Ideologija i mediji

Pojam materijalizma
Klasino marksistiko odreenje: 1. moral,
kultura, umetnost, etika, meuljudski odnosi nisu
proizvod prirodnih i spontanih procesa, ve
proizvod objektivnih istorijskih okolnosti, 2. u
osnovi ovih procesa jesu ekonomski odnosi
proizvodnje (subjekt i istorija kao proizvod
ekonomije)
Poststrukturalistiko odreenje materijalizma: 1.
osnova istorijskih procesa nije ekonomija ve
jezik/ ideologija / kultura, 2. subjekt i istorija nisu
proizvod ekonimije ve lingvistika hipoteza,
odnosno diskurs, tj. oblik oznaiteljske prakse.

Pojam ideologije

Upotreba. najee se povezuje sa politikom i odnosima dominacije a ranije se

koristio u kontekstu istorije ideja; vie se koristio kao politiki a manje nauni
termin
Nauna definicija. nauno korienje: sociologija i filozofija; marksizam,
strukturalna lingvistika i semiotika. Ideologija kao: 1. svi oblici drutvene svesti; 2.
kao pogrena ili lana svest, 3. kao doivljeni (imaginarni) odnos ljudi prema
svetu, 4. kao kondenzacija drutvenih suprotnosti odozgo, 5. kao nain ouvanja
odnosa dominacije
Istorija pojma. 1. 18. v-Antoan de Tresi, knjiga Elments d idologie: ideologija
kao prirodna istorija ideja (oblici miljenja se objanjavaju biologijom-ovek je deo
prirode, moralni zakoni su prirodni zakoni), osniva Institut de France (uspostaviti
svenacionalni siste visokog obrazovanja koji e iriti ideje prosvetiteljstva-bave se
idejama i zadovoljenjem idealnih ciljeva); 2. Napoleon Bonoparta-prvo bio lan
instituta a kasnije unitio odeljenje za moralne i politike nauke zbog opozicije
prema njegovom despotizmu; prvi upotrebio pojam kao negativnu
kategoriju-sterilno studiranje, nesposobnost stvaranja praktinih oblika delovanja,
jalovost; 3. 19. vek-mladohegelijanci i kritika konzervatovne nemake ideologije ali
sve do Marksa pojam nema znaajniju upotrebu (npr. Hegel ga uopte ne koristi);
4. Marks, 5. sociologija: Emil Dirkem, Maks Veber, Ogist Komt i Karl Manhajm

Ideologija kod Marksa

prethodnice marksistike teorije: 1. arl Furije-savreni prirodni zakoni koje ovek

treba da sledi, harmonizam, socijalni evolucionizam (edenizam, divljatvo,
varvarizam, civilizacija, novo budue drutvo adaptirano volji Prirode), 2. Sen Simonrazvoj nauke, umetnosti i trgovine, sistem u kome ne vladaju ljudi ve naela, 3.
Robert Oven-opte obrazovanje kao centralno
odnos marksizma prema socijal utopizmu: sa jedne strane marksizam priznaje
kritiku stranu socijal-utopizma devetnaestog veka ali istovremeno kritikuje utopizam
zbog odsustva materijalistikog utemeljenja tadanje socijalistike literature (socijal
utopizam kao ideologija)
kritika socijal utopizma: 1. kritika idealzma i ideologije, 2. kapitalizam kao sistem
proet drutvenim antagonizmima, 3. marksistiki istoricizam (feudalizam,
manufaktura, kapitalizam, socijalizam)
marksistiki projekat: kritiki i projektivni momenat marksizma
Marskova teorija ideologije (1. mimezis-baza i nadgradnja, 2. lana svest)
kritika kapitalizma: 1. pojam robe (upotrebna i razmenska vrednost), 2. viak
vrednosti, 3. sredstva i vlasnitvo sredstava za proizvodnju, 4. klasno drutvo
istoricizam: feudalna, manufakturna, industrijska i komunistika proizvodnja

Frankfurtska kola
-pojam industrije kulture (1. kapital kroz komericjalizaciju
kulture stvara pasivne potroae; 2. masa je rtva a ne
uzrok modernog zla)
-kako masa pristaje na manipulaciju? 1. autoritarna
linost (totalitarizam), 2. stvarne potrebe i elje
zamenjene iracionalnim i nametnutim (kulturna industrija,
potroako drutvo)
-kulturni proizvodi kao roba (1. lana iluzija izbora, 2.
lana opsesija novim, 3. mehaniko ponavljanje
stereotipa)-umrtvljivanje individualnosti
-subverzivi potencijal avangarde

Luj Altiser

antihumanizam: pojedinci su stvoreni u specifinim drutvenim

odnosima, kontekstu: subjekti istorije su ljudska drutva a ne
pojedinci; drutveni odnosi prethode i stvaraju subjekte
nadgradnja je autonomna u odnosu na bazu: nezavisne sfere
ideologije, politike i ekonomije; ekonosmki element dominantna
samo u sferi ekonomije
pojam ideologije (kritika klasine marksistie postavke): sistem
predstava, slika, mitova ili ideja koje svako drutvo stvara da bi
organizovalo i uredilo haotini svet zbilje
pojam interpelacije: subjekt ne odluuje gde e biti pozicioniran, niti
svesno bira ideologiju, on je efekt ideoloke strukture
represivni i ideoloki aparti drave: prvi-vojska, policija (javni
sektor), drugi-religijske, obrazovne, porodine, pravosudne, politike
institucije, sindikati, mediji, kultura (privatni sektor)
upotreba Altiserova teorije: interpretacija kulturnih i medijskih
tekstova

Britanske studije kulture

Centar za istraivanje savremene kulture i Birmingemu: direktor Riard

Hogart, nasledio ga Stjuart Hol
osnovno polazite-antielitizam i brisanje jaza izmeu visoke i popularne
kulture
teoretska nekonvencionalnost: zapoeli sa teorijom knjievnosti, proirenje
na sociologiju, antropologiju, filozofiju, drutvenu i politiku teoriju
objekti izuavanja: televizija, pop muzika, potkulture mladih, neposlunost u
kolama, uline pljake, obrazovanje, devojaki asopisi, isl.
ove teme objedinjava: 1. proireni koncept kulture, 2. bavljenje pop kulturom
i marginalnim grupama (radnici, ene seksualne i etnike manjine), 3. sukob
sa dominantnom, vladajuom kulturom, 4. ovaj sukob nije samo klasni ve
kulturni
dominantna kultura vs. marginalna kultura (recipijenti nisu pasivni primaoci
ve aktivnu uesnici u proizvodnji znaenja)
uticaj marksizma: 1. materijalizam (ideje odraavaju materijalne uslove
egzistencije, kultura kao nadgradnja), 2. pojam ideologije
kritika marksizma: klasa nije jedini subjekt istorije, odbacuju ekonomizam