Uluslararas Ynetim ktisat ve letme Dergisi, Cilt 8, Say 17, 2012

Int. Journal of Management Economics and Business, Vol. 8, No. 17, 2012

KONUT YAPI KOOPERATFLERNDE GVEN LKS VE

YEN BR YAKLAIM: FONKSYONEL DEM MODEL*
r. Gr. H. Tezcan UYSAL
Blent Ecevit niversitesi
Zonguldak Meslek Yksekokulu
h.tezcanuysal@hotmail.com

Prof. Dr. Canan ETN

Marmara niversitesi
letme Fakltesi
canancetineylul@gmail.com

ZET***
Gven, bireyler iin temel bir ihtiyatr. rgtlerle bireyler arasndaki balarn temelini
gven oluturmaktadr. Kooperatif rgtlerde ise gven, birden fazla deikeni birbirine
balamaktadr. Birey ekonomilerinin bir araya gelerek oluturduu kooperatif gruplar,
kooperatif rgtten ihtiyalar olan gveni saladklar takdirde kooperatif etkiye ulaabilirler.
Bu almada Konut Yap Kooperatiflerinde gven ilikisi aratrlm ve bu
kooperatiflerde gven ihtiyacnn maksimum dzeyde karlanabilmesi iin rgt yaps ve
ileyiine dair yeni bir yaklam olan Fonksiyonel Deiim Modeli sunulmutur. Aratrmada
drd bamsz, baml toplam yedi temel deiken incelenerek dokuz hipotez
oluturulmutur. alma sonucunda yedi hipotez desteklenmi, iki hipotez ise reddedilmitir.
Aratrmadan elde edilen bulgulara gre konut yap kooperatiflerinde gven dzeyinin dk
olduu saptanmtr.
Anahtar Kelimeler: Konut Yap Kooperatifleri, Gven, Gven likisi, Kooperatif Yaklam,
Fonksiyonel Deiim Modeli

TRUST CORRELATION IN HOUSING COOPERATIVES AND

NEW A APPROACH: MODEL OF FUNCTONAL
ALTERNATION
ABSTRACT
Trust is an essential need for individuals. Trust forms the basis of the relationship
between organizations and individuals. In cooperative organizations, trust connects more than
one variables. If cooperative groups, which are formed by coming together individual economies,
provide the trust from cooperative organizations, they can attain the cooperative effect.
In this study, trust relationship in housing cooperatives was researched. And presented
model of functional alternation, which a new approach, to organizational structure and
functioning of in order to supply with on maximum level that need confidence in this cooperatives.
In the research, nine hypotheses was formed by analysing seven basic variable, four of them
independent and three of them depended. At the end of the research, seven hypotheses were
supported and two hypotheses were rejected. As a result of the research, trust in housing
cooperatives has an expressive relationship with marketing activites , loyalty, importance of
activites and obtained performance. According to obtained findings, trust to directors in housing
cooperatives is at low levels. This result affected the partner's loyalty to cooperatives and the
thoughts about being reference.
Key Words: Housing Cooperatives, Trust, Trust Relationship, Cooperative Approach, Model of
Functional Alternation
*

Bu makalenin bir ksm birinci yazarn yksek lisans tezinden retilmitir.

130

H.Tezcan UYSAL Canan ETN

1. Giri
Kooperatifler, bireylerin ayn ama ve hedefler dorultusunda bir araya
gelmesiyle olumaktadr. Doal bir rgt olan bu yaplar, ierisinde birok ihtiyac
barndrr. Bunlardan en nemlisi gven ihtiyacdr. Kooperatif rgtlerde gven
ihtiyac dier rgtlere gre daha fazladr. Bunun sebebi, kooperatif faaliyetlerinde hem
yatrmcnn hem de tketicinin kooperatif grup olmasdr. Konut yap kooperatiflerinde
gven ihtiyac daha da fazladr. naat sektrnde faaliyet gsteren bu yaplar, gemi
yllarda devlet tarafndan baz mali ykmllklerden muaf olmulardr. Bu
muafiyetleri kullanmak isteyen kt niyetli ahslar amalarna ulamak iin birok
kooperatif ortan madur etmitir. Yaanan olaylar sonrasnda maduriyetleri
giderilemeyen ortaklar, areyi durumlarn kamuoyuna duyurmakta bulmutur. Yaanan
olumsuz durumlardan sonra insanlarn konut yap kooperatiflerine olan baklar
deimi, gvenleri azalmtr. Teknolojiyle birlikte gelien zel sektr karsnda mali
adan da yetersiz kalan bu kooperatifler, kendilerine olan gvenin de azalmasyla inaat
sektrnde rekabet edemez hale gelmitir. Kooperatiflerin, tasarruflarn doru ve
verimli deerlendirildii rgtler olduu dnldnde bugn gelinen noktada
yaanan zarar ok ynldr. Konut yap kooperatiflerinin toplumun yeniden gvenini
kazanmas ve itibarn arttrmas konut kooperatifiliinin devamll asndan olduka
nemlidir.
Bu almada, gven kavram ve konut yap kooperatiflerinde gvenin nemi iki
balk altnda incelenecek, sonrasnda gven lei kullanlarak konut yap
kooperatiflerinde gven aratrmas gerekletirilecek ve bu aratrmadan elde edilecek
veriler test teknikleriyle analiz edilecektir. Son olarak konut yap kooperatiflerine
ynelik yeni bir yaklam olan Fonksiyonel Deiim Modeli sunulacaktr.
2. Gven Kavram
Gven, birok sosyologun, ekonomistin, psikologun ve ynetim aratrmacsnn
bireyler aras ilikilerinin ina edilmesinde ve srdrlmesinde nemli bir faktr olduu
konusunda hem fikir olduu bir kavramdr (can & Sayn, 2010:201).
Sosyoloji ve psikoloji literatrnde gven eitli tanmlamalarla geni bir alanda
kullanlmtr (Ward & Meyer, 2009:347). Sosyal psikologlar, bireyler arasnda ve grup
dzeylerinde gven oluturan veya gvene zarar veren bireyler arasndaki etkileimlere
odaklanmaktadr (Kramer & Tyler, 1996:116). Sosyologlar gveni, kurumsal ortamn
bir karakteristii olarak tanmlamaktadr (Mcknight vd., 2002:336). Sosyolog
Garfinkelse gre ise gven, bireyin bakalarna sunduu eydir (Rutter, 2002:375).
Gvenin tanmlanmasnda farkllklar olmasna karn, Annette Baierin Gven
ve Gvensizlik makalesinde gvenen kimsenin gven kurumuna ilikin
beklentilerinin karlanmas eklindeki tanmlamas ile Francis Fukuyama nn
yelerinin ortaklaa paylat normlara dayal, dzenli, drst ve ibirlii ynnde
davranan bir toplumda ortaya kan beklentiler tanmlamalar byk lde kabul
grmektedir (Br, 2001:2).

Uluslararas Ynetim ktisat ve letme Dergisi, Cilt 8, Say 17, 2012, ss. 129-154
Int. Journal of Management Economics and Business, Vol. 8, No. 17, 2012, pp. 129-154

