Dijetart dhe mendimtart

Imam Ahmedi
Kolosi i shkencs s hadithit dhe fikhut. Libri i tij Musnedi n t cilin jan tubuar me afro
40 000 hadith me t drejt konsiderohet enciklopedi e hadithit. Subtiliteti intelektual,
fuqia e argumentve, durimi dhe forca e besimit t tij e bnn dig q pengonte infiltrimin
e risive. Sprova e burgut dhe durimi i tij dshmojn pr personalitetin e Imamit, q duhet
marrur si paradigm (model) nga ata q synojn hyrjen ne analet e historis. Imami i Ehli
Sunnetit, Shejhul Islam Ahmed ibn Hanbeli, All-llahu e mshiroft. Kush ishte ky njeri
dhe far bri pr Islamin?
Quhet Ebu Abdullah, Ahmed ibn Muhammed ibn Hanbel ibn Hilal ibn Esed ibn
Idris ibn Abdull-llah, Edh Dhuhli Esh Shejbani El Mervezi, El Bagdadi. I ati i tij ishte me
prejardhje arabe prej fisit Beni Dhuhl ibn Shejban q jetonin n qytetit Merv, Horasan. N
kohn kur i ati i tij braktisi qytetin e Mervit nna e tij ishte shtatzn me t dhe menjher
pas ardhjes s saj n Bagdad n vitin164 H/780 G sht lindur Imam Ahmedi. Edhepse n
trungun gjenealogjik tek Nizar ibn Mad ibn Adnan, fisi i tij takohet me fisin e t
Drguarit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem. Imami vet asnjher nuk sht krenuar me
prejardhjen e tij fisnike.
Fmijrin e kaloi si bonjak pasiq i ati i tij ndrroi jet n kohn kur Imam Ahmedi ishte
trevjear. Tr barra e kujdesit dhe edukimit rra mbi supet e nns s tij. N moshn e
fmijris pasiq msoi rregullat e shkrim-leximit msoi prmendsh Kuranin famlart.
Msuesi i par nga i cili msoi pr hadithet e t Drguarit, sal-lall-llahu alejhi ve sellem,ishte nxnsi i Imam Ebu Hanifs, Imam Ebu Jusufi, All-llahu i mshiroft t gjith.
Prkushtimin e plot dituris e filloi n vitin 179 H duke marrur pjes n tubimet e
Hushejm ibn Behsirit tek i cili msoi 4 vite me rradh. Udhtimi i par q e bri jashta
qytetit ishte n vitin 183 H n t cilin vizitoi Kufn duke krkuar dituri. Pas Kufs n vitin
186 H viziton vendet e tjera duke filluar me Basra-n, pastaj Mekken. N vitin 187 H merr
pjes n ligjeratate Sufjan Ibn Ujejnes. Gjat udhtimet e tij n krkim t dituris ka
vizituar Jemenin, ku sht takuar me Abdur Rezzak Es Sananin. Bashkudhtari i tij n
kto udhtime ishte Imami i njohur, Jahja ibn Mein i dalluari n njohjen e transmetuesve
t hadithit. Mungesa e mjeteve finansiare ishte shkak q t mos e viziton qytetin e Rejj-it
pr tu takuar me dijetarin Xherir ibn Abdul Hamid.
Nga kujdesi q t prfiton m tepr dituri edhe kohn e ecjes prej xhamis deri n shtpi e
shfrytzonte pr ta pyetur msuesin e tij Veki ibn El Xherrah.

