Kemahiran Teknologi Maklumat Di Kalangan Pelajar Fakulti Pendidikan, Utm PDF

KEMAHIRAN TEKNOLOGI MAKLUMAT DI KALANGAN
PELAJAR FAKULTI PENDIDIKAN, UTM DAN HUBUNGANNYA

DENGAN SIKAP TERHADAP E-PEMBELAJARAN
SU LIH TENG
UNVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA
ii
Saya mengakui karya yang bertajuk Kemahiran Teknologi Maklumat di Kalangan

Pelajar Fakulti Pendidikan, UTM dan Hubungannya dengan Sikap Terhadap
E-pembelajaran adalah hasil kerja saya sendiri kecuali nukilan dan ringkasan yang
tiap-tiap satunya telah saya jelaskan sumbernya.
iii
Untuk ayah dan ibu tersayang
iv
PENGHARGAAN
Saya ingin merakamkan penghargaan ikhlas kepada dua orang penyelia projek,
Prof. Madya Dr. Baharuddin Aris dan En. Noraffandy Yahaya serta pensyarahpensyarah lain atas bimbingan dan dorongan yang telah diberikan sepanjang tempoh
penyeliaan tesis ini.
Penghargaan juga ditujukan kepada pihak Fakulti Pendidikan yang

membekalkan maklumat yang diperlukan dalam penyelidikan ini. Tidak lupa juga
rakan-rakan seperjuangan saya yang telah menghulurkan bantuan kepada saya.
Penghargaan diberikan kepada ibu bapa dan ahli keluarga yang tersayang
yang sentiasa memberi sokongan dan dorongan kepada saya.
Penghargaan juga ditujukan kepada semua yang terlibat sama ada secara
langsung atau secara tidak langsung yang membantu menjayakan penyelidikan ini.
ABSTRAK
E-pembelajaran telah menjadi satu kaedah pembelajaran yang popular

dilaksanakan di dalam bidang pendidikan. UTM mula melaksanakan e-pembelajaran
yang menggunakan Sistem Pengurusan Pembelajaran Moodle pada tahun 2004.
Tujuan kajian ini adalah untuk meninjau pengaruh kemahiran teknologi maklumat,
jantina, jenis aliran kursus dan kekerapan penggunaan e-pembelajaran pada sikap
terhadap e-pembelajaran di UTM. Soal selidik telah diedarkan kepada 327 orang
pelajar Fakulti Pendidikan UTM, Skudai. Data latar belakang pelajar dari segi jantina,
aliran kursus yang diikuti, kekerapan penggunaan e-pembelajaran UTM, tahap
kemahiran teknologi maklumat pelajar dan tahap sikap pelajar terhadap epembelajaran telah dikutip. Soal selidik sikap terhadap e-pembelajaran dibahagi
kepada empat bahagian iaitu kegusaran terhadap e-pembelajaran, keyakinan terhadap
e-pembelajaran, kesukaan terhadap e-pembelajaran dan persepsi terhadap faedah epembelajaran. Satu soalan sumbangan terbuka telah ditanya untuk mendapatkan
faktor sebenar keseronokan pelajar menggunakan e-pembelajaran. Dapatan kajian ini
menunjukkan terhadap korelasi sederhana antara kemahiran teknologi maklumat
dengan sikap terhadap e-pembelajaran.Tiada perbezaan signifikan sikap terhadap epembelajaran antara pelajar lelaki dan pelajar perempuan pada . Tiada perbezaan
signifikan kegusaran terhadap e-pembelajaran (p=0.378) dan kesukaan terhadap epembelajaran (0.489) di antara aliran kursus yang berlainan. Didapati pelajar aliran
sastera mempunyai keyakinan (p=0.046) dan persepsi faedah (p=0.029) yang lebih
positif daripada pelajar aliran kejuruteraan. Selain itu, terdapat hubungan positif
antara kekerapan penggunaan e-pembelajaran dengan sikap terhadap e-pembelajaran.
Secara umumnya, kajian ini menunjukkan pelajar perlu menguasai kemahiran
teknologi maklumat dalam menceburi e-pembelajaran supaya menghasilkan suasana
pembelajaran yang positif.
vi
ABSTRACT
E-learning has become a popular method of learning used in the field of

education. UTM started its e-learning through Moodle Learning Management System
in 2004. The aim of this study is to investigate the influence of information
technology skill, gender, type of course stream and the frequency of using e-learning
in the attitude towards e-learning at UTM. Questionnaires were distributed to 327
students of the UTM Education Faculty, Skudai. Data regarding the background of
students that are their gender, course pursued, frequency of using e-learning at UTM,
the level of students information technology skill and students attitude towards elearning was collected. The questionnaire on students attitude towards e-learning
was divided into four parts, that are their anxiety towards e-learning, confidence
towards e-learning, liking towards e-learning and their perception towards the
benefits of e-learning. An open question to find out the actual factor behind the
excitement of using e-learning among students was also asked. There was no
significant difference in the attitude towards e-learning between male and female
students. There was no significant difference in the anxiety towards e-learning
(p=0.378) and the liking towards e-learning among the difference streams of courses
(p=0.489). The study shows that art stream students had confidence (p=0.046) and a
more positive perception (p=0.029) in contrast to the students in the engineering
stream. Besides that, there was a positive correlation between the frequency of using
e-learning with the attitude towards e-learning. In general, this research shows that
students need to master the skill of information technology when participating in elearning in order to produce a positive learning.
vii
KANDUNGAN
BAB
BAB 1
BAB 2
PEKARA
MUKA SURAT
PENGAKUAN
ii
DEDIKASI
iii
PENGHARGAAN
iv
ABSTRAK
ABSTRACT
vi
KANDUNGAN
vii
SENARAI JADUAL
xii
SENARAI RAJAH
xiv
SENARAI LAMPIRAN
xvi
PENDAHULUAN
1.1
Pengenalan
1.2
Latar Belakang Masalah
1.3
Pernyataan Masalah
1.4
Objektif Kajian
1.5
Persoalan Kajian
1.6
Kerangka Kajian
1.7
Rasional Kajian
1.8
Batasan Kajian
1.9
Definisi Istilah
1.10
Penutup
10
SOROTAN KAJIAN
11
2.1
11
Pengenalan
viii
2.2
Apa itu E-pembelajaran
11
2.3
Perkembangan E-pembelajaran dalam Sistem
12
Pendidikan di Malaysia
2.3.1
E-pembelajaran di peringkat sekolah
13
2.3.2
E-pembelajaran di peringkat universiti
15
2.3.3
Perkembangan e-pembelajaran di UTM
16
2.3.4.1 Projek e-learning di UTM
17
Kelebihan E-pembelajaran dan Kesannya
19
2.4
Terhadap Pelajar
2.5
Sikap Pelajar Terhadap E-pembelajaran dan
21
Faktornya
2.6
Sistem Pengurusan Pembelajaran (SPP)
24
2.6.1
25
Kelebihan sistem pengurusan

pembelajaran (SPP)
2.6.2 Jenis sistem pengurusan pembelajaran
25
2.6.2.1 Blackboard
26
2.6.2.2 WebCT
26
2.6.2.3 Moodle
27
2.6.3
Pandangan pengguna terhadap Moodle
27
2.6.4
Mengapa memilih Moodle/ kelebihan
29
Moodle
2.7
Sikap Pelajar Terhadap SPP
30
2.8
Kemahiran Teknologi Maklumat Terhadap Sikap
30
Menggunakan E-pembelajaran
2.9
Jantina dengan Sikap Pelajar Terhadap E-
31
pembelajaran
2. 10
Jenis Kursus dengan Sikap Terhadap E-pembelajaran
32
2.11
Kekerapan Menggunakan E-pembelajaran dengan
33
Sikap Terhadap E-pembelajaran

2.12
Penutup
33
ix
BAB 3
METODOLOGI KAJIAN
34
3.1
Pengenalan
34
3.2
Reka Bentuk Kajian
34
3.3
Populasi dan Persampelan
35
3.4
Instrumen
36
3.5
Kajian Rintis
38
3.6
Pengumpulan dan Analisis Data
39
3.6.1
Data demografik pelajar
39
3.6.2
Kemahiran teknologi maklumat
40
3.6.3
Sikap terhadap e-pembelajaran
40
3.6.4 Kemahiran teknologi dengan sikap
40
terhadap e-pembelajaran
3.6.5
Sikap terhadap e-pembelajaran antara
41
Sikap pelajar aliran kursus berlainan
41
jantina
3.6.6
3.6.7
Kekerapan penggunaan e-pembelajaran
42
dengan sikap terhadap e-pembelajaran

3.7
BAB 4
Penutup
42
ANALISIS DATA
4.1
Pengenalan
43
4.2
Latar Belakang Responden
44
4.3
Frekuensi dan Peratus Kekerapan Penggunaan E-
45
pembelajaran dalam Seminggu

4.4
Peratusan Kemahiran Teknologi Maklumat Pelajar
47
4.5
Sikap Pelajar Terhadap E-pembelajaran
49
4.5.1
49
Peratus kegusaran terhadap epembelajaran
4.5.2
Peratusan keyakinan terhadap e-
51
pembelajaran
4.5.3 Peratus kesukaan terhadap e-
52
x
pembelajaran
4.5.4
Peratusan persepsi terhadap faedah e-
53
pembelajaran
4.6
Korelasi Antara Kemahiran Teknologi Maklumat
54
dengan Sikap Terhadap E-pembelajaran

4.7
Perbezaan Sikap Pelajar Terhadap E- pembelajaran
57
di Antara Lelaki dan Perempuan

4.8
Perbezaan Sikap Pelajar Terhadap E- pembelajaran
58
di Antara Jenis Aliran Kursus yang Berlainan

4.9
Korelasi Antara Kekerapan Penggunaan E-
60
pembelajaran Seminggu dengan Sikap Terhadap

E-pembelajaran
BAB 5
4.10
Analisis Soalan Terbuka
63
4.11
Penutup
68
PERBINCANGAN, KESIMPULAN DAN
70
CADANGAN
5.1
Pengenalan
70
5.2
Perbincangan
71
5.2.1
Latar belakang pelajar
71
5.2.2
72
5.2.3
Tahap kemahiran teknologi maklumat
72
5.2.4
Sikap pelajar terhadap e-pembelajaran
73
5.2.4.1 Kegusaran terhadap e-
73
pembelajaran
5.2.4.2 Keyakinan terhadap e-
74
pembelajaran
5.2.4.3 Kesukaan terhadap e-
74
pembelajaran
5.2.4.4 Persepsi terhadap faedah e-
74
pembelajaran
5.2.4.5 Kesimpulan
75
xi
5.2.5 Korelasi antara kemahiran teknologi
75
maklumat dengan sikap terhadap epembelajaran

5.2.6
76
di antara lelaki dan perempuan

5.2.7
Jenis aliran kursus dengan sikap
77
5.2.8 Korelasi antara kekerapan penggunaan
77
e-pembelajaran seminggu dengan sikap

5.2.9 Perbincangan soalan terbuka
78
5.3
Kesimpulan
79
5.4
Implikasi Kajian
80
5.5
Cadangan
81
5.6
Cadangan Kajian Lanjutan
81
5.7
Penutup
82
RUJUKAN
Lampiran
83
95 - 103
xii
SENARAI JADUAL
NO. JADUAL
2.1
TAJUK
Perkembangan penggunaan sistem
MUKA SURAT
19
e-pembelajaran di UTM
2.2
Kelebihan SPP
25
3.1
Bilangan dan peratusan pengambilan pelajar
37
mengikut aliran berlainan

3.2
Pembahagian item soal selidik mengikut
38
bahagian
3.3
Jadual perbandingan nilai pekali korelasi
41
4.1
Latar belakang responden
44
4.2
Frekuensi dan peratusan kekerapan
45
penggunaan e-pembelajaran dalam

seminggu
4.3
Frekuensi dan peratusan kekerapan
45
penggunaan e-pembelajaran dalam

seminggu berdasarkan aliran
4.4
Peratusan kemahiran teknologi maklumat
47
pelajar
4.5
Peratusan kegusaran terhadap
49
e-pembelajaran
4.6
Peratusan keyakinan terhadap
51
e-pembelajaran
4.7
Peratusan kesukaan terhadap
52
e-pembelajaran
4.8
Peratusan persepsi terhadap faedah
53
xiii
e-pembelajaran
4.9
Korelasi antara kemahiran teknologi
54
maklumat dengan sikap terhadap

e-pembelajaran
4.10
Hasil ujian-t perbezaan sikap terhadap
57
e-pembelajaran di antara lelaki dan

perempuan
4.11
Hasil ujian ANOVA sikap pelajar terhadap
58
e-pembelajaran di antara jenis aliran kursus

yang berlainan
4.12
Hasil ujian Turkey keyakinan terhadap
59
e-pembelajaran dan persepsi terhadap

e-pembelajaran di antara aliran kursus
4.13
Korelasi antara kekerapan penggunaan e-
60
pembelajaran dengan sikap terhadap

e-pembelajaran
4.14
Frekuensi responden yang menjawab soalan
63
terbuka mengikut jenis jawapan

4.15
Penjelasan positif responden terhadap
64
keseronokan menggunakan e-pembelajaran

UTM
4.16
Penjelasan negatif responden terhadap

keseronokan menggunakan e-pembelajaran
UTM
66
xiv
SENARAI RAJAH
NO. RAJAH
1.1
TAJUK
Kerangka kajian pengaruh kemahiran
MUKA SURAT
teknologi maklumat, jantina, jenis aliran

kursus dan kekerapan penggunaan terhadap
sikap menggunakan e-pembelajaran di
UTM
4.1
Perbezaan peratusan penggunaan
46
e-pembelajaran dalam seminggu mengikut

empat jenis aliran kursus
4.2
Plot serakan kemahiran teknologi maklumat
55
dengan kegusaran terhadap e-pembelajaran

4.3
55
dengan keyakinan terhadap e-pembelajaran

4.4
56
dengan kesukaan terhadap e-pembelajaran

4.5
56
dengan persepsi terhadap faedah

e-pembelajaran
4.6
Plot serakan kekerapan penggunaan
61
e-pembelajaran dengan kegusaran terhadap

e-pembelajaran
4.7

e-pembelajaran seminggu dengan keyakinan
62
xv
4.8
62
e-pembelajaran dengan kesukaan terhadap

e-pembelajaran
4.9

e-pembelajaran seminggu dengan persepsi
terhadap faedah e-pembelajaran
63
xvi
SENARAI LAMPIRAN
LAMPIRAN
TAJUK
MUKA SURAT
Soal Selidik
95
Borang kesahan soal selidik daripada guru
103
BAB 1
PENDAHULUAN
1.1
Pengenalan
Sejak abad 20-an, dunia ini telah memasuki arena informasi. Peralihan ini
menyebabkan pasaran memerlukan tenaga pekerja yang celik literasi teknologi dan
yang berupaya bekerja di bawah persekitaran intensif teknologi maklumat di depan
pentas dunia. Menurut Timbalan Perdana Menteri, jika rakyat terus tidak mengambil
peduli perkembangan teknologi komunikasi dan maklumat (TKM) atau
meningkatkan minat untuk belajar serta menguasai ilmu itu, mereka akan ketinggalan
zaman ( Utusan Malaysia, 2005).
Sebenarnya, Malaysia telah mengambil inisiatif dalam sistem pendidikan

sebagai penyelesaian untuk menyesuaikan diri dalam era teknologi maklumat.
Sebagai contohnya, Kementerian Pendidikan Malaysia pada tahun 1992 telah mula
memperkenal penggunaan komputer dalam pengajaran dan pembelajaran (Rozlan
Abdul Hamid, 2000). Kementerian Pelajaran Malaysia dengan syarikat swasta juga
bekerjasama menyediakan perpustakaan elektronik, dan baru-baru ini projek terbaru
iaitu projek Sekolah Bestari ( Gan, 2000). Dalam projek Sekolah Bestari, konsep
teknologi merentasi kurikulum diperkenal, dan e-pembelajaran telah ditekankan
dalam konsep tersebut.
Kini, kaedah e-pembelajaran semakin popular di peringkat universiti.