131

Gvenmek edimi, duygusal ve mantksal boyutlara sahip bir sretir. Gvenin

salanmasnda ve srdrlmesinde taraflar arasndaki karlkl iletiim ve etkiler byk
bir nem tamaktadr. Gven duyup duymamak, etkileim srasnda yaanan duygu ve
dnce alveriinin ardndan ortaya kacaktr. Gvenilen tarafn duruu, tavr ve
eylemlerine ilikin gvenen tarafn dnceleriyle duygusal izlenimlerinin birbiriyle
tutarl ve olumlu olmas, gven hissinin douuyla veya srdrlmesiyle
sonulanacaktr. Kurumsal ilikilerde de durum bundan farkl deildir. Kurumlar ve
kurumlarla insanlar arasnda da bir gven ilikisi doar. Bu durumda, kurumlarn ilem
ve eylemleri kadar zellikle kurumlara genelletirilen, o kurumu temsil eden
yneticilerinin sz, davran ve eylemleri nemli bir rol oynar (Yldrm, 2010:1).
Bilgi ve iletiim belki de gveni gelitirmek iin ynetilmesi en kolay kaynaktr.
Gnlk yaantdaki gvensizliin ou duygular, beklentiler ve dnceler ile ilgili
iletiim eksikliinden kaynaklanmaktadr. Zuckera gre gvenin oluturulmas,
paylalan deer yaratarak kar tarafn davranlarnn ngrlebilirliini arttran
bilgiye dayanmaktadr. Farkl bilgi trleri gveni etkilediinden, gven yaratmak iin
geni bir bilgi alanna ihtiya vardr (Demircan & Ceylan, 2010:143).
3. Konut Yap Kooperatiflerinde Gvenin nemi
Konut kooperatifleri, konut temin etmeyi amalayan, yelik temeli zerine
kurulu yasal birlikteliklerden olumaktadr (ICA, 2010:9).
nsanlarn karlamakta glk ektii ihtiyalarn karlayabilmek iin bir araya
gelerek oluturduklar konut yap kooperatifleri ayn zamanda bir yatrm
rgtlenmesidir. Bireylerin ekonomik hareketlerini birletirerek kooperatif etki yaratan
bu rgtlerde yksek dzeyde denetim eksiklii mevcuttur. Kooperatif rgt ierisinde
gven en byk unsurdur. letmenin ynetimi, finansman temini ve pazarlama
faaliyetlerinin srdrlmesi gven olmadan gerekletirilemez. Gven duyulmayan bir
kooperatifte ortaklarla ynetim srekli atma halinde olur. Konut yap
kooperatiflerinin gerek finansman kayna yine ortaklar olduundan, gvensiz bir
ortamda kooperatif finans krizine girecektir. Kooperatifin gerekletirdii faaliyet
neticesinde ortaya kan yaplardan bo olanlarn pazarlanmas hususunda da yine ilk
etken gvendir. Yaplarn teslimi konusunda da ortaklar gven duyma ihtiyac
hissederler.
Konut yap kooperatiflerinde gvenin salanabilmesi iin srekli ve aktif bir
denetim sreci gereklidir. Bu yaplar iin denetim, Bayndrlk ve skn Bakanlnn
hazrlad Yap Kooperatiflerinin ve st Kurulularnn Denetimi ile lgili
Grevlendirilecek Personel ve Denetimi adl tzn 3. ve 4. maddesinde ifade
edilmitir. 4. Maddede Bakanlk, yap kooperatifleri ve st kurulularnn ilem ve
hesaplarn ve varlklarn denetim iin grevlendirilecek olan personele
denetlettirebilir. fadesi yer almaktadr. Bu personel ayn tzn 3. maddesinin d
bendinde yle aklanmaktadr; Denetim Eleman, Yap kooperatiflerinin ve st
kurulularnn denetimi ile ilgili idaresince grevlendirilen personeldir (Bayndrlk ve
skan Bakanl, 2010:1)*.

Bayndrlk ve skan Bakanlnn ad evre ve ehircilik Bakanl olarak deitirilmitir.

H.Tezcan UYSAL Canan ETN

132

lgili tzkte geen denetim elemanlarnn klasik yntemlerle mevcut vakalara

yetiemedii bilinmektedir. Bu denetim eksikliine bal olarak gerekleen olumsuz
olaylar hem kooperatif ortaklarnda hem de kooperatif orta olmay dnen insanlarda
gvensizlik hissi yaratmaktadr. Byle bir durumda bireylerin zor artlar altnda
gerekletirdikleri tasarruflarn gven duymadklar bir yaplanmaya aktarmalar
beklenemez. Dolaysyla konut yap kooperatiflerinde gven ihtiyac nemsenmeli ve
bireylerin bu yaplara gven duymalar iin gerekli tm dzenlemeler yaplmaldr.
4. Konut Yap Koopertiflerinde Gven likisi Aratrmas
4.1. Aratrmann Amac ve Konusu
Bu almann amac, konut yap kooperatifi ortaklar ile ortak olduklar
kooperatifin yneticilerine olan gvenleri arasndaki, dier ortaklara gvenleri
arasndaki, kooperatif ilemlerine olan gvenleri arasndaki, elde ettikleri performans
arasndaki, kooperatife ballk arasndaki ve kooperatif faaliyetlerin nemi arasndaki
ilikileri incelemektir.
Aratrmann konusu konut yap kooperatifi rgtlenmelerinde bulunan mevcut
gven ilikisini kapsamaktadr. Bu aratrmada 3. ahslarn kooperatif rgte ve/veya
kooperatif yneticilerine olan gvenlerini incelenmemitir.
4.2. Hipotezler
Aratrmada test edilecek hipotezler u ekildedir;
H1: Konut Yap Kooperatifi yneticilerine gven ile Konut Yap Kooperatifine
ballk arasnda pozitif bir iliki vardr.
H2: Konut Yap Kooperatifi ortaklarnn birbirine olan gveni ile Konut Yap
Kooperatifine ballk arasnda pozitif bir iliki vardr.
H3: Konut Yap Kooperatifinin faaliyetleri ile Konut Yap Kooperatifine ballk
arasnda pozitif bir iliki vardr.
H4: Konut Yap Kooperatifinin pazarlama faaliyetleri ile Konut Yap
Kooperatifine ballk arasnda anlaml bir iliki vardr.
H5: Konut Yap Kooperatifi ortaklarnn birbirine gveni ile Konut Yap
Kooperatifinin gerekletirdii ilemlere gven arasnda anlaml bir iliki vardr.
H6: Konut Yap Kooperatifi yneticilerine gven ile Konut Yap Kooperatifinin
gerekletirdii ilemlere gven arasnda anlaml bir iliki vardr.
H7: Konut Yap Kooperatifinin ortaklarna ynelik faaliyetlerde bulunmas ile
Konut Yap Kooperatifi ortaklarnn elde ettii performans arasnda anlaml bir iliki
vardr.
H8:
Konut Yap Kooperatifinin pazarlama faaliyetleri ile Konut Yap
Kooperatifinin gerekletirdii ilemlere gven arasnda anlaml bir iliki vardr.
H9:
Konut Yap Kooperatifinin pazarlama faaliyetleri ile Konut Yap
Kooperatifi ortaklarnn elde ettii performans arasnda anlaml bir iliki vardr.

Uluslararas Ynetim ktisat ve letme Dergisi, Cilt 8, Say 17, 2012, ss. 129-154
Int. Journal of Management Economics and Business, Vol. 8, No. 17, 2012, pp. 129-154

133

4.3. Evren ve rneklem

Aratrma evrenini; faal olan konut yap kooperatifleri oluturmaktadr.
Aratrma rneklemini, anketi yz yze cevaplayan Ankara, Samsun ve Eskiehirdeki
konut yap kooperatifi ortaklar ile anketi online olarak cevaplayan konut yap
kooperatifi ortaklar oluturmaktadr. Aratrmada Convenience Sampling (kolayda
rnekleme) yntemi kullanlmtr. Bu rneklem ynteminde, rnek says ve rnek
iinde yer alan elemanlar istatistiksel olarak tesadfi olmayan yollarla belirlenir.
Kolayda rnekleme yntemi olduka kolay bir ekilde veri toplamay ve rnek semeyi
salar (Williams, 2007:290).
rneklemde yer alan konut yap kooperatifi ortaklarnn saylarn ve ortaklarn
listelerini gsterir kaytl bilgilere ulalamamasndan tr, rneklem hacminin
belirlenmesinde ikili deikeni olan tanmlayc aratrmalarn rneklem byklnn
belirlenmesi yntemi kullanlmtr. Bu ynteme gre, genel kabul gren olayn
gerekleme olasl p=0.3 ve gereklememe olasl q=0.7 deerleri dikkate
alndnda, %95 gven dzeyinde ve 0.05lik sapma aralnda rneklem bykl
323 olarak hesaplanr (Akgl & evik, 2005:15). Aratrma kapsamnda, 116s
yzyze anket, 263 de online anket yntemiyle olmak zere toplamda 379 rneklem
hacmine ulalm olup, bu deer gerekli rneklem bykl iin yeterlidir.
4.4. Aratrmann Veri Toplama Metodu
Aratrmada anket teknii kullanlmtr. Anket formunun hazrlanmasnda
Necdet Bilginin Tarmsal kooperatiflere uygulad gven leinden yararlanlmtr.
Verilerin toplanmasnda konut yap kooperatifi ortaklaryla yzyze anket uygulamas
ve online anket uygulamas gerekletirilmitir.
Anketin pilot uygulamas Ankarada konut yap kooperatifi orta sfat tayan
30 kii zerinde yaplmtr. Bu uygulama Ankaradaki S.S. amyldz K.Y.K.nin 19
Haziran 2011 tarihli genel kurul toplantsnda ve S.S. Asil Dou K.Y.K.nin
merkezinde gerekletirilmitir. S.S. amyldz K.Y.K.ne 40 adet, S.S. Asil Dou
K.Y.K.ne de 20 adet anket datlmtr. S.S. amyldz K.Y.K. genel kurulunda
datlan 40 anketten 12si doldurulmam, 6 tanesi de eksik doldurulmutur. Sonu
olarak 22 tane anket deerlendirmeye alnmtr. S.S. Asil Dou K.Y.K.inde
uygulanan 20 anketin ise 10 tanesi doldurulmam, 2 tanesi de deerlendirmeye
alnmamtr. Pilot uygulama sonucunda elde edilen veriler SPSS 18.0 programyla
analiz edilmi ve alfa katsays 0,973 kmtr. Bu rakam verilerin gvenilirliinin ok
yksek olduunu gstermektedir.
4.5. Aratrmann Varsaymlar ve Snrllklar
Aratrmann Varsaymlar
Aratrmaya katlan ortaklar, kendilerine yneltilen sorular gerei yanstacak
ekilde cevaplandrmtr.
Aratrmaya katlan tm bireylerin konut yap kooperatifi orta sfat tad
varsaylmtr.

