Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 186

ISBN 978-9941-0-6006-9

9 789941 06006 9

mRvdelmonazoni serafime filia

leqsebi,moTxrobebi, werilebi

sityvas gaurbodi da
sityva dameZebda
leqsebi, moTxrobebi, werilebi

atenis sionis dedaTa monasteri

locva es aris erTaderTi kavSiri, erTaderTi gza RmerTTan urTierTobis. locva es aris haeri, romliTac suli sunTqavs; es aris
wyaro, romliTac xorci wyurvils iklavs; es aris Zala, romliTac
suldgmulobs adamiani. loculob? _ ese igi cocxlob. locvas
araferi ar Seedreba, magram Tu ki odnav mainc raRac SeiZleba axlos mivitanoT locvasTan, es aris leqsi _ poezia.
riTma dabada Zvirma,
gulSi Caflulma SiSma.
simarTle aris leqsi
sxva danarCeni - Sirma.
mRvdelmonazoni
mama serafime filia

mRvdelmonazoni serafime filia

sityvas gaurobdi da
sityva dameZebda
le q s e b i, m o T x r o b e b i, wer ileb i

Tbilisi 2013

mRvdelmonazoni mama serafime filia


sityvas gaurobdi da sityva dameZebda
leqsebi, moTxrobebi, werilebi

avtori madlobas uxdis


TanadgomisaTvis tariel SaverdaSvils

saredaqcio jgufi:
levan eliava
brola mJavanaZe
maka comaia
anano boWoriSvili
foto ydaze _ atenis xeoba, werosxevis RvTismSoblis mamaTa
monasteri

Tbilisi
2013
ISBN 978-9941-0-6006-9

leqsebi

***

ucnaur gariJraJs
Soridan Sevscqeri da,
ocnebis zRvaSi,
frTxilad Sevacure navi.
ciskars, Tvalebze
cremlad dasdebia,
broliviT ankara
ganTiadis nami.
guli ucnaurad,
sxvagvarad aboboqrda
gaukuRmarTebula TviT,
dro da Jami,
ratomRac, Seyrilan
da erTad xaroben,
erTi sicocxle,
erTi siyvaruli
erTi suli da erTi wami.
patara bavSviviT
JRurtulebs, navardobs,
ganvlili siWabuke _ mardi.
da sulSi, civi xelebis alersiT,
win midgas siberis landi.
Cemda uneburad
cremli momeria
sicocxle dailia lamis
xidia cxovreba,
gTxovT rom damijeroT
da isic, siyvarulze gadis.
vizrdebiT, vibrZviT,
vimarjvebT vamayobT,
TiTqos da arafris
dagvrCenia dardi,
5

magram erTi ram,


cxadia sakmaod
ekali verasdros, ver gaxdeba vardi.
ucnaur gariJraJs
Soridan Sevcqeri da
ocnebis zRvaSi,
frTxilad Sevacure navi.
ciskars, Tvalebze
cremlad dasdebia
broliviT ankara
ganTiadis nami.

sityvas gaurobdi da sityva dameZebda


TiTqos da arsaidan,
magaram damebeda,
fiqrebis azrebis
leqsad gamRereba.
TeTri furclebi
da nacnobi striqonebi
gulSi boboqar
qariSxals amxedrebda.
sityvas gaurbodi,
da sityva dameZebda,
sulSi Camyurebda
da xelebs acecebda.
mindoda gavqceodi
da ver gamebeda,
xelebi TviTneburad
kalams daeZebda.
kalami jadosnurad
striqonebs aerTebda,
Cems guls da gonebas
saomrad aqezebda.
da ase xdeboda
sityvis gaRmerTeba.
fiqrebis, azrebis,
dawva da daferfleba.
uZilo RameTa
alersSi gaJRereba,
siyvarulSi CanTqma,
da wamad gaelveba.
da mere sityvaSi
leqsad gamRereba.
verafriT ver SevZleb
Tavis danebebas.
7

mRelvare grZnobebis
sityvaSi gamoZerwvas.
TeTri furclebi
da nacnobi striqonebi
gulSi boboqar
qariSxals amxedrebda.
sityvas gaurbodi
da sityva dameZebda.

dedas . . .
TiTqos da gamwyralan mdumared,
zecas awowilan fiWvebi.
oblad darCenili udedod,
Zvel nacnob trotuars mivyvebi.
Sen mudam CemTan xar da isev,
isev im Zvel zRaprebs mivyvebi.
xandaxan alersiT xandaxan,
cotcotas mainc miwyrebi.
me albaT vwiTldebi,
morcxvad da Tavmdablad,
aRar masveneben fiqrebi.
gTxov CemTan iyavi, mudam da maradJam,
aRar damcineben biWebi.
aRar damaxrCoben mxurvale cremlebi,
da aRarc nacrisferi sizmrebi.
ra xdeba Cems gulSi, rom giTxra ar myofnis
mxolod carieli sityvebi.
Seni alersis bavSur mogonebebs,
suli veRar itevs viwvebi.
Senze fiqrebSi da Sens siyvarulSi,
vinTebi, viwvi da viRvrebi.
TiTqos da gamwyralan mdumared,
zecas awowilan fiWvebi.
oblad darCenili udedod,
Zvel nacnob trotuars mivyvebi.

Alla Madre...
Sembrano offesi taciturni
Pini alti e snelli.
Privo di mamma, col destin dorfano
Passo per solite vie.
Ancor raccontandomi antiche fiabe
Accanto sempre ti sento.
Ancor sotto rimproveri dolci,
Me, umile, prende rossor.
I pensieri mi turbano tanto,
Ti prego, stai sempre con me.
Che non mi deridano pi i ragazzi
Stai sempre con me.
E non mi soffocherebbero caldissime lacrime,
N sogni chiari-scuri,
Per dirti langoscia del mio cuore
Mi mancherebbero parole.
Sono ricolmi ricordi dinfanzia
Di tue carezze dolci che mi accendono,bruciano,
Versano nei pensieri e nel tuo Amor .
Targmna
rusudan yoinaSvilma

10

***

sul menatrebi, sul magondebi


me SeniT vcocxlob da SeniT vsunTqav
bevrjer damWirdi bevrjer ginatre
sul CemTan minda, rom iyo mudam.
magram, vai rom, ase ar aris
da ver vaxerxeb amas verasdros
mas Semdeg, rac Sen Cvengan waxvedi
me vaRar gnaxe Sen veRarasdros.
sac ar geZebe, sad ar viare,
TiTqmis gadavwvdi me mTel samyaros,
magram Sen me iq versad ver gnaxe
sad xar, miTxari moval saswrafod.
o! ra Znelia, Sen rom icode
oblad darCena ase ama dros
guls mwuxri miwvavs,
suls cecxlis ali,
ver dagiviwyeb, deda verasdros.

11

***

caze nazad,
gamobrwyinda varskvlavi.
mTvares, TiTqos
sevda Semoeria,
iq xom,
sadac siyvaruli navardobs,
gazafxuli
gazafxuli vrcelia.
guli isev,
cxel fiqrebTan kamaTobs
Zils, saTqmeli
TiTqos gamoelia.
iq xom,
sadac siyvaruli navardobs
Rame isev ...
Zalze, Zalze grZelia.
vneba sulze frTxilad,
magram Zaladobs
mwuxrs ciskari
Cumad Semorevia,
iq xom,
sadac siyvaruli navardobs,
ganTiadi
Zalzed mSvenieria.
Ramem uxmod,
gaixura karebi,
mas aravis vali, ar darCenia
iq xom,
sadac siyvaruli navardobs,
dRe da Rame,
mudam erTad rCebian.
caze frTxilad,
sadRac gaqra varskvlavi.

12

mzis sxivebi,
axal zRapars yvebian,
iq xom,
sadac siyvaruli navardobs,
gazafxuli,
gazafxuli vrcelia.

13

mindoda TqvenTvis ... (aRsareba)


mindoda TqvenTvis meCuqna sityva,
da siyvarulis alSi gamebiT,
magram ratomRac wamomcda kiTxva
didxans vicxovroT ase wamebiT?
mindoda TqvenTvis meCuqna guli
mTeli am sityvis sruli gagebiT,
magram ratomRac xelT SemrCa Suri
da Cavexute mas gamalebiT
mindoda TqvenTvis meCuqna zeca
gabrwyinebuli oqros sxivebiT,
isev aq vdgevarT _ meca da Senca,
da kvlav viwonebT Tavs gandidebiT
mindoda TqvenTvis meCuqna rwmena,
cecxli uSreti RvTis dananTebi
magram xatis win uflis taZarSi,
ratomRac iwvis erTi sanTeli.
mindoda TqvenTvis meCuqna suli
magram ver vbedav _ viyoT marTlebi.
Cemi ar aris, is RmerTs ekuTvnis,
waval da kidev magrad davTvrebi.
mindoda TqvenTvis momeca xeli,
mogSvelebodiT TviTon saSueli.
gadamarCine sxvisi mSveleli.
RmerTo miSvele, nu damzardebi

14

meoce saukunes
daRlil daqanculs
gulCaTxrobils,sevdamoreuls,
qalaqis (Tbilisis) Zvel da bnel quCebSi, vxvdebi oreuls.
mis mokrZalebul gamarjobas, salams boZebuls
me, yurs ar ugdeb
da zurgs vaqcev, mas gakvirvebuls.
swrafad mivyvebi, lamaz quCebs
Zvels da didebuls.
da mSvidad vtoveb nacnob saxes,
saukunes _ mitovebuls ukve mileuls.
vemSvidobebi, axalgazrdul miswrafebebs,
mRelvarebebs, gamarjvebebs...
viTom Rirebuls.
cxovrebas ganvlils.
sevdiTa da sixaruliT savses,
magram mainc Cinebuls.
vemSvidobebi Zvel Secdomebs,
fiqrebs, azrebs, vnebebs Wirveuls.
epoqas, mZime gardaqmnebis.
saocarsa da meocnebes, rigiT
meoce _ saukunes, didze didebuls.

15

Soria netav _ gurjistanamde


garujul qviSis oqros tramalebs,
udabmos qaris fermkrTal nakvalebs,
sevdiT gahyurebs daRlili mgzavri,
Soria netav _ gurjistanamde?
da mere fiqri Sori warsulis,
gonebas nislSi axvevs yelamde
ocneba Cemi nanatri qveynis
nikofsiidan _ darubandamde
Soria netav _ gurjistanamde?
ispahanidan taSis karamde,
udabno cxeli, gza satanjveli,
Subis wveridan Subis taramde.
suli warsulis koconze iwvis,
nu damixuravT gulis darabebs.
ase arasdros ar mimReria
ase verasdros ver viamayeb.
dro aRar rCeba RmerTo xvalamde,
Soria netav _ gurjistanamde?
iesos locva uwyvet vadamde,
nikofsiidan darubandamde
undilaZidan saakaZemde.
dedoflisawil sulis kveTebiT
ugulod nagvem qeTevanamde.
o! ra Soria gurjistanamde
tkbili megruli `Cqimi nanadan~
qarTvel mamluqTa xmalis taramde
fereidanSi narwev akvnidan,
stambuls gayidul lamazmanade.
ankara cremli Tan gayolili
lamisyanidan daRestanamde.

16

Soria! Zmao gurjistanamde!


kaxaberidan farsadanamde.
rjul gamocvlili rostom xanidan,
leqsSi daferflil Sahnavazamde.
ubeSi Cumad gadamaluli,
TerTmet giorgis gulis jvaramde.
vici _ Soria gurjistanamde!...
viwro biliki cis kamaramde,
aRmaSeneblis mtkice mklavidan
Tamariseul mefe _ qalamde.
magram, Cven mainc nikofsiidan
magram, Cven mainc darubandamde
isev da isev qarTuli sityva
Tavis gaCenas kvlav bevrs ananebs.
gza CavuketoT axal xvarazmels!
guli sagules ganSorebuli,
TviTon gaiTxris Tavis samares
ar aris Sori gurjistanamde!
nikofsiidan darubandamde...
nikofsiidan darubandamde...
garujul qviSis oqros tramalebs,
udabnos qaris fermkrTal nakvalevs,
sevdiT gahyurebs daRlili mgzavri,
Soria netav? _ gurjistanamde!

17

atirebuli Tu unaxavs vinmes mTawminda


agvistom zRvari seqtemberTan mkacrad gamijna,
gulSi ki nela, frTxilad, magram mainc gawvimda.
axalSobilma Semodgomam fexi aidga
da xeTa mwkrivi sololakSi yviTlad gacviTa.
atirebuli Tu unaxavs vinmes mTawminda?
ara, ar minda davijero! ara, ar minda!
raRac sxva gvarad, ucnaurad, mwared acivda
viRac axlidan daibada, viRac mokvda,
viRac axlidan daTvra, gabruvda
da kvlav samSoblo gaixada isev saficrad.
Suri, pativi, siamaye yvelanair zRvars gadacilda,
vnebaTa aRlums Caibarebs dRes arawminda.
vis ras vuSavebT? rogor? risTvis? anda ra gvinda?
modidan yvela WeSmariti cneba gavida,
davTvreT, gavbruvdeT, rom gvaxsovdes kvlav da malimal,
isev abeli unda mokvdes Zmobis sawindrad.
atirebuli Tu unaxavs vinmes mTawminda?
trafaretebi, lozungebi vbeWdoT akvnidan,
rom Cven yvelafers gavakeTebT _ oRond, xvalidan.
rodemde hqondes Zmas Zmis guli mudmiv samizned,
ginda ar ginda.
molodinSi ki Cems ZarRvebSi sisxli gacivda,
davTvreT! gavbruvdeT! rom abeli movklaT Tavidan,
isev abeli oRond ara Zveleburad, ara, _ axlidan.
agvistom zRvari seqtemberTan mkacrad gamijna
gulSi ki nela, frTxilad, magram mainc gawvimda.
axalSobilma Semodgomam fexi aidga
da xeTa mwkrivi sololakSi yviTlad gacviTa.
atirebuli Tu unaxavs vinmes mTawmina?

18

gza romelic taZarSi midis


TiTqos da aq eyreba xmeleTi cas,
wvims wuTisofeli tiris
mSvidad gavyureb nislisfer gzas,
romelic taZarSi midis.
TiTqos da wuTebi aq uswreben wams
guli boboqrobs ibrZvis.
netar ars, visac jvarcmuli swams
da sityva RvTisa icis.
TiTqos da momavali aq kargavs azrs,
warsuli sinanuliT tiris
marTal ars vinc adgas nislisfer gzas
romelic taZarSi midis.
TiTqos da dRe da Rame erTdeba aq.
dro sadRac ikargeba, mihqris
nel-nela mivyvebi nislisfer gzas,
romelic taZarSi midis.
TiTqos da goneba aq amarcxebs gzas
vneba koconze iwvis.
sofeli fuWia! Tu xedav gzas,
romelic taZarSi midis.

19

simarTles ra uSno saxe hqonia...


lamazi qalebi . . . bankis valebi
Zvirfasi Tambaqo haSiSnarevi.
ara namdvilad realobaSi, magram
sul mTvrali daviarebi.
lamazi Tvalebi vilebi barebi
svecki parebi da isev valebi.
kvlav kokteili kokain narevi,
ratomRac mgonia damkaSi gavedi.
ratomRac mgonia rom erbo qonia
simarTles ra uSno saxe hqonia.
vRrialeb miSveleT!!! _ aravis ar esmis
erbo erboa qoni qonia.
uecrad vzvdebi, rom mSoblebi myolia
ar gagikvirdeT _ samSobloc mqonia,
Svilebi myolia, sindisi mqonia
RmerTo miSvele! rmerTic myolia.
movkvdi mgonia movkvdi mgonia.
simarTles ra uSno saxe hqonia
viRacas viRacas ki ara _ viRacas
mainc hgonia rom erbo qonia.
wuTebi mihqrian, xvalidan xvalamde.
merwmuneT arc ise Zalian Soria.
cxovrebas TiTqos da geri hyolia
arc momiparavs arc mipovnia.
simarTles ra uSno saxe hqonia
vxvdebi mgonia, vxvdebi mgonia.
karg mTqmelsac kargi gamgebi undao
odesRac sadRac gamigonia
20

***

sityva ar ebmis sityvas,


kvlav ar gamomdis riTma.
ar gaCerdeo, miTxra
erTma cnobilma giJma.
mcdelobiT cxonda kaci
didi xnis winad iTqva.
minda gaCuqoT guli
veras damaklebs Zvir-Tqma.
ha! gamaxvia alSi
me siyvarulis Jinma.
goneba Cadis gulSi,
mgoni gamomdis sityva.
moWama dro da Jami
WkuaTxelma da virma.
magram saTqmeli mainc
bolomde jer ar iTqva.
riTma dabada Zvirma,
gulSi Caflulma SiSma.
simarTle _ aris leqsi
sxva danarCeni _ Sirma.

21

Tavisufali neba
dagvianebiT, magram mainc,
iyofa gzebi.
cxovrebis tkbobiT mTvrali
gzajvaredinze vxvdebi.
marcxniv _ farToa veli,
marjvniv _ viwroa xevi.
saiT wavide? _ ismis
da martodmarto rCebi.
RmerTo momeci Zala!
azrTa da fiqrTa Zlevis,
vnebaTa saSiS Relvis,
gvelis, qvelis da brZenis.
pativis moyvareobis _
viTomda Cemi xvedris.
RmerTo, momeci Zala!
Seni didebis xedvis.
yvela simarTle qveynad,
mxolod siyvaruls erwymis.
siyvarulia zeca,
miwa _ samSoblo Cveni.
siyvarulia yvelas,
erTad imedis xedi,
elis am diad zecas
mTeli eric da beric,
magram ratomRac mainc,
vTvrebiT da kidev vTvrebiT.
mogebulia brZola,
rodesac marTla xvdebi,
Tu rogor iZireba
22

fiqrTa da azrTa gemi.


grZnob isev marto rCebi,
magram _ sulac ar kvdebi.
RmerTo, momeci kibe
rom amovide zeviT.
davtkbe, kidev da kidev
WeSmaritebis cqeriT.
iqneba miTxras vinmem,
rom gamovWeri yeli,
ver movaswari meTqva,
vrceli saTqmeli Cemi.
mxolod erTsa gTxov, RmerTo!
gamomiwode xeli.
Sendobasa da Svelas
me mxolod Sengan veli.
dagvianebiT, magram mainc
_ iyofa gzebi.
cxovrebis tkbobiT mTvrali,
gzajvaredinze vxvdebi.
marcxniv _ farToa veli.
marjvniv _ viwroa xevi.
saiT wavide? ismis
da martodmarto rCebi.

23

***

gavxede zecas,sufTa furcels


SiSiT da krZalviT,
Tvalwin amayad afrialda
xuTjvriani TeTri alami.
Cumad, faqizad,
muxlmodrekiT, SiSiT da malviT
me, rusTavelze danTxeuli
sisxlis tbaSi amovavle,
_ Cemi kalami.
azrebs da fiqrebs veRar vitev,
gonebidan gulSi Casuls.
WiasaviT SesCenia Cems suls mavani.
netav sad aris? RmerTo iqneb mapovnino,
netav sad aris?
sanatrelsa da nanatrs Soris saocari
gzis gasayari.
warsuli dReTa sidiade
Secdomebi _ dangreuli salocavi,
Cveni _ saydari,
sinanulis cremls frTxlad masmevs,
viReb, rogorc uebari tkbili wamali.
RmerTo macocxle! ar damtovo!
gevedrebi Tu gind xvalamdis,
oRond movaswro gadmotana
TeTr furcelze
Cemi gulis _ Wiris varamis.
oRond movaswro _
magram vici ar meyofa.
melnis zRva da aRarc
basri sawerkalami,

24

oRond movasro, SenTvis movkvde


davibado, SenSi damTvrali
nazad CurCuliT mogaxseno
Cemi salami.
samSoblo Cemo _ saqarTvelo
ar gyavs qveynad arsad sadari.

25

Rame da Tovli
(didebis zRapari)
(eZRvneba kristina filias, Cem Svils)

Rame iyo, Cumi Rame.


arc mze Canda, da arc mTvare,
cas varskvlavic ar naTobda
mxolod Tovda... Tovda... Tovda...
TiTqos gulSi Caketil dards,
Rame frTxilad darajobda
Cumad, mSvidad da CurCuliT
siCumesTan saubrobda.
saubrobda da dardobda,
martoobas gaurboda
mofarfate Tovlis fifqebs
morcxvad saxlSi patiJobda.
isev Tovda, Tovda.. Tovda...
Seni saxe bnel sivrceSi,
alag-alag gamokrToda.
zed naxati wamwamebi
meraniviT navardobda.
Tvalebi ki eSxiT savse
Cems guls isev orad yofda.
guli TrToda, xan nanobda,
xan dardobda, xan galobda
SoriT bnelSi nacnob saxes,
is sicocxles Tavazobda.
is ki bWobda, da RimiliT
almacerad baasobda.
axlos mosvlas xan cdilobda,
xan ki SoriT gadarboda
Rame iyo, Cumi Rame.
isev Tovda... Tovda.. Tovda...
am zRaparSi kvlav mTavar rols
isev Rame TamaSobda.
Tovda... Tovda, magrad Tovda.
26

fexSiSvela qariSxali
(ormocs gadacilebuli)
quCaSi rom ver gicani,
Zalian gTxov nu memduri.
isev ise vdgevar mTvrali
ormocs gadacilebuli.
gamaxsenda Cemo kargo,
pirvelad rom gagicani.
ar maZlevda mosvenebas,
fexSiSvela qariSxali.
qariSxali vnebiT savse,
mogizgize norCi guli.
minda, isev-ise davTvre
ormocs gadacilebuli.
ase iyo geficebi,
vityuebi albaT mTvrali.
is ki vici, damijereT
rom dro Zalze male gadis.
quCaSi rom ver gicani,
Zalian gTxov nu menduri.
isev ise vdgevar mTvrali
ormocs gadacilebuli.

27

sevda
Soridan mosuli daRlili mgzavriviT
gulis savarZelSi jdeba.
da sulSi mogizgize nakvercxals Camigdebs,
xeleb gayinuli sevda.
mere nelanela cecxlad gardiqmneba,
da raRac ucnauri xdeba,
erTmaneTs pirispir samtrod udganan
fiqri, goneba da vneba.
suli ki sul maRla
zecisken miiltvis
iq, sadac sikvdili kvdeba
iq, sadac veravin verasdros amayobs
da sufevs mxolod uflis neba.
iq, sadac sicocxle mudam navardobs
da bervi saocreba xdeba.
da sadac borotis nasroli isari
mizans yovelTvis scdeba.
iq, sadac ar aris mteri da moyvare,
da dro da Jamic cvdeba.
iq, sadac yovelTvis simarTle imarjvebs
da siZulvili kvdeba.
iq, sadac yovelTvis, yovelTvis marcxdeba
qariSxlad qceuli vneba.
iq, sadac guliT aRTqmuli cxaddeba
da sinamdvile xdeba.
Soridan mosuli, daRlili mgzavriviT
xelebgayinuli sevda
nel-nela midis, nel-nela ikargeba.
da sadRac Sors nel-nela qreba.

28

senaki
sul Tvalwin midgas
Cemi senaki
naxevrad bneli,
naxevrad sveli
muxlmodrekili...
xatis win mdgari
cremlad daRvrili
nacnobi beri.
farda sarkmelze
CamofleTili
arafrismTqmeli,
uxeSi, seri,
Weris kuTxeSi gamoblanduli
maxe sikvdilis,
obobis qseli.
me maxsendeba
civi senaki,
qvis sareceli,
viwro da brtyeli.
warsulis mkerdze amobeWdili,
fuWad gavlili
sicocxlis dReni.
Cemi senaki
civi da sveli
fiqri... azrebi...
vnebebi cxeli.
Tvalis kididan gadmovardnili
is sinanulis ankara cremli.
aq martooba,
Cemi erTguli.

29

simyudroebis mudmivi mcveli,


kvlav mdumarebas,
rogorc tyupis cals
eTamaSeba viT daTvis beli.
sul Tvalwin midgas
Cemi senaki...
naxevrad bneli,
naxevrad sveli.
da mis SuagulSi
rogorc sanTeli,
jvarcmis win mdgari,
viwvi da vdnebi.

30

***

aq, sadac yoveli meore lamazia,


aq, sadac RmerTebis enaze mRerian,
RvTismSoblis wilxvedri sulis lamparia
mTian, mindorian, velian.
aq, sadac yoveli meore poetia
aq, sadac siyvaruli RmeTia.
samSoblo _ es xom gmirTa varamia
RvTisgan naboZebi xvedria.
aq, xom yoveli meore akakia.
akvani _ gmirebis samWedlo grdemlia
minda, rom viyviro da yvelas gavagono
qveyana lamazia! _ saqarTvelo ki erTia.

31

***

nazi da tkbili iyo bavSvoba,


da sakvirveli sityviT ver Tqmuli.
mosagonari da sayvareli
bevrjer nanatri, guliT aRTqmuli.
nazi da Tbili iyo zafxuli,
lamazi, rogorc norCi qalwuli.
gasaxseneblad yovelTvis tkbili,
magram ratomRac ukve warsuli.
aseT fiqrebSi vexvevi xSirad,
grZnobaTa qselSi vnebiT gabmuli.
netav rogori ineba dila,
jer ar naxuli da jer ar Tqmuli.

32

me ar minaxavs daWrili arwivi


me ar minaxavs daWrili arwivi
da arc sikvdilTan mebrZoli misi marTve,
mxolod erTs getyviT danamdvilebiT
unda wavide _
da magrad davTvre.
unda wavide da qveyanas ganucxado
gulSi dafaruli saidumlo gavce:
RmerTo Semiwyale me codvili!
gTxovT! Tqvenc nu miyurebT ase.
unda wavide
da axlidan davibado,
da isev axlidan davTvre,
macduri vnebebis, grZnobebis, fiqrebis
sasmisi xelTamaqvs savse.
davcli!
da isev kvlav Sevavseb,
kidev erT saidumlos gavcem:
RmerTo Semiwyale me codvili!
ufalo _ ar damtovo ase.
me ar minaxavs daWrili arwivi
da arc sikvdilTan mebrZoli misi marTve
nuTu... me am aveynad mxolod misTvis gavCndi,
rom kvlav wavide... da isev davTvre?

33

wmindao Zliero
fiqrebTan mebrZoli
gavyureb cas,
guls, ltolva Sendami
swyuria, swadis.
geZebdi... gxadodi...
WeSmarit gzas.
wmindao Zliero
me Seni mwams.
guls mdabals, Semusvrils
wyurvili hklavs,
rom mudam ebrZolos
vnebaTa jars.
geZebdi... gxadodi...
WeSmarit xsnas
Sen, srulad aRuTqmel,
erTsa da sams.
azrebi mgrZnobare
mihyveba qars
ganvlili cxovreba waagavs wams.
geZebdi... gxadodi...
da giReb kars
brwyinvale sakvirvels
RmerTsa da kacs.

34

boboqar codvaTa
mRelvare zRvas,
Sendami wyurvili
aSrobs da klavs.
geZebdi... gxadodi...
mjera da mwams.
da RmerTi Sens meti
aravin myavs.
sinanuls,
dausjel braldebuls,
sinanuls,
Cems gulSi vuSeneb qviTkiris saxls.
geZebdi... gxadodi...
srulyofil siyvaruls,
wmindao ukvdavo
Sen giZRvni Tavs.

35

eridan berSi
sadac sikeTe ufasurdeba,
iq siZulvili ganagebs marto.
me aRar minda TqvenTan cxovreba
am kanonebis morCilo xalxo.
me aRar minda ase cxovreba.
rom gulSi Suri mWvalavdes marto
mimovdiode dedamiwaze da
veRaravis verasdros vargo.
me aRar minda ase cxovreba
rom codvas codva Sevmato kargo.
minda gavSorde am wuTisofels
da davemkvidro mxolod da marto.
me aRar minda ase cxovreba
Tugind mavanma mewios samtrod.
minda jvars vacva fiqri... goneba...
da SevuerTde dabalTa samwysos.
RmerTs Sevavedro Cemi cxovreba,
rom sinanuli mommadlos sarCod
da SevZlo Cemi uRirsi piriT
ufali Cveni, mudamJams vaqo.
sadac sikeTe ufasurdeba
iq siZulvili ganagebs marto
me aRar minda TqvenTan cxovreba
am kanonebis morCilo xalxo.

36

fiqri
gamozafxulda da gaifurCqnen
baRebSi nazad TeTri vardebi.
aRar masvenebs ibrZvis da drtvinavs
fiqri amayi gulSi nadebi.
gamozafxulda da gaifurCqnen
mindvrad lamazi qrizantemebi
yovel cismare zafxulis dilas
samSoblo Cemo! gealersebi.
gamozafxulda da gaifurCqnen
baRebSi nazad yoCivardebi
Rame fiqrebiT nabaxuzebi
isev fiqrebSi gaviblandebi.
gamozafxulda da gaifurCqnen
xrisTvala da mTis enZelebi
RvTisgan naboZeb me Cems qveyanas
vficav verasdros ver Sevelevi.
gamozafxulda da gaifurCqnen
baRebSi nazad lurji iebi
male! sul male! ausruldeba
RvTismSoblis wilxvedrs danapirebi.
gamozafxulda da kvlav mofrindnen
wiTel fexeba TeTri mtredebi
kavkasionis mTebi mdumare
Tvalwin midganan rogorc berebi.

37

gamozafxulda da kvlav mofrindnen


frTebis tylaSuniT TeTri gedebi.
Cvens dRes da guSin... Cvens xvales mzians
dedao RvTisa Sen gevedrebi.
gamozafxulda da kvlav mofrindnen
Jivil xiviliT Zveli mercxlebi
guli sul mudam Wabuki rCeba,
magram nel-nela mainc vberdebiT.
gamozafxulda da gaifurCqnen
baRebSi nazad TeTri vardebi
aRar masvenebs ibrZvis da drtvinavs
fiqri amayi gulSi nadebi.
gamozafxulda da kvlav mofrindnen
xmauriani Wreli ixvebi
gulis siRrmeSi aRZrul qariSxals
veRar vitev da... mec Tan mivyvebi.

38

simarTlis CiraRdniT xelSi


aviRe kalami xelSi,
minda, rom davwero leqsi,
aris cxovreba ese,
ganvlili xelidan-xelSi.
vici, RmerTia maRla
da micqers TvaliT ferSi
Tu raze vfiqrob axla
simarTlis CiraRdniT xelSi.
vfiqrob sicocxlis Tvalebze,
CabeWdil ukvdavebis xeSi.
RvTisgan naboZeb mamulze,
nawvalebs erSi da berSi,
yvela im usulo gvamebze
sikvdili omSi rom swvdaT yelSi,
isini samSoblos icavdnen,
maTze ar iTqmis leSi,
vfiqrob im cotne dadianze,
gazrdilze eris xelSi,
yvela im qarTvel vaJkacze,
megobrebs rom udgnen gverdSi,
cremlian qarTvel dedaze,
Svili rom Semoakvda xelSi,
yvela im patara bavSvze,
mama rom aRar hyavT gverdSi,
yvela im naRvlian Tvalebze,
SimSili rom axrCobT yelSi,
vfiqrob uRrublo zecaze,
mzeze, mnaTobel bnelSi,
im lamaz, cisfer Tvalebze,
Soridan rom mwvavs eSxSi,
or Seyvarebul qal-vaJze,
erTmaneTis rom iwvian cecxlSi.
39

vfiqrob im bednier bavSvze,


dedas rom Caukravs mkerdSi,
yvela im lamaz dReebze,
mSvidoba rom hqvia CvenSi.
vfiqrob im did siyvarulze,
yvelas rom aerTebs erTSi,
kars momdgar did momavalze,
Cvens dReebs rom udgas gverdSi.
vfiqrob yvela im safiqralze,
rac ar meteva xelSi.

40

winaparTa CvenTa dideba


xandaxan wynarad Cafiqrebuls
Tvalwin midgeba,
da tanSi gamkravs, gamaJrJolebs
winaparTa Cveni dideba.
xalxi, romelic
aTasi wlis winad cxovrobda,
gverdSi midganan
da mec vcdilob maT gandidebas.
omgadaxdili, valmoxdili
xalxi Zlieri,
romelT saflavebs ar eweraT
Cvengan migneba.
gaWirvebis Jams
cocxldebian, gagikvirdebaT
gaixedav da jari maTi
Cvens gverdT idgeba.
gulSi yovelTvis xsovna maTi
cecxlad inTeba.
aq sidiade kvlav emTxveva
ardaviwyebas
mokrZalebuli siamaye sadRac brwyindeba,.
da mec, ratomRac leqsad qeba maTi mindeba,
mindeba qeba, magram sityva Cemi
male ileva,
warsuli qreba,
ikargeba, gardaiqmneba,
mis gareSe ki momavali
arasodes ar ainTeba.

41

ena, mamuli, sarwmunoeba.


mamuli Cveni xatia
locva kurTxeva mamisa
ena patara sanTeli
win danTebuli xatisa
sarwmunoeba Zalaa
golgoTas aRzrul jvarisa
da eris Tavisufleba
naTloba Cvil momavlisa.

42

mZlesa amisa soflisa


qalwulisagan Sobilsa.
kacad mosulsa romlisa,
jojoxeTs bWeTa gamxuelsa
mZlesa amisa soflisa.
dideba! qristes iesos,
Semwynarebelsa yovlisa.
adams zecaSi asulsa
mjdomares marjvniT mSoblisa.
dideba! qristes iesos
vnebulsa sxvaTa codviTa
sikvdil sikvdiliT damrTgunvels,
qomags yovlisa modgmisa.
dideba! qristes iesos,
Semqmnelsa yovlis qveynisa
bnelisa ganmanaTeblis
gzasa ubiwos mdgomlisa
dideba! qristes iesos,
siyvaruls mtris da moyvrisa
brmaTa da yruTa gamomxsnels
uflis Zes mxolodSobilsa
dideba! qristes iesos,
xelmwifes xelmwifebisa
lazares mkvdreTiT aRmdgomsa
da meufisa Cvenisa

43

dideba! qristes iesos,


marTalT Semwes da qadilsa
uZlevels zeSTa brZolisa
cxovrad Sewirul tariksa.
dideba! qristes iesos,
obolTa gulis wadilsa.
qalwulTa sasoebas da
ber-monazonTa xadilsa
dideba! qristes iesos,
guls sinanulis mxmoblisa
mamis Zisa da wmindisa sulisa cxovelmyoflisa
samebis erTarsebisa wmindisa ganuyoflisa.
qalwulisagan Sobilsa,
kacad mosulsa romlisa.
jojoxeTs bWeTa gamxuelsa
mZlesa amisa soflisa.

44

iverT RvTismSobels SevavedroT


aTonis mTaze wamiyvaneT
gevedrebiT
aTonis mTaze
aTonis mTaze amoviRoT da davawyoT
Cveni gulebi.
nu SeSindebiT.
sicocxle rom erTi wamia,..
maradiuli ki rCebian,
mxolod sulebi.
nu dafiqrdebiT
wamiyvaneT aTonis mTaze.
deda RvTismSobels SevavedroT,
samSoblo da
Cveni Svilebi.
nu SeSindebiT qarTvelebo! nu SeSindebiT!
mova dro Jami
SevicvlebiT gardaviqmnebiT,
kidev mravaljer da mravaljams,
gamovicdebiT.
aTonis mTaze wamiyvaneT
gevedrebiT,
aTonis mTaze
kvlav Zveleburad gavaWenoT
lurja cxenebi
aq loculobdnen Cvens sulebze
didi berebi.
mama gabriel, ioane, mama Tornike.
eqvTime didi da giorgi
mTawmindelebi.
nu SeSindebiT qarTvelebo!
gevedrebiT, nu SeSindebiT!

45

iverT RvTismSobels,
karibWis mcvels
SevavedroT,
saqarTvelos mTa da velebi.
Tvalcremlianni erTad davdgeT
nu SeSindebiT!
ufals SevudgeT
caTapyrobil sufTa xelebiT.
aTonis mTaze wamiyvaneT,
gevedrebiT. aTonis mTaze
sakurTxevlis win amoviRoT da davawyoT Cveni gulebi.
nu SeSindebiT! gevedrebiT
qarTvelebo nu SeSindebiT!
mgrZnobare gulebs
SemovartyaT gars borkilebi
aTonis mTaze gevedrebiT,
aTonis mTaze
kvlav Zveleburad gavaWenoT
lurja cxenebi.

46

wminda qeTevans
Seni gmirobis da Tavdadebis,
Txroba ar ZalmiZs me Sens maqebars.
krZalviT gavbedav xotba Segasxa,
samgzis sanatrel wminda qeTevans.
xar anTebuli wminda sanTeli,
Sav_bnel RameSi gabrwyinebuli.
es Sen mohfine qarTvelT naTeli
mowamebrivi RvawliT cxebuli.
Sen daamarcxe satanis modgma,
qristianuli sulis CvenebiT
dido mnaTobo saqarTveloso
Sewevnas Sensas Cven gevedrebiT.
Sen daiTmine mravali tanjva,
tkbili iesos gulSi xsenebiT.
da daimkvidre sasifeveli,
dedoflisa wil sulis kveTebiT.
Seni cxovreba aris dideba
locva vedreba Ramis TenebiT,
da qarTvelebi Sen muxlmodrekiT,
Cveni eris xsnas SegevedrebiT.
Seni gmirobis da Tavdadebis,
Txroba ar ZalmiZs me Sens maqebars.
krZalviT gavbedav xotba Segasxa,
samgzis sanatrel wminda qeTevans.

47

wmindaTa Soris sakvirvelo


Ramea
mTvare amayobs varskvlavebTan
mzis silamaziT
saqarTveloSi zeimia,
xarobs mefe
didebulTa farTo amaliT.
dRes daibada
wmindaTa Soris sakvirveli,
mefe qali _ didi Tamari.
Ramea
mtris dasaxvedrad emzadeba
qarTvelT laSqari.
kaci qudzeo,
gmirTa gulebs veRar itevs
rkinis abjari.
da fexSiSveli, martodmarto, anTebuli,
rogorc lampari,
muxlmodrekili locvad iwvis
mefe _ qali
wminda Tamari.
Ramea...
brwyinavs da anaTebs
qristesaTvis Sewiruli
gmirTa varami.
mandili qalis
Samqoris da basianis mZlisa,
mefeT _ mefe
wminda Tamaris.