Sehingga tahun 2002, kesemua 14 buah institusi pendidikan tinggi awam dan 10 buah
institusi pengajian swasta telah disambung dengan kemudahan Internet (Minges dan
2
Gray, 2002) dan di antaranya, tiga buah universiti atau kolej di Malaysia telah
menyampaikan semua atau sebahagian kursus melalui talian (online) (Hanis, 2004).
Di Malaysia, e-pembelajaran semakin memainkan peranan dalam sistem

pendidikan di institusi pengajian tinggi. Menurut Asirvatham et al. (2005), Universiti
Malaya menjadi pelopor universiti tempatan di Malaysia yang mula menggunakan
sistem pengurusan pembelajaran dalam kursus dalam talian (Course On-Line) pada
tahun 1998. Universiti tempatan lain seperti Universiti Sains Malaysia (USM) telah
menyampaikan kuliah melalui Internet pada tahun 1999, Universiti Putra Malaysia
(UPM) pula menyampaikan kursus jarak jauh sejak tahun 1999. Manakala
Multimedia University (MMU), International Medical University (IMU) dan
University Tun Abdul Razak (UNITAR) dan juga Open University Malaysia (OUM)
pula merupakan contoh-contoh institusi pengajian tinggi swasta yang melibatkan diri
dalam e-pembelajaran (Asirvatham et al., 2005; Suraya, 2005).
Selain itu, kebanyakan universiti tempatan atau swasta juga banyak

melibatkan diri mengajar pembelajaran melalui teknologi maklumat termasuk
Universiti Teknologi Malaysia (UTM). Penggunaan portal e-pembelajaran di Fakulti
Pendidikan UTM dalam menyampaikan pengajaran bermula pada awal tahun 1997
(Baharuddin et al., 2006). Teknologi Komunikasi dan Maklumat digunakan untuk
menghasilkan pengalaman pembelajaran yang mendekati hidaup sebenar (Baharuddin
et al., 2006).
1.2
Latar Belakang Masalah
Satu perbezaan e-pembelajaran dengan pembelajaran tradisional ialah epembelajaran memerlukan teknologi komunikasi dan maklumat sebagai media
pembelajaran. Pencapaian sumber maklumat dalam e-pembelajaran lebih luas
berbanding dengan pembelajaran tradisonal. Beberapa kajian menunjukkan epembelajaran telah membawa kebaikan terhadap pelajar seperti peluang pembelajaran
telah ditingkatkan (HELIOS, 2005; Pirani, 2004; Jain & Lee, 2003), dan sikap pelajar
3
yang positif terhadap disiplin tertentu melalui e-pembelajaran telah bertambah
(Suanpang, Petocz dan Kalceff , 2004; Razmah Mahmod et al., 2005). E-pembelajaran
juga dipilih oleh pelajar kerana bentuk pembelajaran ini dapat menyesuaikan diri
dengan pelbagai bentuk maklumat dan ia dapat diselaras oleh pelajar dengan
maklumat disampaikan di mana-mana tempat dan bila-bila masa (Jain & Lee, 2003).
Jadi, e-pembelajaran telah diambilkira sebagai pembelajaran yang lebih fleksibel,
berkesan dan agak murah (Ertl, Winkler dan Mandi, 2007).
Malah terdapat pandangan bahawa bukan semua pelajar mendapat kebaikan

daripada e-pembelajaran. Kajian HELIOS (2005) menunjukkan bahawa jika kita kaji
dari segi latar belakang pelajar yang melibatkan diri dalam e-pembelajaran, epembelajaran hanya menarik perhatian dan memberikan faedah kepada pelajar
tertentu dalam kategori latar belakang tertentu. Latar belakang pelajar itu rujuk
kepada kawasan tempat, pendapatan, umur, jantina, kemampuan (termasuk
kemahiran dalam pembelajaran) dan juga kerelaan yang berbeza.
Selain itu, Alexander ( 2005 ) berpendapat bahawa pelajar lebih banyak

meninggalkan kursus online daripada kursus dalam kelas. Hasil dapatan Alexander
menunjukkan sebab pelajar meninggalkan kursus online ialah kursus online agak
panjang dan membosankan (Alexander, 2005).
Terdapat juga pelajar yang tidak memilih menggunakan atau kurang

menggunakan teknologi komunikasi dan maklumat dalam universiti. Selwyn (2003)
dalam kajiannya telah menunjukkan beberapa halangan pelaksanaan teknologi
komunikasi dan maklumat yang menyebabkan mahasiswa menolak diri daripada
TKM. Salah satu sebab ialah faktor individu iaitu mahasiswa tersebut kurang
berkemahiran dan pengetahuan menggunakan sesuatu teknologi. Pelajar juga tidak
memanfaatkan e-pembelajaran seperti yang diinginkan. Contohnya sesetengah pelajar
di universiti hanya menggunakan e-pembelajaran untuk mencetak bahan rujukan
daripada web lalu membacanya seperti dalam bentuk buku (Rashid Mohammed
Salim Alhajri, 2006).
4
Sifat individu seseorang pelajar dapat mempengaruhi tindak balas pelajar
tersebut terhadap e-pembelajaran (Orvis, Fisher dan Wasserman, 2003). Concannon
et al. (2005) dalam kajiannya pula menyatakan bahawa, kita tidak akan menemui
faktor yang luas mengenai penggunaan teknologi oleh pelajar jika kita memandang
dari segi kesan positif atau negatif sesuatu teknologi sahaja terhadap pelajar kerana
pelajar melihat teknologi sebagai mekanisma sokongan dalam pembelajaran. Dia
menambahkan bahawa kita perlu mengambil kira strategi pembelajaran pelajar
memandangkan hal ini sama penting dalam proses pembelajaran yang menyalurkan
teknologi.
Universiti Teknologi Malaysia (UTM) merupakan salah satu universiti

tempatan yang melaksanakan e-pembelajaran sejak tahun 1997. Pada tahun tersebut,
Fakulti Pendidikan UTM telah mula membangunkan portal e-pembelajaran dalam
kursus literasi komputer (Baharuddin et al., 2006). Pada semester kedua sesi
2001/2002, UTM mula menggunakan Web-CT sebagai sistem pengurusan
pembelajaran (SPP). Seterusnya WebCT digantikan dengan Moodle, satu SPP
sumber terbuka pada semester kedua sesi 2004/2005 atas sebab kesenangan
penggunaan, kewangan pengurusan dan penyelarasan sistem SPP.
1.3
Pernyataan Masalah
Universiti Teknologi Malaysia merupakan sebuah institusi pengajian tinggi

tempatan yang mula melaksanakan e-pembelajaran dengan menggunakan SPP
Moodle, pada awal tahun 2004. Beberapa kajian yang menyelidik tahap penerima
pelajar Fakulti Pendidikan terhadap e-pembelajaran serta faktornya telah
menunjukkan bahawa masih terdapat pelajar yang menghadapi masalah semasa
berhadapan dengan e-pembelajaran termasuk kekurangan kemahiran e-pembelajaran
walaupun pandangan mereka terhadap e-pembelajaran agak positif (sila lihat Wong
(2006), Tan (2006), Mazlan (2007), Janarthini (2007)). Disebabkan sistem ini agak
baru dalam pengajaran dan pembelajaran di UTM, kajian ini cuba menganalisis faktor
yang mempengaruhi sikap terhadap penggunaan e-pembelajaran dari segi sifat
5
pelajar. Sifat-sifat pelajar itu termasuk kemahiran teknologi maklumat, jantina, jenis
kursus yang dipilih dan kekerapan menggunakan e-pembelajaran.
1.4
Objektif Kajian
1. Mengenalpasti kekerapan penggunaan e-pembelajaran di kalangan pelajar

UTM.
2. Mengenalpasti kemahiran teknologi maklumat di kalangan pelajar UTM.
3. Mengenalpasti sejauhmanakah sikap pelajar terhadap e-pembelajaran dari segi
kegusaran, keyakinan, kesukaan dan persepsi terhadap faedah e-pembelajaran.
4. Mengenalpasti hubungan kemahiran teknologi maklumat dengan sikap pelajar
terhadap e-pembelajaran.
5. Mengenalpasti perbezaan sikap terhadap e-pembelajaran di antara pelajar
lelaki dengan pelajar perempuan.
6. Mengenalpasti perbezaan sikap pelajar terhadap e-pembelajaran di antara
jenis aliran kursus yang berlainan.
7. Mengenalpasti hubungan kekerapan menggunakan e-pembelajaran dengan
sikap pelajar terhadap e-pembelajaran.
1.5
Persoalan Kajian
1. Apakah kekerapan penggunaan e-pembelajaran oleh pelajar UTM?

2. Sejauhmanakah kemahiran teknologi maklumat pelajar UTM?
3. Sejauhmanakah sikap pelajar terhadap e-pembelajaran dari segi kegusaran,
keyakinan, kesukaan dan persepsi terhadap faedah e-pembelajaran.
4. Adakah terdapat hubungan di antara kemahiran teknologi maklumat dengan
sikap pelajar terhadap e-pembelajaran?
5. Adakah terdapat perbezaan signifikan di antara sikap pelajar terhadap epembelajaran berdasarkan jantina?
6
6. Adakah terdapat perbezaan sidnifikan di antara sikap pelajar terhadap epembelajaran di UTM berdasarkan aliran kursus yang berlainan?
7. Adakah terdapat hubungan signifikan antara kekerapan menggunakan epembelajaran dengan sikap pelajar terhadap e-pembelajaran?
1.6
Kerangka Kajian
Kajian ini direkabentuk berdasarkan kerangka kajian seperti yang ditunjukkan

dalam Rajah 1.1 berikut:
Sikap pelajar terhadap epembelajaran, (kajian

Hanafi, Zuraidah, Rozhan
(2004), Paris (2004),
Drennan, Kennedy dan
Pisarki (2005), Vuorela dan
Nummenmaa (2004),
Baharuddin (1999))
Kemahiran teknologi
maklumat berdasarkan
FITness (NRC, 1999)
Jantina
Jenis Kursus
kegusaran
kesukaan
keyakinan
persepsi
Kekerapan
penggunaan
e-pembelajaran
Rajah 1.1 Kerangka kajian pengaruh kemahiran teknologi maklumat, jantina, jenis
aliran kursus dan kekerapan pengguanan terhadap sikap menggunakan epembelajaran di UTM
Kajian ini secara amnya mengkaji faktor apakah yang akan mempengaruhi
sikap pelajar terhadap e-pembelajaran. Aspek-aspek sikap yang dipilih untuk diuji
adalah berdasarkan kajian-kajian Hanafi, Zuraidah dan Rozhan (2004), Paris (2004),
Drennan, Kennedy dan Pisarki (2005), Vuorela dan Nummenmaa (2004) dan
Baharuddin (1999). Aspek-aspek ini termasuk kegusaran terhadap e-pembelajaran,
keyakinan terhadap e-pembelajaran, kesukaan terhadap e-pembelajaran dan persepsi
terhadap faedah e-pembelajaran. Empat pengaruh yang akan dikaji hubungannya
7
dengan sikap menggunakan e-pembelajaran iaitu kemahiran teknologi maklumat,
jantina, jenis aliran kursus dan kekerapan menggunakan e-pembelajaran. Aspekaspek kemahiran teknologi maklumat dilihat berdasarkan FITness yang akan
dijelaskan dalam bahagian definisi.
1.7
Rasional Kajian
Didapati bahawa tidak banyak penyelidikan yang berkait dengan

pembelajaran pelajar mengenai teknologi maklumat dan komunikasi dan juga
penggunaan teknologi maklumat dan komunikasi (Bahruddin, 2001). Jarang juga
kajian yang mengkaji pelajar jenis manakah yang rela menggunakan pembelajaran
berasakan web (Hoskins dan Hooff, 2005). Jadi kajian ini cuba menentukan keadaan
sebenar masalah penggunaan e-pembelajaran dari segi aspek pelajar.
Selain itu, pelaksanaan e-pembelajaran terutamanya pembelajaran berasaskan

SPP masih pada tahap permulaan di Malaysia, kurang adanya kajian yang mengkaji
e-pembelajaran berasaskan SPP di peringkat universiti. Kebanyakan kajian yang
berkenaan pula tertumpu pada kursus mengenai teknologi, komunikasi dan maklumat
(TKM)(Koskela et al., 2005). Oleh itu, perlu adanya kajian yang mengkaji sikap
pelajar terhadap e-pembelajaran dan faktornya dalam kursus bukan TKM.
Dengan mencari faktor yang mempengaruhi sikap pelajar terhadap epembelajaran, diharapkan pelajar dapat menggunakan e-pembelajaran secara
berkesan lalu menghasilkan pembelajaran pada peringkat tinggi.
1.8
Batasan Kajian
Kajian ini hanya mencari hubungan faktor kemahiran teknologi maklumat,

jantina, jenis kursus dan kekerapan menggunakan e-pembelajaran terdapat sikap
menggunakan e-pembelajaran. Faktor lain seperti kelancaran kursus e-pembelajaran,
8
masalah teknikal pelaksanaan e-pembelajaran tidak diambilkira. Hanya empat aspek
sikap terhadap e-pembelajaran diuji dalam kajian ini iaitu kegusaran, keyakinan,
kesukaan dan persepsi terhadap faedah e-pembelajaran.
Kajian ini juga telah mengehadkan takrifan e-pembelajaran kepada

pembelajaran menerusi web yang menggunakan SPP Moodle di UTM sahaja. Selain
itu, kajian ini hanya memilih populasi responden dari Fakulti Pendidikan, Universiti
Teknologi Malaysia.
1.9
Definisi Istilah
1.9.1
Kemahiran teknologi maklumat merupakan kemahiran yang diperlukan dalam

penggunaan teknologi maklumat. Dalam kajian ini, kemahiran ini merangkumi
sembilan kriteria yang telah diambil daripada FITness (Fluency with Information
Technology) (National Research Council, 1999), satu perkataan yang diperkenalkan
oleh NRC dari America Syarikat, iaitu:
a. dapat memasang sebuah komputer peribadi
b. dapat menggunakan asas antaramuka sistem pengendalian
c. dapat menggunakan sesuatu pemproses kata untuk mencipta satu dokumen
teks
d. dapat menggunakan pakej grafik atau artword untuk menghasilkan
illustrasi, slaid, atau dapat menyampaikan idea berasakan imej.
e. dapat menghubungkan komputer dengan rangkaian net.
f. dapat menggunakan Internet untuk mencari maklumat
g. dapat menggunakan komputer untuk berkomunikasi dengan orang lain.
h. dapat menggunakan sistem database untuk membentukkan dan
menyapaikan maklumat yang berguna.
i. dapat menggunakan bahan pendidikan untuk belajar bagaimana
menggunakan aplikasi atau permukaan baru.
9
1.9.2
E-pembelajaran
Terdapat pelbagai definisi mengenai e-pembelajaran. Asia-e-Learning

Network (AEN) (2002) dalam laman webnya telah menakrif e-pembelajaran sebagai
setiap kategori kursus latihan yang melibatkan alat teknologi seperti Internet, Intranet,
CD-ROM, sistem persidangan video dan sebagainya. Hanis (2004) menjelaskan epembelajaran sebagai satu bentuk pembelajaran yang dapat disampaikan sama ada
dalam talian (online) atau bukan dalam talian (offline). Ia dapat disampaikan melalui
pelbagai alat, dapat disalurkan secara synchronous (bergantung pada masa,
penyampaian dan interaksi berlaku dalam masa benar) atau asynchronous (masa
pembelajaran dapat dilaraskan mengikut kehendak diri, bukan berlaku dalam masa
benar, maklumat disampaikan pada bila-bila masa dan mana-mana tempat).
E-pembelajaran juga dikenali sebagai penggunaan teknologi dalam

pembelajaran untuk menyampaikan maklumat (Dublin, 2003; Clark dan Mayer,
2003). Di samping itu, e-pembelajaran juga merupakan pembelajaran yang
melibatkan rangkaian komputer atau web sebagai mekanik saluran (Piskurich, 2003;
Jochems et al., 2004). Jochems et al. (2004) berpendapat Internet adalah alat utama
dalam e-pembelajaran dan ia merupakan kaedah pembelajaran yang menyepadukan
pengajaran face-to-face, pendidikan jarak jauh dan latihan dalam pekerjaan.
Untuk penyelidikan ini, definisi e-pembelajaran telah diubah suai sebagai

pembelajaran melalui komputer yang dihubungkan ke rangkaian komputer (Internet)
atau Intranet. Dalam penyelidikan ini, e-pembelajaran terhad kepada pembelajaran
yang menggunakan satu SPP sumber terbuka (Learning Manangement System Open
Source) iaitu Moodle.
1.9.3
Sikap terhadap penggunaan e-pembelajaran
Sikap merupakan satu perasaan atau pandangan terhadap sesuatu objek atau
situasi, yang akan mempengaruhi perbuatan seseorang terhadap objek atau situasi
10
tersebut. Berdasarkan Azjen (2005), sikap dapat dinilai daripada tindak balas dan
salah satu sistem klasifikasi tindak balas yang popular ialah tindak balas dapat
dibahagikan kepada cognition (kepercayaan terhadap objek tertentu), affect ( perasaan
terhadap objek tertentu) dan conation (tindakan terhadap objek tertentu) (lihat juga
Bohner dan Wnke, 2002). Sikap terhadap penggunaan e-pembelajaran dalam kajian
ini rujuk kepada perasaan positif atau negatif pelajar terhadap pelaksanaan epembelajaran di UTM spesifik kepada penggunaan SPP Moodle dari aspek
kegusaran, keyakinan dan kesukaan terhadap e-pembelajaran serta persepsi pelajar
terhadap faedah e-pembelajaran.
1.9.4 UTM
UTM merupakan singkatan Universiti Teknologi Malaysia, sebuah institusi

pengajian tinggi awam di Skudai, Malaysia.
1.10
Penutup
Dalam bab ini, pengkaji telah menerangkan mengenai pengenalan, latar

belakang masalah, pernyataan masalah, objektif kajian, persoalan kajian, kerangka
kajian, rasional kajian, kekangan dan definisi istilah yang berkaitan dengan kajian ini.
BAB 2
SOROTAN KAJIAN
2.1
Pengenalan
Pendidikan merupakan satu proses yang melibatkan pengajaran dan pembelajaran.