H.Tezcan UYSAL Canan ETN

134

Aratrmaya katlan bireylerin ortak olduklar kooperatifi deerlendirirken

objektif olduklar varsaylmtr.
Aratrmann rneklemle snrl olmasna ramen elde edilen bulgularn bilgi
verici nitelikte olmas nedeniyle aratrma evrenini temsil edebilecei ngrlmektedir.
Aratrmann Snrllklar
Aratrma konut yap kooperatifleriyle
kooperatifleri aratrmaya dhil edilmemitir.

snrldr.

Toplu

iyeri

yap

Konut yap kooperatiflerinde rgtsel gven ile ortaklarn gelecekte bekledii

performans arasndaki ilikiyi ele alan bu aratrma, aratrma rneklemiyle snrldr.
Aratrma, konut yap kooperatifi ortaklaryla snrl tutulmutur.
4.6. Aratrmadan Elde Edilen Bulgular
ekil 4.1: Konut Yap Kooperatifi Ortaklarnn Cinsiyet Dalm

ekil 4.1 incelendiinde rneklemde yer alan konut yap kooperatifi ortaklarnn
% 71.77'sini erkekler , %28.23'n de kadnlar oluturmaktadr.
ekil 4.2: Konut Yap Kooperatifi Ortaklarnn Ya Dalm

ekil 4.2 incelendiinde rneklemde yer alan konut yap kooperatifi ortaklarnn
% 0.26'snn 21 yandan kk , %12.14'nn 21-30 ya, %20.84'nn 31-40 ya,
%32,98inin 41-50 ya, %27,7nin 51-60 ya, % 6,07sinin ise 60 yukars yata

Uluslararas Ynetim ktisat ve letme Dergisi, Cilt 8, Say 17, 2012, ss. 129-154
Int. Journal of Management Economics and Business, Vol. 8, No. 17, 2012, pp. 129-154

135

olduklar grlmektedir. Aratrmaya katlanlarn %33nn 21-40 ya aralnda

olmas gen nesillerin kooperatifilie olan olumlu ilgisini gstermektedir.
ekil 4.3: Konut Yap Kooperatifi Ortaklarnn Eitim Seviyesi

ekil 4.3 incelendiinde rneklemde yer alan konut yap kooperatifi ortaklarnn
%11.9u ilkretim, %30.95i lise, %28.57si nlisans, %23.81i lisans, %3.7si yksek
lisans, %1,06snn ise doktora mezunu olduu belirlenmektedir. Aratrmaya
katlanlarn %88inden fazlasnn lise ve st bir renime sahip olmas, konut yap
kooperatifi ortaklarnn eitimli ve bilinli bireyler olduu eklinde ifade edilebilir.
ekil 4.4: Konut Yap Kooperatifi Ortaklarnn Gelir Dzeyi

ekil 4.4 incelendiinde rneklemde yer alan konut yap kooperatifi ortaklarnn
% 0.26's 1000TLden az, %43.27'si 1000-2000TL arasnda, %35.62'si 2000-3000TL
arasnda, %12.4' 3000-4000TL arasnda, %5,28i 4000-5000TL arasnda, %3.17'si
5000TLden fazla cret almaktadrlar. Aratrmaya katlanlarn %47sinin 2000TL ile
4000TL arasnda bir gelire sahip olmas, dar ve orta gelirli bireylere ynelik
kooperatifilik oluumundan uzaklalmasyla aklanabilir.

136

H.Tezcan UYSAL Canan ETN

ekil 4.5: Kooperatif Orta Olmay Tavsiye Eder misiniz?

ekil 4.5 incelendiinde rneklemde yer alan konut yap kooperatifi ortaklarnn
%49,08inin kooperatif orta olmay tavsiye ettii, %29,82sinin kooperatif orta
olmay tavsiye konusunda kararsz olduu, % 21,11nin ise kooperatif orta olmay
tavsiye etmedii ifade edilmektedir. Bu sonuca gre toplamda %49,08a %50,92lik bir
oranla ortaklarn kooperatif orta olmay tavsiye konusunda eliki yaad ve bir
memnuniyetsizlik durumunun olduu sylenebilir.
ekil 4.6: Kooperatif Orta Olmay Tavsiye Etmeyen Ortaklar ile KYK
Ynetimine Gvenlerinin Karlatrlmas

ekil 4.6 incelendiinde rneklemdeki kooperatif orta olmay tavsiye etmeyen

%21,11lik kesimin Konut yap kooperatifi yneticilerine byk gvenim var. Likert
lekli soruya vermi olduklar cevaplar ifade edilmitir. Frekans dalmlar; %35,44
katlmyorum ve %64,56 kesinlikle katlmyorum eklindedir. Buna gre rneklemde
kooperatif orta olmay tavsiye etmeyen %21,11lik kesimin tamam konut yap
kooperatifi yneticilerine gvenmemektedir.
4.7. Aratrma Verilerinin Analizi
almada elde edilen bulgular deerlendirilirken, istatistiksel analizler iin
SPSS 18.0 (Statistical Package for Social Sciences) program kullanlmtr.
Aratrmada ortaklarn demografik verilerini deerlendirmek amacyla frekans
dalmlarndan yararlanlm, deikenler arasndaki ilikiyi ve bu ilikinin ynn
saptamak amacyla da Pearson korelasyon analizi kullanlmtr.

Uluslararas Ynetim ktisat ve letme Dergisi, Cilt 8, Say 17, 2012, ss. 129-154
Int. Journal of Management Economics and Business, Vol. 8, No. 17, 2012, pp. 129-154

137

4.7.1. Geerlilik ve Gvenirlilik Analizi

Gvenilirlik, aratrma sonularnn tekrar edilebilirliliidir. D gvenilirlik,
aratrma sonularnn benzer ortamlarda ayn ekilde elde edilip edilemeyeceini, i
gvenirlik ise baka aratrmaclarn ayn veriyi kullanarak ayn sonulara ulap
ulaamayacan ifade eder (LeCompte & Preissle, 1982:32).
Aratrmada kullanlan leklerin gvenilirliinin test edilmesinde Alfa
katsaysndan (Cranbach Alfa) yararlanlmtr. Aratrmada uygulanan leinin
gvenirlik analizi sonrasnda alfa deeri, =0,936 tespit edilmitir. tutarll dren
sorularn kartm sonras alfa tekrar hesaplanmtr. Bu hesaplama sonras ortaya kan
=0,961 deeri lein yksek i tutarlla sahip olduunu gstermektedir.
Ankette kullanlan soru saylar ve karlan soru numaralar temel deikenler
baznda Tablo 4.1de gsterilmitir. Bu tabloya gre ankette kullanlan sorularn biri
hari tamam yksek derecede gvenilirdir.( 0,80<<1,00)
Tablo 4.1: Deikenlere Ait Alfa Gvenirlik Katsaylar
Soru
Adeti

karlan Soru
Adeti

Hesaplanan
Soru Says

Alfa

Kykya Ballk

0,918

Kyk lemlerine Gven

0,835

Kyknin Pazarlama
Faaliyetleri

0,849

Kyk Yneticilerine Gven

13

10

0,928

Kyk Ortaklarna Gven

0,857

Kyk Faaliyetlerinin nemi

0,663

Kyk Ortaklarnn Elde

Ettii Performans

0,906

TOPLAM

57

17

40

Deiken Ad

Anketteki sorularn gvenilirlik analizi sonucunda i tutarll drmesi sebebiyle yedi

temel deikenden toplamda on yedi soru kartlmtr. kartlan sorular sonras temel
deikenlerin alfa katsaylar incelendiinde Kyk Faaliyetlerinin nemi ile ilgili
sorularn gvenilirlik katsaysnn =0,80den kk olduu (=0,663) grlmektedir.
Bu deiken olduka gvenilirdir (0,60<<0,80). Anketteki dier deikenler ise
yksek gvenirlie sahiptir.
4.7.2. Faktr Analizi
Aratrma verilerinin analizinde faktr tretme modeli olarak, temel bileen
faktr (Principal Component Factoring) modeli, faktr rotasyon yntemi olarak
orthogonal, teknik olarak ise varimax teknii kullanlmtr. almada tretilecek
faktr says Varyansa Katlma (z deer) kriteri ve Scree Test kriteri (Yn Grafii)
kullanlarak belirlenmitir.

H.Tezcan UYSAL Canan ETN

138

rneklemin uygunluu iin bulunan Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) deeri

0,952dr. Bu deikenler arasnda ksmi korelasyonlarn dk olup olmadn
gstermektedir. 0,5den kk KMO deerleri, deiken iftleri arasndaki
korelasyonun dier deikenlerle aklanamayacan ve faktr analizinin uygun
olmayabileceini gsterir.
Tablo 4.2:KMO ve Barlett Testi
Kaiser-Meyer-Olkin Measure Deeri
Yaklak Ki-Kare
Bartlett Kresellik Testi

,952
1,454E4

Serbestlik Derecesi

903

Anlamllk (Sig.)

