200 - 2014 - TT - BTC Phan 1

B TI CHNH
CNG HO X HI CH NGHA VIT NAM
c lp - T do - Hnh phc
S: 200/2014/TT-BTC
H Ni, ngy 22 thng 12 nm 2014
THNG T
Hng dn Ch k ton Doanh nghip
Cn c Lut K ton ngy 17 thng 06 nm 2003;

Cn c Ngh nh s 129/2004/N- CP ngy 31 thng 05 nm 2004 ca
Chnh ph quy nh chi tit v hng dn thi hnh mt s iu ca Lut K ton
trong hot ng kinh doanh;
Cn c Ngh nh s 215/2013/N-CP ngy 13 thng 12 nm 2013 ca
Chnh ph quy nh chc nng, nhim v, quyn hn v c cu t chc ca B Ti
chnh;
Theo ngh ca V trng V Ch k ton v kim ton,
B trng B Ti chnh ban hnh Thng t hng dn Ch k ton
doanh nghip.
CHNG I
QUY NH CHUNG
iu 1. i tng p dng
Thng t ny hng dn k ton p dng i vi cc doanh nghip thuc
mi lnh vc, mi thnh phn kinh t. Cc doanh nghip va v nh ang thc
hin k ton theo Ch k ton p dng cho doanh nghip va v nh c vn
dng quy nh ca Thng t ny k ton ph hp vi c im kinh doanh v
yu cu qun l ca mnh.
iu 2. Phm vi iu chnh
Thng t ny hng dn vic ghi s k ton, lp v trnh by Bo co ti
chnh, khng p dng cho vic xc nh ngha v thu ca doanh nghip i vi
ngn sch Nh nc.
1
iu 3. n v tin t trong k ton

n v tin t trong k ton l ng Vit Nam (k hiu quc gia l ;
k hiu quc t l VND) c dng ghi s k ton, lp v trnh by Bo co
ti chnh ca doanh nghip. Trng hp n v k ton ch yu thu, chi bng
ngoi t, p ng c cc tiu chun quy nh ti iu 4 Thng t ny th c
chn mt loi ngoi t lm n v tin t ghi s k ton.
iu 4. La chn n v tin t trong k ton
1. Doanh nghip c nghip v thu, chi ch yu bng ngoi t cn c vo quy
nh ca Lut K ton, xem xt, quyt nh la chn n v tin t trong k
ton v chu trch nhim v quyt nh trc php lut. Khi la chn n v
tin t trong k ton, doanh nghip phi thng bo cho c quan thu qun l trc
tip.
2. n v tin t trong k ton l n v tin t:
a) c s dng ch yu trong cc giao dch bn hng, cung cp dch v
ca n v, c nh hng ln n gi bn hng ho v cung cp dch v v thng
chnh l n v tin t dng nim yt gi bn v c thanh ton; v
b) c s dng ch yu trong vic mua hng ha, dch v, c nh hng
ln n chi ph nhn cng, nguyn vt liu v cc chi ph sn xut, kinh doanh
khc, thng thng chnh l n v tin t dng thanh ton cho cc chi ph .
3. Cc yu t sau y cng c xem xt v cung cp bng chng v n v
tin t trong k ton ca n v:
a) n v tin t s dng huy ng cc ngun lc ti chnh (nh pht
hnh c phiu, tri phiu);
b) n v tin t thng xuyn thu c t cc hot ng kinh doanh v
c tch tr li.
4. n v tin t trong k ton phn nh cc giao dch, s kin, iu kin
lin quan n hot ng ca n v. Sau khi xc nh c n v tin t trong k
ton th n v khng c thay i tr khi c s thay i trng yu trong cc giao
dch, s kin v iu kin .
iu 5. Chuyn i Bo co ti chnh lp bng n v tin t trong k
ton l ngoi t sang ng Vit Nam
2
1. Doanh nghip s dng ngoi t lm n v tin t trong k ton th ng

thi vi vic lp Bo co ti chnh theo n v tin t trong k ton (ngoi t) cn
phi chuyn i Bo co ti chnh sang ng Vit Nam khi cng b v np Bo
co ti chnh cho c quan qun l Nh nc.
2. Nguyn tc chuyn i Bo co ti chnh lp bng n v tin t k ton
l ngoi t sang ng Vit Nam, trnh by thng tin so snh c thc hin theo
quy nh ti Chng III Thng t ny.
3. Khi chuyn i Bo co ti chnh c lp bng ngoi t sang ng Vit
Nam, doanh nghip phi trnh by r trn Bn thuyt minh Bo co ti chnh
nhng nh hng (nu c) i vi Bo co ti chnh do vic chuyn i Bo co
ti chnh t ng ngoi t sang ng Vit Nam.
iu 6. Kim ton Bo co ti chnh trong trng hp s dng n v
tin t trong k ton l ngoi t
Bo co ti chnh mang tnh php l cng b ra cng chng v np cc
c quan c thm quyn ti Vit Nam l Bo co ti chnh c trnh by bng
ng Vit Nam v phi c kim ton.
iu 7. Thay i n v tin t trong k ton
Khi c s thay i ln v hot ng qun l v kinh doanh dn n n v
tin t c s dng trong cc giao dch kinh t khng cn tho mn cc tiu
chun nu ti khon 2, 3 iu 4 Thng t ny th doanh nghip c thay i n
v tin t trong k ton. Vic thay i t mt n v tin t ghi s k ton ny sang
mt n v tin t ghi s k ton khc ch c thc hin ti thi im bt u nin
k ton mi. Doanh nghip phi thng bo cho c quan thu qun l trc tip
v vic thay i n v tin t trong k ton chm nht l sau 10 ngy lm vic k
t ngy kt thc nin k ton.
iu 8. Quyn v trch nhim ca doanh nghip i vi vic t chc k
ton ti cc n v trc thuc khng c t cch php nhn hch ton ph
thuc (gi tt l n v hch ton ph thuc)
1. Doanh nghip c trch nhim t chc b my k ton v phn cp hch
ton cc n v hch ton ph thuc ph hp vi c im hot ng, yu cu
qun l ca mnh v khng tri vi quy nh ca php lut.
2. Doanh nghip quyt nh vic k ton ti n v hch ton ph thuc c
t chc b my k ton ring i vi:
3
a) Vic ghi nhn khon vn kinh doanh c doanh nghip cp: Doanh
nghip quyt nh n v hch ton ph thuc ghi nhn l n phi tr hoc vn ch
s hu;
b) i vi cc giao dch mua, bn, iu chuyn sn phm, hng ha, dch v
ni b: Doanh thu, gi vn ch c ghi nhn ring ti tng n v hch ton ph
thuc nu s lun chuyn sn phm, hng ha, dch v gia cc khu trong ni b
v bn cht to ra gi tr gia tng trong sn phm, hng ha, dch v. Vic ghi nhn
doanh thu t cc giao dch ni b trnh by trn Bo co ti chnh ca cc n
v khng ph thuc vo hnh thc ca chng t k ton (ha n hay chng t
lun chuyn ni b);
c) Vic phn cp k ton ti n v hch ton ph thuc: Ty thuc m hnh
t chc k ton tp trung hay phn tn, doanh nghip c th giao n v hch ton
ph thuc phn nh n li nhun sau thu cha phn phi hoc ch phn nh n
doanh thu, chi ph.
iu 9. ng k sa i Ch k ton
1. i vi h thng ti khon k ton
a) Doanh nghip cn c vo h thng ti khon k ton ca Ch k ton
doanh nghip ban hnh km theo Thng t ny vn dng v chi tit ho h
thng ti khon k ton ph hp vi c im sn xut, kinh doanh, yu cu qun
l ca tng ngnh v tng n v, nhng phi ph hp vi ni dung, kt cu v
phng php hch ton ca cc ti khon tng hp tng ng.
b) Trng hp doanh nghip cn b sung ti khon cp 1, cp 2 hoc sa
i ti khon cp 1, cp 2 v tn, k hiu, ni dung v phng php hch ton cc
nghip v kinh t pht sinh c th phi c s chp thun bng vn bn ca B
Ti chnh trc khi thc hin.
c) Doanh nghip c th m thm cc ti khon cp 2 v cc ti khon cp 3
i vi nhng ti khon khng c qui nh ti khon cp 2, ti khon cp 3 ti
danh mc H thng ti khon k ton doanh nghip quy nh ti ph lc 1 - Thng
t ny nhm phc v yu cu qun l ca doanh nghip m khng phi ngh
B Ti chnh chp thun.
2. i vi Bo co ti chnh
a) Doanh nghip cn c biu mu v ni dung ca cc ch tiu ca Bo co
ti chnh ti ph lc 2 Thng t ny chi tit ho cc ch tiu (c sn) ca h
thng Bo co ti chnh ph hp vi c im sn xut, kinh doanh, yu cu qun
4
l ca tng ngnh v tng n v.

b) Trng hp doanh nghip cn b sung mi hoc sa i biu mu, tn v
ni dung cc ch tiu ca Bo co ti chnh phi c s chp thun bng vn bn
ca B Ti chnh trc khi thc hin.
3. i vi chng t v s k ton
a) Cc chng t k ton u thuc loi hng dn (khng bt buc), doanh
nghip c th la chn p dng theo biu mu ban hnh km theo ph lc s 3
Thng t ny hoc c t thit k ph hp vi c im hot ng v yu cu
qun l ca n v nhng phi m bo cung cp nhng thng tin theo quy nh
ca Lut K ton v cc vn bn sa i, b sung, thay th.
b) Tt c cc biu mu s k ton (k c cc loi S Ci, s Nht k) u
thuc loi khng bt buc. Doanh nghip c th p dng biu mu s theo hng
dn ti ph lc s 4 Thng t ny hoc b sung, sa i biu mu s, th k ton
ph hp vi c im hot ng v yu cu qun l nhng phi m bo trnh by
thng tin y , r rng, d kim tra, kim sot.
iu 10. Ch k ton p dng i vi nh thu nc ngoi
1. Nh thu nc ngoi c c s thng tr hoc c tr ti Vit Nam m c
s thng tr hoc c tr khng phi l n v c lp c t cch php nhn thc
hin Ch k ton ti Vit Nam nh sau:
a) Cc nh thu c c th p dng theo Ch k ton do B Ti chnh
ban hnh ring cho nh thu;
b) Cc nh thu khng c Ch k ton do B Ti chnh ban hnh ring
th c la chn p dng y Ch k ton doanh nghip Vit Nam hoc
vn dng mt s ni dung ca Ch k ton doanh nghip Vit Nam ph hp vi
c im hot ng, yu cu qun l ca mnh.
c) Trng hp nh thu la chn p dng y Ch k ton doanh
nghip Vit Nam th phi thc hin nht qun cho c nin k ton.
d) Nh thu phi thng bo cho c quan thu v Ch k ton p dng
khng chm hn 90 ngy k t thi im bt u chnh thc hot ng ti Vit
Nam. Khi thay i th thc p dng Ch k ton, nh thu phi thng bo cho
c quan thu khng chm hn 15 ngy lm vic k t ngy thay i.
2. Nh thu nc ngoi phi k ton chi tit theo tng Hp ng nhn thu
(tng Giy php nhn thu), tng giao dch lm c s quyt ton hp ng v
quyt ton thu.
3. Trng hp Nh thu nc ngoi p dng y Ch k ton doanh
nghip Vit Nam nhng c nhu cu b sung, sa i th phi ng k theo quy
nh ti iu 9 Thng t ny v ch c thc hin khi c kin chp thun bng
vn bn ca B Ti chnh. Trong vng 15 ngy lm vic k t ngy nhn h s,
B Ti chnh c trch nhim tr li bng vn bn cho nh thu nc ngoi v vic
ng k ni dung sa i, b sung Ch k ton.
CHNG II
TI KHON K TON
iu 11. Nguyn tc k ton tin
1. K ton phi m s k ton ghi chp hng ngy lin tc theo trnh t pht
sinh cc khon thu, chi, xut, nhp tin, ngoi t v tnh ra s tn ti qu v tng
ti khon Ngn hng ti mi thi im tin cho vic kim tra, i chiu.
2. Cc khon tin do doanh nghip khc v c nhn k cc, k qu ti
doanh nghip c qun l v hch ton nh tin ca doanh nghip.
3. Khi thu, chi phi c phiu thu, phiu chi v c ch k theo quy nh
ca ch chng t k ton.
4. K ton phi theo di chi tit tin theo nguyn t. Khi pht sinh cc giao
dch bng ngoi t, k ton phi quy i ngoi t ra ng Vit Nam theo nguyn
tc:
- Bn N cc ti khon tin p dng t gi giao dch thc t;
- Bn C cc ti khon tin p dng t gi ghi s bnh qun gia quyn.
5. Ti thi im lp Bo co ti chnh theo quy nh ca php lut, doanh
nghip phi nh gi li s d ngoi t v vng tin t theo t gi giao dch thc t.
iu 12. Ti khon 111 Tin mt
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh tnh hnh thu, chi, tn qu ti qu doanh
nghip bao gm: Tin Vit Nam, ngoi t v vng tin t. Ch phn nh vo TK
111 Tin mt s tin mt, ngoi t, vng tin t thc t nhp, xut, tn qu. i
vi khon tin thu c chuyn np ngay vo Ngn hng (khng qua qu tin mt
6
ca doanh nghip) th khng ghi vo bn N TK 111 Tin mt m ghi vo bn

N TK 113 Tin ang chuyn.
b) Cc khon tin mt do doanh nghip khc v c nhn k cc, k qu ti
doanh nghip c qun l v hch ton nh cc loi ti sn bng tin ca doanh
nghip.
c) Khi tin hnh nhp, xut qu tin mt phi c phiu thu, phiu chi v c
ch k ca ngi nhn, ngi giao, ngi c thm quyn cho php nhp, xut
qu theo quy nh ca ch chng t k ton. Mt s trng hp c bit phi
c lnh nhp qu, xut qu nh km.
d) K ton qu tin mt phi c trch nhim m s k ton qu tin mt, ghi
chp hng ngy lin tc theo trnh t pht sinh cc khon thu, chi, xut, nhp qu
tin mt, ngoi t v tnh ra s tn qu ti mi thi im.
) Th qu chu trch nhim qun l v nhp, xut qu tin mt. Hng ngy
th qu phi kim k s tn qu tin mt thc t, i chiu s liu s qu tin mt
v s k ton tin mt. Nu c chnh lch, k ton v th qu phi kim tra li
xc nh nguyn nhn v kin ngh bin php x l chnh lch.
e) Khi pht sinh cc giao dch bng ngoi t, k ton phi quy i ngoi t
ra ng Vit Nam theo nguyn tc:
- Bn N TK 1112 p dng t gi giao dch thc t. Ring trng hp rt
ngoi t t ngn hng v nhp qu tin mt th p dng t gi ghi s k ton ca
TK 1122;
- Bn C TK 1112 p dng t gi ghi s bnh qun gia quyn.
Vic xc nh t gi hi oi giao dch thc t c thc hin theo quy nh
ti phn hng dn ti khon 413 - Chnh lch t gi hi oi v cc ti khon c
lin quan.
g) Vng tin t c phn nh trong ti khon ny l vng c s dng vi
cc chc nng ct tr gi tr, khng bao gm cc loi vng c phn loi l hng
tn kho s dng vi mc ch l nguyn vt liu sn xut sn phm hoc hng
ho bn. Vic qun l v s dng vng tin t phi thc hin theo quy nh ca
php lut hin hnh.
h) Ti tt c cc thi im lp Bo co ti chnh theo quy nh ca php
lut, doanh nghip phi nh gi li s d ngoi t v vng tin t theo nguyn tc:
7
- T gi giao dch thc t p dng khi nh gi li s d tin mt bng ngoi

t l t gi mua ngoi t ca ngn hng thng mi ni doanh nghip thng
xuyn c giao dch (do doanh nghip t la chn) ti thi im lp Bo co ti
chnh.
- Vng tin t c nh gi li theo gi mua trn th trng trong nc ti
thi im lp Bo co ti chnh. Gi mua trn th trng trong nc l gi mua
c cng b bi Ngn hng Nh nc. Trng hp Ngn hng Nh nc khng
cng b gi mua vng th tnh theo gi mua cng b bi cc n v c php kinh
doanh vng theo lut nh.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 111 - Tin mt
Bn N:
- Cc khon tin mt, ngoi t, vng tin t nhp qu;
- S tin mt, ngoi t, vng tin t tha qu pht hin khi kim k;
- Chnh lch t gi hi oi do nh gi li s d ngoi t ti thi im bo
co (trng hp t gi ngoi t tng so vi ng Vit Nam);
- Chnh lch nh gi li vng tin t tng ti thi im bo co.
Bn C:
- Cc khon tin mt, ngoi t, vng tin t xut qu;
- S tin mt, ngoi t, vng tin t thiu ht qu pht hin khi kim k;
- Chnh lch t gi hi oi do nh gi li s d ngoi t bo co (trng
hp t gi ngoi t gim so vi ng Vit Nam);
- Chnh lch nh gi li vng tin t gim ti thi im bo co.
S d bn N:
Cc khon tin mt, ngoi t, vng tin t cn tn qu tin mt ti thi im
bo co.
Ti khon 111 - Tin mt, c 3 ti khon cp 2:
- Ti khon 1111 - Tin Vit Nam: Phn nh tnh hnh thu, chi, tn qu tin
Vit Nam ti qu tin mt.
- Ti khon 1112 - Ngoi t: Phn nh tnh hnh thu, chi, chnh lch t gi
v s d ngoi t ti qu tin mt theo gi tr quy i ra ng Vit Nam.
- Ti khon 1113 - Vng tin t: Phn nh tnh hnh bin ng v gi tr vng
tin t ti qu ca doanh nghip.
3. Phng php k ton mt s giao dch kinh t ch yu
8
3.1. Khi bn sn phm, hng ho, cung cp dch v thu ngay bng tin mt,
k ton ghi nhn doanh thu, ghi:
a) i vi sn phm, hng ho, dch v, bt ng sn u t thuc i tng
chu thu GTGT, thu tiu th c bit, thu xut khu, thu bo v mi trng, k
ton phn nh doanh thu bn hng v cung cp dch v theo gi bn cha c thu,
cc khon thu (gin thu) phi np ny c tch ring theo tng loi ngay khi ghi
nhn doanh thu (k c thu GTGT phi np theo phng php trc tip), ghi:
N TK 111 - Tin mt (tng gi thanh ton)
C TK 511 - Doanh thu bn hng v cung cp dch v (gi cha c thu)
C TK 333 - Thu v cc khon phi np Nh nc.
b) Trng hp khng tch ngay c cc khon thu phi np, k ton ghi
nhn doanh thu bao gm c thu phi np. nh k k ton xc nh ngha v thu
phi np v ghi gim doanh thu, ghi:
N TK 511 - Doanh thu bn hng v cung cp dch v
3.2. Khi nhn c tin ca Ngn sch Nh nc thanh ton v khon tr
cp, tr gi bng tin mt, ghi:
N TK 111 - Tin mt
C TK 333 - Thu v cc khon phi np Nh nc (3339).
3.3. Khi pht sinh cc khon doanh thu hot ng ti chnh, cc khon thu
nhp khc bng tin mt, ghi:
N TK 111 - Tin mt (tng gi thanh ton)
C TK 515 - Doanh thu hot ng ti chnh (gi cha c thu GTGT)
C TK 711 - Thu nhp khc (gi cha c thu GTGT)
C TK 3331 - Thu GTGT phi np (33311).
3.4. Rt tin gi Ngn hng v nhp qu tin mt; vay di hn, ngn hn
bng tin mt (tin Vit Nam hoc ngoi t ghi theo t gi giao dch thc t), ghi:
N TK 111 - Tin mt (1111, 1112)
C TK 112 - Tin gi Ngn hng (1121, 1122)
C TK 341 Vay v n thu ti chnh (3411).
3.5. Thu hi cc khon n phi thu, cho vay, k cc, k qu bng tin mt;
Nhn k qu, k cc ca cc doanh nghip khc bng tin mt, ghi:
N TK 111 - Tin mt (1111, 1112)
C cc TK 128, 131, 136, 138, 141, 244, 344.
3.6. Khi bn cc khon u t ngn hn, di hn thu bng tin mt, k ton
ghi nhn chnh lch gia s tin thu c v gi vn khon u t (c xc nh
9
theo phng php bnh qun gia quyn) vo doanh thu hot ng ti chnh hoc
chi ph ti chnh, ghi:
N TK 111 - Tin mt (1111, 1112)
N TK 635 - Chi ph ti chnh
C TK 121 - Chng khon kinh doanh (gi vn)
C cc TK 221, 222, 228 (gi vn)
C TK 515 - Doanh thu hot ng ti chnh.
3.7. Khi nhn c vn gp ca ch s hu bng tin mt, ghi:
N TK 111 - Tin mt
C TK 411 - Vn u t ca ch s hu.
3.8. Khi nhn tin ca cc bn trong hp ng hp tc kinh doanh khng
thnh lp php nhn trang tri cho cc hot ng chung, ghi:
N TK 111 - Tin mt
C TK 338 - Phi tr, phi np khc.
3.9. Xut qu tin mt gi vo ti khon ti Ngn hng, k qu, k cc,
ghi:
N TK 112 - Tin gi Ngn hng
N TK 244 - Cm c, th chp, k qu, k cc
C TK 111 - Tin mt.
3.10. Xut qu tin mt mua chng khon, cho vay hoc u t vo cng ty
con, u t vo cng ty lin doanh, lin kt..., ghi:
N TK 121, 128, 221, 222, 228
C TK 111 - Tin mt.
3.11. Xut qu tin mt mua hng tn kho (theo phng php k khai
thng xuyn), mua TSC, chi cho hot ng u t XDCB:
- Nu thu GTGT u vo c khu tr, k ton phn nh gi mua khng
bao gm thu GTGT, ghi:
N cc TK 151, 152, 153, 156, 157, 211, 213, 241
N TK 133 - Thu GTGT c khu tr (1331)
C TK 111 - Tin mt.
- Nu thu GTGT u vo khng c khu tr, k ton phn nh gi mua
bao gm c thu GTGT.
3.12. Xut qu tin mt mua hng tn kho (theo phng php kim k nh
k), nu thu GTGT u vo c khu tr, ghi:
N TK 611 - Mua hng (6111, 6112)
10

C TK 111 - Tin mt.
Nu thu GTGT u vo khng c khu tr, k ton phn nh gi mua
bao gm c thu GTGT.
3.13. Khi mua nguyn vt liu thanh ton bng tin mt s dng ngay vo
sn xut, kinh doanh, nu thu GTGT u vo c khu tr, ghi:
N cc TK 621, 623, 627, 641, 642,...
C TK 111 - Tin mt.
Nu thu GTGT u vo khng c khu tr, k ton phn nh chi ph
bao gm c thu GTGT.
3.14. Xut qu tin mt thanh ton cc khon vay, n phi tr, ghi:
N cc TK 331, 333, 334, 335, 336, 338, 341
C TK 111 - Tin mt.
3.15. Xut qu tin mt s dng cho hot ng ti chnh, hot ng khc, ghi:
N cc TK 635, 811,
N TK 133 - Thu GTGT c khu tr (nu c)
C TK 111 - Tin mt.
3.16. Cc khon thiu qu tin mt pht hin khi kim k cha xc nh r
nguyn nhn, ghi:
N TK 138 - Phi thu khc (1381)
C TK 111 - Tin mt.
3.17. Cc khon tha qu tin mt pht hin khi kim k cha xc nh r
nguyn nhn, ghi:
N TK 111 - Tin mt
C TK 338 - Phi tr, phi np khc (3381).
3.18. K ton hp ng mua bn li tri phiu Chnh ph: Thc hin theo
quy nh ti phn hng dn TK 171 - Giao dch mua, bn li tri phiu Chnh
ph.
3.19. Cc giao dch lin quan n ngoi t l tin mt.
a) Khi mua hng ha, dch v thanh ton bng tin mt l ngoi t.
- Nu pht sinh l t gi hi oi, ghi:
11
N cc TK 151,152,153,156,157,211,213,241, 623, 627, 641,642,133,

(theo t gi hi oi giao dch thc t ti ngy giao dch)
N TK 635 - Chi ph ti chnh (l t gi hi oi)
C TK 111 (1112) (theo t gi ghi s k ton).
- Nu pht sinh li t gi hi oi, ghi:
N cc TK 151, 152, 153,156,157,211,213,241,623, 627, 641, 642,133,
(theo t gi hi oi giao dch thc t ti ngy giao dch)
C TK 111 (1112) (theo t gi ghi s k ton)
C TK 515 - Doanh thu hot ng ti chnh (li t gi hi oi).
b) Khi thanh ton cc khon n phi tr bng ngoi t:
- Nu pht sinh l t gi hi oi , ghi:
N cc TK 331, 335, 336, 338, 341, (t gi ghi s k ton)
C TK 111 (1112) (t gi ghi s k ton).
N cc TK 331, 336, 341, (t gi ghi s k ton)
C TK 515 - Doanh thu hot ng ti chnh (li t gi hi oi)
- Trng hp tr trc tin bng ngoi t cho ngi bn, bn N ti khon
phi tr p dng t gi giao dch thc t ti thi im tr trc, ghi:
N TK 331 - Phi tr cho ngi bn (t gi thc t thi im tr trc)
C TK 515 - Doanh thu hot ng ti chnh (li t gi hi oi).
c) Khi pht sinh doanh thu, thu nhp khc bng ngoi t l tin mt, ghi:
N TK 111 (1112) (t gi giao dch thc t)
C cc TK 511, 515, 711,... (t gi giao dch thc t).
d) Khi thu c tin n phi thu bng ngoi t, ghi:
- Nu pht sinh l t gi hi oi, ghi:
N TK 111 (1112) (t gi hi oi giao dich thc t ti ngy giao dch)
C cc TK 131, 136, 138,... (t gi ghi s k ton).
N TK 111 (1112) (t gi hi oi giao dch thc t ti ngy giao dch)
12
C TK 515 - Doanh thu hot ng ti chnh (li t gi hi oi)

C cc TK 131, 136, 138, (t gi ghi s k ton).
- Trng hp nhn trc tin ca ngi mua, bn C ti khon phi thu p
dng t gi giao dch thc t ti thi im nhn trc, ghi:
N TK 111 (1112) (t gi giao dch thc t ti thi im nhn trc)
C TK 131 (t gi giao dch thc t ti thi im nhn trc).
3.20. K ton s dng t gi hi oi giao dch thc t (l t gi mua ca
ngn hng) nh gi li cc khon ngoi t l tin mt ti thi im lp Bo co
ti chnh, ghi:
- Nu t gi ngoi t tng so vi ng Vit Nam, k ton ghi nhn li t gi:
N TK 111 (1112)
C TK 413 - Chnh lch t gi hi oi (4131).
- Nu t gi ngoi t gim so vi ng Vit Nam, k ton ghi nhn l t gi:
N TK 413 - Chnh lch t gi hi oi (4131)
C TK 111 (1112).
- Sau khi b tr li, l t gi pht sinh do nh gi li, k ton kt chuyn
phn chnh lch li, l t gi vo doanh thu hot ng ti chnh (nu li ln hn
l) hoc chi ph ti chnh (nu li nh hn l).
3.21. K ton nh gi li vng tin t
- Trng hp gi nh gi li vng tin t pht sinh li, k ton ghi nhn
doanh thu hot ng ti chnh, ghi:
N TK 1113 - Vng tin t (theo gi mua trong nc)
- Trng hp gi nh gi li vng tin t pht sinh l, k ton ghi nhn chi
ph ti chnh, ghi:
C TK 1113 - Vng tin t (theo gi mua trong nc).
iu 13. Ti khon 112 - Tin gi ngn hng
1. Nguyn tc k ton
Ti khon ny dng phn nh s hin c v tnh hnh bin ng tng,
gim cc khon tin gi khng k hn ti Ngn hng ca doanh nghip. Cn c
hch ton trn ti khon 112 tin gi Ngn hng l cc giy bo C, bo N
13
hoc bn sao k ca Ngn hng km theo cc chng t gc (u nhim chi, u

nhim thu, sc chuyn khon, sc bo chi,).
a) Khi nhn c chng t ca Ngn hng gi n, k ton phi kim tra,
i chiu vi chng t gc km theo. Nu c s chnh lch gia s liu trn s k
ton ca doanh nghip, s liu chng t gc vi s liu trn chng t ca Ngn
hng th doanh nghip phi thng bo cho Ngn hng cng i chiu, xc minh
v x l kp thi. Cui thng, cha xc nh c nguyn nhn chnh lch th k
ton ghi s theo s liu ca Ngn hng trn giy bo N, bo C hoc bn sao k.
S chnh lch (nu c) ghi vo bn N TK 138 Phi thu khc (1388) (nu s
liu ca k ton ln hn s liu ca Ngn hng) hoc ghi vo bn C TK 338
Phi tr, phi np khc (3388) (nu s liu ca k ton nh hn s liu ca Ngn
hng). Sang thng sau, tip tc kim tra, i chiu, xc nh nguyn nhn iu
chnh s liu ghi s.
b) nhng doanh nghip c cc t chc, b phn ph thuc khng t chc
k ton ring, c th m ti khon chuyn thu, chuyn chi hoc m ti khon
thanh ton ph hp thun tin cho vic giao dch, thanh ton. K ton phi m
s chi tit theo tng loi tin gi (ng Vit Nam, ngoi t cc loi).
c) Phi t chc hch ton chi tit s tin gi theo tng ti khon Ngn
hng tin cho vic kim tra, i chiu.
d) Khon thu chi ngn hng khng c ghi m trn ti khon tin gi
ngn hng m c phn nh tng t nh khon vay ngn hng.
) Khi pht sinh cc giao dch bng ngoi t, k ton phi quy i ngoi t
ra ng Vit Nam theo nguyn tc:
- Bn N TK 1122 p dng t gi giao dch thc t. Ring trng hp rt
qu tin mt bng ngoi t gi vo Ngn hng th phi c quy i ra ng Vit
Nam theo t gi ghi s k ton ca ti khon 1122.
- Bn C TK 1122 p dng t gi ghi s Bnh qun gia quyn.
Vic xc nh t gi hi oi giao dch thc t c thc hin theo quy nh
ti phn hng dn ti khon 413 - Chnh lch t gi hi oi v cc ti khon c
lin quan.
e) Vng tin t c phn nh trong ti khon ny l vng c s dng vi
cc chc nng ct tr gi tr, khng bao gm cc loi vng c phn loi l hng
tn kho s dng vi mc ch l nguyn vt liu sn xut sn phm hoc hng
14
ho bn. Vic qun l v s dng vng tin t phi thc hin theo quy nh ca
php lut hin hnh.
g) Ti tt c cc thi im lp Bo co ti chnh theo quy nh ca php
lut, doanh nghip phi nh gi li s d ngoi t v vng tin t theo nguyn tc:
- T gi giao dch thc t p dng khi nh gi li s d tin gi ngn hng
bng ngoi t l t gi mua ngoi t ca chnh ngn hng thng mi ni doanh
nghip m ti khon ngoi t ti thi im lp Bo co ti chnh. Trng hp
doanh nghip c nhiu ti khon ngoi t nhiu ngn hng khc nhau v t gi
mua ca cc ngn hng khng c chnh lch ng k th c th la chn t gi
mua ca mt trong s cc ngn hng ni doanh nghip m ti khon ngoi t lm
cn c nh gi li.
- Vng tin t c nh gi li theo gi mua trn th trng trong nc ti
thi im lp Bo co ti chnh. Gi mua trn th trng trong nc l gi mua
c cng b bi Ngn hng Nh nc. Trng hp Ngn hng Nh nc khng
cng b gi mua vng th tnh theo gi mua cng b bi cc n v c php kinh
doanh vng theo lut nh.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 112 - Tin gi ngn hng
Bn N:
- Cc khon tin Vit Nam, ngoi t, vng tin t gi vo Ngn hng;
- Chnh lch t gi hi oi do nh gi li s d ngoi t ti thi im bo
co (trng hp t gi ngoi t tng so vi ng Vit Nam).
- Chnh lch nh gi li vng tin t tng ti thi im bo co
Bn C:
- Cc khon tin Vit Nam, ngoi t, vng tin t rt ra t Ngn hng;
- Chnh lch t gi hi oi do nh gi li s d ngoi t cui k (trng
hp t gi ngoi t gim so vi ng Vit Nam).
- Chnh lch nh gi li vng tin t gim ti thi im bo co
S d bn N:
S tin Vit Nam, ngoi t, vng tin t hin cn gi ti Ngn hng ti thi
im bo co.
Ti khon 112 - Tin gi Ngn hng, c 3 ti khon cp 2:
- Ti khon 1121 - Tin Vit Nam: Phn nh s tin gi vo, rt ra v hin ang
gi ti Ngn hng bng ng Vit Nam.
15
- Ti khon 1122 - Ngoi t: Phn nh s tin gi vo, rt ra v hin ang gi ti

Ngn hng bng ngoi t cc loi quy i ra ng Vit Nam.
- Ti khon 1123 - Vng tin t: Phn nh tnh hnh bin ng v gi tr vng
tin t ca doanh nghip ang gi ti Ngn hng ti thi im bo co.
3.1. Khi bn sn phm, hng ho, cung cp dch v thu ngay bng tin gi
ngn hng, k ton ghi nhn doanh thu, ghi:
chu thu gin thu (thu GTGT, thu tiu th c bit, thu xut khu, thu bo v
mi trng), k ton phn nh doanh thu bn hng v cung cp dch v theo gi
bn cha c thu, cc khon thu gin thu phi np c tch ring theo tng loi
thu ngay khi ghi nhn doanh thu (k c thu GTGT phi np theo phng php
trc tip), ghi:
N TK 112 - Tin gi ngn hng (tng gi thanh ton)
3.2. Khi nhn c tin ca Ngn sch Nh nc thanh ton v khon tr
cp, tr gi bng tin gi ngn hng, ghi:
N TK 112 - Tin gi ngn hng
3.3. Khi pht sinh cc khon doanh thu hot ng ti chnh, cc khon thu
nhp khc bng tin gi ngn hng, ghi:
N TK 112 - Tin gi ngn hng (tng gi thanh ton)
C TK 515 - Doanh thu hot ng ti chnh (gi cha c thu GTGT)
C TK 711 - Thu nhp khc (gi cha c thu GTGT)
3.4. Xut qu tin mt gi vo ti khon ti Ngn hng, ghi:
C TK 111 - Tin mt.
16
3.5. Nhn c tin ng trc hoc khi khch hng tr n bng chuyn
khon, cn c giy bo C ca Ngn hng, ghi:
C TK 131 - Phi thu ca khch hng
C TK 113 - Tin ang chuyn.
3.6. Thu hi cc khon n phi thu, cho vay, k cc, k qu bng tin gi
ngn hng; Nhn k qu, k cc ca cc doanh nghip khc bng tin gi ngn
hng, ghi:
N TK 112 - Tin gi Ngn hng (1121, 1122)
C cc TK 128, 131, 136, 141, 244, 344.
3.7. Khi bn cc khon u t ngn hn, di hn thu bng tin gi ngn
hng, k ton ghi nhn chnh lch gia s tin thu c v gi vn khon u t
(c xc nh theo phng php bnh qun gia quyn) vo doanh thu hot ng
ti chnh hoc chi ph ti chnh, ghi:
N TK 112 - Tin gi Ngn hng (1121, 1122)
C TK 121 - Chng khon kinh doanh (gi vn)
C cc TK 221, 222, 228 (gi vn)
3.8. Khi nhn c vn gp ca ch s hu bng tin mt, ghi:
3.9. Khi nhn tin ca cc bn trong hp ng hp tc kinh doanh khng
thnh lp php nhn trang tri cho cc hot ng chung, ghi:
3.10. Rt tin gi Ngn hng v nhp qu tin mt, chuyn tin gi Ngn
hng i k qu, k cc, ghi:
N TK 111 - Tin mt
N TK 244 - Cm c, th chp, k qu, k cc.
C TK 112 - Tin gi Ngn hng.
3.11. Mua chng khon, cho vay hoc u t vo cng ty con, cng ty lin
doanh, lin kt... bng tin gi ngn hng, ghi:
N cc TK 121, 128, 221, 222, 228
17
3.12. Mua hng tn kho (theo phng php k khai thng xuyn), mua
TSC, chi cho hot ng u t XDCB bng tin gi ngn hng, ghi:
- Nu thu GTGT u vo c khu tr, k ton phn nh gi mua khng
bao gm thu GTGT, ghi:
N cc TK 151, 152, 153, 156, 157, 211, 213, 241
- Nu thu GTGT u vo khng c khu tr, k ton phn nh gi mua
bao gm c thu GTGT.
3.13. Mua hng tn kho bng tin gi ngn hng (theo phng php kim
k nh k), nu thu GTGT u vo c khu tr, ghi:
N TK 611 - Mua hng (6111, 6112)
Nu thu GTGT u vo khng c khu tr, k ton phn nh gi mua
bao gm c thu GTGT.
3.14. Khi mua nguyn vt liu thanh ton bng tin gi ngn hng s dng
ngay vo sn xut, kinh doanh, nu thu GTGT u vo c khu tr, ghi:
N cc TK 621, 623, 627, 641, 642,...
Nu thu GTGT u vo khng c khu tr, k ton phn nh chi ph
bao gm c thu GTGT.
3.15. Thanh ton cc khon n phi tr bng tin gi ngn hng, ghi:
N cc TK 331, 333, 334, 335, 336, 338, 341
3.16. Chi ph ti chnh, chi ph khc bng tin gi ngn hng, ghi:
N cc TK 635, 811,
3.17. Tr vn gp hoc tr c tc, li nhun cho cc bn gp vn, chi cc
qu khen thng, phc li bng tin gi Ngn hng, ghi:
N TK 411 - Vn u t ca ch s hu
N TK 421 - Li nhun sau thu cha phn phi
18
N TK 353 - Qu khen thng, phc li

3.18. Thanh ton cc khon chit khu thng mi, gim gi hng bn, hng
bn b tr li bng tin gi ngn hng, ghi:
N TK 521 - Cc khon gim tr doanh thu
N TK 3331- Thu GTGT phi np (33311)
3.19. K ton hp ng mua bn li tri phiu Chnh ph: Thc hin theo
quy nh ti phn hng dn ti khon 171 - Giao dch mua bn li tri phiu
Chnh ph.
3.20. Cc nghip v kinh t lin quan n ngoi t: Phng php k ton
cc giao dch lin quan n ngoi t l tin gi ngn hng thc hin tng t nh
ngoi t l tin mt (xem ti khon 111).
3.21. K ton nh gi li vng tin t
- Trng hp gi nh gi li vng tin t pht sinh li, k ton ghi nhn
doanh thu hot ng ti chnh, ghi:
N TK 1123 - Vng tin t (theo gi mua trong nc)
- Trng hp gi nh gi li vng tin t pht sinh l, k ton ghi nhn chi
ph ti chnh, ghi:
C TK 1123 - Vng tin t (theo gi mua trong nc).
iu 14. Ti khon 113 Tin ang chuyn
1. Nguyn tc k ton
Ti khon ny dng phn nh cc khon tin ca doanh nghip np
vo Ngn hng, Kho bc Nh nc, gi bu in chuyn cho Ngn hng
nhng cha nhn c giy bo C, tr cho doanh nghip khc hay lm th
tc chuyn tin t ti khon ti Ngn hng tr cho doanh nghip khc nhng
cha nhn c giy bo N hay bn sao k ca Ngn hng.
Tin ang chuyn gm tin Vit Nam v ngoi t ang chuyn trong cc
trng hp sau:
- Thu tin mt hoc sc np thng vo Ngn hng;
- Chuyn tin qua bu in tr cho doanh nghip khc;
19
- Thu tin bn hng chuyn thng vo Kho bc np thu (giao tin tay ba
gia doanh nghip vi ngi mua hng v Kho bc Nh nc).
2. Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 113 - Tin ang chuyn
Bn N:
- Cc khon tin mt hoc sc bng tin Vit Nam, ngoi t np vo
Ngn hng hoc gi bu in chuyn vo Ngn hng nhng cha nhn c
giy bo C;
- Chnh lch t gi hi oi do nh gi li s d ngoi t l tin ang
chuyn ti thi im bo co.
Bn C:
- S tin kt chuyn vo ti khon 112 - Tin gi Ngn hng, hoc ti khon
c lin quan;
- Chnh lch t gi hi oi do nh gi li s d ngoi t l tin ang
chuyn ti thi im bo co.
S d bn N:
Cc khon tin cn ang chuyn ti thi im bo co.
Ti khon 113 - Tin ang chuyn, c 2 ti khon cp 2:
- Ti khon 1131 - Tin Vit Nam: Phn nh s tin Vit Nam ang chuyn.
- Ti khon 1132 - Ngoi t: Phn nh s ngoi t ang chuyn.
a) Thu tin bn hng, tin n ca khch hng hoc cc khon thu nhp khc
bng tin mt hoc sc np thng vo Ngn hng (khng qua qu) nhng cha
nhn c giy bo C ca Ngn hng, ghi:
N TK 113 - Tin ang chuyn (1131, 1132)
C TK 131 - Phi thu ca khch hng (thu n ca khch hng)
C TK 511 - Doanh thu bn hng v cung cp dch v
C TK 515 - Doanh thu hot ng ti chnh
C TK 711 - Thu nhp khc
C TK 3331 - Thu GTGT phi np (33311) (nu c).
b) Xut qu tin mt gi vo Ngn hng nhng cha nhn c giy bo C
ca Ngn hng, ghi:
N TK 113 - Tin ang chuyn (1131, 1132)
C TK 111 - Tin mt (1111, 1112).
20
c) Lm th tc chuyn tin t ti khon Ngn hng tr cho ch n

nhng cha nhn c giy bo N ca Ngn hng, ghi:
N TK 113 - Tin ang chuyn (1131, 1132)
C TK 112 - Tin gi Ngn hng (1121, 1122).
d) Khch hng tr trc tin mua hng bng sc, doanh nghip np sc
vo Ngn hng nhng cha nhn c giy bo C ca Ngn hng, ghi:
N TK 113 - Tin ang chuyn (1131, 1132)
C TK 131 - Phi thu ca khch hng.
) Ngn hng bo C cc khon tin ang chuyn vo ti khon tin gi
ca doanh nghip, ghi:
N TK 112 - Tin gi Ngn hng (1121, 1122)
C TK 113 - Tin ang chuyn (1131, 1132).
e) Ngn hng bo N cc khon tin ang chuyn chuyn cho ngi bn,
ngi cung cp dch v, ghi:
N TK 331 - Phi tr cho ngi bn
C TK 113 - Tin ang chuyn (1131, 1132).
g) Vic nh gi li s d ngoi t l tin ang chuyn c thc hin tng
t phng php k ton nh gi li s d ngoi t l tin mt (xem ti khon 111)
iu 15. Ti khon 121 - Chng khon kinh doanh
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh tnh hnh mua, bn v thanh ton cc
loi chng khon theo quy nh ca php lut nm gi v mc ch kinh doanh (k
c chng khon c thi gian o hn trn 12 thng mua vo, bn ra kim li).
Chng khon kinh doanh bao gm:
- C phiu, tri phiu nim yt trn th trng chng khon;
- Cc loi chng khon v cng c ti chnh khc.
Ti khon ny khng phn nh cc khon u t nm gi n ngy o hn,
nh: Cc khon cho vay theo kh c gia 2 bn, tin gi ngn hng, tri phiu,
thng phiu, tn phiu, k phiu,...nm gi n ngy o hn .
b) Chng khon kinh doanh phi c ghi s k ton theo gi gc, bao gm:
Gi mua cng (+) cc chi ph mua (nu c) nh chi ph mi gii, giao dch, cung
cp thng tin, thu, l ph v ph ngn hng. Gi gc ca chng khon kinh doanh
c xc nh theo gi tr hp l ca cc khon thanh ton ti thi im giao dch
21
pht sinh. Thi im ghi nhn cc khon chng khon kinh doanh l thi im nh
u t c quyn s hu, c th nh sau:
- Chng khon nim yt c ghi nhn ti thi im khp lnh (T+0);
- Chng khon cha nim yt c ghi nhn ti thi im chnh thc c
quyn s hu theo quy nh ca php lut.
c) Cui nin k ton, nu gi tr th trng ca chng khon kinh doanh
b gim xung thp hn gi gc, k ton c lp d phng gim gi.
d) Doanh nghip phi hch ton y , kp thi cc khon thu nhp t hot
ng u t chng khon kinh doanh. Khon c tc c chia cho giai on trc
ngy u t c ghi gim gi tr khon u t. Khi nh u t nhn c thm c
phiu m khng phi tr tin do cng ty c phn s dng thng d vn c phn,
cc qu thuc vn ch s hu v li nhun sau thu cha phn phi (chia c tc
bng c phiu) pht hnh thm c phiu, nh u t ch theo di s lng c
phiu tng thm trn thuyt minh Bo co ti chnh, khng ghi nhn gi tr c
phiu c nhn, khng ghi nhn doanh thu hot ng ti chnh v khng ghi nhn
tng gi tr khon u t vo cng ty c phn.
Ring cc doanh nghip do Nh nc nm gi 100% vn iu l, vic k
ton khon c tc c chia bng c phiu thc hin theo cc quy nh ca php
lut p dng cho loi hnh doanh nghip do Nh nc nm gi 100% vn iu l.
) Mi trng hp hon i c phiu u phi xc nh gi tr c phiu theo
gi tr hp l ti ngy trao i. Vic xc nh gi tr hp l ca c phiu c thc
hin nh sau:
- i vi c phiu ca cng ty nim yt, gi tr hp l ca c phiu l gi
ng ca nim yt trn th trng chng khon ti ngy trao i. Trng hp ti
ngy trao i th trng chng khon khng giao dch th gi tr hp l ca c
phiu l gi ng ca phin giao dch trc lin k vi ngy trao i.
- i vi c phiu cha nim yt c giao dch trn sn UPCOM, gi tr
hp l ca c phiu l gi giao dch ng ca trn sn UPCOM ti ngy trao i.
Trng hp ngy trao i sn UPCOM khng giao dch th gi tr hp l ca c
phiu l gi ng ca phin giao dch trc lin k vi ngy trao i.
- i vi c phiu cha nim yt khc, gi tr hp l ca c phiu l gi do
cc bn tha thun theo hp ng hoc gi tr s sch ti thi im trao i.
e) K ton phi m s chi tit theo di chi tit tng loi chng khon kinh
doanh m doanh nghip ang nm gi (theo tng loi chng khon; theo tng i
tng, mnh gi, gi mua thc t, tng loi nguyn t s dng u t).
22
g) Khi thanh l, nhng bn chng khon kinh doanh (tnh theo tng loi
chng khon), gi vn c xc nh theo phng php bnh qun gia quyn di
ng (bnh qun gia quyn theo tng ln mua).
2. Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 121 - Chng khon kinh
doanh
Bn N: Gi tr chng khon kinh doanh mua vo.

Bn C: Gi tr ghi s chng khon kinh doanh khi bn.
S d bn N: Gi tr chng khon kinh doanh ti thi im bo co.
Ti khon 121 - Chng khon kinh doanh, c 3 ti khon cp 2:
- Ti khon 1211 - C phiu: Phn nh tnh hnh mua, bn c phiu vi mc
ch nm gi bn kim li.
- Ti khon 1212 - Tri phiu: Phn nh tnh hnh mua, bn v thanh ton
cc loi tri phiu nm gi bn kim li.
- Ti khon 1218 - Chng khon v cng c ti chnh khc: Phn nh tnh
hnh mua, bn cc loi chng khon v cng c ti chnh khc theo quy nh ca
php lut kim li, nh chng ch qu, quyn mua c phn, chng quyn,
quyn chn mua, quyn chn bn, hp ng tng lai, thng phiu Ti khon
ny cn phn nh c tnh hnh mua, bn cc loi giy t c gi khc nh thng
phiu, hi phiu bn kim li.
a) Khi mua chng khon kinh doanh, cn c vo chi ph thc t mua (gi
mua cng (+) chi ph mi gii, giao dch, chi ph thng tin, l ph, ph ngn
hng), ghi:
N TK 121 - Chng khon kinh doanh
C cc TK 111, 112, 331
C TK 141 - Tm ng
C TK 244 - Cm c, th chp, k qu, k cc.
b) nh k thu li tri phiu v cc chng khon khc:
- Trng hp nhn tin li v s dng tin li tip tc mua b sung tri
phiu, tn phiu (khng mang tin v doanh nghip m s dng tin li mua ngay
tri phiu), ghi:
23
N TK 121 - Chng khon kinh doanh

- Trng hp nhn li bng tin, ghi;
N cc TK 111, 112, 138....
- Trng hp nhn li u t bao gm c khon li u t dn tch trc khi
mua li khon u t th phi phn b s tin li ny. Ch ghi nhn l doanh thu
hot ng ti chnh phn tin li ca cc k m doanh nghip mua khon u t
ny; Khon tin li dn tch trc khi doanh nghip mua li khon u t c ghi
gim gi tr ca chnh khon u t , ghi:
N cc TK 111, 112, 138... (tng tin li thu c)
C TK 121 - Chng khon kinh doanh (phn tin li u t dn tch
trc khi doanh nghip mua li khon u t)
C TK 515 - Doanh thu hot ng ti chnh (phn tin li ca cc k
sau khi doanh nghip mua khon u t).
c) K ton c tc, li nhun c chia:
- Trng hp nhn c tc cho giai on sau ngy u t, ghi:
N cc TK 111, 112...
N TK 138 - Phi thu khc (cha thu c tin ngay)
- Trng hp nhn c tc ca giai on trc ngy u t, ghi
N cc TK 111, 112, 138... (tng tin li thu c)
C TK 121 - Chng khon kinh doanh (phn tin li u t dn tch
trc khi doanh nghip mua li khon u t).
- Trng hp nhn c phn c tc, li nhun c dng nh gi
tng vn Nh nc, doanh nghip c phn ho khng ghi nhn doanh thu hot
ng ti chnh m ghi gim gi tr khon u t ti chnh, ghi:
N cc TK 112, 138
C TK 121 - Chng khon kinh doanh.
d) Khi chuyn nhng chng khon kinh doanh, cn c vo gi bn chng
khon:
- Trng hp c li, ghi:
N cc TK 111, 112, 131... (tng gi thanh ton)
C TK 121 - Chng khon kinh doanh (gi vn bnh qun gia quyn)
C TK 515 - Doanh thu hot ng ti chnh (chnh lch gia gi bn
ln hn gi vn).
24
- Trng hp b l, ghi:
N cc TK 111, 112, 131 (tng gi thanh ton)
N TK 635 - Chi ph ti chnh (chnh lch gia gi bn nh hn gi vn)
C TK 121 - Chng khon kinh doanh (gi vn bnh qun gia quyn).
- Cc chi ph v bn chng khon, ghi:
C cc TK 111, 112, 331...
) Thu hi hoc thanh ton chng khon kinh doanh o hn, ghi:
N cc TK 111, 112, 131
C TK 121 - Chng khon kinh doanh
e) Trng hp doanh nghip nhng bn chng khon kinh doanh di
hnh thc hon i c phiu, doanh nghip phi xc nh gi tr hp l ca c
phiu nhn v ti thi im trao i. Phn chnh lch (nu c) gia gi tr hp l
ca c phiu nhn v v gi tr ghi s ca c phiu mang i trao i c k ton
l doanh thu hot ng ti chnh (nu li) hoc chi ph ti chnh (nu l).
- Trng hp hon i c phiu c li, ghi:
N TK 121 - Chng khon kinh doanh (gi tr hp l ca c phiu nhn v)
C TK 121 - Chng khon kinh doanh (gi tr ghi s ca c phiu
mang i trao i tnh theo phng php bnh qun gia
quyn)
C TK 515 - Doanh thu hot ng ti chnh (phn chnh lch gia
gi tr hp l ca c phiu nhn v cao hn
gi tr ghi s ca c phiu mang i trao i)
- Trng hp hon i c phiu b l, ghi:
N TK 121 - Chng khon kinh doanh (gi tr hp l ca c phiu nhn v
N TK 635 - Chi ph ti chnh (phn chnh lch gia gi tr hp l ca c
phiu nhn v thp hn gi tr ghi s ca c phiu mang i trao
i)
C TK 121 - Chng khon kinh doanh (gi tr ghi s ca c phiu
mang i trao i tnh theo phng php bnh qun gia quyn).
g) nh gi li s d cc loi chng khon tha mn nh ngha cc khon
mc tin t c gc ngoi t (nh tri phiu, thng phiu bng ngoi t).
- Trng hp li, ghi:
N TK 121 - Chng khon kinh doanh (1212,1218 )
C TK 413 - Chnh lch t gi hi oi.
25
- Trng hp l, ghi:
N TK 413 - Chnh lch t gi hi oi
C TK 121 - Chng khon kinh doanh (1212,1218 ).
iu 16. Ti khon 128 - u t nm gi n ngy o hn
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh s hin c v tnh hnh bin ng tng,
gim ca cc khon u t nm gi n ngy o hn (ngoi cc khon chng
khon kinh doanh) nh: Cc khon tin gi ngn hng c k hn (bao gm c cc
loi tn phiu, k phiu), tri phiu, c phiu u i bn pht hnh bt buc phi
mua li ti mt thi im nht nh trong tng lai v cc khon cho vay nm gi
n ngy o hn vi mc ch thu li hng k v cc khon u t nm gi n
ngy o hn khc.
Ti khon ny khng phn nh cc loi tri phiu v cng c n nm gi v
mc ch mua bn kim li (phn nh trong ti khon 121 - Chng khon kinh
doanh)
b) K ton phi m s chi tit theo di tng khon u t nm gi n ngy
o hn theo tng k hn, tng i tng, tng loi nguyn t, tng s lng...Khi
lp Bo co ti chnh, k ton cn c vo k hn cn li (di 12 thng hay t 12
thng tr ln k t thi im bo co) trnh by l ti sn ngn hn hoc di
hn.
c) Doanh nghip phi hch ton y , kp thi doanh thu hot ng ti
chnh pht sinh t cc khon u t nh li tin gi, li cho vay, li, l khi thanh
l, nhng bn cc khon u t nm gi n ngy o hn.
d) i vi cc khon u t nm gi n ngy o hn, nu cha c lp
d phng phi thu kh i theo quy nh ca php lut, k ton phi nh gi kh
nng thu hi. Trng hp c bng chng chc chn cho thy mt phn hoc ton
b khon u t c th khng thu hi c, k ton phi ghi nhn s tn tht vo
chi ph ti chnh trong k. Trng hp s tn tht khng th xc nh c mt
cch ng tin cy, k ton c th khng ghi gim khon u t nhng phi thuyt
minh trn Bo co ti chnh v kh nng thu hi ca khon u t.
) Ti thi im lp Bo co ti chnh, k ton phi nh gi li tt c cc
khon u t c phn loi l cc khon mc tin t c gc ngoi t theo t gi
giao dch thc t cui k:
26
- T gi p dng i vi cc khon tin gi bng ngoi t l t gi mua ca

ngn hng ni doanh nghip m ti khon tin gi;
- T gi p dng i vi cc khon u t nm gi n ngy o hn khc l
t gi mua ca ngn hng ni doanh nghip thng xuyn c giao dch (do doanh
nghip t la chn).
2. Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 128 - u t nm gi
n ngy o hn
Bn N:
Gi tr cc khon u t nm gi n ngy o hn tng.
Bn C:
Gi tr cc khon u t nm gi n ngy o hn gim.
S d bn N:
Gi tr cc khon u t nm gi n ngy o hn hin c ti thi im bo
co.
Ti khon 128 - u t nm gi n ngy o hn c 3 ti khon cp 2:
- Ti khon 1281 - Tin gi c k hn: Phn nh tnh hnh tng, gim v s
hin c ca tin gi c k hn.
- Ti khon 1282 - Tri phiu: Phn nh tnh hnh tng, gim v s hin c
ca cc loi tri phiu m doanh nghip c kh nng v c nh nm gi n
ngy o hn.
- Ti khon 1283 - Cho vay: Phn nh tnh hnh tng, gim v s hin c
ca cc khon cho vay theo kh c gia cc bn nhng khng c giao dch
mua, bn trn th trng nh chng khon. Ty theo tng hp ng, cc khon
cho vay theo kh c c th c thu hi mt ln ti thi im o hn hoc thu
hi dn tng k.
- Ti khon 1288 - Cc khon u t khc nm gi n ngy o hn: Phn
nh tnh hnh tng, gim v s hin c ca cc khon u t khc nm gi n
ngy o hn (ngoi cc khon tin gi ngn hng, tri phiu v cho vay), nh c
phiu u i bt buc bn pht hnh phi mua li ti mt thi im nht nh trong
tng lai, thng phiu.
3. Phng php k ton mt s nghip v kinh t ch yu
27
3.1. Khi gi tin c k hn, cho vay, mua cc khon u t nm gi n

ngy o hn bng tin, ghi:
N TK 128 - u t nm gi n ngy o hn
C cc TK 111, 112.
3.2. nh k k ton ghi nhn khon phi thu v li tin gi, li tri phiu,
li cho vay, ghi:
N TK 128 - u t nm gi n ngy o hn (li nhp gc)
3.3. Khi thu hi cc khon u t nm gi n ngy o hn, ghi:
N cc TK 111, 112, 131, 152, 156, 211,....(theo gi tr hp l)
N TK 635 - Chi ph ti chnh (nu l)
C TK 128 - u t nm gi n ngy o hn (gi tr ghi s)
C TK 515 - Doanh thu hot ng ti chnh (nu li).
3.4. Chuyn cc khon u t nm gi n ngy o hn thnh u t vo
cng ty con, cng ty lin doanh, lin kt, ghi:
N cc TK 221, 222 (theo gi tr hp l)
C TK 128 - u t nm gi n ngy o hn (gi tr ghi s)
C cc TK lin quan (nu phi u t thm)
3.5. K ton cc giao dch lin quan n tri phiu nm gi n ngy o
hn:
a) Trng hp mua tri phiu nhn li trc:
- Khi tr tin mua tri phiu nhn li trc, ghi:
N TK 128 - u t nm gi n ngy o hn (1282)
C cc TK 111, 112, (s tin thc chi)
C TK 3387 - Doanh thu cha thc hin (phn li nhn trc).
- nh k, tnh v kt chuyn li ca k k ton theo s li phi thu tng k,
ghi:
N TK 3387 - Doanh thu cha thc hin
- Thu hi gi gc tri phiu khi n hn thanh ton, ghi:
N cc TK 111, 112,...
C TK 128 - u t nm gi n ngy o hn (1282).
28
b) Trng hp mua tri phiu nhn li nh k:

- Khi tr tin mua tri phiu, ghi:
C cc TK 111, 112,...
- nh k ghi nhn tin li tri phiu:
N cc TK 111, 112, 138
- Thu hi gi gc tri phiu khi n hn thanh ton, ghi:
N cc TK 111, 112,...
C TK 128 - u t nm gi n ngy o hn (1282).
c) Trng hp mua tri phiu nhn li sau:
- Khi tr tin mua tri phiu, ghi:
C cc TK 111, 112,...
- nh k tnh li tri phiu v ghi nhn doanh thu theo s li phi thu tng
k, ghi:
- Khi n hn thanh ton tri phiu, thu hi gc v li tri phiu, ghi:
N cc TK 111, 112,...
C TK 128 - u t nm gi n ngy o hn (1282)
C TK 138 - Phi thu khc (1388) (s li ca cc k trc)
C TK 515 - Doanh thu hot ng ti chnh (li k o hn).
3.6. K ton khon tn tht do khng thu hi c cc khon u t nm
gi n ngy o hn cha c lp d phng phi thu kh i:
Khi c cc bng chng cho thy mt phn hoc ton b khon u t c th
khng thu hi c (nh bn pht hnh cng c mt kh nng thanh ton, ph
sn), k ton phi nh gi kh nng, xc nh gi tr khon u t c th thu
hi c. Nu khon tn tht c xc nh mt cch ng tin cy, k ton phi
ghi nhn phn chnh lch gia gi tr c th thu hi nh hn gi tr ghi s khon
u t vo chi ph ti chnh, ghi:
C TK 128 - u t nm gi n ngy o hn (1281, 1282, 1288).
29
- Trng hp sau khi ghi nhn khon tn tht, nu c bng chng chc chn
cho thy khon tn tht c th thu hi li c, k ton ghi nhn phn chnh lch
gia gi tr c th thu hi cao hn gi tr ghi s khon u t, ghi:
N TK 128 - u t nm gi n ngy o hn (1281, 1282, 1288)
C TK 635 - Chi ph ti chnh.
3.7. nh gi li s d cc khon u t nm gi n ngy o hn c
phn loi l cc khon mc tin t c gc ngoi t:
- Trng hp li, ghi:
N TK 128 - u t nm gi n ngy o hn
- Trng hp l, ghi:
C TK 128 - u t nm gi n ngy o hn.
iu 17. Nguyn tc k ton cc khon phi thu
1. Cc khon phi thu c theo di chi tit theo k hn phi thu, i tng
phi thu, loi nguyn t phi thu v cc yu t khc theo nhu cu qun l ca
doanh nghip.
2. Vic phn loi cc khon phi thu l phi thu khch hng, phi thu ni b,
phi thu khc c thc hin theo nguyn tc:
a) Phi thu ca khch hng gm cc khon phi thu mang tnh cht thng
mi pht sinh t giao dch c tnh cht mua bn, nh: Phi thu v bn hng, cung
cp dch v, thanh l, nhng bn ti sn (TSC, BST, cc khon u t ti
chnh) gia doanh nghip v ngi mua (l n v c lp vi ngi bn, gm c
cc khon phi thu gia cng ty m v cng ty con, lin doanh, lin kt). Khon
phi thu ny gm c cc khon phi thu v tin bn hng xut khu ca bn giao
y thc thng qua bn nhn y thc;
b) Phi thu ni b gm cc khon phi thu gia n v cp trn v n v
cp di trc thuc khng c t cch php nhn hch ton ph thuc;
c) Phi thu khc gm cc khon phi thu khng c tnh thng mi, khng
lin quan n giao dch mua - bn, nh:
- Cc khon phi thu to ra doanh thu hot ng ti chnh, nh: khon phi
thu v li cho vay, tin gi, c tc v li nhun c chia;
30
- Cc khon chi h bn th ba c quyn nhn li; Cc khon bn nhn y

thc xut khu phi thu h cho bn giao y thc;
- Cc khon phi thu khng mang tnh thng mi nh cho mn ti sn,
phi thu v tin pht, bi thng, ti sn thiu ch x l
3. Khi lp Bo co ti chnh, k ton cn c k hn cn li ca cc khon
phi thu phn loi l di hn hoc ngn hn. Cc ch tiu phi thu ca Bng cn
i k ton c th bao gm c cc khon c phn nh cc ti khon khc
ngoi cc ti khon phi thu, nh: Khon cho vay c phn nh TK 1283;
Khon k qu, k cc phn nh TK 244, khon tm ng TK 141 Vic xc
nh cc khon cn lp d phng phi thu kh i c cn c vo cc khon mc
c phn loi l phi thu ngn hn, di hn ca Bng cn i k ton.
4. K ton phi xc nh cc khon phi thu tha mn nh ngha ca cc
khon mc tin t c gc ngoi t (c hng dn chi tit ti khon 413
Chnh lch t gi hi oi) nh gi li cui k khi lp Bo co ti chnh.
iu 18. Ti khon 131 - Phi thu ca khch hng
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh cc khon n phi thu v tnh hnh thanh
ton cc khon n phi thu ca doanh nghip vi khch hng v tin bn sn
phm, hng ha, BS u t, TSC, cc khon u t ti chnh, cung cp dch v.
Ti khon ny cn dng phn nh cc khon phi thu ca ngi nhn thu
XDCB vi ngi giao thu v khi lng cng tc XDCB hon thnh. Khng
phn nh vo ti khon ny cc nghip v thu tin ngay.
b) Khon phi thu ca khch hng cn c hch ton chi tit cho tng i
tng, tng ni dung phi thu, theo di chi tit k hn thu hi (trn 12 thng hay
khng qu 12 thng k t thi im bo co) v ghi chp theo tng ln thanh ton.
i tng phi thu l cc khch hng c quan h kinh t vi doanh nghip v mua
sn phm, hng ho, nhn cung cp dch v, k c TSC, bt ng sn u t, cc
khon u t ti chnh.
c) Bn giao y thc xut khu ghi nhn trong ti khon ny i vi cc
khon phi thu t bn nhn y thc xut khu v tin bn hng xut khu nh cc
giao dch bn hng, cung cp dch v thng thng.
d) Trong hch ton chi tit ti khon ny, k ton phi tin hnh phn loi
cc khon n, loi n c th tr ng hn, khon n kh i hoc c kh nng
khng thu hi c, c cn c xc nh s trch lp d phng phi thu kh i
31
hoc c bin php x l i vi khon n phi thu khng i c.

