RC tieh eye, Nhiing bg loc nay duge hinh thanh tir nhing dign tré, tu dign va bd khuéch dai thujt todn, Sy xudz hign eda cite mach ign duroe tich hop da thic dau su phat trién ctia Jogi B6 Ige nay. Niumg digu dang dyng & nhimg tn sé thép khoang vai Mhz. ¢ la ching chi duge sir 5. BG Ige 86. BG loc sé tré nén thyc té khi co sie phat trign ca may vi tink v6i téc dd nhanh, bé nhé kin va gid thanh 18. Tin higu duge lay mau nha mét b6 chuyén ddi tuong ty-sd. Cc mau duge chuyéu ddi thanh ma sé va duge nhin bei mot ham cé 3c tuyén ra mong mudn. Tin higu the duge duye dira vao bd chuyén déi sé—twong 95

You might also like