,000

KMO analizi sonucunda bulunan deer, kullanlan verilerin faktr analizi iin
uygun olduunu, ayn zamanda rneklem byklnn mkemmel olduunu
gstermektedir (KMO = 0,952). Bartlett verilerin ok deikenli normal dalmdan
gelip gelmediini belirlemede kullanlr. Bartlett test sonucunda anlamllk 0,000
bulunmutur. Bu deer verilerin ok deikenli normal dalmdan geldii gstermekte
ve faktr analizinin kullanlmasnn uygunluunu ortaya karmaktadr. KMO ve
Bartlett Testi bulgular Tablo 4.2de yer almaktadr.
Tablo 4.3: Toplam Varyans
lk zdeerler
Bileen

Toplam

1
2
3
4
5
6
7

18,170
4,095
2,165
1,965
1,636
1,498
1,086

Varyans
%
42,257
9,523
5,035
4,569
3,805
3,484
2,526

Kmlatif
%
42,257
51,779
56,814
61,384
65,189
68,673
71,199

Karesi Alnm Yklemelerin

kartlm Toplamlar
Kmlatif
Toplam
Varyans %
%
12,257
28,505
28,505
4,813
11,193
39,697
4,327
10,062
49,759
3,334
7,754
57,513
2,491
5,792
63,305
2,040
4,744
68,049
1,354
3,150
71,199

Tablo 4.3 incelendiinde; aklanan toplam varyans, dnmden nceki ve

sonraki zdeerleri vermekte ve yedi faktrn ktn gstermektedir. lk faktr
toplam varyansn %28,505'ini, ikinci faktr %11,193'n, nc faktr %10,062'sini,
drdnc faktr %7,754'n, beinci faktr %5,792'sini, altnc faktr %4,744'n,
yedinci faktr ise % 3,150sini aklamaktadr. zdeerlerin akladklar birikimli
varyans miktar, toplam varyansn %71,199'udur. Bu deerin ok dk olmamas
istenir. nk aklanan varyansn dkl o lekle elde edilen bilginin de o denli
az olduu anlamna gelir.
ekil 4.7: Yn Grafii

Uluslararas Ynetim ktisat ve letme Dergisi, Cilt 8, Say 17, 2012, ss. 129-154
Int. Journal of Management Economics and Business, Vol. 8, No. 17, 2012, pp. 129-154

139

Yn grafiine baklarak da tretilecek faktr saysnn 5-7 arasnda olduu

grlmektedir. ekil 4.7de ifade edilen yn grafiinde ierisi sar ile iaretlenmi
noktalar faktr saysn vermektedir. Bu noktalar eimin yatay izgiye dnt
noktaya kadar olan 1 z deer noktasna gre belirlenmektedir. Grafikte birinci
faktrden sonra da daha az olmakla birlikte ivmeli bir d grlmektedir. Yedinci
faktrden sonraki faktrlerin varyansa olan katklar daha az bir farkllk yanstmaktadr.
z deer ve scree test yntemi kullanlarak bulunan faktrlerin deikenler
baznda ilikiler, yedi temel deiken altnda gruplanmtr. Bu deikenlerin
dnml faktr ykleri Tablo 4.4de gsterildii ekildedir.
Tablo 4.4: Dnml Faktr Ykleri
1. Kykya Ballk
Kendimi KYK nn bir paras olarak
gryorum
KYK nn bir paras olmaktan mutluyum
KYK nin toplumdaki roln gerekten
nemsiyorum
KYK ya gnlden balym
KYK nn iyi bir savunucusuyum
Bakalarna KYK nn bir orta olduumu
sylemekten gurur duyuyorum

,807
,757
,701
,653
,620
,579

2. Kyknn Pazarlama Faaliyetleri

Gelecekte KYK ile daha ok i yapmay
umuyorum
KYK ynetimine konutumun pazarlamasn
devretmekten dolay mutluyum
Ortaklk hissemin pazarlamasn KYK
ynetimine devretmeyi dnyorum
KYK blgemizdeki en iyi konut retim ve
pazarlama organizasyonudur

,770
,694
,688
,642

3. Kyk lemlerine Gven

Konutumun KYK tarafndan denetlenmesi,
kendi kontrolm altnda olmasndan daha
iyidir

,779

140

H.Tezcan UYSAL Canan ETN

KYK ynetimi konutumu benden daha iyi

takip eder
Konutumun yasal ilemlerini KYK benden
daha iyi takip eder

,725
,544

4. Kyk Yneticilerine Gven

KYK ynetimine byk gvenim var
imden gelen bir ses, KYK yneticilerine
gvenebileceimi sylyor
KYK yneticilerine gvenebileceim hissine
sahibim
KYK ynetimi drst ve gvenilirdir
imden yle geliyor ki KYK yneticileri
gvenilirdir
KYK ynetimi sz verdiini yapmaktadr
imden KYK yneticilerine gvenmek
geliyor
KYK yneticilerinin gvenirlilii hususunda
hkm verdiim zaman tarafsz davranrm
KYK yneticilerinin gvenilirliini tarafsz
bir yaklamla lerim
KYK yneticileri piyasada gvenilir olarak
bilinmektedir

,882
,875
,867
,866
,845
,844
,804
,731
,716
,635

5. Kyk Ortaklarna Gven

KYK nn ortaklarna gvenebileceim
hissine sahibim
imden KYK nn ortaklarna gvenmek
geliyor
KYK ortaklar drst ve gvenlidir
KYK nn ortaklarnn gvenirliini
deerlendirirken gereki kriterleri gz nnde
bulundururum
KYK ortaklarna byk gvenim var
KYK nn ortaklarnn gvenirlilii hususunda
hkm verirken tarafsz davranrm
KYK nn ortaklar piyasada gvenilir olarak
bilinmektedir
KYK ortaklarnn gvenirliliine saduyuma
ile karar veririm

,807
,798
,770
,766
,737
,709
,700
,564

6. Kyk Faaliyetlerinin nemi

Blgenizde fikir alabileceiniz bir KYK
uzmann bulunmas
KYK ynetim kurulunda blgenizden bir
temsilci bulunmas
KYK nn ylsonunda kendisiyle ilgili
bilnosunu vermesi
KYK nn online takip sunmas
KYK nn dergi, bror vb. yollarla sizi
bilgilendirmesi

,807
,707
,678
,648
,592

7. Kyk Ortaklarnn Elde Ettii Performans

KYK yeliimle ilgili tm sonulardan tatmin
olmaktaym
KYK beklentilerimi tamamyla
karlamaktadr
Farkl alternatiflerim olsa bile KYK orta

,825
,812
,775

Uluslararas Ynetim ktisat ve letme Dergisi, Cilt 8, Say 17, 2012, ss. 129-154
Int. Journal of Management Economics and Business, Vol. 8, No. 17, 2012, pp. 129-154

kalmay tercih ederim

KYK ile yaptm mzakerelerin tamamnda
anlamaya vardm
KYK ya ortaklm konut asndan karl bir
alveri yapmam salad
KYK nn verdii konut yapm hizmetinde
devaml bir gelime vardr
KYK ya ortaklm tasarrufumu artrd

141

,758
,751
,718
,673

Faktr 1: KYKya Ballk

Kendi iinde 0,918 gvenilirlie sahip olan bu faktr, alt deikenden meydana
gelmektedir. Faktre en byk katky Kendimi KYKnn bir paras olarak
gryorum deikeni salamaktadr.
Faktr 2: KYKnn Pazarlama Faaliyetleri
Kendi iinde 0,849 gvenilirlie sahip olan bu faktr, drt deikenden meydana
gelmektedir. Faktre en byk katky, Gelecekte KYK ile daha ok i yapmay
umuyorum deikeni salamaktadr.
Faktr 3: KYK lemlerine Gven
Kendi iinde 0,835 gvenilirlie sahip olan bu faktr, deikenden meydana
gelmektedir. Faktre en yksek katky Konutumun KYK tarafndan denetlenmesi,
kendi kontrolm altnda olmasndan daha iyidir deikeni salamaktadr.
Faktr 4: KYK Yneticilerine Gven
Kendi iinde 0,928 gvenilirlie sahip olan bu faktr, on deikenden
olumaktadr. Faktre en byk katky KYK ynetimine byk gvenim var
deikeni salamaktadr.
Faktr 5: KYK Ortaklarna Gven
Kendi iinde 0,857 gvenilirlie sahip olan bu faktr, sekiz deikenden
olumaktadr. Faktre en byk katky; KYK nn ortaklarna gvenebileceim
hissine sahibim deikeni salamaktadr.
Faktr 6: KYK Faaliyetlerinin nemi
Kendi iinde 0,663 gvenilirlie sahip olan bu faktr, be deikenden meydana
gelmektedir. Faktre en byk katky; Blgenizde fikir alabileceiniz bir KYK
uzmann bulunmas deikeni salamaktadr.
Faktr 7: KYK Ortaklarnn Elde Ettii Performans
Kendi iinde 0,906 gvenilirlie sahip olan bu faktr, yedi deikenden meydana
gelen bu faktre en byk katky; KYK yeliimle ilgili tm sonulardan tatmin
olmaktaym deikeni salamaktadr.
4.7.3. Korelasyon Analizi ve Hipotez Testleri
Bu balkta aratrma hipotezleri korelasyon analiziyle deerlendirilecek ve iliki
durumlar belirlenecektir.

