Dijetart dhe mendimtart

Ibn el Xheuzi
I dalluari me mendjemprehtsi dhe shpejtsi t kujtess, imam q shkroi libra n shum
lmi t shkencs. Dija e tij dhe mblsia e shkrimit edhe sot e ksaj dite mahnitin shum
krkues t dijs.
Nse me nj fjal do t donim ta prshkruam ibn Xheuzin do t thoshim shkurt: Dijetar
me dije enciklopedike. N hadith kishte arritur titullin e Hafidhit, kshillat e tij gjat
hutbeve dhe vazeve kan mbetur dshmi pamohueshme pr dijen e tij. Grada t larta arriti
edhe n shkencat e gjuhs, historis, tefsirit dhe fikhut.
Ai sht Xhemaluddin, Ebul Ferexh Abdur Rahman ibn Ali ibn Muhammed ibn Ali
ibn Ubejdil-lah el Xheuzi Es Saf-far. Ka prejardhje fisnike dhe sht pasardhs i halifit t
drejt, Ebu Bekr Es Siddik, radijall-llahu anhu.
Ka lindur n Bagdad n vitin 508 H (sipas disa burimeve n vitin 512 H) dhe n moshn
trevjeare mbeti pa kujdesin e babs i cili u shprngul n ahiret.
Pas vdekjes s babait pr t u kujdesn e ma e tij dhe halla e cila n vitin 516 H e drgoi
n xhamin e dajs s tij Ebu Fadl Muhammed ibn Nasir El Bagdadi i cili ishte msuesi i
par q e pati ibn Xheuzi. Gjat msimeve n xhami msoi prmendsh Kuranin dhe
studioi shum libra t hadithit si jan Musnedi i Imam Ahmedit, Sahiht e Buhariut dhe
Muslimit si dhe Suneni i Imam Tirmidhiut. Gjat ksaj periudhe lexonte edhe libra t
historis, letrsis si dhe ushtronte vazin (kshillimin).
Nga mesi i msuesve prej t cilve prfitoi dije do ti prmendim edhe:
Ebu Mensur El Xhevaliki, Ibn Taber El Hariri, Ebu Mensur Muhammed ibn Hajrun dhe
tjer.
Numri i msuesve t tij q i prmendi vet ai arrin numrin e tetdhjet e shtat msuesve.
Pr krkimin e dijs thoshte: Kur isha i ri udhtoja n krkim t hadithit... ushqimin e
mngjesit e haja n mbrmje sepse asgj nuk ishte m e kndshme pr mua se sa krkimi i
dijs.
N personalitetin e Ibn Xheuziut jan prmbledhur shum cilsi t mira q rrall gjenden
tek nj njeri. Kishte virtyte t larta, me lvizje t matura, asket n kt bot dhe i kndshm
n bised.
Shprehej me fjali t bukura me stil t lart artistik q zbulonin n imtsi qllimet e fjalis.
Prshkrimet e tij ishin piktoresk plot sinqeritet q nuk u prngjajn fjalive q i thuan ata
q shtirn.

Veprimtaria e tij ka prfshir gjitha lmit e koh s tij. Po qe se numrohen veprat e tij
dhe jeta e tij do t shohim se ai pr nj dit ka shkruar nnt fletore (sipas Halikanit).
Hulumtuesi irakian Abdul Hamid El Aluxhi ka shkruar libr n t cilin i ka prmbledhur
titujt e librave q i shkroi Ibn Xheuzi dhe ato arritn numrin e 402 librave.
Pr t fituar koh pr shkrim dhe lexim i ka paksuar vizitat dhe e ka shkurtuar kohn e
tyre. Gjat vizitave ka prer letr dhe i ka gdhendur lapsat q pastaj i ka prdorur pr
shkrim.
Shpeshher ka e ka b kt dua: O Zot na e mundso ta kuptojm vlern e kohs n jetn
ton.
Nga librat e tij t botuara do ti prmendim:
- Ahbaru Ehli Rusuh
- Ahbarul Hamaka ve mugaffelin
- Ahbaru Dhr-ar vel Mutemaxhinin
- Ahbarun Nisa
- El Edhkija
- Bustanul Vaidhin ve Rijadu Samiin
- Sifetus Safve
- Tarih Umer ibn El Hattab
- Telbis Iblis
- El Hasen El Basri siretuhu ve adabuhu
- Dhemmul Heva
- Edh Dheheb El Mesbuk fi sijeril Muluk
- Zadul Mesir fi Ilmit Tefsir
- Sajdul Hatir
- Leftatul kebi ila nasihatil Veled (botuar n gjuhn shqipe me titull Porosia djalit,
prkthim i Bekir Halimit, Urtsia, Shkup sh.p.)
- Menakib Imam Ahmed dhe shum t tjera.

Jeta e tij n kt bot prfundoi natn e xhumas m dymbdhjet Ramazan t vitit 597 H,
mes namazit t akshamit dhe jacis, pas nj smundjeje q zgjati pes dit. Pr shkak t
numrit t madh t njerzve q morn pjes n xhenazen e tij nuk u arrit t varroset para
namazit t xhumas. At dit u mbyll tregu dhe dyqanet. U varros n afrsi t Imam
Ahmedit. All-llahu e mshiroft me mshirn e tij t gjer.
Autor: Mahmud Fahuri
Prktheu dhe prshtati: Talha Kurtishi
Mahmud Fahuri,
6.5.2005