Tesisat Eitimi

Semboller
Daldrma tip
termostat

Pompa
Termometre
Kresel vana
Vana

Emniyet ventili
Genleme Tp
Check valf

Pislik tutucu

Balans vanas
Boaltma

Fan

Srgl vana

yollu motorlu
vana

Basn drc

ki yollu motorlu
vana

Drt yollu vana

Termostatik vana

Membranl vana

Hava ayrc

Tortu ayrc

Kilitli vana

Genleme deposu
Su sayac

Manometre
Eanjr
Hidrometre

Kompresr

Kompansatr
Istma gidi
Istma dn
Kullanma souk suyu
Kullanma scak suyu
Sirklasyon hatt

Prjr

nemli Komponentler

Vanalar
Esas olarak iki amala kullanlr:
Tesisat elemanlarn veya blmlerini ayrma
Kontrol

Kullanlan amaca gre farkl beklentileri

karlamaldr:

Basn dm (diren)
Ama/kapama sresi
Tasarm basnc
Malzeme

nemli Komponentler

Vanalar
Ayrma amal kullanlan vanalar genelde:

Srgl vana
Kresel vana
Kelebek vana
iber vana (Genelde boaltma amal)

Farkl gsterimler olsa da, tek bir sembol yeterli

olabilir.

nemli Komponentler
Kontrol Vanalar
Tesisatn tamam veya blmlerine ynelik
kullanlabilir.
Kullanm amalar

stenen iletme artlarn salamak

Devreden karmak veya devreye almak
stenen debiyi salamak
Tesisat komponentlerinin gvenliini salamak

nemli Komponentler

Yollu Vanalar
ki amala kullanlabilir:
Kartrc
Farkl scaklklardaki hatlardaki suyu kartrarak, ara
scaklklar salar.

Ayrc
Su akn bir hattan dierine ynlendirir.

nemli Komponentler

Kartrc Yollu Vanalar

A

100

100

75

25

100

50

50

100

25

75

100

100

100

k
C

Giri
B

Giri
A

nemli Komponentler

Datc Yollu Vanalar

A

100

100

100

25

75

100

50

50

100

75

25

100

100

k
C

k
B

Giri
A

nemli Komponentler
Pompalar
Esas olarak bir svy, bir noktadan, bir dierine
tayan makinalardr.
Tanan sv miktar:
ki nokta arasndaki basn fark:

Debi
Basma ykseklii

Pompa devreleri ana olarak 2 snfa ayrlr:

Ak:
Kapal:

Hidroforlar
Sirklasyon pompalar

Istma ve soutma tesisatlarnda kullanlan

pompalar, sirklasyon pompalardr.

nemli Komponentler

Debi
Birim zamanda tanacak akkan miktar ise
yaplacak iin sl kapasitesi ile belirlenir.

Q = mc T
Q
m
c
T

Isl kapasite (kcal/h)

Debi (m3/h)
zgl s (Su @15 C: 999,78 kcal/kgK)
Scaklk farkl (K)

Tesisat
Debi

a+b

Tesisat
Debi

a+b

Tesisat
Debi

a+b

Tesisat
Hidrolik Denge

Tesisat
Hidrolik Denge

nemli Komponentler
Pompalar
H
Ak sistem
alma
noktas

Hs

Kapal sistem
Hs
Q

Tesisat
Toplam Basn Dm

Tesisat
Toplam Basn Dm

nemli Komponentler

Pompa Seimi
Tasarm artlar
Q= 96.000 kcal/h
P= 4,2 mSS
T= 20K (70/50 C)
Q = mc T
m = Q/(c T) =
= 4,8 m3/h

0,185 kW

nemli Komponentler

Pompa Seimi
En sk yaplan hata
m = 4,8 m3/h
P = 4,2 x 1,25 = 5,25 mSS
Sonu:
Daha fazla debi %19
Daha fazla kayp %33
Daha fazla enerji %78

0,33 kW

nemli Komponentler

Pompa Seimi
En sk yaplan hata - 2
m = 4,8 m3/h
P = 4,2 x 1,25 = 5,25 mSS
Sonu:
Daha fazla debi %85
Daha fazla kayp %228
Daha fazla enerji %105

0,38 kW

Tesisat
Boru ap Seimi
Borularn (yani tesisatn) grevi, akkan
reteten, kullanm noktalarna getirmek ve
ardndan da tekrar retece geri gtrmektir.
Doru boyutlandrma, snn tanmas srasnda en
az basn dmne imkan vermelidir.
Bunun yansra, ak sesi de hacimlerin kullanmna
uygun ses seviyesinin stne kmamaldr.

