6.

2 Final Cct
 FINAL CCT
 Definition : cct that come out from the
distribution cct @ user unit @ fuse switch to
feed one or more equipment point @ outlet
socket w/out intermediate with other
distribution box OR
 Cct that is able to supply power to the
machineries, equipment @ outlet socket that
need current directly (motor) @ via outlet
socket (oven)
 User cct that is assembled by the contractor in
final stage.
 It’s started from distribution box until the
point of equipment.
 Point is a fix wiring base for lighting, outlet
socket @ equipment that need current.
 Lighting point / power point.
 From distribution box, variety of fuse
range & cable size is use to match the
final cct & installation point.
 Purpose of divide the main cct with final cct.

 To avoid danger when failure occur. To makesure

the failure current not exceed the protection system
limit.
 To makesure divided area can be cut off. So service
& maintenance can easily conducted.
 To avoid failure from disturbing other cct.
 IEE REGULATION FOR FINAL CCT

 314-2 Jika sesuatu pemasangan mempunyai lebih drpd satu jenis

litar akhir, tiap2 litar akhir hendaklah disambungkan secara
berasingan dlm kotak agihan(berlainan fius & kawalannya) bg
mencegah gangguan bekalan jika litar akhir lain mengalami
kerosakan.
 314-4 Pendawaian setiap litar akhir hendaklah diasingkan secara
elektrik (neutral & hidup berlainan) kecuali bumi, susunan
pemasangan neutral seboleh2nya sama dgn susunan pemasangan
fius (& dipasang berturutan mengikut hierarki kadaran arus fius bg
memudahkan pemeriksaan)
 433-2 Kapasiti membawa arus kabel yg digunakan di setiap litar
akhir mestilah tidak boleh kurang drpd kadar arus nominal alat
perlindungan litar kecuali bg litar akhir gelang.
 Pembahagian Litar Akhir
 Pembahagian adalah berdasarkan arus & jenis beban yg
dipasangkan;
1. Litar akhir pd kadaran arus kurang drpd 15A.
2. Litar akhir pd kadaran arus yg lebih drpd 15A
3. Litar akhir pd kadaran arus yg lebih drpd 15A tetapi
bertumpu kpd soket alur keluar 13A shj (BS1363)
4. Litar akhir lampu nyahcas.
5. Litar akhir motor.
6. Litar akhir utk pemasangan alat pemasak & pemanas air.
7. Litar akhir utk soket alur keluar BS196 (5A, 15A & 30A)
8. Litar akhir utk soket alur keluar BS4343 (jenis
perusahaan 16A ke 125A)
Jad. 4.1 menunjukkan contoh2 permintaan arus bg pelbagai beban & titik
N Kelengkapan titik pengguna Permintaan arus
o
1 Litar akhir soket alur keluar Mengikut kadaran arusnya
selain soket alur keluar 2A
2 Perkakas memasak elektrik 10A pertama + 30% baki arus + 5 A
di rumah (jika terdpt outlet socket di unit
kawalannya)

3 Litar akhir lampu Sama dgn arus beban dgn kadar min.
100W bg setiap pemegang lampu
4 Litar akhir jam, pencukur, Diabaikan (dianggap tiada kerana
soket alur keluar pencukur, terlalu rendah)
pengubah loceng &
kelengkapan yg
menggunakan kuasa <5W
Cth pengiraan :
Berapakah litar akhir yg diperlukan & berapakah arus yg
perlu dibekalkan setelah faktor kepelbagaian?
1. Lampu biasa 20W dan 120W [12 buah setiap satu]
2. Alat pemasak 5kW
Sollution :
3. 20W lamp  100W/240V=0.41A. Satu litar akhir 5A boleh
menampung 5/0.41A=13lamp
120 W lamp  120W/240V=0.5A. Satu litar akhir 5A boleh
menampung = 5/0.5A=10 lampu. So, kena pakai 2 litar
akhir la….
4. Arus yg diperlukan = (5x1000)/240V=20.8A
Arus slps faktor kepelbagaian = 10+(20.8-10)x30%
= 10+(3.24) = 13.24A
So, satu litar akhir 13A diperlukan.
 Cable size determination