48

Ramea...
mTvare amayobs varskvlavebTan
mzis silamaziT
saqarTveloSi zeimia,
xarobs mefe
didebulTa farTo amaliT.
dRes daibada
wmindanT Soris sakvirveli,
mefe qali _
didi Tamari.

49

Zmas
wuTisofelma ase gansaja,
SevrCiT me da Sen erTurTs amara.
Sen didi Zma xar! _ me ki patara.
de! ase viyoT mudam mzad da mdgrad.
wuTisofelma ase ineba,
rom mudam vidgeT ase mxardamxar.
bavSvoba tkbilad miedineba
da mas, sicocxle mosdevs kvaldakval.
wuTisofelma ase gansaja,
rom Wiric, lxinic gvqondes Tanabrad.
Tvalebze madgas cremli ankara
o!... ra grZelia oblis Saragza.
wuTisofelma ase ineba,
rom erTmaneTis viyoT dac da Zmac,
nugeSad gvqondes uflis gangeba
oblebs faravdes RmerTi mudamJam.
wuTisofelma ase gansaja,
Sen Cemi icode, me _ Seni vicode.
miyvarxar! minda giTxra, icode
miyvarxar! miyvarxar! icode! icode!

50

mariam dedofali Cveni (Zv ebraul enaze)


TviT silamaze da siyvaruli,
saTnoebaTa wyaros wkriali.
erTad Seyrilan SenSi qalwulo,
o! vin giwoda Sen mariami.
TviT silamaze da siyvaruli,
TviT siyvaruli da silamaze.
orive erTad erTi mTliani,
vazi cxovrebis xar madliani.
taZari RvTisa gulis wiaRi,
mamSvidebeli grili niavi.
Sen angelozTa aRmatebuli
suliT da xorciT adamiani.
o! vin giwoda Sen mariami.
dedao RvTisa xar dRe mziani.
Sen gevedreba yvela qarTveli,
xar molodini imediani.
o! vin giwoda Sen mariami.
jvarcmis winaSe Tvalcremliani
deda tanjuli Svilis damTmeni
guldamwvari da Tan bednieri.
o! vin giwoda Sen mariami.
diliT galoben nazi iani,
Sen dedofali xar zecieri.
lxini uflisa mravaldRiani.

51

TviT silamaze da siyvaruli,


TviT siyvaruli da silamaze.
orive erTad erTi mTliani,
ubiwoeba Sen xar diadi.
zecam giwoda Sen mariami.

52

faravanis tbisa piras


sakvirveli ese didi da brwyinvale
qveynad arvis arasodes ar enaxa.
uflis dedas madliT savses xurjinebi
faravanis tbisa Ziras daecala.
sakvirveli ese didi da brwyinvale
arasodes qveynad arvis ar enaxa.
vazis jvari norCi qalis TmiT Sekruli
qarTul zecas samudamod aefara.
sakvirveli ese didi da brwyinvale
arasodes qveynad arvis ar enaxa.
da tba ese margaliti faravanis
saqarTvelos damcvel farad daefara.
sakvirveli ese didi da brwyinvale
arasodes qveynad arvis ar enaxa.
TviT macxovars Zesa xvTisa tkbili iesos
am tbis Ziras lxinis sufra gaeSala
sakvirveli ese didi da brwyinvale
arasodes qveynad arvis ar enaxa.
gixarodeT! nino mTebiT modioda,
am tbis piras qarTvelTa xsna Caisaxa.
sakvirveli ese didi da brwyinvale
arasodes qveynad arvis ar enaxa.
gixarodeT qarTvelebo, gixaroden,
am tbis poras neba RvTisa gamovlinda.
sakvirveli ese didi da vrwyinvale
arasodes qveynad arvis ar enaxa
uflis dedas madliT savse xurjinebi
faravanis tbisa Ziras daecala.
53

qristes Soba (simRera)


mosdgomia belTems mogvni
cis varskvlavis kvaldakval.
TviT ufali gancxaddeba
Cven da mxsnelad amaRam.
Sobasa da gankacebas
RmrTisa Cvensas vumReroT
wamiTac ki nu gvacxovreb
Cven, ufalo, uSenod.
mwyemsebs velad ucnauri
saswauli uxilavT,
movidnen da Tayvani sces
Sobas RvTis da uflisas.
Sobasa da gankacebas
RmrTisa Cvensas vumReroT
wamiTac ki nu gvacxovreb
Cven, ufalo, uSenod.
baga bneli da ubralo
dRes sadgomi pirutyvTa
sagaloblad gabrwyindeba
angelozTa ciurTa.
Sobasa da gankacebas
RmrTisa Cvensas vumReroT
wamiTac ki nu gvacxovreb
Cven, ufalo, uSenod.

54

dRes ufali, RmerTi Cveni


mosvlas qveynad Tavs idebs
da mariam qalwulisgan
taZars RvTisas agvigebs.
Sobasa da gankacebas
RmrTisa Cvensas vumReroT
wamiTac ki nu gvacxovreb
Cven, ufalo, uSenod.

55

***

n-u damiSli Senze locvas


a-n Sens xatTan Sedarebas
T-qmac ki miWirs, rogor vetrfi
i-m Tvalebis mRelvarebas,
a-nda rogor vemonebi
d-Remde me Sems Seyvarebas.
a-mas RmerTic damimowmebs,
r-ogor vetrfi Sens xatebas,
a-Rar minda me sicocxle,
m-inda Sevxvde mzis naTebas,
a-Rar minda davijero,
z-ambax vardTa mZvinvareba,
i-mas getyvi, miyvarxar-Tqo, vin damiSlis Seyvarebas?

56

iyo da ara iyo ra


iyo da ara iyo ra,
iyo kaci didi da
iyo kaci patara.
iyo da ara iyo ra,
xan sil Rame iyo xan ara.
kaci patara SromaSi wydeboda
kaci didi-ara,
kacs dids yvelaferi hqonda,
kacs pataras-ara.
iyo da ara iyo ra,
xan omi iyo, xan -ara,
kaci patara sul iCagreboda,
kaci didi _ ara.
iyo da ara iyo ra,
xan gadauReblad wvimda, xan _ ara.
zRapari ase mowyobiliyo,
kidev kargi, rom cxadi ara?!

57

qvaTa RaRadi
(protesti 2004 wels ierusalimis jvris monasterSi
rusTavelis freskis gafuWebasTan dakavSirebiT)

dres, qarTvelebma kvlav Semohkres gangaSis zari.


da kvlav gaisma uZvelesi qvaTa RaRadi.
qarTul siwmindes, did miwaze gauCnda bzari
da isev moZis mtruli xeliT, rogorc manamdis.
dRes ugunurma kvlav Selaxa wminda taZari
da borotebam Seasrula Tavis misia.
rusTvels zurgidan mtrulad Casces gulSi laxvari
razec asi wlis winaT werda didi ilia.
satanis zeims momavali ar gaaCnia.
sxva ra vuwodo barbarosTa aseT qmedebas,
qarTuli kvali wminda miwas ase amCnia,
rom vervin SesZlebs istoriis gadakeTebas.
borotis xeliT xom taZari ar aSendeba,
es RvTis nebaa, sxvanairad ar aixsneba,
ierusalimSi! mjera, male ase iqneba
qarTuli sityva xelmeored gamobrwyindeba.

58

13 asureli mama
bindi mawva gare qarTls,
bnelma moicva mTa-veli,
TiTqosa Svilsa glovobso
bunebas ecva Savebi.
uceb gaima bind-bundSi,
viTomda rekdnen zarebi.
wminda xma, RvTisgan nakurTxi
asurieli mamebis.
cametni iyvnen qebulni.
jvriT daWeSmarit gagebiT.
maT Semoxedes Cvens miwas
pirvelad qristes TvalebiT.
maT amcnes saRmrTo ambavi
qarTl-kaxeTs qristes wamebis
da moaqcies qveyana
rjulze uwmindes samebis.
maT moitanes, aRmarTes,
dResac rom reken zarebi
da dautoves qarTvelebs
qriste, RvTis danabarebi.

59

daTo cxakaias
(1989 w. 11 seqtemberi)

gainavarda, viT gazafxulma


Senma sicocxlem da dailia,
axlaRa vxvdebi, rom mwuxareba
sinamdvileSi gamomicdia.
gainavarda, viT gazafxulma
Senma sicocxlem da dailia,
Seni Rimilis ar daviwyeba
CvenTvis nugeSad gadmomicia.
gainavarda, viT gazafxulma
Senma sicocxlem da dailia,
exlaRa vxvdebi, rom bavSvobaSi
kaci _ raindi me gamicvnia.
gainavarda, viT gazafxulma
Senma sicocxlem da dailia,
Sen megobroba da siyvaruli
Sesawiravad, ZRvnad gagicia.
gainavarda, viT gazafxulma
Senma sicocxlem da dailia,
gulis tkivili! Cemo daTuna,
o! rom icode, rogor didia.
gainavarda, viT gazafxulma
Senma sicocxlem da dailia,
da siWabuke Seni xanmokle,
Cven misabaZad gadagviqcia.
60

gainavarda, viT gazafxulma


Senma sicocxlem da dailia,
axlaRa vxvdebi, rom mwuxareba
sinamdvileSi gamomicdia.

61

serafime sarovels
Sen
RirsTa Soris sakvirvelo
gnatris yoveli.
ena metyveli Sen gadidebs,
gagalobebs,
gaqebs yvela bage cxoveli.
RmerTSemosilo,
Semwe Cemi xar Sen romeli.
Suamavali RvTis winaSe
muxlmodrekiT locvad mdgomeli.
Sen,
RirsTa Soris sakvirveli,
wminda mama,
serafime xar saroveli.

62

Sendobis kvira
am borotebis did sasaxleSi
simwriT da ofliT nageb saknebSi
dRes iasamnis suni vigrZeni,
TiTqos gamawnes sila saxeSi.
gaognebuli da dabneuli
didxans videqi ucxo landebSi
da surnelebiT Tavbrudasxmulma
vimogzaure ferad xilvebSi.
gamomecxada ucxo feria,
rogorc mzisa da xsnis misteria
da gulSi CemTvis adre ucnobi
me sinanuli Semomeria.
mivxvdi, rom zeca sul sxva feria,
Ze kacisa ra mSvenieria,
rom gulSi israd gavlili Txovnis
igi yovelTvis Semsmenelia.
mivxvdi, jvarmcmuli ra sulgrZelia,
an angelozni mas umRerian,
rom yvela, Cemi mteric, moyvarec
dRes patiebas Cemgan elian.
gTxovT, mapatioT! mSoblebo Cemo,
Zmebo, debo da Tqven, megobrebo.
Sendobas viTxov! gTxovT, mapatioT,
mterno Cemno da Tqvenc, moZulenno!
RmerTma Segindos.

63

moTxrobebi

66

`vne
be
bi ara
so
des ZRe
bian da arc ukan ixe
ven,
vidre maT mier monadirebul adamians eSmaks ar
mihgvrian. amgvaria vnebis Zala, rom isini Tavi
sive tyvisagan aseTsave monobas iTxoven.
ioane oqropiri

tyve
winaswari dakavebis izolatoris morige oficerma dinjad,
auCqareblad gadaatriala gasaRebi da erT-erTi saknis rkinis
kari RrWialiT gamoaRo, mkvircxlad moaTvaliera iqauroba
da xmamaRla gasZaxa derefnis boloSi momlodine TanamSrom
lebs. ori rigiTi mxrebSi amosdgomoda axalgazrda, lamaz
patimar qals, romelic cremlad iRvreboda. brZanebis miRe
bisTanave policielebma mklavebSi CasWides Ronieri xelebi
mtiral patara qalbatons da saknisken Cqari nabijiT waiyva
nes. Ria karTan SeCerdnen da erT-erTma rigiTma gamomZieb
lis gamotanebuli patimris droebiT izolatorSi ganwesebis
mimarTva gadasca morige oficers. morigem dinjad CaikiTxa
pirveli furceli, Semdeg bolo gverdze dasmul beWeds daak
virda da sabuTis sisworeSi darwmunebulma patimars mkacri,
gamWoli mzera miapyro.
_ dReidan Seni droebiTi saxli aq iqneba, Cemo mSveniero.
me Sen aq arc damipatiJebixar da arc damipatimrebixar. miuxe
davad imisa, rom Zalian mZime muxlebis TaiguliT mogabrZanes,
ar mainteresebs, ra daaSave da ratom. es me ar mexeba, magram
gafrTxileb, dRis ganawesis darRvevas, sanam cocxali var, aq
67

veravin gabedavs, Cven cremlebis ar gvjera. saxlSi gaSvebas


tyuilad nu momTxov, vinaidan Cems kompetenciaSi ar Sedis.
Tavis mokvla Tu ginda, ar daiwyo kbilebiT venebis dagleja,
me gamomiZaxe da kargad galesil samarTebels wuTSi mogar
Tmev. ase rom, qalbatono mediko, sisuleleebze fiqric ki
zedmetia. girCev, dawynarde, dafiqrde da saRi gonebiT gaaa
nalizo Seni realuri mdgomareoba. xval diliT aucileblad
dakiTxvaze gagiyvanen, ase rom, ifiqre. fiqris dro namdvilad
bevri gaqvs. adamians RmerTma imitom misca fiqris unari, rom
ifiqros,- TiTqos `mamao CvenosaviT hqonda dazepirebuli ,
ise swrafad Camoarakraka morige oficerma, Tan mzera medi
kosTvis ar moucilebia. patimar gogonas araferi esmoda, igi
niangis cremlebis frqvevas ganagrZobda da erTi suli hqon
da, rodis datovebdnen marto. morige oficeri mixvda, rom mi
si `mamao Cveno axalgazrda lamazmanisTvis gaugebari darCa.
mas, rogorc Tavisi saqmis profesionals, intuiciam ukarnaxa,
rom saubris gagrZelebas azri ar hqonda. usityvod frTxilad
mixura didi rkinis kari da miuxedavad didi sibrazisa, rom
lis Sekavebac man rogorRac SeZlo, msubuqi nabijiT gauyva
derefans. ramdenime nabijis Semdeg mkvircxlad Semotrial
da. dabneul rigiT policiels TavisTan mouxmo da uCurCula:
gansakuTrebuli yuradRebis qveS gyavdes! raime sisulele ar
Caidinos.
mediko didxans ganagrZobda tirils. marTalia, guliT un
doda marto darCena, magram damSvideba mainc ver SeZlo. Za
lian mZime dRe hqonda sabralos: dapatimreba, gauTavebeli
dakiTxvebi, televizia, Jurnalistebi, patara ninisTan ganSo
reba, sircxvili da Tavis moWra. sainformacioSi ukve gaeSvaT
ramdenimewuTiani gadacema mis Sesaxeb. Tvalwin edga moxuci
mSoblebis gaqvavebuli saxeebi, patara ninis cremliani Tvale
bi, rodesac isini policielebma erTmaneTs daaSores da erTerTi policielis saSineli replika: aseTi dedis yolas, bavSvs
sul ar hyavdes deda, is sjobso. Seuracxyofa da damcireba
68

policiis mxridan, rodesac gairkva, rom sami dRis ganmavlo


baSi mediko maT umowyalod atyuebda...
erTxans TiTqos dawynarda qali, tirili Sewyvita. civi,
SiSveli sakani moaTvaliera. karis mopirdapire mxares kedel
Si Catanebul patara fanjarasTan mivida. scada raime daenaxa,
magram amaod. fanjara ise iyo viwro rkinis gisosebiT CaWe
dili, rom gaWirvebiT atarebda dRis sinaTles. daRonebul
ma patimarma Tavi CaRuna, nestian kedels mieyrdno da mZimed
amoioxra. uecrad etyoba gareT niavma daubera, gisosebidan
grili, sasiamovno haeri SeigrZno. saxe fanjrisken miabruna,
gainaba. gisosebidan moberili sufTa haeri grili safeniviT
efineboda mis gaxurebul, cremlebisagan dambal, svel saxis
kans. ramdenime wuTs idga ase ganabuli da, albaT, kidev did
xans darCeboda, rom ara morige policieli, romelmac xmau
riT gaaRo saknis rkinis kari da am dawesebulebis Sesaferisi
mwiri vaxSami Semoitana. mediko arc ganZreula, arc ki gauxe
davs policielisken, TiTqos es erTferovani mkacri garemo,
romelSic igi imyofeboda, misTvis ar arsebobda. mxolod ma
Sin, rodesac morigem kari gaixura, man uazro mzera kedelSi
Camagrebul rkinis magidas miapyro, romelzec aluminis Wiqa,
puris ramdenime naWeri da ori patara Saqris natexi ewyo. igi
ise miaCerda am Raribul natiurmorts, TiTqos ukvirda, es
yvelaferi aq saidan gaCndao. aluminis Wiqas mkrTali orTqli
asdioda, nel-nela scildeboda Wiqis zedapirs da haerSi qre
boda. mediko daJinebiT uyurebda am sevdis momgvrel pro
cess. akvirdeboda da nanobda, rom, samwuxarod, mas ar SeeZ
lo haerSi orTqliviT gauCinarebuliyo. aramc da aramc igi
ar nanobda Cadenil danaSauls. misi cremli ar iyo sinanulis
cremli. igi sakuTar Tavs ufro mistiroda. glovobda gamou
val, mZime realur mdgomareobas, romelSic armoCnda. crem
lis mdinared gadaqceuliyo, magram ara imitom, rom nanobda,
aramed imitom, rom gamoaaaSkaraves; imitom, rom ver SeZlo
gamoZiebis SecdomaSi Seyvana; imitom, rom ver SeZlo daemala
69

da Tavidan aecilebina marTlmsajuleba. igi mistiroda da


marcxebas da ara Secdomas. aseT tirils da cremls simwris
tirili ufro miesadageboda da amitomac Svebas ver grZnob
da. saSineleba trialebda mis gonebaSi. aCqarebuli kinofil
mis kadrebis msgavsad ireoda misi azrebi da fiqrebi. erTxans
scada, is sabediswero saRamo gaexsenebina, magram ver SeZlo.
isev SiSma aitana...
ramdenime xans patara ninis saxe ar scildeboda mis gone
basa da fiqrs. enatreboda Svili, ecodeboda, magram Semdeg
ninis saxec sadRac gaqra da medikom mTeli goneba da cno
biereba megisken mimarTa. megize fiqri ar aZlevda mosvenebas.
arc ki icoda, sad iyo. gamomZiebelma ki uTxra, Tanamzrax
velobisTvis davakaveTo, magaram ar sjeroda. man yvelaferi
aRiarao, - ramdenjerme gaumeora gamomZiebelma, magram medi
kosTvis amas mniSvneloba ar hqonda. megisTvis igi mzad iyo,
sicocxlec gaewira, mas Svilzec ufro maRla ayenebda. Tval
win edga misi alersiani saxe. TiTqos esmoda misi damajerebe
li xma da grZnobda mis naz sunTqvas. Zalian, Zalian undoda
moxveoda da gulSi Caekra... isev atirda, ver epatiebina Tavisi
TavisTvis, rom megi aseT saxifaTo, saSinel situaciaSi gaxvia.
man xom igi ar miatova, rogorc namdvili megobari, bolom
de gverdSi edga. albaT, isic saSinlad itanjeboda. vin icis,
rogor enatreboda mediko. megize fiqrma kidev ufro aafo
riaqa. marTalia, aRar tiroda, magram sulis autanel tkivils
grZnobda. yeli gauSra. wamodga, scada cxeli Cai daelia, ro
melic ukve gacivebuliyo. civi ufro esiamovna. swrafad gamo
cala da iqve saknis kuTxeSi iatakze miwva. ratomRac bavSvoba
gaaxsenda. sofeli, patara gogo-biWebi, TiTqos tkivilma ukan
daixia, tanSi Tbilma Jruantelma dauara, ufro moxerxebulad
moTavsda iatakze da rogorc iqna, nel-nela tkbil mogonebeb
Si CaiZira.

II
70

samxreTi kavkasionis bumberazi mTebis masivs TiTqosda


Suaze hyofda erTi SexedviT patara, magram grigaliviT Cqari
da Slegi mdinare. uzarmazar kldovan marwuxebSi momwyvdeu
li ar Tmobda Tavisuflebas. didi gaWirvebiT, Seudreklad
ganagrZobda uTanasworo brZolas. Seubraleblad glejda
mdumare kldeebs uzarmazar lodebs da dRiTidRe aRrmavebda
im Wrilobas, romelsac xevi ewodeboda. ase Seupovrad mii
wev
da mTis es pa
ta
ra mdi
na
re win, dab
la da dab
la da xe
vis
orive mxares sityvebiT aRuwerel saocari silamazis midamos
badebda. zogierT adgilas ivakebda kidec, TiTqos isvenebso,
ramdenime kilometris sigrZeze gawveboda mwvaned abibinebul
mdeloebs Soris. xmaursac Sewyvetda. Cumi, mdore da nazi xde
boda. mis yvirilsa da Rrials Citebis tkbili da sasiamovno
WikWiki cvlida.
erT-erT aseT ulamazes vakeze iyo gaSenebuli mTiani pro
vinciisaTvis Sesaferisi patara koxta qalaqi. qalaqi ara, ufro
sworad, daba. sabWoTa wyobis dros, albaT, raionuli centri.
mokled, es iyo patara da koxta dasaxleba Tavisi gamgeobisa
da savaWro centris Tanamedrove stilSi agebuli SenobebiT,
aTwliani saSualo skoliT, kramitiT daxuruli saxlebiT da
moSorebiT, maRal ferdobze amayad gadmomdgari cixe-galav
nis nangrevebiT, romlis SuaSi adre saukuneebis marTlmadi
debluri samnaviani bazilika idga.
didi xalxmravloba SeimCneoda skolis ezoSi. sazeimod iyo
morTuli Senobis rogorc gareTa, aseve - Sida fasadic. sa
gangebod morTuli mSoblebi yvavilebis lamazi TaigulebiT
xelSi, maswavleblebi da moswavleebi didi moTminebiT elod
nen skolis kursdamTavrebulTa sadResaswaulo saRamos daw
yebas. dagegmili iyo TviTSemoqmedebis koncerti da Semdeg
stumrebsac da maspinZlebsac skolis SenobaSive sagangebod
gaSlili sazeimo sufra elodaT.
zeimi, rogorc wesi, ganaTlebis sferoSi moRvawe erT-er
71

Tma yvelasaTvis cnobilma xanSi Sesulma mamakacma gaxsna. miu


loca axalgazrdebs saSualo skolis damTavreba da guliTa
da suliT usurva maTi cxovrebis zogisTvis farTo, zogis
Tvis ki viwro da cicabo bilikebze sworad da marTebulad
siaruli. amas mohyva skolis direqtoris, maswavleblebisa da
mSoblebis SinaarsiT erTnairi, Tumca gansxvavebuli inter
pretaciis mqone gamosvlebi, emociuri, mquxare aplodismen
tebi da, rogorc iqna, koncertic daiwyo - erovnuli sulis
kveTebiT gamsWvaluli leqsebi, simRerebi, cekvebi. ramdenime
sakmaod rTuli Teatraluri etiudic warmoadgines. moswav
leebma SesaniSnavad gaarTves Tavi yvelafers. mayurebelic
Zlier kmayofili gaxldaT da Semsrulebelic. TiTqmis yvela
moswavlem bolomde gamoavlina rogorc sazeimo ganwyoba, ase
ve - SemoqmedebiTi niWi da SesaZlebloba, magram am SesaniSnav
saRamoze mainc mediko gamoirCeoda rogorc silamaziTa da si
koxtaviT, aseve - niWierebiT. es patara lamazi gogona TiTqmis
yvela nomris suli da guli gaxldaT. saukeTeso Semsruleb
lisa da mayureblis simpaTiis jildoc uyoymanod mas ergo,
TviTonac Zalian kmayofili da bednieri iyo. scena, Teatri
- es yvelaferi misi ocneba gaxldaT. erTi suli hqonda, ro
dis Cavidoda dedaqalaqSi da gaagrZelebda swavlas romelime
Teatralur an musikalur saswavlebelSi. amisaTvis igi wle
bis ganmavlobaSi emzadeboda. marTalia, am patara provincia
Si kargi maswavleblis an repetitoris moZebna praqtikulad
SeuZlebeli iyo, magram ixtibars ar itexda. cdilobda, rac
SeiZleba mWidro kontaqti daemyarebina zafxulobiT dedaqa
laqidan dasasveneblad Camosul axalgazrdebTan. sTxovda maT
saWiro literaturas, musikalur Canawerebs da a.S. isinic SeZ
lebisdagvarad usrulebdnen Txovnas: zogs wignebi Camohqon
da, zogs videokasetebi. zogi ki axal-axal Worebs da cxelcxel ambebs uyveboda.
mediko rodesac wamoizarda patara problema gauCnda. ra
ki Zalian lamazi iyo, bevri Tayvanismcemeli hyavda. aTiode
72

biWs mainc uyvarda skolaSi. provinciel biWebs ar moswon


daT medikos qalaqelebTan axlobloba da did winaaRmdegobas
uwevdnen. medikos ki provincieli biWebis siyvarulis aseTi
uxeSi gamomJRavneba ar epitnaveboda. igi maTgan gansxvavebul
ganzomilebaSi cxovrobda. sofleli Tanatoli biWebis qaTi
naurebi sibrazes hgvrida. igi ucnob, nazi, saTuTi grZnobis
mqone rainds, ocnebis lamaz ufliswuls eZebda, magram yve
las gasakvirad, skolis damTavrebamde ramdenime TviT adre
arCevani mezobel Tanatol biWze SeaCera. TviTonac ukvirda.
pirvelad ucnobi mokrZalebis grZnoba gauCnda mis mimarT. co
ta xnis Semdeg, Sexvdeboda Tu ara lukas, ratomRac tanSi
ucnauri Jruanteli uvlida, rasac gulis aCqarebuli Zgera
erTvoda. sul male mixvda, rom siyvarulis alSi iyo gaxveu
li. ufliswuli, romelsac igi ferad ocnebebSi eZebda, ukve
karga xania mis gverdiT idga da, Sesabamisad, mis ymawvilqalu
ri umanko vnebiT aZgerebul siyvarulis alSi gaxveul guls
aseve siyvaruliT, Rvinis fialasaviT savse, namdvili raindu
li, vaJkacuri vnebiT aZgerebul mkerds axvedrebda, wyurvils
uklavda da malamosaviT efineboda.
didi mondomebiT cdilobda mediko Tavisi grZnobebi ucxo
TvalisaTvis daemala, SeumCnevlad etarebina guliT da misi
saidumlo yofiliyo, magram araferi gamouvida. cota xanSi
TiTqmis yvelam icoda maTi siyvarulis ambavi. yvelam icoda
da yvelas uxaroda. yvelas moswonda am ori axalgazrdis er
Tad naxva, rac arc ise Zneli gaxldaT, radgan isini Tavisufal
dros umetesad erTad atarebdnen. ufrosebi da gulSematkiv
rebi Zalian did da karg momavals uwinaswarmetyvelebdnen.
yvelas sjeroda, rom lamaz, karg, mtkice ojaxs Seqmnidnen.
zeimis dResac sul erTad iyvnen. qoriviT dastrialebda luka
Tavis rCeuls. erTi wamiTac ar scildeboda. sufrazec gver
digverd isxdnen, icekves kidec erTad, bolos ki yvelasaTvis
SeumCnevlad sufra datoves da skolis ezoSi ganmartovdnen.
__ luka! raRac minda giTxra, magram ar vici, rogor daviw
73

yo, - nazi, magram aRelvebuli xmiT daiwyo medikom da Tavisi


lamazi Tvalebi lukas mianaTa.
__ aseTi ra unda miTxra, rom giZneldeba? - gaikvirva lu
kam. TiTqos ewyina kidec, magram scada wyena daemala.
__ ara, iseTi araferi, ubralod, Cven male droebiT daci
leba mogviwevs. xom xvdebi, ras geubnebi? me qalaqSi unda wa
vide, saswavlebelSi gamocdebi Cavabaro. iq, albaT, naTesaveb
Tan momiwevs cxovreba... Senc aseve... - undoda gagrZelebina,
magram biWma aRar acala.
__ mere ra ganaRvlebs? yvelaze didi ori-sami kvira ver
vnaxoT erTmaneTi. am droSi yvelaferi gairkveva, mec Camoval
qalaqSi da isev erTad viqnebiT. ra, marTals ar vambob?- axla
ki ver SeZlo lukam wyenis damalva. saxeze gakvirvebasTan er
Tad cota sibrazec gamoexata.
__ ara! ara... lu
ka, me sul sxva ra
mis Tqma min
da! mo
di,
avideT Zveli cixis eklesiaSi da orivem SevficoT erTmaneTs.
ho! ho! SevficoT, rom mTeli sicocxle erTad viqnebiT. ai, am
wminda adgilze davificoT, rom uerTmaneTod erT dResac ar
vicocxlebT. kargi?
__ Tavidanve magiT dagewyo, gogo! - ras manerviulebdi,gaxarebulma SesZaxa lukam da mediko gulSi Caikra.
cota xnis Semdeg maRal ferdze amayad aRmarTuli cixe
simagris galavnis nangrevebiT Semofarglul Zveli eklesiiis
karebTan erTmaneTTan Caxutebuli axalgazrda qal-vaJi rig
rogobiT imeorebda fics, romliTac maT erTmaneTs samudamo
erTguleba aRuTqves. maTi naTqvami sityvebi tkbil galoba
saviT ismoda Ramis myudro wyvdiadSi da garSemoSemortymul
mdumare mTebs Soris nel-nela ikargeboda.

III
Rame mkvdariviT eZina medikos, magram diliT mainc adre
gaeRviZa. mkvircxlad wamodga, xel_piri daibana. Zalian karg
74

xasiaTze iyo, bednierad grZnobda Tavs. sazeimo saRamom


brwyinvaled Caiara. uxaroda da gansxvavebul siamayes grZnob
da. mSoblebi, naTesavebi - yvelani kmayofilebi darCnen. mas
ukve TiTqmis yvela icnobda. adgilobrivi gazeTis muSakebic
gaesaubrnen. intervius pirvelive gverdze dabeWdavdnen da mi
si suraTi mTel raions moivlida. Zalian uxaroda patara go
gos, magram erTi ram mainc aRelvebda. SuadRisas lukas unda
Sexvedroda. misi bednierebiT da kmayofilebiT savse gulSi
lukas yvelaze didi adgili ekava. sul Tvalwin edga guSin
deli saRamo. fici, pirveli ambori. bageebi axlac uxurda.
civi wyalic ki mosva ramdenimejer, magram verafriT SeZlo am
vnebiani saamo simxurvalis mocileba, Tumca es arc undoda;
ubralod, cotaTi gakvirvebuli da dabneuli iyo. aseTi tkbi
li sasiamovno grZnoba adre arasodes ganecada. ramdenjerme
Tavbruc ki daexva. erTi suli hqonda, rodis movidoda Suad
Re, rodis naxavda Tavis satrfos, usayvarles adamians. dro
ki, TiTqos gaCerdao, Zalian nela gadioda. mediko mzad iyo,
mSoblebisTvisac gaendo Tavisi sanukvari saidumlo, daapi
ra kidec, magram gadaifiqra. dedas Tavisuflad gaendoboda,
magram mamasTan aseT Temaze saubari warmoudgenlad miaCnda.
mama mTieli xalxisaTvis damaxasiaTebeli Zveli tradiciebis
mimdevari iyo, rac yvelaze metad ojaxis wevrebTan urTier
TobaSi gamoixateboda. pativiscemis da ridis garda, medikos
misi SiSic hqonda, amitomac Tavi Seikava da isev sanukvar fiq
rebTan darCena amjobina. mama male gavidoda gareT Tavis saq
meebze, igi marto darCeboda dedasTan da advilad gaandobda
saidumlos. yvelaferi kargad awon-dawona. damSvidda kidec,
magram ratomRac mama wasvlas ar Cqarobda. sauzme daamTavra
Tu ara, mSoblebma mediko misaReb oTaxSi miixmes da ganucxa
des, rom masTan seriozul Temaze hqondaT saasubro. saubris
Tema ki marTlac seriozuli aRmoCnda: isini mis gaTxovebas
apirebdnen. ukve yvelaferi gadaewyvitaT. dRis meore naxevar
Si sasiZo Tavis mSoblebTan erTad stumrad unda mosuliyo.
75

mamam auxsna, rom sasiZos mSoblebi misi axlo megobrebi iyvnen,


Zalian kargi da SeZlebuli xalxi. mediko da giorgi, Turme,
jer kidev patarebi, Zveli tradiciebis Tanaxmad dauniSnavT
maT mSoblebs. mamam ramdenimejer gaimeora, rom mama-papaTa
wes-Cveulebas miyola da Sesruleba undoda. ironiiT gaixsena
ramdenime ojaxi, romelTac uRalates winaprebs, daarRvies
mama-papaTa wesebi da xalxis dasacinad gaixades Tavi. mere man
ojaxur siwmindeze, qalisa da kacis movaleobasa da valdebu
lebebze gaagrZela saubari, magram medikos aRaraferi esmoda.
sabralo gogonas TiTqos dana Caartyes gulSi. aseTi saSineli
tkivili verc ki warmoedgina. TiTqos guliscemac gauCerda.
sul mTlad gaiToSa patara gogo. Tvalze momdgari cremlic
mieyina. smeniT xom aRaraferi esmoda, xedviTac mkacri gamo
metyvelebis mqone mamis saxis garda verafers xedavda. Sepa
suxebas azri ar hqonda. medikos Sexedulebebi aravis ainte
resebda, Tanac Tavic ar hqonda sabralos, rom raime eTqva.
TiTqos sxeuli mokvda, mxolod goneba da suli darCenoda
cocxali. isic Selaxuli, gaTelili da SeZrwunebuli. mediko
ganuZrevlad ijda ramdenime wuTi, Semdeg wamoxta, gavarda
Tavis oTaxSi, sawolze daeca da qviTini morTo. mamam, TiTqos
araferi momxdariyos, gaiRima Tavi gaaqnia da raRac gaugeb
rad Cailaparaka. mere iqve mjdom meuRles TvalebiT aniSna
bavSvs mixedeo da saxlidan gavida. deda Cumad Sevida medi
kos oTaxSi, mtiral Svils gverdiT miujda, Seecada, rogorme
daewynarebina. yvelaferi kargad iqnebao, aqebda sasiZos - la
mazi da mSvenieri vaJkaciao. bevri gaTxovda ase da dRes bed
nierebi ariano, magram uSedegod: medikos arafris gagoneba
ar surda. mas kargad hqonda gacnobierebuli, rom yvelaferi
gadawyvetili iyo da amitomac arafris Tqma ar undoda. igi
mwared mistiroda Tavis bednierebas, romelic ZaliT waar
Tves. mxolod drodadro Sewyvetda tirils, dedas gaxedavda
da namtiralevi xmiT amoiyvirebda; mezizRebiT!.. mezizRebiT!..

76

IV
im dRidan mediko gareT gamosuli aRaravis unaxavs. gare
samyaro misTvis TiTqos aRar arsebobda. niSnoba, qorwili, mi
locvebi, jvriswera - am yvelaferma ise Caiara, TiTqos arafe
ri momxdariyo. mSoblebma yvelaferi mama-papaTa mier nakar
naxevi wesebis da tradiciebis dacviT Caatares. mediko Sewi
ruli patara batkaniviT usityvod emorCileboda mamis nebas.
erTi sityvac ar dauZravs, ise Seasrula yvelaferi. TiTqos
gamoeTiSa amqveyniur cxovrebas. misi energiiT savse siyvaru
lis alSi gaxveuli mxurvale guli gacivebuliyo, gayinuliyo
da mxolod erT rames grZnobda: simZimes im saTuTi wminda siy
varulis, romelic did mZime yinulis lodad gadaqceuliyo da
misi gulis siRrmeSi daedo bina. jvrisweris ritualis dros
moZRvars ramdenimejer dasWirda kiTxvis gameoreba - Tanaxma
iyo Tu ara mxevali RvTisa medea gamxdariyo Tanamecxedre mo
na RvTisa giorgisi. am ambavma damswreTa Soris cota SeSfoTe
ba da bevri miTqma-moTqma gamoiwvia, magram yvelaferi qalis
mcire asaks da aRelvebas dahbralda.
TviTon siZe, giorgi, ar gaxladaT cudi biWi. SexedulebiT,
marTalia, medikos bevrad Camouvardeboda da masze bevrad
ufrosic iyo, magram SeZlebuli ojaxis Svilad iTvlebod da
cxovrebiseuli siZneleebis dasaZlevad mzadmyofi axalgaz
rda kacis STabeWdilebas tovebda. manac SeamCnia medikos uc
nauroba, ar esiamovna sazeimo dReebSi misi Tvalebis mkvdari,
uRimRamo gamometyveleba, magram araferi uTqvams. ufro swo
rad, ver Sehkadra. mas Zalian moswonda mediko. aRmerTebda
mis silamazes da Tavs bednierad grZnobda, rom aseTi lamazi
meuRle xvda wilad. igi yvelanairad cdilobda, esiamovnebi
na axalgazrda, lamazi meuRlisTvis. misTvis uamrav saCuqars
yidulobda, dahyavda stumrad naTesavebsa Tu megobrebSi. sax
lSic cdilobda bevrad ar daesaqmebina. ramdenjerme Tavis
ded-mamasTanac miiyvana, magram mixvda, rom medikos ar esiamov
77

na da SemdgomSi misi mSoblebis Sesaxeb krintic ar dauZravs.


giorgis mSoblebi yvelanairad cdilobdnen xeli SeewyoT. ma
Tac Zalian moswondaT mediko, amayobdnen megobar-naTesavebSi
ulamazesi rZliT, Tavze evlebodnen. medikos araferi aklda,
yvelaferi hqonda, rac ki provinciuli mTiani raionis sinam
dvileSi SesaZlebeli iyo. cdilobda, Zalian cdilobda gior
gi am patara, lamazi arsebis gulis mogebas, magram araferi
gamosdioda. igi xvdeboda, rom mis aRmatebulesoba siyvaruls
ara Tu maT Soris, aramed maT Soriaxlosac ki arsad gauvlia.
dro ki midioda da borblebis WraWuniT mihyveboda mas uremi,
romelsac cxovreba hqvia. es WraWuni ki am uTavbolo gzaze
xan saamuri musikis hangebad iRvreboda da qmnida bednier wu
Tebs, xan ki saSineli ubedurebis momtan Rrialad gardaiqmne
boda, romelic adamianebs gansacdelSi agdebda.

