EKOLOKI MENADMENT

prof. dr Zorana Z. Mihajlovi

Megatrend univerzitet

EKOLOKA KRIZA
1. oveanstvo je danas konfrotirano sa
mnotvom egzistencijalnih kriza, menu
kojima
ekoloka kriza zauzima posebno mesto.
2. Do sada ovek nije bio u stanju da
stvori jedan idealan sistem civilizacije i
da izbegne krizna stanja tog sistema.
3. Ekoloka svest predstavlja neophodnu
osnovu daljeg, odrivog razvoja zatite
ivotne sredine.

 Svake godine izezne blizu 40.000 vrsta (34 000

biljnih vrsta i 5200 ivotinjskih vrsta irom sveta
su pred izumiranjem, a mnogo hiljada njih
izumre pre nego to budu uvrtene u spisak
ugroenih).

S njima nestaje i
mogunost
njihove upotrebe
u medicini i nauci
koja
bi
moglo
pomoi ovanstvu
u
smanjivanju
gladi
i
pronalaenju

 Tekua
globalna
brzina
izumiranja
eksponencijalno
je
vea od praistorijske
brzine
izumiranja
dinosaurusa.

Danas se nalazimo usred najvee epizode

izumiranja od nestanka dinosaurusa pre
65 miliona godina iskljuivo zaslugom
ovekovog odnosa prema prirodi i sebi
samome.
ako se nastavi sadanji trend izumiranja,
do kraja 21. veka estati oko 50%
bioloke raznovrsnosti.

- oteenjem biosfere i njenim ekosistemima,

- ogromnim brojem stanovnika (preko 6 milijardi sa prognozom
udvostruavanja do 2020.godine),
- iscrpljivanjem i umanjenim koliinama mnogih izvora mineralnih
i energetskih sirovina,
- zagadjenjima i degradaciom medijuma vazduha, vode, zemljita,
- globalnim promenama klime,
- unitenim vrstama biljnog i ivotinjskog sveta i daljim
groavanjem biodiverziteta,
- beskunitvom svetskog stanovnitva,
- oteenjima ljudskog zdravlja i ugroavanjima ivota,
- velikim koliinama otpada u sva tri agregatna stanja i

21.vek GLOBALNI PROBLEMI

IZ EGA PROIZILAZE
EKOLOKI PROBLEMI
DANANJICE

Unitavanje
stanita
Fragmentacija
prirodnih stanita
Intezivna
poljoprivreda,
umarstvo
Prekomerno
iskoriavanje
prirodnih resursa
Introdukcija
stranih vrsta
Zagaivanje vode,
vazduha i tla

 Unitavanje
stanita - razliitim
ljudskim
delatnostima dolazi
do
promena
ekolokih uslova u
stanitima to za
posledicu
ima
nestanak biljnih i
ivotinjskih
vrsta
koje
su
vezane
upravo za ekoloke
uslove
Fragmentacijadatog
prirodnih stanita - izgradnjom puteva,
naselja i sl. dolazi do izolovanja pojedinih oblasti u kojima vrste
stanita.
vie ne mogu komunicirati s drugim podrujima te vrlo brzo dolazi
do njihovog izumiranja i siromaenja bioloke raznvrsnosti

 Intenzivna poljoprivreda, umarstvo stvaranjem

monokultura
nastaju
dugotrajne
promene a intenzivno korienje pesticida dovodi
do njjihovog akumuliranja u organizmima to
uzrokuje stradanje osjetljivih vrsta.

Prekomerno iskoriavanje prirodnih

resursa - lov, ribolov, skupljanje lekovitog bilja,
gljiva, itd. u komercijalne
ugroavanja pojedinih vrsta

svrhe

dovodi

do

 Nekontrolisana
sea
uma
Tropske ume se
seku
bre
nego
ikada,
a
njihovo
nestajanje (posebno
u Latinskoj Americi,
koja
sadri
60%
tropskih
uma
u
svetu) dovodi i do
nestanka
velikog
Demografska eksplozija stanovnitva
- ljudskoi
broja
biljnih
stanovnitvo sada se udvostruuje svakih
30 godina.
ivotinjskih
vrsta. Tako
enormno poveanje stanovnitva na Zemlji najpre poveava
gustinu naseljenosti stanovnitva, koja po svojoj prirodi vie
zaganuje u celini ivotnu sredinu. Tako veliki porast stanovnitva
prirodno vri u velikim razmerama pritisak na poveanje
poljoprivredne proizvodnje zbog vee proizvodnje ivotnih
namirnica.

AMBIJENTALNO zagaenje
Kada se hemijska jedinjenja
prisutna u vazduhu pojavljuju u
neprirodno
visokim
koncentracijama
sumpor-dioksid, azotni oksidi,
ugljen-monoksid,
olovo,
estine materije i isparljiva
organska jedinjenja. Naroito
opasni
i
tetni
zagaivai
vazduha su: metali i metaloidi,
kao to su kadmijum, iva i
arsenik
DIFUZNO
i PREKOGRANINO
zagaenje - Difuzno zagaenje
nastaje kada kia i otopljeni snijeg
protiu preko zemljita i kroz
podzemlje, koji su ve na neki
nain
narueni
koritenjem
prostora. Ovaj oticaj nosi zagaenje
dalje i odlae ga u najblie
povrinske vode tj. jezera, rijeke,
movare, obalne vode i/ili ga ispira
u podzemne vode.

