1.

Osnovne karakteristike nauke su sledee

tri:
- 1) da je ona ovjekovo djelo, rezultat
njegove misaone i praktine djelatnosti, 2)
da je to saznanje objektivno jer
korespondira sa objektivnom stvarnou, 3)
da je nauno saznanje relativno jer ta
korespodencija nikada nije potpuna ve je
uvijek djelimina i aproksimativna.
2. Osnovni metodoloki postulati, odnosno
principi nauke su:
- Objektivnost, Pouzdanost, Optost i
Sistematinost.
3. Na koji metodoloki postulat se odnosi
stav da je nauno saznanje hipotetiko i
privremeno?
- Odnosi se na postulat objektivnosti
naunog saznanja koji govori da je ono po
svom karakteru hipotetiko-relativno to
znai da u nauci nema konanih rjeenja i
istina.
4. ta je neophodno da bi se ostvarila
intersubjektivna provjerljivost naunog
saznanja?
- To su dva uslova. Prvi je komunikabilnost
saznanja odnosno zahtjev da ono bude
izraeno takvim jezikim terminima i
simbolima ije znaenje je jasno, precizno i
razumljivo svakome ko je u toj oblasti
dovoljno struan.
- Drugi uslov je javnost saznaja odnosno
zahtjev da svi istraivaki radovi i postupci,
poev od stvaranja plana istraivanja,
preko prikuplljanja iskustvene grae, do
analize i tumaenja rezultata, treba da
budu javno istaknute i obrazloene kako bi
bile dostupne provjeri.
5. ta znai pouzdanost naunog saznanja?
- Svako nauno saznanje koje pretenduje
da bude nauno, pored objektivnosti, mora
da bude pouzdano odnosno u prilogu svoje
osnovanosti mora da ima odgovarajue
empirijske dokaze.
6. ime se slui nauka u otkrivanju sutine
pojava koje ispituje?- za razliku od drugih
oblika ljudskog saznanja nauka se slui:
Apstrakcijom, Analazim i Sintezom.
7. Optost naunog saznanja izraava se:
- otkrivanjem naunih zakona i izgradnjom
naunih modela i idealnih tipova.
8. ta izraavaju nauni zakoni?
- relativno konstantne, opte i nune

odnose meu pojavama.

9. Zavisno od karaktera i vrste odnosa koje

izraavaju nauni zakoni mogu biti:
- Deskriptivni, kauzalni (uzroni),
Funkcionalni, Strukturalni i Zakoni razvoja
ili evolucije.
10. Prema stepenu egzaktnosti nauni
zakoni se dele na: - Strogo egzaktne ( koji
postoje uglavnom u prirodnim naukama ) i
Zakone vjerovatnoe ili tendencijskih
pravilnosti.
11. Nauni modeli se dele na: - Opisne i
teorijske, Indukativne i dedukativne,
deterministike i epohaistike
12. Sistematinost nauke se izraava u:
- koherenstnosti i kozistentnosti
unutranjeg predmetnog sadrajnog
logikog i metodolokog poretka
konstitutivnih djelova nauke naunih teorija
naunih zakona, naunoteorijskih pojmova
13. ime se postie sistematinost
naunog saznanja? - uspostavljanjem
teorijskopojmovnog poretka, koji nalae da
svi osnovni pojmovi kojima se neposredno
korespondira sa stvarnou budu to
konkretniji i to adekvatniji stvarnosti na
koju se odnose i da se iz tih osnovnih
pojmova mogu predmetnom, sadrinskom i
loginom doslijednou izvesti sloeniji
obuhvatniji optiji i apstraktniji pojmovi.
14. ta odreuje nauku kao istinoidno i
metodski izvedeno znanje o stvarnosti? dva njena konstitutivna elementa i to:
Predmet i Metod
15. ta je, u najoptijem smislu rijei,
predmet nauke? - objektivna stvarrnost, tj.
cjelokupnost pojava, procesa i odnosa koji
ine tu stvarnost.
16. ta osim odreenog segmenta (dijela
stvarnosti) jo utie na konstituisanje
predmeta nauke? - Na konstituisanje
predmeta pojedinih nauka utie Filozofsko,
Onotoloko shvatanje stvarnosti, saznajni
ciljevi, metodoloki postupci i ovjekove
praktine potrebe.
17. Prema dijalektikom shvatanju tri
osnovna elementa (dijela ) naunog
metoda su:
- Dijalektiko jedinstvo logikih naela i

pravila, Teorijska saznjanja o stavrnosti i

Praktine radnje tehnikih sredstava koja
se primjenjuju u istranoj djelatnosti.