) Trong quan h bn sn phm, hng ho, cung cp dch v theo tho thun
gia doanh nghip vi khch hng, nu sn phm, hng ho, BS u t giao,
dch v cung cp khng ng theo tho thun trong hp ng kinh t th ngi
mua c th yu cu doanh nghip gim gi hng bn hoc tr li s hng giao.
e) Doanh nghip phi theo di chi tit cc khon n phi thu ca khch hng
theo tng loi nguyn t. i vi cc khon phi thu bng ngoi t th thc hin
theo nguyn tc:
- Khi pht sinh cc khon n phi thu ca khch hng (bn N ti khon
131), k ton phi quy i ra ng Vit Nam theo t gi giao dch thc t ti thi
im pht sinh (l t gi mua ca ngn hng thng mi ni ch nh khch hng
thanh ton). Ring trng hp nhn trc ca ngi mua, khi iu kin ghi
nhn doanh thu th bn N ti khon 131 p dng t gi ghi s thc t ch danh
i vi s tin nhn trc;
- Khi thu hi n phi thu ca khch hng (bn C ti khon 131) k ton
phi quy i ra ng Vit Nam theo t gi ghi s thc t ch danh cho tng i
tng khch n (Trng hp khch n c nhiu giao dch th t gi thc t ch
danh c xc nh l t gi bnh qun gia quyn di ng cc giao dch ca khch
n ). Ring trng hp pht sinh giao dch nhn trc tin ca ngi mua th
bn C ti khon 131 p dng t gi giao dch thc t (l t gi ghi vo bn N ti
khon tin) ti thi im nhn trc;
- Doanh nghip phi nh gi li cc khon phi thu ca khch hng c gc
ngoi t ti tt c cc thi im lp Bo co ti chnh theo quy nh ca php lut.
T gi giao dch thc t khi nh gi li khon phi thu ca khch hng l t gi
mua ngoi t ca ngn hng thng mi ni doanh nghip ch nh khch hng
thanh ton ti thi im lp Bo co ti chnh. Trng hp doanh nghip c nhiu
khon phi thu v giao dch ti nhiu ngn hng th c ch ng la chn t gi
mua ca mt trong nhng ngn hng thng mi ni doanh nghip thng xuyn
c giao dch. Cc n v trong tp on c p dng chung mt t gi do Cng ty
m quy nh (phi m bo st vi t gi giao dch thc t) nh gi li cc
khon phi thu ca khch hng c gc ngoi t pht sinh t cc giao dch trong ni
b tp on.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 131 - Phi thu ca
khch hng
Bn N:
- S tin phi thu ca khch hng pht sinh trong k khi bn sn phm, hng
32
ha, BS u t, TSC, dch v, cc khon u t ti chnh ;

- S tin tha tr li cho khch hng.
- nh gi li cc khon phi thu bng ngoi t (trng hp t gi ngoi t
tng so vi ng Vit Nam).
Bn C:
- S tin khch hng tr n;
- S tin nhn ng trc, tr trc ca khch hng;
- Khon gim gi hng bn cho khch hng sau khi giao hng v khch
hng c khiu ni;
- Doanh thu ca s hng bn b ngi mua tr li (c thu GTGT hoc
khng c thu GTGT);
- S tin chit khu thanh ton v chit khu thng mi cho ngi mua.
gim so vi ng Vit Nam).
S d bn N:
S tin cn phi thu ca khch hng.
Ti khon ny c th c s d bn C. S d bn C phn nh s tin nhn
trc, hoc s thu nhiu hn s phi thu ca khch hng chi tit theo tng i
tng c th. Khi lp Bng Cn i k ton, phi ly s d chi tit theo tng i
tng phi thu ca ti khon ny ghi c hai ch tiu bn "Ti sn" v bn
"Ngun vn".
3.1. Khi bn sn phm, hng ho, cung cp dch v cha thu c ngay
bng tin (k cc khon phi thu v tin bn hng xut khu ca bn giao y thc),
k ton ghi nhn doanh thu, ghi:
chu thu GTGT, thu tiu th c bit, thu xut khu, thu bo v mi trng, k
ton phn nh doanh thu bn hng v cung cp dch v theo gi bn cha c thu,
cc khon thu gin thu phi np c tch ring ngay khi ghi nhn doanh thu (k
c thu GTGT phi np theo phng php trc tip), ghi:
N TK 131 - Phi thu ca khch hng (tng gi thanh ton)
33

3.2. K ton hng bn b khch hng tr li:
N TK 5213 - Hng bn b tr li (gi bn cha c thu)
N TK 333 - Thu v cc khon phi np Nh nc (s thu GTGT ca
hng bn b tr li, chi tit cho tng loi thu)
3.3. K ton chit khu thng mi v gim gi hng bn
a) Trng hp s tin chit khu thng mi, gim gi hng bn ghi ngay
trn ha n bn hng, k ton phn nh doanh thu theo gi tr chit khu,
gim gi (ghi nhn theo doanh thu thun) v khng phn nh ring s chit khu,
gim gi;
b) Trng hp trn ha n bn hng cha th hin s tin chit khu
thng mi, gim gi hng bn do khch hng cha iu kin c hng
hoc cha xc nh c s phi chit khu, gim gi th doanh thu ghi nhn theo
gi cha tr chit khu (doanh thu gp). Sau thi im ghi nhn doanh thu, nu
khch hng iu kin c hng chit khu, gim gi th k ton phi ghi
nhn ring khon chit khu gim gi nh k iu chnh gim doanh thu gp,
ghi:
N TK 521 - Cc khon gim tr doanh thu (5211, 5212)(gi cha c thu)
N TK 333 - Thu v cc khon phi np Nh nc (s thu ca hng gim
gi, chit khu thng mi)
C TK 131 - Phi thu ca khch hng (tng s tin gim gi).
3.4. S chit khu thanh ton phi tr cho ngi mua do ngi mua thanh
ton tin mua hng trc thi hn quy nh, tr vo khon n phi thu ca khch
hng, ghi:
N TK 111 - Tin mt
N TK 635 - Chi ph ti chnh (S tin chit khu thanh ton)
3.5. Nhn c tin do khch hng tr (k c tin li ca s n - nu c),
nhn tin ng trc ca khch hng theo hp ng bn hng hoc cung cp dch
v, ghi:
N cc TK 111, 112,....
C TK 131 - Phi thu ca khch hng
C TK 515 - Doanh thu hot ng ti chnh (phn tin li).
34
Trng hp nhn ng trc bng ngoi t th bn C TK 131 ghi theo t gi

giao dch thc t ti thi im nhn tin ng trc (t gi mua ca ngn hng ni
thc hin giao dch)
3.6. Phng php k ton cc khon phi thu ca nh thu i vi khch
hng lin quan n hp ng xy dng:
a) Trng hp hp ng xy dng quy nh nh thu c thanh ton theo
tin k hoch:
- Khi kt qu thc hin hp ng xy dng c c tnh mt cch ng tin
cy, k ton cn c vo chng t phn nh doanh thu tng ng vi phn cng
vic hon thnh (khng phi ha n) do nh thu t xc nh, ghi:
N TK 337 - Thanh ton theo tin k hoch hp ng xy dng
C TK 511 - Doanh thu bn hng v cung cp dch v.
- Cn c vo ha n c lp theo tin k hoch phn nh s tin
khch hng phi tr theo tin k hoch ghi trong hp ng, ghi:
N TK 131 - Phi thu ca khch hng
C TK 337 - Thanh ton theo tin k hoch hp ng xy dng
b) Trng hp hp ng xy dng quy nh nh thu c thanh ton theo
gi tr khi lng thc hin, khi kt qu thc hin hp ng xy dng c xc
nh mt cch ng tin cy v c khch hng xc nhn, k ton phi lp ha n
trn c s phn cng vic hon thnh c khch hng xc nhn, cn c vo ha
n, ghi:
c) Khon tin thng thu c t khch hng tr ph thm cho nh thu khi
thc hin hp ng t hoc vt mt s ch tiu c th c ghi trong hp
ng, ghi:
N TK 131- Phi thu ca khch hng
d) Khon bi thng thu c t khch hng hay cc bn khc b p
cho cc chi ph khng bao gm trong gi tr hp ng (nh s chm tr, sai st ca
khch hng v cc tranh chp v cc thay i trong vic thc hin hp ng), ghi:
35

) Khi nhn c tin thanh ton khi lng cng trnh hon thnh hoc
khon ng trc t khch hng, ghi:
N cc TK 111, 112,...
3.7. Trng hp khch hng khng thanh ton bng tin m thanh ton bng
hng (theo phng thc hng i hng), cn c vo gi tr vt t, hng ho nhn
trao i (tnh theo gi tr hp l ghi trong Ho n GTGT hoc Ho n bn hng
ca khch hng) tr vo s n phi thu ca khch hng, ghi:
N TK 152 - Nguyn liu, vt liu
N TK 153 - Cng c, dng c
N TK 156 - Hng ha
N TK 611- Mua hng (hng tn kho k ton theo phng php KKK)
3.8. Trng hp pht sinh khon n phi thu kh i thc s khng th thu
n c phi x l xo s, cn c vo bin bn x l xa n, ghi:
N TK 229 - D phng tn tht ti sn (2293) (s lp d phng)
N TK 642 - Chi ph qun l doanh nghip (s cha lp d phng)
3.9. K ton khon phi thu v ph y thc ti bn nhn y thc xut nhp
khu:
C TK 511 - Doanh thu bn hng v cung cp dch v (5113)
C TK 3331 - Thu GTGT phi np (33311)
3.10. Khi lp Bo co ti chnh, s d n phi thu ca khch hng bng
ngoi t c nh gi theo t gi giao dch thc t ti thi im lp Bo co ti
chnh:
- Nu t gi ngoi t tng so vi t gi ng Vit Nam, ghi:
- Nu t gi ngoi t gim so vi t gi ng Vit Nam, ghi:
36
iu 19. Ti khon 133 Thu gi tr gia tng c khu tr

1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh s thu GTGT u vo c khu tr,
khu tr v cn c khu tr ca doanh nghip.
b) K ton phi hch ton ring thu GTGT u vo c khu tr v thu
GTGT u vo khng c khu tr. Trng hp khng th hch ton ring c
th s thu GTGT u vo c hch ton vo ti khon 133. Cui k, k ton
phi xc nh s thu GTGT c khu tr v khng c khu tr theo quy nh
ca php lut v thu GTGT.
c) S thu GTGT u vo khng c khu tr c tnh vo gi tr ti sn
c mua, gi vn ca hng bn ra hoc chi ph sn xut, kinh doanh tu theo tng
trng hp c th.
d) Vic xc nh s thu GTGT u vo c khu tr, k khai, quyt ton,
np thu phi tun th theo ng quy nh ca php lut v thu GTGT.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 133 - Thu GTGT c
khu tr
Bn N:
S thu GTGT u vo c khu tr.
Bn C:
- S thu GTGT u vo khu tr;
- Kt chuyn s thu GTGT u vo khng c khu tr;
- Thu GTGT u vo ca hng ha mua vo nhng tr li, c gim
gi;
- S thu GTGT u vo c hon li.
S d bn N:
S thu GTGT u vo cn c khu tr, s thu GTGT u vo c
hon li nhng NSNN cha hon tr.
Ti khon 133 - Thu GTGT c khu tr, c 2 ti khon cp 2:
- Ti khon 1331 - Thu GTGT c khu tr ca hng ha, dch v: Phn
nh thu GTGT u vo c khu tr ca vt t, hng ho, dch v mua ngoi
dng vo sn xut, kinh doanh hng ha, dch v thuc i tng chu thu GTGT
tnh theo phng php khu tr thu.
37
- Ti khon 1332 - Thu GTGT c khu tr ca ti sn c nh: Phn nh

thu GTGT u vo ca qu trnh u t, mua sm ti sn c nh dng vo hot
ng sn xut, kinh doanh hng ha, dch v thuc i tng chu thu GTGT tnh
theo phng php khu tr thu, ca qu trnh mua sm bt ng sn u t.
3.1. Khi mua hng tn kho, TSC, BST, nu thu GTGT u vo c
khu tr, ghi:
N cc TK 152, 153, 156, 211, 213, 217, 611 (gi cha c thu GTGT)
N TK 133 - Thu GTGT c khu tr (1331, 1332)
C cc TK 111, 112, 331,... (tng gi thanh ton).
3.2. Khi mua vt t, hng ho, cng c, dch v dng ngay vo sn xut,
kinh doanh, nu thu GTGT u vo c khu tr, ghi:
N cc TK 621, 623, 627, 641, 642, 241, 242,... (gi cha c thu GTGT)
3.3. Khi mua hng ho giao bn ngay cho khch hng (khng qua nhp
kho), nu thu GTGT c khu tr, ghi:
N TK 632 - Gi vn hng bn (gi mua cha c thu GTGT)
3.4. Khi nhp khu vt t, hng ho, TSC:
- K ton phn nh gi tr vt t, hng ho, TSC nhp khu bao gm tng
s tin phi thanh ton cho ngi bn (theo t gi giao dch thc t), thu nhp
khu, thu tiu th c bit, thu bo v mi trng phi np (nu c), chi ph vn
chuyn, ghi:
N TK 152, 153, 156, 211
C TK 331 - Phi tr cho ngi bn
C TK 3331 - Thu GTGT phi np (33312) (nu thu GTGT u
vo ca hng nhp khu khng c khu tr)
C TK 3332 - Thu tiu th c bit.
C TK 3333 - Thu xut, nhp khu (chi tit thu nhp khu)
C TK 33381 - Thu Bo v mi trng
C cc TK 111, 112, ...
- Nu thu GTGT u vo ca hng nhp khu c khu tr, ghi:
N TK 133 - Thu GTGT c khu tr (1331, 1332)
38
3.5. Trng hp hng mua v tr li hoc hng mua c gim gi

do km, mt phm cht: Cn c vo chng t xut hng tr li cho bn bn v cc
chng t lin quan, k ton phn nh gi tr hng mua v tr li ngi bn
hoc hng mua c gim gi, thu GTGT u vo khng c khu tr, ghi:
C TK 133 - Thu GTGT c khu tr (thu GTGT u vo ca
hng mua tr li hoc c gim gi)
C cc TK 152, 153, 156, 211,... (gi mua cha c thu GTGT).
3.6. Trng hp khng hch ton ring c thu GTGT u vo c khu
tr:
a) Khi mua vt t, hng ha, TSC, ghi:
N cc TK 152, 153, 156, 211, 213 (gi mua cha c thu GTGT)
N TK 133 - Thu GTGT c khu tr (thu GTGT u vo)
C cc TK 111, 112, 331,...
b) Cui k, k ton tnh v xc nh thu GTGT u vo c khu tr,
khng c khu tr theo quy nh ca php lut v thu GTGT. i vi s thu
GTGT u vo khng c khu tr tnh vo gi vn hng bn trong k, ghi:
N TK 632 - Gi vn hng bn
C TK 133 - Thu GTGT c khu tr (1331).
3.7. Vt t, hng ha, TSC mua vo b tn tht do thin tai, ho hon, b
mt, xc nh do trch nhim ca cc t chc, c nhn phi bi thng, nu thu
GTGT u vo ca s hng ha ny khng c khu tr:
- Trng hp thu GTGT ca vt t, hng ho, TSC mua vo b tn tht
cha xc nh c nguyn nhn ch x l, ghi:
C TK 133 - Thu GTGT c khu tr (1331, 1332).
- Trng hp thu GTGT ca vt t, hng ho, TSC mua vo b tn tht
khi c quyt nh x l ca cp c thm quyn v s thu bi thng ca cc t
chc, c nhn, ghi:
N cc TK 111, 334,... (s thu bi thng)
N TK 632 - Gi vn hng bn (nu c tnh vo chi ph)
C TK 138 - Phi thu khc (1381)
C TK 133 - Thu GTGT c khu tr (nu xc nh c nguyn
nhn v c quyt nh x l ngay).
3.8. Cui thng, k ton xc nh s thu GTGT u vo c khu tr vo
s thu GTGT u ra khi xc nh s thu GTGT phi np trong k, ghi:
39
N TK 3331 - Thu GTGT phi np (33311)

C TK 133 - Thu GTGT c khu tr.
3.9. Khi c hon thu GTGT u vo ca hng ho, dch v, ghi:
N cc TK 111, 112,....
C TK 133 - Thu GTGT c khu tr (1331).
iu 20. Ti khon 136 - Phi thu ni b
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh cc khon n phi thu v tnh hnh thanh
ton cc khon n phi thu ca doanh nghip vi n v cp di hoc gia cc
n v cp di trc thuc doanh nghip c lp. Cc n v cp di trc thuc
trong trng hp ny l cc n v khng c t cch php nhn, hch ton ph
thuc nhng c t chc cng tc k ton, nh cc chi nhnh, x nghip, Ban qun
l d n... hch ton ph thuc doanh nghip.
b) Quan h thanh ton gia doanh nghip vi cc cng ty thnh vin, x
nghip... l n v c t cch php nhn, hch ton c lp khng phn nh trong
ti khon ny m phn nh nh i vi cc cng ty con.
c) Ni dung cc khon phi thu ni b phn nh vo ti khon 136 bao gm:
- doanh nghip cp trn :
+ Vn, qu hoc kinh ph giao, cp cho cp di;
+ Cc khon cp di phi np ln cp trn theo quy nh;
+ Cc khon nh cp di thu h;
+ Cc khon chi, tr h cp di;
+ Cc khon giao cho n v trc thuc thc hin khi lng giao
khon ni b v nhn li gi tr giao khon ni b;
+ Cc khon phi thu vng lai khc.
- n v cp di khng c t cch php nhn hch ton ph thuc:
+ Cc khon c doanh nghip cp trn cp nhng cha nhn c;
+ Gi tr sn phm, hng ha dch v chuyn cho n v cp trn hoc cc
n v ni b khc bn; Doanh thu bn hng ha, cung cp dch v cho cc n
v ni b;
+ Cc khon nh doanh nghip cp trn hoc n v ni b khc thu h;
+ Cc khon chi, tr h doanh nghip cp trn v n v ni b khc;
+ Cc khon phi thu ni b vng lai khc.
d) Ti khon 136 phi hch ton chi tit theo tng n v cp di c quan
40
h thanh ton v theo di ring tng khon phi thu ni b. Doanh nghip cn c
bin php n c gii quyt dt im cc khon n phi thu ni b trong k k
ton.
) Cui k k ton, phi kim tra, i chiu v xc nhn s pht sinh, s d
ti khon 136 "Phi thu ni b", ti khon 336 "Phi tr ni b" vi cc n v cp
di c quan h theo tng ni dung thanh ton. Tin hnh thanh ton b tr theo
tng khon ca tng n v cp di c quan h, ng thi hch ton b tr trn 2
ti khon 136 Phi thu ni b" v ti khon 336 "Phi tr ni b" (theo chi tit
tng i tng). Khi i chiu, nu c chnh lch, phi tm nguyn nhn v iu
chnh kp thi.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 136 - Phi thu ni b
Bn N:
- S vn kinh doanh giao cho n v cp di;
- Kinh ph ch u t giao cho BQLDA; Cc khon khc c ghi tng s
phi thu ca ch u t i vi BQLDA;
- Cc khon chi h, tr h doanh nghip cp trn hoc cc n v ni b;
- S tin doanh nghip cp trn phi thu v, cc khon n v cp di phi
np;
- S tin n v cp di phi thu v, cc khon cp trn phi giao xung;
- S tin phi thu v sn phm, hng ho, dch v gia cc n v ni b vi
nhau.
- Cc khon phi thu ni b khc.
Bn C:
- Thu hi vn, qu n v cp di;
- Quyt ton vi n v cp di v kinh ph s nghip cp, s dng;
- Gi tr TSC hon thnh chuyn ln t BQLDA; Cc khon khc c
ghi gim s phi thu ca ch u t i vi BQLDA;
- S tin thu v cc khon phi thu trong ni b;
- B tr phi thu vi phi tr trong ni b ca cng mt i tng.
S d bn N: S n cn phi thu cc n v ni b.
Ti khon 136 - Phi thu ni b, c 4 ti khon cp 2:
- Ti khon 1361 - Vn kinh doanh n v trc thuc: Ti khon ny ch
m doanh nghip cp trn phn nh s vn kinh doanh hin c cc n v
cp di khng c t cch php nhn hch ton ph thuc do doanh nghip cp
trn giao.
41
Ti khon ny khng phn nh s vn cng ty m u t vo cc cng ty

con hoc s vn doanh nghip u t cc n v trc thuc c t cch php nhn
hch ton c lp. Vn u t vo cc n v trn trong trng hp ny phn nh
trn ti khon 221 u t vo cng ty con.
- Ti khon 1362 - Phi thu ni b v chnh lch t gi: Ti khon ny ch
m cc doanh nghip l Ch u t c thnh lp BQLDA, dng phn nh
khon chnh lch t gi pht sinh cc BQLDA chuyn ln.
- Ti khon 1363 - Phi thu ni b v chi ph i vay iu kin c vn
ho: Ti khon ny ch m cc doanh nghip l Ch u t c thnh lp
BQLDA, dng phn nh khon chi ph i vay c vn ha pht sinh ti
BQLDA.
- Ti khon 1368 - Phi thu ni b khc: Phn nh tt c cc khon phi thu
khc gia cc n v ni b.
3.1. Ti n v cp di khng c t cch php nhn hch ton ph
thuc
a) Khi chi h, tr h doanh nghip cp trn v cc n v ni b khc:
N TK 136 - Phi thu ni b (1368)
C cc TK 111, 112.
b) Cn c vo thng bo ca doanh nghip cp trn v s qu khen thng,
phc li c cp, ghi:
C 353 - Qu khen thng phc li.
c) Khi bn sn phm, hng ha, cung cp dch v cho cc n v trong ni
b doanh nghip, ty thuc vo c im hot ng v phn cp ca tng n v:
- Trng hp n v hch ton ph thuc c phn cp ghi nhn doanh
thu, ghi:
C TK 511 - Doanh thu bn hng v cung cp dch v (chi tit giao
dch bn hng ni b)
ng thi ghi nhn gi vn, ghi:
42
C cc TK 154, 155, 156.

- Trng hp n v hch ton ph thuc khng c phn cp ghi nhn
doanh thu, gi tr sn phm, hng ha, dch v cung cp ni b c phn nh l
khon phi thu ni b, ghi:
C cc TK 154, 155, 156
) Khi nhn c tin hoc vt t, ti sn ca cp trn hoc doanh nghip
ni b khc thanh ton v cc khon phi thu, ghi:
N cc TK 111, 112, 152, 153,...
C TK 136 - Phi thu ni b (1368).
e) B tr cc khon phi thu ni b vi cc khon phi tr ni b ca cng
mt i tng, ghi:
N TK 336 - Phi tr ni b (3368)
C TK 136 - Phi thu ni b (1368).
3.2. Hch ton doanh nghip cp trn
a) Khi doanh nghip cp trn giao vn kinh doanh cho n v cp di
khng c t cch php nhn hch ton ph thuc:
- Trng hp giao vn bng tin, ghi:
N TK 1361 - Vn kinh doanh cc n v trc thuc
C cc TK 111, 112.
- Trng hp giao vn bng TSC, ghi:
N TK 136 - Phi thu ni b (gi tr cn li ca TSC) (1361)
N TK 214 - Hao mn ti sn c nh (gi tr hao mn ca TSC)
C TK 211 - TSC hu hnh (nguyn gi).
b) Trng hp cc n v cp di khng c t cch php nhn hch ton
ph thuc nhn vn kinh doanh trc tip t Ngn sch Nh nc theo s u quyn
ca doanh nghip cp trn, khi n v cp di thc nhn vn, doanh nghip cp
trn ghi:
c) Khi doanh nghip cp trn cp kinh ph s nghip, d n cho n v cp
di, ghi:
43
C cc TK 111, 112, 461,...

d) Trng hp n v khng c t cch php nhn hch ton ph thuc phi
hon li vn kinh doanh cho doanh nghip cp trn, khi nhn c tin do n v
hch ton ph thuc np ln, ghi:
N cc TK 111, 112,....
C TK 136 - Phi thu ni b (1361).
) Cn c vo bo co ca n v hch ton ph thuc v s vn kinh doanh
n v hch ton ph thuc np Ngn sch Nh nc theo s u quyn ca cp
trn, ghi:
C TK 136 - Phi thu ni b (1361).
e) Khi bn sn phm, hng ha, cung cp dch v cho cc n v trong ni
b doanh nghip, ty thuc vo c im hot ng v phn cp ca tng n v,
doanh nghip c th ghi nhn doanh thu ti thi im chuyn giao hng ha dch
v cho cc n v hch ton ph thuc hoc ti thi im khi n v hch ton ph
thuc bn hng ha, cung cp dch v ra bn ngoi:
- Trng hp doanh nghip ghi nhn doanh thu ti thi im chuyn giao
hng ha, dch v cho n v hch ton ph thuc, ghi:
C TK 511 - Doanh thu bn hng v cung cp dch v (chi tit giao
dch bn hng ni b)
- Trng hp doanh nghip khng ghi nhn doanh thu ti thi im chuyn
giao hng ha, dch v cho n v hch ton ph thuc:
+ Khi chuyn giao hng ha, dch v, ghi:
C cc TK 154, 155, 156
C TK 333 - Thu v cc khon phi np Nh nc (nu c).
+ Khi n v hch ton ph thuc thng bo tiu th c sn phm,
hng ha, dch v cho bn th ba bn ngoi doanh nghip, k ton ghi doanh thu,
ghi:
C TK 511 - Doanh thu bn hng, cung cp dch v.
ng thi ghi nhn gi vn, ghi:
44
C TK 136 - Phi thu ni b (1368).

g) Khon phi thu v li ca hot ng sn xut, kinh doanh, hot ng khc
cc n v cp di, ghi:
C TK 421 - Li nhun cha phn phi.
h) Khi chi h, tr h cc n v cp di khng c t cch php nhn hch
ton ph thuc, ghi:
C cc TK 111, 112,....
i) Khi nhn c tin do n v cp di np ln v tin li kinh doanh,
thanh ton cc khon chi h, tr h n v cp di, ghi:
N cc TK 111, 112,...
C TK 136 - Phi thu ni b (1368).
k) B tr cc khon phi thu ni b vi cc khon phi tr ni b ca cng
mt i tng, ghi:
N TK 336 - Phi tr ni b (3368)
C TK 136 - Phi thu ni b (1368).
3.3. K ton ti Ch u t c thnh lp BQLDAT
a) Khi ch u t c quyt nh giao vn u t bng tin, vt t, TSC
cho BQLDAT, ghi:
N TK 214 - Hao mn TSC
C cc TK 111, 112, 152
C TK 211 - Ti sn c nh hu hnh.
b) Li tin gi ngn hng do tm thi cha s dng vn u t do cc
BQLDA u t chuyn ln cho Ch u t, k ton ch u t ghi:
c) Ch u t kt chuyn chi ph i vay iu kin c vn ho vo gi
tr cng trnh cho BQLDAT tnh vo chi ph u t xy dng, ghi:
C cc TK 111, 112, 242, 335.
d) Khi nhn doanh thu, doanh thu hot ng ti chnh, thu nhp khc do cc
BQLDAT np ln, ghi:
45
N TK 136 - Phi thu ni b (1362, 1368)

C cc TK 515, 711.
) Khi cc BQLDAT chuyn s thu GTGT u vo khi mua NVL,
CCDC, TSC, dch v thc hin d n u t cho Ch u t khu tr, ghi:
N TK 133 - Thu GTGT c khu tr
C TK 136 - Phi thu ni b (1368).
e) Khi nhn gi vn cung cp dch v, chi ph ti chnh, chi ph khc do cc
BQLDAT chuyn ln, k ton ghi:
N cc TK 632, 635, 811
C TK 136 - Phi thu ni b (1362, 1368).
g) Khi d n hon thnh, nhn bn giao cng trnh, k ton ch u t ghi:
- Trng hp nhn bn giao cng trnh c quyt ton, ch u t ghi
nhn gi tr cng trnh l gi c quyt ton, ghi:
N cc TK 111, 112, 152, 153, 211, 213, 217, 1557
C TK 136 - Phi thu ni b (1361)
C cc TK 331, 333, (nhn n phi tr nu c).
- Trng hp nhn bn giao cng trnh cha c quyt ton, ch u t ghi
nhn gi tr cng trnh l gi tm tnh. Khi quyt ton phi iu chnh gi tr cng
trnh theo gi c quyt ton, ghi:
+ Nu gi c quyt ton ln hn gi tm tnh, ghi:
N cc TK 211, 213, 217, 1557
C cc TK lin quan.
+ Nu gi c quyt ton nh hn gi tm tnh, ghi:
N cc TK lin quan
C cc TK 211, 213, 217, 1557.
iu 21. Ti khon 138 - Phi thu khc
1. Nguyn tc k ton
Ti khon ny dng phn nh cc khon n phi thu ngoi phm vi
phn nh cc ti khon phi thu (TK 131, 136) v tnh hnh thanh ton cc khon
n phi thu ny, gm nhng ni dung ch yu sau:
46
- Gi tr ti sn thiu c pht hin nhng cha xc nh c nguyn

nhn, phi ch x l;
- Cc khon phi thu v bi thng vt cht do c nhn, tp th (trong v
ngoi doanh nghip) gy ra nh mt mt, h hng vt t, hng ha, tin vn,...
c x l bt bi thng;
- Cc khon cho bn khc mn bng ti sn phi tin t (nu cho mn
bng tin th phi k ton l cho vay trn TK 1283);
- Cc khon chi cho hot ng s nghip, chi d n, chi u t XDCB,
chi ph sn xut, kinh doanh nhng khng c cp c thm quyn ph duyt phi
thu hi;
- Cc khon chi h phi thu hi, nh cc khon bn nhn u thc xut nhp
khu chi h, cho bn giao u thc xut khu v ph ngn hng, ph gim nh hi
quan, ph vn chuyn, bc vc, cc khon thu, ...
- Cc khon phi thu pht sinh khi c phn ha doanh nghip nh nc,
nh: Chi ph c phn ho, tr cp cho lao ng thi vic, mt vic, h tr o to
li lao ng trong doanh nghip c phn ho,...
- Tin li cho vay, c tc, li nhun phi thu t cc hot ng u t ti
chnh;
- Cc khon phi thu khc ngoi cc khon trn.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 138 - Phi thu khc
Bn N:
- Gi tr ti sn thiu ch gii quyt;
- Phi thu ca c nhn, tp th (trong v ngoi doanh nghip) i vi ti sn
thiu xc nh r nguyn nhn v c bin bn x l ngay;
- S tin phi thu v cc khon pht sinh khi c phn ha doanh nghip nh
nc;
- Phi thu v tin li cho vay, li tin gi, c tc, li nhun c chia t cc
hot ng u t ti chnh;
- Cc khon chi h bn th ba phi thu hi, cc khon n phi thu khc;
tng so vi ng Vit Nam)
47
Bn C:
- Kt chuyn gi tr ti sn thiu vo cc ti khon lin quan theo quyt nh
ghi trong bin bn x l;
- Kt chuyn cc khon phi thu v c phn ha doanh nghip nh nc;
- S tin thu c v cc khon n phi thu khc.
gim so vi ng Vit Nam)
S d bn N:
Cc khon n phi thu khc cha thu c.
Ti khon ny c th c s d bn C. S d bn C phn nh s thu
nhiu hn s phi thu (trng hp c bit v trong chi tit ca tng i tng c
th).
Ti khon 138 - Phi thu khc, c 3 ti khon cp 2:
- Ti khon 1381 - Ti sn thiu ch x l: Phn nh gi tr ti sn thiu
cha xc nh r nguyn nhn, cn ch quyt nh x l.
V nguyn tc trong mi trng hp pht hin thiu ti sn, phi truy tm
nguyn nhn v ngi phm li c bin php x l c th. Ch hch ton vo ti
khon 1381 trng hp cha xc nh c nguyn nhn v thiu, mt mt, h
hng ti sn ca doanh nghip phi ch x l. Trng hp ti sn thiu xc
nh c nguyn nhn v c bin bn x l ngay trong k th ghi vo cc ti
khon lin quan, khng hch ton qua ti khon 1381.
- Ti khon 1385 - Phi thu v c phn ha: Phn nh s phi thu v c
phn ha m doanh nghip chi ra, nh: Chi ph c phn ho, tr cp cho lao
ng thi vic, mt vic, h tr o to li lao ng trong doanh nghip c phn
ho,...
- Ti khon 1388 - Phi thu khc: Phn nh cc khon phi thu ca doanh
nghip ngoi phm vi cc khon phi thu phn nh cc TK 131, 133, 136 v TK
1381, 1385, nh: Phi thu cc khon c tc, li nhun, tin li; Phi thu cc khon
phi bi thng do lm mt tin, ti sn;...
3.1. Ti sn c nh hu hnh dng cho hot ng sn xut, kinh doanh pht
hin thiu, cha xc nh r nguyn nhn, ch x l, ghi:
N TK 138 - Phi thu khc (1381) (gi tr cn li ca TSC)
N TK 214 - Hao mn TSC (gi tr hao mn)
48
C TK 211 - Ti sn c nh hu hnh (nguyn gi).

3.2. TSC hu hnh dng cho hot ng s nghip, d n hoc hot ng
phc li pht hin thiu, cha xc nh r nguyn nhn, ch x l, ghi gim
TSC:
N TK 466 - Ngun kinh ph hnh thnh TSC (gi tr cn li) (TSC
dng cho hot ng s nghip, d n)
N TK 3533 - Qu phc li hnh thnh TSC (gi tr cn li) (TSC
dng cho hot ng phc li)
ng thi phn nh phn gi tr cn li ca ti sn thiu ch x l, ghi:
C TK 353 - Qu khen thng, phc li (3532)
C TK 338- Phi tr, phi np khc (TSC dng cho s nghip, DA).
3.3. Trng hp tin mt tn qu, vt t, hng ha ,... pht hin thiu khi
kim k:
a) Khi cha xc nh r nguyn nhn, ch x l, ghi:
C cc TK 111, 152, 153, 155, 156.
b) Khi c bin bn x l ca cp c thm quyn i vi ti sn thiu, cn c
vo quyt nh x l, ghi:
N TK 111 - Tin mt (c nhn, t chc np tin bi thng)
N TK 1388 - Phi thu khc (c nhn, t chc phi np tin bi thng)
N TK 334 - Phi tr ngi lao ng (s bi thng tr vo lng)
N TK 632 - Gi vn hng bn (gi tr hao ht mt mt ca hng tn kho
sau khi tr s thu bi thng theo quyt nh x l)
N TK 811 - Chi ph khc (phn gi tr cn li ca TSC thiu qua kim k
phi tnh vo tn tht ca doanh nghip)
C TK 1381 - Ti sn thiu ch x l.
c) Trng hp ti sn pht hin thiu xc nh c ngay nguyn nhn
v ngi chu trch nhim th cn c nguyn nhn hoc ngi chu trch nhim
bi thng, ghi:
N TK 138 - Phi thu khc (1388 - Phi thu khc) (s phi bi thng)
N TK 632 - Gi vn hng bn (gi tr hao ht, mt mt ca hng tn kho
sau khi tr s thu bi thng theo quyt nh x l)
C TK 621 - Chi ph nguyn liu, vt liu trc tip
49
C TK 627 - Chi ph sn xut chung

C cc TK 152, 153, 155, 156
C cc TK 111, 112.
3.4. Cc khon cho mn ti sn tm thi, ghi:
C cc TK 152, 153, 155, 156,...
3.5. Cc khon chi h bn th ba phi thu hi, cc khon phi thu khc, ghi
C cc TK lin quan.
3.6. K ton giao dch y thc xut - nhp khu ti bn nhn y thc:
a) Khi bn nhn u thc chi h cho bn giao u thc, ghi:
N TK 138 - Phi thu khc (1388) (nu bn giao y thc cha ng tin)
N TK 3388- Phi tr phi np khc(tr vo tin nhn ca bn giao y thc)
C cc TK 111, 112,
b) Khi c doanh nghip u thc xut khu thanh ton b tr vi cc
khon chi h, k ton doanh nghip nhn u thc xut khu ghi:
N TK 338 - Phi tr khc (3388)
C TK 138 - Phi thu khc (1388).
c) K ton chi tit cc giao dch thanh ton xut - nhp khu y thc c
thc hin theo hng dn ca ti khon 338 - Phi tr khc; K ton cc khon
thu GTGT hng nhp khu, thu TTB, thu nhp khu ti bn giao v nhn y
thc thc hin theo hng dn ca ti khon 333 - Thu v cc khon phi np
Nh nc.
3.7. nh k khi xc nh tin li cho vay, li tin gi, c tc, li nhun
c chia phi thu, ghi:
N cc TK 111, 112,.... (s thu c tin)
3.8. Khi thu c tin ca cc khon n phi thu khc, ghi:
N TK 111 - Tin mt
3.9. Khi c quyt nh x l n phi thu khc khng c kh nng thu hi:
N TK 111 - Tin mt (s bi thng ca c nhn, tp th c lin quan)
50

N TK 229 - D phng tn tht ti sn (2293) (nu c b p bng
khon d phng phi thu kh i)
N TK 642 - Chi ph qun l doanh nghip (s hch ton vo chi ph)
C TK 138 - Phi thu khc (1388 - Phi thu khc).
3.10. Khi cc doanh nghip hon thnh th tc bn cc khon phi thu khc
(ang c phn nh trn Bng Cn i k ton) cho cng ty mua bn n, ghi:
N cc TK 111, 112,.... (s tin thu c t vic bn khon n phi thu)
N TK 229 - D phng tn tht ti sn (2293) (s chnh lch c b p
bng khon d phng phi thu kh i)
N cc TK lin quan (s chnh lch gia gi gc khon n phi thu kh
i vi s tin thu c t bn khon n v s c
b p bng khon d phng n phi thu kh i)
3.11. Khi pht sinh chi ph c phn ha doanh nghip nh nc, ghi:
N TK 1385 - Phi thu v c phn ha (chi tit chi ph c phn ha)
C cc TK 111, 112, 152, 331,
3.12. Khi kt thc qu trnh c phn ha, doanh nghip phi bo co v thc
hin quyt ton cc khon chi v c phn ha vi c quan quyt nh c phn ha.
Tng s chi ph c phn ha, chi tr cp cho lao ng thi vic, mt vic, chi h
tr o to li lao ng,... c tr (-) vo s tin thu bn c phn thuc vn Nh
nc thu c t c phn ho doanh nghip nh nc, ghi:
N TK 3385 - Phi tr v c phn ha (tin thu bn c phn thuc vn NN)
C TK 1385 - Phi thu v c phn ha.
3.13. Cc khon chi cho hot ng s nghip, d n, chi u t XDCB, chi
ph SXKD nhng khng c cp c thm quyn ph duyt phi thu hi, ghi:
N TK 138 - Phi thu khc
C cc TK 161, 241, 641, 642,...
3.14. Khi lp Bo co ti chnh, s d n phi thu khc c gc ngoi t c
nh gi theo t gi giao dch thc t ti thi im lp Bo co ti chnh:
C TK 138 - Phi thu khc
51
iu 22. Ti khon 141 - Tm ng

1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh cc khon tm ng ca doanh nghip
cho ngi lao ng trong doanh nghip v tnh hnh thanh ton cc khon tm ng
.
b) Khon tm ng l mt khon tin hoc vt t do doanh nghip giao cho
ngi nhn tm ng thc hin nhim v sn xut, kinh doanh hoc gii quyt
mt cng vic no c ph duyt. Ngi nhn tm ng phi l ngi lao ng
lm vic ti doanh nghip. i vi ngi nhn tm ng thng xuyn (thuc cc
b phn cung ng vt t, qun tr, hnh chnh) phi c Gim c ch nh bng
vn bn.
c) Ngi nhn tm ng (c t cch c nhn hay tp th) phi chu trch
nhim vi doanh nghip v s nhn tm ng v ch c s dng tm ng theo
ng mc ch v ni dung cng vic c ph duyt. Nu s tin nhn tm
ng khng s dng hoc khng s dng ht phi np li qu. Ngi nhn tm ng
khng c chuyn s tin tm ng cho ngi khc s dng.
Khi hon thnh, kt thc cng vic c giao, ngi nhn tm ng phi lp
bng thanh ton tm ng (km theo chng t gc) thanh ton ton b, dt im
(theo tng ln, tng khon) s tm ng nhn, s tm ng s dng v khon
chnh lch gia s nhn tm ng vi s s dng (nu c). Khon tm ng s
dng khng ht nu khng np li qu th phi tnh tr vo lng ca ngi nhn
tm ng. Trng hp chi qu s nhn tm ng th doanh nghip s chi b sung s
cn thiu.
d) Phi thanh ton dt im khon tm ng k trc mi c nhn tm
ng k sau. K ton phi m s k ton chi tit theo di cho tng ngi nhn tm
ng v ghi chp y tnh hnh nhn, thanh ton tm ng theo tng ln tm ng.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 141 - Tm ng
Bn N:
Cc khon tin, vt t tm ng cho ngi lao ng ca doanh nghip.
Bn C:
- Cc khon tm ng c thanh ton;
- S tin tm ng dng khng ht nhp li qu hoc tnh tr vo lng;
- Cc khon vt t s dng khng ht nhp li kho.
52
S d bn N:
S tm ng cha thanh ton.
a) Khi tm ng tin hoc vt t cho ngi lao ng trong doanh nghip, ghi:
N TK 141 - Tm ng
C cc TK 111, 112, 152,...
b) Khi thc hin xong cng vic c giao, ngi nhn tm ng lp Bng
thanh ton tm ng km theo cc chng t gc c k duyt quyt ton
khon tm ng, ghi:
N cc TK 152,153, 156, 241, 331, 621,623, 627, 642, ...
C TK 141 - Tm ng.
c) Cc khon tm ng chi (hoc s dng) khng ht, phi nhp li qu, nhp
li kho hoc tr vo lng ca ngi nhn tm ng, ghi:
N TK 111 - Tin mt
N TK 152- Nguyn liu, vt liu
N TK 334 - Phi tr ngi lao ng
C TK 141 - Tm ng.
d) Trng hp s thc chi c duyt ln hn s nhn tm ng, k
ton lp phiu chi thanh ton thm cho ngi nhn tm ng, ghi:
N cc TK 152, 153,156, 241, 621, 622, 627,...
C TK 111 - Tin mt.
iu 23. Nguyn tc k ton Hng tn kho
1. Nhm ti khon hng tn kho c dng phn nh tr gi hin c v
tnh hnh bin ng hng tn kho ca doanh nghip (nu doanh nghip thc hin
k ton hng tn kho theo phng php k khai thng xuyn) hoc c dng
phn nh gi tr hng tn kho u k v cui k k ton ca doanh nghip (nu
doanh nghip thc hin k ton hng tn kho theo phng php kim k nh k).
2. Hng tn kho ca doanh nghip l nhng ti sn c mua vo sn
xut hoc bn trong k sn xut, kinh doanh bnh thng, gm:
- Hng mua ang i trn ng;
- Nguyn liu, vt liu; Cng c, dng c;
- Sn phm d dang;
- Thnh phm, hng ho; hng gi bn;
- Hng ho c lu gi ti kho bo thu ca doanh nghip.
53
i vi sn phm d dang, nu thi gian sn xut, lun chuyn vt qu

mt chu k kinh doanh thng thng th khng c trnh by l hng tn kho trn
Bng cn i k ton m trnh by l ti sn di hn.
i vi vt t, thit b, ph tng thay th c thi gian d tr trn 12 thng
hoc hn mt chu k sn xut, kinh doanh thng thng th khng c trnh by
l hng tn kho trn Bng cn i k ton m trnh by l ti sn di hn.
3. Cc loi sn phm, hng ha, vt t, ti sn nhn gi h, nhn k gi,
nhn y thc xut nhp khu, nhn gia cng... khng thuc quyn s hu v kim
sot ca doanh nghip th khng c phn nh l hng tn kho.
4. K ton hng tn kho phi c thc hin theo quy nh ca Chun mc
k ton Hng tn kho khi xc nh gi gc hng tn kho, phng php tnh gi
tr hng tn kho, xc nh gi tr thun c th thc hin c, lp d phng gim
gi hng tn kho v ghi nhn chi ph.
5. Nguyn tc xc nh gi gc hng tn kho c quy nh c th cho tng
loi vt t, hng ho, theo ngun hnh thnh v thi im tnh gi.
6. Cc khon thu khng c hon li c tnh vo gi tr hng tn kho
nh: Thu GTGT u vo ca hng tn kho khng c khu tr, thu tiu th c
bit, thu nhp khu, thu bo v mi trng phi np khi mua hng tn kho.
7. Khi mua hng tn kho nu c nhn km thm sn phm, hng ha,
thit b, ph tng thay th (phng nga trng hp hng hc) th k ton phi xc
nh v ghi nhn ring sn phm, ph tng thit b thay th theo gi tr hp l. Gi
tr sn phm, hng mua c xc nh bng tng gi tr ca hng c mua tr i
gi tr sn phm, thit b, ph tng thay th.
8. Khi bn hng tn kho, gi gc ca hng tn kho bn c ghi nhn l
chi ph sn xut, kinh doanh trong k ph hp vi doanh thu lin quan n chng
c ghi nhn v ph hp vi bn cht giao dch. Trng hp xut hng tn kho
khuyn mi, qung co th thc hin theo nguyn tc:
a) Trng hp xut hng tn kho khuyn mi, qung co khng thu tin,
khng km theo cc iu kin khc nh phi mua sn phm, hng ha...., k ton
ghi nhn gi tr hng tn kho vo chi ph bn hng (chi tit hng khuyn mi,
qung co);
b) Trng hp xut hng tn kho khuyn mi, qung co nhng khch
hng ch c nhn hng khuyn mi, qung co km theo cc iu kin khc nh
phi mua sn phm, hng ha (v d nh mua 2 sn phm c tng 1 sn
54
phm....) th k ton phi phn b s tin thu c tnh doanh thu cho c hng
khuyn mi, gi tr hng khuyn mi c tnh vo gi vn (trng hp ny bn
cht giao dch l gim gi hng bn).
9. Khi xc nh gi tr hng tn kho cui k, doanh nghip p dng theo mt
trong cc phng php sau:
a) Phng php tnh theo gi ch danh: Phng php tnh theo gi ch
danh c p dng da trn gi tr thc t ca tng th hng ho mua vo, tng
th sn phm sn xut ra nn ch p dng cho cc doanh nghip c t mt hng
hoc mt hng n nh v nhn din c.
b) Phng php bnh qun gia quyn: Theo phng php bnh qun gia
quyn, gi tr ca tng loi hng tn kho c tnh theo gi tr trung bnh ca tng
loi hng tn kho u k v gi tr tng loi hng tn kho c mua hoc sn xut
trong k. Gi tr trung bnh c th c tnh theo tng k hoc sau tng l hng
nhp v, ph thuc vo iu kin c th ca mi doanh nghip.
c) Phng php nhp trc, xut trc (FIFO): Phng php nhp trc,
xut trc p dng da trn gi nh l gi tr hng tn kho c mua hoc c
sn xut trc th c xut trc, v gi tr hng tn kho cn li cui k l gi tr
hng tn kho c mua hoc sn xut gn thi im cui k. Theo phng php
ny th gi tr hng xut kho c tnh theo gi ca l hng nhp kho thi im
u k hoc gn u k, gi tr ca hng tn kho cui k c tnh theo gi ca
hng nhp kho thi im cui k hoc gn cui k cn tn kho.
Mi phng php tnh gi tr hng tn kho u c nhng u, nhc im
nht nh. Mc chnh xc v tin cy ca mi phng php tu thuc vo yu
cu qun l, trnh , nng lc nghip v v trnh trang b cng c tnh ton,
phng tin x l thng tin ca doanh nghip. ng thi cng tu thuc vo yu
cu bo qun, tnh phc tp v chng loi, quy cch v s bin ng ca vt t,
hng ha doanh nghip.
10. i vi hng tn kho mua vo bng ngoi t, phn gi mua phi cn c
vo t gi giao dch thc t ti thi im pht sinh ghi gi tr hng tn kho
nhp kho (tr trng hp c ng trc tin cho ngi bn th gi tr hng tn kho
tng ng vi s tin ng trc c ghi nhn theo t gi ti thi im ng
trc). Phn thu nhp khu phi np c xc nh theo t gi tnh thu nhp
khu ca c quan Hi quan theo quy nh ca php lut. Chi tit v k ton chnh
lch t gi c thc hin theo quy nh ti iu 69 hng dn phng php k
ton chnh lch t gi hi oi.
55
11. n cui nin k ton, nu xt thy gi tr hng tn kho khng thu

hi do b h hng, li thi, gi bn b gim hoc chi ph hon thin, chi ph bn
hng tng ln th phi ghi gim gi gc hng tn kho cho bng gi tr thun c th
thc hin c ca hng tn kho. Gi tr thun c th thc hin c l gi bn
c tnh ca hng tn kho trong k sn xut, kinh doanh bnh thng tr (-) chi
ph c tnh hon thin sn phm v chi ph c tnh cn thit cho vic tiu th
chng.
Vic ghi gim gi gc hng tn kho cho bng gi tr thun c th thc hin
c c thc hin bng cch lp d phng gim gi hng tn kho. S d phng
gim gi hng tn kho c lp l s chnh lch gia gi gc ca hng tn kho ln
hn gi tr thun c th thc hin c ca chng.
Tt c cc khon chnh lch gia khon d phng gim gi hng tn kho
phi lp cui k k ton ny ln hn khon d phng gim gi hng tn kho
lp cui k k ton trc, cc khon hao ht, mt mt ca hng tn kho, sau khi
tr (-) phn bi thng do trch nhim c nhn gy ra, v chi ph sn xut
chung khng phn b, c ghi nhn l chi ph sn xut, kinh doanh trong k.
Trng hp khon d phng gim gi hng tn kho c lp cui k k ton
ny nh hn khon d phng gim gi hng tn kho lp cui k k ton
trc, th s chnh lch nh hn phi c hon nhp ghi gim chi ph sn xut,
kinh doanh.
12. K ton hng tn kho phi ng thi k ton chi tit c v gi tr v hin
vt theo tng th, tng loi, quy cch vt t, hng ha theo tng a im qun l
v s dng, lun phi m bo s khp, ng c v gi tr v hin vt gia thc t
v vt t, hng ha vi s k ton tng hp v s k ton chi tit.
13. Trong mt doanh nghip (mt n v k ton) ch c p dng mt
trong hai phng php k ton hng tn kho: Phng php k khai thng xuyn,
hoc phng php kim k nh k. Vic la chn phng php k ton hng tn
kho p dng ti doanh nghip phi cn c vo c im, tnh cht, s lng, chng
loi vt t, hng ha v yu cu qun l c s vn dng thch hp v phi c
thc hin nht qun trong nin k ton.
Cc phng php k ton hng tn kho.
a) Phng php k khai thng xuyn: Phng php k khai thng xuyn
l phng php theo di v phn nh thng xuyn, lin tc, c h thng tnh hnh
nhp, xut, tn vt t, hng ha trn s k ton. Trong trng hp p dng phng
php k khai thng xuyn, cc ti khon k ton hng tn kho c dng phn
nh s hin c, tnh hnh bin ng tng, gim ca vt t, hng ha. V vy, gi tr
56
hng tn kho trn s k ton c th c xc nh bt k thi im no trong k

k ton.
Cui k k ton, cn c vo s liu kim k thc t hng tn kho, so snh,
i chiu vi s liu hng tn kho trn s k ton. V nguyn tc s tn kho thc
t phi lun ph hp vi s tn kho trn s k ton. Nu c chnh lch phi truy
tm nguyn nhn v c gii php x l kp thi. Phng php k khai thng
xuyn thng p dng cho cc doanh nghip sn xut (cng nghip, xy lp...) v
cc doanh nghip thng nghip kinh doanh cc mt hng c gi tr ln nh my
mc, thit b, hng c k thut, cht lng cao...
b) Phng php kim k nh k:
- Phng php kim k nh k l phng php hch ton cn c vo kt
qu kim k thc t phn nh gi tr tn kho cui k vt t, hng ha trn s k
ton tng hp v t tnh gi tr ca hng ha, vt t xut trong k theo cng
thc:
Tr gi hng
xut kho trong
k
Tr gi hng
tn kho u k
Tng tr gi hng
+ nhp kho trong k
Tr gi hng
tn kho cui k
- Theo phng php kim k nh k, mi bin ng ca vt t, hng ha