 Cable size should be able to carry amount of

current same with the protection device
specification (refer to Regulation 433-2).
 How to decide cable size
- Total of required load current
- Ambient temp.
- No. of cable group
- Voltage drop
 Walaubagaimanapun seperti yg telah
diterangkan, boleh difahami walaupun kita
merujuk kpd Jadual 4.3, keupayaan kabel
tidak semestinya sama dgn jadual kerana
faktor2 yang telah dijelaskan.
 Sbg cth, kabel 2.5mm2 yg berupaya
membawa 23A hanya berupaya bawa 15A
shj akibat faktor2 di atas.
 Penentuan Kadaran Arus Peranti Pelindung
 Jenis peranti pelindung yg digunakan
bergantung kpd jenis pengguna.
 Cth : fius katrij, fius dawai semula, fius
berkeupayaan pemutus tinggi (motor di kilang)
& pemutus litar miniatur (bangunan &
perumahan moden)
 Kadaran arus peranti ini sebenarnya telah
ditetapkan mengikut jenis litar akhir yg hendak
digunakan, misalnya peranti perlindungan
berkadar 5A – utk litar akhir perlampuan di
rumah kediaman.
 Litar akhir kurang drpd 15A
 Jadual 4.1 menunjukkan jenis2 titik yg biasa
digunakan utk sambungan ke litar akhir yg
<15A.
 Litar ini boleh memasang beberapa titik pada
satu litar akhir asalkan jumlah permintaan
arus tidak melebihi 15A.
 Cth : Fius 15A pd bekalan 240V AC. Berapa
bil. titik lampu yg boleh dipasang pd litar
akhir?
 Jwpn.
1. Rujuk Jadual 4.1 No. 3 (Setiap titik lampu dihad
permintaan min. pd 100W)
2. P=IV ; I = 100W / 240V = 0.41A
1 lampu - 0.41A ; 15A / 0.4A = 37.5 ~ 38 lampu
3. Ttp saiz kabel utk menampung 15A sgt besar,
kawalan arus kurang cekap krn terlalu byk beban.
Sollution : Kadaran arus peranti pelindung
dikurangkan kpd 5A.
4. # 5 / 0.4 = 12.5 ~ 13 lampu aje. So, saiz kabel
boleh dikurangkan.
 Litar akhir lebih drpd 15A
a. Litar akhir pemasak
b. Litar akhir soket alur keluar 13A
Litar akhir utk Soket Alur Keluar BS 1363
 Soket Alur Keluar BS 1363 ialah soket keluar
13A.
 Ianya merujuk kpd Jadual 4.3
 Litar akhir utk Soket Alur Keluar BS 196
 SAK BS196 ialah sejenis soket alur keluar utk
kegunaan perusahaan.
 Terdapat dlm 3 model 5A, 15A & 30A dgn kadar
voltan dr 6V ke 250V.
 Kadaran peranti pelindung arus lebih mestilah tidak
melebihi 30A.
Litar akhir utk S.A.K BS 4343
 Digunakan di dlm perindustrian berat.
 Rekabentuknya tahan lasak.
 Boleh digunakan utk membekalkan voltan 1 & 3
fasa bersama pengikat bumi hanya dlm samb. selari
shj.
 Fius tidak dipasangkan pd palam soket alur keluar
ini.
 Peranti pelindung berkadaran 20A.
Litar akhir Lampu Nyahcas
1. Litar lampu nyahcas voltan rendah.
 Lampu yg berkendali dr 200-250V
 Cth. Lampu pendafluor, natrium, wap raksa tekanan
rendah.
 Based on Jad. 4.1, pindaan perlu dilakukan sewaktu
mengira permintaan arus litar bg lampu ini.
 Krn lamp ini ada komponen tambahan berbanding
lampu pijar i.e. choke, pengubah
 Penambahan komponen sebabkan anjakan fasa yg
akan kurangkan nilai watt lamp.
 Jadi watt lampu tidak boleh dijadikan rujukan.
 Suis lampu nyahcas mesti mempunyai ketahanan 2
kali jumlah arus yg biasa mengalir.
 Cth pengiraan permintaan arus bg lampu
nyahcas adalah spt berikut ;
 3 buah lampu nyahcas 125W, 240V AC hendak
dipasang pd litar akhir lampu nyahcas. Kira arus
beban.
Jwpn.
 Jumlah beban/watt lampu : 3x125x1.8 = 675 W
 Permintaan arus/arus beban : 675/240 = 2.8A
 Kadaran arus bg suis litar adalah :
2.8A x 2 = 5.6 A

Nota : 1.8 perlu didarab utk mendapatkan arus

yg mantap bagi lampu nyahcas.
2. Litar lampu nyahcas voltan tinggi.
 Lampu yg berkendali dr 250-15kV
 Cth. Lampu neon & wap raksa tekanan tinggi.
 Walaupun IEE tidak cover penggunaan voltan lebih
1kV AC, pengecualian diberi pd lamp nyahcas &
dandang elektrod.
 Lampu ini tidak boleh berkeupayaan melebihi 5kV
berbanding dgn bumi. Voltan diukur semasa voltan
buka (IEE – 554-3)