V
ori sruli weliwadi miilia, magram axalgazrda wyvils
bavSvi ara da ar gauCnda. Zalian nerviulobda giorgi. medikos
ucnaur mowyenilobas bavSvis aryolas abralebda. ra xerxs ar
mimarTa - eqimebio, mlocavebio, aTasnairi wamlebio- araferma
uSvelaT. yvelafer amas axali ubedureba daemata: sami Tvis
ganmavlobaSi orive mSobeli erTmaneTis miyolebiT miicvala.
giorgim didi pativiT dakrZala orive. Zalian ganicada maTi
sikvdili, Zalian ewyina, magram ixtibars ar itexda. medikos
isev TvalebSi Sescicinebda da momavali bednieri cxovrebis
molodinSi aTenebda da aRamebda. martom gadawyvita sakmaod
didi kar-midamosa da meurneobis movla. bevri ram icoda, bev
ri ram exerxeboda, bevrsac swavlobda, magram araferi gamou
vida. ramdenime TveSi darwmunda, rom amxela meurneobis gaZ
Rolas marto ver SeZlebda. survili da SemarTebac daekarga.
sul medikoze fiqrobda. bavSvis uyolobasac Zlier ganicdi
78

da, amitomac bevri fiqris Semdeg giorgim gamosavali ipova gadawyvita, gaeyida mTeli avladideba, am fuliT dedaqalaqSi
SeeZina bina, moewyo da, RvTis wyalobiT, iq epova namdvili
bedniereba.
giorgis Rrma rwmeniT, dedaqalaqSi karg eqimsac naxavdnen,
Svilic gauCndebodaT da yvelaferi kargad aewyobodaT. naTe
sav-megobrebma mouwones giorgis Canafiqri, ramac igi ufro
gaaxalisa, magram giorgis yvelaze ufro medikos azri ainte
resebda. igi darwmunebuli iyo, rom medikos Zalian gauxar
deboda dedaqalaqSi gadasvlis ambavi. bevri aRar ufiqria da
erT saRamos vaxSamze man gabrwyinebuli saxiT gaando Tavis
mSvenier meuRles sasixarulo gadawyvetileba. isic daamata,
rom amas medikosTvis akeTebda. giorgi ar Semcdara. ver vit
yviT, rom medikos sixarulisgan guli wauvida, magram axalma
ambavma maszec imoqmeda. igi uxmod miuaxlovda meuRles da
Sublze akoca.
dedaqalaqSi sacxovreblad gadasvla namdvilad esiamov
na medikos. qalaqSi cxovreba, oRond cota gansxvavebul as
peqtSi, xom misi ocneba iyo; ocneba, romelic waarTves da am
warTmevaSi didi wvlili mis qmars, giorgisac, miuZRvoda.
giorgis, romelic axla TviTon sTavazobda amas da yvelafers
akeTebda, raTa qalaqSi gadasuliyvnen. am gaxarebam Rrma mo
gonebebi gamoiwvia, mogonebebi, romlebmac wamieri sixaruli
ukvalod gaaqro da zizRsa da sibrazes farTod gauRo kari.
medikom uneburad kvlav ironiisa da zizRis gamomxatveli
TvalebiT Sexeda Tavis gaxarebul meuRles, undoda raRac
uxeSad eTqva, magram Tavi Seikava da isev morCili colis ieri
miiRo. dabali, uwyinari xmiT amcno meuRles, rom misi yvela
gadawyvetileba kanonis tolfasi gaxldaT, Tumca mixvda, rom
didxans ver gaZlebda batknis rolSi, amitom civad moubodiSa
meuRles da saZinebel oTaxSi gavida.
zustad erTi Tvis Semdeg isini dedaqalaqSi gadasaxldnen.
am sabediswero Jams mediko 19 wlis gaxldaT, giorgi ki - 30-is.
79

kacobrioba ki qristes dabadebidan 1990 wels iTvlida.

VI
bina, romelic giorgim dedaqalaqSi SeiZina, erT-erT yve
laze Zvel ubanSi mdebareobda. qvafeniliT mokirwyluli viw
ro quCebi, saukunis win naSenebi qandakebebiT da CuqurTme
biT Semkuli Senobebi ulamazesi ezoebiTa da gamwvanebuli
parkebiT marTlacda mSvenier garemos qmnida sacxovreblad.
Teatrebi, muzeumebi, TvalismomWreli maRaziebi da istoriu
li Zeglebi,- ai arasruli sia yvelaferi imisa, riTac TiTqmis
yvela didi qalaqis centri amayobs da keklucobs da ris ga
moc mas xalxi prestiJuls uwodebs.
Tavdapirvelad giorgis Zalian eZvira binis fasi. erTi ki
gaifiqra, sadme gareubanSi eyida raime, magram rodesac dai
naxa medikos gaRimebuli, kmayofili saxe da cnobismoyvareo
biT anTebuli Tvalebi, imwamsve daTanxmda. Zvelebur samsar
Tulian saxlSi ori mozrdili oTaxi didi samzareuloTi da
aivniT aTas saTavsosTan erTad, marTlac ar iyo xelidan ga
saSvebi. aveji meore dResve SeiZines, SeZlebisdagvarad aqac
ar iZunwa giorgim. bina mSvenivrad moawyves da daiwyo axali
cxovreba. cxovreba, romelsac giorgi didi imediT Sescqe
roda da ara mxolod Sescqeroda, aramed mzad iyo, ebrZola,
Tavi ar daezoga da sanukvari bedniereba moepovebina. ra Tqma
unda, didi iyo emociebi.
medikos sagrZnoblad daetyo gamococxleba. TiTqmis mTe
li Tve garTobaSi gaatares: moiares muzeumebi, kinoTeatrebi,
maRaziebi, moinaxules RirsSesaniSnavi istoriuli da reli
giuri adgilebi. erT saRamos Zvirad Rirebul prestiJul res
toranSic ivaxSmes. gaxarebuli iyo giorgi, rodesac meuRlis
kmayofil saxes uyurebda. male samsaxuric gamouCnda. janRoniT savse giorgi dauyovnebliv miiRes dacvis samsaxurSi.
erTi Rame morigeoba uwevda, ori ki Tavisufali rCeboda. ama
80

sac ar dasjerda, meore samsaxuric moZebna. welebze fexs id


gamda. TiTqmis yoveldRe muSaobda. samjer kviraSi ki Ramis
morigeoba uwevda. mtkiced hqonda gadawyvetili, rac SeiZle
ba bevri fuli eSova, raTa medikosTvis yvela survili Sees
rulebina. medikoc kmayofili iyo. Seicvala, qalaqis garemom
masze kargad imoqmeda. mezoblebs dauaxlovda, ramdenime me
gobaric gaiCina. giorgiskenac gamoixeda. xedavda, rom biWi
masze fiqrebSi aTenebda da aRamebda. TviTonac scada Tavisi
rbili qceviT cotaTi mainc gaemxnevebina meuRle, magram, sam
wuxarod, misi mcdeloba arabunebriv, ZaldatanebiT xasiaTs
atarebda. verafriT ver galRva yinulis is lodi, romelsac
misi gulis siRrmeSi edo bina, xolo am binis kari rkinis didi
urduliT iyo Caketili. medikos, ubralod, ecodeboda meuR
le. sibralulis grZnoba ki mis TvalSi ufro amcirebda da ak
ninebda jan-RoniT savse vaJkacs. verafriT miiRo medikom Ta
visi qmari rogorc mamakaci, rogorc imedi da sayrdeni oja
xuri fundamenturi sivrcis, rasac colqmruli idilia hqvia.
igi TiTqmis yoveldRe uyofda sarecels meuRles, magram amas
valdebulebis moxdis mizniT akeTebda. araviTari vneba, ara
viTari grZnobebi. qmris mimarT sibraluliT gamsWvaluli,
TiTqos amiT uxdida samagiros. male es sibraluli ironiaSi
gadaizarda. giorgis mondomeba, calmxrivi alersi, misi Tbili
saubari, ratomRac dacinvis xasiaTze ayenebda medikos. gior
gi ufro da ufro ususuri xdeboda mis TvalSi da yvelanair
mamakacur mimzidvelobas kargavda. ase gadioda dro. erTma
neTs misdevdnen wuTebi, saaTebi, dReebi. mediko umeteswilad
marto rCeboda saxlSi, rac ufro da ufro mosawyeni xdeboda.
marTalia, bevri wigni waikiTxa, mraval manamde ucnob mwerals
da poets gaecno, magram ase gagrZeleba aRar SeiZleboda. ga
dawyvita, samsaxuri moeZebna da malec iSova. man saxlebis dam
lageblad daiwyo muSaoba. igi ramdenime ojaxSi garkveuli
grafikiT dadioda da alagebda. misi klientebi SeZlebuli,
mdidari adamianebi brZandebodnen. ganaTlebulebi, kultu
81

rulebi da, rac mTavaria, xelgaSlilebi. medikos karg gasam


rjelos uxdidnen, pativsac scemdnen, eferebodnen da isic
patiosnad asrulebda Tavis movaleobas.
samsaxuris dawyebam kargad imoqmeda medikoze. mas Tavisi
sakuTari SromiT gamomuSavebuli fuli gauCnda. Zalian kma
yofili iyo. raRac axali, adre ucnobi azri daeufla. mixvda,
rom sicocxle arc iwyeboda da arc mTavrdeboda ojaxuri
cxovrebiT. misi guli aqamde ucnobi piradi Tavisuflebis,
damoukideblobis wyurviliT aRivso. medikom daiwyo brZola
sakuTari adgilis sapovnelad; adgilisa, romlisTvisac zogs
Seupovari brZola sWirdeba, zogi ki ubralod dgas am sanuk
var adgilze, Tumca, samwuxarod, ver amCnevs da sadRac Sors,
ukidegano fiqrebisa da ocnebebis zRvaSi daeZebs mas. mTlia
nad ixarjeba, iwvis da mainc ver poulobs.
gansakuTrebiT imoqmeda medikoze megis gacnobam. megi erTerTi misi klientTagani iyo. iqve axlos, ramdenime saxlis mo
SorebiT cxovrobda. igi medikoze 56 wliT ufrosi iqneboda,
magram Cacmulobis, garegnobisa da cxovrebis stilis gamo, ga
cilebiT asakovani qalis STabeWdilebas tovebda. Tma mokled
hqonda SeWrili, mudam biWur varcxnilobas atarebda. tansac
meli Zvirfasi, magram mkacrad sportul-mamakacur stilSi
ecva. ucxouri markis avtomanqanas flobda da sakmaod kargi
mZRolic gaxldaT. ekonomikurad namdvilad ar uWirda - tu
ristuli biuros da biTumad movaWre afTiaqis mepatrone iyo.
megi medikos Tavidanve karg gasamrjelos uxdida, xolo ro
desac ufro daaxlovdnen da damegobrdnen, sul mTlad ane
bivrebda nair-nairi saCuqriT. bina didi da mSvenieri hqonda.
Tanamedrove remontiT, Zvirfasi avejiTa da mdidari biblio
TekiT, romelic erT did oTaxs mTlianad moicavda. megi ga
naTlebuli, erudirebuli, maRali inteleqtis qalbatoni gax
ldaT, magram es mdidari biblioTeka namdvilad ar iyo misi.
ufro mSoblebisgan datovebul ganZs warmoadgenda da mtki
ced mowmobda, rom misi winaprebi mecnierebaSi moRvawe warCi
82

nebuli adamianebi iyvnen, samwuxarod, orive gardacvliliyo.


rac megim medikosTan gacnobis pirvelive dRes pirad saubarSi
gaaJRera. mama Turme dedaqalaqSi mdebare erT-erTi prestiJu
li umaRlesi saswavleblis leqtori gaxldaT, xolo deda ama
ve institutis kaTedris gamge. megis arc da hyavda da arc Zma.
mSoblebis gardacvalebis Semdeg igi marto darCenila da ager
ukve me-5 weli midioda, damoukideblad ganagrZobda cxovre
bas da, misi TqmiT, arcTu ise cudad. pirvel xanebSi mediko
mas sarecxsac urecxavda da saxlsac ulagebda. megi yovelTvis
saqmiani da dakavebuli iyo. xSirad gadioda qalaqidan ori-sa
mi dRiT da medikos sTxovda, Rame masTan darCeniliyo. aseT
SemTxvevaSi ormag gasamrjelos uxdida. medikoc didi siamov
nebiT Tanxmdeboda. Caiketeboda biblioTekaSi da guldasmiT
kiTxulobda uZvirfases saintereso wignebs, rac mas bavSvobi
dan uyvarda. erTi wlis ganmavlobaSi mediko didZal litera
turas gaecno, ramac misi erudicia da inteleqti sagrZnoblad
aamaRla. megic Zalian dauaxlovda. isini axlo megobrebi gax
dnen. medikom mas guli gadauSala. mouyva, Tu rogor uazrod
gaTxovda da rogor itanjeboda. rogor daungries is sanuk
vari ocnebis koSki, romelsac igi mTeli ymawvilqalobis gan
mavlobaSi aSenebda. megis Zalian Seecoda. sul mudam cdilob
da medikosTvis esiamovnebina. TavisTan ofisSi samsaxursac
dahpirda. TviTon aswavlida da amecadinebda, raTa turistul
biznes-saqmianobaSi gawafuliyo. isini ise dauaxlovdnen er
TmaneTs, ise xSirad rCeboda mediko megisTan, rom giorgis eWvi
da interesi gauCnda. ramdenimejer hkiTxa meuRles, visTan da
ratom rCeboda. medikom yvelaferi auxsna giorgis, mere megim
oriveni stumrad miipatiJa, giorgic gaicno, romelic yvela
ferSi gaerkva. eWvianobis niadagze wamoWril kiTxvebs pasuxi
gaeca da kmayofili darCa. gauxarda kidec, rom misma colma
namdvili kargi megobari gaiCina. male karg samsaxursac daiw
yebda, rac medikos Zalian axarebda, xolo medikos gaxareba da
siamovneba giorgisTvis patara saqme ar gaxldaT. man ramden
83

jerme gaumeora megis, rom medikos gulisTvis mzad iyo sicoc


xle gaewira. aseTma Tavdajerebulma gulwrfelobam megis gan
cvifreba gamoiwvia, man guliT da suliT adRegrZela giorgi
da mwuxareba gamoTqva, rom giorgisnairi qmrebi am qveyanaze
Zalze cotani iyvnen. eSmakuri RimiliT gadaxeda medikos da
giorgis gasagonad xmamaRla aRniSna, Tu raoden bednieri gogo
iyo mediko aseTi qmris xelSi. giorgim WeSmaritebad miiRo misi
misamarTiT Tqmuli yvela komplimenti; ufro metic, provin
ciul TviTkmayofilebaSi gaexvia da daijera, rom misnairebi
marTla cotani iyvnen. medikos Zalian gauxarda, rom ase uc
bad da iolad SeZlo, ufro sworad, megim SeZlo giorgis eWvis
gaqarwyleba. mTielis provinciuli xasiaTidan gamomdinare, es
yvelaferi SeiZleboda mZime problemebSi gadazrdiliyo. yve
laze metad es medikos esmoda da amitomac iyo gaxarebuli. mas
Zalian moswonda megi. igi medikosTvis ar iyo mxolod megobari,
is ufro imedis mimcemi, misabaZi adamiani gaxda. medikos mos
won
da igi da keTili SuriT ivseboda, rodesac uyurebda, Tu
rogor warmatebulad da Seupovrad ebrZoda megi cxovrebas.
medikos Zalian uyvarda megi, magram erTi ram aRelvebda:
miuxedavad didi siTbosi da siyvarulisa, rasac igi megisgan
grZnobda, igi ar iyo bolomde gaxsnili da gulwrfeli. medi
ko xvdeboda, rom megis gulSi raRac didi saidumlo an sevda,
an kidev orive erTad imaleboda. megis ar uyvarda Tavis Tavze
laparaki, arc warsulze, arc mSoblebze. TumcaRa aseTi mSob
lebi namdvilad imsaxurebdnen xSirad mogonebas. aseTi wi
naprebiT bevri STamomavali iamayebda kidec, magram ara, megi
krintsac ar Zravda warsulze. miuxedavad aseTi siaxlovisa,
megim mxolod erTxel axsena oriod sityviT, rom mas odesRac
hyavda meuRle, romelic misTvis ara mxolod rogorc meuR
le, aramed rogorc adamianic aRar arsebobda, es yvelaferi
iseTi civi zizRiT gamoxata, rom medikom verc gaubeda kidev
rame ekiTxa an daekonkretebina. yvelafer amas erTi ucnauri
84

ambavic daemTxva. erT dRes megisTan misul medikos kari ara


vin gauRo. medikom karga xans reka zari, abraxuna kidec karze
muStebiT, magram uSedegod. gakvirvebuli darCa, Sexvedraze
winaswar iyvnen molaparakebuli, avtomanqanac sadarbazosTan
idga. megi namdvilad Sin brZandeboda, magram ratomRac medi
kos kars ar uRebda. raRa unda eqna medikos, daRonebulma sax
lSi wasvla daapira, magram am dros sadarbazosTan megis ori
mezobeli qalbatoni SeniSna, romlebsac kargad icnobda. me
dikom uambo maT, Tu rogor ucnaur mdgomareobaSi aRmoCnda;
isic daamata, rom cotas nerviulobda, raime gasaWirSi xom ar
iyo misi megobari Cavardnili, magram pasuxma, romelic man am
qalbatonebisagan miiRo, kinaRam Wkuidan SeSala:
__ magisas, Svilo, ras gaigeb?! _ gakvirvebulma Seicxada
qalma, romelic asakiT cota ufrosi Canda da ironiuli Rimi
liT gaxeda Tanamosaubres.
__ magan mase icis. sayvareli rom gaufrindeba Zalian ga
nicdis. rogor, SenTvis araferi uTqvams? - aqeT daekiTxa me
dikos meore qalbatoni da TviTonac gakvirvebuli saxe miiRo.
_ ara, me araferi vici. ratomRac mgonia, rom megis mego
bari mamakaci ar hyavs,- imarTla Tavi medikom da mixvda, rom
kidev ufro mZime da uxerxul situaciaSi aRmoCnda, vidre iyo.
_ mamakaci ki ara, qali, genacvale, sayvareli qali gauf
rinda da magaze nerviulobs, aravis naxva ar surs. magan mase
icis, pirvelad ki ar aris ase. magaze dards gadahyvnen magis
mSoblebi, RmerTma acxonos wasulebi.
saubris estafeta isev asakiT ufrosma qalbatonma aiRo
da ise Seicxada, TiTqos es ucnauri ambavi ratomRac medikos
unda scodnoda.
_ Zalian Zlieri siyvaruli scodniaT Turme qalbatonebs.
gagiJdebi pirdapir, ras ar gaigeb adamiani, magram es namdvi
lad marTalia...
asakiT ufrosi qalbatoni gafacicebiT yveboda megisa da
misi sayvareli qalis istorias. xmasac dauwia da Tan aqeT-iqiT
85

iyureboda, xom aravin gvismenso. rogorc Cans, igi `patios


nad inaxavda megis aratradiciuli seqsualuri orientaciis
saidumlos. qalbatonma romeliRac gazeTSi gamoqveynebuli
mecnieruli statistikac ar daiviwya: Turme qalbiWebi Za
lian gamravlebulan da mTavroba da sazogadoeba amis Sesaxeb
gangaSis zars scems. Tavisi piradi Sexedulebebis gamoTqmac
daiwyo, magram medikom veRar SeZlo metis mosmena. uxerxulad
moibodiSa da wavida. igi ki ar midioda mirboda. TiTqos vi
Racas misdevda, TiTqos vinmes emaleboda. yurebi da loyebi
aswiTleboda da saSinlad uxurda. TiTqos yvelaferi, rasac
is qalbatonebi yvebodnen, tyuili da marTali, mas exeboda,
SeSinebuli Sevarda saxlSi, karebi magrad Caraza, fanjrebze
fardebi gadaswia da savarZelSi Caesvena. erTi gafiqreba isic
ki gaifiqra, rom es yvelaferi mezoblebis - boroti, Suria
ni xalxis - gavrcelebli Worebi SeiZleba yofiliyo. cotaTi
dawynarda kidec, magram imave wams warmoudga Tvalwin megis er
Ti SexedviT ucnauri Tvisebebi da xasiaTi. am yvelaferma ki
dev ufro didi qariSxali daatriala mis gonebaSi. marTalia,
adrec ramdenimejer gaego aseTi ram, magram ara Tavis nacnob
adamianebze, Tanac raRac oriode sityviT, mcire monaCmaxis
saxiT, rac mas da mis Tanatolebs sasacilodac ar hyofnidaT.
axla ki aseT adamianTan axlobloba, megobroba da TiTqmis yo
veldRiuri kontaqti uwevda. karga xans ijda igi gaunZrevlad
savarZelSi. karga xans ar aZlevdnen mas dawynarebis saSuale
bas ucnauri fiqrebi da sagangaSo azrebi, magram mere nel-ne
la SeZlo dawynareba. gadawyvita, ar ahyoloda mezoblebis
Worebs. raRac gaugebar ucnaur qcevebs, romlebic SeiZleba
mxolod misTvis yofiliyo ucnauri. bolos da bolos megi
misi yvelaze axlobeli adamiani, misi gulis mesaidumle gax
ldaT. medikosTvis mas ar uTqvams da arc ugrZnobinebia Ta
visi seqsualuri orientacia. megi pirnaTlad arTmevda Tavs
saukeTeso megobris valdebulebebs. medikosganac araswori
iqneboda megobris ase usamarTlod gakicxva an Ralati. ubra
86

lod gadawyvita, cotaTi ufro meti sifrTxile, dakvirveba


gamoeCina megisTan urTierTobaSi. yovel SemTxvevaSi, am etap
ze mainc....

VII
megi mTeli kvira ar gamoCenila. medikom ramdenimejer mia
kiTxa saxlSi, magram uSedegod. avtomanqana gaunZrevlad idga
sadarbazosTan, xolo kars isev aravin aRebda, arc telefonze
pasuxobda. medikom aRar icoda, ra eqna. gadawyvita, orSabaTs
samsaxurSi misuliyo megsTan, magram aRar dasWirda. orSabaTs
diliT man TviTon daureka. SeniSna Tu ara medikos aRelve
ba, mokrZalebiT moubodiSa: aucilebel samsaxurebriv saqmeze
moulodnelad gasula qalaqidan ramdenime dRiT. Turme ise
eCqareboda, veravis gafrTxileba ver mouswria. igi xalisiT
saubrobda, depresias an cudi ganwyobis kvalic ki srulebi
Tac ar etyoboda. SuadRisas medikos Sexvedraze SeuTanxmda.
maT uban
Si ka
fe-ba
ri gaux
sniaT da gu
liT da su
liT epa
ti
Jeboda. medikoc umal daTanxmda, erTi suli hqonda, rodis
naxavda megis da sabolood darwmundeboda Tavisi usayvarle
si megobris rogorc fizikur, aseve - sulier kargadyofnaSi.
SuadRec male movida. megim avtomanqaniT gamouara medikos,
rogorc SeTanxmdnen. wuTiTac ar daugviania. mas saerTod ar
uyvarda dagvianeba da sul male megobrebi axalgaxsnil kafeSi
gemrielad miirTmevdnen yavas sxvadasxva tkbileulTan erTad,
guldasmiT aTvalierebdnen iqaurobas da tkbilad saubrob
dnen. mediko darwmunda, rom saSineli eWvi, romelic mas mTe
li kviris ganmavlobaSi guls uRrRnida, mcdari, mezoblebis
Worebze agebuli bodva iyo da meti araferi. Tavis Tavzec ki
brazobda, rom sayvarel megobarze aseTi uaryofiTi Sexedu
lebebi gauCnda. nerviulobda, cdilobda, araferi Sestyobo
da, bevrs xumrobda. megic mSvenivrad grZnobda Tavs, icinoda
da cdilobda saerTo xalisiani ganwyoba ar daerRvia, magram
87

ucabedad seriozuli saxe miiRo, yavis finjani, romelic xel


Si eWira, dinjad dado magidaze. mopirdapire mxares mjdomi
medikosken gadaixara da seriozuli gamometyvelebiT da daba
li xmiT mimarTa:
_ ecade ar SeimCnio. cota xnis Semdeg ukan gaixede. magidas
Tan axalgazrda biWi rom zis marto, karga xania aSkarad Cven
gvakvirdeba. darwmunebuli var, Cemi nacnobi ar unda iyos. mi
si dakvirvebis obieqti Sen xar.
_ kargi ra, megi, me aq vis unda vicnobde. viRac sulelia da
gvearSiyeba,- Tavisi naTqvamis sisworeSi darwmunebulma war
moTqva medikom, magram ramdenime wamSi ukan mainc moixeda.
cariel magidasTan marTlac ijda axalgazrda kaci da Rimi
liT maTken iyureboda. SeamCnia Tu ara, rom mediko misken
Semotrialda, marjvena xelis TiTebiT mokrZalebuli axal
gazrduli misalmebac ki scada, magram veRar moaswro. _ luka!
- CurCuliT warmoTqva medikom da ramdenime wamSi ukve fexze
amdgar lukas gulSi ikravda. lukas tuCebis, Tvalebis da sa
xis garda, romelsac mediko sulmouTqmelad kocnida, vera
fers grZnobda da veravis amCnevda. ramdenime wuTs grZelde
boda qal-vaJis vnebiani alersi, ramac axalgazrdebiT savse
kafeSi damswreTa ovaciebi gamoiwvia. axalgazrda gogo-biWebi
xmamaRali SeZaxilebiT TanaugrZnobdnen da aqezebdnen vnebian
alersSi Caflul wyvils. mediko drosac ver grZnobda. lukas
danaxvasTan erTad misTvis droc gaCerda. mas undoda, rom
es sanukvari wuTebi usasrulod gagrZelebuliyo. Tvalebi
dan cremlebi RapaRupiT sdioda, magram cremlis mosawmendad
dros ver naxulobda. igi gaSmagebuli kocnida xuTi wlis una
xav lukas da gulSi ikravda. alersis damTavrebas bolo ar
uCanda. damswreTa ovaciebi ki ufro da ufro xmamaRali da
emociuri xdeboda. bolos, rogorc iqna, gamoerkvia mediko.
cremlebiT sveli saxe moiwminda. kafeSi myof ucnob gulSe
matkivrebs RimiliT gaxeda, lukas mklavSi mklavi gauyara, Ta
vi mxarze miado da kafedan gavidnen. kafeSi darCenilma gul
88

Sematkivrebma isini mquxare aplodismentebiT gaaciles, rac


erTob sasiamovno sanaxavi gaxldaT. gareT gamosulebs megi
wamoewiaT. odnav darcxvenili, uxerxuli RimiliT da gabrwyi
nebuli TvalebiT Sescqeroda erTi SexedviT viTomda bednier
wyvils. medikos mxolod axla gaaxsenda megi. swrafad moubo
diSa da lukas wardgena daiwyo, magram megim aRar acala.
_ me axsna ar mWirdeba, xom ar dagaviwyda, mediko? me Tqven
Sesaxeb yvelaferi vici,Cveuli dinji, mSvidi xmiT warmoTqva megim da kidev erTxel
agrZnobina medikos, rom saukeTeso megobris valdebulebebs
igi kvlav pirnaTlad asrulebda.
marTlac, megim yvelaferi gaakeTa megobrisTvis. pirvel
rigSi, giorgis daukavSirda da sTxova, sami-oTxi dRiT medi
kosTvis masTan erTad samsaxurebriv saqmeze wasvlis ufleba
mieca. Semdeg Seyvarebulebs erTi kviriT qalaqgareT mdebare
erT-erTi komfortuli sastumro daujavSna, sasiamovno Taf
lobis Tvis gatareba usurva da gamoemSvidoba.
aseTi bednieri mediko jer arasdros yofila. verc ki war
moedgina, aseTi Sexvedra odesme SesaZlebeli Tu gaxdeboda.
es bednieri wuTebi namdvilad uRirda im wlebis gulgatexil,
Selaxul cxovrebad. umanko siyvarulis yinulad gadaqceuli
didi lodi, romelsac axalgazrda vnebian gulSi daedo bina,
uecrad gadna. sixarulisa da bednierebis cremlad gadaiqca.
cremlad, romelic lukasTan Sexvedris wamidan mis Tvals ar
moscilebia. nel-nela dneboda yinulis lodi, dneboda da go
gonas Tvalebze cremlTan erTad mis gulSi vnebebiT aboboq
rebul qariSxals qmnida. qariSxals, romelmac medikos guli
dafliTa, nakuw-nakuw daglija da mxurvale intimur xanZarSi
gaxvia. medikos frTebi gamoesxa. igi ki ar dadioda, dafri
navda. sami dRis ganmavlobaSi nomridan fexi ar gamoudgamT.
es ori, amdeni xnis unaxavi adamiani, TiTqos erT arsebad ga
daiqca. erT sxeulSi gaerTianda. aRarc ki axsovdaT da verc
warmoedginaT, rom odesRac cal-calke cxovrobdnen.
89

am ubednieresma dReebma wamSi gairbina. saWiro iyo moma


valzec efiqraT da orivesTvis bednierebis momtani gadawyve
tileba mieRoT. medikom Tavisi problemebis mogvareba Tavis
Tavze aiRo. mas qmari srulebiT ar anaRvlebda. erTi Tvis
ganmavlobaSi ganqorwinebas rogorc fizikurad, aseve iuri
diulad advilad moaxerxebda. luka am xnis ganmavlobaSi aq,
sastumroSi, darCeboda, xolo rogorc ki ganqorwinebis iuri
diuli mxare mogvardeboda, meore dResve daqorwindebodnen.
maT isic ki gaixsenes, gamosaSveb saRamoze Zvel eklesiaSi rom
Sehfices erTmaneTs.
mediko sixaruls ver malavda. wamdauwum imeorebda, rom
amdeni xani igi cocxali ar yofila da rom namdvili sicoc
xle misTvis axla iwyeboda. saRamos vaxSami pirdapir nomerSi
SeukveTes, alkoholuri sasmeliTac kargad moilxines, kidev
erTxel aCuqes erTmaneTs bednieri wuTebi, mere erTmaneTis
siyvaruliT daRlil-daqanculebs mkvdrebiviT CaeZinaT.

VIII
kokispirulad wvimda. dilis aTi saaTi iqneboda, magram
Savi RrublebiT gajerebuli ca da Zlieri wvima iseT STabeW
dilebas qmnida, TiTqos jer ar gaTenebuliyo. aqa iq sinaT
lec ki enToT saxlebSi. gadaudebeli saqmeebis mqone adamian
Ta garda, aseT amindSi gareT, albaT, aravin gavidoda. megisac
sinaTle enTo TiTqmis yvela oTaxSi. saxli samagaliTod iyo
milagebuli. TviTonac sadResaswaulod gamowyobili tyavis
savarZelSi ijda da uZvirfasesi sunamos surnels afrqvevda,
rac Zvirfasi avejiT gamowyobil saxls ufro komfortuls
xdida. aSkarad viRacas elodeboda. savarZlis gverdiT, da
bal magidaze, maRalgradusiani alkoholuri sasmelis gaxsni
li boTli, oriode Wiqa da naxevrad savse saferfle utyuari
dasturi iyo imisa, rom megi, miuxedavad Tavisi mtkice xasia
Tisa, Zalian nerviulobda. igi xSirad uyurebda kedelze daki
90

debul antikvarul saaTs. xSirad dgeboda da oTaxSi bolTas


scemda. ramdenimejer sarkesTanac mivida. vin icis, ukve meram
dened Seamowma Tavisi garegnoba. bolos fanjarasTan kokispi
rul wvimaze dakvirvebiT scada Tavisi aRelvebuli mousvena
ri fiqrebis gafantva, magram am dros zaris xma gaisma. viRac
gamalebiT rekavda zars. megim SvebiT amoisunTqa. igi mtkiced
iyo darwmunebuli, rom karTan swored is adamiani daxvdebo
da, romelsac elodeboda. saSineli lodini rogorc iqna, dam
Tavrda, amitom is kmayofili saxiT mivida SemosasvlelTan da
kari gaaRo. megi ar Semcdara. karTan galumpuli, gaToSili
mediko idga SeSlili, gafiTrebuli saxiT.
_ mediko? aq saidan gaCndi! ra moxda? xom mSvidobaa?- me
gim scada, rac SeiZleba bunebrivad gamoexata gakvirveba, rac
kargad gamouvida, Tumca mTeli dila swored medikos eloda.
medikos TiTqos araferi gaegos da veravin daenaxos, isev
gaunZrevlad idga galumpul- gaToSili.
_ mediko, ra dagemarTa? Semodi. sabralo gogo!- megi ar
dabneula, mediko gulSi Caikra, xeli gadaxvia da nel-nela
saxlSi Seiyvana. sacodav gogos tuCebi ukankalebda, mTlianad
sveli iyo da, albaT, saSinlad scioda.
_ mediko, ra mogivida? axlave pirsaxocs da mSaral xalaTs
gamovitan, sulmTlad sveli xar! - ar cxreboda megi. megobars
Tavze xeli gadausva da saZile oTaxisken wasvla daapira, mag
ram medikom aRar gauSva.
_ sasmeli gaqvs rame... -amoiluRluRa, ise, rom mis saxeze
araferi Secvlila.
_ rogor ara, saukeTeso koniaki! iqve dabal magidaze mdgar
sasmlis boTlze miuTiTa megim da naxevari Wiqa dausxa. medi
kom gamocala Tu ara, imwamsve damateba iTxova. megim ula
parakod piramde gauvso meore Wiqa, romelic medikom aseve
sulmouTqmelad gamocala. Tvalebi daxuWa da cota xans ga
yuCda. naxevar wuTSi SvebiT amoisunTqa, fexze wamodga da sve
li tansacmlis gaxda daiwyo. cota xnis Semdeg oriveni savar
91

ZelSi isxdnen da saubrobdnen, xolo maRalgradusian Zvirfas


koniaks ukve xilTan erTad miirTmevdnen.
_ warmoidgine, ra dReSi Cavvardebodi, rodesac diliT
gaviRviZe da nomerSi marto aRmovCndi. baliSze lukas weri
li ido. nagavi! diax, diax, im vaJbatonis, im garewris, romlis
gulisTvisac me mzad viyavi daufiqreblad sicocxlec game
wira. sasmels Tavisi gaetana da mediko ukve amayad, ironiu
li civi RimiliT ixsenebda saSinel wuTebs, romelTa gacno
bierebisagan kinaRam damunjda. lukas igi sastumroSi marto
daetovebina, TviTon ki RamiT gaparuliyo. marTalia, werili
daetovebia, romelSic did mwuxarebas gamoTqvamda aseTi saq
cielis gamo. bodiSis moxdasac ver bedavda, radganac TviTon
Tvlida, rom patiebis Rirsi ar iyo. sababad mohyavda is didi
siyvaruli medikos mimarT, romelic ar aZlevda uflebas, mis
Tvis ojaxi daengria da usiamovno problemebSi gaexvia. bolos
ki ise, yoveli SemTxvevisTvis, delikaturad amcnobda, rom mas
saxlSi coli da Svilebi elodebodnen.
didxans saubrobdnen da kamaTobdnen lamazi qalbatonebi.
Zvirfasi koniakis meore boTli gaexsnaT , romelic maT kamaTs
azrsac da emociebsac hmatebda. bevrs ecadnen isini, gansa
kuTrebiT, mediko, rom raRac gamarTleba moeZebnaT lukas
saqcielisaTvis, magram ver SeZles. bolos da bolos im das
kvnamde mividnen, rom ara marto luka, aramed zogadad yvela
mamakaci moRalate da arasaimedo brZandeba. megim am azris
gansamtkiceblad kidev erTi saintereso argumentis moyvana
moindoma:
_ mediko, ici ra? ar mindoda meTqva, magram ar SemiZlia, un
da giTxra, amas rom Seityob, sabolood darwmundebi, rom eg
Seni luka da mTlianad kacebi gasawyvetebi arian! diax, diax!
Cemi yofili qmaric , lukac da suyvelac... - megim cotaTi
Seisvena, alkoholi daimata da ganagrZo.
_ eg Seni vaJbatoni SemTxveviT ar Segxvedria, Cemo kargo,
im dRes kafeSi. qalaqSi eg unamuso me CamovabrZane. warmo
92

gidgenia, ramxela garewari unda iyo, Camoxvide Sens sayvarel


qalTan, romelic gaRmerTebs, erTi kvira icxovro, isiamovno,
mere ki gaiparo da amaSi fuli aiRo. pirvelad rom vnaxe, Seni
saxeli arc ki axsovda, Zlivs gavaxsene. ai, aseTebi arian es ga
rewrebi. Sen ki wlebis ganmavlobaSi itanjebodi.. - zizRiani
RimiliT daamTavra megim isedac SemaZrwunebeli, sazizRari
ambis Txroba da isev sasmeli Seavso.
_ Sen Camoiyvane? - CurCuliT warmoTqva medikom da sas
melisagan gaTiSuli da sazareli ambis mosmeniT gaognebuli
savarZlidan wamodga. Tvalebze isev cremli mosdgomoda, mag
ram gawbilebuli isic wamwamze gaqvavebuliyo. saocrad lama
zi iyo: grZeli xveuli Tma mxrebze CamoSloda. uazro, magram
odnav sevdian Tvalebze gaqvavebuli cremlebi almasebiviT
ubrwyinavda da mis Tvalebs magiur, veneraseuli silamazis
iers aZlevda. tyupiviT msgavsi ganawyenebuli tuCebi ubzinav
da. xalaTi gaxsnoda da amomavali mzesaviT anaTebda axalgaz
rda vnebiani mkerdi, romlis SigniTac gawbilebuli, gaTelili
da Seginebuli guli scemda. TeTri marmarilos yeli da minia
turuli muceli TeTri marmarilosve fexebze mieba TiTqos
Semqmnels. xolo moduri qveda sacvali ufro met erotiku
lobas, seqsualurobas matebda am isedac macdur, saSiS inti
mur silamazes.
_ ki, magram ratom gaakeTe es? raSi gWirdeboda? - isev ase
qandakebasaviT mdgarma dasva SekiTxva.
_ ro
gor Tu ra
tom? nu
Tu ver xvde
bi... min
do
da Sen
Tvis
meCvenebina, rom eg garewari, araraoba, nagavi Seni tanjvis
Rirsi ar aris... da ara marto magitom. megic wamodga, medikos
orive xeli mxrebze nazad daado da TvalebSi Caxeda.
_ me Sen miy
var
xar, me
di
ko! nu
Tu ver xvde
bi, miy
var
xar.
aravis mivcem uflebas, rom gawyeninos. isini ar arian Seni
Rirsni. maT ar ician, ra aris siyvaruli, ra aris megobroba.
es maT ar SeuZliaT. mxolod Cven, qalebma viciT siyvarulis
fasi. mxolod Cven SegviZlia namdvili megobroba...
93

maTi saxeebi Zalian axlos iyo erTmaneTTan, mere es manZi


li kidev ufro Semcirda. megim pirvelad akoca nazad medikos
svel, gabrazebul, brwyinav tuCebs. es kocna wamSi xangrZliv,
vnebian alersSi gadaizarda. alersSi, romelic miuxedavad
calmxrivi agresiuli sawyisisa, male ormxriv vnebian aRvirax
snil, aratradiciul seqsualur kavSirad gadaiqca, gadaiqca
da am dRis ganmavlobaSi ramdenimejer ganmeorda. xolo mo
mavalSi or lamaz qalbatons Soris aratradiciuli, magram
mtkice seqsualuri urTierTobis saxe miiRo.