18. Koji dio naunog metoda je univerzalan,

odnosno primenjuje se u istraivakoj
praksi svih nauka:- Prvi logiki dio
(Dijalektiko jedinstvo logikih naela i
pravila) je univerzalan jer se postupak
naunog saznanja u svim naukama vri po
ustaljenim fazama i logikim pravilima.
19. ta obuhvata logiki dio naunog
metoda?
- Obuhvata logika pravila i na njima
zasnovane misaone radnje koje se koriste u
postupku naunog saznanja.
20. ta obuhvata teorijsko-epistemoloki
dio naunog metoda?- Obuhvata
predhodna teorijska saznanja o predmetu
koji se istrauje, kao i osnovna saznajna
naela koja slue kao orijentir i opti
putokaz u istraivanju.
21. ta sadri trei deo naunog metoda?
- Trei dio naunog metoda ine metode i
tehnike koje se koriste u istraivakoj
praksi. Tu spadaju: Metode, Postupci i
instrumenti kojima se vri prikupljanje
iskustvene grae, njeno sreivanje,
uporeivanje a dijelom i eksplikacija.
22. Celokupan sistem nauka najee se
deli na sledeih pet velikih kompleksa:
- Filozofske, Matematike, Prirodne,
Psiholoke i Drutvene nauke.
23. Po ljudskoj svrsi nauke se dele na:
- Indikativne i Normativne
(Indikativne nezavinse od ovjeka i
njegovih elja kao npr(prirodne,
matematike, psiholoke) dok
Normativne su zavisne od ovjeka i
njegovih elja i tenji-kao npr(drutvene
nauke)
- Fundamentalne i primjenjene
(Fundamentalne istrauju svoj predmet bez
obzira na primjenu svojih rezultata u praksi
kao npr-(teorijska fizika, opta bilogija,
opta sociologija itd) Primjenje istrauju
svoj predmet da njihovi rezultati slue
u praksi kao npr-tehnike nauke,
medicinske discipline, primjenjene
sociologije itd)

24. Koja glavna podruja drutvene

stvarnosti ine predmet sociologije?Predmet socijologije kao kompleksne
teorijsko-empirijske nauke obuhvata dva
glavna podruja drutvene stvarnosti. Prvo
podruje ini globalno drutvo a drugo
podruje obuhvata posebne sfere
drutvenog ivota ljudi.
25. Na kojim nivoima sociologija prouava
drutvo kao totalitet drutvenih pojava,
procesa i odnosa?- na dva nivoa: Optem i
Posebnom nivou.
26. Sociologija na optem, odnosno
apstraktnom nivou ispituje:- ono to je
opte, i zajedniko svim drutvenim
pojavama , njihovo povezivanje u globalno
drutvo kao i strukturu i razvoj drutva.
27. Posebni nivo sociolokog istraivanja
obuhvata:- istorijski konkretna globalna
drutva konkretne drutvene sisteme. Na
tom nivou socijologija izuava nastanak,
strukturu, funkcionisanje i mjenjenje
drutvenih sistema kao konkretnih
istorijskih tipova drutva.
28. Ko od sociologa smatra da sociologija
prouava statiku i dinamiku drutva?
- Ogist Kont (1798-1857) se smatra
osnivaem sociologije i on je slijedei
mehacionistiko naelo sociologiju podijelio
na socijalnu statiku i socijalnu dinamiku.
29. Koja je drutvena uloga sociologije po
Kontu?
- je da Sociologija kao drutvena nauka
prouava ljudsku vrstu, odnosno ljudsko
drutvo kao cjelinu, njegovu strukturu i
razvoj.
30. Ko od navedenih sociologa smatra da
sociologija treba da razumije i objasni
drutveno delovanje pojedinaca:- Maks
Veber ( 1864-1920) smatra da Sociologija
treba da razumije i objasni drutveno
djelovanje pojedinca.
31. ta je po miljenju E. Dirkema i
njegovih slijedbenika predmet prouavanja
sociologije?- kao drutvene nauke su
ustaljeni odnosi kolektivnog ponaanja.
32. Ko od navedenih sociologa smatra da
sociologija treba da prouava forme,
odnosno oblike drutvenih odnosa:- Georg
Zimel (1858-1918) smatra da je Sociologija
geometrija drutva, koja poput geometrije