H.Tezcan UYSAL Canan ETN

142

4.7.3.1. Konut Yap Kooperatifi Yneticilerine Gven ile Konut Yap

Kooperatifine Ballk Arasndaki liki
Aratrmadaki baml deiken (KYKya ballk) ve bamsz deiken (KYK
yneticilerine gven) arasndaki korelasyon analizine (Pearson korelasyon) ilikin
sonular aada Tablo 4.5teki gibidir.
Tablo 4.5: Konut Yap Kooperatifi Yneticilerine Gven ile Konut Yap
Kooperatifine Ballk Korelasyon Tablosu

1
2

Pearson Correlation
Sig. (2-tailed)
N
Pearson Correlation
Sig. (2-tailed)
N

1
1
379
,653**
,000
379

2
,653**
,000
379
1
379

Tablo 4.5e gre; KYK yneticilerine gven ile KYKya ballk arasnda pozitif
ynl, orta seviyede ve anlaml bir iliki vardr. Korelsyon katsays (r=0,653) olarak
hesaplanmtr. Buna gre; KYK yneticilerine gven arttka, ortaklarn kooperatife
ballnn artaca da sylenebilir.
4.7.3.2. Konut Yap Kooperatifi Ortaklarnn Birbirine Olan Gveni ile Konut
Yap Kooperatifine Ballk Arasndaki liki
Aratrmadaki baml deiken (KYKya ballk) ve bamsz deiken (KYK
ortaklarna gven) arasndaki korelasyon analizine (Pearson korelasyon) ilikin sonular
aada Tablo 4.6daki gibidir.
Tablo 4.6: Konut Yap Kooperatifi Ortaklarnn Birbirine Olan Gveni ile Konut
Yap Kooperatifine Ballk Korelasyon Tablosu

Pearson Correlation
Sig. (2-tailed)
N
Pearson Correlation
Sig. (2-tailed)
N

1
1
379
,499**
,000
379

2
,499**
,000
379
1
379

Tablo 4.6ya gre; KYK yneticilerine gven ile KYKya ballk arasnda
zayf, pozitif ynl ve anlaml bir iliki vardr. Korelasyon katsays (r=0,499) olarak
hesaplanmtr. Buna gre; KYK ortaklarnn birbirine olan gveni arttka, ortaklarn
kooperatife ballnn artaca da sylenebilir.
4.7.3.3. Konut Yap Kooperatifinin Faaliyetleri ile Konut Yap Kooperatifine
Ballk Arasndaki liki
Aratrmadaki baml deiken (KYKya ballk) ve bamsz deiken
(KYKnin faaliyetleri) arasndaki korelasyon analizine (Pearson korelasyon) ilikin
sonular aada Tablo 4.7deki gibidir.

Uluslararas Ynetim ktisat ve letme Dergisi, Cilt 8, Say 17, 2012, ss. 129-154
Int. Journal of Management Economics and Business, Vol. 8, No. 17, 2012, pp. 129-154

143

Tablo 4.7: Konut Yap Kooperatifinin Faaliyetleri ile Konut Yap Kooperatifine
Ballk Korelasyon Tablosu ve Serpme Diyagram

1
2

Pearson Correlation
Sig. (2-tailed)
N
Pearson Correlation
Sig. (2-tailed)
N

1
1
379
-,110*
,032
379

2
-,110*
,032
379
1
379

Korelasyon katsays (r= -0,110) olarak hesaplanmtr. Tablo 4.7 incelendiinde;

KYKnn faaliyetleri ile KYKya ballk arasnda 0,05 nem dzeyinde, P=0,032
seviyesinde, ok zayf, negatif ynl iliki grlmektedir. Ancak, serpme grafii
incelendiinde noktalarn rasgele dald ve deikenler arasnda bir iliki olmad
grlmektedir.
4.7.3.4. Konut Yap Kooperatifinin Pazarlama Faaliyetleri ile Konut Yap
Kooperatifine Ballk Arasndaki liki
Aratrmadaki baml deiken (KYKya ballk) ve bamsz deiken
(KYKnn pazarlama faaliyetleri) arasndaki korelasyon analizine (Pearson korelasyon)
ilikin sonular aada Tablo 4.8deki gibidir.
Tablo 4.8: Konut Yap Kooperatifinin Pazarlama Faaliyetleri ile Konut Yap
Kooperatifine Ballk Korelasyon Tablosu

Pearson Correlation
Sig. (2-tailed)
N
Pearson Correlation
Sig. (2-tailed)
N

1
1
379
,788**
,000
379

2
,788**
,000
379
1
379

Tablo 4.8e gre; KYK yneticilerine gven ile KYKya ballk arasnda 0,01
nem dzeyinde, P=0,000 seviyesinde, yksek gte, pozitif ynl ve anlaml bir iliki
vardr. Korelasyon katsays (r=0,788) olarak hesaplanmtr. Buna gre; KYKnn
pazarlama faaliyetleri arttka, ortaklarn kooperatife ballnn da artaca
sylenebilir.
4.7.3.5. Konut Yap Kooperatifi Ortaklarnn Birbirine Gveni ile Konut Yap
Kooperatifi lemlerine Gven Arasndaki liki
Aratrmadaki baml deiken (KYK ilemlerine gven) ve bamsz deiken
(KYK ortaklarna gven) arasndaki korelasyon analizine (Pearson korelasyon) ilikin
sonular aada Tablo 4.9daki gibidir.

H.Tezcan UYSAL Canan ETN

144

Tablo 4.9: Konut Yap Kooperatifinin Ortaklarnn Birbirine Gveni ile Konut
Yap Kooperatifi lemlerine Gven Korelasyon Tablosu

1
2

Pearson Correlation
Sig. (2-tailed)
N
Pearson Correlation
Sig. (2-tailed)
N

1
1
379
,465**
,000
379

2
,465**
,000
379
1
379

Tablo 4.9a gre; KYK ortaklarna gven ile KYK ilemlerine gven arasnda
0,01 nem dzeyinde, P=0,000 seviyesinde, zayf, pozitif ynl ve anlaml bir iliki
vardr. Korelasyon katsays (r=0,465) olarak hesaplanmtr. Buna gre; KYK
ortaklarnn birbirine olan gveni arttka, kooperatif ilemlerine olan gvenin de
artaca sylenebilir.
4.7.3.6. Konut Yap Kooperatifi Yneticilerine Gven ile Konut Yap Kooperatifi
lemlerine Gven Arasndaki liki
Aratrmadaki baml deiken (KYK ilemlerine gven) ve bamsz
deiken (KYK yneticilerine gven) arasndaki korelasyon analizine (Pearson
korelasyon) ilikin sonular aada Tablo 4.10daki gibidir.
Tablo 4.10: Konut Yap Kooperatifi Yneticilerine Gven ile Konut Yap
Kooperatifi lemlerine Gven Korelasyon Tablosu

1
2

Pearson Correlation
Sig. (2-tailed)
N
Pearson Correlation
Sig. (2-tailed)
N

1
1
379
,560**
,000
379

2
,560**
,000
379
1
379

Tablo 4.10a gre; KYK yneticilerine gven ile KYK ilemlerine gven
arasnda 0,01 nem dzeyinde, P=0,000 seviyesinde, orta gte, pozitif ynl ve
anlaml bir iliki vardr. Korelasyon katsays (r=0,560) olarak hesaplanmtr. Buna
gre; KYK yneticilerine gven arttka, kooperatif ilemlerine olan gvenin de
artaca sylenebilir.
4.7.3.7. Konut Yap Kooperatifi Faaliyetlerinin nemi ile Konut Yap Kooperatifi
Ortaklarnn Elde Ettii Performans Arasndaki liki
Aratrmadaki baml deiken (KYK Ortaklarnn elde ettii performans) ve
bamsz deiken (KYK faaliyetlerinin nemi) arasndaki korelasyon analizine
(Pearson korelasyon) ilikin sonular aada Tablo 4.11deki gibidir.