Pelajar pula mempunyai perbezaan individu dalam proses pembelajaran. Oleh itu, ahli
pendidikan sentiasa memperbaiki proses pengajaran supaya dapat menghasilkan satu
persekitaran pengajaran dan pembelajaran yang menyesuaikan setiap pelajar. Teknologi
dikatakan dapat memenuhi keperluan tersebut (Johari, 2000). Dengan adanya kemudahan
teknologi dalam kelas, pelajar berpeluang mengalami satu pengalaman yang tidak dapat
disediakan oleh kaedah pengajaran dan pembelajaran tradisional. Kelas bukan satu bilik
yang statik tetapi lebih dinamik, dan dapat berada di mana-mana tempat dalam dunia ini.
2.2
Apa itu E-pembelajaran
E-pembelajaran membawa maksud yang berbeza terhadap orang yang

berlainan. Secara amnya, e-pembelajaran boleh dikenali sebagai penggunaan
teknologi dalam pembelajaran untuk menyampaikan maklumat. Konsep epembelajaran juga berubah apabila masa berlalu. Dublin (2003) dapati bahawa
perkataan tersebut pada tahun 2000 adalah rujuk kepada pembelajaran berasaskan
komputer khususnya dalam intranet dan internet. Clark dan Mayer (2003) bersetuju
dengan definisi tersebut dengan menambah lagi bahawa isi kandungan epembelajaran harus mengambilkira objektif pembelajaran, kaedah pembelajaran
untuk membantu pembelajaran, elemen media yang berlainan untuk menyampaikan
12
isi kandungan dan mencuba membina pengetahuan baru dan kemahiran yang
berhubung dengan matlamat pembelajaran secara individu.
Dublin (2003) juga menunjukkan bahawa pada hujung tahun 2002, pakar
industri telah menggunakan definisi bahawa e-pembelajaran merupakan satu
teknologi untuk mencipta, menyebar dan menghantar sesuatu termasuk data bernilai,
maklumat, isi pembelajaran dan pengetahuan yang dapat menunjukkan persembahan
dalam kerja serta perkembangan diri. Skop e-pembelajaran seterusnya telah diperluas
lagi oleh mereka yang membekalkan pembelajaran dengan memperkenal alat
pengurusan dalam bentuk sistem pengurusan isi kadungan ( content management
system ), bilik darjah maya, perisian PowerPointTM , kursus dalam talian, portal dan
sistem penyokong persembahan (performance support system) (Dublin, 2003).
Eklund, Kay dan Lynch (2003) pula dalam kertasnya yang membincangkan
isu dan perkembangan e-pembelajaran menyatakan e-pembelajaran merupakan
komponen pembelajaran fleksibel (satu pembelajaran yang berpusat kepada pelajar)
yang menyampaikan latihan dan pendidikan melalui media elektronik yang
merangkumi pembelajaran berasaskan komputer, pembelajaran berasaskan web, kelas
maya dan aktiviti kerjasama melalui bahan digital. Davis dan Harden (2001) pula
mengenal pasti empat komponen e-pembelajaran iaitu perisian pengajaran, perisian
authoring, pembelajaran maya (virtual learning environment) dan sistem pengurusan
pembelajaran (learning management systems).
2.3
Perkembangan E-pembelajaran dalam Sistem Pendidikan di Malaysia
Dalam Rancangan Malaysia ke-9 (2006-2010) yang telah diumumkan,

kerajaan Malaysia telah mensasarkan pembangunan modal insan sebagai teras utama
pembangunan negara dalam mencapai impian Wawasan 2020. Dengan ini, epembelajaran ditekankan untuk memainkan peranan yang penting supaya mencapai
matlamat tersebut (Asirvatham dan Abtar Kaur, 2006).
13
Malaysia telah melaksanakan e-pembelajaran melalui dua peringkat iaitu di
peringkat pendidikan dan peringkat kebangsaan. Sebagai persediaan pelaksanaan epembelajaran, kerajaan telah melancarkan penggunaan radio dan televisyen di sekolah
pada tahun 1972 (Asirvatham dan Abtar Kaur, 2006). Langkah-langkah lain yang
penting termasuk penggunaan teknologi komputer dalam pengajaran dan pembelajaran,
pelaksanaan projek Sekolah Bestari dan pembukaan universiti maya.
Di peringkat kebangsaan pula, banyak bengkel dan seminar mengenai epembelajaran telah diorganisasi (Asirvatham et al., 2004; Asirvatham dan Abtar Kaur,
2006). Kerajaan juga melancarkan projek untuk mempromosikan pelaksanaan epembelajaran di kalangan masyarakat seperti projek Malaysian Grid for Learning
(MyGfL), National E-learning Steering Committee, National Information Technology
Council, National e-Learning Centre dan ASEN E-Learning Seminar (lihat Asirvatham
et al., 2004; Suraya, 2005; Zailan dan Azmi, 2006; Asirvatham dan Abtar Kaur, 2006).
Projek E-pembelajaran Untuk Sepanjang Hayat, suatu projek yang diasaskan oleh
United Nations Development Information Programme (UNDP), Coca-Cola Corp dan
Kementerian Pelajaran, bertujuan menggunakan TMK untuk menyebarkan maklumat
dalam bentuk digital supaya mengurangkan jurang dari segi pendidikan dalam
masyarakat (Suraya, 2005). Bahagian ini seterusnya hanya membincangkan
perkembangan e-pembelajaran di peringkat pendidikan.
2.3.1
E-pembelajaran di peringkat sekolah
Pelaksanaan e-pembelajaran dalam sistem pendidikan di Malaysia boleh

dikatakan bermula sejak pengenalan komputer dalam sekolah pada 1980-an.
Perbincangan berikutnya merupakan ringkasan daripada Gan (2001).
Menurut Gan, sekolah terutamanya sekolah menengah mula mendirikan kelab

komputer sebagai salah satu aktiviti ko-kurikulum untuk mengajar pelajar tentang
kemahiran komputer pada tahun 1981. Perbelajaaan kelab komputer ini disokong oleh
Persatuan Ibu Bapa dan Guru (PIBG) ataupun yuran daripada ahli kelab. Pada tahun
14
yang sama, pendidikan Malaysia juga berusaha mengahasilkan kurikulum literasi
kumputer dalam sekolah untuk mengejar perkembangan literasi komputer dunia.
Pada tahun 1986, Projek Perintis Literasi Komputer diperkenalkan. Di bawah projek
ini, pelajar tingkatan 4 mula belajar mata pelajaran Literasi Komputer. Akan tetapi,
projek ini terbengkalai pada tahun berikutnya.
Pada tahun 1982, Kementerian Pendidikan pada masa itu telah menubuhkan satu
persatuan dengan Malaysia Institute of Microelectronics System (MIMOS) untuk
menggubal cadangan tentang pelaksanakan teknologi maklumat dalam sekolah. Satu
laporan Polisi Komputer dalam Pendidikan disediakan dan dibentangkan pada tahun
1989. Laporan itu menunjukkan isu literasi komputer dalam pendidikan telah digantikan
dengan penggunaan komputer merentasi kurikulum. Dengan ini, komputer literasi
dikatakan dapat diperoleh secara natural. Bersama dengan laporan ini, satu Projek Perintis
Belajar Dengan Komputer juga dilancarkan.
Beberapa projek atau program bersama antara Kementerian Pendidikan dan

MIMOS telah dijalankan. Setelah pelaksanaan projek Atom-1 PC di sekolah, satu projek
perintis yang dikenalkan Komputer Dalam Pendidikan telah dilancarkan pada tahun 1992.
Kementerian Pendidikan dengan MIMOS juga bekerjasama merekabentuk sistem perisian
untuk penggunaan sekolah dalam proses pengajaran dan pembelajaran.
Pada tahun 1990 juga, satu sistem yang bernama Computer Integrated Learning
System (ComIL) yang menggunakan alat asas bagi menghasilkan bahan pengajaran seperti
perisian mengajar ciptaan tempatan untuk pengajaran dan pembelajaran telah dilaksanakan.
Berhubung dengan projek ini, projek JARING (Joint Advanced Research Integrated
NetworkinG) telah dijalankan untuk membentuk jaringan pengajaran melalui laman web.
Projek seterusnya termasuk pelaksanaan Pusat Sumber Pengetahuan (PSi), satu projek
yang membina sistem perpustakaan elektronik (1993). Pelaksanaan projek ini akhirnya
gagal. Pada tahun 1994, projek Pengajaran Bantuan Komputer dijalankan.
Pada tahun 1996, satu projek Sekolah Bestari dilancarkan. Di bawah projek ini,
teknologi maklumat digunakan secara luas dalam sekolah sebagai alat bantu pengajaran
15
dan pembelajaran. Sekolah Bestari dilengkapkan dengan sumber yang sesuai seperti
bahan media pengajaraan (komputer dan Internet), yang dapat digunakan oleh guru,
supaya dapat meningkatkan perkembangan pemikiran pelajaran secara maksimum.
Perkembangan pemikiran ini termasuk tahap pemikiran tinggi, kecerdasan pelbagai dan
sebagainya (Gan, 2001). Satu pengumuman telah disarankan oleh Kementerian
Pendidikan bahawa semua sekolah akan dinaiktaraf ke Sekolah Bestari menjelang tahun
2010.
2.3.2
E-pembelajaran di peringkat universiti
Di peringkat universiti pula, institusi-insitusi tinggi masing-masing

melaksanakan e-pembelajaran dengan inisiatif bersendirian. Berdasarkan satu kajian
yang bertajuk Survey Research on E-Learning in Asia Countries (2002), Universiti
tempatan mula menggunakan teknologi maklumat melalui pendidikan jarak jauh
seperti Universiti Sains Malaysia (USM) (tahun 1999) dan Universiti Putra Malaysia
(UPM) (tahun 1999). Aktiviti-aktiviti yang melibatkan teknologi termasuk
penggunakan e-mel, perbincangan dalam talian, pencapaian kursus dalam talian dan
sebagainya. Universiti Malaya pula merupakan universiti tempatan pertama yang
menggunakan sistem pengurusan pembelajaran untuk menyampaikan kursus dalam
talian pada tahun 1998 (Asirvatham dan Abtar Kaur, 2006). Pada tahun 1999,
Universiti Multimedia (MMU) didirikan dan ia merupakan universiti pertama yang
menggunakan teknologi maklumt sepenuhnya dalam sistem P&P dan pengurusan.
Universiti lain seperti International Medical University (IMU) dan Universiti Tun
Abdul Razak (UNITAR) juga mengikut jejak membentukkan SSP tersendiri pada
tahun 1999. Pada tahun 2001, Open University Malaysia (OUM) memulakan sistem
e-pembelajaran.
16
2.3.3
Perkembangan e-pembelajaran di UTM
Penyelidikan dan pembangunan e-pembelajaran di UTM telah bermula sejak lewat

tahun 1980an. Tujuan transfomasi ini berlaku adalah bagi melahirkan siswazah dan sumber
manusia yang berkecemerlangan akademik serta meningkatkan taraf UTM ke universiti
peringkat dunia (Mohd Koharuddin et al., 2003).
Menurut satu kertas kerja yang dibentangkan oleh Mohamed Noor Hassan et al.
(2000), penyelidikan dan pembangunan serta pelaksanaan (PPP) e-pembelajaran di UTM
dapat dibahagikan kepada dua era yang penting iaitu era permulaan (1988 - 1995), dan era
pertumbuhan (1996 - 2000). Perenggan seterusnya merupakan ringkasan daripada
Mohamed Noor Hassan et al. (2000) tentang pelaksanaan PPP di UTM:
Pada era permulaan (1988-1995), PPP e-pembelajaran lebih kepada bentuk

pembangunan bahan pengajaran multimedia dan pembinaan perisian untuk komputer.
Contohnya seperti pembangunan bahan pengajaran multimedia berasaskan video
(tahun1988 ), pembangunan perisian kursus dengan menggunakan Authorware dan IBM
Linkway (tahun 1989), pembangunan Pengajaran Bantuan Komputer Pintar (Intelligent
CAP), pakej pembelajaran elektronik berasaskan slaid (tahun 1991) dan rekabentuk serta
penghasilan pakej pembelajarn multimedia berasakan teknik karaoke.
Era pertumbuhan (1996 - 2000) pula merupakan tahap pelaksanaan projek-projek

penyelidikan berkait dengan pembelajaran eletronik di UTM. Sebanyak 25 projek
penyelidikan berkaitan pembelajaran elektronik yang telah disokong dengan geran
penyelidikan jangka pendek (UPP) dan geran jangka pangjang (IRPA) telah dijalankan
antara tahun 1996 hingga 2000. Antara projek-projek tersebut, 14 projek tertumpu pada
pembangunan perisian kursus, 8 projek merupakan pembangunan sistem dan teknologi
komputer untuk pembelajaran elektronik, dan hanya 3 projek yang tertumpu pada kajian
keberkesanan pembelajaran pembelajarn elektronik. Selain itu, UTM juga telah
menjalankan kegiatan pembangunan infrastruktur, sistem maklumat dan perisian kursus
untuk pembelajaran eletronik tanpa sebarang sokongan geran penyelidikan.
17
2.3.4.1 Projek e-learning di UTM
Projek e-learning merupakan salah satu aplikasi yang dibangunkan di bawah

projek Kampus Siber UTM yang telah dilancarkan oleh YB Menteri Pelajaran pada tahun
1997. Pada masa tersebut, sistem e-learning tersebut dipanggil sebagai Pembelajaran
Maya (Mohd Nihra Haruzuan et al., 2005). Tujuan pelaksanaan projek ini adalah untuk
memudahkan pelajar mencapai maklumat mengenai sesuatu mata pelajaran yang diambil
oleh mereka, meningkatkan minat serta kefahaman pelajar, menyediakan kemudahan
untuk pelajar belajar mengikut kemampuan sendiri dan mendedahkan pelajar dengan
konsep pendidikan tanpa batas. Bagi menjayakan tujuan-tujuan tersebut, beberapa
prototaip modul aplikasi telah dibungunkan. Antaranya ialah perpustakaan elektronik,
sistem graduan, sistem peperikasaan, kuliah elektronik, kafe siber dan asrama elektronik.
Menurut Mohamed Noor Hassan et al. (2000), secara ringkas, pembangunan elearning dapat dibahagikan kepada empat tahap utama seperti berikut:
Tahap Pertama
Dalam tahap ini, maklumat am mengenai sesuatu mata pelajaraan disediakan dan
dapat dicapai oleh pelajar pada bila-bila masa melalui Internet. Antara maklumat yang
boleh diperoleh ialah maklumat mengenai pensyarah yang mengajar (termasuk nombor
bilik, sambungan telefon dan alamat e-mail), jam pertemuan, prasyarat, objektif mata
pelajaran, sinopsis mata pelajaran, perancangan mingguan yang lengkap sepanjang sesi
persekolahan, polisi, pembahagian markah untuk penilaian, senarai buku teks dan rujukan.
Tahap Kedua
Maklumat am di tahap satu diperhiaskan mengikut topik-topik yang akan
dibincangkan dalam kelas. Isi kandungan setiap topik diberikan dengan lebih terperinci
serta senarai tugasan atau aktiviti bagi mencapai objektif-objektif yang disasarkan.
Tahap Ketiga
Nota kuliah yang lengkap berserta soalan-soalan latihan dan tugasan disediakan
dalam laman web bagi mata pelajaran tersebut. Nota kuliah ini bercirikan multimedia.
Terdapat pautan kepada sumber maklumat dari seluruh dunia juga disediakan bagi
18
membolehkan pelajar mencari maklumat dan menambah bahan yang diberikan semasa
kuliah. Dari sini, satu kemudahan perbincangan disediakan. Pelajar dapat mengemukakan
soalan secara elektronik kepada pensyarah atau membincangkan pendapat mereka
mengenai topik dengan pelajar lain.
Tahap Keempat
Semua bahan pengajaran boleh diperoleh secara talian. Tiada kuliah secara formal
dan pelajar menggunakan komputer sepenuhnya untuk mengikuti bahan yang hendak
disampaikan, mengambil kuiz, ujian dan sebagainya. Peringkat ini khasnya dituju kepada
program jarak jauh bagi pelajar luar kampus yang tidak mengikuti kuliah secara formal.
Pada tahun 2001, dalam semester 2001/2002, sesi II, mahasiswa yang menuntut
program Ijazah UTM telah mula diperkenal dengan e-pembelajaran. SPP yang digunakan
pada masa itu ialah WebCT. Pelaksanaannya bermula dengan persediaan bahan kursus
oleh pensyarah dan jawatankuasa peringkat falkuti (Mohamed Noor Hassan et al., 2003).
Pensyarah-pensyarah UTM digalakkan mempaparkan nota dalam portal e-pembelajaran
untuk rujukan pelajar dalam kampus (Baharuddin, 2001). Antaranya, beberapa portal
yang berkaitan dengan pembelajaran mengenai Teknologi Komunikasi dan Maklumat
telah dibangunakan oleh Fakulti Pendidikan UTM, di Jabatan Multimedia Pendidikan.
Kesemua portal tersebut adalah dibawah satu akronim CELIk IT (Computer-based
Electronic Learning hi Information Technology). Untuk menjayakan kursus dalam talian,
satu penyelidikan dan pembangunan telah diusahakan oleh Noraffandy Yahaya untuk
menguji keberkesanan alat pembangunannya yang bernama Web-based Intergrated
Learning (WILL). Tujuan utama WILL adalah untuk menghasilkan aplikasi yang dapat
menyokong pensyarah menguruskan bahan pembelajaran dan mempersembahkan bahan
tersebut dengan berkesan dalam persekitaran pembelajaran. Kemudian, bahan-bahan
kursus dimuatkan di rangkaian net melalui Pusat Komputer. Pusat Komputer juga
membekalkan sokongan teknikal Pengurusan Teknologi Maklumat di fakulti.
Pada tahun 2004, Fakulti Pendidikan mula melaksanakan proses pengajaran dan
pembelajaran melalui internet atau dikenali e-pembelajaran (Yusof Boon, 2005). Sebagai
langkah permulaan, bengkel-bengkel e-pembelajaran telah diberikan kepada semua
19
pensyarah dari Jabatan Pendidikan Sains dan Jabatan Asas Pendidikan. Tujuan bengkel
tersebut adalah untuk memberi pendedahan dan kemahiran kepada peserta untuk
melakasanakan P&P melalui internet dan seterusnya membina dan mengendalikan laman
web mata pelajaran serta profil peribadi menggunakan perisian Moodle, satu sistem
pengurusan pembelajaran.
Secara ringkas, perkembangan e-pembelajaran di UTM adalah seperti berikut:
Jadual 2.1: Perkembangan penggunaan sistem e-pembelajaran di UTM