prouava oblike drutvenog ivota ljudi dok

se posebne drutvene nauke bave
sadrajem drutvenih odnosa.
33. Pristalice biheviorizma smatraju da je
predmet sociologije:- ljudsko ponaanje
koje shvataju kao reagovanje ovjeka,
pojedinca na stimulanse koji dolaze iz
njegovog okruenja. Ti stimulansi mogu biti
drugi ljudi, kultura i priroda.
34. ta po . Gurviu prouava mikro
sociologija:- mikro-oblike drutvenosti u
koje spadaju mikrosocijalne pojave i odnosi
sa drugima.

35. ta po . Gurviu prouava makro

sociologija:- makro realne kolektivne
jedinice, drutvene grupe, klase i globalna
drutva.
36. Na emu se zasniva pozitivizam kao
najstarija i najuticajnija metodoloka struja
u sociologiji?- koju je utemeljio Ogist Kont.
na dva metotodloka naela: Prvo i
osnovno naelo je Naelo o
epistemolokom jedinstvu priorodnih i
drutvenih nauka, Drugo metodoloko
naelo je Naelo o integrativnoj funkciji
nauke u drutvu.
37. Koji sociolog pozitivistie orijentacije
tvrdi da sociologija treba da prouava
drutvene pojave kao ''stvari''- Emil Dirkem
(1858-1917) u istraivanju drutva istakao
je da je prvo i najosnovnije pravilo da se
drutvene injenice posmatraju kao stvari.
38. Navedite ta su to ''pozitivne injenice''
na kojima, po stavovima pozitivista, treba
da se zasniva nauka:- su ujni utisci,
opaaji i osjeti koji su dostupni posmatranju
i eksperimentisanju. Ogist Kont smatra da
se na takvim pozitivnim injenicama moe
graditi nauno objanjenje stvarnosti jer
jedino one obezbjeuju objektivnost i
iskustvenu pvojeru naunog saznanja.
39. Osnovni saznajni cilj drutvenih,
odnosno duhovnih nauka po miljenju
pristalica istorizma je da:- po Diltaju je da
se shvate pojedinano i individualno u
istorijskoj-drutvenoj stvarnosti.
40. Sociologija radi naunog objanjenja i
razumevanja drutvenih pojava treba da
konstruie ''idealne tipove'' smatra:- Maks

Veber
41. ta su idealni tipovi?
- Prema Maksu Veberu Idealni tipovi su
mentalne konstrukcije naunika koje se
odnose na
drutvene pojave a nisu ograniene na
jedan istorijski period ili jedno drutvo nego
se javljaju u raznim drutvima i kulturama.
42. Koju ulogu, prema Veberu, imaju idealni
tipovi u naunom istraivanju?- dvostruku
ulogu. Sa jedne strane oni slue kao
analitiko sredstvo za sreivanje, opisivanje
i uporedno istorijsko prouavanje
iskustvenog materijala, a sa druge strani
oni slue kao modeli za
nauno objenjenje drutvenih pojava.