IX
ukuniTi sibnele idga. haeri nestisagan ise iyo gaJRenTi
li, rom sunTqvac Wirda. mediko brmasaviT afaTurebda xelebs
aqeT-iqiT. ramdenime nabiji gadadga win, magram raRacas wamoe
do da kinaRam waiqca, Zalian SeeSinda. ZvalSi gamtani sicive
igrZno. mTeli tani aucaxcaxda. undoda eyvira, Svela eTxova,
daapira kidec da am dros moulodnelad sadRac Sors sinaT
le SeigrZno. borZikiT, xelebis faTuriT wavida sinaTlisaken.
isev waiqca, magram ixtibars ar itexda, xoxviT ganagrZobda
winsvlas. eSinoda, sinaTle ar gamqraliyo da isev ukun sibne
leSi ar darCeniliyo. rogorc iqna, miaRwia. kedelTan patara
sanTeli enTo. naxevrad Camwvari. sanTlis Suqi elvare xan
jaliviT esoboda pirdapir gulSi mRvimis ukunT bneleTs da
kedelze amotvifrul ucnaur naxats anaTebda. kedelze axal
gazrda didTvalebiani qali iyo gamosaxuli, qals cal xelSi
ToTo bavSvi eWira, xolo meoreSi didi basri dana, romelsac
pataras pirdapir gulSi umiznebda. mediko gaognebuli, ga
farToebuli, giJis TvalebiT uyurebda suraTs. saSineli sa
naxavi iyo, Tu rogor klavda patara bavSvs axalgazrda qali.
igi karga xans miStereboda naxats da cdilobda, gaego, Tu ras
niSnavda es yvelaferi, magram am dros sanTeli Caqra da isev
ukuni sibnele Camowva. medikom Tvalebi daxuWa da rac Zala da
94

Rone hqonda, daiyvira: _ miSveleT!!!


SeSinebul medikos mkvdrisferi edo saxeze. igi sulmouT
qmelad uyveboda megis Tavis ucnaur sizmars da Tan ukve mesame
finjan yavas svamda... im sabediswero dRis Semdeg, rodesac igi
lukasagan mitovebuli, gaTelili, Seginebuli da Sercxvenili
marto darCa sastumroSi, bevri ram Seicvala. lukas veragul
ma da uRirsma saqcielma medikos saerTod SeaZula mamakacTa
jiSi da jilagi. giorgize xom laparakic zedmeti iyo. medikos
igi ezizReboda. misi yvela saqcieli aRizianebda da ara mxo
lod saqcieli, misi arsebobac ki nervebs uSlida. TumcaRa bo
lo wlis ganmavlobaSi isini iSviaTad xvdebodnen erTmaneTs.
mediko TiTqmis gadasaxlda megisTan. samagierod, megi gaxda
misi cxovrebis erTaderTi namdvili partniori, romelic pir
naTlad asrulebda sayvareli mamakacis movaleobas rogorc
sulierad, aseve xorciel, intimur interpretaciaSic. maT
Soris didi, energiuli siyvarulis koconi dainTo, mouToka
vi axalgazrduli vnebebiT anTebuli didi koconi, romelsac
yvela erTmaneTis motrfiale axalgazrda qal-vaJi inatrebda,
magram am SemTxvevaSi es cecxli or axalgazrda qals Soris en
To, amitom am kocons ufro Smagi siyvarulis koconi mouxde
boda saxelad. Smagi gaxldaT maTi urTierToba, alersi, seqsi
da mTlianad maTi cxovrebac.
TandaTan mediko TiTqmis as oTxmoci gradusiT Seicva
la. mixvda, rom mTeli wlebis ganmavlobaSi, roca karCaketili
martoobaSi itanjeboda, Zalian bevri ram dakarga rogorc su
lier, aseve - materialur cxovrebaSi da amitomac ukve gaor
magebulad cdilobda yvelafris anazRaurebas. man praqtiku
lad, racionalurad dauwyo yvelafers yureba. es ise moewona,
rom literaturac ki SeiZina da pragmatuli racionalisturi
azrovnebis korifeebic gaicno. didi xnis mwyurvaliviT dae
wafa vardisfrad molivlive cxovrebis zRvas da ara mxolod
daewafa, aramed Caxta Sig, ufro sworad, Secura da CayvinTa
kidec.
95

megic bednierad grZnobda Tavs. isini zustad moergnen


erTmaneTs. gansakuTrebiT, seqsualur urTierTobaSi, magram
es ar gaxldaT ubralo, Tundac aratradiciuli urTierToba.
aseTi vnebaTaRelva, aseTi seqsualuri energia, romelic maTi
intimuri cxovrebis dros warmoiqmneboda, raRac araadamia
nuri, daujerebeli iyo. sazRvari ar hqonda maT fantazias,
maTi seqsualuri Rameebi namdvil orgiebad iqca. orgiebad,
romlebidanac Tavis daRweva namdvilad Zneli da mZime saqme
gaxldaT. isini araxilvadad, magiurad, miejaWvnen erTmaneTs.
rac mTavaria, es yvelaferi orives siamovnebda da bednierebas
aniWebda. adre, maTi urTierTobis dawyebis pirvel Jams Tu
megi gaxldaT ufro aqtiuri da lideri, droTa ganmavloba
Si aqac cvlileba moxda. sadaveebi medikom aiRo xelSi, rasac
oriveni dadebiTad Sexvda da es ambavi maTi Smagi siyvarulis
WeSmaritebis damamtkicebel pirobad CaTvales.
erT saRamos oriveni erT-erTi maTi megobris dabadebis
dReze aRmoCndnen, sadac damswreTa umetes nawils Smagi siyva
rulis motrfiale axalgazrda qalbatonTa wyvilebi warmoad
genden. mSvenieri drostareba mimdinareobda. haSiSiT gabrue
buli ramdenime axalgazrda qali pirdapir stumarTa Tvalwin
axdenda siyvarulis demonstrirebas, rac musikisa da cekvebis
fonze mZafr erotikul Sous elementebsac Seicavda da stum
rebic didi yuradRebiT adevnebdnen Tvalyurs. bevri maTgani
drodadro TviTonac ebmeboda SouSi.
mayureblebisaTvis gankuTvnil divanze miwolili mediko
tkbilad esaubreboda ramdenime gogonas da Tan warmodgenas
uyurebda. megic iqve iyo. erTma gogonam medikos haSiSi SesTa
vaza. xuTwuTiani reklamac gaukeTa haSiSs da amayad dasZina,
holandiidan me TviTon Camovitaneo. medikoc didi siamovne
biT dasTanxmda da erTi saSualo sididis haSiSiT gawyobili
sigareti orivem wamebSi `Cakla. efeqti warmoudgeneli aR
moCnda. yvelaferi fexebidan daiwyo. TiTqos fexebi medikosi
aRar yofiliyo; cota xanSi mTeli tani, mTeli sxeuli uwono
96

bis mdgomareobaSi gadavida. wynari musikis, cekvebisa da ero


tikuli Sous TanxlebiT siamovneba marTlac mZafri da eniT
aRuwereli gaxda. mediko Zalian kmayofili iyo. undoda me
gisTan gadamjdariyo, magram swored am dros gverdiT holan
diidan Camosuli haSiSis mepatrone miujda da nazad dauwyo
alersi. marjvena xeli mkerdze Camoucura, marcxeniT saxeze
Camoyrili Tma gadauwia da ramdenimejer nazad akoca daxu
Wul Tvalebze. medikos Zalian esiamovna, Tvalebi arc gau
xelia, gainaba. gogona ufro gaTamamda, aseve nazad daukocna
tuCebi, yeli da qveviT mkerdze Camoinacvla. perangis Rile
bi gauxsna da ZuZusTavebs kbilebiT dauwyo gaRizianeba. yve
lanairad cdilobda medikoc ahyoloda, TiTqos ahyva kidec.
orive xelis TiTebi TmaSi Seucura da misi saxe moSiSvlebul
mkerdSi Caikra, magram ucabedad gamofxizlda, gogona xelis
uxeSi kvriT moicila, wamodga da megis dauwyo Zebna. maleve
ipova. xeli mohkida, meore oTaxSi gaiyvana da kategoriulad
mosTxova, dauyovnebliv daetovebinaT iqauroba.
_ ra moxda, mediko? ra mogivida? davrCeT cota xans, me
mgoni, Tavs cudad ar unda grZnobde? - scada megim medikos
dayoleba, magram uSedegod.
_seriozuli salaparako maqvs. mSvenieri saRamoa, magram
saxlSi wasvla mogviwevs. aucileblad unda dagelaparako tetea-tete,- frangulad damarcvla medikom.
maT marTlac datoves iqauroba da saubari megis saxlSi
gaagrZeles. medikom kategoriulad ganucxada megis, rom am
gvar wveulebebze isini aRarasodes wavidodnen. igi damaje
reblad amtkicebda, rom ar iyvnen garyvnili, mouTokavi seq
sualuri vnebis mqone qalebi, rom isini ar hgavdnen im narko
tikebiT gaTiSul axalgazrda lesbosel gogonebs, romlebic
yvelafers garyvnilebis da garTobis mizniT akeTebdnen. Cveni
urTierToba wminda grZnobebze, namdvil siyvarulze ariso
damyarebuli, uxsnida igi, odnav gakvirvebul megis da sxva
danarCenebis mimarT zizRs ver malavda. man eWvianobac daiw
97

yo, risi Tqmac ar moxaTrebia. megi grZnobda da xedavda, Tu


rogor aqtiurobda mediko dRiTidRe. xedavda, Tu rogor ic
vleboda rolebi, magram raki mediko Zalian uyvarda, sadRac
siamovnebda kidec misi aseTi gaaqtiureba. amitomac yvelafer
ze daTanxmda da rodesac moraluri saubriT guli ijeres,
dawynarebulebma da damSvidebulebma kidev erTxel igemes Sma
gi siyvarulis neqtari. kidev erTxel auSves seqsualuri fan
taziis afrebi da kidev erTxel gaaWenes dauokebeli vnebiani
siyvarulis veluri raSebi ukidegano mindvrebze.
TiTqos yvelaferi Tavis adgilas dadga da cxovreba wyna
ri svliT unda gagrZelebuliyo, magram male kidev erTi prob
lema gamoCnda. problema, romelzec arc medikos da arc megis
ratomRac wamiTac ar ufiqriaT. mediko fexmZimed Seiqna. fex
mZimobam kidev ufro agresiuli da eWviani gaxada. megis Semow
meba da TvalTvali dauwyo. megi cdilobda, rom daemtkicebina
misTvis Tavisi sispetake, magram verafers gaxda. sul cota
xanSi nebiT Tu uneblieT igi mTlianad medikos agresiuli xa
siaTis marwuxebSi gaexvia. beds male Seurigda, radgan sicoc
xle medikos gareSe masac warmoudgenlad miaCnda. saSineli
sizmris naxvis Semdeg mediko Cveulebrivze metad aforiaqda.
ar icoda, ra eqna. Zalian iyo SeSinebuli, sizmari cudad eniS
na. Zne
li iyo me-7 Tve
Si myo
fi fex
mZi
me qa
lis
Tvis da Ta
nac
medikos mdgomareobaSi (garemoebaSi) aseTi saSineli sizmris
naxva. mTeli ori saaTis ganmavlobaSi awynarebda megi, magram
araferi gamouvida, medikom qmarsac ki daureka, samsaxuri
dan miiyvana. retdasxmuliviT movarda giorgi. im dRidan, ro
desac man medikos fexmZimobis ambavi gaigo, sabralo mecxre
caze dafrinavda. wamiTac ar ueWviania. man colis fexmZimoba
Tavis vaJkacobad CaTvala. RmerTs madlobas swiravda, rom
amdeni xnis Semdeg natvra auxdina. kmayofili, bednierebiT
mTvrali dadioda. axlac Zalian Sewuxda. saswrafod eqimi ga
moiZaxa, romelmac mediko, rogorc iqna, daamSvida da daawyna
ra. giorgi samsaxurSi wavida. megi da mediko martoni darCnen
98

da TavianTi momavali cxovrebis axla ukve bavSvTan erTad


mowyobaze saubarSi CaeZinaT. maT gadawyvites, rom maqsimum
ori wlis Semdeg, rodesac bavSvi cotaTi wamoizrdeboda, ga
yiddnen yvelafers da sacxovreblad evropaSi gadavidodnen.

X
_ es qalbatoni Tqveni damcvelia, advokati. SegiZliaT gae
saubroT.- medikosTvis arc ki Seuxedavs, wynari xmiT warmoT
qva gamomZiebelma. oTaxis kuTxeSi oradgilian savarZelSi mo
kalaTebul axalgazrda qalbatonze miuTiTa da wera gaagrZe
la. advokati medikos moubrunda, gaecno da mokled auxsna,
rom Tu Tanaxma iqneboda, dReidan misi damcveli gaxdeboda
da obieqturad daicavda mis interesebs rogorc Ziebis dros,
aseve - sasamarTlozec.
_ sawinaaRmdego araferi maqvs,- warmoTqva medikom da ska
mis zurgs mieyrdno. oTaxSi siCume Camovarda. gamomZiebeli
TavCaRunuli ganagrZobda weras.
_ SegiZliaT mowioT, me xuT wuTSi movrCebi yvelafers,daarRvia siCume uxerxul mdgomareobaSi Cavardnilma gamom
Ziebelma da filtriani sigaretis kolofze miuTiTa, romelic
magidaze ido.
medikom Tamamad aiRo sigareti da gaabola, Tanac oTaxi
SeaTvaliera, magram saintereso da yuradRebis misaqcevi vera
feri naxa. bolos mzera weraSi garTul gamomZiebelze SeaCera.
igi ormociode wlis pirwmindad gaparsuli axalgazrda kaci
gaxldaT. moxdenili, ZviradRirebuli pijaki da aseve Zvirad
Rirebuli oqros saaTi aSkarad adasturebda, rom es kaci karg
tansacmels da mamakacis Zvirfas aqsesuarebs did pativs scem
da da maT SesaZenad fulic ar enaneboda. albaT, avtomobilic
romelime ucxouri markis bolo modeli eqnebao,- gaifiqra
medikom da gaeRima, radganac miuxedavad mkacri da patiosa
ni gamometyvelebisa, gamomZieblis xelfasi mainc ar miscem
99

da aseTi ZviradRirebuli nivTebis SeZenis saSualebas. mze


ra saTvaleze gadaitana medikom. undoda gamoecno, saTvalec
aseTive Zvirfasi nivTebis siidan iyo Tu ara, magram am dros
gamomZiebelma wera daamTavra da saTvale moixsna. man bodiSi
moixada, ujridan didi saqaRalde amoiRo da dakiTxva daiw
yo. gvari, saxeli, dabadebis weli, misamarTi - mokled yvela
aucilebeli sawyisi proceduruli kiTxvebi man zedmeti gar
Tulebis gareSe dasva, mere wamiT SeCerda, sigarets TviTonac
moukida da pirdapir saqmeze gadavida.
_qalbatono mediko, Tqven dRes apirebT simarTlis Tqmas?
Tu rogorc Cems CarTvamde ubnevdiT Tavgzas operatiul Ta
namSromlebs, ise gaagrZelebT?! - momTxovni, mkacri kilo ix
mara gamomZiebelma da medikos Tvali TvalSi gauyara, TiTqos
ase mopasuxis yalb azrebs gamoaaSkaravebda.
_ me dasamali araferi maqvs! me movkali Cemi qmari da amaze
pasuxs vageb. igi Rirsi iyo. yovel SemTxvevaSi, Cemgan. Tavda
pirvelad imitom davmale da ar vTqvi simarTle, rom ubra
lod dabneuli viyavi. meSinoda,- warbic ar Seuxria, ise amayad
upasuxa medikom.
gamomZiebeli mixvda, rom medikos gadawyvetili hqonda,
simarTle elaparaka, magram mis praqtikaSi bevr gaugebro
bas hqonda adgili. bevrjer aRiareba eWvmitanilebs zewolis,
fsiqikuri areulobis an kidev mravali sxva, maTTvis xelis
SemSleli pirobebisTvis daubralebiaT. igi arc medikosgan
moeloda aseT pirdapir aRiarebas. winaswari dakavebis oqmi,
pirveladi dakiTxvebis Sedegi da eWvmitanilis arakeTilgan
wyoba gamoZiebisadmi amis sawinaaRmdegod miuTiTebda. kmayo
fili iyo, magram eWvic ar aZlevda mosvenebas. scada, kidev
erTxel Seemowmebina eWvmitanilis fsiqikuri mdgomareoba da
darwmunebuliyo, raime axal, misTvis jer kidev ucnob xrik
Tan xom ar hqonda saqme.
_ qalbatono mediko, Tqven sruli pasuxismgeblobiT, saR
gonebaze myofi, advokatis TandaswrebiT acxadebT, rom moka
100

liT Tqveni meuRle, xolo winaswar ZiebaSi micemuli Tqveni


yvela Cveneba da axsna-ganmarteba mcdaria da safuZvels mok
lebuli?
_ diax! - isev amayi iyo medikos pasuxi.
_keTili da patiosani, - Cailaparaka gamomZiebelma. mix
vda, Tavis profesiul cxovrebaSi dRes kidev erT gamarjvebas
izeimebda. kidev erTxel `Wamda samarTali purs da farda
aexdeboda kidev erT gauxsnel mkvlelobas. igi ar Cqarobda.
saWiro iyo dinjad, zedmiwevniT konkretulad yvelafris ga
mokiTxva, raTa Seqmniliyo erTiani suraTi, romelSic mkveT
rad iqneboda gamoxatuli danaSaulis mizezi da motivi, rac
TavisTavad gaaadvilebda SemdgomSi danaSaulis Sefasebas.
amis Sesaxeb man mokrZalebiT medikosac ganucxada.
_ me Sevdivar Tqvens mdgomareobaSi. mjera, rom Zalian gi
WirT yvelafris aRdgena, gaxseneba, magram gamoZieba moiTxovs
Zalian detalur dakonkretebas, miT umetes, rodesac saqme
mkvlelobas exeba. Tqven Tavidan bolomde unda gviamboT yve
laferi. me Tqven ar SegawyvetinebT. ubralod, rac gamoZie
bisaTvis gaugebari iqneba, mxedvelobaSi maqvs romelime de
talis dazusteba, kiTxvebs dagisvamT da Tqven ganmimartavT.
_ ki batono, aucileblad, oRond wamiT davfiqrdebi da
yvelafers aRvidgen. - ar Tmobda siamayes mediko. man xele
bi iRliaSi amoido, savarZelze ufro kargad moTavsda, mzera
kedelze dakidebul erT-erT suraTs miaStera, romlidanac
bolSevikuri iurisprudenciis erT-erTi mamamTavari icqire
boda da wynari, auRelvebeli xmiT daiwyo.
_ saRamos 7-8 saaTi iqneboda, saxlSi rom davbrundi. bavSvs
Tavis sawolSi wynarad eZina. ZiZa giorgis dauTxovia, igi sa
Sinlad mTvrali iyo. etyoboda, winaswar moemzada, raTa ufro
gabeduli yofiliyo da rac SeiZleba Seubraleblad Caetare
bina Cemi gankiTxva. pirdapir lanZRvaze gadavida. ras ar mi
wodebda, ra sityvebiT ar mlanZRavda - rodemde unda viTmino
aseTi damcireba? rodemde unda vuyuro Seni da Seni sayvar
101

lis garyvnil, aRviraxsnil cxovrebaso. me ar vepasuxebodi,


xmaamouReblad vusmendi...
_ igi icnobda Tqvens sayvarels? ufro sworad mamakacs,
viszec saubrobda.- Seawyvetina gamomZiebelma.
_ Cemi sayvareli mamakaci ar gaxlavT. igi qalia. Cven ram
denime welia gviyvars erTmaneTi da wlebia, erTad vcxov
robT. giorgim es Zalian kargad icoda da megisac mSvenivrad
icnobda.- TiTqos gabrazebulma kbilebSi gamoscra medikom da
mzera gamomZiebels miapyro.
_ gaagrZeleT, gaagrZeleT Tu SeiZleba.- uxerxulad SeiS
muSna gamomZiebeli, riTac Seecada gamoexata, rom medikos
wyenineba srulebiTac ar surda.
_ igi zi
zi
RiT hyve
bo
da, rom mTe
li qa
la
qi Ce
mi da me
gis aRviraxsnil, araadamianur urTierTobebze Woraobda da
icinoda. gvels, moriels da kidev aTasnair qvewarmavals ma
darebda. xan ras daanarcxebda iatakze da xan - ras. naxevari
WurWeli daamsxvria. bolos muqaraze gadavida. raRac saSine
lebebs mpirdeboda. veRar moviTmine da sicili daviwye, gaRi
zianebuli, ironiuli sicili. man saxeSi sila gamartya. Zalian
gavmwardi, magram SevZeli moTmena.
- mTavari rac aris, jer ar ici, rom gaigeb, me ki ara, saku
Tari Tavi geqneba mosaklavi-meTqi, - vuTxari.
- amaze saSineleba raRa unda miTxrao, gaikvirva. arc va
cie, arc vacxele da pirdapir mivaxale: bavSvi, romliTac Tavi
did vaJkacad mogaqvs, sxva kacisagan myavs-meTqi. oTxi-xuTi
weli Svili ar gviCndeboda, bavSvi Cveni qorwinebis mexuTe
wels gavaCine. mama marTlac sxva adamiani iyo. vatyuebdi, Seni
Svilia-meTqi da masac sjeroda. vigrZeni, rom saxeSi raRac
mZime momxvda. goneba davkarge da iataks davenarcxe. giorgim
rac Zala da Rone hqonda muSti Semomartya. Tvali rom gava
xile, davinaxe samzareulos magidasTan Cemgan zurgiT ijda
da svamda. Zlivs wamovdeqi, Tavbru mesxmoda. pirveli, rac
xelSi momxvda, Zirs gadmovardnili uTo iyo. kargad movi
102

marjve, uknidan mivepare da mTeli ZaliT TavSi Cavartyi. sis


xlma SadrevaniviT amoxeTqa. xmac ar amouRia, iqve usulod
daeca magidis fexebTan. ar vici, ramden xans videqi gaTiSuli
sisxliani uToTi xelSi. rodesac gons movedi, megis davure
ke. igi saswrafod movida, saxli mivalageT, sisxli avwmindeT,
gvami zewarSi gavaxvieT, megis manqanis sabargulSi CavdeT da
qalaqgareT, tyis piras CavmarxeT. meore dRes saRamos poli
ciaSi ganvacxade qmris gauCinarebis Sesaxeb. danarCeni yvela
feri iciT. Tu raime gainteresebT, kidev SemekiTxeT, gipasu
xebT,- sevdian notze daamTavra medikom.
oTaxSi samariseburi siCume Camovarda. medikoc, gamomZie
belic da advokatic sevdiani TvalebiT akvirdebodnen erTma
neTs. siCumis darRvevas veravin bedavda. bolos isev gamomZie
beli gamoerkva:
_ dRes me SekiTxvebi aRar maqvs. dakiTxva xval gagrZelde
ba. inebeT, es Tqveni saSvia.- mokrZalebiT warmoTqva da advo
kats xelmowerili saSvi gauwoda.

XI
sasamarTlo procesi mTeli Tve mimdinareobda. daikiTxa
mravali mowme, Catarda mravali samedicino da kriminalu
ri eqspertiza. mediko sasamarTlozec Tamamad laparakobda.
cdilobda daemtkicebina, rom am mkvlelobiT igi tyveobidan
gaTavisuflda. tyveobidan, romelSic mSoblebma da yofil
ma qmarma Caagdes. igi amtkicebda, rom mas waarTves axalgaz
rdoba, siyvaruli da Tavisufleba. didi STagonebiT yveboda,
Tu rogor itanjeboda wlebis ganmavlobaSi, rogor wvalob
da da rogor cdilobda SeenarCunebina ojaxi. rogori Zneli
iyo misTvis sxvis arCevanSi cxovreba, dinebis sawinaaRmdegod
curva, ramac bolos da bolos am adamianebis mimarT zizRi da
siZulvili gamoiwvia.
mediko cdilobda gaegoT misTvis. Sesuliyvnen mis mdgo
103

mareobaSi, magram misma mcdelobam damswre sazogadoeba piri


qiT, ufro gaaRiziana. mSoblebma xmamaRali lanZRva-ginebiT
datoves sasamarTlo darbazi. daemuqrnen kidec, rom Tu igi
mSobliur provinciaSi fexs Camodgamda, xalxi Caqolavda. sam
wuxarod, medikosi verc prokurorma gaigo, romelic mTeli
simkacriT moiTxovda mis dasjas, verc mosamarTlem da, miT
umetes, verc kanonma. medikos 13 wliT Tavisuflebis aRkveTa
miusajes dedobis uflebis CamorTmeviT. megis - 4 wliT Tavi
suflebis aRkveTa, xolo bavSvi, radganac bebia da babua mo
xucebi iyvnen da ver SeZlebdnen mis movlas, Teqvsmet wlamde
obol bavSvTa TavSesafarSi gaamweses. mokled, masze mzrunve
loba saxelmwifom ikisra.
daiwyo axali etapi medikos cxovrebaSi. patimrobaSi cxov
rebis xangrZlivi, mtanjveli periodi, romelic, rogorc mar
Tlmsajuleba Tvlida, aucilebeli da sakmarisi iyo, raTa
mkvlels moenaniebina Tavisi danaSauli. Seegno Secdoma, gae
keTebina analizi, ris Sedegadac igi marTebulad daubrun
deboda sazogadoebas. Zneli iyo, Zalian Zneli medikosaTvis
cameti xangrZlivi wlis sapatimroSi gatareba, magram Tavs ze
viT Zala ar aris. rogorc mravali sxva, isic Seurigda beds.
upirveles problemas axal, araTavisufal garemoSi Tavis
damkvidreba warmoadgendaa. adgilis povna did siZneleebTan
iyo dakavSirebuli. garemo da sazogadoeba, romelSic medikos
cameti weli unda ecxovra, ar iyo martivi da Cveulebrivi.
mavTulebs miRma cxovreba axali iyo misTvis, ucnobi da Ta
nac mkacri, saSiSi, Seubralebeli, siurprizebiTa da winaaR
mdegobebiT savse. aq cxovreba rkinis nervebs, gawonasworebul
xasiaTs da gambedaobas moiTxovda. uecar patara Secdomas
SeiZleba didi problemebi mohyoloda, magram mediko ar iyo
marto. megi aqac mis gverdiT aRmoCnda (gasamarTlebis Sem
deg, koloniaSi). orives erTad yofna ukve bevr rames niSnavda.
amitomac erTi wlis Semdeg maT TiTqmis yvela problema, rac
ki qalTa koloniaSi axalmiyvanil msjavrdadebulebs SeiZle
104

boda gasCenodaT, mogvarebuli hqondaT. erTi wlis ganmavlo


baSi maT ipoves da safuZvlianad daimkvidres TavianTi adgili
rogorc msjavrdadebulTa, aseve - administraciis TanamSrom
lebs Soris. maT orive mxare kargad icnobda, pativs scemda
da angariSs uwevda. maTi urTierToba - Smagi, aratradiciuli
siyvaruli, romelic aq, gisosebs miRma mxolod formalurad
iyo akrZaluli, realurad ki miRebuli - ufro ganmtkicda.
maT kidev erTi didi gamocda Caabares. saSineli gansacdeli
gadalaxes da gamarjvebulebi kidev erTxel darwmundnen, rom
uerTmaneTod maT sicocxles azri ar hqonda.
didi problemebi medikos megis gaTavisuflebis Semdeg
gauCnda. megi sapatimrodan gavida, magram erTi wamiTac ar
miutovebia megobari. man warmatebiT gaagrZela Tavisi biz
nesi. isev moZlierda ekonomikurad da medikosac civ niavs
ar akarebda. TveSi orjer grZelvadian paemnebze darCenasac
axerxebda. magram mediko megis gaTavisuflebis Semdeg saSi
nel depresiaSi Cavarda. depresiaSi, romlis mizezi patara ni
ni gaxldaT. sad ar eZeba, vis aRar swerda werilebs, vis aRar
sTxovda daxmarebas, magram Svilis Sesaxeb veraferi Seityo.
mSoblebma mis arc erT gamoxmaurebas ar upasuxes. xolo sxva
dasxva instancia, romlebTanac mediko werils werilze agzav
nida, umowyalod dumda an kidev uimedod orazrovan pasuxs
iZleoda. uSedego Zieba medikos depresias aZlierebda, senti
mentalurs xdida da tanjvas uormagebda.
megis ganTavisuflebam medikos imedi xelaxla Causaxa. me
gis brmad endoboda da sjeroda. icoda misi SemarTeba, ener
giuloba, Rrma kavSirebi da TiTqmis darwmunebuli iyo, rom
megi sul mcire droSi SeZlebda ninis povnas. igi yoveldRe
elodeboda sasixarulo ambavs. megic Rones ar iSurebda, su
liT da guliT cdilobda, Tavisi sayvareli adamianisTvis
tanjva Seemsubuqebina, magram, samwuxarod, verfers gaxda. sad
aRar iyo, TiT
qmis yve
la obol
Ta da upat
ro
no bav
SvTa Tav
Sesafari moinaxula, sasamarTloc Seawuxa, magram uSedegod.
105

ninis asaval-dasavals versad miagno.


mediko mTlianad gamovida mwyobridan, roca es bolo ime
dic gadaewura. saSinel dReSi Cavarda. uimedobiT, uZilobiTa
da nerviulobiT datanjuli narkotikebs daewafa. jer haSi
SiT daiwyo, dards gamiqarwylebso fiqrobda. Semdeg opiumsa
da heroinze gadavida da erT weliwadSi namdvili katastro
fis winaSe aRmoCnda. igi grZnobda, rom iRupeboda, grZnob
da, rom saSinelebas akeTebda, magram sxvagvarad ar SeeZlo.
miuxedavad imisa, rom es yvelaferi Zalian Zviri ujdeboda
rogorc janmrTelobis TvalsazrisiT, aseve - finansuradac,
ar aRel
veb
da da, rac dro ga
dio
da, uf
ro da uf
ro Rrmad
efloboda im saSinel WaobSi, romlidanac gamosvla Zneli da,
zog SemTxvevaSi, SeuZlebelic ki iyo. cotac da igi dozis
gadametebiT an raime sxva saSinelebiT daamTavrebda sicoc
xles, mag
ram aqac me
gim imar
jva. sas
wau
li gaa
ke
Ta. ar moeS
va imedgacruebul da gulgatexil medikos. Zvirfasi wamlebi,
eqimebi, fuli ar daiSura da bolos, rogorc iqna, gamoiyvana
am uZiro Waobidan, romlis gaxsenebazec mediko wlebis Sem
dgomac uxerxulad grZnobda Tavs.
aseT tanjvasa da wamebaSi gavida es saSineli cameti weli
wadi da rogorc iqna, dadga is sanukvari dRe, rodesac kolo
niidan gaTavisuflda. ormocs miaxloebuli, miuxedavad aseTi
mZime warsulisa, mainc silamaziT da jan-RoniT savse mediko
isev Tavisufal cxovrebas daubrunda. mas yvelaferi gamza
debuli daxvda: saxli, samsaxuri da sayvareli megi, romelic
wlebis ganmavlobaSi mouTmenlad eloda medikos gaTavisuf
lebas da romelmac yvelaferi oRona, raTa sayvarel qals ca
meti wlis Semdeg yvelaferi awyobili daxvedroda. erTader
Ti, rac medikos mosvenebas ar aZlevda, nini gaxldaT. Svili,
romlis povnis imedi ar daukargavs.
gaTavisuflebis Semdeg medikom kidev ufro safuZvlianad
daiwyo Svilis Zebna. daiwyo da mizansac miaRwia. erTi wlis
Tavze mas sarwmuno informacia mouvida: nini, romelic ukve
106

17 wlis gamxdariyo, medikos mSoblebTan, bebiasTan da babuas


Tan dabrunebuliyo.

XII
samxreTi kavkasionis bumberazi mTebis masivs TiTqosda
Suaze hyofda erTi SexedviT patara, magram grigaliviT Cqari
da Slegi mdinare. uzarmazar kldovan marwuxebSi momwyvdeu
li mainc ar Tmobda pozicias. didi gaWirvebiT, Seudreklad
ganagrZobda uTanasworo brZolas. Seubraleblad glejda
mdumare kldeebs mozrdil lodebs da dRiTidRe aRrmavebda
im Wrilobas, romelsac xevi ewodeboda. ase Seupovrad mii
wev
da mTis es pa
ta
ra mdi
na
re win, dab
la da dab
la da xe
vis
orive mxares saocari silamazis, sityvebiT aRuwerel midamos
badebda. zogierT adgilas ivakebda kidec, TiTqos isvenebso,
ramdenime kilometris sigrZeze gawveboda mwvaned abibinebul
mdeloebs Soris. xmaursac Sewyvetda. Cumi, mdore da nazi xde
boda. mis yvirilsa da Rrials sxvadasxva frinvelis tkbili da
sasiamovno galoba enacvleboda.
erT-erT aseT ulamazes vakeze iyo gaSenebuli mTiani pro
vinciisaTvis Sesaferisi patara koxta qalaqi. ara, ufro swo
rad, daba. sabWoTa wyobis dros, albaT, raionuli centri.
mokled, patara koxta dasaxleba Tavisi gamgeobisa da savaWro
centris lamazi nagebobebiT, aTwliani saSualo skoliT, kra
mitiT daxuruli saxlebiTa da moSorebiT, maRal ferdobze
aRmarTuli Zveli cixe-galavnis nangrevebiT, romlis SuaSic
marTlmadidebluri bazilikis stilis salocavi idga.
araferi Secvliliyo, magram mediko aq pirvelad myofi
ucxoeli turistiviT aTvalierebda nacnob da axlobel mSob
liur patara qalaqs. mas veravin cnobda, Tumca yoveli Seno
ba, yoveli quCa Tu gzajvaredini, yoveli xe tkbil mogonebebs
uRviZebda. igi nela, auCqareblad miseirnobda. Cerdeboda
xan zogierT saxlTan, xan zogierT xesTan da ramdenime wuTs
107

gaunZrevlad, mdumared idga. TiTqos ims Senobas, mcenares an


sagans esaubreboda. ufro sworad, erTad ixsenebdnen didi
xnis win momxdar miviwyebul ambebs. es mogonebebi imdenad sa
siamovno da amaRelvebeli iyo, rom myisierad povebdnen asax
vas medikos saxeze. igi isedac didi SemarTebiT iyo Camosu
li. rogorc iqna, gaigo Svilis adgilsamyofeli. yvelaferi
is arasasiamovno, ramac isini erTmaneTs gahyara Tu daaSora,
marTalia, SiSs da mRelvarebas badebda, magram darwmunebuli
iyo, rom dRes Tavis erTaderT, didi xnis unaxav ninis Sexvde
boda.
mSobliur qalaqSi gaseirnebam karg xasiaTze daayena medi
ko da imedi Causaxa, amitomac bevri aRar uyoymania, ise miadga
mSobliur saxls. saxls, romelTanac tkbili bavSvoba da mware
siymawvile akavSirebda...
medikom frTxilad SeaRo ezos kari da iqve gaCerda. gam
bedaobam umtyuna, ver gadaewyvita, daeZaxa Tu pirdapir Se
suliyo. kar-midamos daTvalierebis dro ar hqonda. Zalian
Relavda. ezos marcxena mxares cocxiT xelSi moxuci qali
dainaxa. imwams Seicno dedamisi. qalmac SeamCnia, rom ezoSi
stumari Semosuliyo. saswrafod miagdo cocxi, kalTa dai
bertya, saTvale gaiswora da Semosasvleli karisaken bebruli
simkvircxliT gamoemarTa:
_ mobrZandi, Svilo! mobrZandi, stumari RvTisaa, romeli
xar, deda, ver gicani me ubedurma,- provinciuli sidarbais
liT moibodiSa dedaberma da orive xelis gaSliT aniSna ucnob
stumars, rom ezoSi Semosuliyo, Tanac didi, gamadidebelSu
Sebiani saTvalis Signidan mondomebiT cdilobda gansxvavebu
lad, qalaqurad Cacmuli qalbatonis amocnobas.
_ deda, me var, mediko! - misdauneburad amokrZalebulad
aRmoxda medikos da Tvalebi daxara.
_ mediko, Svilo! - CurCuliT warmoTqva dedaberma da TiT
qos xma Cauwydao, orive xeli pirze aifara. ramdenime wams idga
ase gaSeSebuli da sunTqvaSekruli. mere erTi mwared amoiox
108

ra da energiuli uaryofiTi JestikulaciiT mohyva moTqmas:


_ ara, ara! me Svili ar myavs! fui eSmaks! aq mosvla rogor
gabede, Se alqajo, Se SeCvenebulo, fui eSmaks! fui... wadi aqe
dan, gadaSendi, momwydi Tavidan. xalxma ar daginaxos, Torem
Tu gicnes, Cagqolaven, Se sacodavo! ra namusma mogiyvana, mog
vcildi... gagvSordi, Se satana! RmerTo, Sen gviSvele! mamaSen
ma ar gaigos, Torem mokvdeba sawyali, ver gadaitans, isedac
Zlivs udgas suli. mogvwydi Tavidan... gagvSordi...
_ deda, me araferi ar minda, mxolod Cems Svils vnaxav da
waval... deda Zalian gTxov!
mediko Seecada , cotaTi mainc daeSoSminebina dedamisi,
magram uSedegod. dedaberi ar Tmobda pozicias. ninis xseneba
ze ufro gaRizianda.
_ Sen Svili sad gyavs, Se SeCvenebulo, anda Svili rad gin
da, Se garyvnilo. Seni Svili da qmari sakuTari xeliT mokali.
wadi! gaeTrie aqedan, gagvcildi, Torem ZaRlebs avuSveb! - au
wia xmas dedaberma da ezos meore mxares daapira wasvla, sai
danac ramdenime qofakis braziani yefa ismoda. igi Setrialda,
magram wasvla veRar moaswro, radgan swored am dros saxlis
kari gaiRo da iqidan gogona gamovida.
_ ra moxda, bebo? - gakvirvebiT wamoiZaxa aforiaqebuli
bebiis da ucxo qalbatonis danaxviT TviTonac SeSfoTebulma
ninim. mediko da dedamisi adgilze gaSeSdnen. verc erTi ver
bedavda xmis amoRebas. gogona gaWrili vaSliviT hgavda medi
kos. igi misi ymawvilqalobis sruli gansaxiereba iyo. nini SeS
foTebuli damfrTxali TvalebiT xan bebias Sescqeroda, xan ucxo qals. veraferi gaego. bebias saxeze feri ar edo, xelebi
da tuCebi ukankalebda, magram verafers ambobda. bolos isev
medikom scada saSineli uxerxulobis darRveva.
_ ni
ni, Svi
lo, me de
da
Se
ni var... sit
yva gauw
yda, mag
ram
mainc miuaxlovda gogonas da scada gulSi Caekra. orive xeli
mxrebze Semoxvia da Sublze akoca. gogona damfrTxali kur
dReliviT gauZvra medikos da bebias amoefara. eWviani, un
109

dobeli mzeriT uyurebda ucxos, romelic dedad gaecno da


TandaTan Tvalebi cremlebiT evseboda.
_ ara, qalbatono, Tqven raRac geSlebaT, me deda ar myavs.
dedaCemi didi xnis win gardaicvala. Zalian gTxovT, wadiT
aqedan. Tavi dagvanebeT! - civi, namtiralevi xmiT warmoTqva
ninom. cremlebi moiwminda da bebos mxarSi amoudga. ucxo qal
batonisken arc icqireboda, riTac garkveviT agrZnobina, rom
qalTan, romelic mis dedobas ibralebda, saubris gagrZeleba
ar surda.
_ nini, ras ambob? nuTu ar gecodebi! - axla medikos auc
remlianda Tvalebi, magram, samwuxarod, arc bebias da arc
SviliSvils mis mimarT iotisodena TanagrZnobac ki ar gasCe
niaT.
_ Zalian gTxovT, momismineT! deda... nini...
Tavi
veRar Seikava medikom. xmamaRla aqviTinda da gaSlili xele
biT Svilisken wavida.
_ momwydi Tavidan! ar Semexo!- aenTo gogona da misi Tvale
bi zizRiT aivso. _ Sen dedaCemi ki ara, viRac garyvnili qali
xar. bilwi alqaji. Sen Svili ar ginda, ara. Sen albaT is Seni
kaxpa dagiberda. veRar gakmayofilebs da Svili gagaxsenda. Sen
Svili ki ara, axalgazrda gogo ufro ginda. axla me ginda Ca
miTrio Sens garyvnilebaSi. moxvedi, rom Semamowmo, lamazi
var Tu ara. gamovdgebi Tu ara Sens sayvarlad! aha, darwmundi
da datkbi!..
ninim perangi Semoixia da SiSveli mkerdi medikos gadauSa
la. isterikaSi Cavardnilma xrinwiani xmiT kivili daiwyo:
_mezizRebi... mezizRebi... waeTrie qedan.