(nhp kho, xut kho) khng theo di, phn nh trn cc ti khon k ton hng tn
kho. Gi tr ca vt t, hng ha mua v nhp kho trong k c theo di, phn
nh trn mt ti khon k ton ring (ti khon 611 Mua hng).
- Cng tc kim k vt t, hng ha c tin hnh cui mi k k ton
xc nh tr gi vt t, hng ha tn kho thc t, tr gi vt t, hng ha xut kho
trong k (tiu dng cho sn xut hoc xut bn) lm cn c ghi s k ton ca ti
khon 611 Mua hng. Nh vy, khi p dng phng php kim k nh k, cc
ti khon k ton hng tn kho ch s dng u k k ton ( kt chuyn s d
u k) v cui k k ton ( phn nh gi tr thc t hng tn kho cui k).
- Phng php kim k nh k thng p dng cc doanh nghip c
nhiu chng loi hng ha, vt t vi quy cch, mu m rt khc nhau, gi tr thp,
hng ha, vt t xut dng hoc xut bn thng xuyn (ca hng bn l...).
Phng php kim k nh k hng tn kho c u im l n gin, gim nh khi
lng cng vic hch ton. Nhng chnh xc v gi tr vt t, hng ha xut
dng, xut bn b nh hng ca cht lng cng tc qun l ti kho, quy, bn
bi.
57
iu 24. Ti khon 151 - Hng mua ang i ng

1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh tr gi ca cc loi hng ha, vt t
(nguyn liu, vt liu; cng c, dng c; hng ha) mua ngoi thuc quyn s
hu ca doanh nghip cn ang trn ng vn chuyn, bn cng, bn bi, kho
ngoi quan hoc v n doanh nghip nhng ang ch kim nhn nhp kho.
b) Hng ha, vt t c coi l thuc quyn s hu ca doanh nghip nhng
cha nhp kho, bao gm:
- Hng ha, vt t mua ngoi thanh ton tin hoc chp nhn thanh
ton nhng cn kho ngi bn, bn cng, bn bi hoc ang trn ng vn
chuyn;
- Hng ha, vt t mua ngoi v n doanh nghip nhng ang ch kim
nghim, kim nhn nhp kho.
c) K ton hng mua ang i ng c ghi nhn trn ti khon 151 theo
nguyn tc gi gc quy nh trong Chun mc k ton Hng tn kho.
d) Hng ngy, khi nhn c ha n mua hng, nhng hng cha v nhp
kho, k ton cha ghi s m tin hnh i chiu vi hp ng kinh t v lu ha
n vo tp h s ring: Hng mua ang i ng.
Trong thng, nu hng v nhp kho, k ton cn c vo phiu nhp kho v
ha n mua hng ghi s trc tip vo cc ti khon 152 Nguyn liu, vt liu,
ti khon 153 Cng c, dng c, ti khon 156 Hng ha, ti khon 158
Hng ho kho bo thu.
) Nu cui thng hng vn cha v th cn c ha n mua hng ghi vo
ti khon 151 Hng mua ang i ng. K ton phi m chi tit theo di
hng mua ang i ng theo tng chng loi hng ha, vt t, tng l hng, tng
hp ng kinh t.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 151 - Hng mua ang i
ng
Bn N:
- Tr gi hng ha, vt t mua ang i ng;
- Kt chuyn tr gi thc t ca hng vt t mua ang i ng cui k
(trng hp doanh nghip hch ton hng tn kho theo phng php kim k nh
k).
58
Bn C:
- Tr gi hng ha, vt t mua ang i ng v nhp kho hoc
chuyn giao thng cho khch hng;
- Kt chuyn tr gi thc t ca hng ha, vt t mua ang i ng u
k (trng hp doanh nghip hch ton hng tn kho theo phng php kim k
nh k).
S d bn N: Tr gi hng ha, vt t mua nhng cn ang i ng
(cha v nhp kho doanh nghip).
a) Trng hp doanh nghip hch ton hng tn kho theo phng php k
khai thng xuyn.
- Cui k k ton, cn c vo ha n mua hng ca cc loi hng mua
cha v nhp kho, nu thu GTGT u vo c khu tr, ghi:
N TK 151 - Hng mua ang i ng (gi cha c thu GTGT)
C TK 331 - Phi tr cho ngi bn; hoc
C cc TK 111, 112, 141,...
- Trng hp thu GTGT u vo khng c khu tr th gi tr hng mua
bao gm c thu GTGT
- Sang thng sau, khi hng v nhp kho, cn c ha n v phiu nhp kho,
ghi:
N TK 156 - Hng ha
C TK 151 - Hng mua ang i ng.
- Trng hp sang thng sau hng ha, vt t mua ang i ng khng
nhp kho m giao thng cho khch hng theo hp ng kinh t ti phng tin, ti
kho ngi bn, ti bn cng, bn bi, hoc gi thng cho khch hng, gi bn i
l, k gi, ghi:
N TK 632 - Gi vn hng bn; hoc
N TK 157 - Hng gi i bn
- Trng hp hng mua ang i ng b hao ht, mt mt pht hin ngay
khi pht sinh hoc khi kim k cui k, cn c vo bin bn v mt mt, hao ht,
k ton phn nh gi tr hng tn kho b mt mt, hao ht, ghi:
59
N TK 1381 - Ti sn thiu ch x l
b) Trng hp doanh nghip hch ton hng tn kho theo phng php
kim k nh k.
- u k, k ton cn c tr gi thc t hng ho, vt t ang i ng
kt chuyn cui k trc kt chuyn tr gi thc t ca hng ha, vt t ang i
ng u k, ghi:
N TK 611 - Mua hng
- Cui k, k ton cn c vo kt qu kim k xc nh tr gi thc t ca
hng ha, vt t mua nhng cha v nhp kho (cn ang i ng cui k),
ghi:
N TK 151 - Hng mua ang i ng
C TK 611 - Mua hng.
iu 25. Ti khon 152 - Nguyn liu, vt liu
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh tr gi hin c v tnh hnh bin ng
tng, gim ca cc loi nguyn liu, vt liu trong kho ca doanh nghip. Nguyn
liu, vt liu ca doanh nghip l nhng i tng lao ng mua ngoi hoc t ch
bin dng cho mc ch sn xut, kinh doanh ca doanh nghip. Nguyn liu, vt
liu phn nh vo ti khon ny c phn loi nh sau:
- Nguyn liu, vt liu chnh: L nhng loi nguyn liu v vt liu khi tham
gia vo qu trnh sn xut th cu thnh thc th vt cht, thc th chnh ca sn
phm. V vy khi nim nguyn liu, vt liu chnh gn lin vi tng doanh nghip
sn xut c th. Trong cc doanh nghip kinh doanh thng mi, dch v... khng
t ra khi nim vt liu chnh, vt liu ph. Nguyn liu, vt liu chnh cng bao
gm c na thnh phm mua ngoi vi mc ch tip tc qu trnh sn xut, ch
to ra thnh phm.
- Vt liu ph: L nhng loi vt liu khi tham gia vo qu trnh sn xut,
khng cu thnh thc th chnh ca sn phm nhng c th kt hp vi vt liu
chnh lm thay i mu sc, mi v, hnh dng b ngoi, tng thm cht lng ca
sn phm hoc to iu kin cho qu trnh ch to sn phm c thc hin bnh
thng, hoc phc v cho nhu cu cng ngh, k thut, bo qun ng gi; phc
v cho qu trnh lao ng.
60
- Nhin liu: L nhng th c tc dng cung cp nhit lng trong qu trnh

sn xut, kinh doanh to iu kin cho qu trnh ch to sn phm din ra bnh
thng. Nhin liu c th tn ti th lng, th rn v th kh.
- Vt t thay th: L nhng vt t dng thay th, sa cha my mc thit
b, phng tin vn ti, cng c, dng c sn xut...
- Vt liu v thit b xy dng c bn: L nhng loi vt liu v thit b
c s dng cho cng vic xy dng c bn. i vi thit b xy dng c bn
bao gm c thit b cn lp, khng cn lp, cng c, kh c v vt kt cu dng
lp t vo cng trnh xy dng c bn.
b) K ton nhp, xut, tn kho nguyn liu, vt liu trn ti khon 152 phi
c thc hin theo nguyn tc gi gc quy nh trong chun mc Hng tn
kho. Ni dung gi gc ca nguyn liu, vt liu c xc nh tu theo tng
ngun nhp.
- Gi gc ca nguyn liu, vt liu mua ngoi, bao gm: Gi mua ghi trn
ha n, thu nhp khu, thu tiu th c bit, thu GTGT hng nhp khu, thu
bo v mi trng phi np (nu c), chi ph vn chuyn, bc xp, bo qun, phn
loi, bo him,... nguyn liu, vt liu t ni mua v n kho ca doanh nghip,
cng tc ph ca cn b thu mua, chi ph ca b phn thu mua c lp, cc chi ph
khc c lin quan trc tip n vic thu mua nguyn vt liu v s hao ht t nhin
trong nh mc (nu c):
+ Trng hp thu GTGT hng nhp khu c khu tr th gi tr ca
nguyn liu, vt liu mua vo c phn nh theo gi mua cha c thu GTGT.
Nu thu GTGT hng nhp khu khng c khu tr th gi tr ca nguyn liu,
vt liu mua vo bao gm c thu GTGT.
+ i vi nguyn liu, vt liu mua bng ngoi t c thc hin theo quy
nh ti iu 69 hng dn phng php k ton chnh lch t gi hi oi.
- Gi gc ca nguyn liu, vt liu t ch bin, bao gm: Gi thc t ca
nguyn liu xut ch bin v chi ph ch bin.
- Gi gc ca nguyn liu, vt liu thu ngoi gia cng ch bin, bao gm:
Gi thc t ca nguyn liu, vt liu xut thu ngoi gia cng ch bin, chi ph vn
chuyn vt liu n ni ch bin v t ni ch bin v doanh nghip, tin thu
ngoi gia cng ch bin.
- Gi gc ca nguyn liu nhn gp vn lin doanh, c phn l gi tr c
cc bn tham gia gp vn lin doanh thng nht nh gi chp thun.
61
c) Vic tnh tr gi ca nguyn liu, vt liu tn kho, c thc hin theo

mt trong cc phng php sau:
- Phng php gi ch danh;
- Phng php bnh qun gia quyn sau mi ln nhp hoc cui k;
- Phng php nhp trc, xut trc.
Doanh nghip la chn phng php tnh gi no th phi m bo tnh nht
qun trong c nin k ton.
d) K ton chi tit nguyn liu, vt liu phi thc hin theo tng kho, tng
loi, tng nhm, th nguyn liu, vt liu. Trng hp doanh nghip s dng gi
hch ton trong k ton chi tit nhp, xut nguyn liu, vt liu, th cui k k ton
phi tnh h s chnh lch gia gi thc t v gi hch ton ca nguyn liu, vt
liu tnh gi thc t ca nguyn liu, vt liu xut dng trong k theo cng
thc:
H s chnh lch
gia gi thc t v
gi hch ton ca
NVL (1)
Gi thc t ca
NVL xut dng
trong k
Gi thc t ca NVL
tn kho u k
Gi hch ton ca NVL
tn kho u k
Gi hch ton ca
NVL xut dng trong
k
+
+
Gi thc t ca NVL
nhp kho trong k
Gi hch ton ca NVL
nhp kho trong k
H s chnh lch gia

gi thc t v gi hch
ton ca NVL (1)
) Khng phn nh vo ti khon ny i vi nguyn vt liu khng thuc

quyn s hu ca doanh nghip nh nguyn vt liu nhn gi h, nguyn vt liu
nhn gia cng, nguyn vt liu nhn t bn giao y thc xut-nhp khu...
2. Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 152 - Nguyn liu, vt
liu
Bn N:
- Tr gi thc t ca nguyn liu, vt liu nhp kho do mua ngoi, t ch,
thu ngoi gia cng, ch bin, nhn gp vn hoc t cc ngun khc;
- Tr gi nguyn liu, vt liu tha pht hin khi kim k;
- Kt chuyn tr gi thc t ca nguyn liu, vt liu tn kho cui k (trng
hp doanh nghip k ton hng tn kho theo phng php kim k nh k).
Bn C:
- Tr gi thc t ca nguyn liu, vt liu xut kho dng vo sn xut, kinh
doanh, bn, thu ngoi gia cng ch bin, hoc a i gp vn;
62
- Tr gi nguyn liu, vt liu tr li ngi bn hoc c gim gi hng

mua;
- Chit khu thng mi nguyn liu, vt liu khi mua c hng;
- Tr gi nguyn liu, vt liu hao ht, mt mt pht hin khi kim k;
- Kt chuyn tr gi thc t ca nguyn liu, vt liu tn kho u k (trng
S d bn N:
Tr gi thc t ca nguyn liu, vt liu tn kho cui k.
3.1. Trng hp doanh nghip hch ton hng tn kho theo phng
php k khai thng xuyn.
a) Khi mua nguyn liu, vt liu v nhp kho, cn c ha n, phiu nhp
kho v cc chng t c lin quan phn nh gi tr nguyn liu, vt liu nhp kho:
- Nu thu GTGT u vo c khu tr, ghi:
N TK 152 - Nguyn liu, vt liu (gi mua cha c thu GTGT)
C cc TK 111, 112, 141, 331,... (tng gi thanh ton).
- Nu thu GTGT u vo khng c khu tr th gi tr nguyn vt liu
bao gm c thu GTGT.
b) K ton nguyn vt liu tr li cho ngi bn, khon chit khu thng
mi hoc gim gi hng bn nhn c khi mua nguyn vt liu:
- Trng hp tr li nguyn vt liu cho ngi bn, ghi:
C TK 152 - Nguyn liu, vt liu
C TK 133 - Thu GTGT c khu tr.
- Trng hp khon chit khu thng mi hoc gim gi hng bn nhn
c sau khi mua nguyn, vt liu (k c cc khon tin pht vi phm hp ng
kinh t v bn cht lm gim gi tr bn mua phi thanh ton) th k ton phi cn
c vo tnh hnh bin ng ca nguyn vt liu phn b s chit khu thng
mi, gim gi hng bn c hng da trn s nguyn vt liu cn tn kho, s
xut dng cho sn xut sn phm hoc cho hot ng u t xy dng hoc xc
nh l tiu th trong k:
N cc TK 111, 112, 331,....
C TK 152 - Nguyn liu, vt liu (nu NVL cn tn kho)
63
C cc TK 621, 623, 627, 154 (nu NVL xut dng cho sn xut)
C TK 241 - Xy dng c bn d dang (nu NVL xut dng cho
hot ng u t xy dng)
C TK 632 - Gi vn hng bn (nu sn phm do NVL cu thnh
c xc nh l tiu th trong k)
C cc TK 641, 642 (NVL dng cho hot ng bn hng, qun l)
C TK 133 - Thu GTGT c khu tr (1331) (nu c).
c) Trng hp doanh nghip nhn c ha n mua hng nhng
nguyn liu, vt liu cha v nhp kho doanh nghip th k ton lu ha n vo
mt tp h s ring Hng mua ang i ng.
- Nu trong thng hng v th cn c vo ha n, phiu nhp kho ghi
vo ti khon 152 Nguyn liu, vt liu.
- Nu n cui thng nguyn liu, vt liu vn cha v th cn c vo ha
n, k ton ghi nhn theo gi tm tnh:
C TK 331 - Phi tr cho ngi bn; hoc
C cc TK 111, 112, 141,...
- Sang thng sau, khi nguyn liu, vt liu v nhp kho, cn c vo ha n
v phiu nhp kho, ghi:
d) Khi tr tin cho ngi bn, nu c hng chit khu thanh ton, th
khon chit khu thanh ton thc t c hng c ghi nhn vo doanh thu hot
ng ti chnh, ghi:
C TK 515 - Doanh thu hot ng ti chnh (chit khu thanh ton).
) i vi nguyn liu, vt liu nhp khu:
- Khi nhp khu nguyn vt liu, ghi:
C TK 3332- Thu tiu th c bit (nu c).
C TK 3333 - Thu xut, nhp khu (chi tit thu nhp khu).
C TK 33381 - Thu bo v mi trng.
64

- Trng hp mua nguyn vt liu c tr trc cho ngi bn mt phn
bng ngoi t th phn gi tr nguyn vt liu tng ng vi s tin tr trc c
ghi nhn theo t gi giao dch thc t ti thi im ng trc. Phn gi tr nguyn
vt liu bng ngoi t cha tr c ghi nhn theo t gi giao dch thc t ti thi
im mua nguyn vt liu.
e) Cc chi ph v thu mua, bc xp, vn chuyn nguyn liu, vt liu t ni
mua v kho doanh nghip, ghi:
C cc TK 111, 112, 141, 331,...
g) i vi nguyn liu, vt liu nhp kho do thu ngoi gia cng, ch bin:
- Khi xut nguyn liu, vt liu a i gia cng, ch bin, ghi:
N TK 154 - Chi ph sn xut, kinh doanh d dang
C TK 152 - Nguyn liu, vt liu.
- Khi pht sinh chi ph thu ngoi gia cng, ch bin, ghi:
N TK 133 - Thu GTGT c khu tr (1331) (nu c)
C cc TK 111, 112, 131, 141,...
- Khi nhp li kho s nguyn liu, vt liu thu ngoi gia cng, ch bin
xong, ghi:
C TK 154 - Chi ph sn xut, kinh doanh d dang.
h) i vi nguyn liu, vt liu nhp kho do t ch:
- Khi xut kho nguyn liu, vt liu t ch bin, ghi:
- Khi nhp kho nguyn liu, vt liu t ch, ghi:
65
i) i vi nguyn liu, vt liu tha pht hin khi kim k xc nh c

nguyn nhn th cn c nguyn nhn tha ghi s, nu cha xc nh c
nguyn nhn th cn c vo gi tr nguyn liu, vt liu tha, ghi:
- Khi c quyt nh x l nguyn liu, vt liu tha pht hin trong kim k,
cn c vo quyt nh x l, ghi:
N TK 338 - Phi tr, phi np khc (3381)
C cc ti khon c lin quan.
- Nu xc nh ngay khi kim k s nguyn liu, vt liu tha l ca cc
doanh nghip khc khi nhp kho cha ghi tng TK 152 th khng ghi vo bn C
ti khon 338 (3381) m doanh nghip ch ng ghi chp v theo di trong h
thng qun tr v trnh by trong phn thuyt minh Bo co ti chnh.
k) Khi xut kho nguyn liu, vt liu s dng vo sn xut, kinh doanh, ghi:
N cc TK 621, 623, 627, 641, 642,...
l) Xut nguyn liu, vt liu s dng cho hot ng u t xy dng c bn
hoc sa cha ln TSC, ghi:
N TK 241 - Xy dng c bn d dang
m) i vi nguyn liu, vt liu a i gp vn vo cng ty con, cng ty
lin doanh, lin kt: Khi xut nguyn liu, vt liu, ghi:
N cc TK 221, 222 (theo gi nh gi li)
N TK 811 - Chi ph khc (gi nh gi li nh hn gi tr ghi s)
C TK 152 - Nguyn liu, vt liu (theo gi tr ghi s)
C TK 711 - Thu nhp khc (gi nh gi li ln hn gi tr ghi s).
n) Khi xut nguyn liu, vt liu dng mua li phn vn gp ti cng ty
con, cng ty lin doanh, lin kt, ghi:
- Ghi nhn doanh thu bn nguyn vt liu v khon u t vo cng ty con,
cng ty lin doanh, lin kt, ghi:
C TK 3331 - Thu GTGT u ra phi np.
- Ghi nhn gi vn nguyn vt liu dng mua li phn vn gp ti cng
ty con, cng ty lin doanh, lin kt, ghi
66
o) i vi nguyn liu, vt liu thiu ht pht hin khi kim k:
Mi trng hp thiu ht nguyn liu, vt liu trong kho hoc ti ni qun
l, bo qun pht hin khi kim k phi lp bin bn v truy tm nguyn nhn, xc
nh ngi phm li. Cn c vo bin bn kim k v quyt nh x l ca cp c
thm quyn ghi s k ton:
- Nu do nhm ln hoc cha ghi s phi tin hnh ghi b sung hoc iu
chnh li s liu trn s k ton;
- Nu gi tr nguyn liu, vt liu hao ht nm trong phm vi hao ht cho
php (hao ht vt liu trong nh mc), ghi:
- Nu s hao ht, mt mt cha xc nh r nguyn nhn phi ch x l, cn
c vo gi tr hao ht, ghi:
N TK 138 - Phi thu khc (1381 - Ti sn thiu ch x l)
- Khi c quyt nh x l, cn c vo quyt nh, ghi:
N TK 111 - Tin mt (ngi phm li np tin bi thng)
N TK 138 - Phi thu khc (1388) (tin bi thng ca ngi phm li)
N TK 334 - Phi tr ngi lao ng (tr tin lng ca ngi phm li)
N TK 632 - Gi vn hng bn (phn gi tr hao ht, mt mt nguyn liu,
vt liu cn li phi tnh vo gi vn hng bn)
C TK 138 - Phi thu khc (1381 - Ti sn thiu ch x l).
p) i vi nguyn vt liu, ph liu ng, khng cn dng:
- Khi thanh l, nhng bn nguyn vt liu, ph liu, k ton phn nh gi
vn ghi:
- K ton phn nh doanh thu bn nguyn vt liu, ph liu, ghi:
N cc TK 111, 112, 131
67
php kim k nh k.
a) u k, kt chuyn tr gi nguyn liu, vt liu tn kho u k, ghi:
N TK 611 - Mua hng
b) Cui k, cn c vo kt qu kim k xc nh gi tr nguyn liu, vt liu
tn kho cui k, ghi:
C TK 611 - Mua hng.
iu 26. Ti khon 153 - Cng c, dng c
1. Nguyn tc k ton
tng, gim cc loi cng c, dng c ca doanh nghip. Cng c, dng c l nhng
t liu lao ng khng c cc tiu chun v gi tr v thi gian s dng quy
nh i vi TSC. V vy cng c, dng c c qun l v hch ton nh
nguyn liu, vt liu. Theo quy nh hin hnh, nhng t liu lao ng sau y nu
khng tiu chun ghi nhn TSC th c ghi nhn l cng c, dng c:
- Cc gio, vn khun, cng c, dng c g lp chuyn dng cho sn xut
xy lp;
- Cc loi bao b bn km theo hng ha c tnh tin ring, nhng trong qu
trnh bo qun hng ha vn chuyn trn ng v d tr trong kho c tnh gi tr
hao mn tr dn gi tr ca bao b;
- Nhng dng c, ngh bng thu tinh, snh, s;
- Phng tin qun l, dng vn phng;
- Qun o, giy dp chuyn dng lm vic,...
b) K ton nhp, xut, tn kho cng c, dng c trn ti khon 153 c
thc hin theo gi gc. Nguyn tc xc nh gi gc nhp kho cng c, dng c
c thc hin nh quy nh i vi nguyn liu, vt liu (xem gii thch TK
152).
c) Vic tnh gi tr cng c, dng c tn kho cng c thc hin theo mt
trong ba phng php sau:
- Nhp trc - Xut trc;
- Thc t ch danh;
- Bnh qun gia quyn.
68
d) K ton chi tit cng c, dng c phi thc hin theo tng kho, tng loi,
tng nhm, tng th cng c, dng c. Cng c, dng c xut dng cho sn xut,
kinh doanh, cho thu phi c theo di v hin vt v gi tr trn s k ton chi
tit theo ni s dng, theo i tng thu v ngi chu trch nhim vt cht. i
vi cng c, dng c c gi tr ln, qu him phi c th thc bo qun c bit.
) i vi cc cng c, dng c c gi tr nh khi xut dng cho sn xut,
kinh doanh phi ghi nhn ton b mt ln vo chi ph sn xut, kinh doanh.
e) Trng hp cng c, dng c, bao b lun chuyn, dng cho thu xut
dng hoc cho thu lin quan n hot ng sn xut, kinh doanh trong nhiu k
k ton th c ghi nhn vo ti khon 242 Chi ph tr trc v phn b dn
vo chi ph sn xut, kinh doanh.
g) Cng c, dng c lin quan n cc giao dch bng ngoi t c thc
hin theo quy nh ti iu 69 hng dn phng php k ton chnh lch t gi
hi oi.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 153 - Cng c, dng c
Bn N:
- Tr gi thc t ca cng c, dng c nhp kho do mua ngoi, t ch, thu
ngoi gia cng ch bin, nhn gp vn;
- Tr gi cng c, dng c cho thu nhp li kho;
- Tr gi thc t ca cng c, dng c tha pht hin khi kim k;
- Kt chuyn tr gi thc t ca cng c, dng c tn kho cui k (trng
Bn C:
- Tr gi thc t ca cng c, dng c xut kho s dng cho sn xut, kinh
doanh, cho thu hoc gp vn;
- Chit khu thng mi khi mua cng c, dng c c hng;
- Tr gi cng c, dng c tr li cho ngi bn hoc c ngi bn gim
gi;
- Tr gi cng c, dng c thiu pht hin trong kim k;
- Kt chuyn tr gi thc t ca cng c, dng c tn kho u k (trng
S d bn N: Tr gi thc t ca cng c, dng c tn kho.
Ti khon 153 - Cng c, dng c, c 4 ti khon cp 2:
69
- Ti khon 1531 - Cng c, dng c: Phn nh tr gi hin c v tnh hnh

bin ng cc loi cng c, dng c.
- Ti khon 1532 - Bao b lun chuyn: Phn nh tr gi hin c v tnh hnh
bin ng cc loi bao b lun chuyn s dng cho sn xut, kinh doanh ca doanh
nghip. Bao b lun chuyn l cc loi bao b s dng nhiu ln, cho nhiu chu k
sn xut, kinh doanh. Tr gi ca bao b lun chuyn khi xut dng c phn b
dn vo chi ph sn xut, kinh doanh ca nhiu k hch ton.
- Ti khon 1533 - dng cho thu : Phn nh gi tr hin c v tnh hnh
bin ng cc loi cng c, dng c doanh nghip chuyn dng cho thu. Ch
hch ton vo ti khon ny nhng cng c, dng c doanh nghip mua vo vi
mc ch cho thu, trng hp khng phn bit c th hch ton vo ti khon
1531. Trng hp cho thu cng c, dng c dng trong sn xut, kinh doanh ca
doanh nghip th ngoi vic hch ton trn ti khon cp 1 cn phi hch ton
chuyn cng c, dng c trn ti khon cp 2.
- Ti khon 1534 - Thit b, ph tng thay th: Phn nh tr gi hin c v
tnh hnh bin ng cc loi thit b, ph tng thay th khng tiu chun ca
TSC s dng cho sn xut, kinh doanh ca doanh nghip. Tr gi ca thit b,
ph tng thay th khi xut dng c ngay mt ln vo chi ph sn xut kinh
doanh hoc phn b dn vo chi ph sn xut, kinh doanh nu c s dng nh
cng c, dng c.
a) Mua cng c, dng c nhp kho, nu thu GTGT u vo c khu tr
th gi tr ca cng c, dng c c phn nh theo gi mua cha c thu GTGT,
cn c vo ha n, phiu nhp kho v cc chng t c lin quan, ghi:
N TK 153 - Cng c, dng c (gi cha c thu GTGT )
N TK 133 - Thu GTGT c khu tr (s thu GTGT u vo) (1331)
Nu thu GTGT u vo khng c khu tr th gi tr cng c, dng c
mua vo bao gm c thu GTGT.
b) Trng hp khon chit khu thng mi hoc gim gi hng bn nhn
c sau khi mua cng c, dng c (k c cc khon tin pht vi phm hp ng
kinh t v bn cht lm gim gi tr bn mua phi thanh ton) th k ton phi cn
c vo tnh hnh bin ng ca cng c, dng c phn b s chit khu thng
70
mi, gim gi hng bn c hng da trn s cng c, dng c cn tn kho

hoc s xut dng cho hot ng sn xut kinh doanh:
N cc TK 111, 112, 331,....
C TK 153 - Cng c, dng c (nu cng c, dng c cn tn kho)
C TK 154 - Chi ph SXKD d dang (nu cng c, dng c xut
dng cho sn xut kinh doanh) C cc TK 641, 642 (nu
cng c, dng c xut dng cho hot ng bn hng,
qun l doanh nghip)
C TK 242 - Chi ph tr trc (nu c phn b dn)
C TK 632 - Gi vn hng bn (nu sn phm do cng c, dng c
cu thnh c xc nh l tiu th trong k)
c) Tr li cng c, dng c mua cho ngi bn, ghi:
C TK 153 - Cng c, dng c (gi tr cng c, dng c tr li)
C TK 133 - Thu GTGT c khu tr (nu c) (thu GTGT u
vo ca cng c, dng c tr li cho ngi bn).
d) Phn nh chit khu thanh ton c hng (nu c), ghi:
) Xut cng c, dng c s dng cho sn xut, kinh doanh:
- Nu gi tr cng c, dng c, bao b lun chuyn, dng cho thu lin
quan n mt k k ton c tnh vo chi ph sn xut, kinh doanh mt ln, ghi:
N cc TK 623, 627, 641, 642
C TK 153 - Cng c, dng c (1531, 1532).
- Nu gi tr cng c, dng c, bao b lun chuyn, dng cho thu lin
quan n nhiu k k ton c phn b dn vo chi ph sn xut, kinh doanh, ghi:
+ Khi xut cng c, dng c, bao b lun chuyn, dng cho thu, ghi:
N TK 242 - Chi ph tr trc
C TK 153 - Cng c, dng c.
+Khi phn b vo chi ph sn xut, kinh doanh cho tng k k ton, ghi:
N cc TK 623, 627, 641,642,...
C TK 242 - Chi ph tr trc.
- Ghi nhn doanh thu v cho thu cng c, dng c, ghi:
N cc TK 111, 112, 131,...
71

- Nhn li cng c, dng c cho thu, ghi:
N TK 153 - Cng c, dng c (1533)
C TK 242 - Chi ph tr trc (gi tr cn li cha tnh vo chi ph).
g) i vi cng c, dng c nhp khu:
- Khi nhp khu cng c, dng c, ghi:
C TK 3332- Thu tiu th c bit (nu c).
- Trng hp mua cng c, dng c c tr trc cho ngi bn mt phn
bng ngoi t th phn gi tr cng c, dng c tng ng vi s tin tr trc
c ghi nhn theo t gi giao dch thc t ti thi im ng trc. Phn gi tr
cng c, dng c bng ngoi t cha tr c ghi nhn theo t gi giao dch thc
t ti thi im mua cng c, dng c.
h) Khi kim k pht hin cng c, dng c tha, thiu, mt, h hng, k
ton x l tng t nh i vi nguyn vt liu (xem TK 152).
i) i vi cng c, dng c khng cn dng:
- Khi thanh l, nhng bn cng c, dng c k ton phn nh gi vn ghi:
- K ton phn nh doanh thu bn cng c, dng c ghi:
N cc TK 111, 112, 131
72
php kim k nh k.
a) u k k ton, kt chuyn tr gi thc t ca cng c, dng c tn kho
u k, ghi:
N TK 611 - Mua hng
b) Cui k k ton, cn c vo kt qu kim k xc nh tr gi cng c,
dng c tn kho cui k, ghi:
C TK 611 - Mua hng.
iu 27. Ti khon 154 - Chi ph sn xut, kinh doanh d dang
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh tng hp chi ph sn xut, kinh doanh
phc v cho vic tnh gi thnh sn phm, dch v doanh nghip p dng
phng php k khai thng xuyn trong hch ton hng tn kho. nhng doanh
nghip p dng phng php kim k nh k trong hch ton hng tn kho, ti
khon 154 ch phn nh gi tr thc t ca sn phm, dch v d dang cui k.
b) Ti khon 154 "Chi ph sn xut, kinh doanh d dang" phn nh chi ph
sn xut, kinh doanh pht sinh trong k; chi ph sn xut, kinh doanh ca khi
lng sn phm, dch v hon thnh trong k; chi ph sn xut, kinh doanh d
dang u k, cui k ca cc hot ng sn xut, kinh doanh chnh, ph v thu
ngoi gia cng ch bin cc doanh nghip sn xut hoc cc doanh nghip
kinh doanh dch v. Ti khon 154 cng phn nh chi ph sn xut, kinh doanh ca
cc hot ng sn xut, gia cng ch bin, hoc cung cp dch v ca cc doanh
nghip thng mi, nu c t chc cc loi hnh hot ng ny.
c) Chi ph sn xut, kinh doanh hch ton trn ti khon 154 phi c chi
tit theo a im pht sinh chi ph (phn xng, b phn sn xut, i sn xut,
cng trng,...); theo loi, nhm sn phm, hoc chi tit, b phn sn phm; theo
tng loi dch v hoc theo tng cng on dch v.
d) Chi ph sn xut, kinh doanh phn nh trn ti khon 154 gm nhng chi
ph sau:
- Chi ph nguyn liu, vt liu trc tip;
- Chi ph nhn cng trc tip;
- Chi ph s dng my thi cng (i vi hot ng xy lp);
- Chi ph sn xut chung.
73
) Chi ph nguyn liu, vt liu, chi ph nhn cng vt trn mc bnh

thng v chi ph sn xut chung c nh khng phn b khng c tnh vo gi
tr hng tn kho m phi tnh vo gi vn hng bn ca k k ton.
e) Cui k, phn b v kt chuyn chi ph sn xut chung c nh vo chi
ph ch bin cho mi n v sn phm theo mc cng sut bnh thng (C TK
627, N TK 154). Trng hp mc sn phm thc t sn xut ra thp hn cng
sut bnh thng th k ton phi tnh v xc nh chi ph sn xut chung c nh
phn b vo chi ph ch bin cho mi n v sn phm theo mc cng sut bnh
thng. Khon chi ph sn xut chung c nh khng phn b (khng tnh vo gi
thnh sn phm) c ghi nhn vo gi vn hng bn trong k (C TK 627, N
TK 632). Chi ph sn xut chung bin i c phn b ht vo chi ph ch bin
cho mi n v sn phm theo chi ph thc t pht sinh.
g) Khng hch ton vo ti khon 154 nhng chi ph sau:
- Chi ph bn hng;
- Chi ph qun l doanh nghip;
- Chi ph ti chnh;
- Chi ph khc;
- Chi ph thu thu nhp doanh nghip;
- Chi s nghip, chi d n;
- Chi u t xy dng c bn;
- Cc khon chi c trang tri bng ngun khc.
2. Phng php vn dng ti khon 154 trong ngnh cng nghip
a) Ti khon 154 - Chi ph sn xut, kinh doanh d dang" p dng trong
ngnh cng nghip dng tp hp, tng hp chi ph sn xut v tnh gi thnh
sn phm ca cc phn xng, hoc b phn sn xut, ch to sn phm. i vi
cc doanh nghip sn xut c thu ngoi gia cng, ch bin, cung cp lao v, dch
v cho bn ngoi hoc phc v cho vic sn xut sn phm th chi ph ca nhng
hot ng ny cng c tp hp vo ti khon 154.
b) Ch c phn nh vo ti khon 154 nhng ni dung chi ph sau:
- Chi ph nguyn liu, vt liu trc tip cho vic sn xut, ch to sn phm;
- Chi ph nhn cng trc tip cho vic sn xut, ch to sn phm;
- Chi ph sn xut chung phc v trc tip cho vic sn xut, ch to sn
phm.
c) Ti khon 154 cc doanh nghip sn xut cng nghip c hch ton
chi tit theo a im pht sinh chi ph (phn xng, b phn sn xut), theo loi,
nhm sn phm, sn phm, hoc chi tit b phn sn phm.
74
d) i vi doanh nghip sn xut cng nghip c hot ng thu ngoi gia

cng ch bin, cung cp lao v, dch v ra bn ngoi hoc phc v cho vic sn
xut sn phm th nhng chi ph ca hot ng ny cng c tp hp vo ti
khon 154.
3. Phng php vn dng ti khon 154 trong ngnh nng nghip
a) Ti khon 154 "Chi ph sn xut, kinh doanh d dang" p dng trong
ngnh nng nghip dng tp hp tng chi ph sn xut v tnh gi thnh sn
phm ca cc hot ng nui trng, ch bin sn phm hoc dch v nng nghip.
ti khon ny phi c hch ton chi tit theo ngnh kinh doanh nng nghip
(trng trt, chn nui, ch bin,...), theo a im pht sinh chi ph (phn xng,
i sn xut,...), chi tit theo tng loi cy con v tng loi sn phm, tng sn
phm hoc dch v.
b) Gi thnh sn xut thc t ca sn phm nng nghip c xc nh vo
cui v thu hoch, hoc cui nm. Sn phm thu hoch nm no th tnh gi thnh
trong nm ngha l chi ph chi ra trong nm nay nhng nm sau mi thu hoch
sn phm th nm sau mi tnh gi thnh.
c) i vi ngnh trng trt, chi ph phi c hch ton chi tit theo 3 loi
cy:
- Cy ngn ngy (la, khoai, sn,...);
- Cy trng mt ln thu hoch nhiu ln (da, chui,...);
- Cy lu nm (ch, c ph, cao su, h tiu, cy n qu,...).
i vi cc loi cy trng 2, 3 v trong mt nm, hoc trng nm nay, nm
sau mi thu hoch, hoc loi cy va c din tch trng mi, va c din tch
chm sc thu hoch trong cng mt nm,... th phi cn c vo tnh hnh thc t
ghi chp, phn nh r rng chi ph ca v ny vi v khc, ca din tch ny vi
din tch khc, ca nm trc vi nm nay v nm sau,...
d) Khng phn nh vo ti khon ny chi ph khai hoang, trng mi v
chm sc cy lu nm ang trong thi k XDCB, chi ph bn hng, chi ph qun l
doanh nghip, chi ph hot ng ti chnh, chi ph khc.
) V nguyn tc, chi ph sn xut ngnh trng trt c hch ton chi tit
vo bn N ti khon 154 "Chi ph sn xut, kinh doanh d dang" theo tng i
tng tp hp chi ph. i vi mt s loi chi ph c lin quan n nhiu i
tng hch ton, hoc lin quan n nhiu v, nhiu thi k th phi phn nh trn
cc ti khon ring, sau phn b vo gi thnh ca cc loi sn phm lin quan
nh: Chi ph ti tiu nc, chi ph chun b t v trng mi nm u ca nhng
cy trng mt ln, thu hoch nhiu ln (chi ph ny khng thuc vn u t
75
XDCB),...
e) Trn cng mt din tch canh tc, nu trng xen t hai loi cy nng
nghip ngn ngy tr ln th nhng chi ph pht sinh c lin quan trc tip n loi
cy no th tp hp ring cho loi cy (nh: Ht ging, chi ph gieo trng, thu
hoch,...), chi ph pht sinh chung cho nhiu loi cy (chi ph cy ba, ti tiu
nc,...) th c tp hp ring v phn b cho tng loi cy theo din tch gieo
trng, hoc theo mt tiu thc ph hp.
g) i vi cy lu nm, qu trnh t khi lm t, gieo trng, chm sc n khi
bt u c sn phm (thu, bi) th c hch ton nh qu trnh u t XDCB
hnh thnh nn TSC c tp hp chi ph TK 241 XDCB d dang". Chi ph cho
vn cy lu nm trong qu trnh sn xut, kinh doanh bao gm cc chi ph cho
khu chm sc, khu thu hoch.
h) Khi hch ton chi ph ngnh chn nui trn ti khon 154 cn ch mt
s im sau:
- Hch ton chi ph chn nui phi chi tit cho tng loi hot ng chn
nui (nh chn nui tru b, chn nui ln,...), theo tng nhm hoc tng loi gia
sc, gia cm;
- Sc vt con ca n sc vt c bn hay nui bo ra sau khi tch m
c m s chi tit theo di ring theo gi thnh thc t;
- i vi sc vt c bn khi o thi chuyn thnh sc vt nui ln, nui
bo c hch ton vo ti khon 154 theo gi tr cn li ca sc vt c bn;
- i tng tnh gi thnh trong ngnh chn nui l: 1 kg sa ti, 1 con b
con tiu chun, gi thnh 1 kg tht tng, gi thnh 1 kg tht hi, gi thnh 1 ngy/con
chn nui,...
i) Phn chi ph nguyn vt liu, chi ph nhn cng trc tip vt trn mc bnh
thng, chi ph sn xut chung c nh khng phn b khng c tnh vo gi thnh
sn phm m c hch ton vo gi vn hng bn ca k k ton.
4. Phng php vn dng ti khon 154 trong ngnh dch v
a) Ti khon 154 Chi ph sn xut, kinh doanh d dang" p dng trong cc
doanh nghip kinh doanh dch v nh: Giao thng vn ti, bu in, du lch, dch
v,... Ti khon ny dng tp hp tng chi ph (nguyn liu, vt liu trc tip,
nhn cng trc tip, chi ph sn xut chung) v tnh gi thnh ca khi lng dch
v thc hin.
b) i vi ngnh giao thng vn ti, ti khon ny dng tp hp chi ph
v tnh gi thnh v vn ti ng b ( t, tu in, vn ti bng phng tin th
s khc...) vn ti ng st, ng thu, ng hng khng, vn ti ng ng,...
76
Ti khon 154 p dng cho ngnh giao thng vn ti phi c m chi tit cho
tng loi hot ng (vn ti hnh khch, vn ti hng ho,...) theo tng doanh
nghip hoc b phn kinh doanh dch v.
c) Trong qu trnh vn ti, sm lp b hao mn vi mc nhanh hn mc
khu hao u xe nn thng phi thay th nhiu ln nhng gi tr sm lp thay th
khng tnh vo gi thnh vn ti ngay mt lc khi xut dng thay th, m phi
chuyn dn tng thng. V vy, hng thng cc doanh nghip vn ti t c trch
trc chi ph sm lp vo gi thnh vn ti (chi ph phi tr) theo quy nh ca ch
ti chnh hin hnh.
d) Phn chi ph nguyn liu, vt liu, chi ph nhn cng trc tip vt trn mc
bnh thng v phn chi ph sn xut chung c nh khng phn b khng c tnh
vo gi thnh sn phm m c hch ton vo gi vn hng bn ca k k ton.
) i vi hot ng kinh doanh du lch, ti khon ny c m chi tit theo
tng loi hot ng nh: Hng dn du lch, kinh doanh khch sn, kinh doanh vn
ti du lch,...
e) Trong hot ng kinh doanh khch sn, ti khon 154 phi m chi tit
theo tng loi dch v nh: Hot ng n, ung, dch v bung ngh, dch v vui
chi gii tr, phc v khc (git, l, ct tc, in tn, th thao,...).
5. Phng php vn dng ti khon 154 trong ngnh xy dng
a) i vi hot ng kinh doanh xy lp quy nh ch p dng phng php
hch ton hng tn kho theo phng php k khai thng xuyn, khng p dng
phng php hch ton hng tn kho theo phng php kim k nh k nn ti
khon 154 dng tp hp chi ph sn xut, kinh doanh, phc v cho vic tnh gi
thnh sn xut sn phm xy lp cng nghip, dch v ca doanh nghip xy lp.
b) Phn chi ph nguyn liu, vt liu trc tip, chi ph nhn cng trc tip
vt trn mc bnh thng v phn chi ph sn xut chung c nh khng phn b
khng c tnh vo gi thnh cng trnh xy lp m c hch ton vo gi vn
hng bn ca k k ton.
c) Ti khon ny trong ngnh Xy lp c 4 ti khon cp 2:
- Ti khon 1541 - Xy lp: Dng tp hp chi ph, tnh gi thnh sn xut
sn phm xy lp v phn nh gi tr sn phm xy lp d dang cui k;
- Ti khon 1542 - Sn phm khc: Dng tp hp chi ph, tnh gi thnh
sn xut sn phm khc v phn nh gi tr sn phm khc d dang cui k (thnh
77
phm, cu kin xy lp,...);

- Ti khon 1543 - Dch v: Dng tp hp chi ph, tnh gi thnh dch v
v phn nh chi ph dch v d dang cui k;
- Ti khon 1544 - Chi ph bo hnh xy lp: Dng tp hp chi ph bo
hnh cng trnh xy dng, lp t thc t pht sinh trong k v gi tr cng trnh
bo hnh xy lp cn d dang cui k.
d) Vic tp hp chi ph sn xut, tnh gi thnh sn phm xy lp phi theo
tng cng trnh, hng mc cng trnh v theo khon mc gi thnh quy nh trong
gi tr d ton xy lp, gm:
- Chi ph vt liu;
- Chi ph nhn cng;
- Chi ph s dng my thi cng;
- Ch ph chung.
Ring chi ph chung c tp hp bn N ti khon 1541 "Xy lp": Ch
bao gm chi ph chung pht sinh i nhn thu hoc cng trng xy lp. Cn
chi ph qun l doanh nghip xy lp (l mt b phn ca chi ph chung) c tp
hp bn N ti khon 642 "Chi ph qun l doanh nghip". Chi ph ny s c
kt chuyn vo bn N ti khon 911 "Xc nh kt qu kinh doanh" tham gia vo
gi thnh ton b sn phm xy lp hon thnh v bn ra trong k.
) Ch u t xy dng bt ng sn s dng ti khon ny tp hp chi
ph xy dng thnh phm bt ng sn. Trng hp bt ng sn xy dng s
dng cho nhiu mc ch (lm vn phng, cho thu hoc bn, v d nh ta nh
chung c hn hp) th thc hin theo nguyn tc:
- Nu cn c hch ton ring hoc xc nh c t trng ca phn
chi ph xy dng bt ng sn bn (thnh phm bt ng sn) v phn chi ph
xy dng bt ng sn cho thu hoc lm vn phng (TSC hoc bt ng sn
u t) th phi hch ton ring trn TK 154 phn chi ph xy dng thnh phm bt
ng sn. Phn chi ph xy dng TSC hoc bt ng sn u t c phn nh
ring trn TK 241 - Xy dng c bn d dang.
- Trng hp khng hch ton ring hoc xc nh c t trng chi ph xy
dng cho cc cu phn thnh phm bt ng sn, TSC hoc bt ng sn u t
th k ton tp hp chi ph pht sinh lin quan trc tip ti vic u t xy dng
trn TK 241. Khi cng trnh, d n hon thnh bn giao a vo s dng, k ton
cn c cch thc s dng ti sn trong thc t kt chuyn chi ph u t xy
dng ph hp vi bn cht ca tng loi ti sn.
78
6. Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 154 - Chi ph sn xut,

kinh doanh d dang
Bn N:
- Cc chi ph nguyn liu, vt liu trc tip, chi ph nhn cng trc tip, chi
ph s dng my thi cng, chi ph sn xut chung pht sinh trong k lin quan n
sn xut sn phm v chi ph thc hin dch v;
- Cc chi ph nguyn liu, vt liu trc tip, chi ph nhn cng trc tip, chi
ph s dng my thi cng, chi ph sn xut chung pht sinh trong k lin quan n
gi thnh sn phm xy lp cng trnh hoc gi thnh xy lp theo gi khon ni
b;
- Kt chuyn chi ph sn xut, kinh doanh d dang cui k (trng hp
doanh nghip hch ton hng tn kho theo phng php kim k nh k).
Bn C:
- Gi thnh sn xut thc t ca sn phm ch to xong nhp kho, chuyn
i bn, tiu dng ni b ngay hoc s dng ngay vo hot ng XDCB;
- Gi thnh sn xut sn phm xy lp hon thnh bn giao tng phn, hoc
ton b tiu th trong k; hoc bn giao cho doanh nghip nhn thu chnh xy lp
(cp trn hoc ni b); hoc gi thnh sn phm xy lp hon thnh ch tiu th;
- Chi ph thc t ca khi lng dch v hon thnh cung cp cho khch
hng;
- Tr gi ph liu thu hi, gi tr sn phm hng khng sa cha c;
- Tr gi nguyn liu, vt liu, hng ho gia cng xong nhp li kho;
- Phn nh chi ph nguyn vt liu, chi ph nhn cng vt trn mc bnh
thng v chi ph sn xut chung c nh khng phn b khng c tnh vo tr
gi hng tn kho m phi tnh vo gi vn hng bn ca k k ton. i vi doanh
nghip sn xut theo n t hng, hoc doanh nghip c chu k sn xut sn
phm di m hng k k ton kt chuyn chi ph sn xut chung c nh vo
TK 154 n khi sn phm hon thnh mi xc nh c chi ph sn xut chung c
nh khng c tnh vo tr gi hng tn kho m phi hch ton vo gi vn hng
bn (C TK 154, N TK 632);
- Kt chuyn chi ph sn xut, kinh doanh d dang u k (trng hp
S d bn N: Chi ph sn xut, kinh doanh cn d dang cui k.
7. Phng php k ton mt s giao dch kinh t ch yu trong ngnh
Cng nghip
7.1. Trng hp hch ton hng tn kho theo phng php k khai thng xuyn
a) Cui k, k ton kt chuyn chi ph nguyn liu, vt liu trc tip theo
79
tng i tng tp hp chi ph, ghi:

N TK 632 - Gi vn hng bn (phn chi ph NVL trn mc bnh thng)
C TK 621 - Chi ph nguyn liu, vt liu trc tip.
b) Cui k, k ton kt chuyn chi ph nhn cng trc tip theo tng i
tng tp hp chi ph, ghi:
N TK 632 - Gi vn hng bn (chi ph nhn cng trn mc bnh thng)
C TK 622 - Chi ph nhn cng trc tip.
c) Trng hp mc sn phm thc t sn xut ra cao hn hoc bng cng
sut bnh thng th cui k, k ton thc hin vic tnh ton, phn b v kt
chuyn ton b chi ph sn xut chung (chi ph sn xut chung bin i v chi ph
sn xut chung c nh) cho tng i tng tp hp chi ph, ghi:
C TK 627 - Chi ph sn xut chung.
d) Trng hp mc sn phm thc t sn xut ra thp hn cng sut bnh
thng th k ton phi tnh v xc nh chi ph sn xut chung c nh phn b
vo chi ph ch bin cho mi n v sn phm theo mc cng sut bnh thng.
Khon chi ph sn xut chung c nh khng phn b (khng tnh vo gi thnh
sn phm s chnh lch gia tng s chi ph sn xut chung c nh thc t pht
sinh ln hn chi ph sn xut chung c nh tnh vo gi thnh sn phm) c ghi
nhn vo gi vn hng bn trong k, ghi:
N TK 632 - Gi vn hng bn (phn chi ph sn xut chung c nh khng
phn b vo gi thnh sn phm)
C TK 627- Chi ph sn xut chung.
) Tr gi nguyn liu, vt liu xut thu ngoi gia cng nhp li kho, ghi:
e) Tr gi sn phm hng khng sa cha c, ngi gy ra thit hi sn
phm hng phi bi thng, ghi:
N TK 334 - Phi tr ngi lao ng
g) i vi doanh nghip c chu k sn xut, kinh doanh di m trong k k
ton kt chuyn chi ph nguyn liu, vt liu trc tip, chi ph nhn cng trc
tip v chi ph sn xut chung sang TK 154, khi xc nh c chi ph nguyn liu,
vt liu, chi ph nhn cng trc tip vt trn mc bnh thng v chi ph sn xut
80
chung c nh khng tnh vo gi thnh sn phm, k ton phn nh chi ph

nguyn liu, vt liu, chi ph nhn cng vt trn mc bnh thng v chi ph sn
xut chung c nh khng phn b (khng c tnh vo tr gi hng tn kho) m
phi tnh vo gi vn hng bn ca k k ton, ghi:
C TK 154 - Chi ph sn xut, kinh doanh d dang (trng hp
kt chuyn chi ph t TK 621, 622, 627 sang TK 154).
h) Gi thnh sn phm thc t nhp kho trong k, ghi:
N TK 155 - Thnh phm
i) Trng hp sn phm sn xut ra c s dng tiu dng ni b ngay
hoc tip tc xut dng cho hot ng XDCB khng qua nhp kho, ghi:
N cc TK 641, 642, 241
k) Trng hp sau khi xut kho nguyn vt liu a vo sn xut, nu
nhn c khon chit khu thng mi hoc gim gi hng bn (k c cc khon
tin pht vi phm hp ng kinh t v bn cht lm gim gi tr bn mua phi
thanh ton) lin quan n nguyn vt liu , k ton ghi gim chi ph sn xut
kinh doanh d dang i vi phn chit khu thng mi, gim gi hng bn c
hng tng ng vi s NVL xut dng sn xut sn phm d dang:
N cc TK 111, 112, 331,....
C TK 154 - Chi ph sn xut kinh doanh d dang (phn chit khu
thng mi, gim gi hng bn c hng tng ng
vi s NVL xut dng sn xut sn phm d dang)
l) K ton sn phm sn xut th:
- Cc chi ph sn xut sn phm th c tp hp trn TK 154 nh i vi
cc sn phm khc. Khi thu hi (bn, thanh l) sn phm sn xut th, ghi:
N cc TK 111, 112, 131
C TK 154 - Chi ph sn xut kinh doanh d dang
C TK 3331 - Thu GTGT phi np (nu c).
- Kt chuyn phn chnh lch gia chi ph sn xut th v s thu hi t vic
bn, thanh l sn phm sn xut th:
+ Nu chi ph sn xut th cao hn s thu hi t vic bn, thanh l sn
phm sn xut th, k ton ghi tng gi tr ti sn u t xy dng, ghi:
N TK 241 - XDCB d dang
81
C TK 154 - Chi ph sn xut kinh doanh d dang.

