UNIVERZITET ZA PRIMJENJENU EKONOMIJU

ISTONO SARAJEVO

SEMINARSKI RAD
PREDMET: Meunarodna ekonomija

TEMA: Uticaj meunarodnih standarda zatite

ivotne sredine na meunarodno kretanje
novca (Bhopal case)

Mentor: Doc. dr. Biljana Barakovi

Moevi Amar

Student:

Meunarodna ekonomija

Istono Sarajevo, decembar 2014. godine

Sadraj:
Uvod............................................................................................. 2
Pojam ISO 14001........................................................................... 3
Razlozi i ciljevi uspostavljanja ISO 14001......................................4
Koristi ISO 14001........................................................................... 5
Bhopal case (Bopalska katastrofa)................................................6
Zakljuak......................................................................................9
Literatura:...................................................................................10

Univerzitet za poslovne studije strana 2

Meunarodna ekonomija

Uvod
Postavlja se pitanje strategije razvoja tj. kako da industrijski
napredak i napredak ljudskog drutva, ne odvede planetu u svoju
suprotnost kroz poveanje stepena zagaenja ivotne sredine
iznad granice koja ugroava zdravlje svih ivih bia i unitavanje
izvora energije kroz poveanu ekslpoataciju prirodnih resursa
(ugalj, nafta, gas, drvo, rude i sl.). Kao i kod rjeavanja pitanja
kvaliteta, tako je i kod pitanja zatite i ouvanja ivotne sredine,
odgovornost sa globalnog nivoa je sputena do svakog subjekta
koji utie ili moe uticati na ivotnu sredinu sa raznih aspekata.
Tako se ovim pitanjem bave nacionalna zakonodavstva, kroz
zakonsku regulativu i poveanje svijesti stanovnitava o znaaju
ivotne sredine. Madjutim ni ovakvo bavljenje pitanjima ouvanja
ivotne sredine ne donosi svuda iste rezultate i ne pridaje mu se
svuda isti znaaj. Zato je bilo potrebno definisati meunarodni
okvir koji e regulisati pitanja zatite i ouvanja ivotne sredine i
pospjeivati koncept "zelenih energija".

Univerzitet za poslovne studije strana 3

Meunarodna ekonomija

Pojam ISO 14001

ISO 14001 je meunarodni standard koji specificira zahtjeve
kojima se postavlja okvir za razvijanje Sistema menadmenta
zatite ivotne sredine (EMS Ecological Management System)
kako bi organizacija kroz sprovoenje odgovarajuih ciljeva i
politika efektivno i efikasno upravljala svim rizicima znaajnih sa
ekolokih aspekata ivotne sredine. Zahtjevi standarda ISO 14001
su tako definisani da se mogu implementirati u svaki Sistem
upravljanje ivotnom sredinom. Organizacije koje se bave istom ili
slicnom delatnou, mogu imati razliite Sisteme menadmenta
zatite ivotne sredine (EMS), ali bez obzira na to, oni moraju
imati biti usklaeni sa zahtevima ISO 14001.
ISO 14001 je primjenjiv na svaku organizaciju, bez obzira na
njenu djelatnost, koja eli uspostaviti, implementirati, odravati i
unaprijeivati Sistem menadmenta zatite ivotne sredine (EMS).
ISO 14001 je prvi put objavljen 1996. od strane
Meunarodne Organizacije za Standardizaciju ( ISO - International
Organization for Standardization).

Univerzitet za poslovne studije strana 4

Meunarodna ekonomija

Razlozi i ciljevi uspostavljanja ISO 14001

- neprestano zagaivanje ivotne sredine,
- strah od potpunog iscrpljenja prirodnih resursa,
- nedostatak organizovanog i sistematskog praenja posljedica
zagaenja,
- poveana zainteresovanost javnog mjenja za ouvanjem
ivotne sredine,
- zakonska rjeenja,
- posebni uslovi rada u ugroenim oblastima.
Glavni cilj ovog meunarodnog standarda jeste da podri
zatitu ivotne sredine i sprijeavanje njenog zagadenja, a da to
bude u ravnotei sa drutvenim i ekonomskim potrebama. Treba
naglasiti da se mnogi od ovih zahtjeva mogu postaviti
istovremeno ili revidirati u svako doba.
Meunarodni standardi treba organizacijama da obezbjede
elemente za djelotvoran sistem upravljanja zatitom ivotne
sredine, koji se mogu integrisati sa drugim zahtjevima upravljanja,
kako bi se organizacijama pomoglo da postignu i ciljeve zatite
ivotne sredine i ekonomske ciljeve. Ove standarde ne treba
koristiti za stvaranje necarinskih ( tehnikih ) barijera u trgovini,
niti za nametanje novih ili mjenjanje postojeih zakonskih obaveza
date organizacije.