XIII
absoluturi simSvide da siCume sufevda ZvelisZvel, aTi
saukunis win aSenebul eklesiaSi. TiTqos eklesiis garSemo
odesRac medgrad aRmarTuli, axla ki nangrevebad qceuli ga
110

lavani mainc zrunavda da icavda salocavSi gamefebul damaw


ynarebel da mimzidvel simSvides. yvelafer amas emateboda
sinaTlis nakleboba, rac kidev ufro uwyobda xels, siCumesa
da simSvidesTan erTad Seeqmna SesaniSnavi religiuri, mimzid
veli, mistikuri samyaro. naxevrad waSlili ZvelisZveli fres
kebi ufro sainteresos da mimzidvels xdidnen qristes saxls.
saxls, sadac gansacdelSi myof mraval adamians miuRia Sveba
da mSvidoba, TavSesafari da gadarCena.
mediko Suagul eklesiaSi idga da namtiralevi, datanjuli
saxiT aTvalierebda wmindaTa fermkrTal freskebs da Cumad
butbutebda. TiTqos aRsarebas ambobda sxvisda gaugonrad.
guliTa da suliT SesTxovda ufals Sendobasa da patiebas.
Sescqeroda wmindanTa saxeebs da cdilobda, romelime maTgan
Si imedis momcemi raime niSani amoecno, magram isini, TiTqos
gabrazebulano, saxes aridebdnen codvil qals, romelic ukve
SiSs aetana da aRar icoda, ra eqna.
_ ufalo, mapatie!- xmamaRla amoikvnesa medikom da muxleb
ze daeca. karga xans idga ase ganuZrevlad sinanulis xanZar
Si gaxveuli da cremlad iRvreboda. cota xnis Semdeg scada
locva gaegrZelebina, `mamao Cveno eTqva, magram ratomRac
Zveli sizmari gaaxsenda. isev Tvalwin warmoudga lamazi, did
Tvaleba qali, romelic Svils Seubraleblad danas urtyamda.
_ medea! - misda uneburad aRmoxda medikos misi mosaxele
kolxi mzeTunaxavis saxeli, romelmac siyvarulis gulisTvis
jer sakuTari mSoblebi da samSoblo gawira, xolo Semdeg, ro
ca gaigo, rom sayvarelma adamianma uRalata, sakuTari Svi
lebic daxoca. TiTqos mis gverdiT axla medeac idga da isic
aRsarebas ambobda.
_ medea?! - kidev erTxel CurCuliT gaimeora medikom da
garSemo mimoixeda. kedlebze daxatul wmindaTa freskebi isev
ise aCrdilebiviT Savad Candnen da saxeebs malavdnen. isev SiS
ma aitana mediko. raRac uxilavi Zala awveboda zevidan da
TiTqos gasresas upirebda. saSineli Tavis tkivili igrZno.
111

cotac da gaiqceoda eklesiidan, magram zustad am dros sar


kmlidan Camavali mzis sxivma SemoanaTa. mzis sinaTle damrec
svetad Camovida sarkmlidan da dasavleTis kedelze gamosa
xuli macxovris jvarcma saswaulebrivad gaanaTa. mxolod es
ZvelisZveli macxovris jvarcmis freska ar iyo waSlili da
arc gadafxekili, rac kargad gamoCnda ganaTebis Semdeg. sao
cari sanaxaoba iyo. TiTqos garedan Semosuli sxivi ki ar ana
Tebda macxovris jvarcmas, aramed mzis Suqi misgan gamodioda;
TiTqos aq ibadeboda sinaTle da mere eklesias da danarCen
samyaros anaTebda. oqrosfrad brwyinavda macxovris gasis
xlianebuli, nawamebi, SiSveli sxeuli. eniT aRuwerlad ana
Tebda da araamqveyniur siTbos gamoscemda, romelic malamod
da wamlad edeboda adamianTa daavadebul sxeulebs. Sexedavdi
misi sxeulidan gadmosul sisxlis wveTebs da xvdebodi, rom
swored es sisxlis wveTebi gaxldaT sicocxlisa da energiis
momcemi mamoZravebeli Zala mTeli kacobrivi samyarosaTvis.
sulieri, adamianuri samyarosaTvis, romelic macxovris sxeu
lis msgavsad kacyofili, nawamebi, jvarcmuli da dasaxiCre
buli sisxlisagan icleboda, magram mainc cocxlobda. medi
kom imwamsve igrZno Sveba. igi miaCerda macxovris Tvalebs.
Tvalebs, romlebic daujerebel saswauls axdendnen. ramxe
la siTbo, saTnoeba, siyvaruli, imedi da sikeTe modioda am
saswaulmoqmedi, nawamebi da datanjuli Tvalebidan. ramxela
niWi, unari da SemoqmedebiTi SesaZleblobebi unda hqonoda
ucnob mxatvars, rom ase guluxvad daexarja aseTi saswaulis
Sesaqmnelad. albaT, uflis daxmarebis gareSe aseTi saswaulis
Seqmna SeuZlebelia.
mediko bevrjer yofila aq. bavSvobaSi bevrjer dauTvalie
rebia aqauri freskebi, macxovris jvarcmac, magram aseTi Seg
rZneba, aseTi gancda misi realuri Sinaarsisa mas arasodes ug
rZvnia. man guliTa da suliT SeigrZno, dainaxa es yvelaferi
da Seimecna, Svebac igrZno, TiTqos tyveobidan gaTavisuflda.
gadawyvita, axlos misuliyo macxovris xatTan, xeliT Sexebo
112

da, ambori eZRvna da ase gadaexada madloba. ,,xolo romelman


uxrwneli fexi Seni Seipyra, ganxsna codvaTa wariRo. TiTqos
misi gulis siRrmidan iZaxda viRac am saswaulebrivi locvis
sityvebs. mediko wamodga. gadawyvita, misuliyo jvarcmasTan,
magram am dros mzis sxivi uecrad Caqra. eklesiaSi isev sib
nele Camowva da siCume gamefda. isev gabrazebuli, naxevrad
waSlili freskebi da SiSveli kedlebi, isev raRac amoucnobi
Zala, romelic zevidan awveboda da TiTqos gasresas upireb
da. isev saSinelma SiSma daasvela medikos sxeuli da goneba.
sicive igrZno, gamouTqmeli sicive, romelic Zvalsa da rbil
Si atanda. gabrazebulma zurgSeqceulma freskebma TiTqos ena
amoidges da yvela erTad dasZaxoda medikos zevidan: gaeT
rie... gaeTrie ....
medikom veRar SesZlo eklesiaSi gaCereba. igi giJiviT ga
movarda gareT da TviTonac ver mixvda, rogor aRmoCnda Zve
li cixesimagris nangrevebad qceuli erT-erTi kedlis Tavze.
iqve Camojda da suli moiTqva. scada dawynarebuliyo. am ad
gilidan xelisguliviT Canda mTeli xeoba. ulamazesi sanaxavi
iyo Camavali mzis Suqze beberi mTebi, uRrani tyeebi da Slegi,
mousvenari mTis patara mdinare. mediko zevidan daacqerda
Sle
gi mdi
na
ris zvir
Tebs da isev fiq
reb
Si gaex
via. vin icis,
ramden mis Tanamemamule gogonas upovia am Seubralebeli mdi
naris talRebSi gamousworebeli Secdomebisagan TavdasaRwevi
gza. ramdeni sasowarkveTili, Seginebuli, gaTelili da daT
rgunuli axalgazrda sicocxle dasrulebula aq, xolo Sem
deg gamoCenili klasikosebis kalmis nayofad qceula. vin icis,
ramdeni cremli da mouTokavi vneba daqceula am saSineli mdi
naris napirze, vin icis... medikos mTeli guliT SeSurda maTi.
igi mzad iyo maTi bedi gaeziarebina, pirdapir am uZvelesi ci
xis galavnis kedlidan gadaSvebuliyo mdinaris talRebSi da
tyveobidan gaTavisuflebuliyo. fexze wamodga. wamic da igi
bednieri gadaeSveboda xevSi, magram swored am dros avtoman
qanis Zravis xma Semoesma. fiqrebidan gamoerkva, ukan moixeda
113

da megi dainaxa. igi axla ukve gaCerebuli avtomanqanis sa


WesTan ijda da moRimari saxiT medikos xels uqnevda. mediko
swrafad CamoZvra kedlidan, sirbiliT mivarda manqanasTan da
megis gadaexvia. Semdeg gverdiT miujda, mxarze Tavi daado,
Tvalebi daxuWa da waiCurCula: wavideT aqedan.
ramdenime wuTSi megis avtomanqana didi siswrafiT miq
roda gzatkecilze, xolo uremi, romelsac cxovreba hqvia,
nela, borblebis WraWuniT ganagrZobda svlas. es WraWuni ki
am uTavbolo gzaze xan saamuri musikis hangebad iRvreboda
da qmnida bednier wuTebs, xan ki saSineli ubedurebis momtan
Rrialad iqceoda, romelic adamianebs gansacdelSi agdebda.

mTvaris Suqs fiqrebis gemidan


ocnebiT Sevcqeri qvevidan.
suli wuxs, guls ki swads da isev,
mivyvebi codvebis xeivans.
mivyvebi amayad da vfiqrob,
rom Sevcvli yvelafers dReidan.
boqlomebs davumtvrev gulis kars,
gaxseniT, CaxedeT da naxavT,
Tu rogor aRar hyavs RmerTi kacs.
namTvralevs, daRlils da mdumares
Ramis ca damyurebs zevidan.
TiTqosda amayi ocneba,
ratomRac gamiqra xelidan.
suli wuxs, guls ki swads da isev,
RmerTo! nu damtoveb xeibars!
iRumeni serafime (giorgi) filia.

114

115

116

FREEDOM
Tavisufleba
vuZRvni saqarTvelos damoukideblobis dRes _ 26 maiss

Sesasvlel karTan didi wiTeli abra iyo dakidebuli, ro


melzec oqros asoebiT ewera: `Sinagan saqmeTa saministro. da
wesebuleba a. s. # 7, 356 ~, rac niSnavda Sinagan saqmeTa sami
nistrosTan arsebuli Sroma-gamosasworebeli kolonia #7-s,
xolo 356 safosto indeqsis aRmniSvneli cifri gaxldaT.
Sesasvleli kari Cadgmuli iyo egreT wodebul sakontro
lo gamSveb punqtSi, romelic Tavis mxriv rkinis didi eleq
tronuli alayafis karis gagrZelebas warmoadgenda.
samorigeo oTaxSi samarisebuli siCume sufevda, Tumca iq
ramdenime guSagi iyo. erTnair formaSi gamowyobili samxed
roebi sxvadasxva erovnebis warmomadgenlebi iyvnen, magram ise
hgavdnen erTmaneTs, tyupis calebi gegonebodaT. maTi erTnai
rad civi, arafrismTqmeli Tvalebi oTaxSi Camowolil siCumes
kidev ufro met simkacres matebda. xandaxan kedelSi Camon
taJebuli radiogadamcemi axmaurdeboda, romelzec morige
mkvircxlad pasuxobda da brZanebis miRebis Semdeg zemdegi
ufrosis nebas saswrafod aRasrulebda.
samorigeo gamSvebi punqtidan sakmaod mozrdili ezos ga
daRma administraciuli korpusi, anu bloki aRmarTuliyo.
ezos orive mxridan ramdenime metris simaRlis kedeli mih
yveboda aqa-iq Cadgmuli saguSago koSkurebiT, romlebzec mo
rige rigiTebi or saaTSi erTxel enacvlebodnen erTmaneTs.
arcerTi xe. araferi mcenaris msgavsi. titvel miwasac ki ver
sad naxavdiT. mTeli teritoria sul betoniT an asfaltiT
iyo dafaruli, romelzec TeTri saRebavebiT iyo daxazuli
samoZrao_ savali gzebi Tu piradi Semadgenlobis Sekrebis ad
gilebi.
117

administraciuli bloki samsarTuliani kapitaluri Seno


ba gaxldaT. pirvel sarTulze paemnebis oTaxebi da piradi
Semadgenlobis saZile baraki iyo ganTavsebuli. meore-mesame
sarTulebze klubi, wiTeli, anu leninis oTaxi da dawesebu
lebis xelmZRvanelebis kabinetebi ierarqiis mixedviT.
administraciuli blokis ukan iwyeboda e.w. zona, sadac
msjavrdebulebi cxovrobdnen. ramdenime sacxovrebel barak
sa da grZel sasadilos gars ertya sammetriani kapitaluri
kedeli aqa-iq Casmuli saTvalTvalo koSkurebiT.
sacxovrebeli blokis, anu zonis gagrZelebas warmoadgen
da samuSao bloki, anu samuSao zona, sadac iZulebiTi Sro
miTi Terapiis wyalobiT `kurnavdnen~ msjavrdebulebs. sac
xovrebeli barakebis nacvlad ramdenime daxuruli sawarmoo
Senoba CaedgaT. aqac verafers naxavdiT mcenaris msgavss.
mxolod betoni da asfalti daxazuli bilikebiT.
kompleqsi ise windaxedulad iyo daproeqtebuli, rom
TiTqmis samive blokis yvela wertilidan, gansakuTrebiT ki,
administraciuli korpusis mesame sarTulidan, sadac xel
mZRvanelTa kabinetebi iyo ganlagebuli, Tavisuflad SeiZ
leboda mTeli teritoriis gakontroleba da umniSvnelo ga
daadgilebis SemCnevac ki. yvelaferi gamWvirvale iyo, TviT
Senobebic ki; TiTqmis yvela Senobaze iyo gakruli uzarmaza
ri stendebi da plakatebi, romlebzec didi wiTeli asoebiT
gamoexataT komunisturi ideologiis mxardamWeri lozunge
bi.
erT-erTi mTavari, rac administraciul korpusSi yurad
Rebas ipyrobda, gaxldaT idealuri siCume da sisufTave. do
minirebda mwvane, TeTri da wiTeli ferebi. rCeboda iseTi
STabeWdileba iqmneboda, TiTqos kedlebs yoveldRe Rebav
dnen. adamianTa yoveli moZraoba, gadaadgileba gaTvlili da
gansazRvruli iyo.
mesame sarTulis koridori grZeli wiTeli xaliCiT moe
finaT. ramdenime did tyavgadakrul karebs amSvenebda gver
dze mikruli wiTeli abra, romlebzec oqrosferi asoebiT
118

ewera kabinetis mflobelis Tanamdeboba, gvari da samxedro


wodeba. erT-erTi aseTi abra sxvebTan SedarebiT cota didi
iyo da ufro msxvili asoebiT ewera: dawesebulebis ufrosi,
polkovniki NN.
saintereso iyo ufrosis kabinetic. grZeli, laTinuri `T~
asos msgavsi magida gverdebze Sewyobili aTiode savarZliT
oTaxis centrs avsebda, romlis TavSic polkovnikis formaSi
gamowyobili mxarbeWiani, gulzviadi gamometyvelebis mamaka
ci ijda da gulmodgined Cahkirkitebda sabuTebs. magidazeve
idga ramdenime telefonis aparati da radiogadamcemi. ked
lebi savse iyo komunisturi ideologiis mamebis suraTebiT.
kuTxeSi mozrdili divan-savarZeli da ramdenime saferfle.
iatakze. magidis gaswvriv TeTri zoli iyo iatakze gavlebu
li, rac imis mauwyebeli gaxldaT, rom am oTaxSi yvelas ar
hqonda savarZelSi Cajdomis ufleba. rogorc Canda, bevri aq
myofTagan am TeTr xazze gamwkrivebuli usmenda TavianT uf
ross. sayofacxovrebo fufunebis erTaderTi sagani feradi
televizori iyo, romelic am momentSi gamorTuli gaxldaT.
polkovnikma droebiT Sewyvita kiTxva, savarZelSi gadawva
da Cafiqrda. ramodenime wuTis Semdeg wamoiwia, radiogadam
cemi CarTo da Cveuli mkacri xmiT gasca gankarguleba: _ Se
moiyvaneT msjavrdebuli!
Semdeg mZimed wamodga, fanjarasTan mivida da mzera msjav
rdebulTa sacxovrebels miapyro, TiTqos undoda TvalnaT
liv daenaxa, Tu rogor Seasrulebda morige oficeri mis
brZanebas. amis dafiqsireba ki misi kabinetidan, rogorc ze
moT aRvniSneT, savsebiT SesaZlebeli gaxldaT.
ramdenime wuTSi oficerma oTaxSi msjavrdebulis forma
Si gamowyobili axalgazrda Semoiyvana. mkvircxlad upataka
ufross brZanebis Sesrulebis Sesaxeb da uxmo Tanxmobis mi
Rebis Semdeg aseve mkvircxlad datova oTaxi.
msjavrdebuli daaxloebiT ocdaxuTi wlis, erovnebiT qar
Tveli axalgazrda gaxldaT, romelsac jerjerobiT gaur
kveveli mizezebis gamo Tavis mdgomareobasTan Seufereblad
119

amayad eWira Tavi.


_ aba, ras api
reb? ras it
yvi? mgo
ni, dRes Se
ni sas
je
lis
vada iwureba?
mkacrad gamoscra kbilebSi polkovnikma da mzera ufro
daZaba, rom pasuxis WeSmaritebaSi ar Semcdariyo da msjav
rdebulis yvela fiqri da azri daeWira.
_ moqalaqe polkovniko! Cemi sasjelis vada ki ar iwureba,
aramed ukve amoiwura. ase rom me msjavrdebuli aRara var da
gTxovT, subordinacia daicaviT. dRes 26 maisia. me Tavisufa
li var. ase rom, naxvamdis, moqalaqe pokovniko! imedi maqvs,
aRarasodes SevxvdebiT! _ niSnis mogebiT daamTavra axalgaz
rdam da polkovniks Tvali TvalSi gauyara. riTac, albaT, im
wuTSi dawyebuli Tavisuflebis demonstrireba scada.
polkovnikis saxeze SeSfoTebuli gakvirveba gamoxata. mas
ukvirda, miuxedavad im sakmaod didi vadisa, romelic am uti
far qarTvels mis dawesebulebaSi gaatarebina, kidev rogor
amayad idga da bedavda raRac sisuleleebis Tqmas. ukvir
da, am gamWvirvale garemoSi rogor gamoepara, Tu ra xdebo
da am tutuci axalgazrdis TavSi. SiSic gauCnda. SiSi imisa,
rom mas SeiZleba daekarga gamWvirvale retgenis unari. man
msjavrdebulis piradi saqme gadaSala, TiTqos undoda kidev
erTxel darwmunebuliyo, marTla 26 maiss mTavrdeboda Tu
ara sasjelis vada. darwmunda. aman ufro gaaRiziana, mag
ram mainc damSvideba amjobina. gadawyvita, sarezervo gegmiT
emoqmeda. msjavrdebuls savarZeli SesTavaza. televizoric
CarTo dabal xmaze da axalgazrdas mimarTa:
_ ese igi msjavrdebuli aRar xar? keTili da patiosani,
Tavisufali brZandebi. magram ici ki, ra aris Tavisufleba?
SeZleb ki Tavisuflad cxovrebas? Sen xom mTeli cxovrebis
umetesi nawili aq, Cvens dawesebulebaSi gaatare. me eWvi me
pareba.
_ eg Tqveni problema ar gaxlavT! _ ukmexad Seawyvetina
axalgazrdam. igi ver xvdeboda polkovnikis sarezervo geg
mis mzakvrul arss.
120

_ Tavisufleba bevrisaTvis gaugebaria da Seucnobadi, _


dinjad gaagrZela polkovnikma,_ gansakuTrebiT SenisTana
ymawvilisaTvis. amitomac Cven gadavwyviteT, rom miuxedavad
sasjelis vadis amowurvisa, mainc saSiSi xar sazogadoebis
Tvis da Seni nanatri Tavisufleba cotaTi SevzRudeT, rac
SemdegSi gamoixateba: Sen darCebi, darCebi Cveni meTvalyu
reobis qveS. dadgebi aRricxvaze Sesabamis organoSi, romle
bic CvenTan TanamSromloben da isini iqnebian Seni meTval
yureni. yoveldRe Semowmebebi, dakiTxvebi da a.S. aqedan ki
Sens mSobliur qalaqSi Cveni badragi gagacilebs, radgan Sen
ndobiT aRWurvili piri ar brZandebi. gasagebia?_ niSnis mo
gebiT Tqva polkovnikma, sigarets moukida da saubari ganag
rZo, magram msjavrdebuli mas aRar usmenda. igi mxolod ax
la mixvda polkovnikis cbier ganzraxvas da mwared Cafiqrda.
mzera ki did ferad televizors miapyro, sadac pirdapir
reportaJs gadmoscemdnen afrikis romeliRac qveynidan. es
qveyana amerikul jars gaeTavisuflebina TavianTi diqtato
risagan da axla amerikelebi afrikis am qveynis Tavisuflebas
zeimobdnen.
_ FREEDOM!_ xmamaRla yvirodnen amerikelebi, _ gaumar
jos Tavisuflebas! _ ahyva maT xalxi, magram aravin icis,
sjerodaT ki maT am ucxoelebis mier motanili ucxouri Ta
visuflebis. aravin icis.
_ FREEDOM !_ Tavisufleba! _ yviroda xalxi am saocar
ucxour sityvas ise, rom umetesobam arc icoda misi mniSvne
loba. zeimobdnen samxedroebi. mimdinareobda samxedro aR
lumi. aqac iyvnen mravalerovani rigiTebi, romlebic tyupe
biviT hgavdnen erTmaneTs da gulzviadi generali, romelic
zusti asli iyo Cveni nacnobi polkovnikisa. isini mxolod
samxreebiT gansxvavdebodnen.
msjavrdebulma SemTxveviT daiWira es arcTu ise ucnauri
msgavseba da pirze Rimili gamoesaxa. Rimilis danaxvam pol
kovniki ufro gaaRiziana. man imwamsve gasca msjavrdebulis
wayvanis brZaneba.
121

karebidan gasvlisas msjavrdebuli Semotrialda, polkov


niks Tvali TvalSi gauyara da kbilebSi gamoscra:
_ wadi Seni dedac ... _ magram es aravis gaugonia, radganac
qarTulad iyo naTqvami.
`nu SegaSinebs, Cemo qveyanav,
ukuRmarT dReTa swrafi triali,
SenTan var, Cemo Tvalis sinaTlev,
momavlis wrfeli gulis trfialiT~

2003 w. g. filia

122

kokaini

boingis sistemis didi sahaero laineri rbilad daeSva saf


ren bilikze. mfrinavTa ekipaJis ufrosma dinji keTili xmiT
ramdenime evropul enaze gamoacxada, rom sahaero marSuti
Tbilisi-praRa-londoni dasrulebuli iyo. aseve dinjad da
keTili xmiT gvamcno amindis bolo prognozi didi britaneTis
gaerTianebuli samefos mTeli masStabiT da keTili survile
biT dagvemSvidoba. ramdenime wuTSi evropis, albaT, erT-erT
udidesi qalaqis udides sahaero navmisadgomSi aRmovCndi,
romelic `hiTrous~ saxeliT aris cnobili da marTlac, igi
uzarmazari oTxi terminalisgan Semdgari samSeneblo xelov
nebis bolo miRwevebiT damSvenebuli udidesi sahaero safreni
kompleqsi aRmoCnda.
sabaJo Semowmebis gavlis Semdeg CamomsvlelTaTvis gankuT
vnil centralur darbazSi aRmovCndi, romelic aq pirvelad
moxvedrili ubralo adamianis STabeWdilebebidan gamomdina
re, aucileblad iTxovs oriod sityviT mokrZalebul aRweras.
Zvirfasi saSeni masaliT saucxood mopirkeTebuli Senoba.
eleqtronizebuli moZravi savali bilikebi. msoflios wamyvani
mwarmoebeli firmebis gabrdRvialebuli maRaziebi. nair-nairi
ferebi da nair-nairi feris xalxi. ra rjulisa da ra eris ada
mians ar naxavT aq, zogs Camomsvlels da zogs damxvedrs.
am mravalferovan garemoSi mec erTi qarTveli aralegali
emigranti melodeboda, romelic ar vici, rogor, ranairad da
ra manqanebis saSualebiT, ukve TxuTmetiode weliwadi gaer
Tianebuli samefos teritoriaze cxovrobda da moRvaweobda.
Cven winaswar viyaviT satelefono saubrisas SeTanxmebu
lebi, amitomac am Wrel sazogadoebaSi erTmaneTis naxva ar
gagvWirvebia. misalmebisa da mxurvale mokiTxvis Semdeg Seno
bidan gavediT da gaCerebaze gawkrialebuli taqsi aviyvaneT
123

Tavisive gawkrialebuli mZRoliT. Cemma damxvdurma gamarTu


li inglisuriT auxsna mZRols misamarTi da Semdeg me momit
rialda:
_ aq sastumro Zalian Zviri Rirs. girCev, CemTan darCe. kar
gi bina maqvs ori saZile oTaxiT. erTi Sen, erTi _ me. mokled,
rogorc gagixardeba, Sen TviTon naxav. mere ki wavideT, `na
xirs~ gagacnob.
_ va! Sen naxiric gyavs? _ ironiulad SevekiTxe, radganac
ver mivxvdi, xumrobda Tu saeriozulad meubneboda.
Cemi megzuri siciliT mokvda.
_ ara, Zmao! bodiSi. Sen ver gamige. ris naxiri, ra naxiri,
Cvenebi arian, qarTvelebi, emigrantebi ra! saTvistomos Tu
raRacas eZaxian TavianT Tavs, me ki maT `naxiri~ Sevarqvi. mok
led, magaTac naxav da Sen TviTon mixvdebi, jigrebi arian.
ician, Cemi Zveli megobari rom Camovida, dRes gvelodebian . .
. qarTuli saWmelebi, rame! yvelaferi iqneba.
_ hoo! qarTuli saWmelebi kargia, kmayofilebiT vupasuxe
da mzera manqanis minidan londonis quCebze gadavitane. Cemi
megzuri SesaniSnavi gidi aRmoCnda. rogorc Cans, tyuilad ar
ucxovria amden xans am qveyanaSi.
Turme namdvili londoni mxolod pirveli zonaa, Zveli be
beri qalaqi. ise eqvsi Tu Svidi zona yofila. muzeumebi, sas
tumroebi, parkebi, mefeTa sasaxleebi, xidebi. yvelafers Ta
visi istoria hqonia, romelic TiTqmis msoflios yvela xalxma
icoda. bolos isic daayola Cemma megzurma, msoflios deda
qalaqi niu-iorki ki ara, londonia, radgan yvelaferi aqedan
iwyebao da taqsic erT-erT sadarbazosTan gaCerda.
Cemi bargi orivem erTad avitaneT. ramdenime saaTi yavis
smasa da gacnobiT saubarSi gavatareT, xolo Semdeg, rogorc
Cemma megzurma aRniSna, wavediT egreT wodebuli `naxiris~ sa
naxavad, sadac tradiciuli qarTuli sufriT ukve gveloda
sabednierod Tu saubedurod, droebiT Tu samudamod gadmo
bargebul qarTvelTa patara jgufi, anu rogorc TviTon uwo
debdnen TavianT Tavs _ emigrantTa saTvistomo.
124

Cemi misvla Zalian gauxardaT. sufrasTan aTiode adamiani


ijda, xolo gverdiT oTaxSi kopiuterTan moTamaSe sxvadasxva
wlovanebis bavSvebi Candnen. ojaxis patroni ormociode wlis
mamakaci iyo, romelsac oTxi bavSvi hyavda. Tavs yvela Sinaurad
grZnobda, magram maspinZlobas mainc es kaci iCemebda, romelsac
marTlac mSvenieri qarTuli sufra gaeSala, ra Tqma unda, da
narCenebis daxmarebiT. ise damayares kiTxvebi saqarTvelos Se
saxeb, TiTqos informaciul blokadaSi iyvnen da yoveldRe ar
esaubrebodnen TavianT axloblebsa da naTesavebs telefoniT.
albaT, axali Camosuli adamianis mosmena mainc sasiamovno iyo.
mec didi xalisiT vyvebodi yvelafers, magram male mivxvdi, rom
isini Cemze ukeTesad iyvnen informirebuli saqarTveloSi mimdi
nare politikuri Tu sayofacxovrebo movlenebis Taobaze.
ramdenime sadRegrZelos Semdeg Cems maspinZlebs saubris
saRerReli aeSalaT da rigrigobiT didi xalisiT gamacnes Ta
vianTi yofa didi britaneTis gaerTianebuli samefos miwaze.
_ gadasarevi qveyana da ukeTilSobilesi xalxia, genacvale,
_ daaswro yvelas erTma qalbatonma, romelic samoc wels ga
dacilebuli iqneboda, magram ise iyo SeRebil-gamopranWuli,
rom masTan asakis xsenebas azri ar hqonda.
_ aba, am xalxze cudi rogor vTqva? vina varT Cven magaT
Tvis, binebic mogvces, Casacmelic. yovel kviraSi ormocdaaT
funts gvaZleven TiTo sulze. warmogidgenia, genacvale? vin
daijerebs amas TbilisSi? sul rom ar imuSavo, am fuliT mSve
nivrad gaitan Tavs. es Cveni xalxi ki, xom ici, mainc qurdobs.
maimunoben da mere, roca aqedan gaaZeveben, kidev amaT agine
ben. gasakviria pirdapir.
_ co
ta frTxi
lad iya
vi, frTe
bi ar ga
mo
ge
bas da ar gaf
rinde. erTi qarTveli wmindani mainc darCes londonSi, _ si
ciliT gadaukra Cemma damxvdurma gaurkveveli asakis mqone
gapranWul qalbatons.
_ ra kuWi agewva? sworad Sennairebze vsaubrob. SuriT
skdebi xom? Cven rom daxmarebas gvaZleven da Sen ki ara. miT
reuliyavi im dasawvav HOMEOFFICE-Si da Senc daginiSnavdnen.
125

ma
gis Ta
vic ar gaqvs. TxuT
me
ti we
lia aq xar da ra ga
gi
ke
Tebia? erTi kapikic ar gagaCnia. yvelafers im Sens dasawvav
narkotikebSi xarjav. eger rusTaveli ori biWi rom cxovrobs
CesterfildSi, Zmebad rom Cabardnen. ori welia aq arian da
ukve aT aTi aTasi dolari gaagzavnes saxlebSi.
_ Sen, qalo, namusi gaqvs? _ Seutia Cemma damxvdurma._ Sen
is Tamro ara xar, mTeli inglisis mTavrobas rom atyueb, pre
zidentis mkvlelobis mcdelobisTvis mdevnian Cems qveyanaSi
da imitom gamoviqecio? Tu Seni lamazi Tvalebis gulisTvis
gaZleven mag Sen cinglian daxmarebas?
_ moica, moica, genacvale! yvela mesame ase Svreba da me
ra davaSave? aba, siRaribesa da valebs gamoveqeci-Tqo rom
meTqva, ltolvilis statuss vin momcemda? _ moigeria Seteva
daudgeneli asakis gamopranWulma qalbatonma.
_ qarxanaSi rom awyob axalCamosulebs da fuls rom arTmev,
sxvebic amas Svrebian? mesmis, kaci moawyo da fuli gamoarTva,
magram mere yoveldRiur gamomuSavebaSi wilSi Caujde, TxuT
meti welia aqa var da jer ar gamigia! amas mxolod Sennairi
`angelozebi~ akeTeben. gava erTi weli, is sacodavebi yvelaf
ris azrze movlen da ra dReSi Cagagdeben, mere naxav. Seni Tavi
mainc ar gaxsendeba axali Camosuli rom iyavi?
_ ui, Sen gadaSendi, Se narkomano, Sen! _ miawyevla Cemi dam
xvduri gapranWulma reketiorma.
_ aba, Cems valebs ra gaistumrebs? me, invalidma qalma, ro
gor vimuSao qarxanaSi? sxvagan ki aravis araferSi sWirdebi.
Tanac Cemi bolo jgufi, romlebTanac axla vTanamSromlob,
qarTvelebi ki ara, iraneli qurTebi arian. glazgodan damire
ka Cvenma saerTo nacnobma da mTxova davxmarebodi.
_ xo! xo! isini iseTi iraneli qurTebi arian, rogorc Sen
Cineli imperatrica. xolo is fuli, rasac isini Sen gixdian,
namdvili inglisuri funt-sterlingebia! _ niSnis mogebiT
gaawyvetina Cemma damxvdurma, ramac damswre sazogadoebaSi
sicili gamoiwvia.
_ amas uyureT, esec ro me damcinis, es narkomani! akapasda
qarTuli Sromis mowyobis saagentos gamopranWuli ufrosi.
126

_ Sen, biWo, Sens Tavs mixede, Se kakebeSniko, Se agento! Sen


Tu kargi kaci xar, komunisturi wyobis dros rogor moxvdi
saqarTvelodan inglisSi? imitomacaa, yvelaferi rom ici da
mosvenebas ar gvaZlev. Sen ggonia, veravin xvdeba, vinca xar? _
gamoaaSkarava gapranWulma qalbatonma.
_ ooo! eg namdvilad marTalia. Zlivs ar wamoscda am qals
simarTle! _ wamoiZaxa Cemma damxvdurma, RviniT savse Wiqas ga
daswvda da gapranWuli qalbatonis sadRegrZelo dalia.
gapranWulma Sromis birJis ufrosmac siamovnebiT miuWaxu
na Wiqa da kmayofilma nazad Sesva samadlobeli.
alkoholi Tavisas Svreba da Cemi maspinZlebic ufro da
ufro mxiarulad da xalisianad ganagrZobdnen axal-axali
Tavgadasavlebis moyolas. male gairkva, rom ojaxis patrons,
romelsac oTxi Svili hyavda, sulac ar epitnaveboda da mos
wonda aq yofna. oTxi wlis ganmavlobaSi inglisuric ki ver
uswavlia. eqvs sulze imden daxmarebas iRebda, rom muSaobis
dawyeba arc ki ufiqria, magram mainc ver Zlebda inglisSi, nem
sebze ijda. mxolod Svilebis gulisTvis iTmenda yvelafers.
iqneb rogorme aqauri umaRlesi saswavlebeli daamTavron da
mere gza gaxsnili eqnebaTo. inglisurs yvelafers aZagebda,
ludis garda. ludi moswonda Zalian.
Semdegi axalgazrda qalbatoni iyo patara bavSviT, romel
sac Turme iseTi ambebi mouyolia britaneTis Sinagan saqmeTa
saministroSi rodesac intervius abarebda, rom sawyal ingli
selebs Turme cremlebi axlac sdiT. aq axla iaRovas mowmec
gamxdariyo.
mere gldaneli col-qmris jeri dadga, romlebic eTniku
ri konfliqtis msxverplni gamxdariyvnen. ar vici, afxazur,
qarTul Tu osur erovnul umciresobas warmoadgenen da bri
taneTis gaerTianebuli samefos miwaze cxovrebiT Zalian kma
yofilebi gaxldnen.
mogvianebiT ori axalgazrda biWi movida, romlebic mos
vlisTanave `sacerSi~ gaatares Cemma maspinZlebma. amaT Tur
me milioneri mamikoebi hyavdaT, aq prestiJul universitetSi
127

swavlobdnen da ca qudad ar miaCndaT da dedamiwa qalamnad.