+ Nu chi ph sn xut th nh hn s thu hi t vic bn, thanh l sn
phm sn xut th, k ton ghi gim gi tr ti sn u t xy dng, ghi:
N TK 154 - Chi ph sn xut kinh doanh d dang
C TK 241 - XDCB d dang.
m) Trng hp sn phm sn xut xong, khng tin hnh nhp kho m
chuyn giao thng cho ngi mua hng (sn phm in, nc...), ghi:
7.2. Trng hp hch ton hng tn kho theo phng php kim k nh k:
a) Cui k k ton, cn c vo kt qu kim k thc t, xc nh tr gi thc
t chi ph sn xut, kinh doanh d dang v thc hin vic kt chuyn, ghi:
C TK 631 - Gi thnh sn xut.
b) u k k ton, kt chuyn chi ph thc t sn xut, kinh doanh d dang,
ghi:
N TK 631 - Gi thnh sn xut
Nng nghip
8.1. Trng hp hch ton hng tn kho theo phng php k khai thng
xuyn
a) Cui k, k ton tnh v kt chuyn chi ph nguyn liu, vt liu trc tip
theo i tng tp hp chi ph sn xut, kinh doanh, ghi:
N TK 632 - Gi vn hng bn (phn chi ph NVL trn mc bnh thng)
b) Cui k, k ton tnh v kt chuyn chi ph nhn cng trc tip theo tng
i tng tp hp chi ph, ghi:
N TK 632 - Gi vn hng bn (chi ph nhn cng trn mc bnh thng)
C TK 622 - Chi ph nhn cng trc tip.
c) Cui k, k ton thc hin vic tnh ton, phn b v kt chuyn chi ph
82
sn xut chung cho tng i tng tp hp chi ph, ghi:

phn b vo gi thnh sn phm)
d) Tr gi sn phm ph thu hi, ghi:
) Tr gi ph liu thu hi, nguyn liu, vt liu xut thu ngoi gia cng
xong nhp li kho, ghi:
e) Tr gi sc vt con v sc vt nui bo chuyn sang sc vt lm vic,
hoc sc vt sinh sn, ghi:
N TK 211 - TSC hu hnh (2116 )
g) Gi thnh sn xut thc t sn phm sn xut xong nhp kho hoc tiu
th ngay, ghi:
N TK 155 - Thnh phm
h)Trng hp sn phm sn xut ra c s dng tiu dng ni b ngay
khng qua nhp kho, ghi:
N cc TK 641, 642, 241
8.2. Trng hp hch ton hng tn kho theo phng php kim k nh
k:
Phng php hch ton mt s hot ng kinh t ch yu ti khon 154
trong ngnh Nng nghip tng t nh i vi ngnh Cng nghip.
kinh doanh dch v
Phng php k ton mt s hot ng kinh t ch yu ti khon 154
cc doanh nghip thuc ngnh kinh doanh dch v tng t nh i vi ngnh
cng nghip. Ngoi ra cn ch :
83
a) Nghip v kt chuyn gi thnh thc t ca khi lng dch v hon

thnh v chuyn giao cho ngi mua v c xc nh l bn trong k, ghi:
b) Khi s dng dch v tiu dng ni b, ghi:
N cc TK 641, 642
xy dng
10.1. Phng php hch ton tp hp chi ph xy lp (bn N ti khon
1541 Xy lp):
a) Hch ton khon mc nguyn liu, vt liu trc tip:
- Khon mc chi ph nguyn liu, vt liu trc tip bao gm: Gi tr thc t
ca vt liu chnh, vt liu ph, cc cu kin hoc cc b phn ri, vt liu lun
chuyn tham gia cu thnh thc th sn phm xy, lp hoc gip cho vic thc
hin v hon thnh khi lng xy, lp (khng k vt liu ph cho my mc,
phng tin thi cng v nhng vt liu tnh trong chi ph chung).
- Nguyn tc hch ton khon mc nguyn liu, vt liu trc tip: Nguyn
liu, vt liu s dng cho xy dng hng mc cng trnh no phi tnh trc tip
cho sn phm hng mc cng trnh trn c s chng t gc theo s lng thc
t s dng v theo gi thc t xut kho (gi bnh qun gia quyn; Gi nhp
trc, xut trc, thc t ch danh).
- Cui k hch ton hoc khi cng trnh hon thnh, tin hnh kim k s
vt liu cn li ti ni sn xut (nu c) ghi gim tr chi ph nguyn liu, vt
liu trc tip xut s dng cho cng trnh.
- Trong iu kin thc t sn xut xy lp khng cho php tnh chi ph
nguyn liu, vt liu trc tip cho tng cng trnh, hng mc cng trnh th doanh
nghip c th p dng phng php phn b vt liu cho i tng s dng theo
tiu thc hp l (t l vi nh mc tiu hao nguyn liu, vt liu,...).
- Cn c vo Bng phn b vt liu cho tng cng trnh, hng mc cng
trnh, ghi:
N TK 154 - Chi ph sn xut, kinh doanh d dang (chi ph vt liu)
N TK 632 - Gi vn hng bn (chi ph NVL trc tip trn mc bnh
thng)
84

b) Hch ton khon mc chi ph nhn cng trc tip: Hch ton tng t
nh ngnh cng nghip
c) Hch ton khon mc chi ph s dng my thi cng:
- Khon mc chi ph s dng my thi cng bao gm: Chi ph cho cc my
thi cng nhm thc hin khi lng cng tc xy lp bng my. My mc thi cng
l loi my trc tip phc v xy lp cng trnh. l nhng my mc chuyn
ng bng ng c hi nc, diezen, xng, in,... (k c loi my phc v xy,
lp).
- Chi ph s dng my thi cng bao gm: Chi ph thng xuyn v chi ph
tm thi. Chi ph thng xuyn cho hot ng ca my thi cng, gm: Chi ph
nhn cng iu khin my, phc v my,...; Chi ph vt liu; Chi ph cng c, dng
c; Chi ph khu hao TSC; Chi ph dch v mua ngoi (chi ph sa cha nh,
in, nc, bo him xe, my,...); Chi ph khc bng tin.
- Chi ph tm thi cho hot ng ca my thi cng, gm: Chi ph sa cha
ln my thi cng (i tu, trung tu,...) khng iu kin ghi tng nguyn gi my
thi cng; Chi ph cng trnh tm thi cho my thi cng (lu, ln, b, ng ray
chy my,...). Chi ph tm thi ca my c th pht sinh trc (c hch ton vo
bn N ti khon 242) sau s phn b dn vo N ti khon 623 "Chi ph s
dng my thi cng"; Hoc pht sinh sau, nhng phi tnh trc vo chi ph sn
xut xy lp trong k (do lin quan ti vic s dng thc t my mc thi cng
trong k). Trng hp ny phi tin hnh trch trc chi ph, ghi C ti khon 352
"D phng phi tr", N ti khon 623 "Chi ph s dng my thi cng".
- Vic tp hp chi ph v tnh gi thnh v chi ph s dng my thi cng phi
c hch ton ring bit theo tng my thi cng (xem hng dn phn Ti
khon 623 "Chi ph s dng my thi cng").
- Cn c vo Bng phn b chi ph s dng my thi cng (chi ph thc t ca
my) tnh cho tng cng trnh, hng mc cng trnh, ghi:
N TK 632 - Gi vn hng bn (s chi ph trn mc bnh thng)
C TK 623 - Chi ph s dng my thi cng.
d) Hch ton khon mc chi ph sn xut chung:
- Chi ph sn xut chung phn nh chi ph sn xut ca i, cng trng xy
dng gm: Lng nhn vin qun l phn xng, t, i xy dng; Khon trch
85
bo him x hi, bo him y t, kinh ph cng on c tnh theo t l quy nh

trn tin lng phi tr cng nhn trc tip xy lp, nhn vin s dng my thi
cng v nhn vin qun l phn xng, t, i; Khu hao ti sn c nh dng
chung cho hot ng ca i v nhng chi ph khc lin quan n hot ng ca
i,... Khi cc chi ph ny pht sinh trong k, ghi:
N TK 627 - Chi ph sn xut chung
C cc TK 111, 112, 152, 153, 214, 242, 334, 338,...
- Khi xc nh s d phng phi tr v bo hnh cng trnh xy lp, ghi:
C TK 352 - D phng phi tr.
- Khi pht sinh chi ph sa cha v bo hnh cng trnh, nh chi ph nguyn
liu, vt liu trc tip, chi ph nhn cng trc tip, chi ph s dng my thi cng,
chi ph sn xut chung, k ton phn nh vo cc ti khon chi ph c lin quan,
ghi:
N TK 621 - Chi ph nguyn liu, vt liu trc tip
N TK 622 - Chi ph nhn cng trc tip
N TK 623 - Chi ph s dng my thi cng
C cc TK 112, 152, 153, 214, 331, 334, 338,...
- Cui k, kt chuyn chi ph thc t pht sinh trong k v nguyn liu, vt
liu trc tip, nhn cng trc tip, chi ph s dng my thi cng, chi ph sn xut
chung lin quan n hot ng sa cha v bo hnh cng trnh xy lp tng
hp chi ph sa cha v bo hnh v tnh gi thnh bo hnh, ghi:
C TK 621 - Chi ph nguyn liu, vt liu trc tip
C TK 622 - Chi ph nhn cng trc tip
C TK 623 - Chi ph s dng my thi cng
- Khi cng vic sa cha bo hnh cng trnh xy lp hon thnh bn giao
cho khch hng, ghi:
N TK 352 - D phng phi tr
- Ht thi hn bo hnh cng trnh xy lp, nu cng trnh khng phi bo
hnh hoc s d phng phi tr v bo hnh cng trnh xy lp ln hn chi ph
thc t pht sinh th s chnh lch phi hon nhp, ghi:
N TK 352 - D phng phi tr
86
C TK 711 - Thu nhp khc.

- Cui k hch ton, cn c vo Bng phn b chi ph sn xut chung
phn b v kt chuyn chi ph sn xut chung cho cc cng trnh, hng mc cng
trnh c lin quan (t l vi chi ph nhn cng), ghi:
phn b khng tnh vo gi thnh cng trnh xy lp)
10.2. Phng php hch ton v kt chuyn chi ph xy lp (bn C TK
1541 "Xy lp"):
a) Cc chi ph ca hp ng khng th thu hi (v d: Khng tnh thc
thi v mt php l nh c s nghi ng v hiu lc ca n, hoc hp ng m
khch hng khng th thc thi ngha v ca mnh...) phi c ghi nhn ngay l
chi ph trong k, ghi:
b) Chi ph lin quan trc tip n tng hp ng c th c gim nu c
cc khon thu khc khng bao gm trong doanh thu ca hp ng. V d: Cc
khon thu t vic bn nguyn liu, vt liu tha v thanh l my mc, thit b thi
cng khi kt thc hp ng xy dng:
- Nhp kho nguyn liu, vt liu tha khi kt thc hp ng xy dng, ghi:
N TK 152 - Nguyn liu, vt liu (theo gi gc)
- Ph liu thu hi nhp kho, ghi:
N TK 152 - Nguyn liu, vt liu (theo gi c th thu hi)
- Trng hp vt liu tha v ph liu thu hi khng qua nhp kho m bn
ngay, k ton phn nh cc khon thu bn vt liu tha v ph liu, ghi gim chi
ph:
N cc TK 111, 112, 131,... (tng gi thanh ton)
- K ton thanh l my mc, thit b thi cng chuyn dng cho mt hp
ng xy dng v TSC ny trch khu hao theo nguyn gi khi kt thc
hp ng xy dng:
87
+ Phn nh s thu v thanh l my mc, thit b thi cng, ghi:

N cc TK 111, 112, 131,...
+ Phn nh chi ph thanh l my mc, thit b (nu c), ghi:
N TK 133 Thu GTGT c khu tr (1331)
C cc TK 111, 112,
+ Ghi gim TSC khu hao ht l my mc, thit b thi cng chuyn
dng thanh l, ghi:
C TK 211 - TSC hu hnh.
c) Cui k hch ton, cn c vo gi thnh sn xut sn phm xy lp thc
t hon thnh c xc nh l bn (bn giao tng phn hoc ton b cho Ban
qun l cng trnh - bn A); hoc bn giao cho doanh nghip nhn thu chnh ni
b:
- Trng hp bn giao cho Bn A (k c bn giao khi lng xy lp hon
thnh theo hp ng khon ni b, cho doanh nghip nhn khon c t chc k
ton ring), ghi:
C TK 154 - Ch ph sn xut, kinh doanh d dang (1541).
- Trng hp sn phm xy lp hon thnh ch bn (xy dng nh
bn,...) hoc sn phm xy lp hon thnh nhng cha bn giao, cn c vo gi
thnh sn phm xy lp hon thnh ch bn, ghi:
N TK 155 - Thnh phm
C TK 154 - Chi ph sn xut, kinh doanh d dang (1541).
- Trng hp bn giao sn phm xy lp hon thnh cho doanh nghip nhn
thu chnh xy lp (cp trn, n v ni b - do thc hin hp ng khon xy lp
ni b, n v nhn khon c t chc k ton ring nhng ch hch ton n gi
thnh sn xut xy lp), ghi:
N TK 336 - Phi tr ni b (3368)
C TK 154 - Chi ph sn xut, kinh doanh d dang (1541).
iu 28. Ti khon 155 - Thnh phm
88
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh gi tr hin c v tnh hnh bin ng
ca cc loi thnh phm ca doanh nghip. Thnh phm l nhng sn phm kt
thc qu trnh ch bin do cc b phn sn xut ca doanh nghip sn xut hoc
thu ngoi gia cng xong c kim nghim ph hp vi tiu chun k thut v
nhp kho.
Trong giao dch xut khu y thc, ti khon ny ch s dng ti bn giao y
thc, khng s dng ti bn nhn y thc (bn nhn gi h).
b) Thnh phm do cc b phn sn xut chnh v sn xut ph ca doanh
nghip sn xut ra phi c nh gi theo gi thnh sn xut (gi gc), bao gm:
Chi ph nguyn liu, vt liu trc tip, chi ph nhn cng trc tip, chi ph sn xut
chung v nhng chi ph c lin quan trc tip khc n vic sn xut sn phm.
- i vi chi ph sn xut chung bin i c phn b ht vo chi ph ch
bin cho mi n v sn phm theo chi ph thc t pht sinh trong k.
- i vi chi ph sn xut chung c nh c phn b vo chi ph ch bin
cho mi n v sn phm da trn cng sut bnh thng ca my mc thit b sn
xut. Cng sut bnh thng l s lng sn phm t c mc trung bnh
trong cc iu kin sn xut bnh thng.
- Trng hp mc sn phm thc t sn xut ra cao hn cng sut bnh
thng th chi ph sn xut chung c nh c phn b cho mi n v sn phm
theo chi ph thc t pht sinh.
- Trng hp mc sn phm thc t sn xut ra thp hn mc cng sut
bnh thng th chi ph sn xut chung c nh ch c phn b vo chi ph ch
bin cho mi n v sn phm theo mc cng sut bnh thng. Khon chi ph sn
xut chung khng phn b c ghi nhn l chi ph xc nh kt qu hot ng
kinh doanh (ghi nhn vo gi vn hng bn) trong k.
c) Khng c tnh vo gi gc thnh phm cc chi ph sau:
- Chi ph nguyn liu, vt liu, chi ph nhn cng v cc chi ph sn xut,
kinh doanh khc pht sinh trn mc bnh thng;
- Chi ph bo qun hng tn kho tr cc khon chi ph bo qun hng tn
kho cn thit cho qu trnh sn xut tip theo v chi ph bo qun quy nh ca
Chun mc k ton Hng tn kho;
- Chi ph bn hng;
- Chi ph qun l doanh nghip.
d) Thnh phm thu ngoi gia cng ch bin c nh gi theo gi thnh
thc t gia cng ch bin bao gm: Chi ph nguyn liu, vt liu trc tip, chi ph
thu gia cng v cc chi ph khc c lin quan trc tip n qu trnh gia cng.
89
) Vic tnh gi tr thnh phm tn kho c thc hin theo mt trong ba

phng php: Phng php gi thc t ch danh; Phng php bnh qun gia
quyn; Phng php Nhp trc - Xut trc.
e) Trng hp doanh nghip k ton hng tn kho theo phng php k
khai thng xuyn, nu k ton chi tit nhp, xut kho thnh phm hng ngy
c ghi s theo gi hch ton (c th l gi thnh k hoch hoc gi nhp kho
thng nht quy nh). Cui thng, k ton phi tnh gi thnh thc t ca thnh
phm nhp kho v xc nh h s chnh lch gia gi thnh thc t v gi hch
ton ca thnh phm (tnh c s chnh lch ca thnh phm u k) lm c s xc
nh gi thnh thc t ca thnh phm nhp, xut kho trong k (s dng cng thc
tnh nu phn gii thch ti khon 152 Nguyn liu, vt liu).
g) K ton chi tit thnh phm phi thc hin theo tng kho, tng loi,
nhm, th thnh phm.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 155 - Thnh phm
Bn N:
- Tr gi ca thnh phm nhp kho;
- Tr gi ca thnh phm tha khi kim k;
- Kt chuyn gi tr ca thnh phm tn kho cui k (trng hp doanh
nghip hch ton hng tn kho theo phng php kim k nh k).
Bn C:
- Tr gi thc t ca thnh phm xut kho;
- Tr gi ca thnh phm thiu ht khi kim k;
- Kt chuyn tr gi thc t ca thnh phm tn kho u k (trng hp
S d bn N: Tr gi thc t ca thnh phm tn kho cui k.
Ti khon 155 - Thnh phm, c 2 ti khon cp 2:
- Ti khon 1551 - Thnh phm nhp kho: Phn nh tr gi hin c v tnh
hnh bin ng ca cc loi thnh phm nhp kho (ngoi tr thnh phm l bt
ng sn);
- Ti khon 1557 - Thnh phm bt ng sn: Phn nh gi tr hin c v
tnh hnh bin ng ca thnh phm bt ng sn ca doanh nghip. Thnh phm
bt ng sn gm: Quyn s dng t; nh; hoc nh v quyn s dng t; c s
h tng do doanh nghip u t xy dng bn trong k hot ng kinh doanh
bnh thng.
90

3.1. Trng hp doanh nghip k ton hng tn kho theo phng php
k khai thng xuyn.
3.1.1. Nhp kho thnh phm do doanh nghip sn xut ra hoc thu ngoi
gia cng, ghi:
N TK 155 - Thnh phm
3.1.2. Xut kho thnh phm bn cho khch hng, k ton phn nh gi
vn ca thnh phm xut bn, ghi:
a) i vi thnh phm khng phi l bt ng sn
C TK 155 - Thnh phm.
b) i vi thnh phm bt ng sn (i vi cc cng trnh doanh nghip l
ch u t)
b1) Gi gc thnh phm bt ng sn bao gm ton b cc chi ph lin quan
trc tip ti vic u t, xy dng bt ng sn (k c cc chi ph u t, xy dng
c s h tng gn lin vi bt ng sn) a bt ng sn vo trng thi sn
sng bn.
b2) Chi ph lin quan trc tip ti vic u t, xy dng bt ng sn phi
m bo l cc chi ph thc t pht sinh, cc chi ph c bin bn nghim thu
khi lng.
b3) Trng hp doanh nghip cha tp hp c y h s, chng t v
cc khon chi ph lin quan trc tip ti vic u t, xy dng bt ng sn nhng
pht sinh doanh thu bn bt ng sn, doanh nghip c trch trc mt phn
chi ph tm tnh gi vn hng bn. Khi tp hp h s, chng t hoc khi bt
ng sn hon thnh ton b, doanh nghip phi quyt ton s chi ph trch
trc vo gi vn hng bn. Phn chnh lch gia s chi ph trch trc cao hn
s chi ph thc t pht sinh c iu chnh gim gi vn hng bn ca k thc
hin quyt ton.
b4) Vic trch trc chi ph tm tnh gi vn thnh phm bt ng sn
phi tun th theo cc nguyn tc sau:
- Doanh nghip ch c trch trc vo gi vn hng bn i vi cc khon
chi ph c trong d ton u t, xy dng nhng cha c h s, ti liu
91
nghim thu khi lng v phi thuyt minh chi tit v l do, ni dung chi ph trch
trc cho tng hng mc cng trnh trong k.
-Doanh nghip ch c trch trc chi ph tm tnh gi vn hng bn
cho phn bt ng sn hon thnh, c xc nh l bn trong k v tiu
chun ghi nhn doanh thu theo quy nh ti Thng t ny.
- S chi ph trch trc c tm tnh v s chi ph thc t pht sinh c
ghi nhn vo gi vn hng bn phi m bo tng ng vi nh mc gi vn tnh
theo tng chi ph d ton ca phn bt ng sn c xc nh l bn (c xc
nh theo din tch).
b5) Phng php k ton gi vn thnh phm bt ng sn c xc nh l
bn.
- i vi phn gi tr thnh phm hon thnh, khi xut bn, ghi:
- Khi trch trc chi ph tm tnh gi vn thnh phm bt ng sn bn
trong k, ghi:
C TK 335 - Chi ph phi tr.
- Cc chi ph u t, xy dng thc t pht sinh c h s ti liu v
c nghim thu c tp hp tnh chi ph u t xy dng bt ng sn, ghi:
C cc ti khon lin quan.
- Khi cc khon chi ph trch trc c h s, ti liu chng minh l
thc t pht sinh, k ton ghi gim khon chi ph trch trc v ghi gim chi ph
sn xut, kinh doanh d dang, ghi:
N TK 335 - Chi ph phi tr
- Khi ton b d n bt ng sn hon thnh, k ton phi quyt ton v ghi
gim s d khon chi ph trch trc cn li (nu c), ghi:
N TK 335 - Chi ph phi tr
C TK 154 - Chi ph sn xut, kinh doanh d dang
C TK 632 - Gi vn hng bn (phn chnh lch gia s chi ph trch
trc cn li cao hn chi ph thc t pht sinh).
92
3.1.3. Xut kho thnh phm gi i bn, xut kho cho cc c s nhn bn
hng i l, k gi, ghi:
N TK 157 - Hng gi i bn (gi bn i l)
3.1.4. Khi ngi mua tr li s thnh phm bn: Trng hp thnh phm
bn b tr li thuc i tng chu thu GTGT theo phng php khu tr, k
ton phn nh doanh thu hng bn b tr li theo gi bn cha c thu GTGT, ghi:
N TK 521 - Cc khon gim tr doanh thu (5213)
N TK 3331 - Thu GTGT phi np (33311)
C cc TK 111, 112, 131,... (tng gi tr ca hng bn b tr li).
ng thi phn nh gi vn ca thnh phm bn nhp li kho, ghi:
N TK 155 - Thnh phm
C TK 632 - Gi vn hng bn.
3.1.5. K ton sn phm tiu dng ni b:
N cc TK 641, 642, 241, 211
3.1.6. Xut kho thnh phm chuyn cho cc n v hch ton ph thuc
trong ni b doanh nghip:
thu, gi vn, k ton ghi nhn gi vn thnh phm xut bn, ghi:
doanh thu, gi vn, k ton ghi nhn gi tr sn phm lun chuyn gia cc khu
trong ni b doanh nghip l khon phi thu ni b, ghi:
N TK 136 - Phi thu ni b
C TK 155 - Thnh phm
C TK 333 - Thu v cc khon phi np Nh nc (chi tit tng loi
thu).
3.1.7 Xut kho thnh phm a i gp vn vo cng ty con, cng ty lin
doanh, lin kt, ghi:
N TK 811 - Chi ph khc (chnh lch gia gi nh gi li nh hn gi tr
ghi s ca thnh phm)
C TK 155 - Thnh phm
93
C TK 711 - Thu nhp khc (chnh lch gia gi nh gi li ln hn

gi tr ghi s ca thnh phm).
3.1.8 Khi xut kho thnh phm dng mua li phn vn gp ti cng ty
- Ghi nhn doanh thu bn thnh phm v khon u t vo cng ty con,
cng ty lin doanh, lin kt, ghi:
C TK 511- Doanh thu bn hng v cung cp dch v
C TK 3331 - Thu GTGT u ra phi np.
- Ghi nhn gi vn thnh phm dng mua li phn vn gp ti cng ty
C TK 155- Thnh phm.
3.1.9. Mi trng hp pht hin tha, thiu thnh phm khi kim k u
phi lp bin bn v truy tm nguyn nhn xc nh ngi phm li. Cn c vo
bin bn kim k v quyt nh x l ca cp c thm quyn ghi s k ton:
- Nu tha, thiu thnh phm do nhm ln hoc cha ghi s k ton phi
tin hnh ghi b sung hoc iu chnh li s liu trn s k ton;
- Trng hp cha xc nh c nguyn nhn tha, thiu phi ch x l:
+ Nu tha, ghi:
N TK 155 - Thnh phm (theo gi tr hp l)
Khi c quyt nh x l ca cp c thm quyn, ghi:
N TK 338 - Phi tr, phi np khc.
+ Nu thiu, ghi:
N TK 138 - Phi thu khc (1381 - Ti sn thiu ch x l)
- Khi c quyt nh x l ca cp c thm quyn, k ton ghi:
N cc TK 111, 112,.... (nu c nhn phm li bi thng bng tin)
N TK 334 - Phi tr ngi lao ng (tr vo lng ca c nhn phm li )
N TK 138 - Phi thu khc (1388) (phi thu bi thng ca ngi phm li)
N TK 632 - Gi vn hng bn (phn gi tr hao ht, mt mt cn li sau khi
94
tr s thu bi thng)
3.1.10. Trng hp doanh nghip s dng sn phm sn xut ra biu
tng, khuyn mi, qung co (theo php lut v thng mi), khi xut sn phm
cho mc ch khuyn mi, qung co:
a) Trng hp xut sn phm biu tng, khuyn mi, qung co khng
thu tin, khng km theo cc iu kin khc nh phi mua sn phm, hng ha....,
k ton ghi nhn gi tr sn phm vo chi ph bn hng (chi tit hng khuyn mi,
qung co), ghi:
N TK 641 - Chi ph bn hng
C TK 155 - Thnh phm (chi ph sn xut sn phm).
b) Trng hp xut sn phm khuyn mi, qung co nhng khch hng
ch c nhn hng khuyn mi, qung co km theo cc iu kin khc nh phi
mua sn phm (v d nh mua 2 sn phm c tng 1 sn phm....) th k ton
phi phn b s tin thu c tnh doanh thu cho c hng khuyn mi, gi tr
hng khuyn mi c tnh vo gi vn hng bn (trng hp ny bn cht giao
dch l gim gi hng bn).
- Khi xut hng khuyn mi, k ton ghi nhn gi tr hng khuyn mi vo
gi vn hng bn, ghi:
N TK 632 - Gi vn hng bn (gi thnh sn xut)
- Ghi nhn doanh thu ca hng khuyn mi trn c s phn b s tin thu
c cho c sn phm c bn v sn phm khuyn mi, qung co, ghi:
N cc TK 111, 112, 131
c) Nu biu tng cho cn b cng nhn vin c trang tri bng qu khen
thng, phc li, k ton phi ghi nhn doanh thu, gi vn nh giao dch bn hng
thng thng, ghi:
- Ghi nhn gi vn hng bn i vi gi tr sn phm dng biu, tng
cng nhn vin v ngi lao ng:
- Ghi nhn doanh thu ca sn phm c trang tri bng qu khen thng,
phc li, ghi:
95
N TK 353 - Qu khen thng, phc li (tng gi thanh ton)

3.1.11 K ton tr lng cho ngi lao ng bng sn phm
- Doanh thu ca sn phm dng tr lng cho ngi lao ng, ghi:
N TK 334 - Phi tr ngi lao ng (tng gi thanh ton)
C TK 3335 - Thu thu nhp c nhn (nu c).
- Ghi nhn gi vn hng bn i vi gi tr sn phm dng tr lng cho
3.1.12. Phn nh gi vn thnh phm ng, khng cn dng khi thanh l,
nhng bn, ghi:
php kim k nh k.
a) u k, k ton cn c kt qu kim k thnh phm kt chuyn cui
k trc kt chuyn gi tr thnh phm tn kho u k vo ti khon 632 Gi
vn hng bn, ghi:
b) Cui k k ton, cn c vo kt qu kim k thnh phm tn kho, kt
chuyn gi tr thnh phm tn kho cui k, ghi:
N TK 155 - Thnh phm
iu 29. Ti khon 156 - Hng ha
1. Nguyn tc k ton
tng, gim cc loi hng ha ca doanh nghip bao gm hng ha ti cc kho
hng, quy hng, hng ho bt ng sn. Hng ha l cc loi vt t, sn phm do
doanh nghip mua v vi mc ch bn (bn bun v bn l). Trng hp hng
96
ha mua v va dng bn, va dng sn xut, kinh doanh khng phn bit r
rng gia hai mc ch bn li hay s dng th vn phn nh vo ti khon 156
Hng ha.
Trong giao dch xut nhp - khu y thc, ti khon ny ch s dng ti bn
giao y thc, khng s dng ti bn nhn y thc (bn nhn gi h). Mua, bn
hng ha lin quan n cc giao dch bng ngoi t c thc hin theo quy nh
ti iu 69 hng dn k ton chnh lch t gi hi oi.
b) Nhng trng hp sau y khng phn nh vo ti khon 156 Hng
ha:
- Hng ha nhn bn h, nhn gi h cho cc doanh nghip khc;
- Hng ha mua v dng cho hot ng sn xut, kinh doanh (ghi vo cc ti
khon 152 Nguyn liu, vt liu, hoc ti khon 153 Cng c, dng c,...).
c) K ton nhp, xut, tn kho hng ha trn ti khon 156 c phn nh
theo nguyn tc gi gc quy nh trong Chun mc k ton Hng tn kho. Gi
gc hng ha mua vo, bao gm: Gi mua, chi ph thu mua (vn chuyn, bc xp,
bo qun hng t ni mua v kho doanh nghip, chi ph bo him,...), thu nhp
khu, thu tiu th c bit, thu bo v mi trng (nu c), thu GTGT hng
nhp khu (nu khng c khu tr). Trng hp doanh nghip mua hng ha v
bn li nhng v l do no cn phi gia cng, s ch, tn trang, phn loi
chn lc lm tng thm gi tr hoc kh nng bn ca hng ha th tr gi hng
mua gm c chi ph gia cng, s ch.
- Gi gc ca hng ha mua vo c tnh theo tng ngun nhp v phi
theo di, phn nh ring bit tr gi mua v chi ph thu mua hng ha.
- tnh gi tr hng ha tn kho, k ton c th p dng mt trong cc
phng php sau:
+ Phng php nhp trc - xut trc;
+ Phng php thc t ch danh;
+ Phng php bnh qun gia quyn;
- Mt s n v c c th (v d nh cc n v kinh doanh siu th hoc
tng t) c th p dng k thut xc nh gi tr hng tn kho cui k theo
phng php Gi bn l. Phng php ny thng c dng trong ngnh bn l
tnh gi tr ca hng tn kho vi s lng ln cc mt hng thay i nhanh
chng v c li nhun bin tng t m khng th s dng cc phng php tnh
gi gc khc. Gi gc hng tn kho c xc nh bng cch ly gi bn ca hng
tn kho tr i li nhun bin theo t l phn trm hp l. T l c s dng c
97
tnh n cc mt hng b h gi xung thp hn gi bn ban u ca n. Thng

thng mi b phn bn l s s dng mt t l phn trm bnh qun ring.
- Chi ph thu mua hng ha trong k c tnh cho hng ha tiu th trong
k v hng ha tn kho cui k. Vic la chn tiu thc phn b chi ph thu mua
hng ha tu thuc tnh hnh c th ca tng doanh nghip nhng phi thc hin
theo nguyn tc nht qun.
d) Trng hp mua hng ha c nhn km theo sn phm, hng ha, ph
tng thay th ( phng hng hc), k ton phi xc nh v ghi nhn ring sn
phm, hng ha, ph tng thay th theo gi tr hp l. Gi tr hng ha nhp kho l
gi tr gi tr sn phm, hng ha, thit b, ph tng thay th.
) K ton chi tit hng ha phi thc hin theo tng kho, tng loi, tng
nhm hng ha.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 156 - Hng ha
Bn N:
- Tr gi mua vo ca hng ha theo ha n mua hng (bao gm cc loi
thu khng c hon li);
- Chi ph thu mua hng ha;
- Tr gi ca hng ha thu ngoi gia cng (gm gi mua vo v chi ph gia
cng);
- Tr gi hng ha bn b ngi mua tr li;
- Tr gi hng ha pht hin tha khi kim k;
- Kt chuyn gi tr hng ha tn kho cui k (trng hp doanh nghip k
ton hng tn kho theo phng php kim k nh k);
- Tr gi hng ho bt ng sn mua vo hoc chuyn t bt ng sn u
t.
Bn C:
- Tr gi ca hng ha xut kho bn, giao i l, giao cho doanh nghip
ph thuc; thu ngoi gia cng, hoc s dng cho sn xut, kinh doanh;
- Chi ph thu mua phn b cho hng ha bn trong k;
- Chit khu thng mi hng mua c hng;
- Cc khon gim gi hng mua c hng;
- Tr gi hng ha tr li cho ngi bn;
- Tr gi hng ha pht hin thiu khi kim k;
- Kt chuyn gi tr hng ha tn kho u k (trng hp doanh nghip k
ton hng tn kho theo phng php kim k nh k);
98
- Tr gi hng ho bt ng sn bn hoc chuyn thnh bt ng sn u

t, bt ng sn ch s hu s dng hoc ti sn c nh.
S d bn N:
- Tr gi mua vo ca hng ha tn kho;
- Chi ph thu mua ca hng ha tn kho.
Ti khon 156 - Hng ha, c 3 ti khon cp 2:
- Ti khon 1561 - Gi mua hng ha: Phn nh tr gi hin c v tnh hnh
bin ng ca hng ha mua vo v nhp kho (tnh theo tr gi mua vo);
- Ti khon 1562 - Chi ph thu mua hng ha: Phn nh chi ph thu mua
hng ha pht sinh lin quan n s hng ha nhp kho trong k v tnh hnh
phn b chi ph thu mua hng ha hin c trong k cho khi lng hng ha
bn trong k v tn kho thc t cui k (k c tn trong kho v hng gi i bn,
hng gi i l, k gi cha bn c). Chi ph thu mua hng ha hch ton vo
ti khon ny ch bao gm cc chi ph lin quan trc tip n qu trnh thu mua
hng ha nh: Chi ph bo him hng ha, tin thu kho, thu bn bi,... chi ph
vn chuyn, bc xp, bo qun a hng ha t ni mua v n kho doanh nghip;
cc khon hao ht t nhin trong nh mc pht sinh trong qu trnh thu mua hng
ha.
- Ti khon 1567 - Hng ha bt ng sn: Phn nh gi tr hin c v tnh
hnh bin ng ca cc loi hng ho bt ng sn ca doanh nghip. Hng ho
bt ng sn gm: Quyn s dng t; nh; hoc nh v quyn s dng t; c s
h tng mua bn trong k hot ng kinh doanh bnh thng; Bt ng sn u
t chuyn thnh hng tn kho khi ch s hu bt u trin khai cho mc ch bn.
a) Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 1561 - Gi mua hng ha
Bn N:
- Tr gi hng ha mua vo nhp kho theo ha n mua hng;
- Thu nhp khu hoc thu tiu th c bit ca hng nhp khu hoc thu
GTGT hng nhp khu, thu GTGT u vo - nu khng c khu tr, tnh cho
s hng ha mua ngoi nhp kho;
- Tr gi ca hng ha giao gia cng, ch bin xong nhp kho, gm: Gi mua
vo v chi ph gia cng ch bin;
- Tr gi hng ha nhn vn gp;
- Tr gi hng ha bn b tr li nhp kho;
- Tr gi hng ha pht hin tha khi kim k;
- Kt chuyn tr gi hng ha tn kho cui k (trng hp doanh nghip
hch ton hng tn kho theo phng php kim k nh k).
99
Bn C:
- Tr gi thc t ca hng ha xut kho trong k (xut bn, trao i, biu
tng, xut giao i l, n v hch ton ph thuc, xut s dng ni b, xut gp
vn lin doanh, lin kt);
- Chit khu thng mi hng mua c hng;
- Cc khon gim gi hng mua c hng;
- Tr gi hng ha tr li cho ngi bn;
- Tr gi hng ha hao ht, mt mt;
- Kt chuyn tr gi hng ha tn kho u k (trng hp doanh nghip k
ton hng tn kho theo phng php kim k nh k).
S d bn N: Tr gi hng ha thc t tn kho cui k.
b) Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 1562 - Chi ph thu mua hng
ha
Bn N: Chi ph thu mua hng ha thc t pht sinh lin quan ti khi
lng hng ha mua vo, nhp kho trong k.
Bn C: Chi ph thu mua hng ha tnh cho khi lng hng ha tiu th
trong k.
S d bn N: Chi ph thu mua hng ha cn li cui k.
c) Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 1567 - Hng ha bt ng
sn
Bn N:
- Tr gi thc t hng ho bt ng sn mua v bn;
- Gi tr cn li ca bt ng sn u t chuyn thnh hng tn kho;
- Chi ph sa cha, ci to, nng cp trin khai cho mc ch bn ghi tng
gi gc hng ho bt ng sn ch bn.
Bn C:
- Tr gi thc t hng ho bt ng sn bn trong k;
- Tr gi thc t hng ho bt ng sn chuyn thnh bt ng sn u t
hoc chuyn thnh ti sn c nh.
S d bn N: Tr gi thc t hng ho bt ng sn cn li cui k.
100
3.1. Trng hp doanh nghip hch ton hng ha tn kho theo phng
3.1.1 Hng ha mua ngoi nhp kho doanh nghip, cn c ha n, phiu
nhp kho v cc chng t c lin quan:
a) Khi mua hng ha, nu thu GTGT u vo c khu tr, ghi:
N TK 156 - Hng ha (1561) (chi tit hng ha mua vo v hng ha s
dng nh hng thay th phng h hng)
N TK 1534 - Thit b, ph tng thay th (gi tr hp l)
N TK 133 - Thu GTGT c khu tr (1331) (thu GTGT u vo)
Nu thu GTGT u vo khng c khu tr th tr gi hng ha mua vo
bao gm c thu GTGT.
b) Khi nhp khu hng ha:
- Khi nhp khu hng ha, ghi:
N TK 156 - Hng ha
C TK 3332- Thu tiu th c bit (nu c)
- Trng hp mua hng ha c tr trc cho ngi bn mt phn bng
ngoi t th phn gi tr hng mua tng ng vi s tin tr trc c ghi nhn
theo t gi giao dch thc t ti thi im ng trc. Phn gi tr hng mua bng
ngoi t cha tr c ghi nhn theo t gi giao dch thc t ti thi im mua
hng.
- Mua hng di hnh thc u thc nhp khu thc hin theo quy nh ti
khon 331 - Phi tr cho ngi bn.
3.1.2 Trng hp nhn c ha n ca ngi bn nhng n cui k
k ton, hng ha cha v nhp kho th cn c vo ha n, ghi:
101

C cc TK 111, 112, 331,...
- Sang k k ton sau, khi hng mua ang i ng v nhp kho, ghi:
N TK 156 - Hng ha (1561)
3.1.3 Trng hp khon chit khu thng mi hoc gim gi hng bn
nhn c (k c cc khon tin pht vi phm hp ng kinh t v bn cht lm
gim gi tr bn mua phi thanh ton) sau khi mua hng th k ton phi cn c
vo tnh hnh bin ng ca hng ha phn b s chit khu thng mi, gim
gi hng bn c hng da trn s hng cn tn kho, s xut bn trong k:
N cc TK 111, 112, 331,....
C TK 156 - Hng ha (nu hng cn tn kho)
C TK 632 - Gi vn hng bn (nu tiu th trong k)
3.1.4 Gi tr ca hng ha mua ngoi khng ng quy cch, phm cht theo
hp ng kinh t phi tr li cho ngi bn, ghi:
N cc TK 111, 112,...
C TK 156 - Hng ha (1561)
3.1.5 Phn nh chi ph thu mua hng ho, ghi:
N TK 156 - Hng ha (1562)
C cc TK 111, 112, 141, 331,...
3.1.6. Khi mua hng ha theo phng thc tr chm, tr gp, ghi:
N TK 156 - Hng ha (theo gi mua tr tin ngay)
N TK 242 - Chi ph tr trc {phn li tr chm l s chnh lch gia tng
s tin phi thanh ton tr (-) Gi mua tr tin
ngay tr thu GTGT (nu c khu tr)}
C TK 331 - Phi tr cho ngi bn (tng gi thanh ton).
nh k, tnh vo chi ph ti chnh s li mua hng tr chm, tr gp phi tr,
ghi:
102
3.1.7. Khi mua hng ho bt ng sn v bn, k ton phn nh gi mua

v cc chi ph lin quan trc tip n vic mua hng ha BS, ghi:
N TK 1567 - Hng ho bt ng sn (gi mua cha c thu GTGT)
C cc TK 111, 112, 331,...
3.1.8 Trng hp bt ng sn u t chuyn thnh hng tn kho khi ch s
hu c quyt nh sa cha, ci to, nng cp bn:
- Khi c quyt nh sa cha, ci to, nng cp bt ng sn u t bn,
ghi:
N TK 156 - Hng ha (TK 1567) (gi tr cn li ca BS u t)
N TK 214 - Hao mn TSC ((2147) - S hao mn ly k)
C TK 217 - Bt ng sn u t (nguyn gi).
- Khi pht sinh cc chi ph sa cha, ci to, nng cp trin khai cho mc
ch bn, ghi:
C cc TK 111, 112, 152, 334, 331,...
- Khi kt thc giai on sa cha, ci to, nng cp trin khai cho mc ch
bn, kt chuyn ton b chi ph ghi tng gi tr hng ha bt ng sn, ghi:
N TK 156 - Hng ha (1567)
3.1.9. Tr gi hng ha xut bn c xc nh l tiu th, ghi:
C TK 156 - Hng ha (1561).
ng thi k ton phn nh doanh thu bn hng:
- Nu tch ngay c cc loi thu gin thu ti thi im ghi nhn doanh
thu, ghi:
- Nu khng tch ngay c thu, k ton ghi nhn doanh thu bao gm c
thu. nh k k ton xc nh s thu phi np v ghi gim doanh thu, ghi:
N TK 511 - Doanh thu bn hng v cung cp dch v(tng gi thanh ton)
103
3.1.10 Trng hp thu ngoi gia cng, ch bin hng ha:

- Khi xut kho hng ha a i gia cng, ch bin, ghi:
C TK 156 - Hng ha (1561).
- Chi ph gia cng, ch bin hng ha, ghi:
C cc TK 111, 112, 331,...
- Khi gia cng xong nhp li kho hng ha, ghi:
N TK 156 - Hng ha (1561)
3.1.11. Khi xut kho hng ha gi cho khch hng hoc xut kho cho cc
i l, doanh nghip nhn hng k gi,..., ghi:
C TK 156 - Hng ha (1561).
3.1.12. Khi xut kho hng ha cho cc n v hch ton ph thuc trong ni
b doanh nghip bn:
thu, gi vn, k ton ghi nhn gi vn hng ha xut bn, ghi:
C TK 156 - Hng ha.
ng thi k ton ghi nhn doanh thu bn hng, cung cp dch v, ghi:
doanh thu, gi vn, k ton ghi nhn gi tr hng ha lun chuyn gia cc khu
trong ni b doanh nghip l khon phi thu ni b, ghi:
N TK 136 - Phi thu ni b
C TK 156 - Hng ha
3.1.13. Khi xut hng ha tiu dng ni b, ghi:
N cc TK 641, 642, 241, 211
104
C TK 156 - Hng ha.

3.1.14. Trng hp doanh nghip s dng hng ha biu tng, khuyn
mi, qung co (theo php lut v thng mi), khi xut hng ha cho mc ch
khuyn mi, qung co:
a) Trng hp xut hng ha biu tng, khuyn mi, qung co khng
thu tin, khng km theo cc iu kin khc nh phi mua sn phm, hng ha....,
k ton ghi nhn gi tr hng ha vo chi ph bn hng (chi tit hng khuyn mi,
qung co), ghi:
N TK 641- Chi ph bn hng
C TK 156 - Hng ha (gi vn).
b) Trng hp xut hng ha khuyn mi, qung co nhng khch hng
ch c nhn hng khuyn mi, qung co km theo cc iu kin khc nh phi
mua sn phm, hng ha (v d nh mua 2 sn phm c tng 1 sn phm....) th
k ton phi phn b s tin thu c tnh doanh thu cho c hng khuyn mi,
gi tr hng khuyn mi c tnh vo gi vn hng bn (trng hp ny bn cht
giao dch l gim gi hng bn).
- Khi xut hng ha khuyn mi, k ton ghi nhn gi tr hng khuyn mi
vo gi vn hng bn, ghi:
N TK 632 - Gi vn hng bn (gi thnh sn xut)
C TK 156 - Hng ha.
- Ghi nhn doanh thu ca hng khuyn mi trn c s phn b s tin thu
c cho c sn phm, hng ha c bn v hng ha khuyn mi, qung co,
ghi:
N cc TK 111, 112, 131
c) Nu hng ha biu tng cho cn b cng nhn vin c trang tri bng
qu khen thng, phc li, k ton phi ghi nhn doanh thu, gi vn nh giao dch
bn hng thng thng, ghi:
- Ghi nhn gi vn hng bn i vi gi tr hng ha dng biu, tng
C TK 156 - Hng ha.
- Ghi nhn doanh thu ca hng ha c trang tri bng qu khen thng,
phc li, ghi:
105
N TK 353 - Qu khen thng, phc li (tng gi thanh ton)

d) Trng hp doanh nghip l nh phn phi hot ng thng mi c
nhn hng ho (khng phi tr tin) t nh sn xut qung co, khuyn mi cho
khch hng mua hng ca nh sn xut, nh phn phi
- Khi nhn hng ca nh sn xut (khng phi tr tin) dng khuyn mi,
qung co cho khch hng, nh phn phi phi theo di chi tit s lng hng
trong h thng qun tr ni b ca mnh v thuyt minh trn Bn thuyt minh Bo
co ti chnh i vi hng nhn c v s hng dng khuyn mi cho ngi
mua.
- Khi ht chng trnh khuyn mi, nu khng phi tr li nh sn xut s
hng khuyn mi cha s dng ht, k ton ghi nhn thu nhp khc l gi tr s
hng khuyn mi khng phi tr li, ghi:
N TK 156 - Hng ho (theo gi tr hp l)
3.1.15. K ton tr lng cho ngi lao ng bng hng ha
- K ton ghi nhn doanh thu, ghi:
N TK 334 - Phi tr ngi lao ng (tng gi thanh ton)
C TK 333 - Thu v cc khon phi np Nh nc
C TK 3335 - Thu thu nhp c nhn.
- Ghi nhn gi vn hng bn i vi gi tr hng ho dng tr lng cho
C TK 156 - Hng ha.
3.1.16. Hng ho a i gp vn vo cng ty con, cng ty lin doanh, lin
kt, ghi:
N TK 811 - Chi ph khc (chnh lch gia gi nh gi li nh hn gi tr
ghi s ca hng ho)
C TK 156 - Hng ho
C TK 711 - Thu nhp khc (chnh lch gia gi nh gi li ln hn
gi tr ghi s ca hng ho).
3.1.17 Cui k, khi phn b chi ph thu mua cho hng ha c xc nh l
bn trong k, ghi:
106
C TK 156 - Hng ha (1562).
3.1.18 Mi trng hp pht hin tha hng ha bt k khu no trong
kinh doanh phi lp bin bn v truy tm nguyn nhn. K ton cn c vo nguyn
nhn c xc nh x l v hch ton:
- Nu do nhm ln, cn, o, ong, m, qun ghi s,... th iu chnh li s
k ton.
- Nu hng ho tha l thuc quyn s hu ca doanh nghip khc, th gi
tr hng ho tha doanh nghip ch ng theo di trong h thng qun tr v ghi
chp thng tin trong phn thuyt minh Bo co ti chnh.
- Nu cha xc nh c nguyn nhn phi ch x l, ghi:
N TK 156 - Hng ha
- Khi c quyt nh ca cp c thm quyn v x l hng ho tha, ghi:
N TK 338 - Phi tr, phi np khc (3381)
3.1.19 Mi trng hp pht hin thiu ht, mt mt hng ho bt k khu
no trong kinh doanh phi lp bin bn v truy tm nguyn nhn. K ton cn c
vo quyt nh x l ca cp c thm quyn theo tng nguyn nhn gy ra x
l v ghi s k ton:
- Phn nh gi tr hng ha thiu cha xc nh c nguyn nhn, ch x
l, ghi:
N TK 138 - Phi thu khc (TK 1381- Ti sn thiu ch x l)
C TK 156 - Hng ho.
- Khi c quyt nh x l ca cp c thm quyn, ghi:
N cc TK 111, 112,... (nu do c nhn gy ra phi bi thng bng tin)
N TK 334 - Phi tr ngi lao ng (do c nhn gy ra phi tr vo lng)
N TK 138 - Phi thu khc (1388) (phi thu bi thng ca ngi phm li)
N TK 632 - Gi vn hng bn (phn gi tr hao ht, mt mt cn li)
3.1.20 Tr gi hng ha bt ng sn c xc nh l bn trong k, cn c
Ha n GTGT hoc Ha n bn hng, bin bn bn giao hng ha BS, ghi:
C TK 156 - Hng ha (1567 - Hng ha BS).
107
ng thi k ton phn nh doanh thu bn hng ha BS:

N cc TK 111, 112, 131,...
3.1.21 Phn nh gi vn hng ha ng khng cn dng khi nhng bn,
thanh l, ghi:
C TK 156 - Hng ha.
php kim k nh k.
a) u k, k ton cn c gi tr hng ho kt chuyn cui k trc kt
chuyn tr gi hng ha tn kho u k, ghi:
N TK 611 - Mua hng
C TK 156 - Hng ha.
b) Cui k k ton:
- Tin hnh kim k xc nh s lng v gi tr hng ha tn kho cui k.
Cn c vo tng tr gi hng ha tn kho cui k, ghi:
N TK 156 - Hng ha
C TK 611 - Mua hng.
- Cn c vo kt qu xc nh tng tr gi hng ha xut bn, ghi:
C TK 611 - Mua hng.
iu 30. Ti khon 157 Hng gi i bn
1. Nguyn tc k ton
a) Hng gi i bn phn nh trn ti khon 157 c thc hin theo nguyn
tc gi gc quy nh trong Chun mc k ton Hng tn kho. Ch phn nh vo ti
khon 157 Hng gi i bn tr gi ca hng ha, thnh phm gi i cho khch
hng, gi bn i l, k gi, dch v hon thnh bn giao cho khch hng theo
hp ng kinh t hoc n t hng, nhng cha c xc nh l bn (cha
c tnh l doanh thu bn hng trong k i vi s hng ha, thnh phm gi
i, dch v cung cp cho khch hng).
108
b) Hng ha, thnh phm phn nh trn ti khon ny vn thuc quyn s

hu ca doanh nghip, k ton phi m s chi tit theo di tng loi hng ho,
thnh phm, tng ln gi hng t khi gi i cho n khi c xc nh l bn.
c) Khng phn nh vo ti khon ny chi ph vn chuyn, bc xp,... chi h
khch hng. Ti khon 157 c th m chi tit theo di tng loi hng ho, thnh
phm gi i bn, dch v cung cp cho tng khch hng, cho tng c s nhn
i l.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 157 - Hng gi i bn
Bn N:
- Tr gi hng ha, thnh phm gi cho khch hng, hoc gi bn i l,
k gi; gi cho cc n v cp di hch ton ph thuc;
- Tr gi dch v cung cp cho khch hng, nhng cha c xc nh l
bn;
- Cui k kt chuyn tr gi hng ha, thnh phm gi i bn cha c
xc nh l bn cui k (trng hp doanh nghip k ton hng tn kho theo
phng php kim k nh k).
Bn C:
- Tr gi hng ha, thnh phm gi i bn, dich v cung cp c xc
nh l bn;
- Tr gi hng ha, thnh phm, dch v gi i b khch hng tr li;
- u k kt chuyn tr gi hng ha, thnh phm gi i bn, dch v
cung cp cha c xc nh l bn u k (trng hp doanh nghip k ton
hng tn kho theo phng php kim k nh k).
S d bn N:
Tr gi hng ha, thnh phm gi i, dch v cung cp cha c xc
nh l bn trong k.
a) Khi gi hng ha, thnh phm cho khch hng, xut hng ha, thnh
phm cho doanh nghip nhn bn i l, k gi theo hp ng kinh t, cn c
phiu xut kho, ghi:
C TK 156 - Hng ha
109
b) Dch v hon thnh bn giao cho khch hng nhng cha xc nh l

bn trong k, ghi:
c) Khi hng gi i bn v dch v hon thnh bn giao cho khch hng
c xc nh l bn trong k:
- Nu tch ngay c thu gin thu ti thi im ghi nhn doanh thu, k
ton phn nh doanh thu bn hng ha, thnh phm, cung cp dch v theo gi bn
cha c thu, ghi:
- Nu khng tch ngay c thu gin thu, k ton ghi nhn doanh thu bao
gm c thu. nh k k ton ghi gim doanh thu i vi s thu gin thu phi
np, ghi:
- ng thi phn nh tr gi vn ca s hng ha, thnh phm, dch v
bn trong k, ghi:
C TK 157 - Hng gi i bn.
d) Trng hp hng ha, thnh phm gi i bn nhng b khch hng tr
li:
- Nu hng ha, thnh phm vn c th bn c hoc c th sa cha
c, ghi:
N TK 156 - Hng ha; hoc
N TK 155 - Thnh phm
- Nu hng ha, thnh phm b h hng khng th bn c v khng th
sa cha c, ghi:
php kim k nh k.
110
a) u k k ton, kt chuyn gi tr hng ha, thnh phm gi cho

khch hng nhng cha c xc nh l bn trong k, hng ha gi bn i l,
k gi (cha c coi l bn trong k), gi tr dch v bn giao cho ngi
t hng nhng cha c xc nh l bn trong k, ghi:
N TK 611 - Mua hng (i vi hng ha)
N TK 632 - Gi vn hng bn (i vi thnh phm, dch v)
b) Cui k k ton, cn c kt qu kim k hng tn kho, xc nh tr gi
hng ha, sn phm (thnh phm, bn thnh phm), dch v cung cp cho khch
hng; nh bn i l, k gi cha c coi l bn cui k:
- Gi tr hng ha gi khch hng nhng cha c chp nhn thanh ton;
hng ha gi bn i l, k gi; gi cho n v cp di hch ton ph thuc cha
c coi l bn cui k, ghi:
C TK 611 - Mua hng.
- Cui k, k ton kt chuyn gi tr thnh phm cung cp cho khch hng
hoc nh bn i l, k gi; gi tr dch v cung cp cho ngi t hng nhng
cha c xc nh l bn cui k, ghi:
iu 31. Ti khon 158 - Hng ha kho bo thu
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh s bin ng tng, gim v s hin c
ca hng ho a vo Kho bo thu. Kho bo thu ch p dng cho doanh nghip
c vn u t nc ngoi phc v cho sn xut hng xut khu, c p dng ch
qun l hi quan c bit, theo nguyn liu, vt t nhp khu phc v cho
sn xut ca doanh nghip c a vo lu gi ti Kho bo thu cha phi tnh
v np thu nhp khu v cc loi thu lin quan khc.
b) Nguyn liu, vt t nhp khu v sn phm lu gi ti Kho bo thu ch
bao gm nguyn liu, vt t dng cung ng cho sn xut v sn phm sn xut
ra ca chnh doanh nghip .
c) Doanh nghip phi m s chi tit phn nh s lng v gi tr ca tng th
nguyn liu, vt t v hng ho theo tng ln nhp, xut kho.
111
2. Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 158 - Hng ha kho bo

thu
Bn N: Tr gi nguyn liu, vt liu, thnh phm, hng ho nhp Kho bo
thu trong k.
Bn C: Tr gi nguyn liu, vt liu, thnh phm, hng ho xut Kho bo
thu trong k.
S d bn N: Tr gi nguyn liu, vt liu, thnh phm, hng ho cn li
cui k ti Kho bo thu.
a) Khi nhp khu nguyn liu, vt liu sn xut sn phm xut khu, hoc
gia cng hng xut khu nu c a vo Kho bo thu th doanh nghip cha
phi np thu nhp khu v thu GTGT hng nhp khu, ghi:
N TK 158 - Hng ho Kho bo thu
C TK 331 - Phi tr cho ngi bn.
b) Khi xut nguyn liu, vt liu nhp khu Kho bo thu ra sn xut
sn phm, hoc gia cng hng xut khu, ghi:
C TK 158 - Hng ho kho bo thu.
c) Khi xut kho thnh phm hoc hng ho xut khu, hng gia cng xut
khu a vo Kho bo thu (nu c), ghi:
N TK 158 - Hng ho kho bo thu
C cc TK 156, 155,...
d) Khi xut khu hng ho ca Kho bo thu (nu c):
- Phn nh gi vn ca hng ho xut khu thuc Kho bo thu, ghi:
C TK 158 - Hng ho Kho bo thu.
- Phn nh doanh thu ca hng ho xut khu thuc Kho bo thu, ghi:
N cc TK 111, 112, 131,...
C TK 511 - Doanh thu bn hng v cung cp dch v.
) Nu t l xut khu thp hn t l c bo thu ti doanh nghip phi
np thu nhp khu v thu GTGT hng nhp khu (nu c) cho phn chnh lch
112
gia s lng sn phm phi xut khu v s lng sn phm thc t xut khu
doanh nghip phi np thu nhp khu v thu GTGT hng nhp khu (nu c):
- Khi xc nh thu nhp khu phi np (nu c), ghi:
- Khi xc nh thu GTGT hng nhp khu phi np (nu c), ghi:
- Khi thc np thu nhp khu v thu GTGT hng nhp khu (nu c), ghi:
N TK 333 - Thu v cc khon phi np Nh nc (3333, 33312)
C cc TK 111, 112,....
e) Trng hp doanh nghip c c quan c thm quyn cho php bn
hng ho thuc Kho bo thu ti th trng Vit Nam, doanh nghip phi np thu
nhp khu v cc loi thu khc theo quy nh.
- Khi c php s dng hng ho thuc Kho bo thu, doanh nghip phi
lm th tc xut hng ho ra khi Kho bo thu, nhp li kho sn phm, hng ho
ca doanh nghip v np thu i vi s hng ho ny, ghi:
N cc TK 155, 156
- Khi xc nh thu nhp khu phi np (nu c), ghi:
N cc TK 155, 156
- Khi xc nh thu GTGT hng nhp khu phi np (nu c), ghi:
N cc TK 155, 156 (nu khng c khu tr)
- Khi thc np thu nhp khu v thu GTGT hng nhp khu, ghi:
C cc TK 111, 112,....
g) Trng hp xut bn hng ho lu gi ti kho bo thu ti th trng ni
a:
- Phn nh tr gi vn ca hng ho Kho bo thu xut bn, ghi:
113
ng thi, k ton phi xc nh v ghi nhn s thu nhp khu v thu

