pamilya ni Kapitan Tiago upang makita si Maria Clara para ipaalam na binawi ng arsobispo ang pageskomulgado sa kanya. Ikinatuwa ni Tiya Isabel ang balita sapagkat hindi sang ayon si Tiya Isabel na si Linares ang mapapangasawa ni Maria
Kabanata 48 Ang Talinghaga
Nakita ni Crisostomo na sina Linares at si
Maria ay nasa tabi ng bintana na sabit sabit ang kumpol ng rosas at pamaypay. Sa pagdating na ni Crisostomo ay namutla si Linares at namula ang pisngi ni Maria.
Kararating ko pa lamang at patakbo akong
pumarito upang makita ka, ngayon ay nakita kong mabuti ang kalagayan mo kaysa sa akin inaakala
-Crisostomo
Sinabi ni Crisostomo sa kasintahan ang
kadahilanan ng kanyang biglaang pagdating. Kaya nakuro ni Crisostomo na bukas nalamang siya dadalaw Malungkot na umalis si Crisostomo. Sa kanyang paglakad, humantong siya sa pinapagawang paaralan at binati si Nyor Juan.
Binigyang diin ni Ibarra sa mga dinatnan
na wala ng dapat ipangamba sa kanya ng sinuman sapagkat siya ay hindi na eskomulgado. Pero, tinugon siya ni Nyor Juan na hindi nila pinapansin ang excommunion sapagkat silang lahat ay pawang eskomulgado.
Nakita ni Crisostomo si Elias na kasama sa mga
manggagawa, yumukod at sa ipinahiwatig gamit ang tingin na may gusto siyang sabihin sa kanya. Dahil dito, inutusan ni Crisostomo si Nyor Juan na kunin at ipakita ang talaan ng manggagawa. Nilapitan ni Crisostomo si Elias na nagkakarga ng bato. Sinabi ni Elias na nais niyang makausap ang binata nang ilang oras sa baybay ng lawa at sabay lumayo na. Sa pagkabasa ng talaan, wala ang pangalan ni Elias
Dahil sa ayaw ni Ibarra na isipin ni Elias na umiiwas siya,hindi
niya nagkataon para kausapin ang alperes na nasalubong niya. Naalala rin niya ang balak niyang dalawin si Maria. Sa Bangka ay hindi na nagpaligoy-ligoy si Elias. Sinabi ni Elias na siya ang tinig ng mga sawimpalad. Si Kapitan Pablo na puno ng tulisan na ang pangalan ay hindi niya binanggit ay humihingi ng pagbabago sa pamahalaan tulad ng paglalapat ng katarungan, pagbibigay ng dignidad sa mga tao, at pagbawas ng kapangyarihan sa mga guwardiya sibil na nagiging dahilan ng kanilang pag-aabuso sa karapatang pangtao.
Kabanata 49 Ang Tinig ng mga Pinag-uusig
Ipinaliwanag ni Ibarra na ang pagbawas ng
kapangyarihan ng sibil ay makasama dahil baka malagay naman sa panganib ang mga tao. Sinabi ni Ibarra na upang magamot ang sakit, kailangang gamutin ang sakit mismo at hindi ang sintomas lang. Kapag malala na ang sakit, kung kailangan ang dahas para ito ay masugpo ay kailangang ilapat ang panlunas kahit na mahapdi.
Nagdebate sila sa buting nagawa ng
simbahan at ang sanhi ng panunulisan ng mga tao.
Hindi napapayag ni Elias si Ibarra sa
kaniyang pakiusap sa binata kaya sinabi nitong sasabihin niya sa mga sawimpalad na umasa na lang sa Diyos.
Ang angkan ni Elias ay dumanas ng
kasiphayuan sa buhay. Ang lolo ni Elias ang pinagbintangang nagsunod sa pinagtatrabahuhan.
Kabanata 50
"ANG KAMAG-ANAK NI ELIAS"
Nagsilang ang lola niya ng lalaking anak.
Si Balat at sinundan ng isa pang nababatang kapatid. Pinapatay ang lola at ang isang kapatid. Naglibot ang isang kapatid at napaibig sa isang dalaga sa bayan. Nahihiya itong mamanhikan dahil sa kanyang nakaraan. Nagpakasal sila ngunit nalaman ang tungkol sakanya.
Naibilanggo ang lalaki. Ang babae naman ay
nagsilang sa kambal. Isang babae at si Elias ang lalaki. Nalaman ng kambal na ama nila ang dating utusan. Umalis sila sa bayan ngunit nalumbag ang kanyang babaeng kapatid. Nawala ito at nalaman na lamang patay na ito. Nagkaroon ng hindi pagkaunawaan sina Ibarra at Elias sapagkat magkaiba ang kanilang mga paniniwala Si Elias ay sinalubong ng isang lalaki buhat sa gubat upang alamin ang kinalabasan ng paguusap nila ni Ibarra.
"Ang lahat ay gumising na pagkaraan ng mahabang
panahong pagkakahimlay, bumagsak ang lintik upang gisingin ang mga natutulog. Bagong adhikain ang nagpatibok sa kanilang mga puso. At kung sakaling ang layuning ito ay magkabuklod-buklod ang Diyos ay hindi magpapabaya, hindi pababayaan ang Inang Bayan sapagkat ang kanyang layunin ay siyang layunin ng kalayaan."
{ Elias
Si Alfonso Linares ay tumanggap ng liham
galing kay Doa Victorina na nag-uutos na hamunin ang alperes at nagbantang sasabihin ang tunay niyang pagkatap Si Crisostomo Ibarra ay namangha sa mainit na pagtanggap ni Padre Salvi nang siya ay dumating sa bahay ni Kapitan Tiyago Gustong kausapin ni Ibarra si Maria Clara ng sarilinan.