ra Tqma unda, isinic aqauri yofiT aRfrTovanebulebi gax
ldnen. ra enaRvlebaT mamikos fulebi.
gagrZelda isev sadRegrZeloebi, qarTuli simRerebi da
cekva gaixsenes. bolos Cemi daxvduri an daiRala, an kidev
moswyinda aq yofna da wasasvlelad moemzada (ra Tqma unda,
CemTan erTad), Tumca simTvralis araferi etyoboda. Wiqa as
wia da mTel sufras mimarTa.
_ aba, Cemo kargebo, sul geubnebodiT da kidev erTxel get
yviT: droze, droze moagroveT eg Tqveni dolarebi Tu fun
tebi da daaxvieT aqedan, daaxvieT, sanam gvian ar aris, magram
me mgonia, ukve gviania, xeli gadamxvia da romeliRac qarTuli
simReris RiRiniT CemTan erTad datova iqauroba.
_ ras ityvi, mogewona `naxiri~? _ daarRvia siCume Cemma dam
xvdurma, rodesac taqsSi CavsxediT.
_ mSvenieri xalxia, Cveulebrivi. amaTac, rogorc yvelas,
uxariaT, swyinT, uyvarT da sZulT, _ mxrebis aCeCviT vupasuxe
me, rac imis sauwyeblad gamoviyene, rom ucnauri ram, sxvebi
sagan gansxvavebuli, am xalxs araferi hqonia.
_ ara! ara! me magas ar gekiTxebi, _ gulgrilad gaagrZela
Cemma damxvdurma._ axlave agixsni yvelafers. xom gaxsovs, me
narkomans da daRupuls rom meZaxdnen. garkveulwilad es sru
li simarTlea, magram saqme isaa, rom Cemze ufro meti narko
manebi isini arian. narkomanebi da mere rogori narkomanebi, Ce
mo megobaro! mag sawylebma ar ician, raSi aqvT Tavi gayofili.
amitomac sul veubnebi, daaxvieT aqedan, sanam droa-meTqi. ho!
ho! SeiZleba gagikvirdes, magram aqauri cxovreba, romelsac
eg xalxi ase brmad ewafeba, narkotikia, kokainia, Zmao. Tanac
rogori narkotiki! gasinjav Tu ara, gsiamovnebs, aRgagznebs,
problemebs gixsnis da gizidavs, xolo mere ltolva giCndeba,
veRar moscildebi, CaeSvebi da daiRupebi. erT dResac veRar
icxovreb umagisod. marTalia, zogierTi narkotiks zomierad
wamladac ki xmarobs, asevea aqauri cxovrebac. aqedan kargi
rac aris, is unda aiTviso da mere Sens qveyanaSi, Sens xalxSi,
128

sakuTar cxovrebaSi unda gamoiyeno, magram eseni is adamianebi


ar arian, kokains adamianebis mosarCenad rom iyeneben. es xal
xi, samwuxarod, nebiT Tu uneblieT, yvela erT gundSi Tama
Sobs. im gundSi, romelsac mowinaaRmdegis gundi hqvia. lamazi
RimiliT rom sTavazobs msoflios fulad daxmarebas, karg
socialur pirobebs, Tavisuflebas, Tanasworobas da ase Sem
deg. es sacodavi xalxi ki moiltvis aqeT, ras ar akeTeben, rom
aq Camovidnen. gasinjaven kokains da morCa! mere erTi dRec
veRar Zleben fxizlad. mowinaaRmdege gundi ki nel-nela am
sawylebis qveynebs epatroneba.
_ moica, moica, genacvale! _ gavawyvetine mourideblad, _
ma
Sin, ro
gorc Sen am
bob, vinc aq cxov
robs, yve
la
ze me
tad
staJiani narkomanebi yofilan da karga xnis mkvdrebi an Wkui
dan gadasulebi unda iyvnen.
_ ara, Zmao, ara. Sen ginaxavs sadme narkotikis gamsaRebe
li da mwarmoebeli TviTon, rom xmarobdes Tavis produqts?
versad ver naxav! Tu naxav, TiTo-orolas, romlebsac didi
dRe ar uwe
riaT. asea aqac. YTum
ca `na
xi
ri~ in
glis
Sic bev
ria, sakmaod bevri, xolo produqtis Semqmnelebi inglise
lebi arian. samwuxarod, isini iseTebi ar arin, ase advilad
gamoaaSkaravon TavianTi Tavi. maT inglisuri gvarebic aqvT,
frangulic, qarTulic. erovneba ar gaaCniaT. erovneba ara
aqvs mxolod nadirs. magram isini mxecze Zlierebi da saSi
Sebi arian. londoni msoflios centria, aqedan iwyeba yvela
feri-meTqi rom giTxari, xom gaxsovs? tyuilad ar miTqvams.
narkotikis warmoebas didi istoria aqvs. aq daigegma revo
lucia safrangeTSi, aqedan gaabrues maSin xalxi axalgamom
cxavari narkotikiT _ axali azrovnebiT_ romelic mTel ev
ropas moedo. meore rusuli bolSevizmi _ esec Zliermoqme
di gamayuCebeli saSualebaa. komunizmi _ bednieri bavSvobaa.
gaxsovs, ostap benderi _ udidesi maestro `ra Rirs opiumi
xalxisaTvis?~_ isini opiumiT abruebdnen xalxs, magram da
marcxdnen. isini xSirad marcxdebian. rasac Zalian ganicdian
da axal-axal Zliermoqmed narkotiks igoneben. axla gacile
129

biT rTuladaa saqme. maT axali, gacilebiT Zlieri narkotiki


moigones, romlis cdunebisagan Tavis daRweva Zalian Znelia.
me, rogorc Zliermoqmed narkotiks, kokaini davarqvi. esaa
adamianis uflebebis dacva, demokratia, Tavisufleba, Tanas
woroba. fuladi daxmarebebi, ufaso swavla, samedicino dax
mareba, evrostandartebi, evropis gaerTianeba da ase, neli
aCqarebiT, mTeli msoflio gaerTiandeba. aRar iqnebian ere
bi, religia, aRar iqneba omebi da moitanen bednier mdidar
cxovrebas da aseT mdidar socialur pirobebSi yvela ada
mians Tanaswors gaxdian. albaT ikiTxav, amaSi cudi ra ariso,
magram ar iqnebi marTali. cudi Zalian bevria. warmoidgi
ne is adamiani, an adamianTa jgufi, romelic gaerTianebu
li msoflios mmarTvelobas aiRebs xelSi. mis ugunurebas da
gandidebis manias xom sazRvari ar eqneba. isini RmerTs gau
toldebian, RmerTs, Cemo Zmao da maSin gamoCndeba erTiani
bednieri msoflios Sxamiani neqtari. ician, kargad ician maT,
romlebic mxolod TavianT Tavs uwodeben adamianebs da sxva
danarCenebs raRac naxiris msgavss. ician, rom damarcxdebian.
maT kargad ician ezekielis wianaswarmetyveleba, magram maT
ar sCveviaT ukan daxeva. am narkotikis winaaRmdeg Cven, qar
Tvelebs, winaprebma utyuari iaraRi dagvitoves: ena, mamuli,
sarwmunoeba, magram es Zalian cotasRa axsovs. amitom droze
unda avaxvioT aqedan, droze. CemTvis es ukve gviania, magram
iqneb sxvebma SeZlon . . . am gamabruebeli bednierebisagan Ta
vis daRweva mSobliur miwaze ufro advilia. . .
damxvdurma Sematyo, rom misma naambobma cud xasiaTze da
mayena da saswrafod Taviseburad scada mdgomareobis gaum
jobeseba.
_ Tavi mogabezre, ara? sisulelea es yvelaferi _ erTi
avadmyofi narkomanis bodva. modi, ici ra, erTi kargi azri
maqvs! axla Cven bringstonze varT. aq erTi Cemi nacnobi cxov
robs, kargi xarisxis namdvil kokains yidis. ar ginda gasinjva?
_ Tu Za
lian Zvi
ri ar Rirs, uars ar vit
yo
di, _ vu
pa
su
xe
xmadabla.
130

_ xalxs Zalian Zviri ujdeba, Cven ki ormocdaaTi funti


yelamde gveyofa, _ gadaixarxara Cemma damxvdurma, taqsis mZRols gamarTuli inglisuriT axali misamarTi auxsna da isev
me momitrialda.
_ es bringstonia, Zmao, axla iseT adgilas wagiyvan, Cemi
suleluri ybedoba sul dagaviwydeba. aq yvelafris naxva da
yidva SeiZleba. Tu bedma gagviRima, SeiZleba TviT eSmaksac ki
gavesaubroT.
daaxloebiT naxevar saaTSi oriveni namdvili kokainiT ga
molayebulebi gabrwyinebuli TvalebiT mivseirnobdiT Ramis
bringstonis gabrwyinebul quCebSi...
rodesac ukan vbrundebodi, TviTmfrinavSi saSineli grZno
ba gamiCnda. Sevecade, Tavi xelSi ameyvana. mivxvdi, rom Zlieri
ltolva mawuxebda. ltolva vigrZeni, ltolva, romelic Ce
mi damxvduris miviwyebul sityvebs foladis simtkices aZlev
da. zariviT mesmoda misi xma yurebSi: `amaTi SemoTavazebuli
cxovreba narkotikia, Zmao, narkotiki. kokaini. . .~
TbilisSi rom Camovedi, gazeTi gadavSale, sadac pirvel
gverdze ewera: `msoflio savaluto banki saqarTvelos mTav
robas erTi Tvis vadas aZlevs. . .~
`netaria kaci, romelic ar misdevs uRmrToTa
rCevas da codvilTa gzas ar adgas;
ar zis avyiaTa sakrebuloSi. . .
da iqneba igi wylis nakadulTan danergili xesaviT,
Tavis droze rom iZleva nayofs da. . .
rasac iqms, warmatebulia;
uRmrToni ase ki ar arian, bzes waagvanan
qarisagan aRgvrils. amitom ver wamoimarTebian
uRmrToni sasamarTloSi, xolo
codvilni marTalTa krebulSi, radgan ufalma
warixveta~ (fsalmuni 1.1.)

131

MAD HOUSE
fsiqiatriuli saavadmyofo

moasfaltebul saavtomobilo gzas qalaqidan gavyavar da


sul ramdenime wuTSi TiTqosda ucxo, jer kidev adamianis
xelSeuxebel garemoSi vxvdebi: uRrani tyiT dafaruli mTebi,
mwvaned mobibine mdeloebi, Citebis galoba da sufTa haeri
namdvil sulier simSvides badebs mnaxvels. gzatkecili qve
warmavaliviT miiklakneba. igi xan ikargeba tyis safarqveS, xan
ki urcxvad aCens mzis sxivebze molaplape SiSvel zurgs. TiT
qosda dasasruli ar aqvs am gzas. igi ise Sexamebia velur bune
bas, rom verc ifiqreb, mis warmoSobaSi kacis xeli rom urevia.
tyupis caliviT mihyveba da gverdidan ar scildeba mas patara
mdinare, romelic xeobas or nawilad hyofs. ase dinjad, dar
baisluri baasiT mihyvebian isini erTmaneTs, magram male maTi
ganSorebis droc dgeba. mdinare xeobas marjvniv gahyveba da
gaagrZelebs mis gamijvnas, xolo gzatkecili marcxniv uxvevs
da moulodnelad erT did ucnaur Senoba-nagebobas miadgeba,
romelic WeSmariti dasturia imisa, rom namdvilad cotaa am
miwaze adgili, sadac adamians fexi ar daudgams.
marTlac moulodnelia, radgan Znelad warmosadgenia am
veluri, xelSeuxebeli bunebis wiaRSi amxela kapitaluri Se
nobis arseboba. didi TeTri galavani gafiqrebinebT, romeli
me Zveli cixesimagre xom ar ariso, magram maleve mixvdebiT,
rom es nageboba Tanamedrove evropul stilSi agebuli sazo
gadoebriv-socialuri kompleqsia. ucnauri ki imitomaa, rom
galavnis alayafis karebis gverdiT dakrul did abraze wiTe
li asoebiT aweria MAD HOUSE sagiJe, anu fsiqiatriuli
saavadmyofo.
ezo gansakuTrebuli silamaziT gamoirCeoda. erT zomaze
gakreWili mwvane koindari, Robe-buCqebi, sxvadasxva saxis yva
vilebi da xeebi, romelTa Soris geometriuli sizustiT iyo
132

Caxazuli kargad mopirkeTebuli saseirno biliki. SesaniSnav,


arqiteqturis bolo modaze agebuli samsarTulian SenobasTan
erTad, baRi mSvenier kompleqss qmnida.
Senoba rogorc garedan, aseve Signidanac Zvirfasi samSe
neblo masaliT iyo agebuli. marmarilos filebiT mopirke
Tebuli koridorebi, sxvadasxva saxis mcenareebiT morTuli
avadmyofTa oTaxebi, Tanamedrove samedicino teqnikuri aR
Wurviloba da TiTqmis absoluturi sisufTave adasturebda,
rom mavans aq arc fuli daunanebia da arc Sroma.
mxolod erTi ram gaxldaT gasaocari: arsad Candnen TviT
pacientebi. yvela palata absoluturad carieli iyo, mxolod
ezos erT kuTxeSi ijda martodmarto mowyenili da gasacoda
vebuli, Camoxeul-CamoZenZil xalaTSi gamowyobili kaci. ijda
da sevdiani mzera zecisken miepyro. ramdenime wuTSi mas ori
TeTrxalaTiani sanitari miuaxlovda, romelTac orive mxri
dan xeli xelSi gauyares da winaaRmdegobis miuxedavad, saa
vadmyofos mesame sarTulisken waaTries.
koridoris dasawyisSi pirvelive karebze didi asoebiT ewe
ra mTavari eqimis gvari da saxeli da wodeba, xolo kars miRma
tyavis savarZelSi koxtad Cacmuli mdivani gogona ijda, ro
melic uxvad afrqvevda kristian dioris sunamos sasiamovno
surnels.
avadmyofis danaxvisTanave mdivani mkvircxlad wamodga, sa
varZlis mopirdapire mxares didi tyavgadakruli karebi ga
moaRo da oTaxSi Sevida.
_ pacienti moiyvanes! SeiZleba SemoviyvanoT, batono pro
fesoro? -mokrZalebiT ikiTxa da dadebiTi pasuxis miRebis
Semdeg gza sanitrebs dauTmo. sanitrebma profesiuli sidin
jiT Seiyvanes avadmyofi oTaxSi, igi specialurad gankuTvnil
savarZelSi Casves da uxmod datoves iqauroba.
oTaxSi did grZel magidas aTiode TeTr xalaTSi gamowyo
bili kaci Semosxdomoda. erT-erTi maTgani, romelic magidis
TavSi dabrZanebuliyo, dinjad wamodga da aseve dinjad daiwyo:
_ batonebo! pacienti saxezea. neba miboZeT, konsiliumi gax
133

snilad gamovacxado. sityvas vaZlev mecnierebaTa doqtors,


mozambikis samedicino institutis simbolur reqtors, pro
fesor iraklis.
_ gmadlobT! batonebo, gmadlobT,_ aitaca sityva batonma
iraklim, _ neba miboZeT, pirdapir saqmeze gadavide. Cven saqme
gvaqvs uiSviaTes avadmyofobasTan, romelsac Cems praqtikaSi
analogi ar moeZebneba. pacients guli aqvs gayinuli. diax! diax!
guli, batonebo, risi mTavari simptomi is gaxlavT, rom avad
myofs tkivilis grZnoba ar gaaCnia, raSic axlave dagarwmunebT.
batonma profesorma CanTidan mozrdili CaquCi amoiRo da
pacients pirdapir kbilebSi Cascxo. avadmyofs ramdenime kbi
li Caemsxvra, sisxli waskda, magram xma ar amouRia, arc dauk
vnesia. TiTqosda araferi momxdariyos, gaunZrevlad ganag
rZobda jdomas.
konsiliumis monawile batonebi ovaciebis talRam moicva.
aqa-iq gaismoda inglisur-laTinuri da kidev sxvadasxva enaze
warmoTqmuli samedicino terminebi da SeZaxilebi. erT-erTi ma
makaci wamodga da magidaze ramdenimejer xelis dartymiT sca
da kolegebis dawynareba, ris Semdegac TviTonve iTxova Tavisi
azris gamoTqmis ufleba. Tavmjdomarem Tanxmobis niSnad Tavi
dauqnia da kolegebs sityviT gamomsvleli warudgina.
_ batonebo! gTxovT sityva mivceT miCiganis universitetis
doqtors, indoneziis 158-e kunZulis samedicino institutis
profesors, baton daviTs.
igi rogorc zemoT avRniSneT TviTonve iTxovda gamosvlas
(sityvas).
_ batonebo, rogorc Cvenma kolegam aRniSna, es gaxlavT
uiSviaTesi avadmyofoba, romelsac analogi ar gaaCnia, magram
me Cems praqtikaSi maxsovs erTaderTi msgavsi SemTxveva, ris
Sesaxeb disertaciac ki maqvs dawerili. mkurnalobis meTodi
Cven davnergeT grenlandiis kunZulze da warmoidgineT, war
matebiT Caiara. Cven mier danergilma mkurnalobis meTodma
Zalian kargad imoqmeda mosaxleobaze da brwyinvale Sedegi
gviCvena.
134

_ ki, magram grenlandiaze xom sul aTiode adamiani cxov


robs?_ replika isrola islandiis, didi britaneTis da kun
Zul maputus akademiebis wevrkorma, batonma apolonma.
_ diax! diax! marTali brZandebiT. sul aTiode adamiania,
magram teritoria, batonebo, teritoria! ramxela terito
riaa? mimixvdiT? es xom grandiozulia. umal ganmarta indo
nezielma kolegam, ris Semdegac oTaxi kmayofilebis gamomxat
velma ovaciebma aavso. ramdenime wamSi batoni daviTi magidas
moscilda, avadmyofs miuaxlovda da kolegebs ganucxada:
_ batonebo, me am problemas xuT wuTSi Tqvens Tvalwin ga
davwyvet. man swrafad gaxsna didi CanTa, uTo amoiRo da eleq
troqselSi SeaerTa. kargad gaxurebis Semdeg gavarvarebuli
uTo pacients pirdapir gulze daado.
_ mimixvdiT, batonebo? es gaxlavT Cven mier grenlandia
Si danergili meTodis ZiriTadi praqtikuli arsi. cxeli uTo
saswrafod gaalRobs gayinul guls. es xom grandiozulia, ba
tonebo! bravo! _ da pirvelma TviTonve Semohkra taSi pro
fesorma, rac wamsve aitaces misma kolegebma. aplodismentebi
karga xans gagrZelda. am xnis ganmavlobaSi gavarvarebulma
uTom sul mTlad amouw
va avad
myofs mar
cxe
na mker
dis are.
oTaxi damwvris sunma da bolma moicva, ramac medicinis mamebi
cotaTi gamoafxizla.
_ batonebo! es ra xdeba? nuTu Cven tyuilad vzeimobT ga
marjvebas? obieqti TiTqmis sul daiwva, magram guli isev ga
yinuli aqvs. mas erTxelac ar daukvnesia,
_ aboboqrda batoni Tavmjdomare.
isev gacxarda kamaTi. sityvebiT gamosvlaSi axal-axali sam
kurnalo eqsperimentebis danergvasa da ganviTarebaSi erTma
neTs enacvlebodnen zogierTi arsebuli da ararsebuli qvey
nebis samedicino universitetebisa da institutebis sapatio
wevr-korespodentebi, profesorebi da akademikosebi. ramde
nime sakiTxi kenWis yrazec ki gaitanes, magram ratomRac xme
bi Tanabrad iyofoda. uamravi eqsperimentis Catarebis Semdeg
obieqti, anu egreT wodebuli avadmyofi, xelfexgadatexili,
135

dasisxlianebuli, naxevrad damwvari da dalurjebuli yvelas


gasaocrad mainc medgrad idga da erTi kvnesac ar dascdenia.
pacientis sijiute ufro da ufro aRizianebdaT medicinis
mamebs, rac gaxldaT mizezi maTi amouwuravi saeqsperimento
fantaziisa. bolo sityva romis imperiis samedicino universi
tetis docentma, babilonis mecnierebaTa akademiis profesor
ma, batonma ticianma moiTxova.
_ batonebo, pativcemulo kolegebo! rogorc mogexsenebaT,
me gaxlavarT ZvelTaZveli, anu uZvelesi medicinis mcodne.
miuxedavad imisa, rom problema Tanamedrove avadmyofis saxem
Seqmna, me mimaCnia, rom misi gadawyveta, anu gankurneba uZve
les medicinaSi unda veZeboT. siZvele Sobs siaxles! batone
bo, xom gaxsovT es berZnuli sityvebi? kidev erTxel minda
SegaxsenoT, rom obieqtis qcevas, anu daavadebas me sxvanair
aspeqtSi ganvixilav. amas me sijiutes, anu rogorc zogierTi
romantikosi ambobs, vaJkacobas an raindobas vuwodeb. es ki
jerac Seucnobeli avadmyofobaa. igi daiwyo pirveli adamia
nis cxovrebidan da grZeldeba usasrulod, sanam cnobiereba
iarsebebs. es avadmyofoba asocirdeba siyvarulTan, sikeTes
Tan da ufro metic, religiasTan. diax, batonebo, religiaSi
gardaiqmneba! sulieri da xorcieli cxovrebis Serwymas war
moadgens da miuwvdomeli mwvervalebisken iltvis. es ki Za
lian saSiSi da gadamdebi epidemiaa, amitom me moviTxov uZve
lesi romauli eqsperimentis gatarebas, romelic, darwmune
buli var, WeSmarit da dadebiT Sedegs mogvcems.
sityvis damTavrebisTanave profesori wamodga, CanTidan
didi lursmnebi da CaquCi amoiRo, xelebze rezinis xelTaTma
nebi Camoicva da naxevrad cocxali obieqti xelebiT da fexe
biT kedelze miaWeda. oTaxSi samariseburi siCume Camovarda.
yvela mouTmenlad eloda, Tu ra moxdeboda. moulodnelad
gaisma erT-erTi kolegis xma, romelsac mTeli am xnis ganmav
lobaSi eZina da ratomRac axla gamoRviZeboda.
_ batonebo! neba miboZeT fanjara davxuroT, Torem Zalian
miberavs. meSinia, ar gavcivde. replika upasuxod darCa. oTax
136

Si isev saSineli siCume batonobda. sacaa, eqsperimentis Sedegi


unda gamoCeniliyo, magram obieqts erTi kvnesac ar dascdenia.
man Casisxlianebuli Tvalebi maRla zecas miapyro da CurCu
liT gamoscra:
_ Seun
de, ufa
lo, ra
me
Tu ar ician, Tu ras sCa
dian. es ki
sruliad moulodneli damarcxeba gaxldaT. Tavmjdomarem,
romelic msoflios yvela institutis da universitetis sa
patio wevrkori gaxldaT, veRar moiTmina da mis win mdebare
saqaRalde marjvena xeliT mZlavrad moisrola haerSi. saqa
Raldidan gamocvenili furclebi Tovlis fifqebiviT daefi
nen iataks.
_ batonebo! dRevandel konsiliums daxurulad vacxadeb.
muSaobas gavagrZelebT xval, dilis cxra saaTze,_ Tqva man gab
razebuli xmiT da aravis dalodebia, ise datova oTaxi. mas mih
yvnen danarCenebic. bolo profesoris gacilebis Semdeg mdivan
ma SvebiT amoisunTqa, savarZelSi gadawva da radios xma auwia.
_ pativcemulo radiomsmenelebo! pirdapiri reportaJi sa
qarTvelos parlamentis sxdomaTa darbazidan gagrZeldeba
xval, dilis 9 saaTze, _ gaisma saqarTvelos radios pirveli
arxis diqtoris dinji baritoni.
lamazad gamopranWulma mdivanma kristian dioris sunamos
sasiamovno surnelTan erTad bagidan eSmakuri Rimili gad
moafrqvia. swrafad Caalaga xelCanTa da TviTonac swrafad
gascilda iqaurobas.
martod darCenili kedelze milursmuli obieqti suls Ra
favda, magram mainc ar kvnesoda. mas mxolod ramdenime wveTi
cremli Camougorda datanjul saxeze. erT-erTi wveTi mis fe
xebTan mofantul erT-erT furcelze daeca, romelzec ratom
Rac saqarTvelos politikuri ruka gaxldaT gamosaxuli. rukaze
wiTeli, yviTeli da lurji ferebiT iyo aRniSnuli afxazeTis,
aWaris, oseTis da kidev sxva cxeli wertilebi Tu regionebi.
. . . obieqti da ruka Zalian hgavdnen erTmaneTs. orive Ca
lurjebul-Casisxlianebuli iyvnen.

137

kaeni

1. Seicno adamma eva, Tavis dedakaci. daorsulda eva da


Sva kaeni da Tqva: kaci SemeZina uflisgan.
2. mere Sva misi Zma abeli. abeli mecxvare iyo, kaeni _
miwis muSaki.
3. gamoxda xani da miarTva kaenma ufals ZRveni. miwis
nayofi.
4. abelmac miarTva Tavisi faris naTavari da rCeuli pirutyvi. mihxeda ufalma abels da mis ZRvens.
5. xolo kaensa da mis ZRvens ar mohxeda. Zalze gamwarda kaeni da Tavi CaRuna.
6. uTxra ufalma kaens: rad gamwardi, rad CaRune Tavi?
7. Tu sikeTis mqneli xar, gana Tavaweuli ar unda iyo?
Tu sikeTis mqneli ar xar, codva Casafrebulia karTan, Senken aqvs mas ltolva, Seni ki ibatone masze.
8. uTxra kaenma Tavis Zmas abels: gavideT velze da
roca velad iyvnen, daeca abels da mohkla.
9. uTxra ufalma kaens: sad aris Zma Seni abeli? miugo:
ar vici, Cemi Zmis daraji xom ar var.
10. uTxra RmerTma: es ra Caidine? Seni Zmis sisxli miwidan SemomRaRadebs.
naperwkaliviT gaielva axali mTvaris Suqze gaSiSvlebul
ma satevarma da moulodnelobisagan gaocebul abels mkerdSi
Caeso. erTi ki moaswro yrud amokvnesa ganwirulma. zecas axe
da, mere mkvlel Zmas miaSterda, TiTqos undoda raRac eTqva,
magram ver SeZlo Ria piridan xrotinTan erTad sisxlma amoas
xa. muxlebi moekveTa da miwaze daenarcxa. kaeni jer SeSinebu
li uyurebda momakvdavs. ver bedavda axlos misvlas. eSinoda,
vaiTu, uZleveli win aRdgomoda mis mzakvrul ganzraxvas, mag
138

ram rodesac miwaze waqceuli, mkerdSi satevargayrili abeli


ixila, cotaTi dawynarda. SiSi uZlevelisa sadRac gaqra. mo
makvdavi Zmis sisxlian sxeuls miuaxlovda da gulmodgined
daaSterda. undoda darwmunebuliyo, rom ganzraxuli sisru
leSi iyo moyvanili. undoda darwmunebuliyo Zmis sikvdilSi
da gaxarebuls Tavisuflad ezeima gamarjveba. mzakvruli Ra
latiT da siborotiT savse, magram mainc gamarjveba. gamar
jveba... zeimi vnebisa, romelmac mas sakuTari Zma moakvlevina,
samagierod ki kacTa modgmis winamZRolobas hpirdeboda. brZa
neblobas mTel dedamiwaze. miwaze, ukve codvil miwaze, rome
lic Zmis sisxliT iyo gaJRenTili. miwaze, romelmac ori Zma
ver daitia erTad da amitomac idga axla erTi adamiani mxned
da janmrTelad, gaxarebuli da gamarjvebuli, xolo meore _
mkerdSi satevargayrili, Zmis mier mokluli, Seuracxyofili
da Seginebuli! kaeni frTxilad miuaxlovda mkerdSi satevar
gayril momakvdavi Zmis sxeuls. undoda Sexeboda, magram ver
gabeda. muxli moidrika da zemodan gulmodgined daaSterda
abelis saxes. mas TeTri feri gadahkravda da galurjebuli
tuC-bagidan sisxlis wvrili nakadi gadmosdioda. raRac gaur
kveveli Cumi Rimili SerCenoda pirze. Ria TvalebSi mTvaris
Suqi ukaSkaSebda. sufTa wylis wveTebiviT anaTebdnen abelis
Tvalebi. isev SiSis grZnoba daeufla kaens. ver gabeda, Tva
li TvalSi gaeyara momakvdavi ZmisaTvis. sxeulSi saSinelma
Jruantelma dauara. aRar icoda, ra eqna. undoda gascloda
iqaurobas, magram sxeuli gonebas aRar emorCileboda. gaqva
vebuli qandakebasaviT gaunZrevlad idga muxlmodrekili da
miwas daStereboda. am dros momakvdavma abelma mZimed amoix
vneSa, Tavi odnav wamoswia, anTebuli Tvalebi mkerdSi gayril
satevars miapyro. TiTqos cdilobda, rogorme moecilebina
gasisxlianebuli xanjali. amas aRar moeloda kaeni. mas ukve
mkvdari egona Zma. isedac qandakebasaviT gaqvavebuls TiTqos
sisxlic gaeyina ZarRvebSi. muxlebze mdgomi pirisaxiT miwas
daemxo, TiTqos dastiriso moklul Zmas, TiTqos muxlmodre
kili da pirqve miwaze garTxmuli Sendobas iTxovso. undoda
139

rogorme cali TvaliT mainc gaeparebina mzera da Seexeda mo


makvdavi ZmisTvis, magram ver bedavda. momakvdavisac ki eSino
da. karga xans iyo gaunZrevlad miwas damxobili da yovel wams
moeloda, rodis wamodgeboda abeli, raTa fexebSi Cavardno
da da patieba eTxova, magram abels wamoweuli Tavi isev ukan
gadauvarda da xrotinic Sewyvita. am dros Rrublebi gadae
farnen mTvares da aremare ukunma sibnelem moicva. aRar Can
da aRarc momakvdavi abelis sxeuli da moelvare Tvalebi da
aRarc miwaze pirisaxiT damxobili TiTqosda mtirali da mo
nanuli mkvleli Zma. sibnelem TiTqos gamoafxizlao, gvelnak
beniviT wamoxta kaeni, raRac saSineli xma amouSva piridan da
mxeciviT zevidan daaxta ukve mkvdar abels. orive xeli yelSi
wauWira da daxrCoba dauwyo usulo sxeuls. mTeli ZaliT rki
nis marwuxebiviT uWerda gayinul xelebs micvalebulis yels
da piridan saSineli Rriali amosdioda. esec ar ikmara, yels
Tavi mianeba, orive xeliT gasisxlianebul satevars daswvda
da mkvdari Zmis sxeuls Cexva dauwyo. rodesac darwmunda, rom
ganzraxva sisruleSi hqonda moyvanili, satevari haerSi mois
rola da daRlil-daqanculi iqve miwaze gaiSxlarTa.
.... yovelive arsebuli, rogorc zegonieri RmerTis mier
Seqmnili _ gaazrebulia da amitom axsnadic, magram RmerTs
boroteba ar Seuqmnia da amitom mas azri ara aqvs da rogorc
uazroba _ auxsnelia, radganac boroteba Seqmnili araa, arc
arsebobs. igi TiTqos warmosaxviTi sididea, anu umyofobaa,
romelsac RvTis daSvebiT, rogorRac SeuZlia gamomJRavneba. boroteba _ es aris miqceva yofisa aryofnad, moZraoba
moCvenebiTi miznisken, gaukuRmarTeba, sicrue, yofierebis
seni. rogorc aryofnisken mimarTuli Zala, igi yovelTvis
damangrevelia. wmida mamebis azriT RmerTma imitom dauSva
yofierebis gadaxra umyofobisken, raTa igi Tavis yofierebaSi Tavisuflad damkvidrebuliyo, radganac namdvili yofiereba, swored Tavisufali yofierebaa, romelsac Tavisufali
yofa surs.
boroteba _ es aris arasworad gagebuli Tavisufleba
140

da arasworad warmarTuli neba. is SeiZleba gamovlindes,


radganac arsebobs pirovneba, romelsac igi ekuTvnis. aseTi
pirovneba, pirvel rigSi, boroti suli, anu eSmakia. ra Tqma
unda, Tavdapirvelad isic keTilad Seiqmna, radgan RmerTs
araferi boroti ar Seuqmnia. mxolod TviTon mas, adre keTil
suls SeeZlo borotebisken gadaxriliyo da dacemuliyo.
wmida eklesia gvaswavlis naTeli sulis dacemis Sesaxeb, romelic Semdeg eSmakad iqca.
RvTis mier siyvarulisTvis da erTmaneTTan da RmerTTan
urTierTobisaTvis Seqmnili angelozebi da adamianebi, rogorc pirovnebani ziarWurWels hgvanan, romlebis aRvsebisas
erTmaneTs unda gadascemdnen sakuTar SigTavss. TviT cxovreba aris siyvarulismieri urTierToba, upirveles yovlisa, mis
(siyvarulis) wyarosTan _ RmerTTan.
auxsneli axirebis gamo RmerTTan yvelze axlos myofma da
mis mierve Seqmnilma pirovnebam, umaRlesma naTlis angelozma,
anu luciferma (sinaTlis matarebelma) moindoma yvelaferi
TviTon hqonoda da aravisTvis araferi mieca. wmida mamebis
TqmiT, mas sakuTari Tavi Seuyvarda da erTgvarad TviTdaxSul cariel WurWlad iqca. man Tavisi Tavi moatyua. am pirvel
codvas xan ampartavnobas, xan TavkerZobas, axla ki egoizms
uwodeben. misi arsi sakuTari Tavisken angarebiani yuradRebis
warmarTvaSi mdgomareobs, anu is iseTi gansakuTrebuli yuradRebaa, romlis drosac sakuTari `me~ samyaros centrad
iqceva. igi sakuTari Tavis kerpi, xolo yvelaferi danarCeni,
rasac sakuTari fasi ekargeba, misi saamebeli saSualeba xdeba.
amis gamo RvTisa da samyarosadmi uangaro interesi Wkneba,
xolo Tavis TavSi Caketili pirovneba, iseve rogorc buneba,
ver itans sicarieles da iwyebs avsebas sakuTari warmosaxvis nayofebiT (surogatebiT). aqedan iSvebian vnebani, anu
ltolvani mravali sxvadasxva kerpisadmi. RmerTTan kavSirs
moklebuli dacemuli suli Tavdaviwyebas eZiebs, riTac ki
moxvdeba. Tavad mas, vinc boroteba moigona, martoobis sicive
da sicariele Surad eqceva. cocxali arsebisaTvis damaxasi141

aTebeli siyvarulis aRuxoceli survili mis Caketil pirovnebaSi siZulvilisa da ngrevis Zalad iqca. yofierebis sisruleSi erTianobis miRwevis SeuZlebloba gadaiqca miswrafebad
sayovelTao ganadgurebis gziT imaves miRwevisken, magram ase
ukiduresad gaSiSvlebuli boroteba advilad rodi ipovnis
aRmasrulebelT maT Soris, vinc Semoqmedis beWeds atarebs,
amitomac raTa gvacdunos, boroteba sikeTed gviCvenebs Tavs,
ese igi tyuilsa da sicrues mimarTavs.
ufali ambobs, rom satana kacis mkvleli iyo dasabamiTgan
da mama sicruisa (ioane 8,44). motyuebiT ki eSmakma ufskrulSi
Tan gaiyola sxva sulebic. sicruisa da ciliswamebis gziT man
miaRwia pirvel adamianTa codviT dacemas.
Sescoda ra, mxolod adamiani rodi iyo damnaSave. igi motyuebulia da TviTmotyuebaSia Cavardnili.
Secdomili adamiani inarCunebs arCevnis Tavisuflebas (eva
yoymanobs, kamaTobs gvelTan).
cduneba iwyeba sacdunebeli warmodgeniT.
igi daSvebulia RmerTis mier, raTa gamoscados da ganamtkicos adamianis Tavisufleba. RvTismieri gafrTxileba xisgan
`cnobadisa keTilisa da borotisa~ Wamis saSiSroebis Sesaxeb _
es aris xma RvTaebrivi siyvarulisa. misTvis rom daejerebina,
adamiani Tavis uflebaSi ganmtkicdeboda, rad
ganac Tavisufleba siyvaruliT xorcieldeba, Tavisuflad moqceva siyvaruliT moqcevas niSnavs. vinc RvTis mimarT siyvarulis mixedviT
ar iqceva, codvaSi vardeba da Tavisuflebas kargavs. Sescodes
ra, pirveli adamianebi codvis monebad iqcnen, rasac momdevno
dacemaTa jaWvi mihyva (eZalebian RmerTs, abraleben erTmaneTs).
motyueba da Tavis motyueba codvisas _ es aris arasworad
gagebuli Tavisufleba. RvTaebrivi siyvarulis Zaxili gagebulia rogorc Zaladoba. RmerTi ar ayenebs Tavis Tavs ufrosis, xolo adamians _ xelqveiTis mdgomareobaSi. is mamaa da
surs, rom adamiani iyos misi Ze da siyvaruliT misdevdes mas.
. . male Rrublebi gaifanta da isev mTvarem gamoanaTa. sa
142

marisebuli siCume sufevda. dadumebuliyvnen mTebi, tyeebi,


mindvrebi, frinvelebi da cxovelebi. gatrunuliyo buneba da
SeZrwunebuliyo mTeli samyaro.
raRac aRuwereli civi dumiliT gamoxatavda dedamiwa im
did gulistkivils, romelic ampartavnobiT, SuriTa da si
ZulviliT motyuebulma kaenma miayena qveynierebas. gaCere
buliyo is tkbili simfonia da galoba, romelsac sicocxle
hqvia. TiTqos yinulis safarvels moecva aremare, mxolod
mTvares ar Seewyvita naTeba, magram misi Suqic raRac civi
da ucnauri iyo. aravin uwyoda, ra moxdeboda. gaagrZelebda
Tavis borot qmedebebs ugunureba Tu aRikveTeboda. gatrunu
liyo samyaro kacobriobis umZimesi danaSaulis Semswre siyva
rulisa da sikeTis, xilulisa da uxilavi samyaros Semoqmedi
RvTis molodinSi.
kaenma satevari moimarjva, muxlebze daeca da gaSmagebul
ma dauwyo miwas Txra. Cqarobda. rac SeiZleba Cqara undoda
miwaSi Caemarxa mkvdari Zmis sxeuli. Cqarobda, magram ratom
Rac uZneldeboda. miwa TiTqos damZimda da gamagrda. gul
modgined Txrida, magram araferi gamosdioda. daiRala da
qancgamoclili Tavisive gaTxril ormoSi gaiSxlarTa. scada,
cotaTi mainc daesvena. zurgze gadatrialda, zecas axeda da
wamsve gvelnakbeniviT RrialiT wamovarda. mTvareze nacno
bi Tvalebi gamosaxuliyo da damcinavad dahyurebda zevidan.
erTxans gaSeSebuli miaSterda mTvares, mere Cumad farulad
gaxeda mokluli Zmis gvams. gayinuli TiTebi kvlav xanjlis
tars SemoaWdo _ TiTqos saflavis gaTxris gagrZelebas api
rebda, magram moulodnelad moswyda adgilidan da gaiqca.
mirboda. mirboda, magram ar icoda, sad. TiTqosda xelSi Ca
yinul satevars gamalebiT iqnevda haerSi. gegonebodaT, viRac
uxilavi arsebebisgan gzas iTavisuflebso. ukan moxedvis eSi
noda, verc zeviT axedvas bedavda. tyeSi Sevarda. tyeSi fiq
robda mimalvas. rac ufro Rrmad Sedioda tyeSi, miT ufro
mSviddeboda. raRac xmauri Semoesma. mdinaris xma iyo. mixvda,
marjvniv Zalian axlos unda yofiliyo wyali. gezi marjvniv
143

aiRo da ramdenime wuTSi moSxriale mdinaris piras aRmoCnda.