Tahun
1997
1998
2001
2004
Sistem e-pembelajaran
IIS
IIS
Web CT & Harvest
Road
Moodle
Penggunaan e-pembelajaran UTM telah diterima sebagai langkah yang sangat

penting di UTM (Mohamed Noor Hassan et al., 2003). Akan tetapi masih terdapat masalah
penggunaan yang tidak menggalakkan. Faktor yang dikenalpasti termasuk kurang
kemudahan teknologi maklumat di UTM, ketidakgalakkan pensyarah dan isi kandungan epembelajaran yang tidak kemaskini (Mohd Koharuddin et al., 2003; Mohamed Noor
Hassan et al., 2000). Masalah-masalah tersebut sebenarnya merupakan masalah luaran
daripada pelajar. Di sini wujud satu persoalan : Adakah selepas masalah faktor luaran
diselesaikan, pelajar akan rela menerimanya? Apakah faktor sebenarnya daripada pelajar
sendiri terhadap penggunaan e-pembelajaran?
2.4
Kelebihan E-pembelajaran dan Kesannya Terhadap Pelajar
E-pembelajaran mempunyai sifat yang unik yang menyebabkan sekolah atau

universiti memilih e-pembelajaran untuk menyampaikan P&P. E-pembelajaran dapat
menjimatkan kos pengajaran yang berkait dengan pensyarah, ruang bilik darjah,
bahan bercetak, kos perjalanan dan sebagainya (Hartley, 2003). Contohnya, suatu
kursus dapat disampaikan kepada bilangan pelajar secara maksimum sekaligus pada
20
satu masa tanpa kekangan saiz ruang bilik darjah. Dengan bantuan teknologi seperti
komputer dan Internet, masalah bilangan pensyarah yang tidak mencukupi dapat
diselesaikan kerana pensyarah dapat dikongsi (Hasani, 2004 ).
E-pembelajaran dapat membekalkan pembelajaran masa nyata (real-time

learning) atau membekalkan maklumat terbaru pada bila-bila masa (Eklund, Kay dan
Lynch, 2003). E-pembelajaran melalui internet terutamanya dapat membenarkan
pelajar mengikut pembelajaran di mana-mana tempat, berdasarkan keupayaan
masing-masing serta mengikut kesesuaian masa sendiri. Hal ini bermaksud seseorang
dapat belajar secara fleksibel (Ertl, Winkler dan Mandi, 2007). Sifat sedemikian akan
membantu masyarakat menjayakan program pembelajaran sepanjang hayat.
Selain itu, pelajar menjimatkan masa untuk belajar. Kebanyakan epembelajaran mengandungi latihan yang membenarkan pelajar mencabar subjek
tersebut dan memintas bahagian maklumat yang telah diketahui (Ertl, Winkler dan
Mandi, 2007). Hal ini menunjukkan bahawa pelajar tetap mencapai objektif
pengajaran melalui proses pembelajaran yang berlainan. Kelebihan ini tidak dapat
ditanding oleh pembelajaran tradisional. Dalam pembelajaran tradisional, pelajar
yang mempunyai tahap pengetahuan yang berbeza terpaksa menerima pengajaran
yang sama.
Seseorang pelajar juga dapat meningkatkan keberkesanan pembelajaran

melalui e-pembelajaran. Pelajar dapat mencapai maklumat yang meluas apabila perlu.
Maklumat dapat dikongsi antara individu dengan pakar dalam bidang tertentu yang
dikenali melalui e-mail, chat-room atau papan buletin (Aldrich, 2003). Masa untuk
proses pembelajaran secara langsung disingkatkan.
Sifat e-pembelajaran yang tumpu pada kesesuaian pelajar menyebabkan pusat

pembelajaran berubah dari guru ke pelajar (Eklund, Kay dan Lynch, 2003). Pelajar
diberi kebebasan untuk belajar secara berdikari dan perlu bertanggungjawab dalam
pembelajaran. Pelajar perlu rancang masa untuk belajar dan bersedia mencari
maklumat berdasarkan daya inisiatif sendiri (Mohd Koharuddin et al., 2003). Dengan
21
perkataan lain, motivasi seseorang pelajar amat penting untuk mengekalkan inisiatif
supaya terus mengikuti e-pembelajaran.
Didapati e-pembelajaran dapat meningkatkan motivasi pelajar. Hazura

Mohamed et al. (2005) dalam kertas kerjanya yang mengkaji kesan e-pembelajaran
mendapati semua responden mempunyai motivasi untuk belajar yang sederhana atau
ke atas apabila berhadapan dengan e-pembelajaran.
2.5
Sikap Pelajar Terhadap E-pembelajaran dan Faktornya
Pelajar mempunyai sikap yang berbeza terhadap e-pembelajaran. Kajian

Hanafi (2004) dan kajian Paris (2004) menyatakan pelajar mempunyai sikap yang positif
terhadap pembelajaran web dalam talian. Menurut Paris (2004), keyakinan terhadap web,
kesukaan menggunakan web dan pandangan kenggunaan web didapati memberikan kesan
yang signifikan positif terhadap keinginan untuk menggunakan web. Drennean, Kennedy
dan Pisarski (2005) berpendapat pelajar bertindak berlainan antara satu sama lain apabila
menghadapi persekitaran pembelajaran dalam talian, bergantung pada tahap kemahiran epembelajaran dan sikap mereka terhadap e-pembelajaran.
Namun demikian, Vuorela dan Nummenmaa (2004) pula menyatakan bahawa

komputer masih dipandang secara ancaman dan dapat menghasilkan kegusaran pada tahap
tertentu. Mereka juga berpendapat manusia tidak rela bertindak jika mereka berasa tidak
mampu untuk bertindak walaupun pandangan mereka terhadap tindakan tersebut adalah
positif. Kajian Drennean, Kennedy dan Pisarski (2005) menyokong bahawa semakin tinggi
pandangan positif, semakin tinggi kepuasan seseorang pelajar dalam pembelajaran dalam
talian yang fleksibel. Oleh itu, keyakinan, kesukaan, kegusaran dan pandangan terhadap
sesuatu teknologi akan mempengaruhi keinginan seseorang dalam penerimaan teknologi
tersebut.
Jadi, walaupun e-pembelajaran mempunyai potensi menjadi satu kaedah

pembelajaran yang dapat memuatkan khalayak ramai, kita mesti memahami faktor apakah
22
yang akan mempengaruhi keinginan pelajar menerima teknologi yang baru ini (Razmah
Mahmod et al., 2005).
Di negara Thai, satu kajian kes mengenai penerimaan e-pembelajaran oleh

pelajar dari Bangkok University telah dijalankan (Research Institute of Bangkok
University, 2002). Kajian ini menggunakan model Technology Acceptance Model
atau TAM yang dibentukkan oleh Davis,F.D. untuk mencari faktor pelajar terhadap
penerimaan e-pembelajaran. Didapati faktor yang menyebabkan pelajar menerima epembelajaran termasuk kemahiran komputer, kemahiran Internet, pandangan
kegunaan, kesenangan menggunakan dan sikap terhadap e-pembelajaran, manakala
masa penggunaan seminggu tiada kaitan dengan penerima e-pembelajaran.
Di negara kita pula, Ndubisi (2004) juga telah menjalankan kajian yang lebih
kurang sama dengan kajian di Bangkok Universiti di sebuah universiti tempatan.
Sistem e-pembelajaran yang digunakan dalam kajian ialah Blackboard. Model
Decomposed version of Theory of Planned Behaviour (DTPB) pula digunakan untuk
mengkaji faktor penerimaan e-pembelajaran. Hasilnya, didapati sikap merupakan
pengaruh secara langsung terhadap penerimaan e-pembelajaran dan sikap dapat
melihat kegunaan serta kesenangan mengguna e-pembelajaran (Ndubisi, 2004).
Jun (2005) telah membuat sorotan kajian mengenai faktor seseorang pelajar
meningkalkan e-pembelajaran. Jun (2005) membuat kesimpulan bahawa faktor
pelajar meninggalkan e-pembelajaran dapat dikategori sebanyak lima bahagian iaitu
latar belakang individu (termasuk kekurangan pengalaman dengan kominikasi
berasaskan komputer), motivasi (termasuk keyakinan terhadap komputer), integrasi
akademik, integrasi sosial dan persekitaran teknologi (termasuk masalah dengan
teknologi). Kajian Ndubisi (2004) menunjukkan bahawa pengalaman komputer
mempunyai kaitan secara tidak langsung dengan keinginan seseorang menerima epembelajaran.
Selwyn (2003) telah membuat satu laporan mengenai faktor pelajar menerima
atau menolak teknologi komunikasi dan maklumat (TKM) di universiti. Menurut beliau,
23
walaupun teknologi komunikasi dan maklumat telah ditentukan keberkesanannya dalam
aktiviti akademik kebanyakan fakulti di universiti, namun integrasinya dalam aktiviti
akademik setiap hari terhadap pelajar universiti secara keseluruhan kurang ditekankan.
Beliau juga memberi pandangan bahawa tahap penggunaan teknologi komunikasi dan
maklumat dalam pengajian tinggi sebenarnya tidak rata dan selalu berada pada tahap yang
rendah.
Faktor-faktor pelajar yang tidak menggunakan teknologi komunikasi dan

maklumat di universiti, hasil daripada kutipan maklumat Selwyn (2003), adalah seperti
berikut:
1. tidak mendapat sokongan bahan dan sokongan kewangan
2. kekurangan pengetahuan dan kemahiran tentang teknologi komunikasi dan
maklumat
3. 'technophobia' atau perasaan benci terhadap teknologi
4. enggan menggunakan teknologi kerana salah tanggapan terhadap teknologi
komunikasi dan maklumat
Satu kajian mengenai pandangan pelajar universiti terhadap penggunaan epembelajaran oleh Keller dan Cernerud (2002). Hasil dapatan amat mengesahkan orang.
50% respoden berpendat bahawa e-pembelajaran tidak membantu mereka dalam
pemeblajaran. Oleh sebab itu, mereka tidak rela menggunakan e-pembelajaran yang
dilaksanakan di universiti.
Cheng-Chang, Sivo dan Brophy (2003) dalam kajian menguji pandangan pelajar
mengenai penggunaan WebCT, satu persekitaran pembelajaran maya, berdasarkan Model
Penerimaan Teknologi pula menyatakan bahawa faktor pandangan terhadap kesenangan
penggunaan , pandangan kebergunaan dan sikap pengguna terhadap WebCT kononnya
tidak menentukan antara satu sama lain. Hal ini bermaksud pandangan terhadap
kesenangan penggunaan WebCT tidak akan mempengaruhi pandangan kebergunaan
WebCT dan sikap pengguna terhadap WebCT; pandangan kebergunaan WebCT tidak akan
mempengaruhi pandangan terhadap kesenangan penggunaan WebCT dan sikap
pengguana terhadap WebCT; sikap pengguna terhadap WebCT juga tidak akan
24
mempengaruhi pandangan terhadap kesenangan penggunaan WebCT dan pandangan
kebergunaan WebCT.
2.6
Sistem Pengurusan Pembelajaran (SPP)
Sistem Pengurusan Pembelajaran, atau Learning Management Systems (LMS)

dalam bahasa Inggeris, juga dikenal sebagai Sistem Pengurusan Kursus (Course
Management Systems (CMS)) atau Persekitaran Pembelajaran Maya (Virtual
Learning Environments (VLE)).
Satu ensiklopedia di laman web, Wikipedia, mendefinisikan Sistem

Pengurusan Pembelajaran (SPP) sebagai satu pakej perisian yang membenarkan
pengurusan isi pembelajaran dijalankan dan dapat menyalurkan isi pembelajaran serta
maklumat kepada pelajar. Kebanyakan SPP telah dilaksanakan melalui rangkaian
web supaya pengurusan dan pembelajaran dapat dicapai di mana-mana tempat pada
mana-mana masa.
Lewis dan Whitlock (2003) telah menunjukkan 4 jenis ciri Sistem Pengurusan
Pembelajaran yang dijelaskan dalam laporan DfEE (Department for Education and
Employment). Pertama, Laporan DfEE menujukkan bahawa setiap SPP sebenarnya
mempunyai beberapa ciri yang lazimnya wujud. Ciri-ciri tersebut termasuk data
pendaftaran pelajar (maklumat persedirian, username, password), data pendaftaran
program dan data kemajuan pelajar dalam subjek tertentu. Kedua, SPP mempunyai
ciri memperuntuk sumber seperti ruang dan kelengkapan. Contoh fungsi-fungsi yang
ada termasuk jadual waktu untuk setiap kelas, pembahagian pensyarah kursus
tertentu, sokongan atau keperluan yang digunakan (seperti projector video, komputer
dan sebagainya), jadual waktu setiap pelajar dan laporan seperti penglibatan setiap
pelajar dalam pengajaran dan pembelajaran. Ketiga, SPP dapat menyokong
pembelajaran jarak jauh bukan dalam talian (off-line distance learning). Bahan-bahan
yang diperlukan untuk ciri tersebut melibatkan multimedia dari bahan cetakan hingga
CD-ROM. Ciri keempat sesuatu SPP ialah ia menyokong pembelajaran dalam talian.
25
Kini, SPP secara sumber terbuka semakin berkembang pesat dalam pendidikan dan
perniagaan (Wikipedia, 2006).
2.6.1
Kelebihan sistem pengurusan pembelajaran (SPP)
Sistem pengurusan pembelajaran memperoleh beberapa kelebihan terhadap

mereka yang terlibat. Berikut merupakan jadual kelebihan SPP.
Jadual 2.2: Kelebihan SPP

Penggunaan
- mendaftarkan pelajar mengikut
kursus
- catatan pembayaran yuran
- menyenaraikan sumber
Pereka kursus
- disediakan templat mereka kursus
- soalan dan ujian dapat dijalankan
Tutor
- dapat mengawasi proses
pembelajaran seseorang pelajar
- dapat berkomunikasi dengan
pelajar
Pengurus pusat pembelajaran
- mengawasi penggunaan suatu
perisian kursus
- dapat menyalur bahan dari
perbagai sumber
Pelajar
- merancang pembelajaran
- ambil ujian
- pentauliahan
- dapat berkomunikasi dengan
rakan sekelas
- dapat maklum balas dari tutor
Pengguna
Pengurus kursus
2.6.2
Jenis sistem pengurusan pembelajaran
SPP dapat dibahagikan kepada dua jenis iaitu SPP komersil dan SPP sumber
terbuka. SPP komersil merupakan perisian berlesen yang perlu dibayar manakala SPP
sumber terbuka membenarkan pengguna mendapatkan kod perisiannya secara
percuma. Kini, terdapat sebilangan besar SPP komersil dan SPP sistem terbuka siap
26
sedia dipilih oleh pengguna. Antara contoh SPP komersil termasuk Blackboard,
CyberLearning Labs, eCollege, Intralearn, dan WebCT. Contoh SPP sumber terbuka
pula merangkumi Bodington Open Source Project, Dokeos, .LRN, Moodle, dan The
Sakai Project.
Dalam bahagian ini, dua jenis SPP komersil, Blackboard dan WebCT, akan
dibincangkan kerana kedua-dua SPP komersil merupakan SPP paling popular di
pasaran (The Observatory on Borderless Higher Education, 2004). Manakala
perbincangan SPP sumber terbuka tertumpu pada Moodle. Berikut merupakan
perbincangan ringkas daripada Observatory on Borederless Higher Education
(OBHE) (2004) mengenai ketiga-tiga SPP.
2.6.2.1 Blackboard
Syarikat Blackboard Inc. terbentuk pada 1997 di Washington D.C., Amerika