Uluslararas Ynetim ktisat ve letme Dergisi, Cilt 8, Say 17, 2012, ss. 129-154
Int. Journal of Management Economics and Business, Vol. 8, No. 17, 2012, pp. 129-154

145

Tablo 4.11: Konut Yap Kooperatifi Faaliyetlerinin nemi ile Konut Yap
Kooperatifi Ortaklarnn Elde Ettii Performans Korelasyon Tablosu ve Serpme
Diyagram

Pearson Correlation
Sig. (2-tailed)
N
Pearson Correlation
Sig. (2-tailed)
N

1
1
379
-,115*
,025
379

2
-,115*
,025
379
1
379

Tablo 4.11e gre; KYK faaliyetlerinin nemi ile KYK ortaklarnn elde ettii
performans arasnda 0,05 nem dzeyinde, P=0,025 seviyesinde ok zayf, negatif
ynl bir iliki grlmektedir. Korelasyon katsays (r= -0,115) olarak hesaplanmtr.
Ancak, serpme grafii incelendiinde noktalarn rasgele dald ve deikenler
arasnda bir iliki olmad grlmektedir.
4.7.3.8. Konut Yap Kooperatifinin Pazarlama Faaliyetleri ile Konut Yap
Kooperatifi lemlerine Gven Arasndaki liki
Aratrmadaki baml deiken (KYK ilemlerine gven) ve bamsz deiken
(KYKnn Pazarlama Faaliyetleri) arasndaki korelasyon analizine (Pearson korelasyon)
ilikin sonular aada Tablo 4.12deki gibidir.
Tablo 4.12: Konut Yap Kooperatifinin Pazarlama Faaliyetleri ile Konut Yap
Kooperatifi lemlerine Gven Korelasyon Tablosu

Pearson Correlation
Sig. (2-tailed)
N
Pearson Correlation
Sig. (2-tailed)
N

1
1
379
,787**
,000
379

2
,787**
,000
379
1
379

Tablo 4.12ye gre; KYKnn pazarlama faaliyetleri ile KYK ilemlerine gven
arasnda 0,01 nem dzeyinde, P=0,000 seviyesinde, yksek gte, pozitif ynl ve
anlaml bir iliki vardr. Korelasyon katsays (r=0,787) olarak hesaplanmtr. Buna
gre; KYKnn pazarlama faaliyetleri arttka, kooperatif ilemlerine olan gvenin de
artaca sylenebilir.
4.7.3.9. Konut Yap Kooperatifinin Pazarlama Faaliyetleri ile Konut Yap
Kooperatifi Ortaklarnn Elde Ettii Performans Arasndaki liki
Aratrmadaki baml deiken (KYK Ortaklarnn Elde Ettii Performans) ve
bamsz deiken (KYKnn Pazarlama Faaliyetleri) arasndaki korelasyon analizine
(Pearson korelasyon) ilikin sonular aada Tablo 4.13deki gibidir.

H.Tezcan UYSAL Canan ETN

146

Tablo 4.13: Konut Yap Kooperatifinin Pazarlama Faaliyetleri ile Konut Yap
Kooperatifi Ortaklarnn Elde Ettii Performans Korelasyon Tablosu

1
1

Pearson Correlation
Sig. (2-tailed)
N
Pearson Correlation
Sig. (2-tailed)
N

379
,755**
,000
379

2
,755**
,000
379
1
379

Tablo 4.13e gre; KYKnn pazarlama faaliyetleri ile KYK ortaklarnn elde
ettii performans arasnda 0,01 nem dzeyinde, P=0,000 seviyesinde, yksek gte,
pozitif ynl ve anlaml bir iliki vardr. Korelasyon katsays (r=0,755) olarak
hesaplanmtr. Buna gre; KYKnn pazarlama faaliyetleri arttka, ortaklarn elde
ettii performansn da artaca sylenebilir.
Aratrma amacna uygun olarak oluturulan 9 hipotezin iliki durumlar, ynleri
ve iddetleri yukardaki korelasyon analizleriyle belirlenmitir. Bu analizler sonucunda
elde edilen anlamllk, korelasyon katsaylar ve hipotez deerlendirmesi Tablo 4.14de
gsterilmitir.
Tablo 4.14: Hipotez Test Sonular ve Yorumlar
ki grup arasndaki farkn ya da zaman ierisindeki deiimin rastlantsal olup
olmadna karar verebilmek iin hipotez testlerinden yararlanlr (Ba, 2006:152).
r

Sig.

Sonu

H1

0,653

,000

Kabul Edildi

H2

0,499

,000

Kabul Edildi

H3

- 0,110

,032

Reddedildi

H4

0,788

,000

Kabul Edildi

H5

0,465

,000

Kabul Edildi

H6

0,560

,000

Kabul Edildi

H7

- 0,115

,025

Reddedildi

Yorum
Yneticilere gven, ortaklarn kooperatife daha
fazla balanmalarn salamaktadr.
Ortan, dier ortaklara gveninin artmasyla
kooperatif yapya olan ball da artmaktadr.
Kooperatifin ortaklarna ynelik
gerekletirdii faaliyetler, direk olarak
ortaklarn kooperatife balln
etkilememektedir.
Ortan konut seiminde yetkilerin kooperatifte
olmasn istemesi ve ortaklk hakknn kooperatif
tarafndan pazarlanabilmesi ortan kooperatife
balln arttrmaktadr.
Ortaklara duyulan gven, kooperatif ynetiminin
temsiliyle kooperatif adna gerekletirilecek
ilemlere olan gveni etkilemektedir.
Kooperatif yneticilerine duyulan gven,
kooperatif ilemlerine olan gveni dorudan
etkilemektedir. Bu iliki kooperatif imajn
ynlendirmektedir.
Kooperatifin gerekletirdii faaliyetlerin
dorudan ortaklarn performans ve tatminini
etkilemedii tespit edilmitir.

Uluslararas Ynetim ktisat ve letme Dergisi, Cilt 8, Say 17, 2012, ss. 129-154
Int. Journal of Management Economics and Business, Vol. 8, No. 17, 2012, pp. 129-154

147

H8

0,787

,000

Kabul Edildi

Kooperatif ynetiminin kooperatif adna

gerekletirecei ilemlere gven, kooperatif
yneticilerinin gerekletirecei pazarlamatutundurma faaliyetlerinin artmasyla artacaktr.

H9

0,755

,000

Kabul Edildi

Ortaklarn ortaklk hisselerinin pazarlamasn

kooperatifin yapmas vb. pazarlama faaliyetleri,
ortaklarn kooperatiften bekledii kooperatif etkiyi
karlamaktadr.

5. Yeni Bir Yaklam: Fonksiyonel Deiim Modeli

Fonksiyonel deiim modeli, konut yap kooperatiflerinde ak sistemi ve i
denetimi benimseyen, kooperatif rgtlere ynelik yeni bir yaklamdr. Bu yaklamla
ulalmak istenen sonular; mevcut sisteme ilevsellik getirerek rgtsel gven dzeyini
arttrmak, inaat sektrndeki kooperatifler hakknda olumlu imaj yaratmak, effaflk,
memnuniyet, lgili Bakanlk* denetimi, i denetim ve kt kaynaklarla maksimum verim
elde edilmesini salamaktr.
ekil 5.1: Fonksiyonel Deiim Modeli

5.1. Fonksiyonel Deiim Modelinin Amalar

Yap sektr analiz edildiinde grlmektedir ki yatrmclarn sektr
deerlendirmesinde uzun yllar konut yap kooperatifleri ne kmtr. Ancak son
zamanlarda zel irketlerinde rekabet ortamna uyarak fiyat indirmesi ve markalamaya
1163 sayl Kanunun ek 1 inci maddesinin ikinci fkras aadaki ekilde deitirilmitir. lgili bakanlk
deyiminden, bu Kanun kapsamndaki tarmsal amal kooperatifler ve st kurulular iin Tarm ve Kyileri
Bakanl, yap kooperatifleri ve st kurulular iin Bayndrlk ve skan Bakanl ve dier kooperatifler ve
st kurulular iin ise Sanayi ve Ticaret Bakanl anlalr.
*

148

H.Tezcan UYSAL Canan ETN

nem vermesi, yatrmc gznde pozitif bir etki brakm, buna paralel olarak konut
yap kooperatiflerinde kan yolsuzluk haberleri de yatrmc gznde negatif bir etki
brakmtr. Sunulan fonksiyonel deiim modeli sadece yapsal ve denetimsel sorunlar
zme amac deil, konut yap kooperatiflerinin halk nezdinde ki negatif etkisini
silmek, prestijlerini ve gvenirliliklerini arttrmak amac da tamaktadr.
Mevcut sistemin eksiklikleri incelenerek gelitirilen Fonksiyonel Deiim
Modeli bildirim kavramn denetim mekanizmasnn temel yap ta olarak
tanmlamaktadr. Bu modelin amalarndan birisi de kooperatif ortaklarna ve 3.
ahslara yasal ereve ierisinde sorgulama hakk salamaktr. Modelin mevcut sisteme
entegresiyle veritabannda biriken veriler zamanla ilenerek anlaml birer bilgiye
dnecektir. Sunulan model, denetim eksikliini, dolaysyla da gven ihtiyacn
maksimum seviyede gidermeyi hedeflemektedir. Klasik denetim anlayndan ayr bir
yol izlenerek hazrlanan modelde denetim kavram, bildirim kavramna endekslenmitir.
Teknolojik gelimelere paralel olarak konut yap kooperatiflerine belirli zaman
dilimlerinde online bildirim yaptrlmas ilgili Bakanlk veritabannda bilgi ihtiyacn
karlayacak yeterli kapasitenin oluumunu salayacaktr.
Fonksiyonel deiim modelinde sicil bireysellikten kartlp konut yap
kooperatiflerine, kurucu ortaklarna ve mteahhit firmalara yanstlm, bilgi ynetim
sistemi kullanarak hem ilgili Bakanlk personeline hem de ahslara sorgulama olana
salanmaya allmtr.
Fonksiyonel Deiim Modelinin Balca Amalar;
lgili Bakanlk verilerini oaltmak,
Akademik aratrmalar iin gerekli bilgileri salamak,
Denetim mekanizmasn i ve d olarak aktif etmek,
Gven ihtiyacn karlamak,
Kooperatifzede* oluumunu engellemek,
Yolsuzluun ve usulszln nne gemek,
Konut yap kooperatiflerinin itibarn ykseltmek,
effaflk ilkesinin uygulanmasn salamak,
Kooperatif grubun tasarruflarn doru ynetmek,
Kooperatifilik eitimini gerekli klmak,
Sektrler arasndaki pazar payn arttrmak,
lgili Bakanln i ykn hafifletmek,
Kooperatiflerin denetimini maksimum dzeye kartmaktr.