gauxarda. erTi suli hqonda rodis Cawveboda wyalSi da gaag
rilebda gaxurebul sxeuls, magram raRac uxilavi SiSi mos
venebas ar aZlevda. frTxilad gaapara mzera zeviT. farulad
undoda daenaxa, dahyurebdnen Tu ara nacnobi Tvalebi mTva
ridan. darwmunda Tu ara, rom mTvare Cveulebrivi siTboTi da
siyvaruliT anaTebda Ramis wyvdiads, SvebiT amoisunTqa. TiT
qos raRac mZime tvirTi moiSora mxrebidan. gaimarTa. mxrebSi
gasworda. SiSic sadRac gaqra. yvelaferi gaaxsenda, magram ar
aRelvebula. exlaRa mixvda, rom mTeli sxeuli sisxlSi hqon
da gasvrili. wyali patara iyo da meCxeri, magram igi mTeli
taniT Caesvena mdinareSi da Cveuli siSmagiT dauwyo xexva ga
sisxlianebul sxeuls. cdilobda sisxlTan da WuWyTan erTad
mTeli misi cxovreba am wuTamde wylisTvis gaetanebina.
11. amieridan dawyevlili xar miwisagan, romelmac gaxsna
piri, raTa mieRo Seni Zmis sisxli Seni xelidan.
12. daamuSaveb miwas, magram aRar mogcems igi Tavis Zalas; devnili da miusafari Seiqmnebi am qveyanaze.
13. uTxra kaenma ufals: mZime asatania Cemi sasjeli;
14. aha, magdeb dRes miwis pirisgan da unda mivefero
Sens saxes; devnili da miusafari viqnebi amqveynad da
yovel Semxvedrs SeeZleba Cemi mokvla.
15. uTxfa ufalma: amitomac Svidwilad miezRveba kaenis
mkvlels; daado ufalma niSani kaens, rom ver moekla
igi yovel Semxvedrs.
mdinaridan karga xnis mere gamovida. momxdari sizmariviT
axsovda da TviTonac cdilobda, araferi Setyoboda. wynarad
Caicva. satevari ubeSi Seinaxa da wasasvlelad moemzada, mag
ram ucabedad isev kefa aewva. isev is saaSineli mzera SeigrZno.
irgvliv mimoixeda, veraferi SeamCnia. Tavi daxara, xelebze
daixeda da SeZrwunda: xelebi isev Zmis sisxliT hqonda das
vrili. sulmouTqmelad gadaeSva mdinareSi, gaSmagebuli ixex
144

da xelebs, tans, magram verafers gaxda. xelebi mainc sisxlSi


gasvrili rCeboda. sunTqva Seekra, aRar icoda, ra eqna. isev
gaqceva scada. mirboda, magram wamdauwum iqceoda. TiTqos mi
wa iZroda mis fexqveS. rasac ki xels mohkidebda, yvelaferze
sisxlis nakvalevs tovebda. guli ise ufeTqavda, TiTqos mker
didan amovardnas cdilobso. daeca. motyda. amdenis moTmena
aRar SeeZlo. man maRali mTis wverisken aiRo gezi. gadawyvita,
mwvervalze asuliyo, zecasTan rac SeiZleba axlos da iqidan
Sevedreboda ufals. patieba eTxova. mZvinvare nadiriviT mir
boda. xan ras ejaxeboda, xan ras, magram verc tkivils grZnob
da da verc daR
las. mzis amos
vlam
de un
da mieR
wia mwver
va
lisTvis da ai, rogorc iqna, mivida kidec nanatr adgilas. aq
mTvare ufro axlos moeCvena. ufro axlodan dascqerodnen
nacnobi Tvalebi da simwris alSi xvevdnen. kaenma Zala moik
riba, muxlebze daCoqilma xelebi maRla aRmarTa da mTvareze
gamosaxul Tvalebs mzera gauswora, undoda xmamaRla daeyvi
ra: RmerTo, mapatie! _ magram sityvebis magivrad mglis ymuili
aRmoxda. meored scada bedi, igive ganmeorda. mesamed, meoT
xed...... ramdenime wuTs ismoda mTis wveridan sasowarkveTili
mglis tirili, romelic Sors, Ramis wyvdiadSi ikargeboda.
. . moxucebuli kaeni savarZelSi Camjdariyo da sulmouT
qmelad eloda, Tu rodis SemoaRebdnen karvis Sesasvlels. Re
lavda moxuci. didi sixaruli iyo mTel mis modgmaSi. kaens
meSvide Taobis vaJiSvili gasCenoda da isic patara bavSviviT
aRelvebuli eloda momavlis xilvas. WaRara wveri mis mkacr,
danaoWebul saxes saTuT, keTil iers aZlevda. karavSi savar
Zlis garSemo Camwkrivebuliyvnen misi Svilebi, SviliSvilebi
da maTi Svilebi. Zlier gamravlebuliyo kaenis modgma. gvare
bis, Temebisa da erebis mTavrebic ki gamxdariyvnen. uxaroda
moxucs. uxaroda mTel mis modgmas. yvela mouTmenlad elo
da Cvili bavSvis naxvas. rogorc iqna, karavSi axalgazrda qa
li Semovida, romelsac xelSi TeTr zewarSi gaxveuli bavSvi
eWira. kaeni SesasvlelTan Seegeba axalgazrda qals. bavSvi
gamoarTva da gulSi Caikra. zewari gadaxsna. undoda Cvili
145

yrmisaTvis SiSvel kanze ekocna, magram daxeda Tu ara bavSvs,


Secba. sunTqva Seekra. pataras xelebi mklavebamde sisxlSi
hqonda amosvrili. Sewuxda kaeni, irgvliv mimoixeda. undo
da, vinmesTvis daeZaxa, daxmareba eTxova, magram mixvda, rom
sisxls mis meti veravin xedavda. civad Caasvena savarZelSi da
uxmod datova iqauroba. ramdenime kaci ukan gahyva, magram ar
isurva da umal daiTxova isini. Zalian cudad grZnobda Tavs.
sisxli gayinvoda ZarRvebSi. sunTqvac uWirda. Sua mindorSi
muxlebze daemxo da atirda. tiroda kaeni, magram ara rogorc
adre, aramed wrfeli cremlebiT nanobda saSinel warsuls.
yvelaferi cxadad warmoudga Tvalwin. maRla axedvis eSino
da. eSinoda, mTvareze isev nacnobi Tvalebi ar daenaxa. undo
da kidev erTxel Sehxvewnoda RmerTs, magram mwared axsovda
mglis ymuili.
marjvena xeli frTxilad, nel-nela Caacura ubeSi da bebe
ri TiTebis marwuxSi moaqcia nacnobi sagani. isev is nacnobi
siTbo SeigrZno, Rone moemata.
naperwkaliviT gaielva savse mTvaris Suqze Ronivrad moq
neulma satevarma da ....
daRamda, tyeSi aymuvlda mgeli,
sevdam moicva samyaro vrceli,
Sors moCans bnelSi, viTarca mkvleli,
idumalobis meZavi xeli.
pirvel adamianTa codvaSi iyo grZnobismieri momentic;
Sesaxedavad mSvenieri nayofi RvTis nebis aRsrulebas ambobines. pirovnebis janmrTelobisaTvis aucilebeli marxvis
darRveva da morCileba upiratesisa udaresisadmi, romelic
saerTod yovelgvar codvas axasiaTebs. codvis Sedegi _ samoTxvis dakargvaa.
maxinjdeba misi sicocxlis Soba, radganac sxvadasxva vnebaTagan ibadeba. qalisaTvis Soba (mSobiaroba) satanjvelad
iqceva, Sromas SemoqmedebiTi sixaruli akldeba. adamianebs
146

Soris siyvarulSi erTobis nacvlad Sexla-Semoxla da mkvlelobebic ki iwyeba.


16. gadaixvewa kaeni uflis pirisagan da daesaxla nodiis
qveyanaSi, edemis aRmosavleTiT.
17. Seicno kaenma Tavisi dedakaci. daorsulda qali da
Sva enoqi. gaaSena kaenma qalaqi da uwoda am qalaqs
Svilis saxeli _ enoqo.
18. SeeZina enoqs yiradi; yiradma Sva mexuaeli; mexuaelma
Sva meTuSaeli; meTuSaelma Sva lameqi.
19. moiyvana lameqma ori coli erTs saxelad erqva yada,
meores _ cila.
20. Sva yadam iabali, igi iyo karavSi mcxovrebTa da mejogeTa mama.
21. mis Zmas erqva iubali; igi iyo meCangeTa da mestvireTa mama.
22. Sva colmac _ Tubal-kaeni, rvalisa da rkinis
saWurvelTa mWedeli. Tubali -kaenis das erqva nayama.
23. uTxra lameqma Tavis colebs, yadas da cilas: ismineT
Cemi, lameqis colebo, yurad iReT Cemi naTqvami: ho,
movkali kaci Cemda satkivrad da ymawvili _ Cemda Wirad.
24. Svidgzis miezRveba kaenis gamo, lameqis gamo samocdaCvidmetgzis miezRvebaT.
25. kvlav Seicno adamma Tavisi coli; Sva qalma vaJi
da uwoda saxelad SeTi, radgan ifiqra: mommadlao
ufalma sxva naSieri nacvlad abelisa, kaenma rom
mokla.
26. SaTsac SeeZina vaJi da uwoda saxelad enoSi, maSin
daiwyo uflis saxelis xseneba.

147

sveticxoveli

Tbilisidan dasavleTiT mtkvris xeobas Tu gauyvebiT mov


xvdebiT saqarTvelos uZveles dedaqalaq mcxeTaSi. upirvele
si ki rac Cven yuradRebas miipyrobs aris sveticxovelis ta
Zari.
sveticxoveli udidesi simboloa qristianobisa saqarTve
loSi da udidesi saswauli marTmadidebluri sarwmunoebisa.
uflis kvarTze amosuli naZvi libanisa, kviparosi, gadaiqca
naTlis svetad, sulier, maradiuli sicocxlis mimniWebel
svetad, `cxovel~ anu cxovelismyofel svetad da simbolod
RvTaebisa, amisdakvalad, uZveles da umTavres qarTul ekle
sias ewoda `sveticxoveli~.
taZari samjer aSenda; pirvelad IV saukuneSi mefe mirianis
mier, Semdeg V saukuneSi vaxtang gorgaslis dros, xolo bo
los 1029 wels giorgiI-is mefobis dros gasrulda. aRmarTva
sveticxovlis taZrisa, rogorc umTavresi kaTolike anu sa
yovelTao eklesiisa saqarTveloSi (umTavresi Sedegi) wmida
ninos mosvlis iyo. sveticxovlis taZari saqarTveloSi qris
tianobis sabolod damyarebis simbolo gaxda.
sveticxovelSi Camoyalibebulia RvTaebisa da taZris ur
TierTmsgavsi qarTuli saxeldobani. sityva cxoveli anu mara
dis cocxali, romelic uflis _ macxovari qarTuli saxeldo
bis Sesabamisia.
Tavdapirvelad taZris Zveli aRTqmis solomonis taZris
msgavsad wmidaTa-wmidasac uwodebdnen, sadac rjulis kido
bani aTi mcnebis Semcveli dafebi inaxeboda. sveticxovlis
taZari Tormeti mociqulis saxelobis iyo magram mas sionic
ewodeboda. ierusalimis sionis taZris, RvTismSoblis miZine
bis adgilTan dakavSirebiT. xolo saqarTveloSi sioni RvTis
mSoblis taZrebs erqva. sveticxovelis taZari yovladwmida
RvTismSoblis gamoxatuleba iyo qarTveli xalxisTvis. agreT
148

ve sveticxoveli gulisxmobda wmida sibrZnes, saRvTo sibrZnes


da bizantiis imperiis umTavres taZars (aia-sofias, wmida sib
rZnis taZars) emsgavseboda . . .
nugeSZad, mcvlad da imedad aRmarTula qarTveli xalxis
Tvis es brwyinvale taZari. marTlac sakvirveli, rogorc sa
xeli misi.
rac ufro uaxlovdebi taZars miT ufro aRiTqvam dad gan
cvifrebs xuroTmoZRvrebis es ubadlo nimuSi. TiTqos Ti
Toeuli gadadgmuli nabijis Semdeg, axal-axali, saocari, sai
dumloebebi ibadeba mnaxvelis TvalSi, gulSi, gonebaSi. erTi
SexedviT, Soridan, TiTqos civi da miukareba. axlos giSvebs,
gizidavs, gaTbobs. TviTonac Tbeba da gulis siRrmeSi ginTebs
kocons romelsac samSoblos siyvaruli hqvia.
adrian diliT, ciskris Jams, rodesac mze jer kidev ar aris
bolomde amosuli. Sav nabad mosxmul mTiel mwyems magonebs.
dinjad, marTlac da mTieliviT dgas igi Sua xeobaSi. xeobis
ferdobze gaSenebuli saxlebi ki, TiTqosda cxvris faraao da
igic mTiuluri cxvrisadmi didi siyvaruliT ganmsWvaluli
Tavs dastrialebs maT. mwyemsavs, uvlis da esiyvaruleba.
Seudarebeli aragvis Sxriali ki araamqveyniur samoTxi
seul musikis hangebs waagavs, romelsac nela taatiT modudu
ne mtkvari hyveba Tavisi dinji baniT. tkbili mravalJamieriT.
garSemo yvelaferi mdumarebas moucavs. ganabulan mwvaned ga
dafurCqnuli tyeebi da mindvrebi. dadumebulan mrisxane bom
berazi mTebi da TiTqos mTeli aremare, buneba. sulganabuli
usmens alionis am saocar musikas. mxolod zecaSi aWrili mTis
arwivi ar adunebs yuradRebas. igi erTguli guSagisaviT das
trialebs zevidan xeobas. moulodneli mtrisa da xifaTis mo
lodinSi. uxaris mwyemss, xarobs taZari . . .
sveticxoveli iyo da yovelTvis iqneba yvelaze mniSvnelo
vani qristianuli taZari saqarTveloSi. igi iyo da yovelTvis
iqneba pirvelsaxe, pirvelni _ muSi qarTuli eklesiebisa. deda
adgili qarTuli qristianobisa. aseTi didebiT aris igi Semo
sili dResac, mrfavladaa saqarTveloSi sxvaTa da sxvaTa sa
149

xelobis taZrebi sveticxoveli ki erTaderTia.


`sveticxoveli, TviT sityva mravlis gamomxatvelia. igi
taZarsac gulisxmobs da mis sulier Sinaarsac. samebaze moZ
Rvrebidan gamomdinare os rac iTqmeba Ze RmerTze, vrceldeba
mama-RmerTsa da suliwmidaze~.
sveticxovlis taZari aSenda RvTiswyalobiT, yovladwmi
da RvTismSoblis madliT da wmida ninos locva-kurTxeviT.
mefe mirianma Sinagani sulieri xilviT, rac TxoTis mTaze
mzis dabnelebas daukavSirda, qristianoba aRiara da mTava
ri qristianuli taZris aSeneba gadawyvita. mcxeTaSi uflis
kvarTis daflvis adgilas aRmarTuli xe mohkveTes da sxvaa
eqvs svetTan erTad taZris mTavar svetad gaamzades. sveti
verara ZaliT ver aRmarTes. maSin iloca wmida ninom da zeci
dan gamoCnda ganspetakebuli Wabuki, uflis angelozi, suliTa
da saxiT naTelmosili. man Tavisi marjveniT azida da Semdeg
fuZes daamyara es wmida sveti, taZris sulieri deda-boZi. mas
daefuZna Tavdapirveli taZari, deda-eklesia saqarTvelosi.
moxda saswauli da taZris am mTavarma boZma, xis svetma, saxe
icvala. moxda misi feriscvaleba. igi iqca naTlis svetad da
RvTaebrivi naTliT ganimsWvala. es naTlis sveti maRla ze
cas swvdeboda dabliT ki im adgils eyrdnoboda, sadac qris
tes kvarTi iyo dafluli. axla am adgilas sveticxovlis did
taZarSi mcire taZaria Cadgmuli. taZris maRla sarkmelidan
eSveba naTlis sveti, anu sveti-cxoveli, cocxali da cxovel
myofeli Tavisi sulierebiT. igi akavSirebs zecasa da qarTu
li miwas. adamiani mas ver xedavs Cveulebrivi mzeriT. igi yve
lam Tavisi sulieri mzeriT unda warmoidginos, da Tuki amas
SesZlebT Cvens sulebSi gaCndeba zecisa da miwis SemakavSire
beli, adamianis sulebis gammwmendi da gamacxovelebeli sve
ti-cxoveli. yvelas SeiZleba gvqondes sakuTar sulier wiaRSi
sakuTari sveti-cxoveli . . .
amoanaTebs Tu ara mze, yvelaferi icvleba. icvleba gare
mo, xeoba, icvleba sveticxovelic. mzis sxivebi srulyofilad
anaTeben mTel taZars. mis yovel CuqurTmas, koxtad mopir
150

keTebul lodebis mSvenier wyobas da igic gvidgas Tavlwin


mTeli Tavisi didebulebiT, esteTiuri da RvTaebrivi mSve
nierebiT. amis Semxedvares Tavlwin midgas xaraCoebi taZris
garSemo da WianWvelebiviT mofusfuse mSeneblebi. TiTqosda
mTeli saqarT
lo Sekrebila erTad. kaxelebi, megrelebi, aWarlebi da
klarjeTelebi, svanebi da xevsurebi, TuSebi da hereTelebi.
yvelani gulmodgined da didi siyvaruliT Cahkirkiteben da
esiyvarulebian TiToeul lods. aq ver naxavT vercerT monas,
tyves an patimars. es xalxi adamianis Tavisufal nebas da Tavi
sufal arCevans Seukribavs erTad. im Tavisufal arCevans rom
liTac qarTvelebma qristianoba airCies da WeSmariti RmerTi
Seiyvares. arCevans romelmac naTeli mohfina bnels da mara
diulad Caasvena qarTvelTa gulebSi namdvili sarwmunoeba.
swored am arCevans Seukrebia aq mTeli saqarTvelo da isinic
didi gulmodginebiT Sesdgomian uflis nebis ganxorcielebas,
sveti-cxovelis taZris Senebas. am mSeneblobaSi xom qarTve
lebTan erTad ufalic monawileobda.
wmida ninos locviT da uflis angelozis SemweobiT gas
worda mTavari dedaboZi. dinjad, darbaislurad mimodianxu
roTmoZRvrebi, romlebic mTel TavianT gamocdilebas, niWs,
ostatobas uangarod swiraven dedaeklesiis asaSeneblad. isini
gulmodgined aTvaliereben TiToeul lods, gamoyvanil orna
mentebs da CuqurTmebs. mxolod maTi Semowmebis Semdeg aaqvT
lodebi xaraCoebze da awyoben gankuTvnil adgilebSi.
ai mefec mobrZandeba kaTolikos-patriarqis, mRvdelmTav
rebis da warCinebuli didebulebis TanxlebiT. arabul cxe
nebze amxedrebulni, koxtad qarTul CoxebSi gamowyobili
qarTvelTa Tavkacebi kmayofilebas ver malaven. gabrwyine
buli TvalebiT Sescqerian Tu rogor dRiTidRe izrdeba da
mSvendeba es yvela drois qarTuli saocreba. mefis sapativce
mulod iSleba sazeimo trapezi. dinjad Semousxdeba sufras
mefis amala. narCevi qarTvelebi. patriarqis locva-kurTxevis
Semdeg iwyeba mefuri trapezi, qarTuli lxini. cota xanSi war
151

Cinebuli qarTvelebi Semohkraven qarTul simReras. cota xan


Si aragvi kvlav aaJRerebs Tavis ara amqveyniur samoTxiseul
musikis hangebs da isev neli taatiT modudune, mtkvari gas
Zaxebs tkbil mravalJamiers. kvlav gainabebian gadafurCqnuli
tyeebi da mindvrebi. kvlav dadumdebian mrisxane bumberazi
mTebi. kvlav datkbeba buneba am sasiamovno samoTxiseuli mu
sikiT. xarobs mefe. warCinebuli qarTvelebi _ xarobs eri, xa
robs taZari. . .
TviT taZari, umTavresi taZaria qarTuli marTmadidebeli
sarwmunoebisa sulieri naTlis, RvTaebrivi sveticxovlis sim
boloa. amitom orazrovnad aRiqmeba mniSvneloba `sveti-cxo
velisa~ pirvelia RvTaebrivi naTlis sveti, sulierad arsebu
li sveti-cxoveli. aucileblad defiziT unda gamoxatos ra
Ta cal-calke gamoCndes `sveti~ da `cxoveli~ anu macxovari.
meorea misadmi miZRvnili taZari, sveticxoveli.
taZari romelic simboloa sulieri sveticxovlisa.
sveti-cxoveli rwmenis simboloa. Cveni mrwamsia.
sveti-cxoveli safuZvelia qarTuli eklesiuri azrovne
bisa...
Sua dRes ro
de
sac mze ze
nits miaR
wevs, sul sxva su
ra
Ti
mexateba. cecxlisfrad moelvcare mzis sxivebi TiTqos ta
Zarsac cecxlis alSi xveven. exla igi kbilebamde SeiaraRebul
gaoflil qarTvel meomars momagonebs. mzis sxivebze moel
vare saxuravi TiTqos gaSiSvlebuli xmaliao. ibrZvis taZari,
qarTvelTa da qristianTa mtrebis winaaRmdeg. ibrZvis dauRa
lavad da Seupovrad. Cems gonebaSi kinoqronikis msgavsad iS
leba is didi gamarjvebebi da damarcxebebi rac saqarTvelos
gadautania da risi Semswre da monawilec gaxlavT es taZa
ri. TiTqos TiToeul mis CuqurTmaSia Caqsovili farnavazian,
gorgaslian aRmaSenebliseuli droSebi, Tamariseuli brwyin
valeba, vaxtang-Teimuraziseuli poeturoba da erekleseuli
dardi da sevda. bevri damarcxeba axsovs taZars. bevri Wiri
da varami, magram qarTvel xalxTan erTad samSoblosaTvis da
WeSmariti RmerTisTvis arasdros uRalatnia. qristianoba da
152

samSoblo qarTvelebisaTvis yovelTvis erT gagebaSi asocir


deboda.
gumbaTic ki CamoungreviaT taZrisaTvis urjuloebs, aRar
elavda maSin mzis sxivebze moelvare saxuravi gaSiSvlebuli
xmaliviT, magram igi uxmlod, SiSveli xelebiT ibrZoda da
icavda wmida qarTul miwas. aerTianebda da amtkicebda masTan
erTad sisxis ukanasknel wveTamde mebrZol ers . . .
mSveniereba da naTeli, zeciT mosili. aseTia sveticxoveli.
misi saxismetyvelebiTi Sinaarsi, qristianul saxismetyveleba
Si. TiToeuli amaRlebuli saxe garkveuli sistemis nawilia.
sveti-cxoveli umTavresad da upirvelesad qarTuli qris
tianuli saxea. sveti-cxovliT iwyeba qarTuli qristianuli
saxismetyveleba. literaturasa da saxviT xelovnebaSi gamoi
yofa sami tipi saxeebisa. eideturi saxeebi. rac gulisxmobs
gamoxatul azrs (berZ. `eidos~) aq azri da grZnoba vlindeba
uSualod saxis xilul fizikur raobaSi. saukeTeso magaliTia
antikur berZnul xelovnebaSi, literaturaSi da xuroTmoZ
RvrebaSi.
qristianobis warmoSobis Semdeg damkvidrda eikonuri sa
xismetyveleba (xatisebri. berZ. `eikon~). eikonuri saxeebi emya
reba qristianul moZRvrebas, adamianze aq suli RvTaebrivia,
amaRlebuli da uxilavi. xorci ki dabali da warmavali eiko
nuri saxis garegnoba mxolod miniSnebaa. igi ver amoweravs
Sinaarss. igi Cven TviTon unda warmovidginoT. mag. nebismieri
xatis RvTaebrivi Sinaarsi Cvenve unda warmovisaxoT TanaSe
moqmedebiT. es aris is rac nawilobriv sveticxovels Seexeba
da mesame sakuTriv mxatruli gansaxiereba, rac uSualod es
teTikur safuZvels emyareba da ara mxolod miToss an qris
tianul saxismetyvelebas anu axali drois saxismetyveleba.
Tumca TiToeulis Serwmyma Zalze xSiria-xolme.
rodesac mze naSuadRevs gadascdeba da gamCeni saRamos
moaxloebas gvamcnobs, kidev icvlis fers da iers taZari. ex
la igi TeTr qarTul saqorwilo kabaSia gamowyobili, sapar
taZlo dedofals magonebs. mokrZalebiT odnav Tvalebdax
153

rili dgas igi Sua xeobaSi mefe-sasiZos molodinSi. taZris


mkacri maRali galavani ki Sav CoxaSi gamowyobil mefe-sasiZos
miagavs, romelic mudam Tan axlavs, Tavis dastrialebs da zed
evleba Tavis gulis rCeuls.
gadafurCqnuli tyeebi da mindvrebi, da qedmaRali mrisxane
mTebi exla saqorwilo mayrionis rolSi gvevlineba, romlebic
gars Semortymian sacekvao moedans da omaxiani SeZaxilebiT
amxneveben siZe-patarZals. isev gaismis aragvis samoTxiseuli
musikis hangebi da mtkvris wynari tkbili mravalJamieri. mxo
lod zecaSi aWrili mTis arwivi ar adunebs yuradRebas. igi
erTgulad dastrialebs zevidan xeobas moulodneli mtrisa
da xifaTis molodinSi. xaroben mefe-dedofali, xaroben me
qorwileebi, xarobs taZari. . .
gaivlis ramodenime saaTi da dRe da Rame isev Seeyrebian
erTmaneTs. Rame zrdilobianad, mokrZalebiTGgaacilebs dRes
da xeobas daepatroneba. acimcimdebian varskvlavebi, gamoana
Tebs mTvare da taZari kidev erTxel Seicvlis Tavis iers.
exla igi bnel oTaxSia, sanTlis Suqze Camomjdar da Cafiq
rebul WaRara mematiane bers magonebs. TeTri qvebiT mofenili
aragvis kalapoti TiTqos da is wminda wigni yofiliyos, ro
melsac igi wlebis manZilze werda. sanTlad mas mTvare daun
Tia, xolo kalmad varskvlavebs xmarobs. bevri ram gadmoucia
da aRuweravs mas Tavis matianeSi. bevri sasixarulo da sabe
diswero, rac ki samSoblos yofasa da cxovrebas exeba, xolo
samSoblo da qristianuli marTlmadidebluri rwmena qarTve
lebisTvis yovelTvis erTi gaazreba iyo. TiTqmis yvelaferi
aRiweravs am keTilSobil moxucs, magram exla mas wigni ra
tomRac gverdze gadaudevs da rRmad Cafiqrebula. mdumared
usmens igi aragvisa da mtkvris Tbil Sexmatkbilebul simReras
da mTeli Tavisi azrebi, goneba da energia qveynis momavlisken
miumarTavs. TiTqos da aqamde sul warsulis mtkiceba uxde
boda, rasac warmatebiT asrulebda, magram momavlis amocnoba
cota Znelia da amitomac Cafiqrebula da dadumebula moxu
ci. mdumarebas moucvia igi. miuRwevia mas am xvTismsaxurebis
154

umaRlesi safexurisTvis, mdumarebis saTnoebisaTvis romel


sac Wvretisa da xvalindeli dRis amocnobis unari mosdevs,
ulisagan momadlebuli Tavisi saTno moRvaweebisaTvis. ami
tomac Cafiqrebula moxuci da mxolod misi saxis naTeliT
Tu mivxvdebiT rom mas Wvretis madlic miscemia. mxolod da
mxolod misi saxis keTilSobiluri naTebiT Wvrets igi Tavisi
qveynis da xalxis bednier momavals, Wvrets igi saqarTvelos
gabrwyinebas. Wvrets igi angelozebs. mougonebel da gamouT
qmel zecis sasufevels, macxovars mjdomares marjvniT mami
sa da dRes sasjelisas da RrubliT aRtacebisas uxaris mis
guls, xarobs moxuci, xarobs taZari.
mxolod zecaSi aWrili mTis arwivi ar adunebs Tavis yu
radRebas moulodneli mtrisa da xifaTis molodinSi. arwivi
romelic jvris simboluri gansaxierebaa. jvris romelzedac
macxovris sisxli dainTxa. jvris romelzedac kacobriobis
gamoxsna ganxorcielda. jvris romelic RvTismSoblis kur
TxeviT mis wilxvedr qveyanaSi mosulma wmida ninom Tavisi
TmebiT Sekra da saqarTvelos zecas aakra.

155

werilebi

daumTavrebeli dRiuri
***
(mama saba)
fokidan wamosuli, didxans viyavi dabrkolebuli. saSinel
gankiTxvaSi, arc ki vicodi, rogor movqceuliyavi. pirveli
rac malamosaviT moecxo Cems dabrkolebul da gankiTxvaSi
Cavardnil guls, neufesTan, qorepiskoposTan gasaubreba iyo,
xolo monasterSi misvlis Semdeg mama saba.
Tavdapirvelad piradi kontaqti (saubari maqvs mxedvelo
baSi)masTan TiTqmis armqonda da swored es aris saintereso,
misgan mainc did dadebiT energias viRebdi.igi axali Camosu
li iyo aTonis mTidan da am wminda miwis udides madls mTels
monasterSi yvaviliviT afrqvevda. simSvidis gansaxiereba iyo.
ver gaigebdi, saidan gamoCndeboda, an sad gaucinardeboda da,
an sad gauCinardeboda. siaruli, saubari, Jestikuliacia . . .
yvelaferi daxvewili da misabaZi hqonda. sigamxrde met dar
baislobas da sidinjes matebda, mis isedac daxvewil aristok
ratul nakvTebs. es swored is patara kenWi iyo, romelic wo
niT, yovelTvis did lods gadawonida. zedmets arc sityvas
ityoda da arc nabijs gadadgamda. igi yvelas uyvarda, yvelas
raRacas, magram mainc aZlevda. xom geubnebodiT TiTqmis ara
viTari kontaqti masTan ar mqonda, magram mis Tayvanismcemel
Ta siaSi erTerTi adgili ukve namdvilad meWira. . .

159

***
dRes mociqulTa TavTa petres da pavles dResawauli vi
zeimeT. did taZarSi Catarda sadResaswaulo wirva.
winamZRvari sakurTxevlis win ijda da aRsarebebs Rebu
lobda. erTi moxucebuli SavebSi Cacmuli qalbatoni mivida
masTan aRsarebis Casabareblad. Caimuxla Tu ara cremlebi
waskda. erTerTma monastris Zmam miTxra winamZRvris dedaao.
mamao arc ganZreula kurkum-bartyuli grZlad hqonda Camopa
rebuli da saxe ar uCanda. qandakebasaviT gaqvavebuli ismenda
Tvalcremliani sakuTari dedis aRsarebas. beris Sav Sesamo
selSi gaxveuli Savi kldesaviT iJda gaunZrevlad. mis win ki,
SavebSi Cacmuli sakuTari deda ankara wyarosaviT cremlad
iRvroda. amaze saintereso da damafiqrebeli sanaxavi qveynad,
albaT araferia, Tu rogor abarebs sakuTar Svils, monastris
winamZRvars (arqimanditrs) aRsarebas sakuTari deda.
dideba Senda RmerTo Cveno dideba Senda!
ratomRac didi, mtkice Savi kldis ZirSi mowkriale ankaro
wyaros Sevadare deda-Svili.
Sendobis locvas wakiTxvis Semdeg mamao civad daixara,
orive xeli Tavze daado Tvalcremlian dedas, da nazad eam
bora Sublze. es is ambori iyo romelic naTlad gamoxatavda
namdvili marTlmadidebeli qristiani ber-monazonis pirovne
bis Sinaars.
ufalo ieso qriste Zeo RvTisao, umravle saqarTvelos
WeSmariti Svilebi da Segviwyale Cven!

160

***
(aleqsandre)

dRes 24 ivlisia uaRresad didi da sasixarulo dRe. daax


loebiT SuadRisas patara aleqsandre daibada.
yoveli adamianis gaCena udidesi eniT auwereli RvTis wya
lobaa. RmerTis gancxadebaa. am sicocxlis mocemiT gveZleva
saSualeba WeSmariti sicocxleSi Sesvlis (naTlobis saidum
loeba) ukvdavebis da maradisobis mopovebis. RmerTSi gaer
Tianebis.
YYyoveli axali adaminis dabadeba, naTloba uflisaken mi
mavali gzis dasawyisia. sikvdiliT sikvdili daiTrguna da si
cocxliT cxovreba mogveca.
yoveli axali sicocxlis dabadeba didi wyalobaa. yovel
axal dabadebulSi ufali Tavisi sulis saxier nawils debs,
ramxela saocrebaa yovel axalgaCenil adamianSi RvrTis wmin
da sulis saxieri nawilia. Cven ki garkveulwilad misi xor
cieli (biologiuri Seqmnis) Tanamonawileni varT (mSoblebi).
es warmoudgeneli wyalobaa, uflis Tanamonawileni vxdebiT
axali adamianis dabadebaSi. es udidesi pativia da kidev erTi
aRiareba da mtkiceba im didi siyvarulisa, romliTac ufals
Cven uyvarvarT. ramxela didi pativiT aris Seqmnili adamiani
da rogor ar vafasebT. `kaci pativsa Sina iyo da ara gulis
xmayo. baZvida igi pirutyvTa ugunurTa da miemsgavsa maT~.
ufalo ieso qriste Zeo RvTisao Segviwyale Cven codvilni.
RvTis wyalobiT patara aleqsandre daadga am sanukvar
gzas, romelic qristes siyvarulSi da misgan mocemul sjulis
dacvaSi unda ganvlos. yvela Cvenganis valia xeli SeuwyoT da
davexmaroT yovel axaldabadebul sicocxlex.
2 agvistos meormoce dRes aleqsandre Cvens taZarSi moi
naTleba. dideba Senda RmerTo Cveno dideba Senda!
gmad
lobT Sen ufa
lo Rmer
To Cve
no ie
so qris
te im di
di
wyalobisaTvis, im didi madlisaTvis, im gansacdelisaTvis, im
161

tkivilisaTvis, im didi sixarulisaTvis, romelsac gvaZlev


Cven!
gmadlob Sen ufalo ieso qriste patara aleqsandres gaCe
nisaTvis!.
Sen gigalobT, Sen gakurTxebT, Sen gmadlobT ufalo da ge
vedrebiT Segviwyalen Cven!....

***
dRes bzobis dResaswaulis wina dRes, lazares SabaTs didi
RvTis wyaloba gardmovida Cemze. atenis sionis did taZarSi
uwmidesisa da unitaresis saqarTvelos kaTolikos patriar
qis locva kurTxeviT, gorisa da samTavisis mTavarepiskoposma
meufe andriam da mRvdelmonazonma sabam Cemi berad (monaz
vnad) aRkveca aRasrules. saxelad mewoda mama serafime. udi
desi Rirsi mamis serafim sarovelis sapativcemulod.
me ver aRvwer Tu ra xdeboda aRkvecis aRsrulebis pro
cesSi, Tu ras ganvicdidi, me an iq myofni es SeuZlebelia.
ubralod adamianis metyvelebis SesaZleblobebs ar eqvemde
bareba. amas mxolod sulis eniT Tu gadmoscem, romelic Cven
samwuxarod kargad ar gvesmis. sulis yuriT Tu gaigeb, rome
lic aseve samwuxarod Cven daxSuli gvaqvs.
ubralod minda rom im RamiT dawerili serafim saroveli
sadmi miZRvnili, madlierebiT aRsavse, gulis wiaRidan amosu
li locva, leqsi anu sutyvaTa kona gadmogceT:
Sen,
RirsTa Soris sakvirvelo
gnatris yoveli.
ena, metyveli Sen gadidebs
gigalobebs,
gaqebs yvela, bage cxoveli
RmerTSemosilo
162

Semwe Cemi, Sen xar romeli.