Syarikat. Sejak tahun 1998 hingga 2002, syarikat ini telah menjadi penjual SPP utama
dengan peningkatan pendapatan sebanyak 11.047%. Syarikat ini terdiri daripada dua
orang pakar runding dengan kerjasama pihak pembangunan perisian untuk pelajar
dan fakulti di Cornell University. Kini, Blackboard Inc. telah menawar produk
perisian dan perkhidmatan untuk program e-pendidikan dari sekolah rendah hingga
institusi pendidikan tinggi, dan juga dari perkhidmatan swasta hingga perkhidmatan
awam. Produknya termasuk SPP, pengurusan isi (content management), sistem portal
middlewave yang mempromosikan e-perdagangan.
2.6.2.2 WebCT
WebCT merupakan satu hasil University of British Columbia, Canada pada

tahun 1995. Pasaran utama WebCT adalah pada pendidikan tinggi. Setakat tahun ini,
WebCT telah digunakan melalui 14 bahasa yang berlainan. WebCT merupakan SPP
27
yang mengandungi alat untuk persediaan kursus, penyampaian kursus serta
pengurusan kursus yang senang digunakan.
2.6.2.3 Moodle
Moodle (Modular Object-Oriented Dynamic Learning Environment) ialah

hasil ciptaan seorang pendidik yang bernama Martin Dougiamas dari Australia pada
tahun 2002. Menurut McDonald (2004), Martin Dougiamas berusaha membina
perisian Moodle yang dapat berjaya menyokong Epistemologi Konstruktivi secara
Sosial (social constructionist epistemologies) dalam pelajaran dan pembelajaran.
Moodle merupakan perisian percuma untuk kursus berasaskan Internet pada

platform utama seperti Linux, Unix, Windows dan Mac OS X. Kursus mengandungi
modul-modul termasuk Forum, chat, jurnal, kuiz, kajian, kerja kursus, bengkel,
sumber maklumat, pilihan dan lain-lain. Setakat ini, Moodle telah diterjemahkan
dalam 34 bahasa. Moodle direka bentuk berdasarkan pendagogi konstruktiviti dan
tertumpu pada pembinaan persekitaran yang menyokong sifat kerjasama untuk
pertukaran idea pembelajaran.
2.6.3
Pandangan pengguna terhadap Moodle
McDonald (2004), seorang pendidik yang mengajar sejarah dengan

menggunakan Moodle di sebuah komuniti pendidikan, memberikan penilaian positif
bahawa Moodle banyak menolong guru dan pelajar dalam proses P&P seperti
berikut:
The constructivist pedagogy that informs activities in Moodle software has

created space for students to think more deeply by freeing them from the
pressures of the classroom moment.
28
History teachers at Cranbrook have discovered too that using Moodle has
created a more egalitarian environment in terms of student access to
teachers.
With Moodle, a student can return to ideas that are introduced in a class
and add upon them at a more reflective moment. McDonald (2004).
Stevens et al. (2004) dalam kertas kerjanya telah menguji kebolehan Moodle
sebagai satu sistem pengurusan pembelajaran sumber terbuka yang dapat menyokong
reka bentuk pendidikan yang menggunakan pendekatan Culturally DynamicTM.
Menurut Steven, Culturally DynamicTM merupakan sifat amalan seperti berikut:
dapat melihat keadaan keseluruhan apabila menilai setiap bahagian kecil
dapat mencari kelebihan atau kekuatan tetapi bukan kelemahan daripada

sesuatu perbezaan.
mengenali bahawa perbezaan akan mencipta peluang bukan ancaman atau

penghalang
bekerjasama bekerja daripada mengawal
mencapai kejayaan yang adil daripada dominasi.
Hasil dapatan Stevens, Gatling dan Murdock (2004) menujukkan Moodle

memenuhi syarat persekitaran pembelajaran Culturally DynamicTM dalam talian yang
dinamik, fleksibel dan dapat menghubungkait semua gaya pembelajaran, kecerdasan
pelbagai, personaliti serta membentuk komuniti kebudayaan merentasi persekitaran
pembelajaran mikro dan makro. Hal ini kerana Moodle memerlukan kos pembiayaan
yang rendah, berasaskan web, dapat menghubungkan pelajar yang berbeza dalam
bilik darjah sedunia. Berikut merupakan bahagian fakta yang diutarakan oleh Stevens,
Gatling dan Murdock (2004) mengenai kebaikan Moodle:
Moodles development and continuous improvement is a testimony to

the nature and process of creative collaboration. The World Wide Web will
continue to provide the vehicle for proselytizing the Moodle movement
29
throughout geographically and demographically disparate global learning
communities.
Moodle is fast developing into a bridge that leverages the collective

resources of the education and training industry, connecting public and
private primary, secondary, higher education, and continuing education
sectors. Moodle allows diverse stakeholders in remote locations that
represent distinct sectors to collaborate in inquiry-based learner centric
projects. These online Moodle project implementations build culturally
dynamicTM learning communities that create innovation and solve real world
problems along the lifelong learning continuum (Stevens, Gatling dan
Murdock, 2004).
2.6.4
Mengapa memilih Moodle/ Kelebihan Moodle
Pengguna Moodle adalah bercuma berbanding dengan perisian SPP WebCT

dan Blackboard yang fungsinya lebih kurang sama tetapi perlu dibayar. Menurut
pengalaman penetapan SPP di Humboldt State University di Amerika Syarikat (HSU,
2003), apabila SPP Blackboard dipilih, ia dianggar mengambil kos sebanyak $60000
setahun, malah kecanggihan antara muka yang ada pada Blackboard pula tidak dapat
bertanding dengan antara muka pada Moodle yang percuma. Humboldt State
University juga menyedari bahawa Moodle sesuai digunakan oleh institusi pengajian
tinggi yang bersaiz medium dan ke atas yang ingin memaksimumkan perkhidmatan
mereka dalam kos yang minimum (HSU, 2005). Kajian pensyarah HSU menunjukkan
pelajar lebih suka menggunakan Moodle daripada Blackboard (Munoz & Duzer,
2005).
30
2.7
Sikap Pelajar Terhadap SPP
Setakat ini, kurang kajian yang mengkaji sikap pelajar terhadap SPP secara
spesifik. Haywood et al. (2004) mendapati pelajar mempunyai perolehan yang tinggi
untuk menggunakan SPP dalam kursus pembelajaran. Ashby dan Broughan (2002) telah
melaksanakan satu kajian bertujuan menentukan faktor pelajar tidak suka menggunakan
SPP. Didapati pengalaman pelajar terhadap pembelajaran maya dapat meramalkan tahap
perhubungan antara pelajar dengan pembelajaran maya. Kajian beliau menunjukkan
bahawa bilangan pelajar yang berasa malu apabila menggunakan fasiliti interatif seperti
aktiviti dalam talian, forum perbincangan dan e-mel kurang daripada mereka yang berasa
sedikit atau tiada rasa malu. Cadangan telah dibuat bahawa saiz kumpulan perbincangan
yang kecil dapat mengurangkan rasa malu peserta perbincangan.
2.8
Kemahiran Teknologi Maklumat Terhadap Sikap Menggunakan Epembelajaran
Terdapat percanggahan hasil kajian mengenai kemahiran dan pengetahuan

teknologi maklumat sebagai faktor yang mempengaruhi pandangan pelajar terhadap
ICT. Kajian Selim (2003) menunjukkan terdapat empat faktor kritikal yang
menentukan keberkesanan e-pembelajaran. Antaranya, faktor sifat pelajar merupakan
faktor yang kurang kritikal sekali daripada empat faktor yang diuji. Faktor sifat pelajar
yang diuji termasuk keupayaan pelajar menggunakan komputer dan motivasi pelajar
terhadap penggunaan e-pembelajaran. Kesimpulan daripada analisisnya, didapati pelajar
perlu menguasai keupayaan menggunakan komputer yang tinggi untuk menjayakan epembelajaran. Keupayaan ini termasuk penggunaan aplikasi e-mel, pembentangan dan
komunikasi, pemikiran kreatif dan semua penggunaan perisian yang diperlukan untuk
pembelajaran.
Menurut Baharuddin (1999, 2005), seseorang yang berpengetahuan dan

berkemahiran menggunakan ICT secara langsung akan bersikap positif terhadap ICT.
Kajian Goodyear et al. (2004) juga menyokong bahawa pelajar yang lebih
31
berkemahiran menggunakan komputer lebih berkeyakinan dalam pembelajaran
berasaskan web berbanding dengan pelajar yang kurang berkemahiran menggunakan
komputer. Pelajar yang berkemahiran komputer yang lemah akan berasa gusar lalu
takut berinteraksi dengan Internet (Gomez, 2002; Selwyn, 2003).
Namun, hasil dapatan Suhaimi (2004) pula menunjukkan kemahiran dan

pengetahuan ICT seseorang pelajar bukan faktor yang mempengaruhi pelajar
terhadap penggunaan e-pembelajaran. Berdasarkan kajiannya, minat menggunakan
ICT, ingin mencuba sesuatu yang baru, sentiasa mengambil peluang dalam
pembelajaran elektornik, berasa selesa belajar dengan menggunakan ICT dan tidak
mahu ketinggalan dalam penggunaan pembelajaran elektornik merupakan faktorfaktor mempengaruhi pelajar untuk menggunakan e-pembelajaran. Chen dan Lin
(2002) telah mengendalikan satu kajian yang melihat kejayaan e-pembelajaran dengan
faktornya. Kejayaan tersebut adalah rujuk kepada peningkatan penguasaan pengetahuan
dan kemahiran dalam rangkaian komputer dan juga internet melalui SPP. Hasil analisis
menunjukkan sikap terhadap e-pembelajaran tiada hubungan pada peningkatan kemahiran
tersebut. Hasil Keller dan Cernerud (2002) juga telah membuktikan keadaan tersebut.
Mereka mendapati pelajar yang berpengalaman menggunakan teknologi komputer kurang
menerima e-learning. Dengan kata lain, pengalaman menggunakan teknologi maklumat
seperti komputer tidak boleh digunakan untuk menjangka penghasilan sikap yang lebih
positif terhadap e-pembelajaran (Keller dan Cernerud, 2002).
2.9
Jantina dengan Sikap Pelajar Terhadap E-pembelajaran
Jantina merupakan satu faktor yang dapat menentukan penggunaan pembelajaran

berasaskan web seseorang pelajar. Kajian Horkins dan Hooff (2005) membuktikan
bahawa lelaki lebih suka berbual dengan rakan dan tutor daripada perempuan melalui
papan buletin. Kajian Paris (2004) and Haywood et at. (2004) menunjukkan bahawa tiada
perbezaan signifikan sikap pelajar terhadap e-pembelajaran antara pelajar lelaki dan
pelajar perempuan. Namun demikian, kajian Paris (2004) menunjukkan bahawa lebih
ramai pelajar perempuan menggunakan Internet dan e-mel untuk berbual dan
membincangkan kerja rumah daripada pelajar lelaki. Kajian Ladyshewsky (2004)
32
menunjukkan jantina sebenamya tidak mempengaruhi tindakan pelajar dalam epembelajaran.
Perempuan juga kurang memilih teknologi maklumat sebagai kerjaya

daripada lelaki. Didapati pelajar perempuan cuba mengelakkan penggunaan teknologi
disebabkan beberapa halangan termasuk kekurangan keyakinan, ketakutan belajar
berseorangan dan kurang mencapai teknologi dalam rumah (Gunn, 2003).
Melis dan Ullrich (2004) telah membuat satu kajian semula mengenai
kecenderungan jantina menyesuaikan diri dalam pendidikan yang disesuaikan dengan
hipermedia. Mereka mendapati apabila dikaitkan dengan kerja berkomputer,
perempuan mempunyai kecenderungan
-
lebih menyalahkan diri dalam kes ketidakjayaan dengan komputer daripada

lelaki. Lelaki lebih menyalahkan perisian dan jurutera program perisian.
mempunyai penilaian kebolehan diri sendiri dalam mengurus teknologi yang

rendah
menyangka mereka akan menghadapi kegagalan
kurang menggunakan komputer
Gunn (2003) dalam kajian tahun 1999 juga memperlihat pelajar perempuan
universiti lebih berasa gelisah daripada pelajar lelaki universiti apabila berhubung
dengan bahan dalam talian. Akan tetapi, terdapat peningkatan tahap keyakinan oleh
pelajar perempuan yang agak tinggi daripada pelajar lelaki dari tahun 1997 hingga
1999 dalam penggunaan e-mel dan web.
2. 10
Jenis Kursus dengan Sikap Terhadap E-pembelajaran
Sebenarnya, jarang terdapat kajian yang mengkaji atau mengkaji hubungan antara
sikap pelajar terhadap e-pembelajaran dengan jenis kursus pelajar tersebut. Kajian Vuorela
dan Nummenmaa (2004) menyatakan pelajar sosiologi memberikan pandangan yang lebih
positif terhadap persekitaran pembelajaran berasaskan web daripada pelajar perubatan.
33
Kajian Link and Marz (2006) dalam kajian terhadap pelajar perubatan pula menunjukkan
pelajar perubatan sebenarnya memberi penilaian positif terhadap e-pembelajaran. Pelajarpelajar tersebut mencadangkan e-pembelajaran melalui SPP patut dilaksanakan di kampus.
2.11
Kekerapan Menggunakan E-pembelajaran dengan Sikap Terhadap Epembelajaran
Kurang juga kajian yang mengkaji kekerapan menggunakan e-pembejaran.

Terdapat kajian menunjukkan bilangan penyertaan kursus melalui SPP dapat menentukan
peningkatan pembelajaran Dalam kajian Haywood et al. (2004) yang mengkaji pandangan
pelajar universiti terhadap e-pembelajaran, didapati 65% pelajar log masuk persekitaran
pembelajaran WenCT sekurang-kurang dua kali seminggu. Kajian ini juga menunjukkan
lebih daripada 60% pelajar yang menggunakan sistem Web CT bersetuju teknologi
maklumat membawa faedah kepada mereka. Jadi, hal ini mungkin membawa makna
bahawa kekerapan menggunakan e-pembelajaran mempunyai hubungan dengan sikap
2.12
Penutup
Dalam bab ini, penyelidik ingin menghuraikan beberapa tajuk yang berkaitan
dengan kajian ini. Tajuk-tajuk ini termasuk definisi e-pembelajaran, perkembangan epembelajaran di Malaysia dan di UTM, sikap pelajar terhadap e-pembelajaran. Selain itu
bab ini juga menjelaskan faktor kemahiran teknologi maklumat, jantina, jenis kursus dan
kekerapan penggunaan e-pembelajaran terhadap sikap menggunakan e-pembelajaran.
BAB 3
METODOLOGI KAJIAN
3.1
Pengenalan
Perbincangan dalam bab ini ialah untuk menerangkan aspek-aspek dan kaedah
yang dijalankan dalam kajian. Secara terperincinya bahagian ini menjelaskan tentang
reka bentuk kajian, populasi dan persampelan, instrumen, kajian rintis, pengumpulan
dan analisis data.
3.2
Reka Bentuk Kajian
Kajian ini adalah berbentuk tinjauan yang dirancang menggunakan kaedah

soal selidik. Kaedah soal selidik digunakan untuk mendapat latar belakang pelajar
dari segi jantina, jenis aliran kursus dan kekerapan menggunakan e-pembelajaran
dalam seminggu. Selain itu, kaedah soal selidik juga digunakan untuk mengenalpasti
kemahiran teknologi maklumat pelajar dan juga sikap pelajar terhadap epembelajaran di UTM.
Pada tahun 2004, UTM telah mendedahkan e-pembelajaran yang

menggunakan SPP Moodle kepada pelajar termasuk pelajar dari Fakulti Pendidikan.
Dalam kajian ini, pelajar-pelajar sarjana muda Fakulti Pendidikan telah dipilih
sebagai responden. Pelajar Fakulti Pendidikan merangkumi pelajar yang memilih
pelbagai jenis kursus dari aliran sains dan komputer, aliran sains, aliran sastera dan
aliran kejuruteraan.
35
Satu tinjauan rambang telah dibuat oleh penyelidik dengan pelajar-pelajar dari
Fakulti Pendidikan untuk mengenalpasti faktor yang mempengaruhi mereka
menggunakan e-pembelajaran di UTM. Kebanyakan pelajar memberikan pandangan
positif terhadap penggunaan e-pembelajaran. Mereka memberi pandangan positif
bahawa sistem e-pembelajaran membenarkan mereka memperoleh maklumat dan
berkomunikasi dengan rakan sekelas atau pensyarah pada bila-bila masa. Namun juga
terdapat pandangan bahawa mereka menggunakan sistem e-pemebalajaran
disebabkan paksaan pensyarah. Hal ini menunjukkan terdapat jurang perbezaan
antara sikap pelajar terhadap penggunaan e-pembelajaran.
Kajian ini secara keseluruhan berbentuk kuantitatif dan data akan diukur
secara statistik diskriptif seperti frekuensi dan peratusan sesuatu kumpulan data.
Pengiraan min juga digunakan untuk menerangkan taburan data. Selain itu, ujian-t
bagi dua sampel bebas, ujian ANOVA satu hala untuk mencari perbandingan antara
dua min kumpulan data. Ujian statistik korelasi Pearson dan korelasi Spearman telah
digunakan untuk mencari perkaitan antara dua kumpulan data.
3.3
Populasi dan Persampelan
Populasi kajian ini melibatkan pelajar yang menggunakan e-pembelajaran