Kur n pleqni e takonin e shihnin se si me vete mban lapsin dhe ngjyren pr t shnuar
hadithe. Thoshte: Me laps shpresoj t varrosem.
Pes her udhtoi n Mekke, n tre prej ktyre udhtimeve duke ecur n kmb. Parat q i
kishte prgatitur pr kto udhtime nuk kalonin shumn e 30 dirhem-ve.
Ibn Xheuziu, rahimehull-llah, thot: Dy her udhtoi prqark bots dersa e tuboi
Musned-in.
Msuesit e tij:
Ebu Jusuf El Kadi, Hushejm ibn Beshir El Vasiti, Abbad ibn Abbad El Muhalabi,
Mu'temir ibn Sulejman Et Tejmi, Sufjan ibn Ujejne El Hilali, Umer ibn Ubejd Et
Tanafusi, Jusuf ibn El Maxhishun, Xherir ibn Abdul Hamid, Bishr ibn El Mufaddal,
Ebu Bekr ibn Ajjash, Abde ibn Sulejman, Ebu Halid El Ahmer, Abu Muavije Ed Darir,
Mervan ibn Muavije, Gundar, Ibn Ulejje, Hafs ibn Gijath, El Velid ibn Muslim, Jahja
ibn Sulejm, Jezid ibn Harun, Ali ibn Asim, Veki' ibn El Xherrah, Jahja ibn Seid El
Kattan, Abdur Rahman ibn Mehdi, Abdull-llah ibn Numejr, Muhammed ibn Idris Esh
Shafi'i, Ebu Asim, Abdur Rezzak Es Sanani, Ebu Nu'ajm, Affan, Jahja ibn Adem, Ebu
Davud Et Tajalisi, Ebu Bekr ibn Ebi Shejbe, Is-hak ibn Rahavejh dhe tjer.
Nxnsit e tij:
Edhe pse q n moshn rinore u b autoritet n shkencat e hadithit, derset e para n t cilat
ligjronte i filloi pas moshs dyzet vjeare. Disa dijetar mendojn se kt e ka br nga
respekti pr msuesit e tij t cilit akoma ishin t gjall. Me gjith at nga ky oqean i dijes
prfituan shum imam n mesin e t cilve do ti prmendim:
Buhariu, Muslimi, Ebu Davudi, djali i tij Salih ibn Ahmed, djali i tij Abdull-llah ibn
Ahmed, djali i xhaxhait t tij Hanbel ibn Is-hak, msuesit e tij Abdur-Rezzaku, El Hasan
ibn Musa El Eshjab dhe Esh-Shafi'iu. Nga ai prfituan edhe Ali ibn El Medini, Jahja ibn
Me'in, Muhammed ibn Jahja Edh Dhuhli, Ahmed ibn Furat, Ahmed ibn Ibrahim EdDeuraki, Abbas Ed Duri, Ebu Zur`a Er Razi, Ebu Hatim Er Razi, Is-hak El Keusexh, Ebu
Bekr El Ethrem, Ibrahim El Harbi, Ebu Zur'a Ed Dimeshki, Bekijj ibn Mahled, Ebul Kasim
El Begavi dhe tjer.
Virtytet e tij:
Kishte shtat t mesm q m tepr anon kah gjatsia dhe ishte zeshkan. Dallohej me
aftsin e fort t kujtess. Vishte rroba t bardha dhe flokt dhe mjekrn e lyente m kna.
Ishte serioz dhe nuk e lejonte shakan e teprt n pranin e tij. Modest n veshje dhe jetn
e prditshme. I ndihmonte t varfurit dhe t nevojshmit, posaqrisht t dobtit. Kujdesej
shum pr ushqimin dhe nuk pranonte dhuratat e halifve. dokush q uleshte me t e
hetonte nderimin e madh q ja bn. Asnjher nuk e lavdronte vetn.
Jahja ibn Mein thot: E shoqrova plot 50 vjet. Asnjher nuk sht lavdruar me cilsite
mira q i posedonte.