GTGT hng nhp khu ca s sn phm, hng ho, nguyn liu, vt liu ny.
- Phn nh doanh thu ca s hng ho kho bo thu xut bn ti th trng
ni a, ghi:
N cc TK 111, 112, 131,...
h) Trng hp vt liu, hng ha a vo Kho bo thu, nu b h hng,
km mt phm cht khng p ng yu cu xut khu th phi ti nhp khu, hoc
tiu hu:
- Trng hp ti nhp khu, ghi:
N cc TK 155, 156,....
- ng thi, phi np thu nhp khu v thu GTGT hng nhp khu phi
np ca s hng ho, nguyn liu, vt liu ny, xc nh s thu phi np ghi nh
bt ton (e); Khi thc np thu, ghi:
C cc TK 111, 112,....
- Trng hp ti xut khu (tr li cho ngi bn), ghi:
N TK 331- Phi tr cho ngi bn
- Trng hp tiu hu hng ho, nguyn liu, vt liu lu gi ti Kho bo
thu, ghi:
N TK 632 - Gi vn hng bn (hng ho, nguyn vt liu b tiu hu)
iu 32. Ti khon 161 - Chi s nghip
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny phn nh cc khon chi s nghip, chi d n thc hin
cc nhim v kinh t, chnh tr, x hi do Nh nc hoc cp trn giao cho doanh
nghip ngoi nhim v sn xut, kinh doanh v khng v mc ch li nhun ca
doanh nghip. Cc khon chi s nghip, d n c trang tri bng ngun kinh ph
s nghip, ngun kinh ph d n do Ngn sch Nh nc cp hoc doanh nghip
cp trn cp, hoc c vin tr, ti tr khng hon li. Ti khon ny ch s dng
nhng doanh nghip c cc hot ng s nghip, hot ng d n c Ngn
114
sch Nh nc hoc cp trn cp kinh ph hoc c vin tr, ti tr khng hon

li, hoc c thu cc khon thu s nghip trang tri cc khon chi.
b) Phi m s k ton chi tit chi s nghip, chi d n theo tng ngun kinh
ph, theo nin k ton, nin kha Ngn sch v theo phn loi ca mc lc
Ngn sch Nh nc.
c) Hch ton chi s nghip, chi d n phi m bo thng nht vi cng tc
lp d ton v phi m bo s khp ng, thng nht gia s k ton vi chng
t v Bo co ti chnh.
d) Hch ton vo ti khon ny nhng khon chi thuc kinh ph s nghip,
kinh ph d n hng nm ca doanh nghip, bao gm c nhng khon chi thng
xuyn v nhng khon chi khng thng xuyn theo ch ti chnh hin hnh.
) Cui nin k ton, nu quyt ton cha c duyt th ton b s chi
s nghip, chi d n trong nm c chuyn t bn C ti khon 1612 "Chi s
nghip nm nay" sang bn N ti khon 1611 "Chi s nghip nm trc" theo
di cho n khi bo co quyt ton c duyt.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 161 - Chi s nghip
Bn N: Cc khon chi s nghip, chi d n thc t pht sinh.
Bn C:
- Cc khon chi s nghip, chi d n sai quy nh khng c ph duyt,
phi xut ton thu hi;
- S chi s nghip, chi d n c duyt quyt ton vi ngun kinh ph s
nghip, ngun kinh ph d n.
S d bn N: Cc khon chi s nghip, chi d n cha c quyt ton
hoc quyt ton cha c duyt y.
Ti khon 161 - Chi s nghip, c 2 ti khon cp 2:
- Ti khon 1611 - Chi s nghip nm trc: Phn nh cc khon chi s
nghip, chi d n thuc kinh ph s nghip, kinh ph d n nm trc cha c
quyt ton.
- Ti khon 1612 - Chi s nghip nm nay: Phn nh cc khon chi s
nghip, chi d n nm nay.
115
a) Khi xut tin chi cho hot ng s nghip, chng trnh, d n thuc
ngun kinh ph s nghip, kinh ph d n, ghi:
N TK 161 - Chi s nghip (1612)
C cc TK 111,112,...
b) Tin lng v cc khon khc phi tr cho ngi lao ng ca doanh
nghip, ngi bn hng ha, cung cp dch v tnh vo chi s nghip, chi d n,
ghi:
C TK 334 - Phi tr ngi lao ng
c) Khi xut kho vt t, cng c, dng c s dng cho hot ng s nghip,
d n, ghi:
C TK 152 - Nguyn liu, vt liu
d) Khi nhn c cc khon kinh ph ca cp trn hoc khi rt d ton chi
s nghip, d n chi trc tip cho hot ng s nghip, hot ng d n, ghi:
C TK 461 - Ngun kinh ph s nghip.
Nu rt d ton chi s nghip, d n ra s dng, doanh nghip ch ng
theo di v ghi chp cho ph hp vi c im ca doanh nghip..
) Khi kt chuyn chi ph sa cha ln TSC hon thnh s dng cho
hot ng s nghip, hot ng d n, ghi:
C TK 241 - XDCB d dang (2413 - Sa cha ln TSC).
e) Trng hp mua sm TSC hoc u t xy dng c bn cho cc hot
ng s nghip, d n bng ngun kinh ph s nghip, kinh ph d n:
- Khi mua sm TSC, xy dng cng trnh hon thnh bn giao a vo s
dng, ghi:
N TK 211 - TSC hu hnh
C cc TK 111, 112, 331, 241, 461,...
- ng thi ghi:
C TK 466 - Ngun kinh ph hnh thnh TSC.
116
Nu rt d ton chi s nghip, d n mua sm TSC, doanh nghip ch

ng theo di v ghi chp cho ph hp.
g) Khi trch BHXH, BHYT, BHTN, KPC ca ngi lao ng tham gia
hot ng s nghip, d n ca doanh nghip, ghi:
C TK 338 - Phi tr, phi np khc (3382, 3383, 3384, 3386).
h) Cui nm ti chnh, nu quyt ton cha c duyt, k ton tin hnh
chuyn s d N TK 1612 "Chi s nghip nm nay" sang TK 1611 "Chi s nghip
nm trc", ghi:
N TK 1611 - Chi s nghip nm trc
C TK 1612 - Chi s nghip nm nay.
i) Khi bo co quyt ton c duyt, s chi s nghip, chi d n c
quyt ton vi ngun kinh ph s nghip, ngun kinh ph d n, ghi:
N TK 461 - Ngun kinh ph s nghip (4611- Ngun kinh ph s nghip
nm trc)
C TK 161 - Chi s nghip (1611- Chi s nghip nm trc).
k) Cc khon chi sai quy nh khng c cp c thm quyn ph duyt
phi xut ton thu hi, ghi:
C TK 161 - Chi s nghip (1611- Chi s nghip nm trc).
iu 33. Ti khon 171 - Giao dch mua, bn li tri phiu Chnh ph
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh cc giao dch mua bn li tri phiu
Chnh ph pht sinh trong k. Ti khon ny ch ghi nhn gi tr ca hp ng
mua bn li tri phiu Chnh ph, khng ghi nhn khon coupon m bn mua nhn
h bn bn ti (cc) thi im nm trong thi hn hp ng.
b) Doanh nghip phi chp hnh ng cc qui nh v hnh thc giao dch,
thi hn giao dch v thu nhp t tri phiu Chnh ph trong giao dch mua bn li
c qui nh ti cc c ch ti chnh hin hnh v giao dch mua bn li tri phiu
Chnh ph.
c) Bn mua tri phiu theo hp ng mua bn li khng c ghi nhn l
khon doanh thu khi nhn khon coupon tri phiu ca bn bn ti (cc) thi im
nm trong thi hn ca giao dch mua bn li m ghi nhn l khon phi tr, phi
np khc.
117
2. Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 171 - Giao dch mua,

bn li tri phiu Chnh ph
Bn N:
- Gi tr tri phiu Chnh ph mua li ca bn bn khi ht hn hp ng;
- Gi tr tri phiu khi mua ca bn mua khi hp ng mua bn li tri phiu
Chnh ph c hiu lc;
- Phn b s chnh lch gia gi bn li v gi mua tri phiu Chnh ph
theo hp ng mua bn li tri phiu Chnh ph i vi bn mua.
Bn C:
- Gi tr tri phiu Chnh ph khi bn theo hp ng mua bn li tri phiu
Chnh ph ca bn mua khi ht hn hp ng;
- Gi tr tri phiu khi bn ca bn bn khi hp ng mua bn li tri phiu
Chnh ph c hiu lc;
- Phn b s chnh lch gia gi bn li v gi mua li tri phiu Chnh ph
theo hp ng mua bn li tri phiu Chnh ph i vi bn bn.
S d bn N: Gi tr tri phiu Chnh ph ca bn mua khi cha kt thc
thi hn hp ng mua bn li.
S d bn C: Gi tr tri phiu Chnh ph ca bn bn khi cha kt thc
thi hn hp ng mua bn li.
3.1. K ton i vi bn bn tri phiu Chnh ph theo hp ng mua bn
li (Repo)
a) Khi hp ng mua bn li tri phiu Chnh ph c hiu lc, ghi:
N TK 111,112 (s tin theo gi bn)
C TK 171 - Giao dch mua bn li tri phiu Chnh ph.
b) nh k, bn bn phn b s chnh lch gia gi bn v gi mua li tri
phiu Chnh ph ca hp ng mua bn li tri phiu Chnh ph vo chi ph, ghi:
N TK 635- Chi ph ti chnh (n v khc cng ty chng khon)
C TK 171 - Giao dch mua bn li tri phiu Chnh ph
(thi gian phn b ph hp vi thi gian ca hp ng).
c) Khi kt thc thi hn hp ng mua bn li tri phiu Chnh ph, cng ty
nhn li chng khon v thanh ton tin ghi trong hp ng mua bn li tri phiu
Chnh ph, ghi:
N TK 171 - Giao dch mua bn li tri phiu Chnh ph
C TK 111,112 (theo gi mua li ghi trong hp ng).
118
d) Khi bn mua thanh ton cho bn bn s coupon m bn mua nhn h bn

bn ti (cc) thi im nm trong thi hn hp ng, bn bn ghi:
N cc TK 111,112,138
C TK 515 - Doanh thu hot ng ti chnh (n v khc cng ty
chng khon) (s coupon ca tri phiu).
3.2. K ton i vi bn mua tri phiu Chnh ph theo hp ng mua bn
li (Repo)
a) Khi hp ng c hiu lc, cn c vo chng t xut tin v cc chng t
khc, ghi:
C TK 111, 112 (s tin phi tr theo gi mua).
b) nh k, bn mua phn b s chnh lch gia gi bn li v gi mua tri
phiu Chnh ph ca hp ng mua bn li tri phiu Chnh ph vo doanh thu,
ghi:
C TK 515 - Doanh thu hot ng ti chnh (n v khc cng ty
chng khon) (phn b theo thi gian ca hp ng).
c) Khi nhn c coupon ca tri phiu ca bn bn ti (cc) thi im nm
trong thi hn hp ng, ghi:
N TK 111,112, ...
d) Khi kt thc thi hn ca hp ng ghi:
N cc TK 111,112,138
C TK 171 - Giao dch mua bn li tri phiu Chnh ph.
ng thi thc hin cc th tc thanh ton li s coupon ca tri phiu ca
bn bn ti (cc) thi im nm trong thi hn hp ng m bn mua nhn h, ghi:
N TK 338 - Phi tr, phi np khc
C TK 111,112...
iu 34. Nguyn tc k ton ti sn c nh, bt ng sn u t v chi
ph u t xy dng c bn d dang
1. Ti sn c nh, bt ng sn u t v chi ph u t xy dng c bn d
dang phi c theo di, quyt ton, qun l v s dng theo ng quy nh ca
php lut hin hnh.
2. K ton phi theo di chi tit ngun hnh thnh TSC phn b hao
119
mn mt cch ph hp theo nguyn tc:

- i vi TSC hnh thnh t ngun vn vay hoc vn ch s hu phc v
cho sn xut, kinh doanh th hao mn c tnh vo chi ph sn xut, kinh doanh;
- i vi TSC hnh thnh t cc Qu phc li, Qu pht trin khoa hc v
cng ngh hoc ngun kinh ph th hao mn c ghi gim cc qu, ngun kinh
ph hnh thnh TSC .
3. K ton phn loi TSC v BST theo mc ch s dng. Trng hp
mt ti sn c s dng cho nhiu mc ch, v d mt ta nh hn hp va dng
lm vn phng lm vic, va cho thu v mt phn bn th k ton phi
thc hin c tnh gi tr hp l ca tng b phn ghi nhn mt cch ph hp
vi mc ch s dng.
- Trng hp mt b phn trng yu ca ti sn c s dng cho mt mc
ch c th no khc vi mc ch s dng ca cc b phn cn li th k ton
cn c vo mc trng yu c th phn loi ton b ti sn theo b phn trng
yu ;
- Trng hp c s thay i v chc nng s dng ca cc b phn ca ti
sn th k ton c ti phn loi ti sn theo mc ch s dng theo quy nh ca
cc Chun mc k ton c lin quan.
4. Khi mua TSC nu c nhn km thm thit b, ph tng thay th
(phng nga trng hp hng hc) th k ton phi xc nh v ghi nhn ring sn
phm, ph tng thit b thay th theo gi tr hp l. Nu thit b, ph tng thay th
tiu chun l TSC th c ghi nhn l TSC, nu khng tiu chun ca
TSC th ghi nhn l hng tn kho. Nguyn gi TSC mua c xc nh bng
tng gi tr ca ti sn c mua tr i gi tr sn phm, thit b, ph tng thay th.
5. K ton TSC, BST v chi ph u t XDCB lin quan n ngoi t
c thc hin theo quy nh ti iu 69 hng dn phng php k ton chnh
lch t gi hi oi.
iu 35. Ti khon 211 - Ti sn c nh hu hnh
1. Nguyn tc k ton
tng, gim ton b ti sn c nh hu hnh ca doanh nghip theo nguyn gi.
b) Ti sn c nh hu hnh l nhng ti sn c hnh thi vt cht do doanh
120
nghip nm gi s dng cho hot ng sn xut, kinh doanh ph hp vi tiu

chun ghi nhn TSC hu hnh.
c) Nhng ti sn hu hnh c kt cu c lp, hoc nhiu b phn ti sn ring
l lin kt vi nhau thnh mt h thng cng thc hin mt hay mt s chc nng
nht nh, nu thiu bt k mt b phn no trong th c h thng khng th hot
ng c, nu tho mn ng thi c bn tiu chun di y th c coi l ti sn
c nh:
- Chc chn thu c li ch kinh t trong tng lai t vic s dng ti sn
;
- Nguyn gi ti sn phi c xc nh mt cch tin cy;
- C thi gian s dng t 1 nm tr ln;
- C gi tr theo quy nh hin hnh.
Trng hp mt h thng gm nhiu b phn ti sn ring l lin kt vi
nhau, trong mi b phn cu thnh c thi gian s dng khc nhau v nu thiu
mt b phn no m c h thng vn thc hin c chc nng hot ng
chnh ca n nhng do yu cu qun l, s dng ti sn c nh i hi phi qun
l ring tng b phn ti sn v mi b phn ti sn nu cng tho mn ng
thi bn tiu chun ca ti sn c nh th c coi l mt ti sn c nh hu hnh
c lp.
i vi sc vt lm vic hoc cho sn phm, nu tng con sc vt tho mn
ng thi bn tiu chun ca ti sn c nh u c coi l mt ti sn c nh
hu hnh.
i vi vn cy lu nm, nu tng mnh vn cy, hoc cy tho mn
ng thi bn tiu chun ca ti sn c nh th cng c coi l mt ti sn c
nh hu hnh.
d) Gi tr TSC hu hnh c phn nh trn TK 211 theo nguyn gi. K
ton phi theo di chi tit nguyn gi ca tng TSC. Tu thuc vo ngun hnh
thnh, nguyn gi TSC hu hnh c xc nh nh sau:
d1) Nguyn gi TSC hu hnh do mua sm bao gm: Gi mua (tr cc
khon c chit khu thng mi, gim gi), cc khon thu (khng bao gm cc
khon thu c hon li) v cc chi ph lin quan trc tip n vic a ti sn
vo trng thi sn sng s dng nh chi ph chun b mt bng, chi ph vn chuyn
v bc xp ban u, chi ph lp t, chy th (tr (-) cc khon thu hi v sn
phm, ph liu do chy th), chi ph chuyn gia v cc chi ph lin quan trc tip
khc. Chi ph li vay pht sinh khi mua sm TSC hon thin (TSC s dng
c ngay m khng cn qua qu trnh u t xy dng) khng c vn ha vo
nguyn gi TSC.
121
- Trng hp mua TSC c km thm thit b, ph tng thay th th phi

xc nh v ghi nhn ring thit b, ph tng thay th theo gi tr hp l. Nguyn
gi TSC c mua l tng cc chi ph lin quan trc tip ti vic a ti sn vo
trng thi sn sng s dng tr i gi tr thit b, ph tng thay th.
- Nguyn gi TSC hu hnh mua sm c thanh ton theo phng thc
tr chm: L gi mua tr tin ngay ti thi im mua cng cc chi ph lin quan
trc tip tnh n thi im a ti sn vo trng thi sn sng s dng (khng bao
gm cc khon thu c hon li). Khon chnh lch gia gi mua tr chm v
gi mua tr tin ngay c hch ton vo chi ph sn xut, kinh doanh theo k hn
thanh ton.
- Nguyn gi TSC l bt ng sn: Khi mua sm bt ng sn, n v phi
tch ring gi tr quyn s dng t v ti sn trn t theo quy nh ca php lut.
Phn gi tr ti sn trn t c ghi nhn l TSC hu hnh; Gi tr quyn s
dng t c hch ton l TSC v hnh hoc chi ph tr trc ty tng trng
hp theo quy nh ca php lut.
d2) Nguyn gi TSC hu hnh hnh thnh do u t xy dng c bn hon
thnh
- Nguyn gi TSC theo phng thc giao thu: L gi quyt ton cng
trnh xy dng theo quy nh ti Quy ch qun l u t v xy dng hin hnh,
cc chi ph khc c lin quan trc tip v l ph trc b (nu c). i vi ti sn
c nh l con sc vt lm vic hoc cho sn phm, vn cy lu nm th nguyn
gi l ton b cc chi ph thc t chi ra cho con sc vt, vn cy t lc hnh
thnh cho ti khi a vo khai thc, s dng v cc chi ph khc trc tip c lin
quan.
- TSC hu hnh t xy dng hoc t sn xut:
Nguyn gi TSC hu hnh t xy dng l gi tr quyt ton cng trnh khi
a vo s dng. Trng hp TSC a vo s dng nhng cha thc hin
quyt ton th doanh nghip hch ton nguyn gi theo gi tm tnh v iu chnh
sau khi quyt ton cng trnh hon thnh.
Nguyn gi TSC hu hnh t sn xut l gi thnh thc t ca TSC hu
hnh cng (+) cc chi ph trc tip lin quan n vic a TSC vo trng thi sn
sng s dng.
- Trong c hai trng hp trn, nguyn gi TSC bao gm c chi ph lp
t, chy th tr gi tr sn phm thu hi trong qu trnh chy th, sn xut th.
Doanh nghip khng c tnh vo nguyn gi TSC hu hnh cc khon li ni
122
b v cc khon chi ph khng hp l nh nguyn liu, vt liu lng ph, lao ng

hoc cc khon chi ph khc s dng vt qu mc bnh thng trong qu trnh t
xy dng hoc t sn xut.
d3) Nguyn gi TSC hu hnh mua di hnh thc trao i vi mt TSC
hu hnh khng tng t hoc ti sn khc, c xc nh theo gi tr hp l ca
TSC hu hnh nhn v, hoc gi tr hp l ca ti sn em trao i, sau khi iu
chnh cc khon tin hoc tng ng tin tr thm hoc thu v cng cc chi ph
lin quan trc tip n vic a ti sn vo trng thi sn sng s dng (khng bao
gm cc khon thu c hon li).
Nguyn gi TSC hu hnh mua di hnh thc trao i vi mt TSC hu
hnh tng t, hoc c th hnh thnh do c bn i ly quyn s hu mt ti
sn tng t (ti sn tng t l ti sn c cng dng tng t, trong cng lnh
vc kinh doanh v c gi tr tng ng). Trong trng hp ny c bt k khon
li hay l no c ghi nhn trong qu trnh trao i. Nguyn gi TSC nhn v
c tnh bng gi tr cn li ca TSC em trao i.
d4) Nguyn gi TSC hu hnh c cp, c iu chuyn n bao gm:
Gi tr cn li trn s k ton ca ti sn c nh doanh nghip cp, doanh
nghip iu chuyn hoc gi tr theo nh gi thc t ca Hi ng giao nhn hoc
t chc nh gi chuyn nghip theo quy nh ca php lut v cc chi ph lin
quan trc tip nh vn chuyn, bc d, chi ph nng cp, lp t, chy th, l ph
trc b (nu c)... m bn nhn ti sn phi chi ra tnh n thi im a TSC
vo trng thi sn sng s dng.
Ring nguyn gi TSC hu hnh iu chuyn gia cc n v khng c t
cch php nhn hch ton ph thuc trong cng doanh nghip l nguyn gi phn
nh doanh nghip b iu chuyn ph hp vi b h s ca ti sn c nh .
n v nhn ti sn c nh cn c vo nguyn gi, s khu hao lu k, gi tr cn
li trn s k ton v b h s ca ti sn c nh phn nh vo s k ton.
Cc chi ph c lin quan ti vic iu chuyn ti sn c nh gia cc n v khng
c t cch php nhn hch ton ph thuc khng c hch ton tng nguyn gi
ti sn c nh m hch ton vo chi ph sn xut, kinh doanh trong k.
d5) Nguyn gi ti sn c nh hu hnh nhn gp vn, nhn li vn gp l
gi tr do cc thnh vin, c ng sng lp nh gi nht tr hoc doanh nghip v
ngi gp vn tha thun hoc do t chc chuyn nghip nh gi theo quy nh
ca php lut v c cc thnh vin, c ng sng lp chp thun.
d6) Nguyn gi ti sn c nh do pht hin tha, c ti tr, biu, tng: L
gi tr theo nh gi thc t ca Hi ng giao nhn hoc t chc nh gi chuyn
nghip; Cc chi ph m bn nhn phi chi ra tnh n thi im a TSC vo
123
trng thi sn sng s dng nh: Chi ph vn chuyn, bc d, lp t, chy th, l

ph trc b (nu c).
d7. Nguyn gi TSC mua bng ngoi t c thc hin theo quy nh ti
iu 69 hng dn phng php k ton chnh lch t gi hi oi.
) Ch c thay i nguyn gi TSC hu hnh trong cc trng hp:
- nh gi li TSC theo quyt nh ca Nh nc;
- Xy lp, trang b thm cho TSC;
- Thay i b phn ca TSC hu hnh lm tng thi gian s dng hu ch,
hoc lm tng cng sut s dng ca chng;
- Ci tin b phn ca TSC hu hnh lm tng ng k cht lng sn
phm sn xut ra;
- p dng quy trnh cng ngh sn xut mi lm gim chi ph hot ng ca
ti sn so vi trc;
- Tho d mt hoc mt s b phn ca TSC.
Mi trng hp tng, gim TSC hu hnh u phi lp bin bn giao nhn,
bin bn thanh l TSC v phi thc hin cc th tc quy nh. K ton c nhim
v lp v hon chnh h s TSC v mt k ton.
e) Cc chi ph bo dng, sa cha, duy tr cho TSC hot ng bnh
thng khng c tnh vo gi tr TSC m c ghi nhn vo chi ph pht sinh
trong k. Cc TSC theo yu cu k thut phi c bo dng, sa cha nh k
(nh tua bin nh my in, ng c my bay...) th k ton c trch lp khon d
phng phi tr v tnh vo chi ph sn xut, kinh doanh hng k c ngun trang
tri khi pht sinh vic bo dng, sa cha.
g) TSC hu hnh cho thu hot ng vn phi trch khu hao theo quy
nh ca chun mc k ton v chnh sch ti chnh hin hnh.
h) TSC hu hnh phi c theo di chi tit cho tng i tng ghi TSC,
theo tng loi TSC v a im bo qun, s dng, qun l TSC.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 211 - Ti sn c nh
hu hnh
Bn N:
- Nguyn gi ca TSC hu hnh tng do XDCB hon thnh bn giao a
vo s dng, do mua sm, do nhn vn gp, do c cp, do c tng biu, ti
tr, pht hin tha;
- iu chnh tng nguyn gi ca TSC do xy lp, trang b thm hoc do
ci to nng cp;
124
- iu chnh tng nguyn gi TSC do nh gi li.

Bn C:
- Nguyn gi ca TSC hu hnh gim do iu chuyn cho doanh nghip
khc, do nhng bn, thanh l hoc em i gp vn lin doanh,...
- Nguyn gi ca TSC gim do tho bt mt hoc mt s b phn;
- iu chnh gim nguyn gi TSC do nh gi li.
S d bn N: Nguyn gi TSC hu hnh hin c doanh nghip.
Ti khon 211 - Ti sn c nh hu hnh c 6 ti khon cp 2:
- Ti khon 2111 - Nh ca, vt kin trc: Phn nh gi tr cc cng trnh
XDCB nh nh ca, vt kin trc, hng ro, b, thp nc, sn bi, cc cng trnh
trang tr thit k cho nh ca, cc cng trnh c s h tng nh ng s, cu cng,
ng st, cu tu, cu cng...
- Ti khon 2112 - My mc thit b: Phn nh gi tr cc loi my mc,
thit b dng trong sn xut, kinh doanh ca doanh nghip bao gm nhng my
mc chuyn dng, my mc, thit b cng tc, dy chuyn cng ngh v nhng
my mc n l.
- Ti khon 2113 - Phng tin vn ti, truyn dn: Phn nh gi tr cc loi
phng tin vn ti, gm phng tin vn ti ng b, st, thu, sng, hng
khng, ng ng v cc thit b truyn dn.
- Ti khon 2114 - Thit b, dng c qun l: Phn nh gi tr cc loi thit
b, dng c s dng trong qun l, kinh doanh, qun l hnh chnh.
- Ti khon 2115 - Cy lu nm, sc vt lm vic v cho sn phm: Phn nh
gi tr cc loi TSC l cc loi cy lu nm, sc vt lm vic, sc vt nui ly
sn phm.
- Ti khon 2118 - TSC khc: Phn nh gi tr cc loi TSC khc cha phn
nh cc ti khon nu trn.
3.1. K ton tng TSC hu hnh
a) Trng hp nhn vn gp ca ch s hu hoc nhn vn cp bng TSC
hu hnh, ghi:
N TK 211 - TSC hu hnh (theo gi tha thun)
125
b) Trng hp TSC c mua sm:

- Trng hp mua sm TSC hu hnh, nu thu GTGT u vo c khu
tr, cn c cc chng t c lin quan n vic mua TSC, k ton xc nh nguyn
gi ca TSC, lp h s k ton, lp Bin bn giao nhn TSC, ghi:
N TK 211 - TSC hu hnh (gi mua cha c thu GTGT)
C cc TK 111, 112,...
C TK 341 - Vay v n thu ti chnh (3411).
- Trng hp mua sm TSC hu hnh c nhn km thit b ph tng thay
th, ghi:
N TK 211 - TSC hu hnh (chi tit TSC c mua, chi tit thit b ph
tng, thay th tiu chun ca TSC)
N TK 153 - Cng c, dng c (1534) (thit b, ph tng thay th)
C cc TK 111, 112,...
C TK 341 - Vay v n thu ti chnh (3411).
- Nu thu GTGT u vo khng c khu tr th nguyn gi TSC bao
gm c thu GTGT.
- Nu TSC c mua sm bng ngun vn u t XDCB ca doanh
nghip dng vo SXKD, theo quyt nh ca c quan c thm quyn phi ghi tng
ngun vn kinh doanh v gim ngun vn XDCB, khi quyt ton c duyt, ghi:
N TK 441 - Ngun vn u t XDCB
c) Trng hp mua TSC hu hnh theo phng thc tr chm, tr gp:
- Khi mua TSC hu hnh theo phng thc tr chm, tr gp v a v s
dng ngay cho SXKD, ghi:
N TK 211 - TSC hu hnh (nguyn gi - ghi theo gi mua tr tin ngay)
N TK 242 - Chi ph tr trc (Phn li tr chm l s chnh lch gia tng
s tin phi thanh ton tr gi mua tr tin ngay v thu GTGT
(nu c)
C cc TK 111, 112, 331.
- nh k, thanh ton tin cho ngi bn, ghi:
126
C cc TK 111, 112 (s phi tr nh k bao gm c gi gc v li tr

chm, tr gp phi tr nh k).
- nh k, tnh vo chi ph theo s li tr chm, tr gp phi tr ca tng k,
ghi:
d) Trng hp doanh nghip c ti tr, biu, tng TSC hu hnh a
vo s dng ngay cho SXKD, ghi:
Cc chi ph khc lin quan trc tip n TSC hu hnh c ti tr, biu,
tng tnh vo nguyn gi, ghi:
C cc TK 111, 112, 331,...
) Trng hp TSC hu hnh t sn xut:
Khi s dng sn phm do doanh nghip t sn xut chuyn thnh TSC
hu hnh, ghi:
C TK 155 - Thnh phm (nu xut kho ra s dng)
C TK 154 - Chi ph SXKD d dang (a vo s dng ngay).
e) Trng hp TSC hu hnh mua di hnh thc trao i:
- TSC hu hnh mua di hnh thc trao i vi TSC hu hnh tng t:
Khi nhn TSC hu hnh tng t do trao i v a vo s dng ngay cho
SXKD, ghi:
N TK 211 - TSC hu hnh (nguyn gi TSC hu hnh nhn v ghi theo
gi tr cn li ca TSC a i trao i)
N TK 214 - Hao mn TSC (s khu hao ca TSC a i trao i)
C TK 211 - TSC hu hnh (nguyn gi TSC a i trao i).
- TSC hu hnh mua di hnh thc trao i vi TSC hu hnh khng
tng t:
+ Khi giao TSC hu hnh cho bn trao i, ghi:
N TK 811 - Chi ph khc (gi tr cn li ca TSC a i trao i)
N TK 214 - Hao mn TSC (gi tr khu hao)
127
+ ng thi ghi tng thu nhp do trao i TSC:

N TK 131 - Phi thu ca khch hng (tng gi thanh ton)
C TK 711 - Thu nhp khc (gi tr hp l ca TSC a i trao i)
C TK 3331 - Thu GTGT phi np (TK 33311) (nu c).
+Khi nhn c TSC hu hnh do trao i, ghi:
N TK 211 - TSC hu hnh (gi tr hp l ca TSC nhn v)
N TK 133 - Thu GTGT c khu tr (1332) (Nu c)
C TK 131 - Phi thu ca khch hng (tng gi thanh ton).
+ Trng hp phi thu thm tin do gi tr ca TSC a i trao i ln
hn gi tr ca TSC nhn c do trao i, khi nhn c tin ca bn c TSC
trao i, ghi:
N cc TK 111, 112 (s tin thu thm)
+ Trng hp phi tr thm tin do gi tr hp l ca TSC a i trao
i nh hn gi tr hp l ca TSC nhn c do trao i, khi tr tin cho bn
c TSC trao i, ghi:
C cc TK 111, 112,...
g) Trng hp mua TSC hu hnh l nh ca, vt kin trc gn lin vi
quyn s dng t, a vo s dng ngay cho hot ng SXKD, ghi:
N TK 211 - TSC hu hnh (nguyn gi - chi tit nh ca, vt kin trc)
N TK 213 - TSC v hnh (nguyn gi - chi tit quyn s dng t)
C cc TK 111, 112, 331,...
h) Trng hp TSC hu hnh tng do u t XDCB hon thnh: Trng
hp cng trnh hoc hng mc cng trnh XDCB hon thnh bn giao a vo
s dng, nhng cha c duyt quyt ton vn u t, th doanh nghip cn c
vo chi ph u t XDCB thc t, tm tnh nguyn gi hch ton tng, gim
TSC ( c c s tnh v trch khu hao TSC a vo s dng). Sau khi quyt
ton vn u t XDCB c duyt, nu c chnh lch so vi gi tr TSC tm
tnh th k ton thc hin iu chnh tng, gim s chnh lch.
- Trng hp qu trnh u t XDCB c hch ton trn cng h thng s
k ton ca doanh nghip:
+ Khi cng tc XDCB hon thnh nghim thu, bn giao a ti sn vo s
dng cho sn xut, kinh doanh, k ton ghi nhn TSC, ghi:
N TK 211 - TSC hu hnh (nguyn gi)
128
C TK 241 - Xy dng c bn d dang.

+ Nu ti sn hnh thnh qua u t khng tho mn cc tiu chun ghi nhn
TSC hu hnh theo quy nh ca chun mc k ton TSC hu hnh, ghi:
N cc TK 152, 153 (nu l vt liu, cng c, dng c nhp kho)
- Trng hp qu trnh u t XDCB khng hch ton trn cng h thng s
k ton ca doanh nghip (doanh nghip ch u t c BQLDA t chc k ton
ring theo di qu trnh u t XDCB): Khi nhn bn giao cng trnh, ch u
t, ghi:
N cc TK 111, 112, 152, 153, 211, 213
C TK 136 - Phi thu ni b
- Nu TSC c u t bng ngun vn u t XDCB, khi quyt ton
c duyt c quyt nh ca c quan c thm quyn phi ghi tng vn u t ca
ch s hu, ghi:
- Trng hp sau khi quyt ton, nu c chnh lch gia gi quyt ton v
gi tm tnh, k ton iu chnh nguyn gi TSC, ghi:
+ Trng hp iu chnh gim nguyn gi, ghi:
N TK 138 - Phi thu khc (s phi thu hi khng c quyt ton)
+ Trng hp iu chnh tng nguyn gi TSC, ghi:
N cc TK 211, 213, 217, 1557
C cc TK lin quan.
i) TSC nhn c do iu ng ni b Tng cng ty (khng phi thanh
ton tin), ghi:
N TK 211 - TSC hu hnh ( nguyn gi)
C TK 214 - Hao mn TSC (gi tr hao mn)
C cc TK 336, 411 (gi tr cn li).
k) Trng hp dng kinh ph s nghip, kinh ph d n u t, mua sm
TSC, khi TSC mua sm, u t hon thnh a vo s dng cho hot ng s
nghip, d n, ghi:
C cc TK 111, 112
129
C TK 241 - XDCB d dang

C TK 461 - Ngun kinh ph s nghip (4612).
ng thi ghi tng ngun kinh ph hnh thnh TSC:
C TK 466 - Ngun kinh ph hnh thnh TSC.
Nu rt d ton mua TSC, doanh nghip ch ng theo di v ghi chp
trong phn thuyt minh Bo co ti chnh..
l) Trng hp u t, mua sm TSC bng qu phc li, khi hon thnh
a vo s dng cho hot ng vn ha, phc li, ghi:
N TK 211 - Ti sn c nh hu hnh (tng gi thanh ton)
C cc TK 111, 112, 331, 3411,...
- ng thi, ghi:
N TK 3532 - Qu phc li
C TK 3533 - Qu phc li hnh thnh TSC.
m) Chi ph pht sinh sau ghi nhn ban u lin quan n TSC hu hnh
nh sa cha, ci to, nng cp:
- Khi pht sinh chi ph sa cha, ci to, nng cp TSC hu hnh sau khi
ghi nhn ban u, ghi:
C cc TK 112, 152, 331, 334,...
- Khi cng vic sa cha, ci to, nng cp TSC hon thnh a vo s
dng:
+ Nu tho mn cc iu kin c ghi tng nguyn gi TSC hu hnh:
+ Nu khng tho mn cc iu kin ghi tng nguyn gi TSC hu hnh:
N cc TK 623, 627, 641, 642 (nu gi tr nh)
N TK 242 - Chi ph tr trc (nu gi tr ln phi phn b dn)
3.2. K ton gim TSC hu hnh
130
Ti sn c nh hu hnh ca doanh nghip gim, do nhng bn, thanh l,

mt mt, pht hin thiu khi kim k, em gp vn lin doanh, iu chuyn cho
doanh nghip khc, tho d mt hoc mt s b phn... Trong mi trng hp
gim TSC hu hnh, k ton phi lm y th tc, xc nh ng nhng
khon thit hi v thu nhp (nu c). Cn c cc chng t lin quan, k ton ghi s
theo tng trng hp c th nh sau:
3.2.1 Trng hp nhng bn TSC dng vo sn xut, kinh doanh, dng
cho hot ng s nghip, d n: TSC nhng bn thng l nhng TSC khng
cn dng hoc xt thy s dng khng c hiu qu. Khi nhng bn TSC hu
hnh phi lm y cc th tc cn thit theo quy nh ca php lut. Cn c vo
bin bn giao nhn TSC v cc chng t lin quan n nhng bn TSC:
a) Trng hp nhng bn TSC dng vo sn xut, kinh doanh, ghi:
N cc TK 111, 112, 131,...
C TK 711 - Thu nhp khc (gi bn cha c thu GTGT)
C TK 3331 - Thu gi tr gia tng phi np (33311).
Nu khng tch ngay c thu GTGT th thu nhp khc bao gm c thu
GTGT. nh k k ton ghi gim thu nhp khc i vi s thu GTGT phi np.
- Cn c Bin bn giao nhn TSC ghi gim TSC nhng bn:
N TK 214 - Hao mn TSC (2141) (gi tr hao mn)
N TK 811 - Chi ph khc (gi tr cn li)
- Cc chi ph pht sinh lin quan n nhng bn TSC c phn nh vo
bn N TK 811 "Chi ph khc".
b) Trng hp nhng bn TSC hu hnh dng vo hot ng s nghip,
d n:
- Cn c Bin bn giao nhn TSC ghi gim TSC nhng bn:
N TK 466 - Ngun kinh ph hnh thnh TSC (gi tr cn li)
-S tin thu, chi lin quan n nhng bn TSC hu hnh ghi vo cc ti
khon lin quan theo quy nh ca c quan c thm quyn.
c)Trng hp nhng bn TSC hu hnh dng vo hot ng vn ha,
phc li:
131
- Cn c Bin bn giao nhn TSC ghi gim TSC nhng bn, ghi:
N TK 353 - Qu khen thng, phc li (3533) (gi tr cn li)
- ng thi phn nh s thu v nhng bn TSC, ghi:
N cc TK 111, 112,
C TK 353 - Qu khen thng, phc li (3532)
C TK 333 - Thu v cc khon phi np Nh nc (3331) (nu c).
- Phn nh s chi v nhng bn TSC, ghi:
N TK 353 - Qu khen thng, phc li (3532)
C cc TK 111, 112,
3.2.2. Trng hp thanh l TSC: TSC thanh l l nhng TSC h hng
khng th tip tc s dng c, nhng TSC lc hu v k thut hoc khng ph
hp vi yu cu sn xut, kinh doanh. Khi c TSC thanh l, doanh nghip phi ra
quyt nh thanh l, thnh lp Hi ng thanh l TSC. Hi ng thanh l TSC
c nhim v t chc thc hin vic thanh l TSC theo ng trnh t, th tc quy
nh trong ch qun l ti chnh v lp Bin bn thanh l TSC" theo mu quy
nh. Bin bn c lp thnh 2 bn, 1 bn chuyn cho phng k ton theo di
ghi s, 1 bn giao cho b phn qun l, s dng TSC.
Cn c vo Bin bn thanh l v cc chng t c lin quan n cc khon
thu, chi thanh l TSC,... k ton ghi s nh trng hp nhng bn TSC.
3.2.3 Khi gp vn vo cng ty con, lin doanh, lin kt bng TSC hu
hnh, ghi:
N cc TK 221, 222 (theo gi tr nh gi li)
N TK 214 - Hao mn TSC (s khu hao trch)
N TK 811 - Chi ph khc (s chnh lch gia gi nh gi li nh hn gi
tr cn li ca TSC)
C TK 211 - TSC hu hnh (nguyn gi)
C TK 711 - Thu nhp khc (s chnh lch gia gi nh gi li ln
hn gi tr cn li ca TSC).
3.2.4 K ton TSC hu hnh pht hin tha, thiu: Mi trng hp pht
hin tha hoc thiu TSC u phi truy tm nguyn nhn. Cn c vo "Bin bn
kim k TSC" v kt lun ca Hi ng kim k hch ton chnh xc, kp
thi, theo tng nguyn nhn c th:
a) TSC pht hin tha:
132
- Nu TSC pht hin tha do ngoi s sch (cha ghi s), k ton phi
cn c vo h s TSC ghi tng TSC theo tng trng hp c th, ghi:
C cc TK 241, 331, 338, 411,
- Nu TSC tha ang s dng th ngoi nghip v ghi tng TSC hu
hnh, phi cn c vo nguyn gi v t l khu hao xc nh gi tr hao mn lm
cn c tnh, trch b sung khu hao TSC hoc trch b sung hao mn i vi
TSC dng cho hot ng phc li, s nghip, d n, ghi:
N cc TK Chi ph sn xut, kinh doanh (TSC dng cho SXKD)
N TK 3533 - Qu phc li hnh thnh TSC (dng cho phc li)
N TK 466 - Ngun kinh ph hnh thnh TSC (dng cho SN, DA)
C TK 214 - Hao mn TSC (2141).
- Nu TSC pht hin tha c xc nh l TSC ca doanh nghip khc
th phi bo ngay cho doanh nghip ch ti sn bit. Nu khng xc nh c
doanh nghip ch ti sn th phi bo ngay cho c quan cp trn v c quan ti
chnh cng cp (nu l DNNN) bit x l. Trong thi gian ch x l, k ton
phi cn c vo ti liu kim k, tm thi theo di v gi h.
b) TSC pht hin thiu phi c truy cu nguyn nhn, xc nh ngi chu
trch nhim v x l theo ch ti chnh hin hnh.
- Trng hp c quyt nh x l ngay: Cn c "Bin bn x l TSC
thiu" c duyt v h s TSC, k ton phi xc nh chnh xc nguyn gi,
gi tr hao mn ca TSC lm cn c ghi gim TSC v x l vt cht phn
gi tr cn li ca TSC. Tu thuc vo quyt nh x l, ghi:
+ i vi TSC thiu dng vo sn xut, kinh doanh, ghi:
N cc TK 111, 112, 334, 138 (1388) (nu ngi c li phi bi thng)
N TK 411 - Vn u t ca ch s hu(nu c php ghi gim vn )
N TK 811 - Chi ph khc (nu doanh nghip chu tn tht)
+ i vi TSC thiu dng vo hot ng s nghip, d n:
Phn nh gim TSC, ghi:
i vi phn gi tr cn li ca TSC thiu phi thu hi theo quyt nh x
133
l, ghi:
N cc TK 111, 112 (nu thu tin)
N TK 334 - Phi tr ngi lao ng (tr vo lng ca ngi lao ng)
C cc TK lin quan (tu theo quyt nh x l).
+ i vi TSC thiu dng vo hot ng vn ha, phc li:
N TK 3533 - Qu phc li hnh thnh TSC (gi tr cn li)
i vi phn gi tr cn li ca TSC thiu phi thu hi theo quyt nh x
l, ghi:
N cc TK 111, 112 (nu thu tin)
C TK 3532 - Qu phc li.
- Trng hp TSC thiu cha xc nh c nguyn nhn ch x l:
+ i vi TSC thiu dng vo hot ng sn xut, kinh doanh:
Phn nh gim TSC i vi phn gi tr cn li ca TSC thiu, ghi:
N TK 214 - Hao mn TSC (2141) (gi tr hao mn)
N TK 138 - Phi thu khc (1381) (gi tr cn li)
Khi c quyt nh x l gi tr cn li ca TSC thiu, ghi:
N cc TK 111, 112 (tin bi thng)
N TK 138 - Phi thu khc (1388) (nu ngi c li phi bi thng)
N TK 411 - Vn u t ca ch s hu (nu c php ghi gim vn)
N TK 811 - Chi ph khc (nu doanh nghip chu tn tht)
+ i vi TSC thiu dng vo hot ng s nghip, d n:
ng thi phn nh phn gi tr cn li ca TSC thiu vo TK 1381 "Ti
sn thiu ch x l", ghi:
134
Khi c quyt nh x l thu bi thng phn gi tr cn li ca TSC thiu,
ghi:
N cc TK 111, 334,...
ng thi phn nh s thu bi thng phn gi tr cn li ca TSC thiu
vo cc ti khon lin quan theo quyt nh ca c quan c thm quyn:
C cc TK lin quan (TK 333, 461,...).
+ i vi TSC thiu dng vo hot ng vn ha, phc li:
ng thi phn nh phn gi tr cn li ca TSC thiu vo TK 1381 "Ti
sn thiu ch x l", ghi:
C TK 3532 - Qu phc li.
Khi c quyt nh x l thu bi thng phn gi tr cn li ca TSC thiu,
ghi:
N cc TK 111, 334,...
3.2.5. i vi TSC hu hnh dng cho sn xut, kinh doanh, nu khng
tiu chun ghi nhn theo quy nh phi chuyn thnh cng c, dng c ghi:
N cc TK 623, 627, 641, 642 (nu gi tr cn li nh)
N TK 242 - Chi ph tr trc (nu gi tr cn li ln phi phn b dn)
C TK 211 - TSC hu hnh (nguyn gi TSC).
3.2.6 K ton giao dch bn v thu li TSC hu hnh l thu hot ng
(xem quy nh TK 811 hoc 711).
3.3. K ton x l TSC hu hnh khi kim k ti thi im xc nh gi
tr doanh nghip c phn ha doanh nghip 100% vn Nh nc
135
a) K ton kt qu kim k ti sn: Khi nhn c thng bo hoc quyt

nh c phn ha ca c quan c thm quyn, doanh nghip c phn ha c trch
nhim kim k, phn loi TSC hu hnh doanh nghip ang qun l, s dng ti
thi im xc nh gi tr doanh nghip.
- Trng hp thiu TSC hu hnh, ghi:
N TK 1381 -Ti sn thiu ch x l (gi tr cn li)
N TK 214 - Hao mn TSC (gi tr hao mn lu k)
- Trng hp pht sinh tha TSC: Doanh nghip ch ng theo di v ghi
chp trong phn thuyt minh Bo co ti chnh cc ti sn pht hin tha qua kim
k. Sau , ghi vo cc ti khon c lin quan trong Bng Cn i k ton sau khi
tm hiu nguyn nhn v c quyt nh x l ca cp c thm quyn.
b) K ton x l TSC hu hnh tha, thiu trong kim k: Doanh nghip
phi phn tch lm r nguyn nhn ca ti sn tha, thiu v xc nh trch nhim
ca t chc, c nhn x l bi thng trch nhim vt cht theo qui nh hin
hnh. Gi tr TSC hu hnh thiu sau khi tr i cc khon bi thng c ghi
nhn vo chi ph khc.
- i vi ti sn pht hin thiu qua kim k, cn c vo Bin bn x l ti
sn tha, thiu qua kim k, ghi:
N TK 111 - Tin mt (c nhn, t chc np tin bi thng)
N TK 1388 - Phi thu khc (c nhn, t chc phi np tin bi thng)
N TK 334 - Phi tr ngi lao ng (nu tr lng ca ngi lao ng
phm li)
N TK 811 - Chi ph khc (phn gi tr cn li ca TSC thiu qua kim k
phi tnh vo tn tht ca doanh nghip)
- i vi TSC hu hnh pht hin tha qua kim k, cn c vo Bin bn
x l ti sn tha, thiu qua kim k, ghi:
N TK 3381 - Ti sn tha ch gii quyt
C TK 331 - Phi tr cho ngi bn (nu ti sn tha ca ngi bn)
C TK 338 - Phi tr, phi np khc (3388)
C TK 411 - Vn u t ca ch s hu (i vi TSC hu hnh
tha khng xc nh c nguyn nhn v khng tm
c ch s hu).
c) K ton nhng bn, thanh l ti sn khng cn dng, ti sn ng, ch
thanh l: Sau khi c chp thun bng vn bn ca c quan quyt nh c phn
ha, doanh nghip t chc, nhng bn, thanh l theo qui nh hin hnh. K ton
136
phi theo di, hch ton s thu, chi ph v ghi gim ti sn, c th nh sau:
- Phn nh s thu v nhng bn, thanh l TSC khng cn dng, TSC
ch thanh l, ghi:
N TK 111,112,131
C TK 711 - Thu nhp khc
- Phn nh chi ph v nhng bn, thanh l TSC khng cn dng, TSC
ch thanh l, ghi:
N TK 811 - Chi ph khc
C cc TK 111,112, 331.
- Phn nh gim TSC nhng bn, thanh l, ghi:
N TK 811 - Chi ph khc (gi tr cn li)
d) Trng hp doanh nghip chuyn giao TSC hu hnh khng cn dng,
ch thanh l theo quy nh ca php lut, ghi:
) K ton chuyn giao ti sn l cc cng trnh phc li
- Trng hp chuyn giao nh cn b, cng nhn vin u t bng ngun
Qu phc li ca doanh nghip cho c quan nh t ca a phng qun l, k
ton, ghi:
N TK 214 - Hao mn TSC (gi tr cn li)
- i vi ti sn l cng trnh phc li c u t bng ngun vn nh
nc, nu doanh nghip c phn ha s dng cho mc ch kinh doanh th k ton
ghi nh sau:
N TK 466 - Ngun kinh ph hnh thnh TSC
e) K ton gi tr TSC hu hnh c nh gi li khi xc nh gi tr
doanh nghip
137
Cn c vo h s xc nh li gi tr doanh nghip, doanh nghip iu chnh

li gi tr TSC hu hnh theo nguyn tc sau: Chnh lch tng gi tr cn li ca
TSC c ghi nhn vo bn C TK 412 - Chnh lch nh gi li ti sn; Chnh
lch gim gi tr cn li ca TSC c ghi nhn vo bn N ca TK 412 - Chnh
lch nh gi li ti sn v phi chi tit khon chnh lch ny theo tng TSC. C
th cho tng trng hp ghi s nh sau:
- Trng hp TSC nh gi li c gi tr cao hn gi tr ghi s k ton v
nguyn gi TSC, hao mn lu k nh gi li tng so vi gi tr ghi s, k ton
ghi:
N TK 211 - Nguyn gi TSC (phn nh gi tng)
C TK 214 - Hao mn TSC (phn nh gi tng)
C TK 412 - Chnh lch nh gi li ti sn (gi tr TSC tng
thm).
- Trng hp TSC nh gi li c gi tr thp hn gi tr ghi s k ton v
nguyn gi TSC, hao mn lu k nh gi li gim so vi gi tr ghi s, k ton
ghi:
N TK 214 - Hao mn TSC (phn nh gi gim)
N TK 412 - Chnh lch nh gi li ti sn (phn gi tr TSC gim i)
C TK 211 - Nguyn gi TSC (phn nh gi gim).
Doanh nghip trch khu hao TSC theo nguyn gi mi sau khi iu
chnh gi tr do nh gi li.
g) Bn giao TSC cho cng ty c phn
- Trng hp c phn ha doanh nghip c lp
Trng hp c phn ha doanh nghip c lp, k ton thc hin cc th tc
bn giao theo ng qui nh hin hnh v bn giao ti sn, n phi tr v ngun
vn cho cng ty c phn. Ton b chng t k ton, s k ton v Bo co ti
chnh ca doanh nghip c phn ha thuc din phi lu tr c chuyn giao cho
cng ty c phn lu tr tip tc.
- Trng hp c phn ha doanh nghip hch ton ph thuc ca Cng ty
Nh nc c lp, Tp on, Tng cng ty, Cng ty m, Cng ty thnh vin hch
ton c lp ca Tng Cng ty.
Khi bn giao ti sn, n phi tr v ngun vn cho cng ty c phn, cn c
vo bin bn bn giao ti sn, cc ph lc chi tit v ti sn bn giao cho cng ty
c phn v cc chng t, s k ton c lin quan, k ton phn nh gi tr TSC
hu hnh bn giao cho cng ty c phn, ghi:
138
N TK 214 - Hao mn TSC (phn hao mn)
iu 36. Ti khon 212 - Ti sn c nh thu ti chnh
1. Nguyn tc k ton
tng, gim ca ton b TSC thu ti chnh ca doanh nghip. Ti khon ny
dng cho doanh nghip l bn i thu hch ton nguyn gi ca TSC thu ti
chnh (l nhng TSC cha thuc quyn s hu ca doanh nghip nhng doanh
nghip c ngha v v trch nhim php l qun l v s dng nh ti sn ca
doanh nghip).
b) Thu ti chnh: L thu ti sn m bn cho thu c s chuyn giao phn
ln ri ro v li ch gn lin vi quyn s hu ti sn cho bn thu. Quyn s hu
ti sn c th chuyn giao vo cui thi hn thu.
c) iu kin phn loi thu ti sn l thu ti chnh: Mt hp ng thu ti
chnh phi tho mn 1 trong nm (5) iu kin sau:
- Bn cho thu chuyn giao quyn s hu ti sn cho bn thu khi ht thi
hn thu;
- Ti thi im khi u thu ti sn, bn thu c quyn la chn mua li ti
sn thu vi mc gi c tnh thp hn gi tr hp l vo cui thi hn thu;
- Thi hn thu ti sn ti thiu phi chim phn ln thi gian s dng kinh
t ca ti sn cho d khng c s chuyn giao quyn s hu;
- Ti thi im khi u thu ti sn, gi tr hin ti ca khon thanh ton
tin thu ti thiu chim phn ln (tng ng) gi tr hp l ca ti sn thu;
- Ti sn thu thuc loi chuyn dng m ch c bn thu c kh nng s
dng khng cn c s thay i, sa cha ln no.
d) Hp ng thu ti sn c coi l hp ng thu ti chnh nu tho mn
t nht mt trong ba (3) iu kin sau:
- Nu bn thu hu hp ng v n b tn tht pht sinh lin quan n vic
hu hp ng cho bn cho thu;
- Thu nhp hoc tn tht do s thay i gi tr hp l ca gi tr cn li ca
ti sn thu gn vi bn thu;
- Bn thu c kh nng tip tc thu li ti sn sau khi ht hn hp ng
thu vi tin thu thp hn gi thu th trng. Ring trng hp thu ti sn l
quyn s dng t th thng c phn loi l thu hot ng.
139
) Nguyn gi ca TSC thu ti chnh c ghi nhn bng gi tr

hp l ca ti sn thu hoc l gi tr hin ti ca khon thanh ton
tin thu ti thiu (trng hp gi tr hp l cao hn gi tr hin ti
ca khon thanh ton tin thu ti thiu) cng vi cc chi ph trc
tip pht sinh ban u lin quan n hot ng thu ti chnh. Nu
thu GTGT u vo c khu tr, gi tr hin ti ca khon thanh
ton tin thu ti thiu khng bao gm s thu GTGT phi tr cho
bn cho thu.
Khi tnh gi tr hin ti ca khon thanh ton tin thu ti thiu cho vic
thu ti sn, doanh nghip c th s dng t l li sut ngm nh, t l li sut
c ghi trong hp ng thu hoc t l li sut bin i vay ca bn thu.
e) S thu GTGT u vo ca ti sn thu ti chnh khng c khu tr
bn i thu phi tr cho bn cho thu c hch ton nh sau:
- Nu thu GTGT u vo khng c khu tr c thanh ton mt ln
ngay ti thi im ghi nhn ti sn thu th nguyn gi ti sn thu bao gm c
thu GTGT;
- Nu thu GTGT u vo khng c khu tr c thanh ton tng k th
c ghi vo chi ph SXKD trong k ph hp vi khon mc chi ph khu hao ca
ti sn thu ti chnh.
g) Khng phn nh vo ti khon ny gi tr ca TSC thu hot ng.
h) Bn thu c trch nhim tnh, trch khu hao ti sn c nh vo chi ph sn
xut, kinh doanh theo nh k trn c s p dng chnh sch khu hao nht qun vi
chnh sch khu hao ca ti sn cng loi thuc s hu ca mnh. Nu khng chc
chn l bn thu s c quyn s hu ti sn thu khi ht hn hp ng thu th ti sn
thu s c khu hao theo thi hn thu nu thi hn thu ngn hn thi gian s
dng hu ch ca ti sn thu.
i) Ti khon 212 c m chi tit theo di tng loi, tng TSC i thu.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 212 - TSC thu ti
chnh
Bn N: Nguyn gi ca TSC thu ti chnh tng.
Bn C: Nguyn gi ca TSC thu ti chnh gim do chuyn tr li cho
bn cho thu khi ht hn hp ng hoc mua li thnh TSC ca doanh nghip.
140
S d bn N: Nguyn gi ca TSC thu ti chnh hin c.