Moodle di UTM. Pelajar sarjana muda dari Fakulti Pendidikan UTM telah dipilih
sebagai sampel kajian. Fakulti ini mengandungi pelajar yang terdiri daripada aliran
yang berbeza ( aliran sains dan komputer, aliran sains aliran sastera dan aliran
kejuruteraan). Pelajar sarjana muda Fakulti Pendidikan ini dipilih kerana mereka
adalah bakal guru. Mereka perlu celik teknologi maklumat dan perlu berkemahiran
mengendalikan pelbagai jenis kaedah pembelajaran termasuk e-pembelajaran
memandangkan pelaksanaan e-pembelajaran dalam bidang pendidikan adalah satu
keperluan negara.
Sampel dipilih berdasarkan rawak kelompok. Sampel-sampel ini terdiri

daripada pelajar tahun 1, 2, 3 dan 4 yang mengikuti 14 jenis kursus yang ditawarkan
36
di Fakulti Pendidikan UTM. Pelajar daripada 14 kursus di Fakulti Pendidikan adalah
sebanyak 2234 orang. 30% pelajar pada semester II, sesi 2006/2007 adalah lelaki dan
70% pelajar adalah perempuan. Mengikut Krejcie dan Morgan (1970), bilangan
sampel yang minimum untuk bilangan populasi ini adalah sebanyak 327 orang.
Sebanyak 327 orang pelajar telah menjadai responden kajian ini. Bilangan sampel
yang diambil daripada setiap aliran dikira mengikut nisbah pelajar yang ada dalam
setiap aliran seperti yang ditunjukkan dalam Jadual 3.1 pada muka surat 37.
3.4
Instrumen
Tinjauan ini menggunakan kaedah soal selidik yang mempunyai dua bahagian
iaitu bahagian A dan bahagian B.
Bahagian A merangkumi 3 item untuk mendapat demografik pelajar iaitu

jantina pelajar , aliran kursus yang diikuti di bawah Fakulti Pendidikan dan bilangan
kali menggunakan e-pembelajaran UTM dalam seminggu.
Bahagian B pula merupakan soalan kajian utama yang merangkumi dua set
soalan kajian untuk mengumpul data kemahiran tentang teknologi maklumat dan data
sikap pelajar terhadap e-pembelajaran. Item-item kemahiran tentang teknologi
maklumat dibina daripada konsep kemahiran ICT (National Research Council, 2003)
dan item-item sikap pelajar terhadap e-pembelajaran diubahsuai daripada senarai
semak soal selidik sikap terhadap teknologi maklumat (IT) (Baharuddin, 1999).
Soal selidik kemahiran tentang teknologi maklumat mengandungi 15 item

yang ditanya berdasarkan 9 kriteria dalam FITness (sila rujuk Bab 1). Skala Likert
telah digunakan dengan 0 = tiada pengalaman, 1 = ada sedikit pengalaman dengan
bantuan, 2 = ada pengalaman dan dapat mengurusnya kebanyakkan masa, dan 3 =
sangat berpengalaman dan dapat mengawal perkakasan serta perisian.
37
Jadual 3.1: Bilangan dan peratusan pengambilan pelajar mengikut aliran berlainan
Jenis kursus
Sarjana Muda Sains dan
Komputer Serta Pendidikan
(Fizik)
(Kimia)
(Matematik)
Sarjana Muda Sains Serta
Pendidikan (Fizik)
Jumlah
sebenar
pelajar
Jumlah
yang
diambil
Peratusan
(%)
Sains dan
komputer
416
61
18.62
Sains
643
95
28.78
Sastera
340
50
15.22
826
121
36.97
2234
327
100
Jenis Aliran
kursus

Pendidikan (Kimia)
Pendidikan (Matematik)
Pendidikan (Sains)
Pendidikan (Sains Sukan)
Pendidikan (TESL)

Pendidikan (Pengajian Islam)
Sarjana Muda Teknologi
Serta Pendidikan
(Kejuruteraan Awam)
Kejuruteraan
Serta Pendidikan
(Kejuruteraan Elektrik)
Serta Pendidikan
(Kejuruteraan Mekanikal)
Serta Pendidikan (Kemahiran
Hidup)
Jumlah
38
Soal selidik sikap terhadap e-pembelajaran pula menguji 4 jenis aspek iaitu
aspek kegusaran terhadap e-pembelajaran (10 item), keyakinan terhadap epembelajaran (8 item), kesukaan terhadap e-pembelajaran (10 item) dan persepsi
terhadap faedah e-pembelajaran (6 item). Soal selidik ini dibina dan diubahsuai
berdasarkan kajian Baharuddin Aris (1999). Nilai pekali kebolehpercayaan untuk
keempat-empat aspek yang diperoleh dalam kajian Baharuddin Aris masing-masing
ialah 0.77 (kegusaran), 0.96 (keyakinan), 0.88 (kesukaan) dan 0.86 (persepsi terhadap
faedah). Aspek-aspek ini menggunakan soalan aneka pilihan Likert iaitu 1 = paling
rendah, 2 = rendah, 3 = sederhana, 4 = tinggi dan 5 = paling tinggi. Satu soalan
sumbangan jenis terbuka telah ditanya untuk mendapatkan pandangan pelajar sebenar
terhadap sebab mereka seronok atau tidak apabila menggunakan e-pembelajaran
UTM. Jadual berikut merupakan pembahagian item soal selidik mengikut bahagian.
Jadual 3.2 Pembahagian item soal selidik mengikut bahagian

Bahagian Komponen
3.5
Jumlah Item
B (I)
15
B (II)

a Kegusaran terhadap e-pembelajaran
10
b Keyakinan terhadap e-pembelajaran
c Kesukaan terhadap e-pembelajaran
10
d Persepsi terhadap faedah e-pembelajaran
Kajian Rintis
Untuk menguji kesahan dan kebolehpercayaan soal selidik yang digunakan

dalam kajian ini, suatu kajian rintis telah dijalankan. Mengikut Mohd. Najib (2003),
jumlah responden seramai 15 hingga 20 orang sudah mencukupi untuk analisis
kesahan dan kebolehpercayaan. Jadi sebanyak 15 orang responden telah mengambil
bahagian dalam kajian rintis. Ujian statistik Alpha-Cronbach telah dijalankan atas
data soal selidik kemahiran teknologi maklumat dan soal selidik sikap terhadap epembelajaran dengan menggunakan perisian analisis SPSS versi 12.
39
Untuk soal selidik kemahiran teknologi maklumat, item-item tersebut telah
disemak oleh seorang guru yang menguruskan IT di sekolah menengah untuk
menentukan kesesuaian isi item yang berkaitan dengan kemahiran teknologi. Setelah
menjalankan kajian rintis, nilai pekali Alpha-Cronbach bagi soal selidik kemahiran
teknologi maklumat adalah 0.923. Hal ini menunjukkan tahap kebolehpercayaan
item-item adalah tinggi.
Nilai pekali Alpha-Cronbach keempat-empat bahagian soal selidik sikap

terhadap e-pembelajaran juga menujukkan tahap kebolehpercayaan item-item yang
tinggi iaitu 0.898 (kegusaran), 0.914 (keyakinan), 0.826 (kesukaan) dan 0.961
(persepsi terhadap faedah).
3.6
Pengumpulan dan Analisis Data
Selepas kajian rintis dijalankan, pengedaran soal selidik dilaksanakan kepada

pelajar mengikut bilangan yang dikira dalam Jadual 3.1. Data yang dikumpulkan
daripada respoden pelajar akan dianalisis melalui perisian SPSS.
3.6.1
Dalam bahagian ini, item pertama adalah maklumat mengenai jantina pelajar.
Item kedua adalah aliran kursus yang diikuti oleh pelajar tersebut. Item ketiga pula
mengumpul kekerapan menggunakan e-pembelajaran UTM dalam seminggu. Untuk
item 3, skala ordinal telah digunakan iaitu kurang daripada 1 kali, 1 hingga 2 kali,
3 hingga 4 kali, 5 hingga 6 kali dan 7 atau lebih kali. Peratus untuk setiap skala
diukur untuk melihat tahap penggunaan e-pembelajaran. Seterusnya frekuensi dan
peratusan kekerapan penggunaan e-pembelajaran seminggu berdasarkan aliran kursus
juga dikira.
40
3.6.2 Kemahiran teknologi maklumat
Terdapat 15 item diuji dalam soal selidik ini. Setiap item mempunyai nilai
tahap dengan 0 = tiada pengalaman dalam kemahiran tersebut, 1 = ada sedikit
pengalaman dalam kemahiran tersebut, 2 = ada pengalaman dan dapat menguruskan
kemahiran tersebut kebanyakan masa, 3 = sangat berpengalaman dalam kemahiran
tersebut dan dapat mengawalnya kebanyakan masa. Peratus setiap tahap untuk setiap
item dikira dan dianalisis. Min setiap item dan purata min untuk soal selidik
kemahiran teknologi maklumat dikira untuk menentukan tahap kemahiran teknologi
maklumat. Bahagian ini mengukur sembilan kriteria yang diperkenalkan oleh NRC
(sila rujuk Bab 1, bahagian definisi istilah).
3.6.3
Sikap terhadap e-pembelajaran diuji mengikut aspek kegusaran, keyakinan,

kesukaan dan persepsi faedah e-pembelajaran. Data setiap item dianalisis berdasarkan
skala Likert dengan 1= paling rendah, 2= rendah, 3= sederhana, 4= tinggi dan 5=
paling tinggi. Peratusan setiap tahap untuk setiap item dari setiap aspek telah dikira.
Dalam setiap aspek sikap e-pembelajaran, min setiap item dan purata min juga dikira.
Ujian analisis seterusnya dilaksanakan untuk menguji perhubungan kemahiran

teknologi maklumat dengan sikap pelajar terhadap e-pembelajaran, mengenalpasti
perbezaan sikap terhadap e-pembelajaran berdasarkan jantina dan juga berdasarkan
aliran kursus yang berlainan serta mengenalpasti perbezaan kekerapan penggunaan epembelajaran dengan sikap terhadap e-pembelajaran.
3.6.4
Kemahiran teknologi dengan sikap terhadap e-pembelajaran
Ujian korelasi telah dibuat untuk mencari hubungan antara tahap kemahiran
teknologi maklumat pelajar dengan sikap mereka terhadap e-pembelajaran. Jenis
41
ujian korelasi Pearson dipilih kerana data kedua-dua pembolehubah adalah data
interval. Nilai pekali korelasi akan dibandingkan dengan jadual pekali korelasi yang
diinterpretasi oleh Guilford (1956) seperti berikut:
Jadual 3.3: Jadual perbandingan nilai pekali korelasi
3.6.5
Nilai Pekali Korelasi
Interpretasi
Kurang daripada 0.20
Hubungan yang sangat lemah
0.20 0.40
Korelasi rendah
0.40 0.70
Korelasi sederhana
0.70 0.90
Korelasi tinggi
0.90 1.00
Korelasi yang sangat tinggi
Sikap terhadap e-pembelajaran antara jantina
Ujian-t digunakan untuk membanding perbezaan min data sikap antara pelajar
lelaki dan pelajar perempuan. Oleh sebab dua kumpulan sampel pembolehubah
jantina adalah tidak berkait, ujian-t jenis dua sampel bebas (Independent-Samples TTest) dalam SPSS telah dipilih. Nilai kiraan seterusnya dibanding dengan nilai dalam
jadual sifir ujian-t.
3.6.6
Sikap pelajar aliran kursus berlainan terhadap e-pembelajaran
Data sikap terhadap e-pembelajaran dikutip daripada pelajar dari 4 jenis aliran
kursus. Jadi analisis ANOVA satu hala dijalankan untuk menguji perbezaan min.
Ujian lanjutan dengan menggunakan kaedah Tukey dijalankan jika terdapat perbezaan
signifikan sikap terhadap e-pembelajaran antara aliran kursus.
42
3.6.7
Kekerapan penggunaan e-pembelajaran dengan sikap terhadap epembelajaran
Ujian korelasi Spearman digunakan untuk menguji hubungan antara

kekerapan penggunaan e-pembelajaran dengan sikap terhadap e-pembelajaran. Hal
ini kerana data pembolehubah kekerapan penggunaan bukan data interval. Nilai
pekali juga dibandingkan dengan nilai pekali korelasi dalam Jadual 3.3.
3.7
Penutup
Bab ini telah menerangkan reka bentuk kajian, populasi dan persampelan,
instrumen, pengumpulan dan cara analisis data. Bab 4 seterusnya ialah penjelasan
mengenai analisis data.
BAB 4
ANALISIS DATA
4.1
Pengenalan
Bab ini memberi tumpuan terhadap analisis data-data bagi kajian yang telah
dijalankan. Data-data untuk kajian ini telah diperoleh melalui soal-selidik yang terdiri
daripada dua bahagian. Bahagian A adalah mengenai data demografik pelajar
termasuk jantina dan aliran kursus yang diikuti, serta bilangan kali menggunakan epembelajaran UTM dalam seminggu. Bahagian B mengandungi soal selidik
mengenai kemahiran tentang teknologi maklumat, sikap terhadap e-pembelajaran dan
satu soalan terbuka. Maklum balas yang dikumpul dianalisis untuk meninjau
kemahiran pelajar UTM terhadap teknologi maklumat, sikap pelajar terhadap epembelajaran dari segi kegusaran, keyakinan, kesukaan dan persepsi terhadap faedah
e-pembelajaran, hubungan kemahiran teknologi maklumat dengan sikap pelajar
terhadap e-pembelajaran, perbezaan sikap terhadap e-pembelajaran di antara pelajar
lelaki dan pelajar perempuan, perbezaan sikap pelajar terhadap e-pembelajaran di
antara jenis aliran kursus yang berlainan, kekerapan penggunaan e-pembelajaran di
kalangan pelajar UTM dan hubungan kekerapan penggunaan e-pembelajaran dengan
sikap pelajar terhadap e-pembelajaran.
Analisis ini dibahagi kepada 7 bahagian. Bahagian 4.2 ialah latar belakang
pelajar dari segi jantina dan aliran kursus yang diikuti. Bahagian 4.3 ialah frekuensi
dan peratus tentang bilangan kali penggunaa e-pembelajaran UTM dalam seminggu.
Bahagian 4.4 ialah peratusan tahap kemahiran teknologi maklumat pelajar. Bahagian
4.5 ialah peratus tahap sikap terhadap e-pembelajaran dari segi kegusaran, keyakinan,
44
kesukaan dan persepsi terhadap faedah e-pembelajaran. Bahagian 4.6 ialah korelasi
antara kemahiran teknologi maklumat dengan sikap terhadap e-pembelajaran.
Bahagian 4.7 ialah perbezaan sikap pelajar terhadap e-pembelajaran di antara lelaki
dan perempuan. Bahagian 4.8 ialah perbezaan sikap pelajar terhadap e-pembelajaran
di antara jenis aliran kursus yang berlainan. Bahagian 4.9 ialah korelasi antara
bilangan kali penggunaan e-pembelajaran seminggu dengan sikap terhadap epembelajaran. Bahagian 4.10 akan menganalisis keseronokan responden
menggunakan e-pembelajaran berdasarkan penjelasan mereka.
4.2
Latar Belakang Responden
Terdapat 2 maklumat latar belakang responden yang dikaji iaitu jantina dan
aliran kursus yang diikuti. Maklumat latar belakang responden yang terlibat dalam
kajian ini adalah tercatat dalam Jadual 4.1. Dari 327 orang responden, 30% adalah
pelajar lelaki dan 70% adalah pelajar perempuan. Dari segi aliran kursus, pelajar
aliran Sains dan Komputer terdiri daripada 18.7% , pelajar aliran Sains terdiri
daripada 29.1%, pelajar aliran Sastera terdiri daripada 15.3% dan pelajar aliran
Kejuruteraan terdiri daripada 37.0%.
Jadual 4.1: Latar belakang responden