Univerzitet za poslovne studije strana 5

Meunarodna ekonomija

Koristi ISO 14001

Prednosti implementacije sistema zatite ivotne sredine ISO
14001:

Smanjenje negativnih uinaka na ivotnu sredinu,

Smanjenje rizika od ekolokih katastrofa,

Poveanje sposobnosti brze i efikasne intervencije,

Poboljani ugled i stvaranje povjerenja kod zajednice,

Kompetitivna prednost,

Pravna sigurnost zbog potovanja zakona o zatiti ivotne

sredine,

Lake dobijanje ovlatenja i dozvola od lokalnih i dravnih

vlasti,

Poboljanje vaeg ugleda i ugleda vaeg klijenta,

Bolje koritenje energije i zatita voda, paljivo biranje

sirovina i kontrolisanu reciklau otpada, doprinosi smanjenju
trokova i podie vau konkurentnost,

Smanjuje se va finansijski teret zbog reaktivnih upravljakih

strategija kao to su popravke, ienja, plaanje kazni zbog
krenja zakona,

Univerzitet za poslovne studije strana 6

Meunarodna ekonomija

Poboljava se kvalitet radnih mijesta i moral zaposlenih,

Otvaraju se nove mogunosti zapoljavanja na tritima gde

je vana ekoloka proizvodnja,

Ekoloki svijesni klijenti poslovae sa kompanijama poput

vae, jer istie svoju obavezu prema ouvanju ivotne
sredine.

Bhopal case (Bopalska katastrofa)

Bopalska katastrofa odigrala se 3. decembra 1984. u
indijskom gradu Bopalu, prijestolnici Madhya Pradesh. U fabrici
amerikog hemijskog koncerna Union Carbide dolo je do
tehnikog kvara, pri emu je vie tona otrovnog gasa
metilizocijanata dospjelo u atmosferu.

Univerzitet za poslovne studije strana 7

Meunarodna ekonomija

To je najvea do sada zabiljeena industrijska katastrofa na

svijetu i jedna od najveih ekolokih nesrea u ljudskoj historiji.
Indija je zemlja, kao i mnoge sline njoj, sa neskrivenim
zadovoljstvom pozdravila 1977. godine poetak gradnje hemijske
fabrike za proizvodnju pesticida Union Carbide-India, jedne od
najpoznatijih multinacionalnih kompanija sa sjeditem u SAD,
videi u njoj ansu za efikasniju poljoprivredu.

Postrojenja u Bopalu bila su dio Indijske zelene revolucije

koja je za cilj imala poveanje proizvodnje itarica.

Univerzitet za poslovne studije strana 8

Meunarodna ekonomija

Bopal je izabran zbog njegovog centralnog poloaja u Indiji,

uz dovoljne koliine elektrine energije i jeftine radne snage. U
noi izmeu 2. i 3. decembra 1984. godine, dolo je do odvijanja
opasne hemijske reakcije i kada je velika koliina vode prodrla u
spremnik MIC broj 610, curenje su prvi put detektovali radnici
kada su ih poele pei i suziti im oi. Oni su o tome obavijestili
svog nadzornika koji je propustio preduzeti odreene mjere, a
kada je to uinio bilo je prekasno.
Za to vrijeme, velika koliina od oko 40 tona metilizocijanata,
istekla je iz rezervoara koja je tokom 2 sata dospjela u vazduh,
irei se niz vjetar. S obzirom da je spoljna temperatura iznosila
oko 14 C gas se hladio i dospeo u prizemne slojeve zraka.

Univerzitet za poslovne studije strana 9

Meunarodna ekonomija

Hiljade ljudi izgubilo je ivot tokom spavanja, hiljade njih

padalo je mrtvo po ulicama, desetine hiljada ostali su trajno
ozlijeeni, a mnogo njih je povrijeeno i uslijed panike koja je
nastala. Najvie su pogoeni sirotinjski dijelovi grada u okruenju
fabrike.
Nema tanih podataka o broju umrlih i povrijeenih, zbog
kremiranja i sahranjivanja rtava u masovne grobnice, ali zna se
da su brojke ogromne. O poslijedicama po okolinu u postojeim
izvjetajima se govori o uginuu stoke (oko 4.000), pasa, maaka i
ptica. Biljni svijet je takoe ozbiljno pogoen.

Univerzitet za poslovne studije strana 10

Meunarodna ekonomija

Zakljuak
Odgovornost na globalnom nivou je bila u kreiranju
jedinstvenog, opeprihvaenog skupa zahtjeva iji je cilj
postavljanje okvira za kreiranje proaktivnih sistema kojim e se
upravljati rizikom po ivotnu sredinu i energetske resurse. Upravo
iz te potrebe, prije svega za odgovornim djelovanjem privrednih
subjekata je nastao standard ISO 14001, donijet sa ciljem ne
samo da postavi meunarodno prihvatljiv okvir za razvijanje
drave ve da se njegovom primjenom utie na poveanje
ekoloke svijesti. Naalost brojne nesree kao to je ova u Bopalu
morale su se desiti kako bi se dolo do ovih mjera zatite.

Univerzitet za poslovne studije strana 11

Meunarodna ekonomija

Literatura:
- Internet (www.scribid.com, www.wikipedia.com,
http://www.eurostandard.rs/iso-14001-sistemimenadzmenta-zastitom-zivotne-sredine)

Univerzitet za poslovne studije strana 12