Tesisat
Boru ap Seimi
Boru ap seim abaklar, sl kapasite (veya debi),
hz ve basn dm (genelde mmSS/m olarak)
deerlerini ierir.
Ama doru hacim iin, doru hzda ve doru
basn dmne sahip ap semektir.

Genel kural olarak: Daha byk ap, daha iyidir.

Tesisat
Boru ap Seimi
rnek olarak:
Kapasite: 50 kW yani 43.000 kcal/h
Scaklk fark:
20 K (r: 80/60C)
ap

Hz
(m/s)

Basn
Dm
(mmSS/m)

3/4"

0,90

49

0,55

14

1 1/4"

0,31

3,45

Tesisat
Boru ap Seimi
Boru aplar stmada esas olarak 10 mmSS/m
basn dmn gemeyecek ekilde seilir.
Tavsiye olarak konfor stmasnda en fazla
6 mmSS/m hedeflenmelidir.
Ak hzlar da benzer olarak 1 m/syi gemeyecek
ekilde seilir.
Tavsiye olarak konfor stmasnda 0,3 0,7 m/s
aral hedeflenmelidir.

Tesisat
Boru ap Seimi
Boru ap seim tablolarnda kullanlan scaklk
fark ( T) nemlidir.
Eer kullanlan tablo T = 20 K iin ise, daha farkl
uygulamalarda dnm yaplmaldr.

Tesisat
Boru ap Seimi
rnein:
Kapasite: 50 kW yani 21.500 kcal/h
Scaklk fark:
20 K (r: 80/60C)
Seilen ap: 1 1/4
Debi: Q = mc T
m = 21.500 / (20 1.000) = 1,075 m3/h

Scaklk fark:
10 K (r: 55/45C)
Seilen ap: 1 1/2
Debi: Q = mc T
m = 21.500 / (10 1.000) = 2,15 m3/h

nemli Komponentler
Genleme Deposu

Ventil

Gaz Hacmi
(Azot)

Membran
(Butil Kauuk)
Su Hacmi

nemli Komponentler

Vg1

Gaz Hacmi

> Vg2

<

P1

Su Hacmi

Vs1

< Vs2

T1

< T2

P2

nemli Komponentler

Genleme Deposu

P1

<

P2

Deiken basn nedeni ile bir deponun faydal hacmi her

tesisatta farkl olacaktr.
st basn ile statik basn arasndaki fark ifade eden basn
faktrnn (df) ok kk olduu hallerde, deponun faydal
hacmi, toplam hacmine oranla ok kk olacaktr.

nemli Komponentler

Genleme Deposu Basn Faktr

df =

Pe - P

Pe + 1

Pe

Son basn
[bar]
Emniyet ventili ama basncnn (PSV)
5 bardan dk olduu tesisatlarda
PSV 0,5 bar
5 bardan yksek olduu tesisatlarda
PSV (Psv / 10)

Statik basn + 0,2

[bar]

nemli Komponentler
Genleme Deposu Nominal Hacmi

Vn = Vf / df
Vg Depo hacmi

df Basn faktr

Pst Statik basn

nemli Komponentler

Genleme Deposu
Tam forml:

Pe + 1
Vn = Vf Pe - Pst

Vf Faydal hacim:
Tesisattan genleen suyun hacmi ve n su hacminin
toplamdr.

nemli Komponentler
Genleme Deposu
Genleen su hacmi:
Normal Su
Su scakl

Tesisat 10 Cde doldurulur.

Tesisatn kabilecei azami scakla kadar snabilir.
C

Genleme katsays

%20 Antifrizli Su
Su scakl

Genleme katsays

%34 Antifrizli Su
Su scakl

Genleme katsays

10
0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

105

110

120

130

140

150

160

0,13 0,37 0,72 1,15 1,66 2,24 2,88 3,58 4,34 4,74 5,15 6,03 6,96 7,96 9,03 10,2

20

100

105

110

120

130

1,33 1,83 2,37 2,95 3,57 4,23 4,92

5,64

6,4

7,19 8,02 8,89 9,79

100

105

110

120

130

0,35 0,66 1,04 1,49 1,99 2,53 3,11 3,71 4,35 5,01 5,68

6,39 7,11 7,85 8,62 9,41 10,2

0,07 0,26 0,54

10

20

30
0,9

30

40

40

50

50

60

60

70

70

80

80

90

90

140

140

150

150

160

160

nemli Komponentler

Genleme Deposu
n su hacmi:
Tesisatn toplam su hacminin %0,5i kadar bir hacim
nceden depoya eklenir.
Ama kk kayp ve kaaklarn karlanmasdr.