VRSTE ZAGAENJA
VAZDUHA

EFEKAT STAKLENE BATE

prirodni
proces
radiacionog
transfera
toplote.
mehanizam kojim se zagreva atmosfera i
odrava relativno ujednaena temperatura
izmeu noi i dana. Zahvaljujui ovom
efektu postoji ivot na Zemlji.
Gasovi staklene bate u sastavu
atmosfere
su
relativno
malo
zastupljeni i jedan su od glavnih
uzroka klimatskih promena.
Prilikom izbacivanja iz fabrikih dimnjaka i
auspuha automobila ugljen dioksid i ostali
tetni gasovi formiraju omota oko Zemlje
koji proputa toplotu da prodre do povrine
ali ne i da se vrati u vasionu.

Na ovaj nain povrina Zemlje postaje

sve toplija i javlja se pojava globalnog
zagrevanja.

EFEKAT STAKLENE BATE

 rezultat su industrijskog
zagaenja, koje u vodi
iz koje nastaje kia nose
male koliine kiselih
sastojaka (kao to su
sumporna ili ugljena
jedinjenja).
Glavnu odgovornost za
nastanak i posledice
kiselih
kia
snose
termoelektrane, dim iz
domainstava i izduvni
gasovi u sabraaju.

TA SU I KAKO
NASTAJU KISELE KIE

KISELE KIE

 Osnovna razlika izmeu EKOLOKIH i OBINIH

katastrofa prvenstveno je LjUDSKI FAKTOR.
Ljudski faktor je presudan za nastanak ekolokih
katastrofa. Nesmotrenim delovanjem dolazi do
izlivanja nafte, nuklearnog zraenja, obimnih
umskih poara...

RAZLIKA EKOLOKIH
OD OBINIH
KATASTROFA,
NASTANAK I POSLEDICE

PODACI O NEKIM EKOLOKIM KATASTROFAMA

1945. Hiroima i Nagasaki
1976. Havarija u Sevesu (Italija), hemiska fabrika
Ismesa
1979. Nuklearna nesrea na ostrvu Tri mrlje
SAD
1984. Bopal (Indija), fabrika pesticida
1985. Hemijski kompleks Sandoz Bazel,
vajcarska
26. april 1986. ernobil
2010. Naftna mrlja u Meksikom zalivu
2010. Crveni mulj Maarska
2011. Fukuima, Japan

Poela 02.juna
Zavrila se 03.avgusta

ovo je najvee izlivanje nafte ikada,

sa 4.9 miliona barela odnosno oko
575000 tona.
IZLIVANJE nafte u Meksikom zalivu, 50 milja od US
savezne drave Luizijane eksplozija platforme Deepwater
Horizon , iz koje se dnevno izlivalo hiljade barela nafte u more
Platforma Deepwater Horizon je eksplodirala i potonula dan
kasnije, to je izazvalo izlivanje 50.000 barela nafte/dnevno u
more (oko 5.800.000 litara; slubeni izvori iznijeli su broj od 5.000
barela, no nezavisni strunjaci procijenili su da je izlijevanje 10
puta vee).
Uz masni sloj nafte na povrini mora, koji je vidljiv iz svemira i
predstavlja veliku opasnost za ribe, kornjae, morske sisavce i
ptice, naunici su utvrdili da e podvodno zagaenje desetkovati
ivot u okeanu do dubine od jedne milje (oko 1,6 km), gdje se
nalazi buotina.
Dugorone posledice: poginulo 11 radnika na platformi, ribari
jednog od najproduktivijih ribarskih podruja ostali su bez posla,
istraivanja buenja uz obalu zaustavljena su na mnogim mestima,
+ posledice na ivotnu sredinu, socijalne, ekonomske i politike

26. aprila 1986. g,

eksplodirao je jedan od
etiri
nuklearna
reaktora u nuklearnoj
elektrani Lenjin u
ernobilju

Najvea nuklearna katastrofa - osloboeno je oko 100 puta vie

radijacije nego u bombardovanju Hiroime i Nagasakija. Oblak iz
reaktora koji je goreo prenosio je nekoliko tipova radioaktivnih
elemenata, posebno jod i cezijum, po itavoj Evropi
izmeu 1986. i 2004. godine od posledica radijacije stradalo
985.000 ljudi.
Danas zgradu ernobiljske elektrane i dalje natkriva betonski
sarkofag (napravljen na bryinu, i treba da se menja)

U samoj zoni elektrane radijacija je jo uvek

na istom nivou kao i 1986. godine

IVOTNA SREDINA
ivotna sredina jeste skup prirodnih i
stvorenih
vrednosti
iji
kompleksni
meusobni
odnosi
ine
okruenje,
odnosno prostor i uslove za ivot.
ovekova ivotna sredina sastoji se od
Dela biosfere
Dela tehnosfere (ljudska naselja, urbana
infrastruktura i potrebni ljudski predmeti)

ZATITA IVOTNE SREDINE

Zatita ivotne sredine je iri pojam

od ekologije. Ukljuuje:
Ekologiju
Socijalne nauke i politiku
Zatita ivotne sredine podrazumeva
skup razlicitih postupaka i mera koji
sprecavaju
ugroavanje
ivotne
sredine s ciljem ocuvanja bioloke
ravnotee.

STANJE IVOTNE SREDINE U SRBIJI

Ukupno stanje ivotne sredine u Srbiji je na nezadovoljavajuem

nivou. To se odnosi podjednako na:
Stanje voda i vodnih resursa
Stanje vazduha
Biodiverzitet
Stanje uma i zemljita
Neadekvatan pristup u upravljanju otpadom i hemikalijama
Visok nivo buke
Slaba povezanost politike ivotne sredine sa politikom drugih
sektora
Nedostatak institucionalnih kapaciteta za odgovr na
postojee probleme
Nedovoljan broj i neadekvatnost postojeih propisa
Odsustvo ekonomskih podsticaja
Nizak nivo svesti o ivotnoj sredini