Kooperatiflerden maddi ve/veya manevi zarar gren kii veya kurum.

Uluslararas Ynetim ktisat ve letme Dergisi, Cilt 8, Say 17, 2012, ss. 129-154
Int. Journal of Management Economics and Business, Vol. 8, No. 17, 2012, pp. 129-154

149

5.2. Fonksiyonel Deiim Modelinin Yaps ve Sreleri

ekil 5.2: Model Sreleri

Gelitirilen model 5 sreten olumaktadr (Bkz. ekil 5.2). Bu sreler sisteme

giri, bildirim, depolama, denetleme ve sorgulamadr. Ak sisteme sahip modelde z
denetim imkn sunulmutur. Sorgulama sonular kooperatif ortaklar tarafndan da
denetime tabi tutulmakta, gerek d beyanlar geri bildirim yoluyla iletilebilmektedir.
5.2.1. Sisteme Giri
Bu blm konut yap kooperatiflerinin sisteme ilk kayd ve daha sonrasnda
bildirim girileri iin tasarlanmtr. Kooperatiflerin online bildirim yapmak iin lgili
Bakanln web sayfasna girmesi, ilk kaydn yaplmas, ifre deiim ilemleri, veri
giriini yaparak bildirim gerekletirilmesi ve nizleme srecini kapsamaktadr.
5.2.2. Durum Bildirimi
Bildirimler genel olarak yazl yaplmaktadr. Konut yap kooperatiflerinin
yaplar incelendiinde ise en uygun bildirim eklinin online bildirim olduu tespit
edilmitir. Elektronik ortamda online bildirim sayesinde ilemler hzlanmakta, bilgi
paylam artmakta, lgili Bakanln denetimi kolaylamaktadr. Bildirime konu olan
ey, kooperatifin belirtilen tarihteki durumudur. Belirtilen tarihte kooperatifi ve ortaklar
ilgilendiren tm bilgiler Kooperatif Durum Bildirim sayfasndan online olarak girilir
ve Bakanlk tarafndan onaylandktan sonrada sisteme kaydedilir.
Yaplacak bildirimlerin gerekleme sresinin uzunluu ksaltlabilir veya
esnetilebilir. Ancak esnetilmesinde ezaman kavramnn yitirilmesi sakncas vardr.
Bugn ki durumu bildirirken, bu durumun sorgu sistemine ge yansmas modele
aykrdr. Bu yzden mmkn olduunca ksa srede bildirimler veritabanna girilmeli
ve incelenerek onaylanmaldr.
5.2.3. Veri Depolamas ve Denetlemesi
Konut yap kooperatiflerinin lgili Bakanlk web sayfasndan online olarak
gerekletirecekleri bildirimler veritabanna kaydedildikten sonra incelenir ve yine ilgili
Bakanlk personelince onaylanr. Bu sre sonunda sisteme giri izni verilir ve onaydan
sonra sistemden sorgulama yaplabilir.

H.Tezcan UYSAL Canan ETN

150

Depolanan bilgiler periyotlar halinde denetlenerek beyanlarn doruluu

aratrlr. Olas bir ihbar halinde hzl bir ekilde sisteme eriilerek girilen bilgiler ile
kooperatifin durumu karlatrlr ve farkllklar varsa gerekli denetimler ilgili personel
tarafndan gerekletirilir.
5.2.4. Sorgulama Eylemi
Kooperatiflerin veri giriini tamamlamasnn ardndan depolanarak onaylanan
bildirim formlar sistemde kullanma alr. Bu formlar gerek ortaklar gerekse 3. ahslar
tarafndan web sitesinden sorgulanabilir. Sorgulama sistemi, ortaklarn ve/veya 3.
ahslarn kooperatifi denetleyici ve bilgi edinici eylemlerde bulunmasnn zor olduu
durumlarda denetim yapma imkn sunmaktadr.
Sorgulama eyleminin faydalar;
Kooperatife ait gncel ynetim bilgilerine eriebilme,
Mteahhit firma hakknda bilgi edinebilme,
Yneticiler hakknda bilgi edinebilme,
Yaplarn son durumunu grsel ve yazl olarak renebilme,
denetimi gerekletirebilme,
Gven ihtiyacn karlatrabilme,
Yaplarn planlarn inceleyebilme,
Geici tapular ve sahiplerini grebilme,
Ortaklarn toplam daire ba ortaklk paylarn grebilme,
Beyan edilen bilgileri gerek bilgilerle karlatrabilme.
5.2.5. ikyet ve hbar
Trkiyede 2004-2005 yllarnda 1.891 konut yap kooperatifi hakknda
yolsuzluk ikyeti yaplmtr (Gnay, 2009:38). Bu rakam konut yap kooperatiflerinde
yaanan yolsuzluk ve usulszlk olaylarna en somut rnektir. Binlerce konut yap
kooperatifinin srekli olarak lgili Bakanlk tarafndan denetlenmesi mmkn deildir.
Bu durumda devreye kooperatif grup girmelidir. Ortaklar online sistemde gelimeleri
takip ederken, ayn zamanda da bir i denetim gerekletirmi olurlar. Bu i denetimden
verim alnabilmesi iin de pheli durumlarn ikyet ve ihbar eriimiyle bildirilmesi
gerekmektedir.
Mevcut sistemde kooperatiflerle ilgili ikyetler klasik usulde yaplmakta olup
uzun sren bir sre dourmaktadr. Bu sre ierisinde ikyet veya ihbara ynelik
aratrma yaplmas iin ilgili Bakanln yeterli personeli bulunmadndan sonu
almak ok glemektedir. Gelitirilen modelin salad hzl eriim imknyla konut
yap kooperatifi ortaklar veya 3. ahslar T.C. Kimlik numaralarn girerek online takip
sayfasnda kooperatifle ilgili ikyetlerini veya usulszlk halinde ihbarlarn
yapabilmektedir. Sisteme den bu ihbarlar sorumlu personel de hzl bir ekilde takip

Uluslararas Ynetim ktisat ve letme Dergisi, Cilt 8, Say 17, 2012, ss. 129-154
Int. Journal of Management Economics and Business, Vol. 8, No. 17, 2012, pp. 129-154

151

edebilmekte ve gerekli eletirmeleri yapabilmektedir. Konut yap kooperatiflerinde

ikyet ve ihbarn nemi ok yksektir.
6. Sonu
Konut yap kooperatiflerinde gven ilikisi konulu almamzn amac, konut
yap kooperatifi ortaklar ile ortak olduklar kooperatifin yneticilerine, dier ortaklara
ve kooperatif ilemlerine gvenleri arasndaki ilikileri incelemektir. Aratrmada ayrca
ortaklarn elde ettikleri performanslar, kooperatife ballklar ve kooperatif
faaliyetlerin nemi de incelenmektir.
Aratrma sonularna gre, konut yap kooperatifine ballk ile farkl
deiken olan yneticiye gven, ortaklara gven ve kooperatif ilemlerine gven
arasnda pozitif ve anlaml bir iliki saptanmtr. Balln tm gven faktrleriyle
dorudan balantl olmas, kooperatif ierisinde rgtsel gvenin nemini ortaya
koymaktadr. Elde edilen bulgulara gre gvensiz bir ortamda ortaklarn kooperatife
ball azalacaktr. Bu durum, gelecekte konut kooperatiflerinin varln tehlikeye
sokacak bir itibar kaybna sebep olacaktr.
Konut yap kooperatifinin bilgilendirici dergi, bror yollamas, online takip
sunmas, kendisiyle ilgili bilano vermesi ve ynetim kurulunda ortan blgesinden bir
temsilci bulunmas gibi faaliyetlerinin deerlendirildii; konut yap kooperatifi
faaliyetleri ile konut yap kooperatifine ballk arasnda aratrma sonucunda anlaml
bir iliki bulunamamtr. Kooperatifin ortaklarna kar gerekletirecei faaliyetler
direk olarak ortaklarn kooperatife ball etkilemeyecektir.
Aratrmada elde edilen bulgulara gre, kooperatifin pazarlama faaliyetleri ile
ortaklarn kooperatife ball arasnda pozitif ve anlaml bir iliki vardr. Pazarlama
faaliyetlerinin de gvenle ilikili olduu dnldnde, kooperatife ball dolayl
yoldan yine gven salamaktadr. Ayrca pazarlama faaliyetleri, kooperatif ilemlerine
gveni yksek dzeyde etkilemektedir.
Kooperatif ilemlerine gven ile yneticilere gven arasnda anlaml bir iliki
vardr. Ortaklar yneticilere gvendikleri lde kooperatif ilemlerine de
gvenmektedir. Kooperatif ilemleri de yine yetkili organ ynetim kurulu tarafndan
yrtldnden bu durum olasdr.
Konut yap kooperatifi faaliyetlerinin nemi ile konut yap kooperatifi
ortaklarnn elde ettii performans arasnda anlaml bir iliki bulunamamtr.
Kooperatifin gerekletirdii faaliyetler, dorudan ortaklarn performans ve tatminini
etkilememektedir.
Kooperatif etki, konut yap kooperatiflerinde maddi tasarruf, arzularn
karlanmas, alnan hizmet tatmini gibi beklentilerden oluabilir. Aratrma sonucunda
bu beklentiler ile konut yap kooperatifinin pazarlama faaliyetleri arasnda yksek
gte, anlaml ve pozitif bir iliki tespit edilmitir. Bu ilikiye gre; pazarlama
faaliyetlerinin artmas, kooperatif ortaklarnn elde edecei performans ve tatmini
arttrmaktadr.
Aratrmada ortaklarn drtte birinin kooperatif orta olmay tavsiye etmedii,
te birinin ise karasz olduu saptanmtr. Tavsiye etmeyen ortaklarn tamam,