nemli Komponentler

Kullanma Suyu Boyleri Genleme Deposu

Vn = Vb x
P0
PSV
n
Vb

n x (PSV + 0,5) x (Po + 1,2)

100 x (P0 + 1) x (PSV P0 0,7)
n basn = Alt basn (0,2 1,0)
Emniyet ventili ayar basnc [bar]
Genleme katsayn
Boyler hacmi [L]

[bar]

Tesisat
Scak Sulu Istma

Tesisat
Boyler ncelikli Sistem

Tesisat
Boyler ncelikli Sistem
Sadece tek tip kullanmn olduu tesisatlarda dnlmelidir
(rnein bir villa).
Istma sistemi ya bina stmasna, ya da kullanma suyu stmasna
ynelik alr.
Is retecinin, sadece en byk kapasitede seilmesi yeterlidir.
rnein
Kullanma suyu kapasitesi 24 kW
Istma kapasitesi
16 kW
O zaman cihaz kapasitesi 24 kW

Tesisat
Boyler ncelikli Sistem
Boylerde ihtiya doduu anda sistem bina stmasn kapatarak,
boylere alr.
Hava ile stma yaplan binalarda, bina ataletine yklenen s ok
fazla olamad iin boyler almas srasnda binann soumas
mmkndr. Bu nedenle tavsiye edilmez.

Kullanma Scak
Suyu
Istmas

Kullanma Scak Suyu Istmas

Kullanma Scak Suyu Istmas
Konut ve otellerde, her gn kii bana 40 L ile 120
L arasnda deien miktarlarda kullanma scak suyu
ihtiyac vardr.
Ofislerde bu ihtiya 20 30 L/gn
mertebesindedir.
Kullanma suyu farkl scaklklarda istenebilir:
El ykama ve banyo: 40 50C
Mutfak:
60C

Genelde 45 veya 60C ayar scakl vardr.

Kullanma Scak Suyu Istmas

Kullanma Scak Suyu Istma Sistemleri
Hazrlama sresine bal:
Anlk su stclar
Depolu su stclar

Yakta bal:
Gaz/sv yaktl sistemler
Elektrikli sistemler

Depolu stclarda, stcnn yerine bal:

Boylerler: Entegre eanjrl
Eanjr ve akmlatr tankl sistemler

Kullanma Scak Suyu Istmas

Ani Istclar
ofbenler
Bacal
Hermetik

Elektrikli su stclar

Kullanma Scak Suyu Istmas

Eanjr ve akmlatr tank sistemleri

Eanjr

Akmlatr
Tank

Kullanma Scak Suyu Istmas

Boylerler

Boyler

Kullanma Scak Suyu Istmas

Boylerler

Kullanma Scak Suyu Istmas

Gne Enerjisi Sistemleri

Kullanma Scak Suyu Istmas

Gne Enerjisi

Pasif Sistemler

Aktif Sistemler
Elektrik retimi
Is retimi

Dk Scaklk
Yksek Scaklk

Kullanma Suyu
Havuz
Istmaya Destek

Kullanma Scak Suyu Istmas

Gne Enerjisi Sistemleri

Kullanma Scak Suyu Istmas

Gne Enerjisi Sistemleri

Kullanma Scak Suyu Istmas

Gne Enerjisi Sistemleri

Kullanma Scak Suyu Istmas

Gne Enerjisi Sistemleri

Kullanma Scak Suyu Istmas

Gne Enerjisi Sistemleri

Kullanma Scak Suyu Istmas

Gne Enerjisi Sistemleri

Kullanma Scak Suyu Istmas

Kullanma scak suyu sisteminden beklenenler
htiyaca uygun hzda stma
ok yksek ve garantili hijyen
Kaplamalar
Lejyonella hastal

Korozyon dayanm
Anotlar

Uzun mr

Kullanma Scak Suyu Istmas

Kullanma scak suyu kapasitesi
Pik yke gre
r: Spor salonlar

Srekli kullanma gre

Sabit yk (Sanayi)
Deiken yk (Konutlar, oteller, ofisler vb.)