Suamavali, RvTis winaSe
muxlmodrekiT locvad mdgomeli.
Sen,
RirsTa Soris sakvirveliwminda mama _
_ serafime xar saroveli.
wminda mamao serafim sarovelo! evedre Sengan Seyvarebul
sa tkbilsa iesos, saqarTvelos gaerTianeba gaZliereba gamar
jvebisaTvis.
uwmidesi da unetaresi saqarTvelos patriarqis ilia II-Tvis.
mT. episkoposi andriasaTvis. mRvdelmonazon sabasTvis.
ber-monazon sofromisTvis. morCili laSasaTvis.
yvelaze uRirsis Sens mosaxeleTa Soris beri serafimesaT
vis.
yvela Cems axlobelTa, naTesavTa, megobarTa, moyvareTa,
moZuleTa, mterTa CemTa da Cems mier dabrkolebulTa da da
zaralebulTaTvis . . .

***
patriarqi
igi gaxlavT guli saqarTvelosi, romelic sulTan erTo
baSia, da suli saqarTvelosi, romelic gulTan erTobaSia.
uflis siyvarulSi gaerTianebuli guli da suli, romelic
saqarTvelos keTildReobisaTvis iwvis da iferfleba . . .

163

***
. . . anda ra unda movTxovoT vnebebs,
romlebmac yvela sasmisi Sesves.
Sesves da daTvren, da kvlav goniaT,
rom pirvandeli ZaliT Relaven
me ki verafriT ver mipovnia
sityva romelic axsnis yvelafers.
es sityva aris RmerTi, romelsac am leqsis dawerisas pa
tivcemuli oTar WilaZe eZebda.
`Tavdapirvelad iyo sityva, da sityva iyo RmerTTan da
RmerTi iyo sityva da yvelaferi mis mier Seiqmna da araferi
Seqmnila misa gareSe~ (sax. ioane)
pirveladi sawyisi yvelaferi pirveladisa da sawyisisa. Cven
ar unda gvegonos, rom RmerTi vipoveT, radgan Cven monaster
Si vcxovrobT da monazvnebi da RvTismsaxurebi varT. RmerTs
mTeli xorcieli sicocxlis manZilze unda veZebdebT. RmerTi
unda veZeboT yovel dRe, yovel wuTs da yovel wams. yoveli
nabijis gadadgmisas, yovelis fexis awevisas, yoveli sityvis
warmoTqmisas, yoveli misalmebisas da damSvidobebisas. yove
li aguris dadebisa da saZirkvelis gaTxrisas. yoveli gamar
jvebisa da damarcxebisas.
aucilebeli es yvelaferi SevicnoT, gaviTavisoT ise rom
yovelTvis gvaxsovdes da Cvenma pragmatul-nacionalisturma
azrovnebam veraferi daaklos, Torem marTla ra unda mov
TxovoT vnebebs, romlebmac yvela sasmisi Sesves, daTvrnen da
hgoniaT rom pirvandeli ZaliT Relaven. es maT hgoniaT (vne
bebs) mag
ram si
nam
dvi
le
Si ase ar aris, Cven yo
vel
Tvis gvin
da da gvgo
nia rom axal
gaz
rde
bi varT da gu
li ar ber
de
ba.
es sicruea. es xiblia. cxovreba midis Cven vberdebiT, gulic
berdeba. Cven gvinda, rom ar davberdeT. Cven TviTon vqmniT am
iluzias. adamians SeuZlia es. adamianis fsixikas SeuZlia Seq
mnas mikro samyaro da icxovros Tavisive Seqmnil mikro samya
164

roSi. ara marto icxovros, sxvebic acxovros. ase vcildebiT


WeSmaritebas da Cvens Seqmnil mikro samyaroSi miZirebiT da
viRrCobiT. vemsgavsebiT yvelasasmisSesmul mTvral vnebebs.
sinamdvileSi ki gulic unda daberdes, daiRalos, daiTrgunos
Seimusros . . . da mas RmerTi aRar Seuracxobs. `guli Semus
vrili damdablebuli RmerTma ara Seuracxos~ (fs. 50).
P.S. dRes pirvel oqtombers 2009 wlis oTar WilaZem suli
ufals miabara.
ufalo ieso qriste Zeo RvTisao! moixsene da acxovne ax
ladSesvenebuli mona RvTisa oTari. Seunde yoveli Secode
bani. nebsiTni da uneblieTi da mieci mas adgili sasufevelsa
Sensa saca marTalni ganisveneben . . . amin!

***
(weros xevi atenis xeoba)

_ werosxevis RvTismSoblis miZinebis saxelobis monaste


ri, albaT arasodes damaviwydeba (yovelSemTxvevaSi wesiT ase
unda moxdes) aq Sedga Cemi momzadeba samonazvnod, aRkveca
(aRkvecis rituali atenis sionSi Catarda) da aRkvecis Sem
deg pirveli monazvnuri fexis adgma RvTis nebiT da ierarxTa
kurTxeviT mTeli weliwadi marto momiwia am monasterSi cxov
reba axladaRkvecil monazons. raTqma unda mRvdelmonazoni
sabas da meufe andrias kurTxevis da meTvalyureobis qveS.
mama saba da monazoni sofromi ramodenime kilometriT Sors
mariamxevSi cxovrobdnen. me vTvli, rom es periodi didad sa
sargeblo iyo CemTvis da madlierebiT aRsavse kidev da kidev
madlobas Sevwirav ufals aseTi didi pativisaTvis. ufalo Se
miwyale me codvili!
TviTon monasteri, ufro sworad samonastro kompleqsi
anu lavra. aq ori taZaria, RvTismSoblis miZinebis, jvar
165

gumbaTiani, romelsac X-XIss miakuTvneben da wminda gior


gis bazilika, romelic ufro adrindelia. daaxlovebiT VII-VIII
saukuneebis. taZrebi Zalian aris dazianebuli. Cveni mosvlis
dros orive taZari naxevrad miwiT iyo dafaruli. RvTis wya
lobiT mogveca saSualeba da orive taZari miwisgan mTlianad
gavanTavisufleT.
odesRac aq didi monazvnuri cxovreba duRda. gumbaTiani
taZari Tavisi agebulebis mixedviT sakaTedro unda yofiliyo.
sakurTxevlis kedelSi sameufeo dasajdomeli aris amokveTi
li. mTeli dasavleTis ferdi savsea keliebis da sxvadasxva na
gebobebis narCenebiT. taZridan zemoT cota moSorebiT tyeSia
damaluli ori didi wylis rezervuari. wylis sakomunikacio
nagebobis naSTi dResac kargad aris SemorCenili.
monasteri aSenebulia xeobis gamyofi kldis Txemze. taZa
ri TiTqos pirdapir kldidan aris amosuli. gegonebaT kldis
gagrZelebaao. TiTqos haerSia gamokidebuli da zevidan dah
yurebs da icavs mTel xeobas. nangrevebze amosuli xeebi da
mcenareebi kidev ufro met idumalobas da interes hmatebs am
SesaniSnav istoriul marTmadidebel Zegls.
arvici nalocia aq bevri Tu sisxlia mowameTa daRvrili (ga
sufTavebis dros orive taZarSi aRmoCnda adamianTa neSTebi,
nawilebi. aris mosazreba, rom isini erTerTi lekTa Semosevis
dros Sig taZarSi iyvnen Caxocilebi) magram es is adgilia sadac
mosul adamians ukan wasvlis survili giqreba.gaviwydeba yvela
feri yofieri. materialuri, grZnobiTi da vnebiTi. sadRac sxva
gan, sxvagvar aRTqmad samyaroSi xvdebi. TiTqos da aq poulob im
Zvirfas ganZs, romelsac mTeli cxovrebis manZilze eZebdi. am
Zvirfas ganZs ki sulieri simSvide hqvia (miaxlovebiT).
wminda giorgis bazilikas saxuravi saerTod aRar aqvs. Za
lian aris dazianebuli, magram saswaulad aris gadarCenili
da Semonaxuli sakurTxeveli da wminda trapezis magida. TiT
qos miwam Semoinaxao. (es yvelaferi miwiT iyo dafaruli). did
gumbaTian taZars ki gumbaTis erTi mesamedi, dasavleTis mxare
dasavleTis Sida sveti, absida da kedlis kuTxe naxevrad aqvs
166

Camongreuli. cotaTi maRlidan Tu Sexedav, orive taZari gaZ


levs saSualebas datkbe maTi garegani mSvenierebiT da sidia
diT, da Tanac Caxedo SigniT. kargad Cans orive taZris Sida
sivrce. gamWirvale xdeba yvelaferi. TiTqos giRebs mkerds da
sulSi gaxedebs. giSlis guls da suls da gaCvenebs ramdenad
sufTa, ubralo da brwyinvalea. umanko da mSvenieria. iSleba
qreba zRvari da xvdebi rom ubraloeba, sisufTave, umankoeba,
brwyinvaleba da sidiade erTi da igivea. . .
ufalo ieso qriste Zeo RvTisao Semiwyale me codvili!

***
CvenTvis RvTis nebis srulyofilad ganWvreta SeuZlebe
lia, Znelia da saxifaToa. SeiZleba amis mcdelobaSi daviwvaT,
udides cdomilebaSi CavardeT da RvTis gmobamdec mivideT.
ufalo Segviwyale! da dagvifare! RvTis nebis ganWvreta
CvenTvis mxolod imaSi gamoixateba, rom madlieri guliT mi
viRoT uflis mier mocemuli yoveli gansacdeli, yoveli si
xaruli, yoveli mwuxareba da tkivili....

***
.... samwuxarod Cven ganaTlebas xvTismetyvelebas, rwmenas,
religias ara imisTvis viyenebT, rom Cven davemonoT, aramed
imisTvis rom Cven sxvebi davimonoT.
gvaviwydeba, rom vinc ZaliT imorCilebs is Zlieria vinc
uflis gulisTvis emorCileba is uZlevelia (u beri)
vinc ZaliT imonebs xalxs, is monaTmflobelia monaa. vinc
uflis gulisTvis emoneba is _ Tavisufalia, aznauria, uflis
aznauria.
167

Cven davemonoT, gavxdeT uflis monebi. SevigrZnoT, mivi


RoT da ganvicadoT udidesi madli RvTisa. gaviTavisoT es
yvelaferi da Semdeg aucileblad unda gavceT. uflis mier
boZebuli es didi madli, erTi talanti unda gavamravloT
gavxadoT xuTi, raTa ar gavxdeT ugunurebi. ugunuri uwo
da ufalma im monas, romelmac ar gaamraval misgan miRebuli
erTi talanti aramed Seinaxa. unda gavamravloT ara imitom,
rom sasyideli miviRoT vinmesgan. unda mivceT ara imitom rom
vinme davimonoT, aramed imitom rom isinic WeSmarit RmerTs
daemonon da RvTisgan iTxovdnen da elodnen sasyidels. unda
gvaxsovdes usasyidlod migviRebies da usasyidlod unda gav
ceT. ai es aris albaT WeSmariti moZRvrobis instituti. dave
monoT Cven ara imitom rom isinic WeSmarit RmerTs daemonon.
maSin gavxdebiT uflis aznaurni _ Tavisufalni.

***
.... ratom hqonda adams akrZaluli sikeTisa da borotebis
anu sib
rZnis xis na
yo
fis ga
sin
jvac ki, ro
de
sac es ori xe,
xe sicocxlisa da sikeTisa da borotebisa gverdi-gverd pa
ralelurad idga samoTxeSi. nuTu sibrZne, garCeva sikeTisa
da borotebisa dafaruli unda yofiliyo RmerTis umaRlesi
qmnilebis adamianisaTvis? araviTar SemTxvevaSi, maSin es xe ar
idgeboda samoTxeSi, iqneboda dafaruli adamisagan. maSin ra
tom hqonda akrZaluli?
daviwyoT iqidan Tu ra aris, ras niSnavs xe sicocxlisa? xe
sicocxlisa niSnavs uflis mcnebebis dacvas. anu es aucile
belia sicocxlisaTvis. am nayofisagan kveba aucilebeli iyo
adamianisaTvis raTa is ukvdavi anu cocxali yofiliyo. si
cocxle aris misi momcemis mcnebebis dacva. misi dideba. yvela
qmnileba pirvel rigSi adidebs Semqmnels. aseve adamianis pir
veladi daniSnuleba aris misi Semoqmedis dideba. sicocxlis
168

xis nayofiT kveba adamians am yvelaferSi ganamtkicebda da iyo


aucilebeli.
paralelurad gverdiT idga xe sikeTisa da borotebisa. anu
sibrZnisa. eseigi es nayofic adamianisaTvis iyo, magram Rmer
Tma Tavdapirvelad akrZala am nayofis miReba. am akrZalvis
Sesruleba TavisTavad RvTis mcnebebis dacvaa. anu pirveli
xis, sicocxlis xis nayofiT kvebaa, rac aucilebelia rom igi
cocxali darCes.
bavSvi roca izrdeba deda mas Tavisi rZiT kvebavs, xolo
roca moizrdeba da gaZlierdeba mere kvebaven mas sxvadasxva
sakvebiT. aseve iyo pirvelad saWiro ganmtkiceba da gaZlie
reba pirveli adamianis uflis mcnebebiT anu sicocxlis xis
nayofiT (adamiani ar aris srulyofili miuxedavad imisa rom
igi umaRlesi qmnilebaa). xolo ganmtkicebis da gaZlierebis
Semdeg xe sikeTisa da borotebisa anu sibrZnisa iqve para
lelurad idga.

***
.... dRes mariam xevSi axali Cvens mier aSenebuli xis samloc
velo-eklesia ikurTxa. aq uZvelesi Xs. bazilika dgas, magram
Zalian aris dazianebuli da mxolod liturgias mxolod dRe
saswaulebze vayenebdiT. kurTxeva gorisa da samTavisis mTava
repiskoposma andriam mama sabasTan erTad Caatara.
taZari ikurTxa wminda mRvdelmTavris egnate brianCanino
vis saxelze. (Cveni usayvarlesi wmindanis) stumrad brZandebo
da atenis dedaTa monastris igumenia sqimmonazoni nino, TiT
qmis mTeli monastris SemadgenlobiT. meufe andrias mTeli
rezidencia da ra Tqma unda Cveni saZmo (avtomaturad axali
taZris pirveli winamZRvari mama saba gaxda) im droisaTvis Cve
ni saZmo xuTi pirisagan Sesdgeboda: mRvdelmonazno saba, beri
sofromi, beri grigoli, morCili laSa da Tqveni mona morCi
169

li beri serafime. Tumca fizikurad me jer kidev werosxevSi


vcxovrobdi.
kurTxevis Semdeg sazeimo trapezi gaimarTa (SeZlebisdagva
rad mokrZalebuli) mama sabam SesaniSnavi sadRegrZelo-samad
lobeli warmoTqva. mas ar uyvars bevri laparaki, naklebad ga
moirCeva oratoruli SesaZleblobebiT (me amas mis erTaderT
minusad vTvlidi) magram dRes igi Seudarebeli iyo. Tuki Se
saZlebelia rac SeiZleba cota sityvebiT didi farTo azris
da simarTlis Tqma es man pirnaTlad SeZlo. drois umokles
monakveTSi, umciresi sityvebiT gamoxata mTeli Cveni patara
istoria, suliskveTeba, mizani da Zieba. Cveni erTad Seyris
dRidan dRevandel dRemde.
Cven veZiebdiT adgils, `adgils sadac dasxa gvritma mar
Tveni Tavisni, sakurTxeveli Seni ufalo ZalTao~ (fs) da vi
poveT igi aq mariamxevSi. meufe andrias kurTxevis qveS. es
haeriviT aucilebeli iyo CvenTvis da mTeli Cveni saZmo savse
varT madlierebiT. vmadlobT RmerTs didi Semweobis da pati
visaTvis da gmadlobT Tqven Tqveno maRalyovladusamRvde
loesobav.

170

***
mogesalmebiT Cemo sakvirvelo da pativcemulo dedebo! gi
survebT im didi saqmis pirnaTlad Sesrulebas romlisTvisac
RmerTma Tqven gamogarCiaT.
agreTve janmrTelobas da kargad yofnas. Sendobas vTxov!
kadnierebisaTvis rameTu gavbede TqvenTvis werilis mowera.
bolomde arc ki vici gavbedav Tu ara am werilis gamogzavnas,
an rodis?
minda gagiziaroT is STabeWdilebebi romlebic me gamaCnda
(exla ukve mogonebebi) rodesac fokidan nebsiT Tu uneblieT
wamovedi.
deda elisabedi siyvaruli da SiSi, mokrZaleba da Tayva
niscema, keTilmsaxureba RvTisa da macxovrisa Cvenisa ieso
qristesi. samebis erTarsobisa da ganuyofelisa mamisa da Zisa
da wmindisa sulisa.
deda nino saTnoeba. RvTismsaxureba da RvTismetyvele
ba, dideba WeSmariti marTmadidebeli sarwmunoebisa.
deda nana sinanuli. sifaqize da silamaze WeSmariti mo
nazvnisa. maamebeli cremli gulidan amosuli locvisa.
deda SuSaniki erTguleba, morCileba da Tavdadeba qris
tes eklesiisa.
deda sara, deda rebeka, deda Teona da naTia saTnoebisa
da sikeTiT Semkuli zecidan miwad gadmosuli xorcSesxmuli
angelozebi.
fokis dedaTa monastris monazvnebi me arasdros damaviw
ydebian. isini gaxlavT pirveli monazvnebi romlebic me Cem
realobaSi vixile da gavicani da yovelTvis darCebian CemTvis
zeciur angelozTa msgavsni.
madloba RmerTs macxovars Cvensas ieso qristes, rom me
Rirsi gamxada ramodenime weli am patara zeciur angelozTa
gverdiT (Soriaxlo) mecxovra.
kidev erTxel Sendobas viTxov kadnierebisaTvis. gTxovT
momixsenioT Tqvens locvebSi.
171

P.S. dRes gavige, rom deda Teona kodorSi aris. (dRes ukve
kodorSi samwuxarod afxazebi da rusebi afrialeben TavianT
droSebs) esec kidev erTi gmiroba romelic fokis dedaTa mo
nastris gmirobaTa did sias Seavsebs.
RmerTma gaaerTianos, gaamTlianos, gaaZlieros da gaamar
jvebinos saqarTvelos.
deda elisabeds piradad vTxov Sendobas da locva-kurTxe
vas.

172

damloceT deda nino


Sendobas viTxov, rameTu gavkadnierdi da gavbede weri
lis mowera. mapatieT rameTu davarRvie myudroeba da sim
Svide da garTmevT im Zvirfas dros, romelic Tqven qriste
saTvis gaqvT Sewiruli.
mxolod da mxolod Tqveni da atenis dedaTa monastris
didi pativiscema da siyvaruli maZlevs Zalas da Semweobas,
gavbedo da mogilocoT xorcieli Soba uflisa da macxov
risa Cvenisa ieso qristesi, axali weli, naTlisReba da yvela
sxva momavali brwyinvale dResaswauli, romelsac saqarTve
los samociqulo marTlmadidebeli eklesia aRniSnavs. gi
survoT janmrTeloba mSvidi da siyvaruliT savse sicocxle
uflis sadideblad. morCilebiT da siyvaruliT daTmena yo
velgvari gansacdelisa, Rvawli da yvela keTili saqmis ke
Teba mamisa Zisa da wmidisa sulisa sadideblad. gfaravdeT
wmida sameba, ar mogakldeT RvTismSoblisa da mociqulTa
sworis Cveni qveynis ganmanaTleblis wminda ninos meoxeba.
didi madloba. Zalian gamaxara Tqvenma molocvam Cems an
gelozis dRes. wmida mama serafime saroveli iyos meoxi Cve
ni uflis winaSe.
damloceT da gTxovT momixsenioT Tqvens tkbil locveb
Si.
darwmunebuli var Tqveni locva Zalian damexmareba raTa
SevZlo Rirseuli monazvnoba. (rasac samwuxarod, jer-je
robiT ver vaxerxeb).
gTxovT moixsenioT locvebSi Cemi gardacvlili mSoble
bi da Zma. (SoTa Tina da Zma iosebi).
kidev da kidev Sendobas viTxov kadnierebisaTvis, damlo
ceT!
gTxovT saTiTaod gadasceT dedebs Cemi piradi mokiTxva
da keTili survilebi.
173

merwmuneT Cems codvil gulSi da sulSi Tqveni saxeebi


samudamod CaibeWda da veraferi waSlis.
momiteveT (monazoni) serafime (filia)

P.S. me da Cemi Zma (awgardacvlili) patarebi viyaviT rode


sac deda gardagvecvala da sul viZaxdiT, ra iqneboda erTi
da mainc gvyoloda Tqo.
madloba RmerTs, rom erTi kvira Tqveni monsatris saxiT
uamravi debi momevlina. darwmunebuli var Cems Zmasac Zalian
uxaria, acxovnos RmerTma.
dideba Senda RmerTo Cveno, dideba Senda.

174

ucnobi aToneli beris epistole


(locvakurTxeva qarTvelebs)

Cvens mkiTxvels kargad moexseneba, ras niSnavs aTonis mTa


(mTawminda) marTlmadidebeli sarwmunoebisTvis. raodeni didi
siwmindisa da sulieri datvirTvis matarebelia es wminda miwa,
romelic yovladwminda RvTismSoblis wilxvedria da WeSmariti
marTlmadidebeli qristianisTvis yovelTvis iyo, aris da iqneba
gamorCeuli saTayvanebeli adgili.
qarTvelTa kvali kargad amCnevia aTonis mTas. mravali
qarTveli moRvaweobda mTawmindaze. mravali qarTveli monazvnis
sicocxle dailia aq uflis didebasa da samSoblos gadarCenisTvis
locvaSi. Cveni mamuliSvilebis didi Rvawlis naTeli da dauviwyari
gamosaxulebaa aTonis mTis erT-erTi udidesi siwminde iveronis
monasteri, romelic qarTvelebma aaSenes X s-Si. saukuneebis
ganmavlobaSi iRwvodnen am monasterSi, uvlidnen da patronobdnen
mas. waruSlelia aTonis mTaze udidesi wminda qarTveli mamebis
ioanes, eqvTimes, giorgis saxelebi da Rvawli.
urTierToba saqarTvelosa da aTonis mTas Soris dResac
grZeldeba. bevri qarTveli monazoni ganagrZobs mama-papaTa
tradicias da dResac moRvaweobs wminda mTaze. erT-erTi maTgani
gaxlavT mRvdelmonazoni saba (suluxia), romelic ramdenime
weli cxovrobda aTonis mTis erT-erT wminda monasterSi. dRes
mama saba ukve saqarTveloSia, magram misi Tbili urTierTobebi
da qristesmieri Zmoba aTonel berebTan kvlav grZeldeba, rac
gamoixateba mokrZalebul vizitebSi, monazvnuri cxovrebis
praqtikis gaziarebaSi da sxv.
swored erT-erTi aseTi vizitis dros erT-erTma aTonelma
berma, romelmac saxelis gamxela ar isurva, gadmosca mama sabas
epistole _ locva-kurTxeva saqarTvelosa da qarTvel xalxs. es
wminda mama erT-erTi uxucesi gaxlavT wminda mTaze, daaxloebiT
50-wliani monazvnuri cxovrebiT, qarTvelebis didi moyvaruli da
175

qomagi, udidesi aTonuri marTlmadidebluri skolis brwyinvale


warmomadgeneli. misi ucnobad darCena, dafaruli Rvawli swored
uZvelesi aTonuri monazvnuri skolis mTavari maxasiaTebelia.
waikiTxavs Tu ara mkiTxveli am epistoles, imwamsve mixvdeba,
ramxela niWma, saRvTismetyvelo ganaTlebam da sibrZnem (es
yvelaferi ki mxolod uflisgan eniWeba adamians) Seqmna da dawera
es locva-kurTxeva, ra didi sulieri simaRle da siyvaruli
qarTveli xalxisa gamoixateba am gzavnilSi.
mama sabam (suluxia) pirnaTlad Seasrula aToneli beris
Txovna _ brwyinvaled gadaTargmna (igi safuZvlianad flobs
berZnul saRvTismetyvelo enas) epistole _ locva-kurTxeva.
swored misi damsaxurebaa, rom mogveca saSualeba, gavecnoT
WeSmarit sibrZnesa da swavlebas, aRviqvaT da davitovoT is didi
madli, siTbo da siyvaruli, romelic ucnobma aTonelma berma
saqarTvelosa da qarTvel xalxs gamougzavna.
Tu Cven ver SevZlebT zustad ise vicxovroT, rogorc
mogviwodebs aToneli xucesi, vecadoT mainc da me darwmunebuli
var, mcdelobac Cvenda sakeTildReod iqneba.
madloba ufals aseTi didi madlisa da pativisaTvis! madloba
aTonel ucnob bers! madloba mRvdelmonazon saba suluxias!
rac ki odesme dawerila da daiwereba, yvelaferi xalxisTvis
aris gankuTvnili, Torem RmerTma yvelaferi icis, arc arafris
gagebas da Sexsenebas saWiroebs.
mTavaria, vin ras wers da rogor wers da vin ras kiTxulobs
da vin rogor igebs.

mRvdelmonazoni mama serafime filia

176

epistole
uflisa mimarT vilocoT.
ufalo, mogvec Zala, rom SegveZlos naTeli movfinoT iq, sadac
wyvdiadi gamefebula, rom SegveZlos sixarulis mitana iq, sadac
mwuxareba damkvidrebula, veZioT ara is, rom vuyvardeT sxvas,
aramed is,
rom gviyvardes Cven.
uflisa mimarT vilocoT.
rom ar viyoT gulcivni adamianebTan da gulgrilni maTi tkivilebis mimarT (rameTu amiT aris mowamluli kacobrioba).
rom movipovoT sulieri Zala imisa, rom yovelive, rac ki Cveni
survilis sawinaaRmdego SegvemTxveva, madlobiT miviRoT da mTeli guliT vuTxraT
madloba RmerTs.
uflisa mimarT vilocoT.
rom SevZloT tvirTva moyvasis simZimisa.
rom meyseulad ganvagdoT yoveli codvili gulisTqma.
rom SegveZlos sixarulad veqceT SeWirvebuls.
rom SegveZlos imedad veqceT imedgacruebuls.
rom ar davemonoT kacTa da saxmarTa.
rom gavTavisufldeT mrisxanebisgan, guliswyromisa da sakuTari
nebis gatanis survilisagan.
(wminda mamebi amboben: `daamarcxa qristianma mrisxaneba da TviTneboba?~)
man daamarcxa eSmaki!
uflisa mimarT vilocoT.
rom SevicnoT Cvens TavSi Zveli adamiani da davamarcxoT igi;
rom ki ar vambobdeT yvelafers, rasac vfiqrobT, aramed kargad
davfiqrdeT, ra unda vTqvaT;
rom siRrmiseulad SevignoT, rom amasofliuri keTildReoba mswraflwarmavali da aramdgradia.
rom iolad ar vapatioT sakuTar Tavs umciresi Secdomebis daSvebac ki, raTa ar davisajoT maT gamo.
177

rom gulisxmavyoT is, rom saukeTeso saqmianoba, yvelaze sasargeblo Sroma da umaRlesi mecadineoba aris:
yovelgan da yovelJams sikeTes viqmodeT.
uflisa mimarT vilocoT.
raTa arasodes dagvaviwydes is, rom `gasaRebi~ WeSmariti bednierebisa da Tavisuflebisa qristes jvarze aris Camokidebuli.
rom gasagebi gaxdes CvenTvis is, rom vinc sxvas imorCilebs _
Zlieria, xolo vinc qristesTvis emorCileba _ is uZlevelia.
uflisa mimarT vilocoT.
rom movipovoT `umaRlesi ganaTleba~, rac sxva ara aris ra, Tu
ara moZuleba yovelive usjuloebisa.
rom viswavloT, jer Cven TviTon avasruloT is, rasac sxvas
vurCevT.
rom cxovrebis wesad gveqces: ar velodoT, ras gagvikeTebs sxva,
aramed vzrunavdeT, Tu ras vakeTebT Cven sxvisTvis.
rom sxvadasxva gansacdelisa da siZneleebis dros moveridoT sityvas `ratom?~ (yuradReba: `ratom?~ Secdomaa, `ratom?~ niSnavs,
kidev erTi gansacdeli moviwioT sakuTar Tavze).
rom maradis mTeli guliT vambobdeT:
iyavn neba Seni, ufalo!
uflisa mimarT vilocoT.
rom arasodes vereodeT sxvis saqmeSi.
(friad damamwuxrebelia, rodesac adamiani cdilobs sxvisi qcevis mowesrigebas, maSin roca misi piradi cxovreba sruli uwesrigobaa).
rom arasodes gvaviwydebodes:
1) daucadebelad movuxmobdeT ieso qristes saxels,
rom ar gvaviwydebodes:
2) maradiuli daniSnuleba adamianisa.
rom ar gvaviwydebodes:
3) pasuxismgebloba valdebulebebze,
Sromismoyvaroebis sargebeli,
sityvaZunwoba da ara mravlismetyveleba.
mokrZaleba da ara sakuTari Tavis warmoCena.
Tbili Rimili da ara pirquSoba.
178

ganrideba yovelive usjuloebisgan.


rom ganuwyvetliv vebrZodeT dacemulobas adamianisas, oRond
ise, rom adamians Wriloba ar mivayenoT.
rom viyoT dauRalavni sxvaTa SewevnaSi.
rom dauviwyari gaxdes CvenTvis udidesi kanoni:
cxovreba aris uwyveti msxverplis gaReba.
(da vinc ar Seiyvara da moyvasis tkivili ar gainawila, maradis
glaxaki darCeba!)
uflisa mimarT vilocoT.
rom wesad davidoT, sanam rames vityodeT, vkiTxoT sakuTar Tavs:
`is, rac unda vTqvaT~:
1. aris simarTle?
2. aris sasargeblo?
3. aris aucilebeli?
4. aris keTilSobiluri?
5. aris qristianuli?
nebavs RmerTs???
rom viyoT mSvidobismyofelni da Semrigebelni adamianebTan
urTierTobisas.
rom viqceT sulier `oazisad~ ama soflis `saharaSi~.
rom SegveZlos `Cveni uflebebis~ msxverplad gaReba imisTvis,
rom SevinarCunoT
mSvidoba,
megobroba,
Tanasworoba,
harmonia.
uflisa mimarT vilocoT.
rom gavxdeT namdvili brZenni (amisTvis ki sakmarisia sakuTari
uvicobis danaxva).
rom gavxdeT Semwynarebelni da momTmenni sxvaTa Secdomebis
mimarT.
rom viyoT Tavisufalni, magram ara uwesrigoni (udisciplinoni).
rom arasodes akldes Cvens sityvebs, Cvens qmedebas da yovel
Cvens qcevas `marili~.
romeli `marili?~
179

marili WeSmariti siyvarulisa.


uflisa mimarT vilocoT.
rom mivemsgavsoT vardebs, romlebic ar laparakoben,
aramed mxolod surnels afrqveven.
rom sulieri SfoTisa da mrisxanebis Jams
arafers vambobdeT da viqmodeT, aramed mxolod viTmendeT da
vloculobdeT.
rom vimyofebodeT maradJams sulier mRviZarebaSi da gvaxsovdes,
rom kacTmoyvare RmerTi ar moiTxovs Cvengan imden Sromasa da
Rvawls caTa sasufevlisTvis, ramdensac satana _ jojoxeTisTvis.
uflisa mimarT vilocoT.
rom vxedavdeT naTlad: Tu ar movkvdiT qristesTan, ver
vicxovrebT masTan erTad.
rom gvjerodes da gvwamdes, rom yvela sxva gamarjvebaze
Seudareblad aRmatebulia gamarjveba sakuTar egoizmze (sakuTar
TavSi Zvel adamianze).
uflisa mimarT vilocoT.
rom SeviyvaroT da movixveWoT keTilSobileba (xasiaTisa), romelic SeiZineba usasyidlod, magram yidulobs yvelafers.
rom virwmunoT: ar arsebobs `kari~ daketili, romelic ar iReba
siyvaruliT da moTminebiT.
uflisa mimarT vilocoT.
rom viswavloT, rogor gaviRoT msxverplad raime piradi droidan, rom siyvaruli iqces saqmed... iqces msxverplad... iqces
ZRvnad...
rom viswavloT, Tu rogor vicxovroT ama sofelSi ise, rom ama
sofelma ar icxovros CvenSi.
rom CvenSi mxolod RmrTis siyvaruli sufevdes da vcxovrobdeT
misi wminda nebis aRsasruleblad da moyvasis siyvarulisTvis.
rom davinaxoT Cveni mdgomareoba, davinaxoT siRrme Cveni sulisa,
Cveni sulieri Wrilobebi, Tu rogor aavso `sofelma~ suli Cveni uSjuloebiT, Tu rogor savse varT `egoizmiT~ da maSin mivxvdebiT, rom sxvaTa gamosworebas ki ar unda vcdilobdeT, aramed
mxolod da mxolod sakuTar sulier gajansaRebaze vzrunavdeT.
180

uflisa mimarT vilocoT.


rom CavwvdeT arss imisas, rom udidesi bedniereba mieniWeba adamians, sxvisTvis bednierebis miniWebis mcdelobisas.
uflisa mimarT vilocoT.
rom siRrmiseulad SevimecnoT:
WeSmariti siyvaruli niSnavs sakuTari Tavis msxverplad gaRebas.
uflisa mimarT vilocoT.
rom maradis gvaxsovdes:
mona qristesi yvelaze Tavisufali adamiania.
uflisa mimarT vilocoT.
rom SevimecnoT, Tu ra aris namdvili `Tavisufleba~. rameTu Tavisufleba ar niSnavs, SegeZlos akeTo is, rac ginda, rac mogexasiaTeba, aramed Tavisufleba aris: SegeZlos (unari gqondes) akeTo
is, rac sworia (rac RmerTs unda).
uflisa mimarT vilocoT.
rom SevZloT swavla moTminebisa.
`rameTu man vinc iswavla moTmineba, iswavla TiTqmis yvelaferi~.
rom SegveZlos tkivilis CvenTvis datoveba, xolo sixarulis sxvaTaTvis ganawileba.
uflisa mimarT vilocoT.
rom SevisisxlxorcoT, rom mteri Cveni is ki ar aris, visac Cven
vZulvarT, aramed mteri Cveni aris is, rom: Cven gvZuls.
uflisa mimarT vilocoT.
rom SevZloT, cremli movwmindoT SeWirvebuls.
rom jvars vecvaT imisTvis, rom aRvsdgeT.
rom movkvdeT ama soflisTvis,
raTa vicxovroT qristeSi.
rom veZiebdeT ara imas, rom esmodeT Cveni, aramed imas, rom Cven
gvesmodes sxvisi.
uflisa mimarT vilocoT.
rom SevignoT, Tu jer kidev mxolod sakuTari TavisTvis vcxovrobT,
arsobrivad cxovreba ar dagviwyia!
181

rom gavinawiloT sxvisi mwuxareba da tkivili. da Tu amas movaxerxebT, maSin mTel kacobriobasTan da mTel samyarosTan viqnebiT
dakavSirebulni erTi saidumlo kavSiriT _
kavSiriT siyvarulisa...
vilocoT, rom vaqcioT mdumareba qadagebad,
vilocoT, rom viqadagoT sakuTari simdabliT,
vilocoT, rom viqceT naTel magaliTad yvelasTvis,
vilocoT, rom yuradRebiT movekidoT yoveldRiuri cxovrebis
yovel wvrilmansac ki, rameTu es umniSvnelo wvrilmanebi gansazRvraven xasiaTs srulisas, da wvrilmanebis srulyofa wvrilmani
ki aRar aris, aramed Tavad srulyofilebaa.
vilocoT, rom viswrafodeT srulyofilebisken, da mTeli
cxovreba Cveni iqces erT cocxal qristianul magaliTad da
daucxromlad vadidebdeT
yovladwmindasa samebasa _
mamasa da Zesa da sulsa wmidasa
aw da maradis da ukuniTi ukunisamde.
amin!

182

sarCevi
leqsebi
* * * (ucnaur gariJraJs)......................................................................5
sityvas gaurobdi da sityva dameZebda..............................................7
dedas . . ................................................................................................9
Alla Madre.............................................................................................10
* * * (sul menatrebi, sul magondebi) .............................................11
* * * (caze nazad) ...............................................................................12
mindoda TqvenTvis ... (aRsareba)........................................................14
meoce saukunes....................................................................................15
Soria netav _ gurjistanamde............................................................16
atirebuli Tu unaxavs vinmes mTawminda...........................................18
gza romelic taZarSi midis...........................................................19
simarTles ra uSno saxe hqonia.........................................................20
* * * (sityva ar ebmis sityvas) .......................................................21
Tavisufali neba ...............................................................................22
* * * (gavxede zecas,sufTa furcels) ..........................................24
Rame da Tovli.....................................................................................26
fexSiSvela qariSxali.........................................................................27
sevda.....................................................................................................28
senaki....................................................................................................29
* * * (aq, sadac yoveli meore lamazia,) ..........................................31
* * * (nazi da tkbili iyo bavSvoba) .................................................32
me ar minaxavs daWrili arwivi...........................................................33
wmindao Zliero...................................................................................34
eridan berSi........................................................................................36
fiqri....................................................................................................37
simarTlis CiraRdniT xelSi..............................................................39
winaparTa CvenTa dideba.....................................................................41
ena, mamuli, sarwmunoeba....................................................................42
mZlesa amisa soflisa.........................................................................43
iverT RvTismSobels SevavedroT..................................................45
wminda qeTevans....................................................................................47
wmindaTa Soris sakvirvelo...............................................................48
Zmas.......................................................................................................50

mariam dedofali Cveni (Zv ebraul enaze)........................................51


faravanis tbisa piras.........................................................................53
qristes Soba (simRera).......................................................................54
* * * (n-u damiSli Senze locvas) .....................................................56
iyo da ara iyo ra................................................................................57
qvaTa RaRadi.......................................................................................58
13 asureli mama...................................................................................59
daTo cxakaias .....................................................................................60
serafime sarovels..............................................................................62
Sendobis kvira.....................................................................................63

moTxrobebi
FREEDOM.............................................................................................67
Tavisufleba........................................................................................67
kokaini..................................................................................................73
MAD HOUSE.........................................................................................82
fsiqiatriuli saavadmyofo...............................................................82
kaeni......................................................................................................88
sveticxoveli......................................................................................98

werilebi
daumTavrebeli dRiuri.................................................................... 109
damloceT deda nino........................................................................ 123
ucnobi aToneli beris epistole.................................................... 125
(locvakurTxeva qarTvelebs).......................................................... 125

You might also like