43. Osnovni dijalektiki principi koji, prema

Hegelu i Marksu, treba da slue kao
putokazi u istraivanju drutvenih pojava
su:- Princip totaliteta, Princip razvojsnosti,
Princip jedinstva i borbe suprotnosti, Prelaz
kvantiteta u kavlitet i Prevazilaenje
negacija negacije.
44. Dijalektiki princip totaliteta znai da:
- (po Marksu i Hegelu) drutvena stvarnost
u kojoj ivimo i radimo ne predstavlja
kompleks izolovanih stvari pojava i procesa
ve predstavlja cjelinu iji su dijelovi
meusobno povezani i uslovljeni. U drutvu
svi odnosi postoje istovremeno i oslanjaju
se jedan na drugi.
45. Dijlektiki princip razvojnosti, odnosno
istorinosti znai da je stvarnost:dinamina cijelina kao kompleks procesa a
ne gotovih stvari. Sve to u stvarnosti
postoji, ono nastaje, mjenja se i nestaje.
46. Svaka drutvena pojava, proces ili
stupanj u razvitku drutva, kao manje ili
vie sloeno dijalektiko jedinstvo suprotnih
inilaca sadri dva momenta: - Momenat
identiteta ( jedinstva) i Momenat
diferencijacije (razlike) Prvi je relativan a
drugi je apsolutan.
47. Na kretanje u prirodi i drutvu treba
gledati kao na:- netreba gledati kao na
postepeni evolutivni proces niti kao naglu
skokovitu promjenu jer se u svakom obliku
kretanja ove dvije vrste procesa

meusobno proimaju i ine nerazdvojno

dijalektiko jedinstvo.

- Strukturalno, Funkcionalno, Uzrono

i Dijalektiko.

48. Dijalektika negacija, kao stvaralako

razrjeenje protivurjenosti, sadri dva
momenta:- 1) Ukidanje negativnog i 2)
Odravanje i dalji razvoj pozitivnoga. Prvi
momenat znai negaciju, destrukciju
negativnih svojstava neke pojave dok je
Drugi momenat revolucionarni stvaralaki
in kojim se oblikuje kvalitet neke pojave.

57. Po ulozi koju posmatra ima u procesu

posmatranja ona se dele na:- Posmatranje
sa uestvovanjem i Posmatranje bez
uestvovanja.

49. Osnovne faze u postupku sociolokog

istraivanja su:- 1) Predmet istraivanja, 2)
Postavljanje hipoteza predpostavki na
kojima istraivanje poiva, 3) Prikupljanje
podataka i njihova obrada, 4) Nauni opis
pojava koje se istrauju i 5) Nauno
objanjenje

59. Najvanije statistike metode koje se

upotrebljavaju u sociologiji su sledee
etiri:
- 1) Metode uzoraka, 2) Srednjih vrijednosti,
3) Korelacije, i 4) Vjerovatnoe.

50. Na osnovu ega istraiva odreuje

predmet istraivanja:- na bazi analize
postojeeg naunog znanja u kojem otkriva
neke praznine i nerijeene probleme koje
formulie kao predmetom svoga
istraivanja.
51. Nakon formulacije predmeta
istraivanja slijedi:- njegovo teorijsko i
radno (operacionalno) definisanje.
52. Hipoteza je:- misaona predpostavka o
odnosima meu pojavama ali i meu
injenicama jedne pojave koja je predmet
istraivanja.
53. Svako nauno prikupljanje podataka da
bi imalo naunu vrijednost mora da bude:
- u to tjesnijoj vezi sa hipotetikom
osnovicom istraivanja. Ako se odvoji od
nje ono se neminovno pretvara u puki
bespredmetni emirizam.
54. ta je cilj naunog opisa u sociologiji?stvaranje to tanije slike pojave koja se
istrauje pomou odgovarajueg naunog
jezika.
55. ta je nauno objanjenje? - sloen,
delikatan i stvaralaki in, koji objedinjava
mnotvo
misaonih i logikih radnji kojima se
otkrivaju novi do tada nepoznati odnosi
izmeu pojava koje se istrauju. Glavne
misaone i logine radnje su: Analiza,
Sinteza, Apstrakcija i Generalizacija.
56. Socioloko nauno objanjenje moe
biti:

58. Koje se istraivake tehnike koriste u

prikupljanju podataka metodom
ispitivanja?- Ankete i Intervjui.