Tubimet n pranin e tij ishin tubime t ahiretit. N t asnjher nuk sht prmendur
dunjallku.
Bujaria ishte virtyt me t ciln dallohej. Me nj rast Harun El Mustemli iu ankua se ka
mbetur pa para. Imam Ahmedi i dha pes dirhem duke thn kto jan t fundit q i
kam.
Edhe ibadeti i shumt ishte virtyt dallues i Imam Ahmedit.
Djali i tij Abdull-llahi thoshte: do shtat dit prfundonte leximin e Kuranit (bnte
hatme). Pas jacis flente shkurt, zgjohej dhe falej deri n agimin e sabahut. All-llahu e
mshiroft Imam Ahmedin.
Fjalt e dijetarve pr Imam Ahmed ibn Hanbelin.
Imam Ahmedi ishte njeri gjenial pr t cilin n literaturn Islame do t gjejm vetm fjal
lavdrimi dhe respekti. Nuk ka dijetar i cili nuk e pranon diturin e tij t gjr si dhe, mbi
gjithash, vlerat morale t cilat i posedonte ky Imam.
Ibrahim El Harbi thot: "E pashe Ebu Abdullahin dhe m dukej sikur Allahu n t kishte
bashkuar dijn e t gjeneratave t para dha atyre t fundit."
Vekiu dhe Hafs El Gijath thonin: "Ne Kufe nuk ka ardhur djalosh si puna e ktij."
Jahja ibn Ademi thoshte: "Ahmed ibn Hanbeli sht Imami yn."
Jahja ibn Seid El Kattan: "Tek un nuk ka ardhur askush (i aft) si kta t dy, Ahmedi
dhe Jahja ibn Me'in. Dhe asnjrin q ka ardhur prej Bagdadit nuk e dua sa e dua Imam
Ahmedin.
Abdur Rahman ibn Mehdi: "do her q e takoja Imam Ahmedin ma prkujtonte Sufjan
Eth Theuriun."
Ebu Davudi: "Jam takuar me dyqind dijerat. Asnjri nuk i prngjante Imam Ahmedit."
Abdur Rezzaku tha: "Nuk kam par asknd q kishte m shum dituri dhe kuptim, as m
shum devotshmri sesa Ahmedi."
Edh-Dhehebiu duke komentuar kto fjal tha: "Kt e tha njeriu i cili kishte par Eth
Theuriun, Malikun dhe Xhurejxhin."
Kutejbe ibn Se'id tha:" Njeriu m i mir i kohs son sht Abdull-llah ibn El Mubarak
dhe ky djalosh (Ahmed ibn Hanbeli) dhe pr do njeri qe e don Ahmedin, dshmo se
sht pasues i Sunnetit. Sikur t jetonte n kohn e Eth Theuriut, El Evzait dhe El Lejthit,
do t ia kalonte."
Gjithashtu tha: "Sikur t mos ishte Ahmedi, ata do t shpiknin risi (bidate) ne fe. Ahmedi
sht Imami i bots."

Esh Shafi'iu: "U largova nga Bagdadi dhe n t, pas meje, nuk lash njeri m t ditur, fekih
m t madh, njeri m modest e as m t devotshm se Ahmed ibn Hanbeli."
Ali ibn El Medini tha: "I prngjante shum Se'id ibn Xhubejrit ..."
Gjithashtu tha: "All-llahu e nderoi dhe e forcoi kt fe me Es Siddikun (Ebu Bekrin),
radijall-llahu anhu, n ditn e riddes (dita e daljes prej fes, apostacis, kur pas vdekjes s
Pejgamberit disa grupe njerz i bn murted sh.r.), dhe me Ahmedin n ditn e fitnes (kur
halifeja i detyronte dijetart q t pohojn thnien se Kurani sht i krijuar)."
Ibn Me'in, shoku i tij, thonte: "Pasha All-llahun, un kurr nuk mundem t bhem si ai."
Amr En Nekid: "Nse Ahmedi pajtohet me mua rreth ndonj hadithi, nuk m pengon q
t tjert t mos pajtohen me mua."
Ebu Zur'a Er Razi: "Asnjri nuk ka arritur rangun e Imam Ahmedit n lmit e shkencs."
En-Nesai: "Ahmed ibn Hanbeli grumbulloi diturin e hadithit, fikhut, devotshmris,
zuhdit (asketizmit) dhe sabrit (durimit)."
Thonin: "Ahmed ibn Hanbeli n Bagdad, Ahmed ibn Salih n Egjipt, Ebu Xhafer En
Nufejli n Harran dhe Ibn Numejri n Kufe - ata jan bartsit e fes."
El Husejn El Kerabisi: "Shembulli i atyre q flasin kundr Ahmed ibn Hanbelit sht si
shembulli i njerzve q mundohen t rrafshojn malin e Ebu Kubejsit (n afrsi t Qabs)
me kpuct e tyre."
Fjalt e paharruara t Imam Ahmedit:
Salih ibn Ahmedi tha: "I thash babait tim (Ahmed ibn Hanbelit): "Ahmed ed-Deurekiut
(dijetar) i kan dhn 1000 dinar (monedh arri) - e ai me tha: "O djali im, Furnizimi i
Zotit tnd sht m i mir e i prjetshm."
Abdull-llah ibn Ahmed: "E dgjosha babain tim duke thn: "Pak prej saj mjafton kurse
shum prej saj nuk mjafton."
Kur e lavdronin thonte: "Kur njeriu e njeh vetn e tij, e din se fjalt e njerzve nuk i bjn
dobi."
Abbas Ed Duri rrfen:" Ali ibn Fezere, fqiu yn, na e transmetoi kt rrfim: "Nna ime
ishte e paralizuar plot njzet vjet dhe nj dit m tha: "Shko te Ahmed ibn Hanbel dhe
krko q t bn dua pr mua." Un shkova n shtpin e tij dhe kur trokita n port pyeti:
"Kush je? Thash: "Njeri nna e t cilit sht e paralizuar dhe krkon prej teje q ti t bsh
dua pr t. Kur e dgjoj krkesn time sikur i zemruar mu prgjigj: "Ne m shum se ajo
kemi nevoj pr lutjen e saj (sepse njeriu i sprovuar n shumicn e rasteve sht m i
sinqert n lutjen q e bn)." Duke u larguar nj plak m tha: "Ti e le at, e ai ishte duke
br dua pr nnn tnde." Kur arrita n shtpi nnn time gjeta duke ecur." Edh Dhehebi
thot: "Kt ngjarje prej Abbasit e kan transmetuar dy transmetues t besueshm."