Jumlah
(peratus)
Perempuan
61
43
(18.7%)
Frekuensi Jantina
Lelaki
Aliran
Sains dan
Komputer
Sains
Sastera
Kejuruteraan
18
29
66
95
(29.1%)
15
35
50
(15.3%)
36
85
121
(37.0%)
229
(70.0%)
327
(100.0%)
Jumlah
98
(peratus) (30.0%)
45
4.3
Frekuensi dan Peratus Kekerapan Penggunaan E-pembelajaran dalam

Seminggu
Jadual 4.2 berikut menunjukkan bilangan kali responden mengguna epembelajaran dalam seminggu. Jadual 4.3 pula menunjukkan penggunaan epembelajaran dalam seminggu berdasarkan aliran kursus responden.
Jadual 4.2: Frekuensi dan peratusan kekerapan penggunaan e-pembelajaran dalam

seminggu
Bilang kali
Kurang daripada 1 kali
1-2 kali
3-4 kali
5-6 kali
7 kali atau lebih
Jumlah
Frekuensi
6
87
130
48
56
327
Peratus (%)
1.8
26.6
39.8
14.7
17.1
100.0
Jadual 4.3 Frekuensi dan peratusan kekerapan penggunaan e-pembembelajaran

seminggu berdasarkan aliran
Frekuensi kekerapan penggunaan
(peratus)
Aliran
Sains dan
Komputer
Sains
Sastera
Kejuruteraan
Kurang
daripada
1 kali
1-2 kali
3-4 kali
5-6 kali
7 atau
lebih
Jumlah
(peratus)
2
(3.3%)
8
(13.1%)
31
(50.8%)
11
(18.0%)
9
(14.8%)
61
(100.0%)
2
(2.1%)
0
(0%)
30
(31.6%)
14
(28.0%)
33
(34.7%)
22
(44.0%)
13
(13.7%)
8
(16.0%)
17
(17.9%)
6
(12.0%)
95
(100.0%)
50
(100.0%)
2
(1.7%)
35
(28.9%)
44
(36.4%)
16
(13.2%)
24
(19.8%)
121
(100.0%)
Berdasarkan Jadual 4.2, didapati paling ramai responden (39.8%)

menggunakan e-pembelajaran UTM sebanyak tiga hingga empat kali dalam
seminggu. Penggunaan e-pembelajaran sebanyak tiga hingga empat kali seminggu
46
juga merupakan tahap penggunaan e-pembelajaran kebanyakan responden untuk
setiap aliran iaitu 50.8% untuk aliran Sains dan Komputer, 34.7% untuk aliran Sains,
44.0% untuk aliran Sastera dan 36.4% untuk aliran Kejuruteraan (rujuk Jadual 4.3).
Terdapat segelintir pelajar selain aliran sastera menggunakan e-pembelajaran kurang
daripada sekali dalam seminggu. Graf 4.1 menunjukkan perbezaan peratusan
penggunaan e-pembelajaran dalam seminggu mengikut empat jenis aliran.
60
Peratus
50
40
30
20
10
0
kurang drpd 1
1-2 kali
3-4 kali
5-6 kali
7 atau lebih
kali
Penggunaan e-pembelajaran seminggu
Aliran
Sains & Komputer
Sains
Sastera
Kejuruteraan
Graf 4.1: Perbezaan peratusan e-pembelajaran dalam seminggu mengikut empat jenis
aliran kursus
47
4.4
Peratusan Kemahiran Teknologi Maklumat Pelajar
Jadual 4.4 di bawah menunjukkan peratusan kemahiran teknologi maklumat

pelajar semasa menggunakan e-pembelajaran UTM.
Jadual 4.4: Peratusan kemahiran teknologi maklumat pelajar
Item Perkara
1 Memasang komputer dengan perkakasan
seperti sistem paparan (monitor),
pencetak (printer), pengimbas grafik
(scanner), pembesar suara (speaker) dan
lain-lain.
Tahap
(%)
1
2
Min
3
3.7
17.4
35.5
43.4 2.19
6.7
15.9
32.7
44.6 2.15
11.3
43.4
33.6
11.6 1.46
0.0
3.1
15.3
81.7 2.79
5 Menambah clipart ke dalam sesuatu

dokumen.
3.4
6.7
30.0
59.9 2.46
6 Menggunakan pakej grafik dalam

pembentangan persembahan elektronik.
3.1
14.1
38.8
44.0 2.24
0.3
6.1
35.2
58.4 2.52
11.0
37.9
28.4
22.6 1.63
2 Memasang perisian (install software) dan

menanggalkan perisian (uninstall
software).
3 Mencipta laman web.
4 Mempunyai kemahiran memilih jenis
perkataan (font), menetapkan saiz
perkataan (font size), membuat nombor
muka surat dan mengedit dokumen
seperti menggunting (cut), menampal
(paste), menyalin (copy),penjajaran
(alignment) dan lain-lain.
7 Menggunakan perisian persembahan

seperti PowerPoint, Authorware dan
lain-lain untuk membuat persembahan
atau pembentangan.
8 Memasang komputer dengan peralatan
yang diperlukan (seperti Moderm, wayar
yang menyambungkan Moderm dengan
komputer) untuk kemudahan Internet.
48
Item Perkara
9 Mencari maklumat di World Wide Web
dengan menggunakan pelayar web
seperti Netscape atau Internet Explorer.
10 Mengorganisasikan engin pencarian

seperti mendirikan penanda buku
(bookmark).
11 Piawaikan penggunaan e-mail seperti
Hantar (send), Terima (received),
Penghantaran Hadapan (forword), Balas
(reply) dan Bahan Tambahan
(attachment).
12 Menggunakan ruangan seperti Chatroom
untuk bertukar fikiran dengan orang lain.
13 Menyertai forum di Internet.
14 Menggunakan pangkalan data (database)
untuk mencari maklumat seperti
pangkalan data jurnal.
15 Menggunakan kemudahan seperti Help
untuk menyelesaikan masalah dan
Tutotrial untuk mendapat model atau
idea keseluruhan sesuatu sistem.
Purata min
Tahap
(%)
1
2
Min
3
1.2
5.2
26.3
67.3 2.60
9.5
23.9
35.2
31.5 1.89
2.1
8.3
28.4
61.2 2.49
8.3
17.1
32.7
41.9 2.08
5.8
17.4
32.1
44.6 2.16
7.0
20.8
36.4
35.8 2.01
8.3
27.2
36.1
28.4 1.85
2.17
Catatan:
0 = Saya tiada pengalaman dalam kemahiran ini.
1 = Saya ada sedikit pengalaman dalam kemahiran ini dengan bantuan.
2 = Saya ada pengalaman dalam kemahiran ini dan dapat menguruskannya
kebanyakan masa.
3 = Saya sangat berpengalaman dalam kemahiran ini dan dapat mengawal perkakasan
dan perisian.
Daripada Jadual 4.4, didapati purata min kemahiran responden terhadap

teknologi maklumat adalah 2.17. Hal ini bermaksud responden secara puratanya
mempunyai kemahiran dalam semua item kemahiran teknologi maklumat yang dikaji
dan dapat menguruskannya kebanyakan masa. Lebih daripada separuh bilangan
responden sangat berpengalaman dalam kemahiran mengedit perkataan dan dokumen
49
(81.7%), kemahiran menggunakan Pelayar Web untuk mencari maklumat (67.3%),
kemahiran mempiawaikan penggunaan e-mail (61.2%), kemahiran menambah clipart
dalam dokumen (59.9%) dan kemahiran menggunakan perisian persembahan (58.4%).
Responden kurang berpengalaman dalam membina laman web (min = 1.46). Selain
kemahiran mengedit perkataan dan dokumen, masih terdapat kurang daripada 12.0%
responden yang tidak ada pengalaman dalam sebelas kemahiran teknologi maklumat
yang dikaji.
4.5
Sikap Pelajar Terhadap E-pembelajaran
Empat faktor sikap pelajar terhadap e-pembelajaran telah dikaji dalam kajian
ini iaitu kegusaran terhadap e-pembelajaran, keyakinan terhadap e-pembelajaran,
kesukaan terhadap e-pembelajaran dan persepsi terhadap faedah e-pembelajaran.
Bahagian 4.5.1, bahagian 4.5.2, bahagian 4.5.3 dan bahagian 4.5.4 masing-masing
merupakan dapatan keempat-empat faktor.
4.5.1
Peratusan kegusaran terhadap e-pembelajaran
Jadual 4.5: Peratusan kegusaran terhadap e-pembelajaran
Item
Perkara
1.*
Saya berani menggunakan epembelajaran.
2.
Saya berasa gelisah jika

terpaksa menggunakan
e-Pembelajaran.
3.
Saya berasa takut apabila

terbayang hendak menyertai
e-pembelajaran.
53.2
32.1
58.7
64.5
Tahap
(%)
3
Min
4
13.5
1.2
0.0
1.63
23.9
15.6
0.9
0.9
1.61
23.2
10.7
0.9
0.6
1.50
50
Item
4.
5.
Perkara
Perkara yang berkait dengan epembelajaran mengelirukan

saya.
Saya tidak dapat memahami isi
pelajaran dalam kursus yang
menggunakan e-pembelajaran.
6.*
Mengikut kursus melalui epembelajaran tidak merisaukan

saya.
7.*
Saya berasa selesa apabila

melibatkan diri dalam epembelajaran.
8.
Saya berasa gentar apabila

rakan saya bercerita tentang
e-Pembelajaran.
9.
Saya berasa gelisah apabila

hendak menyertai
e-pembelajaran
10.
E-pembelajaran membuatkan
saya berasa tidak selesa.
Purata min
53.5
26.3
54.4
Tahap
(%)
3
Min
4
18.3
1.2
0.6
1.69
30.0
14.4
0.9
0.3
1.63
47.1
33.0
16.5
2.8
0.6
1.77
39.4
37.9
20.2
1.5
0.9
1.87
63.9
25.4
9.8
0.6
0.3
1.48
64.5
23.9
10.4
0.9
0.3
1.49
66.1
22.9
10.4
0.3
0.3
1.46
1.61
Catatan:
* pernyataan negatif
Tahap
1= paling rendah, 2= rendah, 3= sederhana, 4= tinggi, 5= paling tinggi
Daripada Jadual 4.5, didapati pelajar mempunyai kegusaran di antara tahap

paling rendah dengan tahap rendah terhadap e-pembelajaran (purata min = 1.61).
Daripada 10 item yang dikaji, terdapat 8 item memperolehi lebih daripada 50%
pelajar berada pada tahap paling rendah, iaitu paling tidak gusar terhadap epembelajaran.
51
4.5.2 Peratusan keyakinan terhadap e-pembelajaran
Jadual 4.6 Peratusan keyakinan terhadap e-pembelajaran

Item
Tahap
(%)
3
0.3
3.1
23.9
42.2
30.6
4.00
Perkara
Min
4
1.
Saya mahir menguasai

kemudahan dalam epembelajaran.
2.
Saya yakin mengendalikan epembelajaran.
0.3
2.8
21.1
43.1
32.7
4.05
3.
Saya pasti saya boleh

menguruskan e-pembelajaran.
0.3
2.4
22.3
41.9
33.0
4.05
4.
Saya yakin saya boleh buat

dengan baik dalam
e-pembelajaran.
0.3
3.1
20.8
42.5
33.3
4.06
5.*
Saya bukan seorang yang

mahir menggunakan
e-pembelajaran.
0.9
4.6
20.8
29.1
44.6
4.12
6.
Melibatkan diri dalam epembelajaran tidak sukar bagi

saya.
0.0
3.7
19.9
41.6
34.9
4.08
7.
Saya mempunyai keyakinan

diri apabila menyempurnakan
tugasan melalui epembelajaran.
0.3
3.1
26.3
35.8
34.6
4.01
0.6
1.8
18.0
30.6
48.9
4.25
8.*
Saya berasa sukar melibatkan

diri dalam e-pembelajaran.
Purata Min
4.08
Catatan:
Tahap
Kanyakinan responden terhadap e-pembelajaran juga tinggi iaitu pada purata

4.08. Lebih daripada 50% responden mempunyai tahap kenyakinan yang tinggi pada
semua item yang diuji.
52
4.5.3
Peratus kesukaan terhadap e-pembelajaran
Jadual 4.7: Peratusan kesukaan terhadap e-pembelajaran
Item
1.
Tahap
(%)
3
1.2
3.4
27.8
40.1
27.5
3.89
Perkara
Saya suka belajar melalui epembelajaran.
Min
4
2.*
Belajar melalui e-pembelajaran

membuang masa saya sahaja.
1.5
1.8
12.2
30.3
54.1
4.34
3.
Belajar melalui e-pembelajaran

memang menyeronokan.
0.9
2.4
24.8
41.3
30.6
3.98
4.*
Saya berasa benci terhadap epembelajaran.
0.9
1.5
10.1
21.7
65.7
4.50
5.
Jika saya ada masalah dalam

pengendalian e-pembelajaran,
saya akan cuba sehingga dapat
menyelesaikan masalah
tersebut.
1.5
4.0
32.1
37.0
25.4
3.81
2.4
7.0
25.4
26.9
38.2
3.91
5.8
18.0
39.8
20.5
15.9
3.23
4.0
11.9
37.9
22.0
24.2
3.50
1.5
5.5
33.0
33.0
26.0
3.77
2.1
5.2
32.7
35.5
24.5
3.75
6.*
Saya tidak faham mengapakah

sesetengah orang dapat
menghabiskan masa yang
panjang untuk mengikuti
e-pembelajaran dengan
seronoknya.
7.
Apabila mula menyertai epembelajaran, sukar baga saya

untuk berhenti.
8.
Saya suka berbincang tentang

e-pembelajaran dengan sesiapa
pun.
9.*
Saya rela memilih persekitaran

pembelajaran selain
e-pembelajaran.
10.
Saya akan menggalakkan

orang persekitaran saya
menggunakan e-pembelajaran
Purata Min
3.87
53
Catatan:
Tahap
Daripada Jadual 4.7, tahap kesukaan secara puratanya adalah di antara tahap
sederhana dengan tahap tinggi iaitu 3.87. Didapati hanya item 2 dan item 4
memperoleh 50% ke atas pelajar yang mempunyai kesukaan pada tahap paling tinggi.
4.5.4
Peratusan persepsi terhadap faedah e-pembelajaran
Jadual 4.8: Peratusan persepsi terhadap faedah e-pembelajaran
Item
Tahap
(%)
3
1.5
8.3
25.7
39.4
25.1
3.78
1.8
8.0
28.1
36.7
25.4
3.76
1.8
6.4
28.4
37.9
25.4
3.79
2.4
6.4
26.0
38.5
26.6
3.80
2.8
7.3
26.9
36.7
26.3
3.86
0.9
4.3
23.2
37.9
33.6
3.99
Perkara
1.
E-pembelajaran membantu
saya menyempurnakan tugasan
saya dengan cepat.
2.
E-pembelajaran dapat
memajukan persembahan
tugasan saya.
3.
meningkatkan produktiviti
tugasan saya.
4.
meningkatkan kecekapan saya
dalam penyiapan kerja kursus.
5.
menyenangkan saya dalam
penyiapan kerja kursus.
6.
Saya dapati e-pembelajaran

berfaedah dalam kursus saya.
Purata min
Min
4
3.81
Catatan:
Tahap
54
Secara amnya, persepsi responden adalah di antara tahap sederhana dengan
tahap tinggi ( Purata min = 3.81). Hampir 40% orang responden mempunyai persepsi
yang tinggi terhadap semua item faedah penggunaan e-pembelajaran yang diuji.
4.6
Korelasi Antara Kemahiran Teknologi Maklumat dengan Sikap

Terhadap E-pembelajaran
Jadual berikut merupakan hasil dapatan kiraan untuk korelasi antara

kemahiran teknologi dengan sikap terhadap e-pembelajaran.
Jadual 4.9: Korelasi antara kemahiran teknologi maklumat dengan sikap terhadap
e-pembelajaran
Sikap terhadap
e-pembelajaran
GUSAR
YAKIN
SUKA
PERSEPSI
Pekali korelasi
Pearson
-0.447*
0.601*
0.498*
0.467*
Catatan :
* menunjukkan signifikan pada aras keertian =0.01.
KTM
GUSAR
YAKIN
SUKA
PERSIPSI
= Kemahiran teknologi maklumat