60. Zavisno od postupka koji se primenjuje

u formiranju uzorka razlikuju se sledea tri
tipa:- 1) Sluajni, 2)Sistematski i 3)
Stratifikovani
61. Veliina uzorka zavisi od sledea tri
faktora:- 1) Homogenosti pojave koja se
istrauje, 2) Vrijednosti obiljeja koja se
mjere, i 3) Stepena preciznosti

62. Koje su osnovne faze, odnosno radnje

izvoenja analize sadraja?- 1) Stvaranje
sistema kategorija analize i jedinica za
klasifikaciju sadraja i oblika simbolikih
optenja 2) Analiza simbolikog optenja i
statistika obrada podataka dobijenih
analizom 3) Nauni opis sadraja i oblik
simbolikog optenja.
63. Iz ega, po Kontu, pristie drutveni
konsenzus na kome se temelji drutvo:- Za
Ogista Konta drutveni konsenzus
consensus universale temelji se iz
instikta simpatije, osjeanja drutvenosti,
zajednikih misli i ideja, vjerovanja i
moralnih nazora.
64. Iz kojih se osnovnih elemenata, po
Kontu, sastoji struktura drutva:
- Ogist kont smatra da je drutvo bioloki
organizam sastavljen iz odgovoarajuih
dijelova: 1) Tkiva - drutvene klase, 2)
Organa drave odnosno gradova, i 3)
Sistema organa naroda.

65. ta je, po Kontu, osnovna elija

drutva:- porodica (a ne pojedinac.)
66. Drutvena evolucija, po Kontu, rezultat
je razvoja:- trostruke funkcije ovjekovog
modanog sistema: intelekta, akcije i
osjeanja.
67. Tri glavna doba razvoja ljudskog
drutva, po Kontu, su:- Teoloko,
Metafiziko i Pozitivno (nauno).
68. Po Spenseru zajedniki evolicioni
procesi koje slede bioloki i socijalni
organizam (drutvo) su:- 1) Ljudsko drutvo
i bioloki organizam neprestano rastu, 2)
Progresivni rast i usluivanje prati sve vea
diferencijacija i specijalizacija funkcija, 3)
Uporedo sa diferencijaciojom funkcija dolazi
do porasta meuzavisnosti organa koji vre
srodne funkcije.
69. Koja tri osnovna tipa drutva u
dosadanjoj istoriji ljudskog drutva
razlikuje Spenser:- 1) Horde, 2) Militarizam i
Industrijalizam, i 3) Etiko drutvo
70. Iz ega po Spenseru nie politika
vlast:- iz straha od ivih.
71. Iz ega po Spenseru nie verska vlast:iz straha od mrtvih.
72. Za Marksa je ovek:
- djelatno bie prakse.
73. Rad nije privilegija oveka ve i nekih
ivotinja, ali se ljudski rad, prema tvorcima
istorijskog materijalizma, bitno razlikuje od
ivotinjskog zbog toga to:- ivotinja
proizvodi samo ono to joj treba
neposredno ili za svoje mlade tj
jednostrano dok ovjek proizvodi
univerzalno i kad treba i netreba
74. Po Marksu osnovno obeleje drutvenoekonomske formacije je:- nain pribavljanja
sredstava za ivot odnosno nain
proizvodnje.
75. Dva osnovna elementa naina
proizvodnje po Marksu su:-proizvodne
snage i proizvodni odnosi.
76. Koje je drutveno-ekonomske formacije
u dosadanjem razvoju drutva izdvojio
Marks:- Prvobitna zajednica,
robovlasnitvo, feudalizam i kapitalizam
dok je Komunizam oznaen kao nadolazea