Ahmed Ed Deurekiu rrfen: "Kur Ahmed ibn Hanbeli u kthye prej Jemenit, vura re se ai
dukej shum i dobt, i lodhur dhe i rraskapitur. I fola atij e ai me tha: "Kjo nuk sht asgj
n krahasim m at q e prfituam prej Abdur Rezzakut."
Thonte: "Do t deshiroja t jetoja si njeri i panjohur n malet e Mekkes. All-llahu m ka
sprovuar me fam. Me t vrtet vdekjen po e kerkoj dit e nat."
El Marudhi thot: "N asnj tubim t varfurit nuk respektoheshin si n tubimet e Imam
Ahmedit. Ai kur u ulte pr fetva pas namazit t iqindis, nuk fliste para se t pyetet."
N pranin e Abdur Rezzakut u prmend Imam Ahmedi dhe syt e tij u mbushn me lot.
Tha: "Me erdhi lajmi se ai kishte ngelur pa para dhe un i ofrova 10 dinar, e ai buzqeshi
dhe tha: "O Ebu Bekr, sikur t pranoja dika prej njerzve do t pranoja prej teje." Edhe
kt ndihm t ofruar nuk e pranoi.
Veprat e Imam Ahmedit:
Burimet njoftojn pr kto libra t Imam Ahmedit:
Musnedi (i njohur si Musnedi i Imam Ahmedit, n t cilin ai ka tubuar afro 40 000
hadith t cilit i kishte seleksionuar nga 750 000 hadithe
Kitabus Sunne
Kitabu Tefsir
Kitabu Zuhd
Kitabu Menasikil Kebir
Kitabu Menasikis Sagir
Kitabu Tarih
Kitabul Nasihi vel Mensuh
Kitabul Mukaddemi vel Muehhari fi Kitabil-lahi teala
Kitabu Fedailis Sahabe
Kitabul Ileli ver Rixhal
Kitabul Mesail
Kitabul Eshribe
Risale fi redd ala Xhehmijje
Risale fil Kuran

Vdekja e Imam Ahmedit:

Imam Ebu Abdull-llah Ahmed ibn Hanbel ndrroi ditn e xhumas, m 12 Rebiul Evvel
t vitit 241 H/855 G. N shum prej transmetimeve shnohet se numri i tyre q kan falur
xhenazn e tij jan mes 800 000-1300000 meshkuj dhe 60 000 femra.
Abdul Vehhab El Verrak rrfen: Nuk kemi dgjuar pr xhenaze m t madhe n Islam e as
n xhahilijjet. N kt xhnaze morrn pjes afr 1000000 burra dhe 60 000 gra.
Ibn Ebi Hatimi duke rrfyer pr efektin q e pati ky tubim madhshtor thot: 10 000 n
disa transmetime 20 000 mosbesimtar (krishter, ifut dhe zjarrputist) at dit e pranuan
Islamin.
T vrtetn e ka thn Imam Ahmedi: Mes neve dhe bidatjinjve le t gjykojn xhenazet.
D.m.th.prania e njerzve n xhenazet le t jet gjykues pr vrtetsin e asaj n t ciln
thrrasim ne dhe bidatinjt.
O All-llah mshiroe Imam Ahmedin, ngrite at n shkalln e t udhzuarve, n pranin e
pejgamberve dhe shoqris s tyre. Xhennetul Firdeusin bnja vendbanim t prhershm
neve dhe gjith muslimanve ja Rabbel Alemin. Amin.
Burimet e biografis:
-Tarihul Bagdad
-El Bidaje ve En Nihaje
-Sijer Alam Nubela
-Menakibul Imam Ahmed
-Hiljetul Evlija
-Tehdhibut Tehdhib
Prgatiti: Talha Kurtishi

Talha Kurtishi,
20.2.2004