152

H.Tezcan UYSAL Canan ETN

kararszlarn ise byk bir ounluu kooperatif ynetimine gvenmemektedir.

Ortaklarn referans durumlar genel bir gvensizliin olduunu gstermektedir. Bu
bulgulara gre konut yap kooperatiflerinde gven sorunu bulunmaktadr ve bu sorunun
kaynaklarnn tespit edilerek biran nce giderilmesi gerekmektedir.
Aratrma sonucunda karlanamayan gven ihtiyacnn konut yap
kooperatiflerinde ok fazla olduu kansna varlmtr. Gven, konut yap kooperatifi
ierisinde ok boyutlu bir deikene dnmektedir. Etkileri bakmndan kooperatif
ierisinde dolayl veya dorudan, ortaklara ynelik her balantda aktif olmaktadr.
Konut yap kooperatifi yneticileri bu derece nemli bir kavram mutlaka
nemsemelidir. Mevcut bulunduklar kooperatif iin nemsemedikleri gven duygusu,
ortaklarn gelecekte kooperatiflerle i birlii yapma isteini drecektir. Konut yap
kooperatifi yneticileri ortaklara ynelik bilgilendirme brorleri, aklayc bilano
tablolar ve mutlaka online hizmet takibi sunmaldr. Ortaklar ile kooperatif arasndaki
ilikinin giderek yatrmsal hala dnmesi sonucunda, ortan aradan ekilerek bankakooperatif ilikisinin kurulduu sistemde online takip hizmeti, i denetim imkan
sunacak, ortaklarn gznde yneticileri effaflatracak ve konut yap kooperatifine
olan gvenini arttracaktr. Gvenin artmas demek, konut yap kooperatifi itibarnn
inaat sektrnde tekrar ykselmesi demektir. tibarn ykselmesi, birey ekonomilerinin
bu kooperatifleri talep etmesi, daha fazla konut yap kooperatifinin kurulmas ve
tasarruflarn doru ynetilmesini tevik etmek demektir.
Aratrmadan elde edilen sonulara gre sunulan neriler;
Kooperatif yneticileri, iinde bulunduklar rgt ierisinde ortaklarn gven
ihtiyalarn nemsemeli ve gerekli zmler getirmelidir.
Kooperatif yneticileri, ynetim kurulu ierisindeki illegal oluumlar nlemeli
ve ortaklarn genel kurula aktif katlmlarn salamaldr.
Kooperatif ortaklar, kooperatifin tm aktif hareketlerini dnem dnem
denetlemeli ve gerekirse lgili Bakanla yazl ikyette bulunarak hakkn aramaldr.
Kooperatif ortaklar, zamanla ynetime kar azalan gven duygularnn
temelinde i denetim eksikliinin olduunun bilincinde olmal ve kooperatiflerin yapt
tm genel kurul toplantlarna katlmaldr.
Deneti seim artlarna, en az bir denetinin Meslek Yksek Okullarnn
Kooperatifilik programndan mezun olma art eklenmelidir.
Fonksiyonel Deiim Modeli nerileri;
Bildirime dayal ortak veritaban oluturulmaldr.
Kooperatif sistem ierisindeki aktrlere kooperatif sicili hazrlanmaldr.
Ortaklara sorgulama imkn vererek i denetim aktifletirilmelidir.
Genel kurul toplantlarna
dzenlemeler yaplmaldr.

katlmn

arttrlmasna

ynelik

nleyici

Uluslararas Ynetim ktisat ve letme Dergisi, Cilt 8, Say 17, 2012, ss. 129-154
Int. Journal of Management Economics and Business, Vol. 8, No. 17, 2012, pp. 129-154

153

Ortaklarn mevduat gvenliklerinin salanmas iin kooperatif ynetimine ek

olarak ortaklar mali sorumlusu seilmeli ve yetkilendirilmelidir.
Kooperatif ierisinde faiz tahsiltnn yaplandrlarak ortan kooperatife
ballnn devam etmesi salanmaldr.
Kooperatif ile mteahhit firma arasnda kt niyetli ilikiden doabilecek mlk
zararlarnn nlenmesi iin inaat yklenici firmalara gerekli yasal sorumluluklar tayin
edilmelidir.
Ortaklarn eitlik hakknn sadece oy kullanmada deil kooperatif rgt iinde
de faal olmas iin ortaklk paylar ortak veritabanyla d sorgulamalara almaldr.
Ortak veritaban kullanmyla amalanan i denetimin geri dnml
olabilmesi iin online ikayet ve ihbar sistemi kurulmaldr.
Konutlarn ortaklardan habersiz bir ekilde baka kiilere de satlmasnn
nlenmesi amacyla geici tapu sistemi kurularak taslak yaplarn kiilere tanmlanmas
yaplmaldr.
lgili yasal dzenlemeler yaplarak ortak veritabanna girilecek veri ve
evraklarda kasti yanlln su ve cezas belirlenmelidir.

Kaynaka
Akgl, A., & evik, O. (2005). statistiksel analiz teknikleri. Ankara: Emek Ofset
Matbaas.
Ba, T. (2006). Anket nasl Hazrlanr? Nasl uygulanr? Nasl deerlendirilir?.
Ankara: Sekin Yaynevi.
Bayndrlk ve skn Bakanl. (2010). Yap kooperatiflerinin ve st kurulularnn
denetimi ile ilgili grevlendirilecek personel ve denetimi hakknda tzk. Ankara.
Br, D. (2012, 10 Mart). rgtlerde gven ortamnn yaratlmasnda ilk adm.
http://www.ecoturk.com.
Demircan, N.,& Ceylan, A. (2010). rgtsel gven kavram: Nedenleri ve sonular.
Ynetim ve Ekonomi Dergisi, 10(2), 139-150.
Gnay, M. (2009). Konut yap kooperatifleri misyonu gerei yar zerk kamu kurumu
statsne kavuturulmaldr. stanbul Ticaret niversitesi S.B.E. Dergisi, 8(15),
33-49.
ICA. (2010) Cooperative in housing Starting housing projects. Sourcebook for
Cooperatives in Housing, United States.
can, .F.,& Sayn, U. (2010). rgtsel adalet, i tatmini ve rgtsel gven arasndaki
iliki. Atatrk niversitesi ..B.F. Dergisi, 24(4), 195-216.
Kramer, R. M., & R.Tyler, T. (1996). Trust in organizations: Frontiers of theory and
researh. London: Sage Publications.

154

H.Tezcan UYSAL Canan ETN

Lecompte, M.D.,& Preissle, J. (1982). Problems of reliability and validity in

ethnographic research. Review of Educational Research, 52(1), 31-60.
McKnight, D.H., Choudhury V., & Kacmar, C. (2002). Developing and validating trust
measures for e-Commerce: An integrative typology. Information Systems
Research, 13(3), 334-359.
Rutter, J. (2002). From the sociology of trust towards a sociology of E-trust.
International Journal of New Product Depelopment & Innovation Management,
2(4), 371-385.
Ward, P.,& Meyer, S. (2009). Trust, social quality and wellbeing: A sociological
exegesis. Development and Society, 38(2), 339-363.
Williams, A.S. (2007). Statistics for business and economics. U.S.A: Thomson Higher
Education.
Yldrm, A., & imek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel aratrma yntemleri.
Ankara: Sekin Yaynevi.
Yldrm, M. (2010). Kamu ynetimine gven: E-Devlet asndan bir inceleme. C..
ktisadi ve dari Bilimler Dergisi, 11(1), 1-19.