Kullanma Scak Suyu Istmas

Kullanma scak suyu hesab
Scaklk:
45C, 60C, ?
Kullanm miktar ve sresi:
1.000 L/gn, 1.000 L/h, 10 L/dak, ?
Kullanm tipi (hazrlama sresi):
Pik yk
Srekli yk
Sabit yk

Kullanma Scak Suyu Istmas

Kullanma scak suyu hesab
Pik yk
Gn iinde belirli zamanlarda oluan ve belirli bir sre
devam eden tek bir kapasitedir.
rnein:
Bir spor salonunda her akam saat 19:30 ile 23:30
arasnda 6.000 L su (60C) kullanlmaktadr.
O zaman bu su, saat 19:30a kadar herhangi bir
zamanda hazrlanabilir.
Ya da bu suyun bir ksm, 19:30a kadar, kalan ise
19:30 ile 23:30 arasnda hazrlanabilir.

Kullanma Scak Suyu Istmas

Kullanma scak suyu hesab
Pik yk
nceden hazrlama:
- Sabah 07:30 ile 19:30 arasnda hazrlk
- 12 h hazrlk sresi
6.000 / 12 = 500 L/h stma kapasitesi
- Souk su scakl 15C ise T = 60 15 = 45 K
- Q = 0,51.00045 = 22.500 kcal/h
- Tm su nceden hazrlanaca iin
depolama hacmi 6.000 Ldir.

Kullanma Scak Suyu Istmas

Kullanma scak suyu hesab
Pik yk
nceden ve kullanma paralel hazrlama:
- Depolama hacmi 3.000 L olarak, kullanm anna
kadar sadece 3.000 L su hazrlanacaktr.
- 12 h hazrlk sresi
3.000 / 12 = 250 L/h ve 11.250 kcal/h stma
- Kullanm sresi 4 h (19:30 22:30 aras)
3.000 / 4 = 750 L/h stma kapasitesi
- Q = 0,751.00045 = 33.750 kcal/h

Kullanma Scak Suyu Istmas

Kullanma scak suyu hesab
Srekli Yk
Deiken de olsa gn boyunca devam eden
kullanmlardr.
Apartmanlar ve oteller en iyi rnekleridir.

Kullanma Scak Suyu Istmas

Kullanma scak suyu hesab
Srekli Yk
Farkl hesap yntemleri ile kapasite belirlenebilir.
Kii ba gnlk scak su tketim miktar iyi bir
yntemdir.
rnein:
- 80 kiinin yaayabilecei bir apartman
- Kii ba 100 L/gn scak su tketecekse
- Gnde 8.000 L scak su hazrlanacaktr.
- E kullanm faktr dnlmelidir .

Kullanma Scak Suyu Istmas

Kullanma scak suyu hesab
Srekli Yk
- Gnde 8.000 L scak su hazrlanacaktr.
- Gn boyunca yk olacaktr demek ki belirli bir
depolama hacmi gereklidir.
- Seim: %25 depolama 2.000 L hazr su
- Her 1.000 Llik boyler, ~100 kW g retebilir.
100860 = 86.000
86.000 / (451.000) = 1,91 m3/h
Saatte 1.900 L su hazrlanabilir.

Kullanma Scak Suyu Istmas

Kullanma scak suyu hesab
Srekli Yk
- Gn boyunca her an 2.000 L hazr scak su ve
her saatte 3.800 L yeni su hazrlama imkan vardr.
Benzer bir hesap yntemi olarak da boyler hacminin ne
kadar srede stlacana karar verilebilir.
- Gnde 8.000 L scak su hazrlanacaktr.
- Seim: %25 depolama 2.000 L hazr su
- Bu hacmi 1 saatte hazr hale getirmek iin:
45 2 1.000 / 1 = 90.000 kcal/h

Kullanma Scak Suyu Istmas

Kullanma scak suyu hesab
Sabit Yk
Genelde imalat sanayinde karlalr.
Belirli makinalar alt srece ihtiya olan scak su
miktardr.
Tm gn olabildii gibi, gn iinde sadece belli anlarda
(pik yk) olabilir.
Saatlik kapasiteyi veren bir su stma sistemi yeterlidir.
Su stma anlk olaca iin depolama zorunlu deildir.