Ti khon 212 - TSC thu ti chnh c 2 ti khon cp 2
- TK 2121 - TSC hu hnh thu ti chnh: Dng phn nh gi tr hin c
v tnh hnh bin ng tng, gim ca ton b TSC hu hnh thu ti chnh ca
doanh nghip;
- TK 2122 - TSC v hnh thu ti chnh: Dng phn nh gi tr hin c
v tnh hnh bin ng tng, gim ca ton b TSC v hnh thu ti chnh ca
doanh nghip.
3.1. Khi pht sinh chi ph trc tip ban u lin quan n ti sn thu ti
chnh trc khi nhn ti sn thu nh: Chi ph m phn, k kt hp ng..., ghi:
C cc TK 111, 112,...
3.2. Khi chi tin ng trc khon tin thu ti chnh hoc k qu m bo
vic thu ti sn, ghi:
N TK 341 - Vay v n thu ti chnh (3412) (s tin thu tr trc)
C cc TK 111, 112,...
3.3. Khi nhn TSC thu ti chnh, k ton cn c vo hp ng thu ti
sn v cc chng t c lin quan phn nh gi tr TSC thu ti chnh theo gi
cha c thu GTGT u vo, ghi:
N TK 212 - TSC thu ti chnh (gi cha c thu GTGT)
C TK 341 - Vay v n thu ti chnh(3412)(gi tr hin ti ca khon
thanh ton tin thu ti thiu hoc gi tr hp l ca ti
sn thu khng bao gm cc khon thu c hon li).
Chi ph trc tip ban u lin quan n hot ng thu ti chnh c ghi
nhn vo nguyn gi TSC thu ti chnh, ghi:
N TK 212 - TSC thu ti chnh
C TK 242 - Chi ph tr trc, hoc
C cc TK 111, 112,... (s chi ph trc tip lin quan n hot ng
thu pht sinh khi nhn ti sn thu ti chnh).
3.4. nh k, nhn c ho n thanh ton tin thu ti chnh:
141
Khi tr n gc, tr tin li thu cho bn cho thu, ghi:

N TK 635 - Chi ph ti chnh (tin li thu tr k ny)
N TK 341 - Vay v n thu ti chnh (3412) (n gc tr k ny)
C cc TK 111, 112,...
3.5. Khi nhn c ha n ca bn cho thu yu cu thanh ton khon thu
GTGT u vo:
a) Nu thu GTGT c khu tr, ghi:
C TK 112 - Tin gi ngn hng (nu tr tin ngay)
C TK 338 - Phi tr khc (thu GTGT u vo phi tr bn cho
thu).
b) Nu thu GTGT u vo khng c khu tr, ghi:
N TK 212 - TSC thu ti chnh (nu thu GTGT u vo khng c
khu tr v vic thanh ton thu GTGT c thc hin mt ln
ngay ti thi im ghi nhn TSC thu ti chnh)
N cc TK 627, 641, 642 (nu thu GTGT u vo khng c khu tr
thanh ton theo nh k nhn ha n)
C TK 112 - Tin gi ngn hng (nu tr tin ngay)
C TK 338 - Phi tr khc (thu GTGT u vo phi tr bn cho
thu).
3.6. Khi tr ph cam kt s dng vn phi tr cho bn cho thu ti sn, ghi:
N TK 635 - Chi ph ti chnh.
C cc TK 111, 112,...
3.7. Khi tr li TSC thu ti chnh theo quy nh ca hp ng thu cho
bn cho thu, k ton ghi gim gi tr TSC thu ti chnh, ghi:
N TK 214 - Hao mn TSC (2142)
C TK 212 - TSC thu ti chnh.
3.8. Trng hp trong hp ng thu ti sn quy nh bn i thu ch thu
ht mt phn gi tr ti sn, sau mua li th khi nhn chuyn giao quyn s hu
ti sn, k ton ghi gim TSC thu ti chnh v ghi tng TSC hu hnh thuc s
hu ca doanh nghip. Khi chuyn t ti sn thu ti chnh sang ti sn thuc s
hu ca doanh nghip, ghi:
C TK 212 - TSC thu ti chnh (GT cn li TSC thu ti chnh)
C cc TK 111, 112,... (s tin phi tr thm).
ng thi chuyn gi tr hao mn, ghi:
142
N TK 2142 - Hao mn TSC thu ti chnh

C TK 2141 - Hao mn TSC hu hnh.
3.9. K ton giao dch bn v thu li ti sn l thu ti chnh:
a) Trng hp giao dch bn v thu li vi gi bn ti sn cao hn gi tr
cn li ca TSC:
- K ton giao dch bn (xem ti khon 711)
- Cc bt ton ghi nhn ti sn thu v n phi tr v thu ti chnh, tr tin
thu tng k thc hin theo quy nh t im 3.1 n 3.6 iu ny.
- nh k, k ton tnh, trch khu hao TSC thu ti chnh vo chi ph sn
xut, kinh doanh, ghi:
N cc TK 623, 627, 641, 642,...
C TK 2142 - Hao mn TSC thu ti chnh.
- nh k, kt chuyn chnh lch gia gi bn ln hn gi tr cn li ca
TSC bn v thu li ghi gim chi ph sn xut, kinh doanh trong k ph hp vi
thi gian thu ti sn, ghi:
N TK 3387 - Doanh thu cha thc hin
C cc TK 623, 627, 641, 642,...
b) Trng hp giao dch bn v thu li vi gi thp hn gi tr cn li ca
TSC:
- K ton giao dch bn (xem ti khon 711)
- Cc bt ton ghi nhn ti sn thu v n phi tr v thu ti chnh, tr tin
thu tng k thc hin theo quy nh t im 3.1 n 3.6 iu ny.
- nh k, kt chuyn s chnh lch nh hn (l) gia gi bn v gi tr cn
li ca TSC bn v thu li ghi tng chi ph sn xut, kinh doanh trong k, ghi:
N cc TK 623, 627, 641, 642,...
iu 37. Ti khon 213 - Ti sn c nh v hnh
1. Nguyn tc k ton
tng, gim TSC v hnh ca doanh nghip. TSC v hnh l ti sn khng c
143
hnh thi vt cht, nhng xc nh c gi tr v do doanh nghip nm gi, s

dng trong SXKD, cung cp dch v hoc cho cc i tng khc thu, ph hp
vi tiu chun ghi nhn TSC v hnh.
b) Nguyn gi ca TSC v hnh l ton b cc chi ph m doanh nghip
phi b ra c c TSC v hnh tnh n thi im a ti sn vo s dng
theo d kin.
- Nguyn gi TSC v hnh mua ring bit, bao gm gi mua (tr (-) cc
khon c chit khu thng mi hoc gim gi), cc khon thu (khng bao
gm cc khon thu c hon li) v cc chi ph lin quan trc tip n vic a
ti sn vo s dng theo d tnh;
- Trng hp TSC v hnh mua sm c thanh ton theo phng thc tr
chm, tr gp, nguyn gi ca TSC v hnh c phn nh theo gi mua tr tin
ngay ti thi im mua. Khon chnh lch gia gi mua tr chm v gi mua tr
tin ngay c hch ton vo chi ph SXKD theo k hn thanh ton, tr khi s
chnh lch c tnh vo nguyn gi TSC v hnh (vn ha) theo quy nh
ca chun mc k ton Chi ph i vay;
- TSC v hnh mua di hnh thc trao i vi mt TSC v hnh khng
tng t c xc nh theo gi tr hp l ca ti sn nhn v hoc bng gi tr
hp l ca ti sn em i trao i sau khi iu chnh cc khon tin hoc tng
ng tin tr thm hoc thu v. Nu vic trao i, thanh ton bng chng t lin
quan n quyn s hu vn ca doanh nghip, th nguyn gi l gi tr hp l ca
cc chng t c pht hnh lin quan n quyn s hu vn ca doanh nghip;
- Nguyn gi TSC v hnh l quyn s dng t l s tin tr c
c quyn s dng t hp php (gm chi ph tr cho t chc, c nhn chuyn
nhng hoc chi ph n b, gii phng mt bng, san lp mt bng, l ph trc
b...) hoc theo tha thun ca cc bn khi gp vn. Vic xc nh TSC v hnh
l quyn s dng t phi tun th cc quy nh ca php lut c lin quan.
- Nguyn gi TSC v hnh c Nh nc cp hoc c tng, biu c
xc nh theo gi tr hp l ban u cng (+) cc chi ph lin quan trc tip n
vic a ti sn vo s dng theo d tnh.
- Nguyn gi TSC v hnh c iu chuyn n l nguyn gi ghi trn s
sch k ton ca n v c ti sn iu chuyn.
c) Ton b chi ph thc t pht sinh lin quan n giai on trin khai khng
iu kin ghi nhn l TSC v hnh c tp hp vo chi ph SXKD trong k.
Trng hp xt thy kt qu trin khai tho mn c nh ngha v tiu chun ghi
144
nhn TSC v hnh quy nh ti Chun mc k ton TSC v hnh th cc chi

ph giai on trin khai c tp hp vo TK 241 "Xy dng c bn d dang"
(2412). Khi kt thc giai on trin khai cc chi ph hnh thnh nguyn gi TSC
v hnh trong giai on trin khai phi c kt chuyn vo bn N ti khon 213
TSC v hnh".
d) Trong qu trnh s dng phi tin hnh trch khu hao TSC v hnh vo
chi ph SXKD theo quy nh ca Chun mc k ton TSC v hnh. Ring i vi
TSC l quyn s dng t th ch tnh khu hao i vi nhng TSC v hnh l
quyn s dng c thi hn.
) Chi ph lin quan n TSC v hnh pht sinh sau khi ghi nhn ban u
phi c ghi nhn l chi ph sn xut, kinh doanh trong k, tr khi tho mn ng
thi 2 iu kin sau th c ghi tng nguyn gi TSC v hnh:
- Chi ph pht sinh c kh nng lm cho TSC v hnh to ra li ch kinh t
trong tng lai nhiu hn mc hot ng c nh gi ban u;
- Chi ph c xc nh mt cch chc chn v gn lin vi TSC v hnh
c th.
e) Chi ph pht sinh em li li ch kinh t trong tng lai cho doanh nghip
gm: chi ph thnh lp doanh nghip, chi ph o to nhn vin, chi ph qung co
pht sinh trong giai on trc hot ng ca doanh nghip mi thnh lp, chi ph
cho giai on nghin cu, chi ph chuyn dch a im c ghi nhn l chi ph
SXKD trong k hoc c phn b dn vo chi ph SXKD trong thi gian ti a
khng qu 3 nm.
g) Chi ph lin quan n ti sn v hnh c doanh nghip ghi nhn l
chi ph xc nh kt qu hot ng kinh doanh trong k trc th khng
c ti ghi nhn vo nguyn gi TSC v hnh.
h) Cc nhn hiu, tn thng mi, quyn pht hnh, danh sch khch hng
v cc khon mc tng t c hnh thnh trong ni b doanh nghip khng
c ghi nhn l TSC v hnh.
i) TSC v hnh c theo di chi tit theo tng i tng ghi TSC trong
S ti sn c nh.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 213 - TSC v hnh
Bn N: Nguyn gi TSC v hnh tng.
Bn C: Nguyn gi TSC v hnh gim.
145
S d bn N: Nguyn gi TSC v hnh hin c doanh nghip.

Ti khon 213 - TSC v hnh, c 7 ti khon cp 2:
- Ti khon 2131 - Quyn s dng t: Ch phn nh vo ti khon ny
quyn s dng t c coi l ti sn c nh v hnh theo quy nh ca php lut.
Gi tr TSC v hnh l quyn s dng t gm ton b cc chi ph thc t
chi ra lin quan trc tip ti quyn s dng t, nh: Tin chi ra c quyn s
dng t, chi ph cho n b, gii phng mt bng, san lp mt bng (trng hp
quyn s dng t ring bit i vi giai on u t nh ca, vt kin trc trn
t), l ph trc b (nu c)... Ti khon ny khng bao gm cc chi ph chi ra
xy dng cc cng trnh trn t.
- Ti khon 2132 - Quyn pht hnh: Phn nh gi tr TSC v hnh l ton
b cc chi ph thc t doanh nghip chi ra c quyn pht hnh.
- Ti khon 2133 - Bn quyn, bng sng ch: Phn nh gi tr TSC v
hnh l cc chi ph thc t chi ra c bn quyn tc gi, bng sng ch.
- Ti khon 2134 - Nhn hiu, tn thng mi: Phn nh gi tr TSC v
hnh l cc chi ph thc t lin quan trc tip ti vic mua nhn hiu hng ho.
- Ti khon 2135 - Chng trnh phn mm: Phn nh gi tr TSC v hnh
l ton b cc chi ph thc t doanh nghip chi ra c chng trnh phn
mm.
- Ti khon 2136 - Giy php v giy php nhng quyn: Phn nh gi tr
TSC v hnh l cc khon chi ra doanh nghip c c giy php hoc giy
php nhng quyn thc hin cng vic , nh: Giy php khai thc, giy php
sn xut loi sn phm mi,...
- Ti khon 2138 - TSC v hnh khc: Phn nh gi tr cc loi TSC v
hnh khc cha quy nh phn nh cc ti khon trn.
3.1. Mua TSC v hnh:
- Trng hp mua TSC v hnh dng vo SXKD hng ha, dch v thuc
i tng chu thu GTGT tnh theo phng php khu tr, ghi:
N TK 213 - TSC v hnh (gi mua cha c thu GTGT)
146
C TK 112 - Tin gi Ngn hng

C TK 141 - Tm ng
- Trng hp mua TSC v hnh dng vo SXKD hng ha, dch v khng
thuc i tng chu thu GTGT, ghi:
N TK 213 - TSC v hnh (tng gi thanh ton)
C TK 112, 331,...(tng gi thanh ton).
3.2. Trng hp mua TSC v hnh theo phng thc tr chm, tr gp:
- Khi mua TSC v hnh dng vo SXKD hng ho, dch v thuc i
tng chu thu GTGT tnh theo phng php khu tr, ghi:
N TK 213 - TSC v hnh (gi mua tr tin ngay cha c thu GTGT)
N TK 242 - Chi ph tr trc (phn li tr chm, tr gp tnh bng s
chnh lch gia Tng s tin phi thanh ton tr (-) Gi
mua tr tin ngay v thu GTGT u vo (nu c))
C cc TK 111, 112
- Khi mua TSC v hnh dng vo SXKD hng ho, dch v khng thuc
i tng chu thu GTGT hoc thuc i tng chu thu GTGT tnh theo
phng php trc tip, ghi:
N TK 213 - TSC v hnh (theo gi mua tr tin ngay c thu GTGT)
N TK 242 - Chi ph tr trc (li tr chm, tr gp tnh bng s chnh lch
gia tng s tin phi thanh ton tr (-) Gi mua tr tin ngay)
- Hng k tnh s li phi tr v mua TSC v hnh theo phng thc tr
chm, tr gp, ghi:
- Khi thanh ton tin cho ngi bn, ghi:
C cc TK 111, 112,...
3.3. TSC v hnh mua di hnh thc trao i.
a) Trng hp trao i hai TSC v hnh tng t: Khi nhn TSC v
hnh tng t do trao i vi mt TSC v hnh tng t v a vo s dng
ngay cho SXKD, ghi:
147
N TK 213 - TSC v hnh (nguyn gi TSC v hnh nhn v ghi theo

gi tr cn li ca TSC a i trao i)
N TK 214 - Hao mn TSC (2143) (s khu hao TSC a i trao i)
C TK 213 - TSC v hnh (nguyn gi ca TSC a i trao i).
b) Trng hp trao i hai TSC v hnh khng tng t:
- Ghi gim TSC v hnh a i trao i, ghi:
N TK 214 - Hao mn TSC (gi tr khu hao)
C TK 213 - TSC v hnh (nguyn gi).
- ng thi phn nh s thu nhp do trao i TSC, ghi:
N TK 131- Phi thu ca khch hng (tng gi thanh ton)
C TK 711 - Thu nhp khc (gi tr hp l TSC a i trao i)
- Ghi tng TSC v hnh nhn trao i v, ghi:
N TK 213 - TSC v hnh (gi tr hp l ca TSC nhn v)
C TK 131 - Phi thu ca khch hng (tng gi thanh ton).
3.4. Gi tr TSC v hnh c hnh thnh t ni b doanh nghip trong
giai on trin khai:
a) Khi pht sinh chi ph trong giai on trin khai xt thy kt qu trin khai
khng tho mn nh ngha v tiu chun ghi nhn TSC v hnh th tp hp vo
chi ph sn xut, kinh doanh trong k hoc tp hp vo chi ph tr trc, ghi:
N TK 242 - Chi ph tr trc (trng hp gi tr ln) hoc
N TK 642 - Chi ph qun l doanh nghip
C cc TK 111, 112, 152, 153, 331,...
b) Khi xt thy kt qu trin khai tho mn nh ngha v tiu chun ghi
nhn TSC v hnh th:
- Tp hp chi ph thc t pht sinh giai on trin khai hnh thnh
nguyn gi TSC v hnh, ghi:
N TK 241 - Xy dng c bn d dang
N TK 133 - Thu GTGT c khu tr (1332 - nu c)
C cc TK 111, 112, 152, 153, 331,...
- Khi kt thc giai on trin khai, k ton phi xc nh tng chi ph thc t
pht sinh hnh thnh nguyn gi TSC v hnh, ghi:
148
N TK 213 - TSC v hnh

3.5. Khi mua TSC v hnh l quyn s dng t cng vi mua nh ca, vt
kin trc trn t th phi xc nh ring bit gi tr TSC v hnh l quyn s
dng t, TSC hu hnh l nh ca, vt kin trc, ghi:
N TK 211 - TSC hu hnh (nguyn gi nh ca, vt kin trc)
N TK 213 - TSC v hnh (nguyn gi quyn s dng t)
N TK 133 - Thu GTGT c khu tr (1332 - nu c)
C cc TK 111, 112, 331,...
3.6. Khi TSC v hnh hnh thnh t vic trao i thanh ton bng chng t
lin quan n quyn s hu vn ca cc cng ty c phn, nguyn gi TSC v
hnh l gi tr hp l ca cc chng t c pht hnh lin quan n quyn s hu
vn, ghi:
3.7. Khi doanh nghip c ti tr, biu, tng TSC v hnh a vo s
dng ngay cho hot ng SXKD:
- Khi nhn TSC v hnh c ti tr, biu, tng, ghi:
- Chi ph pht sinh lin quan n TSC v hnh nhn ti tr, biu, tng, ghi:
C TK 111, 112,...
3.8. Khi doanh nghip nhn vn gp bng quyn s dng t, cn c vo h
s giao quyn s dng t, ghi:
3.9. Khi c quyt nh chuyn mc ch s dng ca BS u t l quyn
s dng t sang TSC v hnh, ghi:
N TK 213 - TSC v hnh (2131)
C TK 217 - BS u t.
ng thi kt chuyn s hao mn lu k ca BS u t sang s hao mn
lu k ca TSC v hnh, ghi:
N TK 2147 - Hao mn BS u t
C TK 2143 - Hao mn TSC v hnh.
149
3.10. Khi u t vo cng ty con, cng ty lin doanh, lin kt di hnh thc
gp vn bng TSC v hnh, cn c vo gi nh gi li ca TSC v hnh:
a) Trng hp gi nh gi li xc nh l vn gp nh hn gi tr cn li
ca TSC v hnh em i gp vn, ghi:
N TK 214 - Hao mn TSC (2143) (s khu hao trch)
tr cn li ca TSC v hnh)
C TK 213 - TSC v hnh (nguyn gi).
b) Trng hp gi nh gi li xc nh l vn gp ln hn gi tr cn li
ca TSC v hnh em i gp vn, ghi:
N TK 214 - Hao mn TSC (2143) (s khu hao trch)
C TK 213 - TSC v hnh (nguyn gi)
hn gi tr cn li ca TSC v hnh).
3.11. Hch ton vic nhng bn, thanh l TSC v hnh c quy nh
nh hch ton nhng bn, thanh l TSC hu hnh (xem hng dn TK 211).
iu 38. Ti khon 214 - Hao mn ti sn c nh
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh tnh hnh tng, gim gi tr hao mn v
gi tr hao mn lu k ca cc loi TSC v bt ng sn u t (BST) trong
qu trnh s dng do trch khu hao TSC, BST v nhng khon tng, gim
hao mn khc ca TSC, BST.
b) V nguyn tc, mi TSC, BST dng cho thu ca doanh nghip
c lin quan n sn xut, kinh doanh (gm c ti sn cha dng, khng cn dng,
ch thanh l) u phi trch khu hao theo quy nh hin hnh. Khu hao TSC
dng trong sn xut, kinh doanh v khu hao BST hch ton vo chi ph sn
xut, kinh doanh trong k; khu hao TSC cha dng, khng cn dng, ch thanh
l hch ton vo chi ph khc. Cc trng hp c bit khng phi trch khu hao
(nh TSC d tr, TSC dng chung cho x hi...), doanh nghip phi thc hin
theo quy nh ca php lut hin hnh. i vi TSC dng cho hot ng s
nghip, d n hoc dng vo mc ch phc li th khng phi trch khu hao tnh
vo chi ph sn xut, kinh doanh m ch tnh hao mn TSC v hch ton gim
ngun hnh thnh TSC .
150
c) Cn c vo quy nh ca php lut v yu cu qun l ca doanh nghip

la chn 1 trong cc phng php tnh, trch khu hao theo quy nh ca php
lut ph hp cho tng TSC, BST nhm kch thch s pht trin sn xut, kinh
doanh, m bo vic thu hi vn nhanh, y v ph hp vi kh nng trang tri
chi ph ca doanh nghip.
Phng php khu hao c p dng cho tng TSC, BST phi c
thc hin nht qun v c th c thay i khi c s thay i ng k cch thc
thu hi li ch kinh t ca TSC v BST.
d) Thi gian khu hao v phng php khu hao TSC phi c xem xt
li t nht l vo cui mi nm ti chnh. Nu thi gian s dng hu ch c tnh
ca ti sn khc bit ln so vi cc c tnh trc th thi gian khu hao phi
c thay i tng ng. Phng php khu hao TSC c thay i khi c s
thay i ng k cch thc c tnh thu hi li ch kinh t ca TSC. Trng hp
ny, phi iu chnh chi ph khu hao cho nm hin hnh v cc nm tip theo, v
c thuyt minh trong Bo co ti chnh.
) i vi cc TSC khu hao ht ( thu hi vn), nhng vn cn s
dng vo hot ng sn xut, kinh doanh th khng c tip tc trch khu hao.
Cc TSC cha tnh khu hao (cha thu hi vn) m h hng, cn thanh
l, th phi xc nh nguyn nhn, trch nhim ca tp th, c nhn x l bi
thng v phn gi tr cn li ca TSC cha thu hi, khng c bi thng
phi c b p bng s thu do thanh l ca chnh TSC , s tin bi thng
do lnh o doanh nghip quyt nh. Nu s thu thanh l v s thu bi thng
khng b p phn gi tr cn li ca TSC cha thu hi, hoc gi tr TSC b
mt th chnh lch cn li c coi l l v thanh l TSC v k ton vo chi ph
khc. Ring doanh nghip Nh nc c x l theo chnh sch ti chnh hin
hnh ca Nh nc.
e) i vi TSC v hnh, phi tu thi gian pht huy hiu qu trch khu
hao tnh t khi TSC c a vo s dng (theo hp ng, cam kt hoc theo
quyt nh ca cp c thm quyn). Ring i vi TSC v hnh l quyn s dng
t th ch trch khu hao i vi quyn s dng t xc nh c thi hn s
dng. Nu khng xc nh c thi gian s dng th khng trch khu hao.
g) i vi TSC thu ti chnh, trong qu trnh s dng bn i thu phi
trch khu hao trong thi gian thu theo hp ng tnh vo chi ph sn xut, kinh
doanh, m bo thu hi vn.
h) i vi BST cho thu hot ng phi trch khu hao v ghi nhn vo
chi ph sn xut, kinh doanh trong k. Doanh nghip c th da vo cc BS ch
151
s hu s dng (TSC) cng loi c tnh thi gian trch khu hao v xc nh
phng php khu hao BST. Trng hp BST nm gi ch tng gi, doanh
nghip khng trch khu hao m xc nh tn tht do gim gi tr.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 214 - Hao mn TSC
Bn N: Gi tr hao mn TSC, BS u t gim do TSC, BST thanh
l, nhng bn, iu ng cho doanh nghip khc, gp vn u t vo n v
khc.
Bn C: Gi tr hao mn TSC, BST tng do trch khu hao TSC,
BS u t.
S d bn C: Gi tr hao mn lu k ca TSC, BS u t hin c
doanh nghip.
Ti khon 214 - Hao mn TSC, c 4 ti khon cp 2:
- Ti khon 2141 - Hao mn TSC hu hnh: Phn nh gi tr hao mn ca
TSC hu hnh trong qu trnh s dng do trch khu hao TSC v nhng khon
tng, gim hao mn khc ca TSC hu hnh.
- Ti khon 2142 - Hao mn TSC thu ti chnh: Phn nh gi tr hao mn
ca TSC thu ti chnh trong qu trnh s dng do trch khu hao TSC thu ti
chnh v nhng khon tng, gim hao mn khc ca TSC thu ti chnh.
- Ti khon 2143 - Hao mn TSC v hnh: Phn nh gi tr hao mn ca
TSC v hnh trong qu trnh s dng do trch khu hao TSC v hnh v nhng
khon lm tng, gim hao mn khc ca TSC v hnh.
- Ti khon 2147 - Hao mn BST: Ti khon ny phn nh gi tr hao
mn BST dng cho thu hot ng ca doanh nghip.
a) nh k tnh, trch khu hao TSC vo chi ph sn xut, kinh doanh, chi
ph khc, ghi:
N cc TK 623, 627, 641, 642, 811
C TK 214 - Hao mn TSC (TK cp 2 ph hp).
b) TSC s dng, nhn c do iu chuyn trong ni b doanh nghip
gia cc n v khng c t cch php nhn hch ton ph thuc, ghi:
N TK 211 - TSC hu hnh (nguyn gi)
152
C cc TK 336, 411 (gi tr cn li)

C TK 214 - Hao mn TSC (2141) (gi tr hao mn).
c) nh k tnh, trch khu hao BST ang cho thu hot ng, ghi:
N TK 632 - Gi vn hng bn (chi tit chi ph kinh doanh BS u t)
C TK 214 - Hao mn TSC (2147).
d) Trng hp gim TSC, BS u t th ng thi vi vic ghi gim
nguyn gi TSC phi ghi gim gi tr hao mn ca TSC, BST (xem
hng dn hch ton cc TK 211, 213, 217).
) i vi TSC dng cho hot ng s nghip, d n, khi tnh hao mn
vo thi im cui nm ti chnh, ghi:
N TK 466 - Ngun kinh ph hnh thnh TSC
C TK 214 - Hao mn TSC.
e) i vi TSC dng cho hot ng vn ho, phc li, khi tnh hao mn
vo thi im cui nm ti chnh, ghi:
N TK 3533 - Qu phc li hnh thnh TSC
C TK 214 - Hao mn TSC.
g) Trng hp vo cui nm ti chnh doanh nghip xem xt li thi gian
trch khu hao v phng php khu hao TSC, nu c s thay i mc khu hao
cn phi iu chnh s khu hao ghi trn s k ton nh sau:
- Nu do thay i phng php khu hao v thi gian trch khu hao TSC,
m mc khu hao TSC tng ln so vi s trch trong nm, s chnh lch khu
hao tng, ghi:
N cc TK 623, 627, 641, 642 (s chnh lch khu hao tng)
C TK 214 - Hao mn TSC (TK cp 2 ph hp).
- Nu do thay i phng php khu hao v thi gian trch khu hao TSC,
m mc khu hao TSC gim so vi s trch trong nm, s chnh lch khu
hao gim, ghi:
N TK 214 - Hao mn TSC (TK cp 2 ph hp)
C cc TK 623, 627, 641, 642 (s chnh lch khu hao gim).
h) K ton gi tr TSC hu hnh c nh gi li khi xc nh gi tr
doanh nghip: Cn c vo h s xc nh li gi tr doanh nghip, doanh nghip
iu chnh li gi tr TSC hu hnh theo nguyn tc sau: Chnh lch tng gi tr
cn li ca TSC c ghi nhn vo bn C TK 412 - Chnh lch nh gi li ti
sn; Chnh lch gim gi tr cn li ca TSC c ghi nhn vo bn N ca TK
153
412 - Chnh lch nh gi li ti sn v phi chi tit khon chnh lch ny theo
tng TSC. C th cho tng trng hp ghi s nh sau:
- Trng hp TSC nh gi li c gi tr cao hn gi tr ghi s k ton v
nguyn gi TSC, hao mn lu k nh gi tng so vi gi tr ghi s, k ton ghi:
N TK 211 - Nguyn gi TSC (phn nh gi tng)
C TK 412 - Chnh lch nh gi li ti sn (gi tr ti sn tng thm)
C TK 214 - Hao mn TSC (phn nh gi tng).
- Trng hp TSC nh gi li c gi tr thp hn gi tr ghi s k ton v
nguyn gi TSC, hao mn lu k nh gi li gim so vi gi tr ghi s, k ton
ghi:
N TK 214 - Hao mn TSC (phn nh gi gim)
N TK 412 - Chnh lch nh gi li ti sn (phn gi tr ti sn gim)
C TK 211 - Nguyn gi TSC (phn nh gi gim).
Doanh nghip trch khu hao TSC theo nguyn gi mi sau khi iu
chnh gi tr do nh gi li. Thi im trch khu hao ca TSC c nh gi li
khi xc nh gi tr doanh nghip ca cng ty c phn l thi im doanh nghip
c phn ha c cp giy chng nhn ng k kinh doanh thnh cng ty c phn.
i) Trng hp c phn ha n v hch ton ph thuc ca Cng ty Nh
nc c lp, Tp on, Tng cng ty, cng ty m, cng ty thnh vin hch ton
c lp ca Tng cng ty:
Khi bn giao TSC cho cng ty c phn, cn c vo bin bn bn giao ti
sn, cc ph lc chi tit v ti sn bn giao cho cng ty c phn v cc chng t,
s k ton c lin quan, k ton phn nh gim gi tr ti sn bn giao cho cng ty
c phn, ghi:
N TK 411 - Vn u t ca ch s hu (gi tr cn li)
N TK 214 - Hao mn TSC (phn hao mn)
C cc TK 211,213 (nguyn gi).
iu 39. Ti khon 217 - Bt ng sn u t
1. Nguyn tc k ton
1.1. Ti khon ny dng phn nh s hin c v tnh hnh bin ng tng,
gim bt ng sn u t (BST) ca doanh nghip theo nguyn gi, c theo
di chi tit theo tng i tng tng t nh TSC. BST gm: Quyn s dng
t, nh, hoc mt phn ca nh hoc c nh v t, c s h tng do ngi ch s
hu hoc ngi i thu ti sn theo hp ng thu ti chnh nm gi nhm mc
ch thu li t vic cho thu hoc ch tng gi m khng phi :
154
- S dng trong sn xut, cung cp hng ha, dch v hoc s dng cho cc
mc ch qun l; hoc
- Bn trong k sn xut, kinh doanh thng thng.
1.2. Ti khon ny dng phn nh gi tr BST tiu chun ghi nhn
l BST. Khng phn nh vo ti khon ny gi tr bt ng sn mua v bn
trong k hot ng kinh doanh bnh thng hoc xy dng bn trong tng lai
gn, bt ng sn ch s hu s dng, bt ng sn trong qu trnh xy dng cha
hon thnh vi mc ch s dng trong tng lai di dng BST.
Bt ng sn u t c ghi nhn l ti sn phi tha mn ng thi hai
iu kin sau:
- Chc chn thu c li ch kinh t trong tng lai; v
- Nguyn gi phi c xc nh mt cch ng tin cy.
1.3. Bt ng sn u t c ghi nhn trn ti khon ny theo nguyn gi.
Nguyn gi ca BST l ton b cc chi ph (tin hoc tng ng tin) m
doanh nghip b ra hoc gi tr hp l ca cc khon khc a ra trao i c
c BST tnh n thi im mua hoc xy dng hon thnh BST .
- Tu thuc vo tng trng hp, nguyn gi ca BST c xc nh
nh sau:
+ Nguyn gi ca BST c mua bao gm gi mua v cc chi ph lin
quan trc tip n vic mua, nh: Ph dch v t vn, l ph trc b v chi ph
giao dch lin quan khc,...
+ Trng hp mua BST thanh ton theo phng thc tr chm, nguyn
gi ca BS u t c phn nh theo gi mua tr tin ngay ti thi im mua.
Khon chnh lch gia gi mua tr chm v gi mua tr tin ngay c hch ton
vo chi ph ti chnh theo k hn thanh ton, tr khi s chnh lch c tnh
vo nguyn gi BST theo quy nh ca Chun mc k ton "Chi ph i vay";
+ Nguyn gi ca BST t xy dng l gi thnh thc t v cc chi ph
lin quan trc tip ca BST tnh n ngy hon thnh cng vic xy dng;
+Trng hp bt ng sn thu ti chnh vi mc ch cho thu hot
ng tho mn tiu chun ghi nhn l BST th nguyn gi ca BST ti
thi im khi u thu c thc hin theo quy nh ca Chun mc k ton
Thu ti sn.
- Cc chi ph sau khng c tnh vo nguyn gi ca BST:
+ Chi ph pht sinh ban u (tr trng hp cc chi ph ny l cn thit
a BST vo trng thi sn sng s dng);
+ Cc chi ph khi mi a BST vo hot ng ln u trc khi BST
t ti trng thi hot ng bnh thng theo d kin;
155
+ Cc chi ph khng bnh thng v nguyn liu, vt liu, lao ng hoc cc

ngun lc khc trong qu trnh xy dng BST.
1.4. Cc chi ph lin quan n BST pht sinh sau ghi nhn ban u phi
c ghi nhn l chi ph sn xut, kinh doanh trong k, tr khi chi ph ny c kh
nng chc chn lm cho BST to ra li ch kinh t trong tng lai nhiu hn
mc hot ng c nh gi ban u th c ghi tng nguyn gi BST.
1.5 Trong qu trnh cho thu hot ng phi tin hnh trch khu hao
BST v ghi nhn vo chi ph kinh doanh trong k (k c trong thi gian ngng
cho thu). Doanh nghip c th da vo cc bt ng sn ch s hu s dng cng
loi c tnh thi gian trch khu hao v xc nh phng php khu hao ca
BST.
- Trng hp doanh nghip ghi nhn doanh thu i vi ton b s tin nhn
trc t vic cho thu BST, k ton phi c tnh y gi vn tng ng
vi doanh thu c ghi nhn (bao gm c s khu hao c tnh trc).
- Gi vn ca BST cho thu bao gm: Chi ph khu hao BST v cc
chi ph lin quan trc tip khc ti vic cho thu, nh: Chi ph dch v mua ngoi,
chi ph tin lng nhn vin trc tip qun l bt ng sn cho thu, chi ph khu
hao cc cng trnh ph tr phc v vic cho thu BST.
1.6. Doanh nghip khng trch khu hao i vi BST nm gi ch tng
gi. Trng hp c bng chng chc chn cho thy BST b gim gi so vi gi
tr th trng v khon gim gi c xc nh mt cch ng tin cy th doanh
nghip c nh gi gim nguyn gi BST v ghi nhn khon tn tht vo gi
vn hng bn (tng t nh vic lp d phng i vi hng ha bt ng sn).
1.7. i vi nhng BST c mua vo nhng phi tin hnh xy dng,
ci to, nng cp trc khi s dng cho mc ch u t th gi tr bt ng sn,
chi ph mua sm v chi ph cho qu trnh xy dng, ci to, nng cp BST
c phn nh trn TK 241 Xy dng c bn d dang. Khi qu trnh xy dng,
ci to, nng cp hon thnh phi xc nh nguyn gi BST hon thnh kt
chuyn vo TK 217 Bt ng sn u t.
1.8. Vic chuyn t bt ng sn ch s hu s dng thnh BST hoc t
BST sang bt ng sn ch s hu s dng hay hng tn kho ch khi c s thay
i v mc ch s dng nh cc trng hp sau:
- BST chuyn thnh bt ng sn ch s hu s dng khi ch s hu bt
u s dng ti sn ny;
156
- BST chuyn thnh hng tn kho khi ch s hu bt u trin khai cho

mc ch bn;
- Bt ng sn ch s hu s dng chuyn thnh BST khi ch s hu kt
thc s dng ti sn v khi bn khc thu hot ng;
- Hng tn kho chuyn thnh BST khi ch s hu bt u cho bn khc
thu hot ng;
- Bt ng sn xy dng chuyn thnh BST khi kt thc giai on xy
dng, bn giao a vo u t (trong giai on xy dng phi k ton theo Chun
mc k ton Ti sn c nh hu hnh).
Vic chuyn i mc ch s dng gia BST vi bt ng sn ch s
hu s dng hoc hng tn kho khng lm thay i gi tr ghi s ca ti sn c
chuyn i v khng lm thay i nguyn gi ca bt ng sn trong vic xc nh
gi tr hay lp Bo co ti chnh.
1.9. Khi doanh nghip quyt nh bn mt BST m khng c giai on
sa cha, ci to nng cp th doanh nghip vn tip tc ghi nhn l BST trn
TK 217 "Bt ng sn u t" cho n khi BST c bn m khng chuyn
thnh hng tn kho.
1.10. Doanh thu t vic bn BST c ghi nhn l ton b gi bn (gi
bn cha c thu GTGT i vi trng hp doanh nghip np thu GTGT tnh
theo phng php khu tr thu). Trng hp bn theo phng thc tr chm, th
doanh thu c xc nh ban u theo gi bn tr tin ngay (gi bn cha c thu
GTGT i vi doanh nghip np thu GTGT tnh theo phng php khu tr
thu). Khon chnh lch gia tng s tin phi thanh ton v gi bn tr tin ngay
c ghi nhn l doanh thu tin li cha thc hin.
1.11. Ghi gim BST trong cc trng hp:
- Chuyn i mc ch s dng t BST sang hng tn kho hoc bt ng
sn ch s hu s dng;
- Bn, thanh l BST;
- Ht thi hn thu ti chnh tr li BST cho ngi cho thu.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 217 - Bt ng sn u
t
Bn N: Nguyn gi BST tng trong k.
Bn C: Nguyn gi BST gim trong k.
S d bn N: Nguyn gi BST hin c.
157

3.1. Khi mua Bt ng sn u t:
a) Trng hp mua tr tin ngay, nu thu GTGT u vo c khu tr:
N TK 217 - Bt ng sn u t
C cc TK 111, 112.
Trng hp thu GTGT u vo khng c khu tr th nguyn gi
BST bao gm c thu GTGT.
b) Mua BST theo phng thc tr chm:
- Ghi nhn BST c mua, nu thu GTGT u vo c php khu tr,
ghi:
N TK 217 - BS u t (theo gi mua tr tin ngay cha c thu GTGT)
N TK 242 - Chi ph tr trc (phn li tr chm tnh bng s chnh lch
gia Tng s tin phi thanh ton tr (-) Gi
mua tr tin ngay v thu GTGT u vo)
Trng hp thu GTGT u vo khng c khu tr th nguyn gi
BST bao gm c thu GTGT.
- Hng k, tnh v phn b s li phi tr v vic mua BST theo phng
thc tr chm, ghi:
- Khi thanh ton tin cho ngi bn, ghi:
C TK 515 - Doanh thu hot ng ti chnh (phn chit khu thanh
ton c hng do thanh ton trc thi hn - Nu c)
C cc TK 111, 112,
3.2. Trng hp BS u t hnh thnh do xy dng c bn hon thnh bn
giao:
- Khi pht sinh chi ph xy dng BST, cn c vo cc ti liu v chng
t c lin quan, k ton tp hp chi ph vo bn N TK 241 XDCB d dang
158
(tng t nh xy dng TSC hu hnh, xem gii thch ti khon 211 TSC hu
hnh).
- Khi giai on u t XDCB hon thnh bn giao chuyn ti sn u t
thnh BS u t, k ton cn c vo h s bn giao, ghi:
3.3. Khi chuyn t bt ng sn ch s hu s dng hoc hng tn kho
thnh BST, cn c vo h s chuyn i mc ch s dng, ghi:
a) Trng hp chuyn i TSC thnh BST:
C TK 211 - TSC hu hnh, hoc
C TK 213 - TSC v hnh.
ng thi kt chuyn s hao mn lu k, ghi:
N cc TK 2141, 2143
C TK 2147 - Hao mn BST (nu BST cho thu)
C TK 217 - Bt ng sn u t(nu BST nm gi ch tng gi).
b) Khi chuyn t hng tn kho thnh BST, cn c vo h s chuyn i
mc ch s dng, ghi:
C cc TK 1557, 1567.
Nu BST dng cho thu, k ton tin hnh trch khu hao theo quy
nh. Nu nm gi ch tng gi, k ton khng trch khu hao m xc nh s
gim gi tr ca BST. Nu s tn tht do gim gi tr c xc nh tin cy, k
ton ghi nhn khon tn tht vo gi vn hng bn v ghi gim nguyn gi
BST.
3.4. Khi i thu ti chnh vi mc ch cho thu theo mt hoc nhiu hp
ng thu hot ng, nu ti sn thu tho mn tiu chun l BST:
a) Cn c vo hp ng thu ti chnh v cc chng t lin quan, ghi:
C cc TK 111, 112, 3412.
(K ton thanh ton tin thu khi nhn Ho n thu ti chnh c thc
hin theo quy nh ti ti khon 212 TSC thu ti chnh).
b) Khi ht hn thu ti sn ti chnh
159
- Nu tr li BST thu ti chnh ang phn loi l BST, ghi:

N TK 2147 - Hao mn BST
N TK 632 - Gi vn hng bn (s chnh lch gia nguyn gi BS u t
thu v gi tr hao mn lu k)
- Nu mua li BST thu ti chnh ang phn loi l BST tip tc
u t, ghi tng nguyn gi BST s tin phi tr thm, ghi:
C cc TK 111, 112,
- Nu mua li bt ng sn thu ti chnh ang phn loi l BST s
dng cho hot ng sn xut, kinh doanh hoc qun l ca doanh nghip th phi
phn loi li thnh bt ng sn ch s hu s dng, ghi:
N TK 211 - TSC hu hnh, hoc
C TK 217 - Bt ng sn u t
C cc TK 111, 112 (s tin phi tr thm).
ng thi kt chuyn s hao mn lu k, ghi:
N TK 2147 - Hao mn BST
C cc TK 2141, 2143.
3.5. Khi pht sinh chi ph sau ghi nhn ban u ca BST, nu tho mn
cc iu kin c vn ho hoc bao gm trong ngha v ca doanh nghip phi
chu cc chi ph cn thit s pht sinh a BST ti trng thi sn sng hot
ng th c ghi tng nguyn gi BST:
- Tp hp chi ph pht sinh sau ghi nhn ban u (nng cp, ci to BST)
thc t pht sinh, ghi:
C cc TK 111, 112, 152, 331,...
- Khi kt thc hot ng nng cp, ci to,... BST, bn giao ghi tng
nguyn gi BST, ghi:
3.6. K ton bn, thanh l BST
a) Ghi nhn doanh thu bn, thanh l BST:
160
- Trng hp tch ngay c thu GTGT u ra phi np ti thi im bn,

thanh l BST, ghi:
C TK 511 - Doanh thu bn hng v cung cp dch v (5117) (gi bn
thanh l cha c thu GTGT)
- Trng hp khng tch ngay c thu GTGT u ra phi np ti thi
im bn, thanh l BST, doanh thu bao gm c thu GTGT u ra phi np.
nh k, k ton xc nh s thu GTGT phi np v ghi gim doanh thu, ghi:
C TK 3331 - Thu GTGT phi np.
b) K ton ghi gim nguyn gi v gi tr cn li ca BST c bn,
thanh l, ghi:
N TK 214 - Hao mn TSC (2147 - Hao mn BS u t nu c)
N TK 632 - Gi vn hng bn (gi tr cn li ca BS u t)
C TK 217 - Bt ng sn u t (nguyn gi ca BS u t).
3.7. K ton cho thu Bt ng sn u t
a) Ghi nhn doanh thu t vic cho thu Bt ng sn u t:
N cc TK 111, 112, 131
C TK 511 - Doanh thu bn hng, cung cp dch v (5117).
b) Ghi nhn gi vn Bt ng sn u t cho thu
- Trng hp tp hp gi vn Bt ng sn u t, ghi:
C TK 214 - Gi tr hao mn ly k (2147)
C cc TK 111, 112, 331...
- Trng hp cha tp hp gi vn ca Bt ng sn u t do mt phn
d n cha hon thnh (cho thu cun chiu), k ton phi c tnh gi vn cho
thu tng t nh phng php c tnh gi vn khi bn thnh phm bt ng sn.
3.7. K ton chuyn BST thnh hng tn kho hoc thnh bt ng sn
ch s hu s dng:
a) Trng hp BST chuyn thnh hng tn kho khi ch s hu c quyt
nh sa cha, ci to nng cp bn:
- Khi c quyt nh sa cha, ci to, nng cp BST bn, k ton tin
hnh kt chuyn gi tr cn li ca BST vo TK 156 Hng ho, ghi:
161
N TK 156 - Hng ho (TK 1567 - Gi tr cn li ca BST)

N TK 214 - Hao mn TSC (2147) (s hao mn lu k - nu c)
- Khi pht sinh cc chi ph sa cha, ci to, nng cp trin khai cho mc
ch bn, ghi:
C cc TK 111, 112, 152, 334, 331,
- Khi kt thc giai on sa cha, ci to, nng cp trin khai cho mc ch
bn, kt chuyn ton b chi ph ghi tng gi gc hng ho bt ng sn ch bn,
ghi:
N TK 156 - Hng ho (1567)
b) Trng hp chuyn BST thnh bt ng sn ch s hu s dng, ghi:
N cc TK 211, 213
C TK 217 - Bt ng sn u t.
ng thi, ghi:
N TK 2147 - Hao mn BST (nu c)
C cc TK 2141, 2143.
3.8. i vi BST nm gi ch tng gi, k ton khng trch khu hao m
thc hin xc nh tn tht do gim gi tr (tng t nh vic xc nh d phng
gim gi ca hng ha bt ng sn). Nu khon tn tht c xc nh ng tin
cy, ghi:
C TK 217 - Bt ng sn u t.
iu 40. Nguyn tc k ton cc khon u t vn vo n v khc
1. Cc khon u t vo n v khc gm cc khon u t vo cng ty con,
cng ty lin doanh, cng ty lin kt v cc khon u t gp vn khc vi mc
ch nm gi lu di. Vic u t c th thc hin di cc hnh thc:
a) u t di hnh thc gp vn vo n v khc (do bn c u t huy
ng vn): Theo hnh thc ny, ti sn ca bn gp vn c ghi nhn vo Bng
cn i k ton ca bn nhn vn gp;
b) u t di hnh thc mua li phn vn gp ti n v khc (mua li
phn vn ca ch s hu): Theo hnh thc ny, ti sn ca bn mua (bn u t,
162
nhn chuyn nhng vn gp) c chuyn cho bn bn (bn chuyn nhng vn

gp) m khng c ghi nhn vo Bng cn i k ton ca n v pht hnh cng
c vn (bn c u t).
2. Khi thc hin u t bng ti sn phi tin t, nh u t phi cn c vo
hnh thc u t p dng phng php k ton mt cch ph hp, c th:
a) Nu u t di hnh thc gp vn bng ti sn phi tin t, nh u t
phi nh gi li ti sn mang i gp vn trn c s tha thun. Phn chnh lch
gia gi tr ghi s hoc gi tr cn li v gi tr nh gi li ca ti sn mang i gp
vn c k ton l thu nhp khc hoc chi ph khc;
b) Nu u t di hnh thc mua li phn vn gp ca n v khc v
thanh ton cho bn chuyn nhng vn bng ti sn phi tin t:
- Nu ti sn phi tin t dng thanh ton l hng tn kho, nh u t phi
k ton nh giao dch bn hng tn kho di hnh thc hng i hng (ghi nhn
doanh thu, gi vn ca hng tn kho mang i trao i ly phn vn c mua);
- Nu ti sn phi tin t dng thanh ton l TSC, BST, nh u t
phi k ton nh giao dch nhng bn TSC, BST (ghi nhn doanh thu, thu
nhp khc, chi ph khc....);
- Nu ti sn phi tin t dng thanh ton l cc cng c vn (c phiu)
hoc cng c n (tri phiu, cc khon phi thu...), nh u t phi k ton nh
giao dch thanh l nhng bn cc khon u t (ghi nhn li, l vo doanh thu
hot ng ti chnh hoc chi ph ti chnh).
3. Gi ph cc khon u t c phn nh theo gi gc, bao gm gi mua
cng (+) cc chi ph lin quan trc tip n vic u t (nu c), nh: Chi ph giao
dch, mi gii, t vn, kim ton, l ph, thu v ph ngn hng...Trng hp u
t bng ti sn phi tin t, gi ph khon u t c ghi nhn theo gi tr hp l
ca ti sn phi tin t ti thi im pht sinh.
4. K ton phi m s chi tit theo di khon u t vo tng cng ty con,
cng ty lin doanh, lin kt v tng khon u t vo n v khc. Thi im ghi
nhn cc khon u t ti chnh di hn l thi im chnh thc c quyn s hu, c
th nh sau:
- Chng khon nim yt c ghi nhn ti thi im khp lnh (T+0);
- Chng khon cha nim yt, cc khon u t di hnh thc khc c
ghi nhn ti thi im chnh thc c quyn s hu theo quy nh ca php lut.
163
5. Phi hch ton y , kp thi cc khon c tc, li nhun c chia vo