epoha.
77. Koje su, po Marksu, dvije osnovne
protivurenosti, odnosno suprotnosti
pokretaka snaga ljudske istorije:Racionalni odnosi i Klasne borbe.
78. Osnovni subjekt izgradnje
komunistikog drutva, po Marksu, je:radnika klasa - proletarijat.
79. Osnovu drutva i svih drutvenih
procesa, prema L. Glumploviu, predstavlja
borba za opstanak koja se vodi izmeu:drutvenih grupa.
80. Koji su, po Glumploviu, koraci
ujedinjavanja rasno i etniki razliitih grupa
u procesu stvaranja drave jedne nacije:Usvajanje jezika osvajaa, usvajanje
njegove vjere, naravi i obiaja ime se
stvara kulturno jedinstvo, sklapanje
mjeovitih brakova ime se stvara etniko
jedinstvo.
81. Da li, po Glumploviu, ljudi mogu da
utiu na borbu za opstanak koja se vodi
izmeu drutvenih grupa?- Ti procesi se
odvijaju po slijepim prirodnim zakonima
koje ovjek nemoe da mijenja.
82. Osnovu drutvenih pojava, po Veberu,
ini:- delo oveka koje se zasniva na
slobodnoj volji oveka i njegovom delanju.
83. Navedite ta je, po Veberu, drutveno
djelanje:- ponaanje dva ili vie pojedinaca
koji razumiju znaenje i smisao postupka
drugih pojedinaca i u skladu sa time se i
ponaaju.

84. Koja etiri osnova tipa ljudskog djelanja

razlikuje Veber:- 1) Ciljno racionalno, 2)
Vrijednonosno racionalno, 3) Tradiocionalno
i 4) Afektivno djelanje
85. Drutveni odnosi, po Veberu, su:djelanje veeg broja pojedinaca koja su po
svom smislu i sadraju uzajamno podeeni i
na taj nain orjentisani.
86. Veber drutvene odnose deli na:- 1)
Konfliktne, i 2) Solidarne.
87. Po Veberu, sutinsko obeleje drave
je:organizacija koja raspolae monopolom
fizike sile, ije cilj odravanje javnog
poretka.

88. Po Veberu, vlast je:

vjerovatnoa da se za jednu odreenu
zapovjest pribavi poslunost koja moe
poivati na razliitim motivima onih koji je
osporavaju.
89. Koja tri osnova tipa vlasti razlikuje
Veber: 1) Zakonsku ili racionalnu, 2)
Tradicionalnu, i 3) Harizmatsku vlast
90. Koje naelo protestantske religije je, po
Veberu, bitno uticalo na razvoj kapitalizma
u Evropi: -naelo o predestinaciji
91. Osnovu drutva, odnosno drutvenog
ivota ljudi, prema Dirkemu, predstavlja:nagon drutvenosti
92. Koja dva elementa, po Dirkemu, ine
idejno jezgro (kolektivnu svest) drutva:
- To su: 1) Ideje, i 2) Norme
93. ta, prema Dirkemu, predstavlja kljuni
inilac drutvene evolucije:- preobraaj tipa
moralnosti i solidarnosti
94. Na kom tipu solidarnosti poiva, po
Dirkemu, primitivno drutvo: - na
Mehanikoj solidarnosti.
95. Na kom tipu solidarnosti, po Dirkemu,
poiva savremeno drutvo:- na Organskoj
solidarnosti (razvijenoj podjeli rada)
96. Iz ega, po Tenisu, izvire drutveni ivot
ljudi:
- iz drutvene volje.
97. Iz kog oblika ljudske volje, po Tenisu,
izvire ''zajednica'': - iz organske volje

98. Iz kog oblika ljudske volje, po Tenisu,

izvire ''drutvo'': - iz racionalne volje.
99. Koja dva osnovna procesa, po Vizeu,
ine osnovu drutvenog ivota ljudi: - 1)
Proces asocijacije (udruivanja) i 2) Proces
disasocijacije (razdruivanja) ine osnovu
drutvenog ivota ljudi
100. Iz koja tri osnovna izvora, po Vizeu,
proistiu procesi udruivanja i
razdruivanja pojedinaca: - iz emocionalno
obojenih nagona i impulsa, iz interesa koji
mogu biti emocionalno obojeni i iz
objektivne situacije koja udruivanje ini
neizbjenim

101. U kom obliku drutvenih tvorevina su,

po Vizeu, pojedinci meusobno najblii:- u
masi.