Kullanma Scak Suyu Istmas

Kullanma scak suyu hesab
Tavsiye edilen hesap deerleri:
Standart konutlar:
Lks konutlar:
Oteller:
Dulu oda
Kvetli oda

30 50 L/gnkii
45 100 L/gnkii
50 100 L/gnkii
200 300 L/gnkii

Kullanma Scak Suyu Istmas

Kullanma scak suyu hesab
Tavsiye edilen hesap deerleri:
Oteller iin boyler hacmi
Standart (2 3 yldz)
Lks (4 5 yldz)
Konutlar iin boyler hacmi
Standart
Lks

500 L / 20 Oda
1.000 L / 20 Oda
500 L / 10 Daire
1.000 L / 10 Daire

Kullanma Scak Suyu Istmas

Kullanma scak suyu hesab
Tavsiye edilen hesap deerleri:
Du:
Ekonomik
Lks
Kvet:
Kk (100 L)
Byk (180 L)

50 L / Kullanm 6 dak
180 L / Kullanm 10 dak
100 L / Kullanm 15 dak
250 L / Kullanm 20 dak

Kullanma Scak Suyu Istmas

Kullanma scak suyu hesab
Tavsiye edilen hesap deerleri:
E kullanm faktr kullanc says ve kullanm noktas
arttka der.
rnein
1 dairede 1,15 iken
10 dairede 0,47 ve
50 dairede 0,32ye der.
Yani 10 dairede, tm kullanm noktalarnn
tketimlerinin toplamnn %47si yk olarak alnr.

Tesisatlar

Tesisat
Tesisat Oluturma
ncelikle yaplmas gereken ihtiyacn kapasite ve scaklklar olarak
belirlenmesidir:
Yani Q = mc T eitliindeki bilinmeyenleri bilmektir.
Kapasite ve scaklklar tamamen uygulamaya baldr.
Standart radyatr scakl, standart yerden stma scakl vb.
herhangi bir standart yoktur; kabuller vardr.
Bunun yansra kapasite iin ise standart deerler vardr (s
transfer katsays vb.). Ama kapasiteyi esas olarak belirleyen oda
scakl, su scakl gibi deerler yine uygulamaya (veya kiiye)
zeldir.

Tesisat
Tesisat Oluturma
Radyatrler iin kullanlabilecek scaklklar:
90/70C
80/60C
75/60C
Dier
Yerden stma iin kullanlabilecek scaklklar:
55/45C
40/30C
Dier

Tesisat

Tesisat

Tesisat Oluturma
Boyler sekonder devresi (kullanma scak suyu) iin kullanlabilecek
scaklklar:
10/45C
10/50C
10/60C
Ya da 15 20 25 vb. giri scaklklar
Boyler primer devresi iin kullanlabilecek scaklklar:
90/70C
80/60C
75/60C
Dier

Tesisat
Tesisat Oluturma
Farkl besleme scaklklar kapasiteyi deitirmez.
Istc performansn ise dorudan deitirir.

Tesisat
Tesisat Oluturma
Kurulacak tesisat, devrelerin ihtiyac olan
Kapasitenin tamamn
En yksek scakl
En dk scakl
Birbirine uyumlu olarak debileri
salayabilmelidir.
Unutmamal ki kapasite ve scaklklar
sadece ihtiya olduu anda gerekletirilmelidir.

Tesisat
Tesisat Oluturma
Is reteci sadece kendi zerindeki gidi ve dn scaklklarna gre
alr.
Yani toplam debinin sahip olduu scaklklar belirleyicidir.

Tesisat
Tesisat Oluturma
rnek:
1. Devre:
2. Devre:

3. Devre:

Radyatr
27.000 kcal/h - 75/60C
Boyler
14.500 kcal/h - 90/70C
Yerden stma
7.000 kcal/h - 40/30C

Tesisat

Tesisat
Kapasite Tayini
Hesaplanan toplam kapasite, her zaman s retecinin kapasitesi
olmak zorunda deildir.
E zamanda devrede olacak toplam en byk kapasite s retecinin
kapasitesi olmak zorundadr.

Is retecinin kapasitesi birden ok cihaz ile karlanabilir.

Bu noktada artk primer ve sekonder devreler gndeme girer.

Tesisat
oklu reteli Sistemler ve Hidrolik Denge

Tesisat
Basn Snrlamalar
Tesisatn statik ykseklii, cihaz dayanm basncndan bamszdr.
Tesisat ise ierdii tm ekipmanlarn dayanm basnlarna ve
gvenlie uygun olarak kurulmaldr.

Sorularnz

Teekkrler