Bo co ti chnh ring ca cng ty m ti thi im c quyn nhn. C tc, li
nhun c chia trong mt s trng hp c hch ton nh sau:
a) C tc, li nhun c chia bng tin hoc ti sn phi tin t cho giai
on sau ngy u t c hch ton vo doanh thu hot ng ti chnh theo gi
tr hp l ti ngy c quyn nhn;
b) C tc, li nhun c chia bng tin hoc ti sn phi tin t cho giai
on trc ngy u t khng hch ton vo doanh thu hot ng ti chnh m
hch ton gim gi tr khon u t.
c) Khi xc nh gi tr doanh nghip c phn ho, nu cc khon u t
vo n v khc c nh gi tng tng ng vi phn s hu ca doanh
nghip c phn ho trong li nhun sau thu cha phn phi ca cng ty con, cng
ty lin doanh, lin kt, doanh nghip c phn ho phi ghi tng vn Nh nc theo
quy nh ca php lut. Sau , khi nhn c phn c tc, li nhun dng
nh gi tng vn Nh nc, doanh nghip c phn ho khng ghi nhn doanh thu
hot ng ti chnh m ghi gim gi tr khon u t.
d) Trng hp nhn c tc bng c phiu th thc hin theo nguyn tc:
- Cc n v khng do Nh nc nm gi 100% vn iu l ch theo di s
lng c phiu c nhn trn thuyt minh Bo co ti chnh, khng ghi nhn tng
gi tr khon u t v doanh thu hot ng ti chnh.
- Doanh nghip do Nh nc s hu 100% vn iu l thc hin theo quy
nh ca php lut p dng cho loi hnh doanh nghip do Nh nc s hu 100%
vn iu l.
6. Gi vn cc khon u t ti chnh khi thanh l, nhng bn c xc
nh theo phng php bnh qun gia quyn di ng (bnh qun gia quyn theo
tng ln mua).
7. Doanh nghip khng c phn loi li khon u t vo cng ty con,
cng ty lin doanh, lin kt thnh chng khon kinh doanh tr khi thc s
thanh l, nhng bn khon u t, dn n mt quyn kim sot i vi cng ty
con, mt quyn ng kim sot i vi cng ty lin doanh, v khng cn nh
hng ng k i vi cng ty lin kt.
8. Vic xc nh quyn kim sot, ng kim sot, nh hng ng k l
tm thi c thc hin ti thi im ghi nhn ban u khon u t. Trong
164
trng hp ny, k ton ghi nhn khon u t l u t gp vn vo n v khc

hoc chng khon kinh doanh, khng ghi nhn khon u t vo cng ty con,
cng ty lin doanh, lin kt.
9. Khi lp Bo co ti chnh, doanh nghip phi xc nh gi tr khon u
t b tn tht trch lp d phng tn tht u t.
iu 41. Ti khon 221 u t vo cng ty con
1. Nguyn tc k ton
tng, gim khon u t vn trc tip vo cng ty con. Cng ty con l n v c t
cch php nhn, hch ton c lp, chu s kim sot ca mt n v khc (gi l
cng ty m), (k c cng ty thnh vin ca Tng cng ty v cc n v khc c t
cch php nhn, hch ton c lp).
b) Ch hch ton vo TK 221 "u t vo cng ty con" khi nh u t nm
gi trn 50% quyn biu quyt (ngoi tr trng hp ti im c di y) v c
quyn chi phi cc chnh sch ti chnh v hot ng ca n v khc nhm thu
c li ch kinh t t cc hot ng ca doanh nghip . Khi cng ty m khng
cn quyn kim sot cng ty con th ghi gim khon u t vo cng ty con.
Trng hp nh u t tm thi nm gi trn 50% quyn biu quyt ti n v
nhng khng d nh thc thi quyn biu quyt do mc ch u t l mua bn
cng c vn kim li (nm gi khon u t v mc ch thng mi v quyn
kim sot ch l tm thi) th khng hch ton khon u t vo ti khon ny m
hch ton l u t ngn hn.
c) Cc trng hp sau khon u t vn c hch ton vo TK 221 "u
t vo cng ty con" khi doanh nghip u t nm gi t hn 50% quyn biu quyt
ti cng ty con, nhng c tha thun khc:
- Cc nh u t khc tho thun dnh cho cng ty m hn 50% quyn biu
quyt;
- Cng ty m c quyn chi phi cc chnh sch ti chnh v hot ng theo
quy ch tho thun;
- Cng ty m c quyn b nhim hoc bi min a s cc thnh vin Hi
ng qun tr hoc cp qun l tng ng;
- Cng ty m c quyn b a s phiu ti cc cuc hp ca Hi ng qun
tr hoc cp qun l tng ng.
d) Trng hp mua khon u t vo cng ty con trong giao dch hp nht
kinh doanh, bn mua phi xc nh ngy mua, gi ph khon u t v thc hin
165
cc th tc k ton theo ng quy nh ca Chun mc k ton Hp nht kinh

doanh.
) K ton khon u t vo cng ty con phi tun th cc nguyn tc quy
nh ti iu 40 Thng t ny.
e) Trng hp cng ty m gii th cng ty con v sp nhp ton b ti sn
v n phi tr ca cng ty con vo cng ty m (cng ty m k tha ton b quyn
li v ngha v ca cng ty con), k ton thc hin theo nguyn tc:
- Cng ty m ghi gim gi tr ghi s khon u t vo cng ty con;
- Ghi nhn ton b ti sn, n phi tr ca cng ty con b gii th vo Bng
cn i k ton ca cng ty m theo gi tr hp l ti ngy sp nhp;
- Phn chnh lch gia gi ph khon u t vo cng ty con v gi tr hp
l ca ti sn v n phi tr c ghi nhn vo doanh thu hot ng ti chnh hoc
chi ph ti chnh.
g) Vic phn phi li nhun cho ch s hu ti cng ty m c cn c vo
mc li nhun sau thu cha phn phi thuc s hu ca cng ty m trn Bo co
ti chnh hp nht. Khi phn phi li nhun bng tin, doanh nghip phi cn nhc
n cc vn sau:
- C lung tin thc hin vic phn phi;
- Khng phn phi khon li nhun pht sinh t cc giao dch mua r (bt
li thng mi) cho n khi thanh l cng ty con;
- Khng phn phi li nhun pht sinh t cc giao dch mang tnh cht nh
gi li (nh chnh lch nh gi li ti sn mang i gp vn, cng c ti chnh)
cho n khi thanh l, nhng bn cc khon u t;
- Khng phn phi li nhun pht sinh t vic p dng phng php vn
ch s hu cho n khi thc s nhn c khon li nhun bng tin hoc cc
ti sn khc t cc cng ty lin doanh, lin kt.
h) Doanh nghip khng c chuyn khon u t vo cng ty con thnh
chng khon kinh doanh hoc khon u t di hnh thc khc tr khi thc s
thanh l khon u t dn n mt quyn kim sot. Vic c nh thanh l cng
ty con trong tng lai khng c coi l quyn kim sot i vi cng ty con ch
l tm thi.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 221 - u t vo cng ty
con
Bn N: Gi tr thc t cc khon u t vo cng ty con tng.
Bn C: Gi tr thc t cc khon u t vo cng ty con gim.
166
S d bn N: Gi tr thc t cc khon u t vo cng ty con hin c ca

cng ty m.
3.1. Trng hp cng ty m u t vo cng ty con di hnh thc gp vn
a) Khi cng ty m u t vo cng ty con bng tin, cn c s tin u t v
cc chi ph lin quan trc tip n vic u t vo cng ty con, ghi:
N TK 221 - u t vo cng ty con
C cc TK 111, 112, 3411,...
ng thi m s chi tit theo di tng loi c phiu theo mnh gi (nu
u t vo cng ty con di hnh thc mua c phiu).
b) Trng hp cng ty m gp vn vo cng ty con bng ti sn phi tin t:
Khi cng ty m u t gp vn vo cng ty con bng hng tn kho hoc
TSC (khng phi l vic thanh ton khi mua doanh nghip trong giao dch hp
nht kinh doanh), cng ty m phi ghi nhn phn chnh lch gia gi tr ghi s
(i vi vt t, hng ha) hoc gi tr cn li (i vi TSC) v gi tr nh gi li
ca ti sn em i gp vn do cc bn nh gi vo thu nhp khc hoc chi ph
khc; Cng ty con khi nhn ti sn ca cng ty m gp phi ghi tng vn u t
ca ch s hu v ti sn nhn c theo gi tho thun gia cc bn.
- Trng hp gi tr ghi s hoc gi tr cn li ca ti sn em i gp vn
nh hn gi tr do cc bn nh gi li, k ton phn nh khon li l phn chnh
lch nh gi tng ti sn vo thu nhp khc, ghi:
C TK 211, 213, 217 (nu gp vn bng TSC hoc BS u t)
C TK 152, 153, 155, 156 (nu gp vn bng hng tn kho)
C TK 711 - Thu nhp khc (phn chnh lch nh gi tng).
ln hn gi tr do cc bn nh gi li, k ton phn nh khon l l phn chnh
lch nh gi gim ti sn vo chi ph khc, ghi:
N TK 811 - Chi ph khc (phn chnh lch nh gi gim)
C cc TK 211, 213, 217(nu gp vn bng TSC hoc BS u t)
C cc TK 152, 153, 155, 156 (nu gp vn bng hng tn kho).
167
3.2. Trng hp cng ty m u t vo cng ty con di hnh thc mua li

phn vn gp:
Trng hp ny, k ton xc nh gi ph khon u t ph hp vi quy
nh ca Chun mc k ton hp nht kinh doanh. Ti ngy mua, bn mua s xc
nh v phn nh gi ph hp nht kinh doanh bao gm: Gi tr hp l ti ngy
din ra trao i ca cc ti sn em trao i, cc khon n phi tr pht sinh
hoc tha nhn v cc cng c vn do bn mua pht hnh i ly quyn
kim sot bn b mua, cng (+) Cc chi ph lin quan trc tip n vic hp nht
kinh doanh. ng thi bn mua l cng ty m s ghi nhn phn s hu ca mnh
trong cng ty con nh mt khon u t vo cng ty con.
a) Nu vic mua, bn khi hp nht kinh doanh c bn mua thanh ton
bng tin, hoc cc khon tng ng tin, ghi:
C cc TK 111, 112, 121,...
b) Nu vic mua, bn khi hp nht kinh doanh c thc hin bng vic bn
mua pht hnh c phiu:
- Nu gi pht hnh (theo gi tr hp l) ca c phiu ti ngy din ra trao
i ln hn mnh gi c phiu, ghi:
N TK 221 - u t vo cng ty con (theo gi tr hp l)
C TK 4111 - Vn gp ca ch s hu (theo mnh gi)
C TK 4112 - Thng d vn c phn (s chnh lch gia gi tr hp
l ln hn mnh gi c phiu).
- Nu gi pht hnh (theo gi tr hp l) ca c phiu ti ngy din ra trao
i nh hn mnh gi c phiu, ghi:
N TK 4112 - Thng d vn c phn (s chnh lch gia gi tr hp l nh
hn mnh gi c phiu)
C TK 4111 - Vn gp ca ch s hu (theo mnh gi).
- Chi ph pht hnh c phiu thc t pht sinh, ghi:
N TK 4112 - Thng d vn c phn
C cc TK 111, 112,...
c) Nu vic mua, bn khi hp nht kinh doanh c bn mua thanh ton
bng cch trao i cc ti sn ca mnh vi bn b mua:
- Trng hp trao i bng TSC, khi a TSC em trao i, k ton ghi
gim TSC:
168

ng thi ghi tng thu nhp khc v tng khon u t vo cng ty con do
trao i TSC:
N TK 221 - u t vo cng ty con (tng gi thanh ton)
- Trng hp trao i bng sn phm, hng ho, khi xut kho sn phm,
hng ho a i trao i, ghi:
C cc TK 155, 156,...
ng thi phn nh doanh thu bn hng v ghi tng khon u t vo cng
ty con:
d) Nu vic mua, bn khi hp nht kinh doanh c bn mua thanh ton
bng vic pht hnh tri phiu:
- Trng hp thanh ton bng tri phiu theo mnh gi, ghi:
C TK 34311 - Mnh gi tri phiu.
- Trng hp thanh ton bng tri phiu c chit khu, ghi:
N TK 34312 - Chit khu tri phiu (phn chit khu)
C TK 34311 - Mnh gi tri phiu (theo mnh gi tri phiu).
- Trng hp thanh ton bng tri phiu c ph tri, ghi:
C TK 34311 - Mnh gi tri phiu
C TK 34313 - Ph tri tri phiu (phn ph tri).
) Cc chi ph lin quan trc tip n vic hp nht kinh doanh nh chi ph
t vn php l, thm nh gi..., k ton bn mua ghi:
C cc TK 111, 112, 331,...
169
3.3. K ton c tc, li nhun c chia bng tin hoc ti sn phi tin t
(ngoi tr trng hp nhn c tc bng c phiu):
a) Khi nhn c thng bo v c tc, li nhun c chia cho giai on
sau ngy u t t cng ty con, ghi:
Khi nhn c c tc, li nhun c chia, ghi:
N cc TK lin quan (theo gi tr hp l)
b) Khi nhn c thng bo v c tc, li nhun c chia cho giai on
trc ngy u t t cng ty con, ghi:
C TK 221 - u t vo cng ty con.
c) Trng hp nhn c khon c tc, li nhun m khon c tc, li
nhun s dng nh gi li gi tr khon u t vo cng ty con khi xc
nh gi tr doanh nghip (cng ty m) c phn ho v ghi tng vn Nh nc:
C TK 221 - u t vo cng ty con.
3.4. Trng hp u t thm cc khon u t vo cng ty lin doanh,
lin kt, cng c ti chnh tr thnh khon u t vo cng ty con, ghi:
C cc TK 121, 128, 222, 228
C cc TK lin quan (gi tr hp l ca s phi u t b sung).
3.5. Khi thanh l mt phn hoc ton b khon u t vo cng ty con:
N cc TK lin quan (gi tr hp l ca s thu c t vic thanh l)
N TK 222 - u t vo cng ty lin doanh, lin kt (cng ty con tr thnh
cng ty lin doanh, lin kt)
N TK 228 - u t khc (cng ty con tr thnh u t thng)
N TK 635 - Chi ph ti chnh (Nu l)
C TK 221 - u t vo cng ty con (gi tr ghi s)
3.6. Khi gii th cng ty con sp nhp ton b ti sn v n phi tr vo
cng ty m, k ton ghi gim gi tr khon u t vo cng ty con v ghi nhn ti
sn, n phi tr ca cng ty con theo gi tr hp l ti ngy sp nhp, ghi:
N cc TK phn nh ti sn (theo gi tr hp l ti ngy sp nhp)
N TK 635 - Chi ph ti chnh (phn chnh lch gia gi tr ghi s ca
170
khon u t ln hn gi tr hp l ca ti
sn v n phi tr nhn sp nhp)
C cc TK phn nh n phi tr (gi tr hp l ti ngy sp nhp)
C TK 221 - u t vo cng ty con (gi tr ghi s)
C TK 515 - Doanh thu hot ng ti chnh (phn chnh lch gia
gi tr ghi s ca khon u t nh hn gi tr hp
l ca ti sn v n phi tr nhn sp nhp).
iu 42. Ti khon 222 - u t vo cng ty lin doanh, lin kt
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh ton b vn gp vo cng ty lin doanh
v cng ty lin kt; tnh hnh thu hi vn u t lin doanh, lin kt; cc khon li,
l pht sinh t hot ng u t vo cng ty lin doanh, lin kt. Ti khon ny
khng phn nh cc giao dch di hnh thc hp ng hp tc kinh doanh khng
thnh lp php nhn.
- Cng ty lin doanh c thnh lp bi cc bn gp vn lin doanh c
quyn ng kim sot cc chnh sch ti chnh v hot ng, l n v c t cch
php nhn hch ton c lp. Cng ty lin doanh phi t chc thc hin cng tc
k ton ring theo quy nh ca php lut hin hnh v k ton, chu trch nhim
kim sot ti sn, cc khon n phi tr, doanh thu, thu nhp khc v chi ph pht
sinh ti n v mnh. Mi bn gp vn lin doanh c hng mt phn kt qu
hot ng ca cng ty lin doanh theo tha thun ca hp ng lin doanh.
- Khon u t c phn loi l u t vo cng ty lin kt khi nh u t
nm gi trc tip hoc gin tip t 20% n di 50% quyn biu quyt ca bn
nhn u t m khng c tho thun khc.
b) K ton khon u t vo cng ty lin doanh phi tun th cc nguyn
tc quy nh ti iu 40 Thng t ny.
c) Khi nh u t khng cn quyn ng kim sot th phi ghi gim khon
u t vo cng ty lin doanh; Khi khng cn nh hng ng k th phi ghi
gim khon u t vo cng ty lin kt.
d) Cc khon chi ph lin quan trc tip ti hot ng u t vo cng ty
lin doanh, lin kt c ghi nhn l chi ph ti chnh trong k pht sinh.
) Khi thanh l, nhng bn, thu hi vn gp lin doanh, lin kt, cn c
vo gi tr ti sn thu hi c k ton ghi gim s vn gp. Phn chnh lch
gia gi tr hp l ca khon thu hi c so vi gi tr ghi s ca khon u t
171
c ghi nhn l doanh thu hot ng ti chnh (nu li) hoc chi ph ti chnh
(nu l).
e) K ton phi m s k ton chi tit theo di cc khon vn u t vo
tng cng ty lin doanh, lin kt, tng ln u t, tng ln thanh l, nhng bn.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 222 - u t vo cng ty
lin doanh, lin kt
Bn N: S vn u t vo cng ty lin doanh, lin kt tng.
Bn C: S vn u t vo cng ty lin doanh, lin kt gim do thanh l,
nhng bn, thu hi.
S d bn N: S vn u t vo cng ty lin doanh, lin kt hin cn cui
k.
3.1. Khi gp vn lin doanh bng tin vo cng ty lin doanh, lin kt, ghi:
N TK 222 - u t vo cng ty lin doanh, lin kt
C cc TK 111, 112.
3.2. Cc chi ph lin quan trc tip ti vic u t vo cng ty lin doanh,
lin kt (chi ph thng tin, mi gii, giao dch trong qu trnh thc hin u t),
ghi:
C cc TK 111, 112.
3.3. Trng hp bn tham gia lin doanh gp vn vo cng ty lin doanh,
lin kt bng ti sn phi tin t:
Khi u t vo cng ty lin doanh, lin kt bng hng tn kho hoc TSC,
k ton phi ghi nhn phn chnh lch gia gi tr ghi s (i vi vt t, hng ha)
hoc gi tr cn li (i vi TSC) v gi tr nh gi li ca ti sn em i gp
vn do cc bn nh gi vo thu nhp khc hoc chi ph khc; Cng ty lin doanh,
lin kt khi nhn ti sn ca nh u t phi ghi tng vn u t ca ch s hu v
ti sn nhn c theo gi tho thun gia cc bn.
nh hn gi tr do cc bn nh gi li, k ton phn nh phn chnh lch nh gi
tng ti sn vo thu nhp khc, ghi:
172

C cc TK 211, 213, 217 (gp vn bng TSC hoc BS u t)
C cc TK 152, 153, 155, 156 (nu gp vn bng hng tn kho)
C TK 711 - Thu nhp khc (phn chnh lch nh gi tng).
ln hn gi tr do cc bn nh gi li, k ton phn nh phn chnh lch nh gi
gim ti sn vo chi ph khc, ghi:
N TK 811 - Chi ph khc (phn chnh lch nh gi gim)
C cc TK 211, 213, 217 (gp vn bng TSC hoc BS u t)
C cc TK 152, 153, 155, 156 (nu gp vn bng hng tn kho).
3.4. Trng hp nh u t mua li phn vn gp ti cng ty lin doanh,
lin kt:
Ti ngy mua, nh u t xc nh v phn nh gi ph khon u t vo
cng ty lin doanh, lin kt bao gm: Gi tr hp l ti ngy din ra trao i ca
cc ti sn em trao i, cc khon n phi tr pht sinh hoc tha nhn v
cc cng c vn do bn mua pht hnh i ly quyn ng kim sot ti cng
ty lin doanh, lin kt cng (+) Cc chi ph lin quan trc tip n vic mua li
phn vn gp ti cng ty lin doanh, lin kt.
- Nu vic u t vo cng ty lin doanh, lin kt c thanh ton bng tin,
hoc cc khon tng ng tin, ghi:
C cc TK 111, 112, 121,...
- Nu vic u t vo cng ty lin doanh, lin kt c thc hin bng cch
pht hnh c phiu:
+ Nu gi pht hnh (theo gi tr hp l) ca c phiu ti ngy din ra trao
i ln hn mnh gi c phiu, ghi:
N TK 222 - u t vo cng ty lin doanh, lin kt (theo gi tr hp l)
C TK 4112 - Thng d vn c phn (s chnh lch gia gi tr hp
l ln hn mnh gi c phiu).
+ Nu gi pht hnh (theo gi tr hp l) ca c phiu ti ngy din ra trao
i nh hn mnh gi c phiu, ghi:
N TK 4112 - Thng d vn c phn (s chnh lch gia gi tr hp l nh
173
hn mnh gi c phiu)
C TK 4111 - Vn gp ca ch s hu (theo mnh gi).
+ Chi ph pht hnh c phiu thc t pht sinh, ghi:
N TK 4112 - Thng d vn c phn
C cc TK 111, 112,...
- Nu vic u t vo cng ty lin doanh, lin kt c thanh ton bng ti
sn phi tin t:
+ Trng hp trao i bng TSC, khi a TSC em trao i, k ton ghi
gim TSC:
ng thi ghi tng thu nhp khc v tng khon u t vo cng ty lin
doanh do trao i TSC:
N TK 222 - u t vo cng ty lin doanh, lin kt (tng gi thanh ton)
+ Trng hp trao i bng sn phm, hng ho, khi xut kho sn phm,
C cc TK 155, 156,...
ng thi phn nh doanh thu bn hng v ghi tng khon u t vo cng
ty lin doanh, lin kt:
- Nu vic u t vo cng ty lin doanh c bn mua thanh ton bng
vic pht hnh tri phiu:
+ Trng hp thanh ton bng tri phiu theo mnh gi, ghi:
+ Trng hp thanh ton bng tri phiu c chit khu, ghi:
N TK 34312 - Chit khu tri phiu (phn chit khu)
174

+ Trng hp thanh ton bng tri phiu c ph tri, ghi:
C TK 34311 - Mnh gi tri phiu
C TK 34313 - Ph tri tri phiu (phn ph tri).
+ Cc chi ph lin quan trc tip n vic u t vo cng ty lin doanh, lin
kt nh chi ph t vn php l, thm nh gi..., ghi:
C cc TK 111, 112, 331,...
3.5. Cc khon chi ph lin quan n hot ng gp vn lin doanh, lin kt
pht sinh trong k nh li tin vay gp vn, cc chi ph khc, ghi:
C cc TK 111, 112, 152,
3.6. K ton c tc, li nhun c chia:
- Khi nhn c thng bo v c tc, li nhun c chia bng tin t cng
ty lin doanh, lin kt cho giai on sau ngy u t, ghi:
- Khi nhn c c tc, li nhun ca giai on trc khi u t hoc c
tc, li nhun c chia (bng tin) s dng nh gi li gi tr khon u t
vo cng ty lin doanh, lin kt khi xc nh gi tr doanh nghip c phn ho,
ghi:
N cc TK 112, 138
C TK 222 - u t vo cng ty lin doanh, lin kt.
3.7. K ton thanh l, nhng bn khon u t vo cng ty lin doanh, lin
kt:
N cc TK 111, 112, 131, 152, 153, 156, 211, 213,...
N TK 228 - u t khc (nu khng cn nh hng ng k)
3.8. Chi ph thanh l, nhng bn khon u t vo cng ty lin doanh, lin
kt, ghi:
175

C cc TK 111, 112, 331...
3.9. Trng hp u t thm cng ty lin doanh, lin kt tr thnh cng
ty con v nm gi quyn kim sot, ghi:
C cc TK 111, 112
3.10. K ton khon vn gp lin doanh bng quyn s dng t do Nh
nc giao:
- Khi doanh nghip Vit Nam c Nh nc giao t gp vn lin
doanh vi cc cng ty nc ngoi bng gi tr quyn s dng t, mt nc, mt
bin, th sau khi c quyt nh ca Nh nc giao t v lm xong th tc giao cho
lin doanh, ghi:
C TK 411 - Vn u t ca ch s hu (chi tit vn Nh nc).
- Trng hp bn Vit Nam c Nh nc giao t tham gia lin doanh,
khi chuyn nhng vn gp th thc hin nh sau:
+ Khi chuyn nhng vn gp vo cng ty lin doanh cho bn nc ngoi
v tr li quyn s dng t cho Nh nc, ghi:
C TK 222 - u t vo cng ty lin doanh.
+ Nu bn i tc thanh ton cho bn Vit Nam ti sn ngoi quyn s dng
t (trong trng hp ny cng ty lin doanh chuyn sang thu t), ghi:
N cc TK 111, 112,...
- Trng hp bn Vit Nam chuyn nhng phn vn gp cho bn nc
ngoi trong cng ty lin doanh v tr li quyn s dng t v chuyn sang hnh
thc thu t. Cng ty lin doanh phi ghi gim quyn s dng t v ghi gim
ngun vn kinh doanh tng ng vi quyn s dng t. Vic gi nguyn hoc ghi
tng vn ph thuc vo vic u t tip theo ca ch s hu. Tin thu t do c
s ny thanh ton khng tnh vo vn ch s hu m hch ton vo chi ph sn
xut, kinh doanh theo cc k tng ng.
3.11. K ton giao dch mua, bn gia bn tham gia lin doanh v cng ty
lin doanh: K ton phn nh nh giao dch i vi cc giao dch mua, bn vi
khch hng thng thng (tr khi p dng phng php vn ch s hu).
176
iu 43. Ti khon 228 - u t khc

1. Nguyn tc k ton
tng, gim cc loi u t khc (ngoi cc khon u t vo cng ty con, vn gp
vo cng ty lin doanh, u t vo cng ty lin kt), nh:
- Cc khon u t vo cng c vn ca n v khc nhng khng c quyn
kim sot hoc ng kim sot, khng c nh hng ng k i vi bn c u
t;
- Cc khon kim loi qu, qu khng s dng nh nguyn vt liu sn
xut sn phm hoc mua vo bn ra nh hng ha; Tranh, nh, ti liu, vt phm
c gi tr khng tham gia vo hot ng sn xut kinh doanh thng thng.
- Cc khon u t khc.
Doanh nghip khng phn nh cc hot ng u t, gp vn lin quan n
hp ng hp tc kinh doanh khng thnh lp php nhn trong ti khon ny.
b) K ton phi theo di chi tit tng khon u t khc theo s lng, i
tng c u t.
c) K ton tun th cc nguyn tc chung i vi cc khon u t vo n
v khc theo quy nh ti iu 40 Thng t ny.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 228 - u t khc
Bn N: Gi tr cc khon u t khc tng.
Bn C: Gi tr cc khon u t khc gim.
S d bn N: Gi tr khon u t khc hin c ti thi im bo co.
Ti khon 228 "u t khc" c 2 ti khon cp 2:
- Ti khon 2281 - u t gp vn vo n v khc: Phn nh cc khon
u t cng c vn nhng doanh nghip khng c quyn kim sot, ng kim
sot hoc c nh hng ng k i vi bn c u t.
177
- Ti khon 2288 - u t khc: Phn nh cc khon u t vo ti sn phi

ti chnh ngoi bt ng sn u t v cc khon c phn nh trong cc ti
khon khc lin quan n hot ng u t. Cc khon u t khc c th gm
kim loi qu, qu (khng s dng nh hng tn kho), tranh, nh, ti liu, vt
phm khc c gi tr (ngoi nhng khon c phn loi l TSC)... khng tham
gia vo hot ng sn xut kinh doanh thng thng nhng c mua vi mc
ch nm gi ch tng gi.
3.1. Khi doanh nghip u t mua c phiu hoc gp vn di hn nhng
khng c quyn kim sot, ng kim sot hoc nh hng ng k i vi bn
c u t:
a) Trng hp u t bng tin
N TK 228 - u t khc (2281) (theo gi gc khon u t + Chi ph trc
tip lin quan n hot ng u t, nh chi ph mi gii,...)
C cc TK 111, 112.
b) Trng hp u t bng ti sn phi tin t:
- Trng hp gp vn bng ti sn phi tin t, cn c vo gi nh gi li
vt t, hng ho, TSC, ghi:
N TK 228 - u t khc (2281)
tr ghi s ca vt t, hng ho, gi tr cn li ca TSC)
C cc TK 152, 153, 156, 211, 213,...
hn gi tr ghi s ca vt t, hng ho, gi tr cn li ca TSC).
- Trng hp mua li phn vn gp bng ti sn phi tin t:
+ Trng hp trao i bng TSC:
C cc TK 211, 213 (nguyn gi).
ng thi ghi nhn thu nhp khc v tng khon u t di hn khc do trao
i TSC:
N TK 228 - u t khc (2281) (tng gi thanh ton)
178
C TK 711 - Thu nhp khc (gi tr hp l khon u t nhn c)

+ Trng hp trao i bng sn phm, hng ho, khi xut kho sn phm,
C cc TK 155, 156,...
ng thi phn nh doanh thu bn hng v ghi tng khon u t khc:
N TK 228 - u t khc (2281) (tng gi thanh ton)
C TK 511 - Doanh thu bn hng v cung cp dch v (gi tr hp l
ca khon u t nhn c)
3.2. K ton c tc, li nhun c chia bng tin hoc ti sn phi tin t
(ngoi tr trng hp nhn c tc bng c phiu):
- Khi nhn c thng bo v c tc, li nhun c chia cho giai on sau
ngy u t, ghi:
- Khi nhn c thng bo v c tc, li nhun c chia cho giai on
trc ngy u t, ghi:
C TK 228 - u t khc (2281).
- Trng hp nhn c khon c tc, li nhun m khon c tc, li nhun
s dng nh gi li gi tr khon u t khi xc nh gi tr doanh
nghip c phn ho v ghi tng vn Nh nc, ghi:
C TK 228 - u t khc (2281).
3.3. Khi nh u t bn mt phn khon u t vo cng ty con, cng ty
lin doanh, cng ty lin kt dn n khng cn quyn kim sot hoc khng cn
quyn ng kim sot hoc khng cn nh hng ng k, ghi:
N cc TK 111, 112, 131
N TK 228 - u t khc (2281)
C cc TK 221, 222
3.4. Thanh l, nhng bn cc khon u t khc:
179
- Trng hp bn, thanh l c li, ghi:

N cc TK 111, 112,131...
C TK 228 - u t khc (gi tr ghi s)
C TK 515 - Doanh thu hot ng ti chnh (gi bn ln hn GTGS).
- Trng hp bn, thanh l b l, ghi:
N cc TK 111, 112,131...
N TK 635 - Chi ph ti chnh (gi bn nh hn gi tr ghi s)
C TK 228 - u t khc (gi tr ghi s).
3.5. Khi nh u t gp thm vn v tr thnh cng ty m, bn c quyn
ng kim sot hoc c nh hng ng k, ghi:
N cc TK 221, 222
C cc TK 111, 112 (s tin u t thm)
C TK 228 - u t khc.
iu 44. K ton giao dch hp ng hp tc kinh doanh
1. Nguyn tc k ton
1.1. Hp ng hp tc kinh doanh (BCC) l tha thun bng hp ng ca
hai hoc nhiu bn cng thc hin hot ng kinh t nhng khng hnh thnh
php nhn c lp. Hot ng ny c th c ng kim sot bi cc bn gp
vn theo tha thun lin doanh hoc kim sot bi mt trong s cc bn tham gia.
1.2. BCC c th c thc hin di hnh thc cng nhau xy dng ti sn
hoc hp tc trong mt s hot ng kinh doanh. Cc bn tham gia trong BCC c
th tha thun chia doanh thu, chia sn phm hoc chia li nhun sau thu.
1.3. Trong mi trng hp, khi nhn tin, ti sn ca cc cc bn khc ng
gp cho hot ng BCC, bn nhn phi k ton l n phi tr, khng c ghi
nhn vo vn ch s hu.
1.4. i vi BCC theo hnh thc ti sn ng kim sot
a) Ti sn ng kim sot bi cc bn tham gia lin doanh l ti sn c
cc bn tham gia lin doanh mua, xy dng, c s dng cho mc ch ca lin
doanh v mang li li ch cho cc bn tham gia lin doanh theo quy nh ca Hp
ng lin doanh. Cc bn tham gia lin doanh c ghi nhn phn gi tr ti sn
ng kim sot m mnh c hng l ti sn trn Bo co ti chnh ca mnh
180
b) Mi bn tham gia lin doanh c nhn sn phm hoc doanh thu t vic
s dng v khai thc ti sn ng kim sot v chu mt phn chi ph pht sinh
theo tha thun trong hp ng.
c) Cc bn tham gia lin doanh phi m s k ton chi tit trn cng h
thng s k ton ca mnh ghi chp v phn nh trong Bo co ti chnh ca
mnh nhng ni dung sau y:
- Phn vn gp vo ti sn ng kim sot, c phn loi theo tnh cht
ca ti sn;
- Cc khon n phi tr pht sinh ring ca mi bn tham gia gp vn lin
doanh;
- Phn n phi tr pht sinh chung phi gnh chu cng vi cc bn tham gia
gp vn lin doanh khc t hot ng ca lin doanh;
- Cc khon thu nhp t vic bn hoc s dng phn sn phm c chia t
lin doanh cng vi phn chi ph pht sinh c phn chia t hot ng ca lin
doanh;
- Cc khon chi ph pht sinh lin quan n vic gp vn lin doanh.
i vi TSC, BST khi mang i gp vn vo BCC v khng chuyn
quyn s hu t bn gp vn thnh s hu chung ca cc bn th bn nhn ti sn
theo di nh ti sn nhn gi h, khng hch ton tng ti sn v ngun vn kinh
doanh; Bn gp ti sn khng ghi gim ti sn trn s k ton m ch theo di chi
tit a im, v tr, ni t ti sn.
i vi TSC, BST mang i gp vn c s chuyn quyn s hu t bn
gp vn thnh quyn s hu chung, trong qu trnh ang xy dng ti sn ng
kim sot, bn mang ti sn i gp phi ghi gim ti sn trn s k ton v ghi nhn
gi tr ti sn vo chi ph xy dng c bn d dang. Sau khi ti sn ng kim sot
hon thnh, bn giao, a vo s dng, cn c vo gi tr ti sn c chia, cc bn
ghi nhn tng ti sn ca mnh ph hp vi mc ch s dng.
1.5. i vi BCC di hnh thc hot ng kinh doanh ng kim sot
a) Hp ng hp tc kinh doanh di hnh thc hot ng kinh doanh ng
kim sot l hot ng lin doanh khng thnh lp mt c s kinh doanh mi. Cc
bn lin doanh c ngha v v c hng quyn li theo tha thun trong hp
ng. Hot ng ca hp ng lin doanh c cc bn gp vn thc hin cng
vi cc hot ng kinh doanh thng thng khc ca tng bn.
b) Hp ng hp tc kinh doanh quy nh cc khon chi ph pht sinh ring
cho hot ng kinh doanh ng kim sot do mi bn lin doanh b ra th bn
phi gnh chu. i vi cc khon chi ph chung (nu c) th cn c vo cc tha
181
thun trong hp ng phn chia cho cc bn gp vn.

c) Cc bn tham gia lin doanh phi m s k ton ghi chp v phn nh
trong Bo co ti chnh ca mnh cc ni dung sau y:
- Ti sn gp vn lin doanh v chu s kim sot ca bn gp vn lin
doanh;
- Cc khon n phi tr phi gnh chu;
- Doanh thu c chia t vic bn hng hoc cung cp dch v ca lin
doanh;
- Chi ph phi gnh chu.
d) Khi bn lin doanh c pht sinh chi ph chung phi m s k ton ghi
chp, tp hp ton b cc chi ph chung . nh k cn c vo cc tha thun
trong hp ng lin doanh v vic phn b cc chi ph chung, k ton lp Bng
phn b chi ph chung, c cc bn lin doanh xc nhn, giao cho mi bn gi
mt bn (bn chnh). Bng phn b chi ph chung km theo cc chng t gc hp
php l cn c mi bn lin doanh k ton chi ph chung c phn b t hp
ng.
e) Trng hp hp ng lin doanh quy nh chia sn phm, nh k theo
tha thun trong hp ng lin doanh, cc bn lin doanh phi lp Bng phn chia
sn phm cho cc bn gp vn v c cc bn xc nhn s lng, quy cch sn
phm c chia t hp ng, giao cho mi bn gi mt bn (bn chnh). Mi khi
thc giao sn phm, cc bn lin doanh phi lp Phiu giao nhn sn phm (hoc
phiu xut kho) lm 2 bn, giao cho mi bn gi mt bn. Phiu giao nhn sn
phm l cn c cc bn lin doanh ghi s k ton, theo di v l cn c thanh l
hp ng.
d) Trng hp BCC pht sinh cc chi ph, doanh thu chung m cc bn
tham gia hp ng phi gnh chu hoc c hng th cc bn tham gia lin
doanh phi thc hin cc quy nh v k ton nh i vi trng hp hot ng
kinh doanh ng kim sot.
1.6.. Trng hp BCC chia li nhun sau thu
a) BCC chia li nhun sau thu thng l BCC di hnh thc hot ng
ng kim sot hoc do mt bn kim sot. Trng hp BCC chia li nhun sau
thu, cc bn phi c ra mt bn k ton ton b cc giao dch ca BCC, ghi
nhn doanh thu, chi ph, theo di ring kt qu kinh doanh ca BCC v quyt ton
182
thu. Khi quyt nh k kt BCC theo hnh thc ny, cc bn phi cn nhc v ri
ro c th phi gnh chu do:
- Mt s khon chi ph khng c tnh y l chi ph tnh thu do khng
c s chuyn giao ti sn gia cc bn, v d:
+ Chi ph khu hao ca mt s TSC s khng c c quan thu chp
nhn do bn tham gia BCC khng lm th tc chuyn quyn s hu cho bn thc
hin k ton v quyt ton thu cho BCC;
+ Mt s khon chi ph ca cc bn tham gia khng c c quan thu chp
nhn do ha n u vo khng mang tn bn k ton v quyt ton thu ca
BCC;
+ Mt s chi ph pht sinh ti bn tham gia BCC khng th chuyn cho bn
k ton v quyt ton thu do cc ro cn ca php lut, v d bn tham gia BCC
c ha n np tin s dng t nhng php lut khng cho php bn pht sinh chi
ph tin s dng t cho bn k ton v quyt ton thu thu li t nn chi ph
thu t khng c tnh vo chi ph ca BCC.
- Ri ro v chnh sch:
+ Bn k ton v quyt ton thu cho BCC c th pht sinh l ly k, tuy
nhin ring kt qu ca hot ng BCC th c li. Trng hp ny thay v c b
tr s li t BCC vi s l cc hot ng khc, doanh nghip vn phi np thu
TNDN i vi BCC; Nu BCC l nhng cc hot ng khc c li, doanh nghip
c th ch c b tr mt phn l tng ng vi phn c chia trong BCC;
+ i vi cc bn khc nu a TSC vo dng cho hot ng ca BCC th
c th s khng c tnh chi ph khu hao l chi ph c tr ti doanh nghip do
khng s dng cho hot ng sn xut, kinh doanh ti doanh nghip (khng ph
hp vi doanh thu ca cc hot ng khc).
b) Trng hp BCC quy nh chia li nhun sau thu, bn thc hin k ton
v quyt ton thu phi cn c vo bn cht ca hp ng k ton mt cch ph
hp theo nguyn tc:
- Nu BCC quy nh cc bn khc tham gia BCC c hng mt khon li
nhun c nh m khng ph thuc vo kt qu kinh doanh ca hp ng, trng
hp ny mc d hnh thc php l ca hp ng l BCC nhng bn cht ca hp
ng l thu ti sn. Trng hp ny, bn k ton v quyt ton thu thc cht l
bn c quyn iu hnh v chi phi hot ng ca BCC, phi p dng phng
php k ton thu ti sn cho hp ng, ghi nhn khon phi tr cho cc bn khc
183
l chi ph xc nh kt qu kinh doanh trong k, c th:

+ Ghi nhn ton b doanh thu, chi ph v li nhun sau thu ca BCC trn
Bo co kt qu hot ng kinh doanh ca mnh; Li trn c phiu v cc ch tiu
phn tch ti chnh c tnh i vi ton b doanh thu, chi ph v li nhun ca
BCC;
+ Ghi nhn ton b Li nhun sau thu ca BCC vo ch tiu Li nhun
sau thu cha phn phi ca Bng cn i k ton, cc ch tiu ti chnh lin quan
n t sut li nhun sau thu c xc nh bao gm ton b kt qu ca BCC.
+ Cc bn khc ghi nhn doanh thu cho thu ti sn i vi khon c chia
t BCC.
- Nu BCC quy nh cc bn khc trong BCC ch c phn chia li nhun
nu kt qu hot ng ca BCC c li, ng thi phi gnh chu l, trng hp
ny mc d hnh thc php l ca BCC l chia li nhun sau thu nhng bn cht
ca BCC l chia doanh thu, chi ph, cc bn thng phi c quyn, iu kin, kh
nng ng kim sot hot ng cng nh dng tin ca BCC. Bn k ton v
quyt ton thu phi p dng phng php k ton BCC chia doanh thu ghi
nhn doanh thu, chi ph v kt qu kinh doanh trong k, ng thi cung cp bng
chng v vic quyt ton thu cho cc bn khc, c th:
+ Ghi nhn trn Bo co kt qu kinh doanh phn doanh thu, chi ph v li
nhun tng ng vi phn c chia theo tha thun ca BCC; Li trn c phiu
v cc ch tiu phn tch ti chnh ch c tnh i phn doanh thu, chi ph v li
nhun c trnh by trn Bo co kt qu hot ng kinh doanh; Bn quyt ton
thu cung cp bn sao cc h s, ti liu v vic thc hin ngha v vi NSNN
ca BCC cho cc bn trong BCC phc v vic quyt ton thu ca cc bn khc
trong BCC;
+ Li nhun sau thu cha phn phi ca Bng cn i k ton ch bao gm
phn li nhun sau thu tng ng ca tng bn c hng.
+ Cc bn khc c ghi nhn trn Bo co kt qu hot ng kinh doanh
phn doanh thu, chi ph tng ng vi phn mnh c chia t BCC, bo co c
quan thu v vic khon doanh thu, chi phi ny c thc hin ngha v thu
lm cn c iu chnh s thu TNDN phi np.
2. Phng php k ton BCC theo hnh thc ti sn ng kim sot
2.1. Trng hp cc bn tham gia BCC gp tin mua ti sn ng kim sot,
mi bn cn c vo s tin thc gp mua ti sn, ghi:
184
N cc TK 211, 213, 217

C cc TK 111, 112,331, 341.
2.2. Trng hp cc bn tham gia BCC t thc hin hoc phi hp vi i
tc khc tin hnh u t xy dng c c ti sn ng kim sot, cn c vo
chi ph thc t b ra ca bn tham gia BCC, ghi:
N TK 241 - Xy dng c bn d dang (chi tit ti sn ng kim sot)
C cc TK 111, 112, 152, 153, 155, 156,211, 213...
C cc TK 331, 3411,
2.3. Khi cng trnh u t XDCB hon thnh, a vo s dng, cc bn phi
quyt ton v phn chia gi tr ti sn ng kim sot. Cn c bin bn chia ti sn
ng kim sot, cc bn phi xc nh gi tr hp l ca tng ti sn ghi nhn
ph hp vi quy nh ca php lut, ghi:
N cc TK 211, 213, 217 (chi tit phn ti sn ng kim sot theo gi tr
hp l ca tng phn ti sn c chia)
N TK 138 - Phi thu khc (chi ph khng c duyt, phi thu hi- nu c)
N TK 811 - Chi ph khc (nu gi tr hp l ca ti sn c chia nh hn
chi ph u t xy dng)
C TK 241 - XDCB d dang
C TK 711 - Thu nhp khc (nu gi tr hp l ca ti sn c chia
ln hn chi ph u t xy dng).
2.4. Phng php ghi chp cc nghip v kinh t lin quan n k ton chi
ph, doanh thu m cc bn tham gia lin doanh ti sn ng kim sot phi gnh
chu hoc c hng khi ti sn i vo hot ng v BCC chuyn sang hnh thc
hot ng ng kim sot thc hin nh quy nh i vi trng hp hot ng
kinh doanh ng kim sot.
3. Phng php k ton BCC theo hnh thc hot ng kinh doanh
ng kim sot
3.1. K ton gp vn v nhn vn gp hot ng kinh doanh ng kim sot
a) Ti bn nhn vn gp
- Cn c bin bn gp vn ca cc bn tham gia hp ng lin doanh ng
kim sot, bn nhn vn gp ghi:
N cc TK 111,112, 152, 155, 156...
185
Khi tr li vn gp cho cc bn, k ton ghi o bt ton trn. Nu c chnh

lch gia gi tr hp l ca ti sn tr li v gi tr khon nhn gp ca cc bn, k
ton phn nh thu nhp khc hoc chi ph khc.
- Nu nhn vn gp bng TSC m khng c s chuyn giao quyn s hu,
bn nhn vn gp ch theo di chi tit trn h thng qun tr v thuyt minh nh ti
sn nhn gi h.
b) Ti bn gp vn
- Cn c bin bn gp vn ca cc bn tham gia hp ng lin doanh ng
kim sot, bn nhn gp vn ghi:
C cc TK 111,112, 152, 155, 156...
Khi nhn li vn gp, k ton ghi o bt ton trn. Nu c chnh lch gia
gi tr hp l ca ti sn nhn v v gi tr khon vn gp, k ton phn nh thu
nhp khc hoc chi ph khc.
- Nu gp vn bng TSC m khng c s chuyn giao quyn s hu, bn
gp vn khng ghi gim TSC m ch theo di chi tit trn h thng qun tr v
thuyt minh v a im t ti sn.
3.2. K ton chi ph pht sinh ring ti mi bn lin doanh
- Cn c vo cc ha n, chng t lin quan, tp hp chi ph pht sinh
ring m bn lin doanh phi gnh chu khi tham gia hot ng kinh doanh ng
kim sot, ghi:
N cc TK 621, 622, 627, 641, 642 (chi tit cho hp ng lin doanh)
C cc TK 111, 112, 331,
- Cui k, kt chuyn chi ph pht sinh ring tng hp chi ph SXKD ca
hp ng lin doanh, ghi:
N TK 154 - Chi ph SXKD d dang (chi tit cho hp ng lin doanh)
C cc TK 621, 622, 627 (chi tit cho hp ng lin doanh).
3.3. K ton chi ph pht sinh chung do mi bn tham gia lin doanh gnh
chu:
a) K ton ti bn tham gia lin doanh c pht sinh chi ph chung:
- Khi pht sinh chi ph chung do mi bn lin doanh phi gnh chu, cn c
vo cc ha n, chng t lin quan, ghi:
186
C cc TK 111, 112, 331,...
- Nu hp ng lin doanh quy nh phi phn chia chi ph chung, cui k
cn c vo quy nh ca hp ng, k ton lp Bng phn b chi ph chung cho
cc bn gp vn lin doanh v sau khi c cc bn lin doanh chp nhn, cn c
vo ch ph c phn b cho cc bn gp vn lin doanh khc, ghi:
N TK 138 - Phi thu khc (chi tit cho tng i tc)
C TK 133 - Thu GTGT c khu tr (nu chia thu u vo)
C TK 3331 - Thu GTGT phi np (nu thu u vo ca chi ph
chung khu tr ht, phi ghi tng s thu u ra phi np)
C cc TK 621, 622, 627, 641, 642.
b) K ton ti bn lin doanh khng hch ton chi ph chung cho hp ng
lin doanh:
Cn c vo Bng phn b chi ph chung ca hp ng lin doanh c
cc bn gp vn lin doanh chp nhn (do bn tham gia lin doanh c pht sinh
chi ph chung thng bo), ghi:
C TK 338 - Phi tr khc (chi tit cho bn tham gia lin doanh c
pht sinh chi ph chung).
3.4. K ton trong trng hp hp ng chia sn phm:
- Khi nhn sn phm c chia t hp ng lin doanh nhp kho, cn c
vo phiu giao nhn sn phm t hp ng, phiu nhp kho v cc chng t lin
quan, ghi:
N TK 152 - Nguyn liu, vt liu (nu sn phm c chia cha phi l
thnh phm cui cng)
N TK 155 - Thnh phm (nu sn phm c chia l thnh phm)
N TK 157 - Hng gi i bn (nu gi sn phm c chia em i bn
ngay khng qua kho)
C TK 154 - Chi ph SXKD d dang (gm chi ph pht sinh ring v
chi ph chung m mi bn tham gia lin doanh phi
gnh chu) (chi tit cho hp ng lin doanh).
- Khi nhn sn phm c chia t hp ng v a vo s dng ngay cho
sn xut sn phm khc, cn c vo phiu giao nhn sn phm t hp ng v cc
chng t lin quan, ghi:
187

chi ph chung m mi bn tham gia lin doanh phi
gnh chu) (chi tit cho hp ng lin doanh).
- Trng hp hp ng lin doanh quy nh khng chia sn phm m giao
cho mt bn bn ra ngoi, sau khi pht hnh ha n cho bn bn sn phm, kt
chuyn chi ph pht sinh ring v chi ph chung m mi bn tham gia lin doanh
phi gnh chu vo gi vn hng bn, ghi:
chi ph chung m mi bn tham gia lin doanh phi gnh
chu) (chi tit cho hp ng lin doanh).
3.5. K ton doanh thu bn sn phm trong trng hp mt bn tham gia
lin doanh bn h hng ha v chia doanh thu cho cc i tc khc:
a) K ton bn bn sn phm:
- Khi bn sn phm theo quy nh ca hp ng, bn bn phi pht hnh
ha n cho ton b sn phm bn ra, ng thi phn nh tng s tin bn sn
phm ca hot ng lin doanh, ghi:
N cc TK 111, 112, 131,...
C TK 338 - Phi tr, phi np khc (chi tit hp ng lin doanh)
- Cn c vo quy nh ca hp ng lin doanh v Bng phn b doanh thu,
phn nh doanh thu tng ng vi li ch ca bn tham gia lin doanh c hng,
ghi:
N TK 338 - Phi tr, phi np khc (chi tit cho hp ng lin doanh)
C TK 511 - Doanh thu bn hng v cung cp dch v (li ch m
bn bn c hng theo tha thun trong hp ng).
- Sau khi i chiu chi ph pht sinh chung mi bn phi gnh chu v doanh
thu chia cho cc bn theo hp ng, k ton b tr khon phi thu khc v phi tr
khc (chi tit cho tng bn tham gia BCC), ghi:
C TK 138 - Phi thu khc.
- Khi thanh ton tin bn sn phm do bn i tc tham gia lin doanh
khng bn sn phm c hng, ghi:
N TK 338 - Phi tr, phi np khc (tng i tc tham gia lin doanh)
C cc TK 111, 112,...
188
b) K ton bn khng bn sn phm:

- Bn lin doanh khng tham gia bn sn phm ca lin doanh, cn c vo
bng phn b doanh thu c cc bn tham gia lin doanh xc nhn v chng
t c lin quan do bn bn sn phm cung cp, lp ha n cho bn bn sn phm
theo s doanh thu m mnh c hng, ghi:
N TK 138 - Phi thu khc (bao gm c thu GTGT nu chia c thu GTGT
u ra, chi tit cho i tc tham gia lin doanh bn sn phm)
C TK 511 - Doanh thu bn hng v cung cp dch v (chi tit cho
hp ng lin doanh v theo s tin c chia)
C TK 3331 - Thu GTGT phi np (nu chia thu GTGT u ra).
- Khi bn i tc tham gia lin doanh thanh ton tin bn sn phm, cn c
vo s tin thc nhn, ghi:
N cc TK 111, 112,... (s tin do i tc trong hp ng chuyn tr)
C TK 138 - Phi thu khc (chi tit tng bn bn sn phm).
4. Phng php k ton BCC chia li nhun sau thu
4.1. Trng hp cc bn c chia mt khon c nh khng ph thuc vo
kt qu kinh doanh ca BCC (Bn k ton v quyt ton thu kim sot BCC),:
a) Ti bn thc hin k ton v quyt ton thu cho BCC
- Trng hp nhn tin, vt t, hng ha ca cc bn gp vn, ghi:
N cc TK 112, 152, 156
- Khi pht sinh cc khon doanh thu, chi ph cho BCC, k ton nhn ton b
doanh thu, chi ph nh i vi cc giao dch ca chnh mnh theo quy nh ca
php lut.
- Khi xc nh s tin phi tr nh k cho cc bn khc theo hp ng, ghi:
N TK 627, 641, 642
- Tr li cho cc bn s tin, vt t nhn gp vn, ghi:
C cc TK 112, 152, 156
Nu c chnh lch gia gi tr hp l ca ti sn tr li v gi tr khon vn
nhn gp ca cc bn, k ton phn nh thu nhp khc hoc chi ph khc.
189
b) Ti bn khng thc hin k ton v khng quyt ton thu cho BCC
- Khi gp vn vo BCC, ghi:
C cc TK 112, 152, 156
- Khi nhn c thng bo v s li c chia t BCC, ghi:
C TK 511 - Doanh thu bn hng, cung cp dch v (5113).
- Khi nhn li vn gp, ghi:
N cc TK 112, 152, 156
Nu c chnh lch gia gi tr hp l ca ti sn nhn v v gi tr khon
vn gp, k ton phn nh thu nhp khc hoc chi ph khc.
4.2. Trng hp cc bn c chia li nhun ph thuc vo kt qu kinh
doanh ca BCC (cc bn c quyn ng kim sot BCC):
a) Ti bn k ton v quyt ton thu
a1) Vic ghi nhn vn gp v tr li vn gp cho cc bn thc hin tng t
im 4.1 nu trn.
a2) Khi ghi nhn doanh thu ca BCC, k ton ghi nhn ton b doanh thu
pht sinh trn s k ton TK 511 lm cn c i chiu, gii trnh v xc nh
doanh thu tnh thu cho BCC:
- Ghi nhn doanh thu ca BCC, ghi:
N cc TK 112, 131
C TK 511 - Doanh thu bn hng, cung cp dch v
C TK 3331 - Thu GTGT phi np.
Trn Bo co kt qu hot ng kinh doanh, ch khon doanh thu tng ng
vi phn c hng mi c trnh by trong ch tiu Doanh thu bn hng v
cung cp dch v
- nh k, k ghi gim doanh thu ca BCC tng ng vi phn cc bn
c hng, ghi:
N TK 511 - Doanh thu bn hng, cung cp dch v
N TK 3331 - Thu GTGT phi np (nu chia c thu GTGT)
190

a3) Khi ghi nhn chi ph ca BCC, k ton ghi nhn ton b chi ph trn s
k ton cc ti khon chi ph lin quan lm cn c i chiu, xc nh chi ph
tnh thu ca BCC:
- Khi pht sinh chi ph ca BCC, ghi:
N cc TK 632, 641, 642
C cc TK 112, 331, 154, 155
Trn Bo co kt qu hot ng kinh doanh, ch cc khon chi ph tng
ng vi phn phi gnh chu mi c trnh by trong cc ch tiu v chi ph.
- nh k, k ton ghi gim chi ph ca BCC tng ng vi phn cc bn
khc phi gnh chu, ghi:
C cc TK 632, 641, 642.
- Khi xc nh s thu TNDN phi np cho BCC, bn quyt ton thu thng
bo cho cc bn khc v ngha v i vi s thu phi np ca tng bn, ghi:
N TK 8211 - Chi ph thu TNDN (s phi np ca bn quyt ton thu)
N TK 138 - Phi thu khc (s np h cc bn khc trong BCC)
C TK 3334 - Thu TNDN (tng s thu TNDN phi np).
b) Ti bn khng k ton v khng quyt ton thu
- Khi gp vn vo BCC, ghi:
C cc TK 112, 152, 156
- Cn c vo Bng phn b chi ph ca hp ng lin doanh c cc
bn gp vn lin doanh chp nhn (do bn k ton v quyt ton thu thng bo),
ghi:
191
- Cn c s thu TNDN phi np c bn quyt ton thu thng bo, ghi:

N TK 821 - Chi ph thu TNDN hin hnh
- Cn c vo bng phn b doanh thu c cc bn tham gia lin doanh
xc nhn v chng t c lin quan do bn bn sn phm cung cp, lp ha n cho
bn bn sn phm theo s doanh thu m mnh c hng, ghi:
N TK 138 - Phi thu khc (bao gm c thu GTGT nu chia c thu GTGT
u ra, chi tit cho i tc tham gia lin doanh bn sn phm)
C TK 511 - Doanh thu bn hng v cung cp dch v (chi tit cho
hp ng lin doanh v theo s tin c chia)
C TK 3331 - Thu GTGT phi np (nu chia thu GTGT u ra).
- Khi bn i tc tham gia lin doanh thanh ton tin bn sn phm, cn c
vo s tin thc nhn, ghi:
N cc TK 111, 112,... (s tin do i tc trong hp ng chuyn tr)
C TK 138 - Phi thu khc (chi tit tng bn bn sn phm).
- Khi nhn li vn gp, ghi:
N cc TK 112, 152, 156
C TK 138 - Phi thu khc
Nu c chnh lch gia gi tr hp l ca ti sn nhn v v gi tr khon
vn gp, k ton phn nh thu nhp khc hoc chi ph khc.
iu 45. Ti khon 229 - D phng tn tht ti sn
1. Nguyn tc k ton
1.1. Ti khon ny dng phn nh s hin c v tnh hnh bin ng tng,
gim cc khon d phng tn tht ti sn, gm:
a) D phng gim gi chng khon kinh doanh: L d phng phn gi tr b
tn tht c th xy ra do gim gi cc loi chng khon doanh nghip ang nm
gi v mc ch kinh doanh;
192
b) D phng tn tht u t vo n v khc: L khon d phng tn tht do

doanh nghip nhn vn gp u t (cng ty con, lin doanh, lin kt) b l dn n
nh u t c kh nng mt vn hoc khon d phng do suy gim gi tr cc
khon u t vo cng ty con, cng ty lin doanh, lin kt.
- i vi khon u t vo cng ty lin doanh, lin kt, nh u t ch trch
lp khon d phng do cng ty lin doanh, lin kt b l nu Bo co ti chnh
khng p dng phng php vn ch s hu i vi khon u t vo cng ty lin
doanh, lin kt.
- Ring khon u t m nh u t nm gi lu di (khng phn loi l
chng khon kinh doanh) v khng c nh hng ng k i vi bn c u
t, vic lp d phng c thc hin nh sau:
+ i vi khon u t vo c phiu nim yt hoc gi tr hp l khon u
t c xc nh tin cy, vic lp d phng da trn gi tr th trng ca c phiu
(tng t nh d phng gim gi chng khon kinh doanh);
+ i vi khon u t khng xc nh c gi tr hp l ti thi im bo
co, vic lp d phng c thc hin cn c vo khon l ca bn c u t
(d phng tn tht u t vo n v khc)
c) D phng phi thu kh i: L khon d phng phn gi tr cc khon n
phi thu v cc khon u t nm gi n ngy o hn khc c bn cht tng t
cc khon phi thu kh c kh nng thu hi.
d) D phng gim gi hng tn kho: L khon d phng gim gi hng tn
kho khi c s suy gim ca gi tr thun c th thc hin c so vi gi gc ca
hng tn kho.
1.2. Nguyn tc k ton d phng gim gi chng khon kinh doanh
a) Doanh nghip c trch lp d phng i vi phn gi tr b tn tht c
th xy ra khi c bng chng chc chn cho thy gi tr th trng ca cc loi
chng khon doanh nghip ang nm gi v mc ch kinh doanh b gim so vi
gi tr ghi s.
b) iu kin, cn c v mc trch lp hoc hon nhp d phng thc hin
theo cc quy nh ca php lut.
193
c) Vic trch lp hoc hon nhp khon d phng gim gi chng

khon kinh doanh c thc hin thi im lp Bo co ti chnh:
- Nu s d phng phi lp nm nay cao hn s d d phng ang ghi trn
s k ton th doanh nghip trch lp b sung s chnh lch v ghi nhn vo chi
ph ti chnh trong k.
- Nu s d phng phi lp nm nay thp hn s d d phng lp nm
trc cha s dng ht th doanh nghip hon nhp s chnh lch v ghi gim
chi ph ti chnh.
1.3. Nguyn tc k ton d phng tn tht u t vo n v khc
a) i vi cc n v c u t l cng ty m, cn c nh u t trch
lp d phng tn tht u t vo n v khc l Bo co ti chnh hp nht ca
cng ty m . i vi cc n v c u t l doanh nghip c lp khng c
cng ty con, cn c nh u t trch lp d phng tn tht u t vo n v
khc l Bo co ti chnh ca bn c u t .
b) Vic trch lp v hon nhp khon d phng tn tht u t vo n v
khc c thc hin thi im lp Bo co ti chnh cho tng khon u t theo
nguyn tc:
- Nu s d phng phi lp nm nay cao hn s d d phng ang ghi trn
s k ton th doanh nghip trch lp b sung s chnh lch v ghi nhn vo chi
ph ti chnh trong k.
- Nu s d phng phi lp nm nay thp hn s d d phng lp nm
trc cha s dng ht th doanh nghip hon nhp s chnh lch v ghi gim
chi ph ti chnh.
1.4. Nguyn tc k ton d phng n phi thu kh i
a) Khi lp Bo co ti chnh, doanh nghip xc nh cc khon n phi thu kh
i v cc khon u t nm gi n ngy o hn c bn cht tng t c kh nng
khng i c trch lp hoc hon nhp khon d phng phi thu kh i.
b) Doanh nghip trch lp d phng phi thu kh i khi:
194
- N phi thu qu hn thanh ton ghi trong hp ng kinh t, cc kh c

vay n, bn cam kt hp ng hoc cam kt n, doanh nghip i nhiu ln
nhng vn cha thu c. Vic xc nh thi gian qu hn ca khon n phi thu
c xc nh l kh i phi trch lp d phng c cn c vo thi gian tr n
gc theo hp ng mua, bn ban u, khng tnh n vic gia hn n gia cc bn;
- N phi thu cha n thi hn thanh ton nhng khch n lm vo tnh
trng ph sn hoc ang lm th tc gii th, mt tch, b trn;
c) iu kin, cn c trch lp d phng n phi thu kh i
- Phi c chng t gc hoc giy xc nhn ca khch n v s tin cn n
cha tr bao gm: Hp ng kinh t, kh c vay n, bn thanh l hp ng, cam
kt n, i chiu cng n...
- Mc trch lp d phng cc khon n phi thu kh i thc hin theo quy
nh hin hnh.
- Cc iu kin khc theo quy nh ca php lut.
d) Vic trch lp hoc hon nhp khon d phng phi thu kh i
c thc hin thi im lp Bo co ti chnh.
- Trng hp khon d phng phi thu kh i phi lp cui k k ton
ny ln hn s d khon d phng phi thu kh i ang ghi trn s k ton th s
chnh lch ln hn c ghi tng d phng v ghi tng chi ph qun l doanh
nghip.
- Trng hp khon d phng phi thu kh i phi lp cui k k ton
ny nh hn s d khon d phng phi thu kh i ang ghi trn s k ton th s
chnh lch nh hn c hon nhp ghi gim d phng v ghi gim chi ph qun
l doanh nghip.
e) i vi nhng khon phi thu kh i ko di trong nhiu nm, doanh
nghip c gng dng mi bin php thu n nhng vn khng thu c n v
xc nh khch n thc s khng c kh nng thanh ton th doanh nghip c th phi
lm cc th tc bn n cho Cng ty mua, bn n hoc xo nhng khon n phi thu
kh i trn s k ton. Vic xo cc khon n phi thu kh i phi thc hin theo
quy nh ca php lut v iu l doanh nghip. S n ny c theo di trong h
thng qun tr ca doanh nghip v trnh by trong thuyt minh Bo co ti chnh.
195
Nu sau khi xo n, doanh nghip li i c n x l th s n thu c s

hch ton vo ti khon 711 "Thu nhp khc".
1.5. Nguyn tc k ton d phng gim gi hng tn kho
a) Doanh nghip trch lp d phng gim gi hng tn kho phi lp khi c
nhng bng chng tin cy v s suy gim ca gi tr thun c th thc hin c
so vi gi gc ca hng tn kho. D phng l khon d tnh trc a vo chi
ph sn xut, kinh doanh phn gi tr b gim xung thp hn gi tr ghi s k
ton ca hng tn kho v nhm b p cc khon thit hi thc t xy ra do vt t,
sn phm, hng ha tn kho b gim gi.
b) D phng gim gi hng tn kho c lp vo thi im lp Bo co ti
chnh. Vic lp d phng gim gi hng tn kho phi c thc hin theo ng
cc quy nh ca Chun mc k ton Hng tn kho v quy nh ca ch ti
chnh hin hnh.
c) Vic lp d phng gim gi hng tn kho phi tnh theo tng loi vt t,
hng ha, sn phm tn kho. i vi dch v cung cp d dang, vic lp d phng
gim gi hng tn kho phi c tnh theo tng loi dch v c mc gi ring bit.
d) Gi tr thun c th thc hin c ca hng tn kho l gi bn c tnh
ca hng tn kho trong k sn xut, kinh doanh bnh thng tr (-) chi ph c
tnh hon thnh sn phm v chi ph c tnh cn thit cho vic bn chng.
) Khi lp Bo co ti chnh, cn c vo s lng, gi gc, gi tr thun c
th thc hin c ca tng loi vt t, hng ho, tng loi dch v cung cp d
dang, xc nh khon d phng gim gi hng tn kho phi lp:
- Trng hp khon d phng gim gi hng tn kho phi lp cui k k
ton ny ln hn khon d phng gim gi hng tn kho ang ghi trn s k ton
th s chnh lch ln hn c ghi tng d phng v ghi tng gi vn hng bn.
- Trng hp khon d phng gim gi hng tn kho phi lp cui k k
ton ny nh hn khon d phng gim gi hng tn kho ang ghi trn s k ton
th s chnh lch nh hn c hon nhp ghi gim d phng v ghi gim gi vn
hng bn.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 229 - D phng tn tht
ti sn
196
Bn N:
- Hon nhp chnh lch gia s d phng phi lp k ny nh hn s d
phng trch lp k trc cha s dng ht;
- B p gi tr khon u t vo n v khc khi c quyt nh dng s d
phng lp b p s tn tht xy ra.
- B p phn gi tr c lp d phng ca khon n khng th thu hi
c phi xa s.
Bn C:
Trch lp cc khon d phng tn tht ti sn ti thi im lp Bo co ti
chnh.
S d bn C: S d phng tn tht ti sn hin c cui k.
Ti khon 229 - D phng tn tht ti sn c 4 ti khon cp 2
Ti khon 2291 - D phng gim gi chng khon kinh doanh: Ti khon
ny phn nh tnh hnh trch lp hoc hon nhp khon d phng gim gi chng
khon kinh doanh.
Ti khon 2292 - D phng tn tht u t vo n v khc: Ti khon ny
phn nh tnh hnh trch lp hoc hon nhp khon d phng do doanh nghip
nhn vn gp u t b l dn n nh u t c kh nng mt vn.
Ti khon 2293 - D phng phi thu kh i: Ti khon ny phn nh tnh
hnh trch lp hoc hon nhp khon d phng cc khon phi thu v cc khon
u t nm gi n ngy o hn kh i.
Ti khon 2294 - D phng gim gi hng tn kho: Ti khon ny phn nh
tnh hnh trch lp hoc hon nhp d phng gim gi hng tn kho.
3.1. Phng php k ton d phng gim gi chng khon kinh doanh
a) Khi lp Bo co ti chnh, cn c vo bin ng gi tr th trng ca cc
khon chng khon kinh doanh, nu s phi lp k ny ln hn s lp t k
trc, k ton trch lp b sung phn chnh lch, ghi:
C TK 229 - D phng tn tht ti sn (2291).
197
b) Khi lp Bo co ti chnh, cn c vo bin ng gi tr th trng ca cc

khon chng khon kinh doanh, nu s phi lp k ny nh hn s lp t k
trc, k ton hon nhp phn chnh lch, ghi:
N TK 229 - D phng tn tht ti sn (2291)
c) K ton x l khon d phng gim gi chng khon kinh doanh trc
khi doanh nghip 100% vn Nh nc chuyn thnh cng ty c phn: Khon d
phng gim gi chng khon kinh doanh sau khi b p tn tht, nu cn c
hch ton tng vn nh nc, ghi:
N TK 635 - Chi ph ti chnh (s cha c d phng)
C TK 121 - Chng khon kinh doanh (s c ghi gim khi xc
nh gi tr doanh nghip)
C TK 411 - Vn u t ca ch s hu (s d phng lp cao hn
s tn tht).
3.2. Phng php k ton d phng tn tht u t vo n v khc
a) Khi lp Bo co ti chnh, nu s phi lp k ny ln hn s lp t k
trc, k ton trch lp b sung phn chnh lch, ghi:
b) Khi lp Bo co ti chnh, nu s phi lp k ny nh hn s lp t k
trc, k ton hon nhp phn chnh lch, ghi:
c) Khi tn tht thc s xy ra, cc khon u t thc s khng c kh nng
thu hi hoc thu hi thp hn gi gc ban u, doanh nghip c quyt nh dng
khon d phng gim gi u t di hn lp b p tn tht khon u t di
hn, ghi:
N cc TK 111, 112,... (nu c)
N TK 635 - Chi ph ti chnh (s cha lp d phng)
C cc TK 221, 222, 228 (gi gc khon u t b tn tht).
d) Khon d phng gim gi u t di hn sau khi b p tn tht, nu cn
c hch ton tng vn Nh nc, khi doanh nghip 100% vn Nh nc chuyn
thnh cng ty c phn, ghi:
198
3.3. Phng php k ton d phng phi thu kh i

a) Khi lp Bo co ti chnh, cn c cc khon n phi thu c phn loi l
n phi thu kh i, nu s d phng n phi thu kh i cn trch lp k k
ton ny ln hn s d phng n phi thu kh i trch lp k k ton trc
cha s dng ht, k ton trch lp b sung phn chnh lch, ghi:
b) Khi lp Bo co ti chnh, cn c cc khon n phi thu c phn loi l
n phi thu kh i, nu s d phng n phi thu kh i cn trch lp k k
ton ny nh hn s d phng n phi thu kh i trch lp k k ton trc
cha s dng ht, k ton hon nhp phn chnh lch, ghi:
C TK 642 - Chi ph qun l doanh nghip.
c) i vi cc khon n phi thu kh i khi xc nh l khng th thu hi
c, k ton thc hin xo n theo quy nh ca php lut hin hnh. Cn c vo
quyt nh xo n, ghi:
N cc TK 111, 112, 331, 334....(phn t chc c nhn phi bi thng)
N TK 229 - D phng tn tht ti sn (2293)(phn lp d phng)
N TK 642 - Chi ph qun l doanh nghip (phn c tnh vo chi ph)
C cc TK 131, 138, 128, 244...
d) i vi nhng khon n phi thu kh i c x l xo n, nu sau
li thu hi c n, k ton cn c vo gi tr thc t ca khon n thu hi
c, ghi:
N cc TK 111, 112,....
) i vi cc khon n phi thu qu hn c bn theo gi tho thun, tu
tng trng hp thc t, k ton ghi nhn nh sau:
- Trng hp khon phi thu qu hn cha lp d phng phi thu kh i,
ghi:
N cc TK 111, 112 (theo gi bn tha thun)
N TK 642 - Chi ph qun l doanh nghip (s tn tht t vic bn n)
C cc TK 131, 138,128, 244...
- Trng hp khon phi thu qu hn lp d phng phi thu kh i
nhng s lp d phng khng b p tn tht khi bn n th s tn tht cn
li c hch ton vo chi ph qun l doanh nghip, ghi:
199
N cc TK 111, 112 (theo gi bn tha thun)

N TK 642 - Chi ph qun l doanh nghip (s tn tht t vic bn n)
C cc TK 131, 138,128, 244...
e) K ton x l cc khon d phng phi thu kh i trc khi doanh
nghip Nh nc chuyn thnh cng ty c phn: Khon d phng phi thu kh i
sau khi b p tn tht, nu c hch ton tng vn Nh nc, ghi:
3.4. Phng php k ton d phng gim gi hng tn kho
a) Khi lp Bo co ti chnh, nu s d phng gim gi hng tn kho phi
lp k ny ln hn s trch lp t cc k trc, k ton trch lp b sung phn
chnh lch, ghi:
b) Khi lp Bo co ti chnh, nu s d phng gim gi hng tn kho phi
lp k ny nh hn s trch lp t cc k trc, k ton hon nhp phn chnh
lch, ghi:
c) K ton x l khon d phng gim gi hng tn kho i vi vt t, hng
ha b hy b do ht hn s dng, mt phm cht, h hng, khng cn gi tr s
dng, ghi:
N TK 229 - D phng tn tht ti sn (s c b p bng d phng)
N TK 632 - Gi vn hng bn (nu s tn tht cao hn s lp d phng)
C cc TK 152, 153, 155, 156.
d) K ton x l khon d phng gim gi hng tn kho trc khi doanh
nghip 100% vn nh nc chuyn thnh cng ty c phn: Khon d phng gim
gi hng tn kho sau khi b p tn tht, nu c hch ton tng vn nh nc,
ghi:
iu 46. Ti khon 241 - Xy dng c bn d dang
1. Nguyn tc k ton
200
a) Ti khon ny ch dng n v khng thnh lp ban qun l d n

phn nh chi ph thc hin cc d n u t XDCB (bao gm chi ph mua sm mi
TSC, xy dng mi hoc sa cha, ci to, m rng hay trang b li k thut
cng trnh) v tnh hnh quyt ton d n u t XDCB cc doanh nghip c tin
hnh cng tc mua sm TSC, u t XDCB, sa cha ln TSC.
Cng tc u t XDCB v sa cha ln TSC ca doanh nghip c th
c thc hin theo phng thc giao thu hoc t lm. cc doanh nghip tin
hnh u t XDCB theo phng thc t lm th ti khon ny phn nh c chi ph
pht sinh trong qu trnh xy lp, sa cha.
Cc n v c thnh lp ban qun l d n u t xy dng v t chc b
my k ton ring th thc hin theo quy nh ca Thng t s 195/2012/TT-BTC
hng dn Ch k ton n v ch u t.
b) Chi ph thc hin cc d n u t XDCB l ton b chi ph cn thit
xy dng mi hoc sa cha, ci to, m rng hay trang b li k thut cng trnh.
Chi ph u t XDCB c xc nh trn c s khi lng cng vic, h thng
nh mc, ch tiu kinh t - k thut v cc ch chnh sch ca Nh nc, ng
thi phi ph hp nhng yu t khch quan ca th trng trong tng thi k v
c thc hin theo quy ch v qun l u t XDCB. Chi ph u t XDCB, bao
gm:
- Chi ph xy dng;
- Chi ph thit b;
- Chi ph bi thng, h tr v ti nh c;
- Chi ph qun l d n;
- Chi ph t vn u t xy dng
- Chi ph khc.
Ti khon 241 c m chi tit theo tng cng trnh, hng mc cng trnh
v mi hng mc cng trnh phi c hch ton chi tit tng ni dung chi ph
u t XDCB v c theo di ly k k t khi khi cng n khi cng trnh,
hng mc cng trnh hon thnh bn giao a vo s dng.
c) Khi u t XDCB cc chi ph xy lp, chi ph thit b thng tnh trc
tip cho tng cng trnh; Cc chi ph qun l d n v chi ph khc thng c
chi chung. Ch u t phi tin hnh tnh ton, phn b chi ph qun l d n v
chi ph khc cho tng cng trnh theo nguyn tc:
- Nu xc nh c ring cc chi ph qun l d n v chi ph khc lin
quan trc tip n tng cng trnh th tnh trc tip cho cng trnh ;
201
- Cc chi ph qun l d n v chi ph khc chi chung c lin quan n nhiu

cng trnh m khng tnh trc tip c cho tng cng trnh th n v c quyn
phn b theo nhng tiu thc ph hp nht vi tng cng trnh.
d) Trng hp d n hon thnh a vo s dng nhng quyt ton d
n cha c duyt th doanh nghip ghi tng nguyn gi TSC theo gi tm tnh
(gi tm tnh phi cn c vo chi ph thc t b ra c c TSC) trch
khu hao, nhng sau phi iu chnh theo gi quyt ton c ph duyt.
) Chi ph sa cha, bo dng, duy tr cho TSC hot ng bnh thng
c hch ton trc tip vo chi ph sn xut, kinh doanh trong k. i vi cc
TSC theo yu cu k thut phi sa cha, bo tr, duy tu nh k, k ton c
trch lp d phng phi tr v tnh trc vo chi ph sn xut, kinh doanh c
ngun trang tri khi vic sa cha, bo tr pht sinh.
e) Ch u t xy dng bt ng sn s dng ti khon ny tp hp chi
ph xy dng TSC hoc bt ng sn u t. Trng hp bt ng sn xy dng
s dng cho nhiu mc ch (lm vn phng, cho thu hoc bn, v d nh ta
nh chung c hn hp) th k ton vn tp hp chi ph pht sinh lin quan trc tip
ti vic u t xy dng trn TK 241. Khi cng trnh, d n hon thnh bn giao
a vo s dng, k ton cn c cch thc s dng ti sn trong thc t kt
chuyn chi ph u t xy dng ph hp vi bn cht ca tng loi ti sn.
g) Chnh lch t gi hi oi pht sinh t qu trnh u t xy dng c bn
c thc hin theo nguyn tc:
- i vi chnh lch t gi trong giai on trc hot ng:
+ i vi cc doanh nghip do Nh nc s hu 100% vn iu l thc
hin nhim v an ninh, quc phng, n nh kinh t v m, cc khon chnh lch
t gi lin quan n giai on trc hot ng cha i vo sn xut kinh doanh
c phn nh ly k trn TK 413 - Chnh lch t gi hi oi. Khi i vo hot
ng, k ton c phn b dn khon chnh lch t gi trc tip t TK 413 sang
TK 515 Doanh thu hot ng ti chnh (nu li) hoc TK 635 - Chi ph ti chnh
(nu l). Vic phn b khng vt qu thi gian theo php lut quy nh, mc
phn b l t gi phi m bo nguyn tc nu cn phn nh l t gi ti bn N
TK 413 th bo co kt qu kinh doanh c li nhun bng khng (doanh nghip
khng c va phn nh l t gi trn ch tiu Chnh lch t gi thuc bng
cn i k ton, va trnh by c li nhun sau thu trn Bo co kt qu hot
ng kinh doanh).
202
+ i vi tt c cc loi doanh nghip khc, chnh lch t gi trong giai

on trc hot ng c tnh ngay vo doanh thu hot ng ti chnh (nu li)
hoc chi ph ti chnh (nu l) ti thi im pht sinh, khng c treo li chnh
lch t gi trn TK 413.
- i vi chnh lch t gi lin quan n hot ng u t XDCB khi doanh
nghip i vo hot ng (k c vic u t mi hoc u t m rng):
Tt c cc loi hnh doanh nghip, k c doanh nghip do Nh nc nm
gi 100% vn iu l thc hin nhim v n ninh, quc phng, n nh kinh t v
m, u phi tnh ngay khon chnh lch t gi lin quan n hot ng u t
XDCB (k c vic u t mi hoc u t m rng) vo doanh thu hot ng ti
chnh (nu li) hoc chi ph ti chnh (nu l) ti thi im pht sinh, khng c
phn nh chnh lch t gi trn TK 413.
h) Trng hp d n u t b hy b, doanh nghip phi tin hnh thanh l
v thu hi cc chi ph pht sinh ca d n. Phn chnh lch gia chi ph u t
thc t pht sinh v s thu t vic thanh l c ghi nhn vo chi ph khc hoc
xc nh trch nhim bi thng ca t chc, c nhn thu hi.
Ti khon 241 - Xy dng c bn d dang, c 3 ti khon cp 2:
- Ti khon 2411 - Mua sm TSC: Phn nh chi ph mua sm TSC v
tnh hnh quyt ton chi ph mua sm TSC trong trng hp phi qua lp t,
chy th trc khi a vo s dng (k c mua TSC mi hoc qua s dng).
Nu mua sm TSC v phi u t, trang b thm mi s dng c th mi chi
ph mua sm, trang b thm cng c phn nh vo ti khon ny.
- Ti khon 2412 - Xy dng c bn: Phn nh chi ph u t XDCB v tnh
hnh quyt ton vn u t XDCB. Ti khon ny c m chi tit cho tng cng
trnh, hng mc cng trnh (theo tng i tng ti sn hnh thnh qua u t) v
mi i tng ti sn phi theo di chi tit tng ni dung chi ph u t XDCB.
- Ti khon 2413 - Sa cha ln TSC: Phn nh chi ph sa cha ln
TSC v tnh hnh quyt ton chi ph sa cha ln TSC. Trng hp sa cha
thng xuyn TSC th khng hch ton vo ti khon ny m tnh thng vo chi
ph sn xut, kinh doanh trong k.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 241 - Xy dng c bn
d dang
203
Bn N:
- Chi ph u t XDCB, mua sm, sa cha ln TSC pht sinh (TSC hu
hnh v TSC v hnh);
- Chi ph ci to, nng cp TSC;
- Chi ph mua sm bt ng sn u t (trng hp cn c giai on u t
xy dng);
- Chi ph u t XDCB bt ng sn u t;
- Chi ph pht sinh sau ghi nhn ban u TSC, bt ng sn u t.
Bn C:
- Gi tr TSC hnh thnh qua u t XDCB, mua sm hon thnh a
vo s dng;
- Gi tr cng trnh b loi b v cc khon chi ph duyt b khc kt chuyn
khi quyt ton c duyt;
- Gi tr cng trnh sa cha ln TSC hon thnh, kt chuyn khi quyt
ton c duyt;
- Gi tr bt ng sn u t hnh thnh qua u t XDCB hon thnh;
- Kt chuyn chi ph pht sinh sau ghi nhn ban u TSC, bt ng sn
u t vo cc ti khon c lin quan.
S d N:
- Chi ph d n u t xy dng v sa cha ln TSC d dang;
- Gi tr cng trnh xy dng v sa cha ln TSC hon thnh nhng
cha bn giao a vo s dng hoc quyt ton cha c duyt;
- Gi tr bt ng sn u t ang u t xy dng d dang.
3.1. K ton chi ph u t XDCB
3.1.1. Trng hp ng trc tin cho nh thu
a) Trng hp ng trc bng ng Vit Nam:
- Ghi nhn s tin ng trc cho nh thu bng ng Vit Nam, ghi;
C TK 112 - Tin gi ngn hng (1122) (t gi ghi s BQGQ).
- Khi nghim thu khi lng XDCB hon thnh, k ton ghi nhn chi ph
XDCB d dang i vi s tin ng trc, ghi:
204
b) Trng hp ng trc bng ngoi t:

- Ghi nhn s tin ng trc cho nh thu bng ngoi t theo t gi giao
dch thc t ti thi im ng trc, ghi;
N TK 331 - Phi tr cho ngi bn (t gi giao dch thc t)
N TK 635 - Chi ph ti chnh (nu pht sinh l t gi)
C TK 112 - Tin gi ngn hng (1122) (t gi ghi s BQGQ)
C TK 515 - Doanh thu hot ng ti chnh (nu pht sinh li t gi).
- Khi nghim thu khi lng XDCB hon thnh, k ton ghi nhn chi ph
XDCB d dang i vi s tin ng trc bng ngoi t theo t gi ghi s (t gi
giao dch thc t ti thi im ng trc), ghi:
3.1.2. Nhn khi lng XDCB, khi lng sa cha TSC hon thnh do
bn nhn thu bn giao, nu thu GTGT u vo c khu tr, cn c hp ng
giao thu, bin bn nghim thu khi lng XDCB hon thnh, ha n bn hng,
ghi:
N TK 241 - XDCB d dang (2412, 2413)
- Nu thu GTGT u vo khng c khu tr th gi tr chi ph u t xy
dng c bn d dang bao gm c thu GTGT.
- Trng hp hp ng quy nh thanh ton cho nh thu bng ngoi t, k
ton ghi nhn s tin phi tr (sau khi tr s tin ng trc) theo t gi giao
dch thc t ti thi im nghim thu (l t gi bn ca ngn hng thng mi ni
doanh nghip thng xuyn c giao dch).
3.1.3. Khi mua thit b u t XDCB, nu thu GTGT u vo c khu
tr, cn c ha n, phiu nhp kho, ghi:
N TK 152 - Nguyn liu, vt liu (gi mua cha c thu GTGT)
Trng hp chuyn thng thit b khng cn lp n a im thi cng giao
cho bn nhn thu, ghi:
205
3.1.4. Tr tin cho ngi nhn thu, ngi cung cp vt t, hng ha, dch
v c lin quan n u t XDCB, ghi:
C cc TK 111, 112,...
3.1.5. Xut thit b u t XDCB giao cho bn nhn thu:
a) i vi thit b khng cn lp, ghi:
b) i vi thit b cn lp:
- Khi xut thit b giao cho bn nhn thu, k ton ch theo di chi tit thit
b a i lp.
- Khi c khi lng lp t hon thnh ca bn B bn giao, c nghim
thu v chp nhn thanh ton, th gi tr thit b a i lp mi c tnh vo chi
ph u t XDCB, ghi:
N TK 241 - XDCB d dang (2412)
3.1.6. Khi pht sinh cc chi ph khc, nh chi ph li vay, chi ph pht hnh
tri phiu c vn ha, chi ph u thu, (sau khi b tr vi s tin thu t vic
bn h s thu), chi ph tho d hon tr mt bng (sau khi b tr vi s ph liu
c th thu hi)... ghi:
N TK 241 - XDCB d dang (2412)
C cc TK 111, 112, 331, 335, 3411,343...
S tin bn h s thu sau khi b tr vi chi ph u thu, nu cn tha
c k ton gim chi ph u t xy dng (ghi vo bn C TK 241).
3.1.7. Khon tin pht nh thu thu c v bn cht lm gim s phi
thanh ton cho nh thu, ghi:
N cc TK 112, 331
3.1.8. Cc khon chnh lch t gi pht sinh trong qu trnh u t XDCB
(k c giai on trc hot ng) c ghi nhn vo doanh thu hot ng ti chnh
(nu li) hoc chi ph ti chnh (nu l) ti thi im pht sinh (tr cc doanh
nghip c quy nh ti im 3.1.9 di y):
206
- Nu pht sinh li t gi, ghi:

N cc TK lin quan
- Nu pht sinh l t gi, ghi:
C cc TK lin quan.
3.1.9. i vi ch u t l doanh nghip do Nh nc s hu 100% vn
iu l thc hin nhim v an ninh, quc phng, n nh kinh t v m, nu pht
sinh chnh lch t gi trong hot ng u t xy dng giai on trc hot
ng (cha tin hnh sn xut, kinh doanh):
- Nu pht sinh li t gi, ghi:
N cc TK lin quan
- Nu pht sinh l t gi, ghi:
C cc TK lin quan.
- Khi i vo hot ng, k ton kt chuyn chnh lch t gi vo doanh thu
hot ng ti chnh hoc chi ph ti chnh, ghi:
+ Kt chuyn li t gi ghi:
+ Kt chuyn l t gi ghi:
3.1.10. i vi chi ph chy th v s thu t vic bn sn phm sn xut th
th thc hin nh sau:
a) i vi chi ph chy th khng sn xut ra sn phm th:
C cc TK lin quan.
b) i vi chi ph sn xut th v s thu t bn sn phm sn xut th:
- Khi pht sinh chi ph chy th c ti sn xut ra sn phm th, k ton
tp hp ton b chi ph, ghi
207
N TK 154 - Chi ph sn xut kinh doanh d dang

C cc TK lin quan.
- Khi nhp kho sn phm sn xut th, ghi:
N TK 1551 - Thnh phm nhp kho
C TK 154 - Chi ph sn xut kinh doanh d dang.
- Khi xut bn sn phm sn xut th:
N cc TK 112, 131
C TK 1551 - Thnh phm nhp kho
C TK 154 - Chi ph SXKD d dang (bn ngay khng qua nhp kho)
- Kt chuyn phn chnh lch gia chi ph sn xut th v s thu t vic bn
sn phm sn xut th:
+ Trng hp chi ph sn xut th cao hn s thu t vic bn sn phm sn
xut th, k ton kt chuyn phn chnh lch ghi tng chi ph u t XDCB d
dang, ghi:
C TK 154 - Chi ph SXKD d dang.
+ Trng hp chi ph sn xut th nh hn s thu t vic bn sn phm sn
xut th, k ton kt chuyn phn chnh lch ghi gim chi ph u t XDCB d
dang, ghi:
N TK 154 - Chi ph SXKD d dang
3.1.1l. Khi cng trnh hon thnh, vic nghim thu tng th c thc
hin xong, ti sn c bn giao v a vo s dng: Nu quyt ton c duyt
ngay th cn c vo gi tr ti sn hnh thnh qua u t c duyt ghi s. Nu
quyt ton cha c ph duyt th ghi tng gi tr ca ti sn hnh thnh qua u
t theo gi tm tnh (gi tm tnh l chi ph thc t b ra c c ti sn, cn
c vo TK 241 xc nh gi tm tnh). C 2 trng hp u ghi nh sau:
N cc TK 211, 213, 217
N TK 1557 - Thnh phm Bt ng sn (sau khi hon thnh c mt phn
BS dng bn m trc y cha
hch ton ring c trn TK 154)
C TK 241 - XDCB d dang (gi c duyt hoc gi tm tnh).
Trng hp cng trnh hon thnh, nhng cha lm th tc bn giao ti
sn a vo s dng, ang ch lp hoc duyt quyt ton th k ton phi m s
208
chi tit ti khon 241 "XDCB d dang" theo di ring cng trnh hon thnh ch
bn giao v duyt quyt ton.
3.1.12. Khi quyt ton vn u t XDCB hon thnh c duyt th k ton
iu chnh li gi tm tnh theo gi tr ti sn c duyt, ghi;
- Nu gi tr ti sn hnh thnh qua u t XDCB c duyt c gi tr thp
hn gi tm tnh:
N TK 138 - Phi thu khc (chi ph duyt b phi thu hi)
C cc TK 211, 213, 217, 1557.
- Nu gi tr ti sn hnh thnh qua u t XDCB c duyt c gi tr cao
hn gi tm tnh:
N cc TK 211, 213, 217, 1557
C cc TK lin quan.
- Nu TSC u t bng ngun vn u t XDCB v c cp c thm
quyn cho php tng ngun vn kinh doanh th ng thi ghi:
C TK 241 - XDCB d dang (cc khon thit hi c duyt b)
C TK 411 - Vn u t ca ch s hu (gi tr ti sn c duyt).
- Nu TSC hnh thnh bng qu phc li v dng vo mc ch phc li,
khi ch u t duyt quyt ton vn u t, k ton ghi tng qu phc li hnh
thnh TSC:
N TK 3532 - Qu phc li
C TK 3533 - Qu phc li hnh thnh TSC.
3.1.13. Trng hp doanh nghip l ch u t c thnh lp Ban qun l d
n k ton ring qu trnh u t XDCB:
a) K ton ti ch u t:
- Trng hp nhn bn giao cng trnh c quyt ton, ch u t ghi
nhn gi tr cng trnh l gi c quyt ton, ghi:
N cc TK 211, 213, 217, 1557
N cc TK 111, 112, 152, 153
C TK 136 - Phi thu ni b
209
- Trng hp nhn bn giao cng trnh cha c quyt ton, ch u t ghi

nhn gi tr cng trnh l gi tm tnh. Khi quyt ton phi iu chnh gi tr cng
trnh theo gi c quyt ton, ghi:
+ Nu gi c quyt ton ln hn gi tm tnh, ghi:
N cc TK 211, 213, 217, 1557
C cc TK lin quan.
+ Nu gi c quyt ton nh hn gi tm tnh, ghi:
N cc TK lin quan
C cc TK 211, 213, 217, 1557.
b) K ton ti Ban qun l d n: Thc hin theo quy nh ti Thng t s
195/2012/TT-BTC ngy 15/11/2012 ca B Ti chnh hng dn k ton p dng
cho n v ch u t v cc vn bn sa i, b sung, thay th (nu c).
3.1.14. Trng hp d n u t b hy b hoc thu hi, k ton thanh l d
n v thu hi chi ph u t. Phn chnh lch gia chi ph u t v s thu t vic
thanh l c phn nh vo chi ph khc hoc xc nh trch nhim bi thng
ca t chc, c nhn, ghi:
N cc TK 111, 112 - S thu t vic thanh l d n
N TK 138 - Phi thu khc (S t chc, c nhn phi bi thng)
N TK 811 - Chi ph khc (S c tnh vo chi ph)
3.2. K ton sa cha TSC
Cng tc sa cha TSC ca doanh nghip cng c th tin hnh theo
phng thc t lm hoc giao thu.
a) Khi chi ph sa cha TSC pht sinh c tp hp vo bn N TK 241
"XDCB d dang" (2413) v c chi tit cho tng cng trnh, cng vic sa cha
TSC. Cn c chng t pht sinh chi ph hch ton:
- Nu thu GTGT u vo c khu tr, ghi:
N TK 241 - XDCB d dang (2413) (gi mua cha c thu GTGT)
- Nu thu GTGT u vo khng c khu tr th chi ph sa cha TSC
bao gm c thu GTGT, ghi:
N TK 241 - XDCB d dang (2413) (tng gi thanh ton)
C cc 111, 112, 152, 214, 334,... (tng gi thanh ton).
210
b) Khi cng trnh sa cha hon thnh, nu khng iu kin ghi tng
nguyn gi TSC:
N cc TK 623, 627, 641, 642
N TK 242 - Chi ph tr trc (nu pht sinh ln c phn b dn)
N TK 352 - D phng phi tr (nu trch trc chi ph sa cha nh k)
C TK 241 - XDCB d dang (2413).
- Trng hp sa cha ci to, nng cp tha mn iu kin ghi tng
nguyn gi TSC, ghi:
iu 47. Ti khon 242 - Chi ph tr trc
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh cc chi ph thc t pht sinh nhng c
lin quan n kt qu hot ng SXKD ca nhiu k k ton v vic kt chuyn cc
khon chi ph ny vo chi ph SXKD ca cc k k ton sau.
b) Cc ni dung c phn nh l chi ph tr trc, gm:
- Chi ph tr trc v thu c s h tng, thu hot ng TSC (quyn s
dng t, nh xng, kho bi, vn phng lm vic, ca hng v TSC khc) phc
v cho sn xut, kinh doanh nhiu k k ton.
- Chi ph thnh lp doanh nghip, chi ph o to, qung co pht sinh trong
giai on trc hot ng c phn b ti a khng qu 3 nm;
- Chi ph mua bo him (bo him chy, n, bo him trch nhim dn s ch
phng tin vn ti, bo him thn xe, bo him ti sn,...) v cc loi l ph m
doanh nghip mua v tr mt ln cho nhiu k k ton;
- Cng c, dng c, bao b lun chuyn, dng cho thu lin quan n
hot ng kinh doanh trong nhiu k k ton;
- Chi ph i vay tr trc v li tin vay hoc li tri phiu ngay khi pht
hnh;
211
- Chi ph sa cha TSC pht sinh mt ln c gi tr ln doanh nghip

khng thc hin trch trc chi ph sa cha ln TSC, phn b ti a khng qu
3 nm;
- S chnh lch gi bn nh hn gi tr cn li ca TSC bn v thu li l thu
ti chnh;
- S chnh lch gi bn nh hn gi tr cn li ca TSC bn v thu li l thu
hot ng;
- Trng hp hp nht kinh doanh khng dn n quan h cng ty m cng ty con c pht sinh li th thng mi hoc khi c phn ho doanh nghip
nh nc c pht sinh li th kinh doanh;
- Cc khon chi ph tr trc khc phc v cho hot ng kinh doanh ca nhiu
k k ton.
Chi ph nghin cu v chi ph cho giai on trin khai khng tiu chun
ghi nhn l TSC v hnh c ghi nhn ngay l chi ph sn xut kinh doanh,
khng ghi nhn l chi ph tr trc.
c) Vic tnh v phn b chi ph tr trc vo chi ph SXKD tng k k ton
phi cn c vo tnh cht, mc tng loi chi ph la chn phng php v
tiu thc hp l.
d) K ton phi theo di chi tit tng khon chi ph tr trc theo tng k
hn tr trc pht sinh, phn b vo cc i tng chu chi ph ca tng k
k ton v s cn li cha phn b vo chi ph.
) i vi cc khon chi ph tr trc bng ngoi t, trng hp ti thi
im lp bo co c bng chng chc chn v vic ngi bn khng th cung cp
hng ho, dch v v doanh nghip s chc chn nhn li cc khon tr trc bng
ngoi t th c coi l cc khon mc tin t c gc ngoi t v phi nh gi li
theo t gi giao dch thc t ti thi im bo co (l t gi mua ca ngn hng
thng mi ni doanh nghip thng xuyn c giao dch).
2. Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 242 - Chi ph tr trc
Bn N: Cc khon chi ph tr trc pht sinh trong k.
Bn C: Cc khon chi ph tr trc tnh vo chi ph SXKD trong k.
212
S d bn N: Cc khon chi ph tr trc cha tnh vo chi ph sn xut,

kinh doanh trong k.
a) Khi pht sinh cc khon chi ph tr trc phi phn b dn vo chi ph
SXKD ca nhiu k, ghi:
C cc TK 111, 112, 153, 331, 334, 338,...
nh k tin hnh phn b chi ph tr trc vo chi ph SXKD, ghi:
N cc TK 623, 627, 635, 641, 642
b) Khi tr trc tin thu TSC, thu c s h tng theo phng thc thu
hot ng v phc v hot ng kinh doanh cho nhiu k, ghi:
C cc TK 111, 112,...
- Nu thu GTGT u vo khng c khu tr, chi ph tr trc bao gm
c thu GTGT.
c) i vi cng c, dng c, bao b lun chuyn, dng cho thu lin quan
n hot ng sn xut, kinh doanh trong nhiu k, khi xut dng, cho thu, ghi:
- Khi xut dng hoc cho thu, ghi:
- nh k tin hnh phn b gi tr cng c, dng c, bao b lun chuyn,
dng cho thu xut kho theo tiu thc hp l. Cn c xc nh mc chi ph
phi phn b mi k c th l thi gian s dng hoc khi lng sn phm, dch
v m cng c, dng c, bao b lun chuyn, dng cho thu tham gia vo hot
ng sn xut, kinh doanh trong tng k k ton. Khi phn b, ghi:
N cc TK 623, 627, 641, 642,...
d) Trng hp mua TSC v bt ng sn u t theo phng thc tr
chm, tr gp:
213
- Khi mua TSC hu hnh, TSC v hnh hoc mua bt ng sn u t

theo phng thc tr chm, tr gp v a v s dng ngay cho SXKD, hoc
nm gi ch tng gi hoc cho thu hot ng, ghi:
N cc TK 211, 213, 217 (nguyn gi - ghi theo gi mua tr tin ngay)
N TK 242 - Chi ph tr trc (phn li tr chm l s chnh lch gia Tng
s tin phi thanh ton tr (-) Gi mua tr
tin ngay tr (-) Thu GTGT (nu c))
- nh k, thanh ton tin cho ngi bn, k ton ghi:
C cc TK 111, 112 (s phi tr nh k bao gm c gi gc v li tr
chm, tr gp phi tr nh k).
- nh k, tnh vo chi ph theo s li tr chm, tr gp phi tr, ghi:
) Trng hp chi ph sa cha TSC pht sinh ln, doanh nghip khng
thc hin trch trc chi ph sa cha TSC, phi phn b chi ph vo nhiu k k
ton, khi cng vic sa cha hon thnh:
- Kt chuyn chi ph sa cha TSC vo ti khon chi ph tr trc, ghi:
N TK 242 - Chi ph tr trc.
- nh k, tnh v phn b chi ph sa cha TSC vo chi ph sn xut, kinh
doanh trong k, ghi:
N cc TK 623, 627, 641, 642,...
e) Trng hp doanh nghip tr trc li tin vay cho bn cho vay:
- Khi tr trc li tin vay, ghi:
C cc TK 111, 112.
- nh k, khi phn b li tin vay theo s phi tr tng k vo chi ph ti
chnh hoc vn ho tnh vo gi tr ti sn d dang, ghi:
N TK 635 - Chi ph ti chnh (chi ph i vay ghi vo chi ph SXKD trong k)
N TK 241 - XDCB d dang (nu chi ph i vay c vn ho vo gi tr
ti sn u t xy dng d dang)
214
N TK 627 - Chi ph sn xut chung (nu chi ph i vay c vn ho vo

gi tr ti sn sn xut d dang)
g) Khi doanh nghip pht hnh tri phiu theo mnh gi huy ng vn
vay, nu doanh nghip tr trc li tri phiu ngay khi pht hnh, chi ph li vay
c phn nh vo bn N TK 242 (chi tit li tri phiu tr trc), sau phn
b dn vo cc i tng chu chi ph.
- Ti thi im pht hnh tri phiu, ghi:
N cc TK 111, 112 (tng s tin thc thu)
N TK 242 - Chi ph tr trc (chi tit li tri phiu tr trc)
- nh k, phn b li tri phiu tr trc vo chi ph i vay tng k, ghi:
N TK 635 - Chi ph ti chnh (nu tnh vo chi ph ti chnh trong k)
N TK 241 - Xy dng c bn d dang (nu c vn ho vo gi tr ti
sn u t xy dng d dang)
N TK 627 - Chi ph sn xut chung (vn ho vo ti sn sn xut d dang)
C TK 242 - Chi ph tr trc (chi tit li tri phiu tr trc) (s li
tri phiu phn b trong k).
h) Trng hp hp nht kinh doanh khng dn n quan h cng ty m cng ty con (mua ti sn thun), ti ngy mua nu pht sinh li th thng mi:
- Nu vic mua, bn khi hp nht kinh doanh c bn mua thanh ton bng
tin, hoc cc khon tng ng tin, ghi:
N cc TK 131, 138, 152, 153, 155, 156, 211, 213, 217. (theo gi tr hp
l ca cc ti sn mua)
N TK 242 - Chi ph tr trc (chi tit li th thng mi)
C cc TK 331, 3411, (theo gi tr hp l ca cc khon n phi
tr v n tim tng phi gnh chu)
C cc TK 111, 112, 121 (s tin hoc cc khon tng ng tin
bn mua thanh ton).
- Nu vic mua, bn khi hp nht kinh doanh c thc hin bng vic bn
mua pht hnh c phiu, ghi:
N cc TK 131, 138, 152, 153, 155, 156, 211, 213, 217, (theo gi tr hp
l ca cc ti sn mua)
N TK 242 - Chi ph tr trc (chi tit li th thng mi)
N TK 4112 - Thng d vn c phn (gi pht hnh nh hn mnh gi)
C cc TK 331, 3411 (theo gi tr hp l ca cc khon n phi tr
215
v n tim tng phi gnh chu)

C TK 4112 - Thng d vn c phn(gi pht hnh ln hn mnh
gi).
i) Cc doanh nghip cha phn b ht l chnh lch t gi trong giai on
trc hot ng phi kt chuyn ton b s l ly k ang theo di trn TK 242
sang TK 635 - Chi ph ti chnh xc nh kt qu kinh doanh trong k, ghi:
k) Khi kim k ti sn ti thi im xc nh gi tr doanh nghip c phn
ha doanh nghip 100% vn nh nc, nu khon tin thu t tr trc khng
tiu chun ghi nhn TSC v hnh, c nh gi tng vn Nh nc, ghi:
l) Khi kim k ti sn ti thi im xc nh gi tr doanh nghip c phn
ha doanh nghip 100% vn nh nc, nu gi tr thc t ca vn Nh nc ln
hn gi tr ghi s ca vn Nh nc, k ton ghi tng vn Nh nc v ghi nhn
phn chnh lch l li th kinh doanh, ghi:
m) Li th kinh doanh pht sinh khi c phn ha doanh nghip Nh nc
c phn nh trn TK 242 v phn b dn ti a khng qu 3 nm, ghi:
iu 48. Ti khon 243 - Ti sn thu thu nhp hon li
1. Nguyn tc k ton
tng, gim ca ti sn thu thu nhp hon li.
Ti sn
thu thu nhp
hon li
Chnh lch
tm thi
c
khu tr
Gi tr c khu tr
+ chuyn sang nm sau ca
cc khon l tnh thu v
u i thu cha s dng
Thu sut
x thu thu nhp
doanh nghip
hin hnh (%)
Trng hp ti thi im ghi nhn ti sn thu thu nhp hon li bit

trc c s thay i v thu sut thu TNDN trong tng lai, nu vic hon nhp
216
ti sn thu thu nhp hon li nm trong thi gian thu sut mi c hiu lc th
thu sut p dng ghi nhn ti sn thu c tnh theo thu sut mi.
b) C s tnh thu ca ti sn hoc n phi tr v Chnh lch tm thi:
- C s tnh thu ca ti sn l gi tr s c tr khi thu nhp chu thu
khi thu hi gi tr ghi s ca ti sn. Nu thu nhp khng phi chu thu th c s
tnh thu ca ti sn bng gi tr ghi s ca ti sn . C s tnh thu thu nhp ca
n phi tr l gi tr ghi s ca n tr i (-) gi tr s c khu tr vo thu nhp
chu thu khi thanh ton n phi tr trong cc k tng lai. i vi doanh thu nhn
trc, c s tnh thu l gi tr ghi s ca n, tr i phn gi tr ca doanh thu
khng phi chu thu trong tng lai.
- Chnh lch tm thi l khon chnh lch gia gi tr ghi s ca ti sn
hoc n phi tr trong Bng Cn i k ton v c s tnh thu ca ti sn hoc n
phi tr . Chnh lch tm thi gm 2 loi: Chnh lch tm thi c khu tr v
chnh lch tm thi chu thu. Chnh lch tm thi c khu tr l cc khon
chnh lch tm thi lm pht sinh cc khon c khu tr khi xc nh thu nhp
chu thu trong tng lai khi gi tr ghi s ca cc khon mc ti sn c thu hi
hoc n phi tr c thanh ton.
+ Chnh lch tm thi v thi gian ch l mt trong cc trng hp chnh lch
tm thi, v d: Nu li nhun k ton c ghi nhn trong k ny nhng thu nhp
chu thu c tnh trong k khc.
+ Cc khon chnh lch tm thi gia gi tr ghi s ca ti sn hoc n phi tr
so vi c s tnh thu ca ti sn hoc n phi tr c th khng phi l chnh lch
tm thi v mt thi gian, v d: Khi nh gi li mt ti sn th gi tr ghi s ca ti
sn thay i nhng nu c s tnh thu khng thay i th pht sinh chnh lch tm
thi. Tuy nhin thi gian thu hi gi tr ghi s v c s tnh thu khng thay i nn
chnh lch tm thi ny khng phi l chnh lch tm thi v thi gian.
+ K ton khng tip tc s dng khi nim Chnh lch vnh vin phn
bit vi chnh lch tm thi khi xc nh thu thu nhp hon li do thi gian thu hi
ti sn hoc thanh ton n phi tr cng nh thi gian khu tr ti sn v n phi
tr vo thu nhp chu thu l hu hn.
c) Nu doanh nghip d tnh chc chn c c li nhun tnh thu thu nhp
trong tng lai s dng cc khon chnh lch tm thi c khu tr, cc
khon l tnh thu v u i thu cha s dng, k ton c ghi nhn ti sn thu
thu nhp hon li i vi:
217
- Tt c cc khon chnh lch tm thi c khu tr (ngoi tr chnh lch

tm thi pht sinh t vic ghi nhn ban u ca ti sn hoc n phi tr t mt
giao dch m khng phi l giao dch hp nht kinh doanh; v khng c nh hng
n c li nhun k ton v thu nhp chu thu (hoc l tnh thu) ti thi im
giao dch).
- Gi tr cn c khu tr ca khon l tnh thu v u i v thu cha s
dng chuyn sang nm sau.
d) Cui nm, doanh nghip phi lp Bng xc nh chnh lch tm thi
c khu tr, Bng theo di chnh lch tm thi c khu tr cha s dng,
gi tr c khu tr chuyn sang nm sau ca cc khon l tnh thu v u i
thu cha s dng lm cn c lp Bng xc nh ti sn thu thu nhp hon li
xc nh gi tr ti sn thu thu nhp hon li c ghi nhn hoc hon nhp
trong nm.
) Vic ghi nhn ti sn thu thu nhp hon li trong nm c thc hin
theo nguyn tc b tr gia ti sn thu thu nhp hon li pht sinh trong nm nay
vi ti sn thu thu nhp doanh nghip ghi nhn t cc nm trc nhng nm
nay c hon nhp li, theo nguyn tc:
- Nu ti sn thu thu nhp hon li pht sinh trong nm ln hn ti sn thu
thu nhp hon li c hon nhp trong nm, th s chnh lch c ghi nhn l
ti sn thu thu nhp hon li v ghi gim chi ph thu thu nhp hon li.
- Nu ti sn thu thu nhp hon li pht sinh trong nm nh hn ti sn
thu thu nhp hon li c hon nhp trong nm, th s chnh lch c ghi gim
ti sn thu thu nhp hon li v ghi tng chi ph thu thu nhp hon li.
e) K ton phi hon nhp ti sn thu thu nhp hon li khi cc khon
chnh lch tm thi c khu tr khng cn nh hng ti li nhun tnh thu
(khi ti sn c thu hi hoc n phi tr c thanh ton mt phn hoc ton b),
khi l tnh thu hoc u i thu c s dng.
g) Khi lp Bo co ti chnh, nu d tnh chc chn c c li nhun tnh
thu thu nhp trong tng lai, ti sn thu thu nhp hon li cha c ghi nhn t
cc nm trc c ghi nhn b sung lm gim chi ph thu hon li.
h) Vic b tr ti sn thu thu nhp hon li v thu thu nhp hon li phi
tr ch thc hin khi lp Bng cn i k ton, khng thc hin khi ghi nhn ti
sn thu thu nhp hon li trn s k ton.
218
2. Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 243 - Ti sn thu thu

nhp hon li
Bn N: Gi tr ti sn thu thu nhp hon li tng.
Bn C: Gi tr ti sn thu thu nhp hon li gim .
S d bn N: Gi tr ti sn thu thu nhp hon li cn li cui k.
a) Nu ti sn thu thu nhp hon li pht sinh trong nm ln hn ti sn
thu thu nhp hon li c hon nhp trong nm, k ton ghi nhn gi tr ti sn
thu thu nhp hon li l s chnh lch gia s ti sn thu thu nhp hon li pht
sinh ln hn s c hon nhp trong nm, ghi:
N TK 243 - Ti sn thu thu nhp hon li
C TK 8212 - Chi ph thu thu nhp doanh nghip hon li.
b) Nu ti sn thu thu nhp hon li pht sinh trong nm nh hn ti sn
thu thu nhp hon li c hon nhp trong nm, k ton ghi gim ti sn thu
thu nhp hon li l s chnh lch gia s ti sn thu thu nhp hon li pht sinh
nh hn s c hon nhp trong nm, ghi:
N TK 8212 - Chi ph thu thu nhp doanh nghip hon li
C TK 243 - Ti sn thu thu nhp hon li.
iu 49. Ti khon 244 - Cm c, th chp, k qu, k cc
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh s tin hoc gi tr ti sn m doanh
nghip em i cm c, th chp, k qu, k cc ti cc doanh nghip, t chc
khc trong cc quan h kinh t theo quy nh ca php lut.
b) Cc khon tin, ti sn em cm c, th chp k qu, k cc phi c
theo di cht ch v kp thi thu hi khi ht thi hn cm c, th chp, k qu, k
cc. Trng hp cc khon k qu, k cc doanh nghip c quyn nhn li
nhng qu hn thu hi th doanh nghip c trch lp d phng nh i vi cc
khon n phi thu kh i.
c) Doanh nghip phi theo di chi tit cc khon cm c, th chp k cc,
k qu theo tng loi, tng i tng, k hn, nguyn t. Khi lp Bo co ti
219
chnh, nhng khon c k hn cn li di 12 thng c phn loi l ti sn ngn

hn; Nhng khon c k hn cn li t 12 thng tr ln c phn loi l ti sn
di hn.
d) i vi ti sn a i cm c, th chp, k qu, k cc c phn nh
theo gi ghi s k ton ca doanh nghip. Khi xut ti sn phi tin t mang i
cm c, th chp, k qu, k cc ghi theo gi no th khi thu v ghi theo gi .
Trng hp c cc khon k cc, k qu bng tin hoc tng ng tin c
quyn nhn li bng ngoi t th phi nh gi li theo t gi giao dch thc t ti
thi im lp Bo co ti chnh (l t gi mua ca ngn hng thng mi ni
doanh nghip thng xuyn c giao dch). Cc ti sn th chp bng giy chng
nhn quyn s hu (v d nh bt ng sn) th khng ghi gim ti sn m theo
di chi tit trn s k ton (chi tit ti sn ang th chp) v thuyt minh trn Bo
co ti chnh.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 244 - Cm c, th chp,
k qu, k cc
Bn N:
- Gi tr ti sn mang i cm c, th chp hoc s tin k qu, k cc.
- Chnh lch t gi hi oi do nh gi li s d cc khon k cc, k
qu c quyn nhn li bng ngoi t ti thi im bo co (trng hp t gi
ngoi t tng so vi ng Vit Nam).
Bn C:
- Gi tr ti sn cm c hoc s tin k qu, k cc nhn li hoc
thanh ton;
- Khon khu tr (pht) vo tin k qu, k cc tnh vo chi ph khc;
- Chnh lch t gi hi oi do nh gi li s d cc khon k cc, k
qu c quyn nhn li bng ngoi t ti thi im bo co (trng hp t gi
ngoi t gim so vi ng Vit Nam).
S d bn N: Gi tr ti sn cn ang cm c, th chp hoc s tin cn
ang k qu, k cc.
a) Dng tin mt, hoc tin gi ngn hng k cc, k qu, ghi:
C cc TK 111, 112.
b) Trng hp dng ti sn c nh cm c, ghi:
N TK 244 - Cm c, th chp, k qu, k cc (gi tr cn li)
220
N TK 214 - Hao mn ti sn c nh (gi tr hao mn)

C cc TK 211, 213 (nguyn gi).
Trng hp th chp bng giy t (giy chng nhn s hu nh t, ti sn)
th khng phn nh trn ti khon ny m ch theo di trn s chi tit.
c) Khi mang ti sn khc i cm c, th chp, ghi:
N TK 244 - Cm c, th chp, k qu, k cc (chi tit theo tng khon)
C cc TK 152, 155, 156,...
d) Khi nhn li ti sn cm c hoc tin k qu, k cc:
- Nhn li s tin k qu, k cc, ghi:
N cc TK 111, 112
- Nhn li ti sn c nh cm c, th chp, ghi:
N cc TK 211, 213 (nguyn gi khi a i cm c)
C TK 244 - Cm c, th chp, k qu, k cc (gi tr cn li)
C TK 214 - Hao mn ti sn c nh (gi tr hao mn).
- Khi nhn li ti sn khc mang i cm c, th chp, ghi:
N cc TK 152, 155, 156,...
C TK 244 - Cm c, th chp, k qu, k cc (chi tit tng khon).
) Trng hp doanh nghip khng thc hin ng nhng cam kt, b pht
vi phm hp ng tr vo tin k qu, k cc, ghi:
N TK 811 - Chi ph khc (s tin b tr)
e) Trng hp s dng khon k cc, k qu thanh ton cho ngi bn,
ghi:
g) Khi lp Bo co ti chnh, nu cc khon k cc, k qu c quyn
nhn li c gc ngoi t, k ton phi nh gi theo t gi giao dch thc t ti thi
im lp Bo co ti chnh:
221

222

200 - 2014 - TT - BTC Phan 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

200 - 2014 - TT - BTC Phan 1

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

200 - 2014 - TT - BTC Phan 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

B TI CHNH

CNG HO X HI CH NGHA VIT NAM

H Ni, ngy 22 thng 12 nm 2014

Cn c Lut K ton ngy 17 thng 06 nm 2003;

iu 3. n v tin t trong k ton

1. Doanh nghip s dng ngoi t lm n v tin t trong k ton th ng

l ca tng ngnh v tng n v.

ca doanh nghip) th khng ghi vo bn N TK 111 Tin mt m ghi vo bn

- T gi giao dch thc t p dng khi nh gi li s d tin mt bng ngoi

N TK 133 - Thu GTGT c khu tr (1331)

N cc TK 151,152,153,156,157,211,213,241, 623, 627, 641,642,133,

C TK 515 - Doanh thu hot ng ti chnh (li t gi hi oi)

hoc bn sao k ca Ngn hng km theo cc chng t gc (u nhim chi, u

- Ti khon 1122 - Ngoi t: Phn nh s tin gi vo, rt ra v hin ang gi ti

N TK 353 - Qu khen thng, phc li

c) Lm th tc chuyn tin t ti khon Ngn hng tr cho ch n

Bn N: Gi tr chng khon kinh doanh mua vo.

N TK 121 - Chng khon kinh doanh

- T gi p dng i vi cc khon tin gi bng ngoi t l t gi mua ca

3.1. Khi gi tin c k hn, cho vay, mua cc khon u t nm gi n

b) Trng hp mua tri phiu nhn li nh k:

- Cc khon chi h bn th ba c quyn nhn li; Cc khon bn nhn y

hoc c bin php x l i vi khon n phi thu khng i c.

ha, BS u t, TSC, dch v, cc khon u t ti chnh ;

N TK 511 - Doanh thu bn hng v cung cp dch v

Trng hp nhn ng trc bng ngoi t th bn C TK 131 ghi theo t gi

C TK 3331 - Thu GTGT phi np (33311).

iu 19. Ti khon 133 Thu gi tr gia tng c khu tr

- Ti khon 1332 - Thu GTGT c khu tr ca ti sn c nh: Phn nh

3.5. Trng hp hng mua v tr li hoc hng mua c gim gi

N TK 3331 - Thu GTGT phi np (33311)

Ti khon ny khng phn nh s vn cng ty m u t vo cc cng ty

C cc TK 154, 155, 156.

C cc TK 111, 112, 461,...

C TK 136 - Phi thu ni b (1368).

N TK 136 - Phi thu ni b (1362, 1368)

- Gi tr ti sn thiu c pht hin nhng cha xc nh c nguyn

C TK 211 - Ti sn c nh hu hnh (nguyn gi).

C TK 627 - Chi ph sn xut chung

N TK 334 - Phi tr ngi lao ng (s bi thng tr vo lng)

iu 22. Ti khon 141 - Tm ng

i vi sn phm d dang, nu thi gian sn xut, lun chuyn vt qu

11. n cui nin k ton, nu xt thy gi tr hng tn kho khng thu

hng tn kho trn s k ton c th c xc nh bt k thi im no trong k

- Theo phng php kim k nh k, mi bin ng ca vt t, hng ha

iu 24. Ti khon 151 - Hng mua ang i ng

- Nhin liu: L nhng th c tc dng cung cp nhit lng trong qu trnh

c) Vic tnh tr gi ca nguyn liu, vt liu tn kho, c thc hin theo

H s chnh lch gia

) Khng phn nh vo ti khon ny i vi nguyn vt liu khng thuc

- Tr gi nguyn liu, vt liu tr li ngi bn hoc c gim gi hng

- Nu thu GTGT u vo ca hng nhp khu c khu tr, ghi:

i) i vi nguyn liu, vt liu tha pht hin khi kim k xc nh c

- Ti khon 1531 - Cng c, dng c: Phn nh tr gi hin c v tnh hnh

mi, gim gi hng bn c hng da trn s cng c, dng c cn tn kho

C TK 511 - Doanh thu bn hng v cung cp dch v (5113)

) Chi ph nguyn liu, vt liu, chi ph nhn cng vt trn mc bnh

d) i vi doanh nghip sn xut cng nghip c hot ng thu ngoi gia