= Kegusaran terhadap e-pembelajaran
= Keyakinan terhadap e-pembelajaran
= Kesukaan terhadap e-pembelajaran
= Persepsi terhadap faedah e-pembelajaran
Keputusan analisis korelasi ini menunjukkan bahawa pelajar berkemahiran

teknologi maklumat yang tinggi juga mempunyai sikap yang baik terhadap epembelajaran dan sebaliknya. Korelasi antara kemahiran teknologi maklumat dengan
kegusaran responden terhadap e-pembelajaran, keyakinan responden terhadap epembelajaran, kesukaan responden terhadap e-pembelajaran dan persepsi responden
terhadap faedah e-pembelajaran adalah sederhana dengan nilai korelasi masingmasing ialah -0.447, 0.601, 0.498 dan 0.467. Graf 4.2, Graf 4.3, Graf 4.4 dan Graf 4.5
55
merupakan plot serakan antara kemahiran teknologi maklumat dengan kegusaran,
keyakinan, kesukaan dan persepsi terhadap faedah e-pembelajaran.
5.00
GUSAR
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
0.50
1.00
1.50
2.00
2.50
3.00
KTM
Graf 4.2 Plot serakan kemahiran teknologi maklumat dengan kegusaran terhadap
e-pembelajaran
5.00
YAKIN
4.00
3.00
2.00
0.00
0.50
1.00
1.50
2.00
2.50
3.00
KTM
Graf 4.3 Plot serakan kemahiran teknologi maklumat dengan keyakinan terhadap
e-pembelajaran
56
5.00
SUKA
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
0.50
1.00
1.50
2.00
2.50
3.00
KTM
Graf 4.4 Plot serakan kemahiran teknologi maklumat dengan kesukaan terhadap
e-pembelajaran
5.00
PERSEPSI
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
0.50
1.00
1.50
2.00
2.50
3.00
KTM
Graf 4.5 Plot serakan kemahiran teknologi maklumat dengan persepsi terhadap
faedah e-pembelajaran
57
4.7
Perbezaan Sikap Pelajar Terhadap E-pembelajaran di Antara Lelaki dan

Perempuan
Jadual 4.10: Hasil ujian-t perbezaan sikap terhadap e-pembelajaran di antara lelaki
dan perempuan
GUSAR
YAKIN
SUKA
PERSEPSI
t
-0.165
0.732
0.143
0.433
Ujian-t tentang kesamaan antara min purata

Perbezaan
Ralat piawai bagi
df Sig. (2-hujung) antara min perbezaan antara min
325
0.869
-0.01222
0.07386
325
0.464
0.06331
0.08646
325
0.887
0.01147
0.08029
325
0.666
0.04636
0.10713
Catatan:
df = darjah kebebasan, aras keertian = 0.05
GUSAR
YAKIN
SUKA
PERSIPSI

Ujian-t telah digunakan untuk membuat perbandingan sikap menggunakan epembelajaran di antara pelajar lelaki dan pelajar perempuan berdasarkan faktor
kegusaran terhadap e-pembelajaran, keyakinan terhadap e-pembelajaran, kesukaan
terhadap e-pembelajaran dan persepsi terhadap faedah e-pembelajaran. Dalam ujian
ini, ujian dua hujung telah dipilih, aras keertian ditetapkan pada 0.05 dan darjah
kebebasan ialah 325. Didapati nilai t yang diperoleh daripada SPSS untuk keempatempat faktor sikap masing-masing ialah 0.165, 0.732, 0.143 dan 0.433. Oleh kerana
nilai-nilai kiraan ini adalah lebih kecil daripada nilai 1.960, iaitu nilai t berdasarkan
jadual taburan t, maka min populasi bagi kedua-dua kumpulan adalah sama. Dengan
kata lain, tidak terdapat perbezaan yang signifikan sikap terhadap e-pembelajaran
antara pelajar lelaki dengan pelajar perempuan.
58
4.8
Perbezaan Sikap Pelajar Terhadap E-pembelajaran di Antara Jenis

Aliran Kursus yang Berlainan
Jadual 4.11: Hasil ujian ANOVA sikap pelajar terhadap e-pembelajaran di antara
jenis aliran kursus yang berlainan.
GUSAR
YAKIN
SUKA
antara
kumpulan
dalam
kumpulan
jumlah
antara
kumpulan
dalam
kumpulan
jumlah
antara
kumpulan
dalam
kumpulan
Jumlah
PERSEPSI
antara
kumpulan
dalam
kumpulan
jumlah
jumlah kuasa
dua
df
purata
kuasa dua
1.156
0.385
120.54
121.696
323
326
0.373
4.317
1.439
162.675
166.991
323
326
0.504
1.075
0.358
142.731
323
0.442
143.806
326
6.94
2.313
249.193
256.134
323
326
0.771
Sig.
1.033
0.378
2.857
0.037
0.811
0.489
2.999
0.031
Catatan:
Aras keertian =0.05
GUSAR
YAKIN
SUKA
PERSIPSI

Daripada jadual 4.11, didapati nilai signifikan untuk faktor kegusaran

terhadap e-pembelajaran (0.378) dan faktor kesukaan terhadap e-pembelajaran (0.489)
adalah melebihi 0.05 (aras keertian yang ditetapkan). Jadi, tiada perbezaan signifikan
pada kedua-dua faktor di antara jenis aliran kursus. Seterusnya, didapati nilai
signifikan untuk faktor keyakinan terhadap e-pembelajaran (0.037) dan faktor
59
persepsi terhadap faedah e-pembelajaran (0.031) pula adalah kurang daripada 0.05.
Jadi, kita membuat keputusan bahawa terdapat perbezaan signifikan dari segi faktor
keyakinan terhadap e-pembelajaran dan persepsi terhadap faedah e-pembelajaran di
antara aliran. Untuk menentukan aliran mana satu yang paling signifikan, ujian Tukey
telah dijalankan. Berikut merupakan hasilnya.
Jadual 4.12: Hasil ujian Turkey keyakinan terhadap e-pembelajaran dan persepsi
terhadap faedah e-pembelajaran di antara aliran kursus.
Pembolehubah
bersandar
(I) Aliran
Sains dan
Komputer
YAKIN
Sains
Sastera
Kejuruteraan
Sains dan
Komputer
PERSEPSI
Sains
(J) Aliran
Sains
Sastera
Kejuruteraan
Sains dan
Komputer
Sastera
Kejuruteraan
Sains dan
Komputer
Sains
Kejuruteraan
Sains dan
Komputer
Sains
Sastera
Sains
Sastera
Kejuruteraan
Perbezaan min
(I-J)
-0.08764
-0.18988
Nilai
signifikan
0.875
0.499
0.12238
0.691
0.08764
0.875
-0.10224
0.843
0.21002
0.137
0.18988
0.499
0.10224
0.31225*
0.843
0.046
-0.12238
0.691
-0.21002
-0.31225*
-0.02350
-0.41350
0.137
0.046
0.998
0.067
-0.00339
1.000
Sains dan
0.02350
Komputer
Sastera
-0.39000
Kejuruteraan
0.02011
Sastera
Sains dan
0.41350
Komputer
Sains
0.39000
Kejuruteraan
0.41011*
Kejuruteraan
Sains dan
0.00339
Komputer
Sains
-0.02011
Sastera
-0.41011*
* perbezaan min adalah signifikan pada aras keertian = 0.05
0.998
0.056
0.998
0.067
0.056
0.029
1.000
0.998
0.029
60
Untuk faktor keyakinan terhadap e-pembelajaran, jelas didapati perbezaan
min adalah signifikan antara aliran sastera dengan aliran kejuruteraan (ditanda dengan
*). Min keyakinan pelajar aliran sastera lebih tinggi daripada pelajar aliran
kejuruteraan. Manakala untuk faktor persepsi terhadap faedah e-pembelajaran,
perbezaan min secara signifikan wajud di antara aliran kejuruteraan dan aliran sastera.
Pelajar aliran sastera juga mempunyai pandangan yang lebih positif daripada pelajar
aliran kejuruteraan dari segi persepsi terhadap faedah e-pembelajaran.
4.9
Korelasi Antara Kekerapan Penggunaan E-pembelajaran Seminggu

dengan Sikap Terhadap E-pembelajaran
Jadual 4.13: Korelasi antara kekerapan penggunaan e-pembelajaran dengan sikap

Sikap terhadap
e-pembelajaran
GUSAR
YAKIN
SUKA
PERSEPSI
Pekali korelasi
Spearman
-0.231*
0.238*
0.309*
0.264*
Catatan :
* menunjukkan signifikan pada aras keertian =0.01.
GUSAR
YAKIN
SUKA
PERSIPSI

Daripada Jadual 4.13, pekali korelasi antara penggunaan e-pembelajaran

seminggu dengan setiap faktor sikap terhadap e-pembelajaran adalah bernilai positif.
Hal ini menunjukkan terdapat hubungan positif yang rendah secara signifikan antara
penggunaan e-pembelajaran seminggu dengan kegusaran, keyakinan, kesukaan dan
persepsi faedah terhadap e-pembelajaran pada aras keertian, = 0.01. Graf 4.6, Graf
61
4.7, Graf 4.8 dan Graf 4.9 berikut menujukkan plot serakan penggunaan epembelajaran seminggu dengan keempat-empat faktor sikap terhadap e-pembelajaran.
5.00
GUSAR
4.00
3.00
2.00
1.00
1
Graf 4.6: Plot serakan kekerapan penggunaan e-pembelajaran seminggu dengan

kegusaran terhadap e-pembelajaran
Catatan: 1 = kurang daripada 1 kali,

2 = 1 hingga 2 kali,
5 = 7 kali atau lebih
62
5.00
YAKIN
4.00
3.00
2.00

keyakinan terhadap e-pembelajaran
5.00
SUKA
4.00
3.00
2.00
1.00
1

kesukaan terhadap e-pembelajaran
63
5.00
PERSEPSI
4.00
3.00
2.00
1.00
1

persepsi terhadap faedah e-pembelajaran
4.10
Analisis Soalan Terbuka
Satu soalan sumbangan terbuka telah ditanya untuk menentukan faktor

sebenar keseronokan pelajar menggunakan e-pembelajaran UTM. Daripada 327
orang responden, seramai 265 orang responden telah memberikan pandangan mereka
tentang keseronokan menggunakan e-pembelajaran UTM. Berikut merupakan
frekuensi responden yang menjawab soalan ini mengikut jenis jawapan.
Jadual 4.14: Frekuensi responden yang menjawab soalan terbuka mengikut jenis
jawapan
Jenis jawapan
Frekuensi
Peratus (%)
Tidak menjawab
62
19.0
Seronok
220
67.3
Tidak seronok
26
8.0
Jawapan yang memberikan
19
5.8
pandangan sahaja
Jumlah
327
100.0
64
Daripada Jadual 4.14, didapati majoriti responden (67.3%) seronok
menggunakan e-pembelajaran di UTM. Walau bagaimanapun masih terdapat 8.0%
responden yang berpendapat sebaliknya iaitu tidak seronok menggunakan epembelajaran UTM. Terdapat 5.8% responden tidak menjawab setuju atau tidak
tetapi memberikan jawapan berdasarkan pandangan mereka tentang kebaikan dan
kelemahan e-pembelajaran UTM. Begitu juga terdapat sesetengah responden yang
seronok dengan e-pembelajaran UTM juga menunjukkan beberapa kelemahan epembelajaran. Penjelasan-penjelasan responden yang telah menjawab soalan ini
dikumpulkan dan dikategorikan dalam dua kumpulan iaitu penjelasan positif dalam
Jadual 4.12 dan penjelasan negatif dalam jadual 4.13 mengikut beberapa tema.
Jadual 4.15: Penjelasan positif responden terhadap keseronokan menggunakan

e-pembelajaran UTM
Bil Tema
Ada aktiviti
perbincangan
Contoh penjelasan
Frekuensi
responden
yang
menjawab
Peratus
(%)
suka menukar fikiran dengan kawan

selain daripada rakan sekelas
62
23.4
53
20.0
dapat berbincang dengan pensyarah

yang susah dijumpai
Boleh kongsi maklumat melalui
aplikasi Forum dan Chat
Fleksibel
dapat melibatkan aktiviti epembelajaran pada bila-bila masa

dan mana-mana tempat
dapat menanya soalan dan
mendapat jawapan daripada
pensyarah pada bila-bila masa
Jimat masa, mudah, cepat
Interaktif
65
Bil Tema
Contoh penjelasan
Frekuensi
responden
yang
menjawab
Peratus
(%)
45
17.0
10
3.8
1.5
nota lengkap
3
Membantu
pembelajaran
dapat menerima nota terkini

walaupun pensyarah telah
membatalkan kelas
maklumat yang diterima
memudahkan tugasan
Dapat belajar
kemahiran
teknologi
maklumat
dapat menambah ilmu

perkomputeran
meningkatkan kemahiran epembelajaran
ada aplikasi Internet
Suka
menggunakan suka menggunakan komputer
teknologi
maklumat
dapat menggendali komputer
Jumlah frekuensi responden yang menjawab = 265 orang
Jadual 4.12 menunjukkan responden seronok menggunakan e-pembelajaran

berdasarkan 5 tema iaitu terdapat aplikasi untuk pelajar menjalankan perbincangan
(23.4%), e-pembelajaran agak fleksibel (20.0%), e-pembelajaran dapat membantu
pembelajaran (17.0%), e-pembelajaran memberikan peluang untuk mempelajari
kemahiran teknologi maklumat (3.8%) dan pelajar dapat menggunakan teknologi
maklumat dalam e-pembelajaran (1.5%).
66
Jadual 4.16: Penjelasan negatif responden terhadap keseronokan menggunakan
e-pembelajaran UTM
Bil Tema
Contoh penjelasan
frekuensi
responden
yang
menjawab
Peratus
(%)
35
13.2
11
4.2
11
4.2
1.9
server down
1
Masalah
teknikal
gangguan jaringan net

penghantaran dan penerimaan
maklumat perlahan
Tempat
mengguna epembelajaran
terhad
hanya menggunakannya di
perpustakaan UTM, PSZ
perlu pergi Pusat Teknologi
Maklumat dan Komunikasi, CICT,
UTM
terhad pada kolej tertentu sahaja
kolej tiada kemudahan sistem
Wireless
bilangan komputer untuk setiap
pelajar dalam kelas tidak
mengcukupi
Ketidakgalakan
pensyarah atau
tidak
diperlukan
dalam kursus
tertentu
pensyarah jarang mengemaskini

maklumat
maklum balas pensyarah agak
lambat
hanya digunakan dalam subjek
yang mengenai teknologi
maklumat
kursus tidak perlu menggunakan
e-pembelajaran, contohnya sains
sukan
paksaan pensyarah
Terpaksa
mengguna
menghantar tugasan melalui epembelajaran

perlu menjawab quiz, markah quiz
diambil kira
67
Bil Tema
Tidak nampak
kebaikan
frekuensi
responden
yang
menjawab
Peratus
(%)
1.9
1.5
Tiada masa untuk menjawab kuiz

kerana sibuk
1.1
tidak biasa dengan susunan

aplikasi dalam e-pembelajaran
0.8
0.4
Contoh penjelasan
hanya digunakan untuk memuat

turun nota pensyarah
forum digunakan untuk bercakap
kosong
satu media untuk memuat turun
maklumat sahaja
Kurang
kemahiran
teknologi
maklumat
Kekangan
masa
Tidak biasa
dengan antara
muka
tidak pandai menggunakan

computer
tiada kemahiran menggunakan
sistem dalam talian (online)
semasa menggunakan Forum,

agak mengelirukan siapa yang
memberikan pandangan
Lebih suka membuat
perbincangan dalam kelas sebenar
Gaya
pembelajaran
Frekuensi responden yang menjawab = 265 orang
Daripada jadual 4.2, didapati 13.2% responden tidak seronok menggunakan epembelajaran kerana wujudnya masalah teknikal seperti server down, kelajuan
menerima dan menghantar maklumat perlahan dan talian net terganggu. Responden
juga berasa tempat untuk mencapai e-pembelajaran adalah terhad (4.2%).
Ketidakaktifan pensyarah menggunakan e-pembelajaran juga menyebabkan 4.2%
responden tidak seronok menggunakan e-pembelajaran. 1.9% responden berasa
mereka dipaksa oleh pensyarah untuk menyertai aktiviti seperti kuiz yang dikira
markah dalam e-pembelajaran. 1.9% repsonden juga memberikan pandangan bahawa
e-pembelajaran merupakan satu alat untuk memuat turun maklumat seperti nota
sahaja dan aplikasi forum digunakan untuk bercakap kosong dengan rakan sahaja.
68
1.5% responden memberikan penjelasan kemahiran teknologi maklumat mereka
lemah dan mereka tidak seronok melibatkan diri dalam e-pembelajaran. Penjelasan
lain responden tidak seronok dengan e-pembelajaran termasuk responden kekurangan
masa untuk guna (1.1%), responden tidak biasa dengan antara muka e-pembelajaran
UTM (0.8%) dan responden lebih suka berbincangan bersemuka dengan rakan dalam
kelas sebenar (0.4%).
4.11
Penutup
Bab ini telah membincangkan hasil analisis kajian yang merangkumi tahap
kemahiran teknologi maklumat pelajar, sikap pelajar terhadap e-pembelajaran,
hubungan di antara kemahiran teknologi maklumat dengan sikap terhadap epembelajaran, perbezaan di antara sikap pelajar terhadap e-pembelajaran berdasarkan
jantina, perbezaan di antara sikap pelajar terhadap e-pembelajaran berdasarkan aliran
kursus yang berlainan, kekerapan mengguna e-pembelajaran dalam seminggu dan
perkaitan antara kekerapan menggunakan e-pembelajaran dengan sikap pelajar
Hasil analisis menunjukkan penggunaan e-pembalajaran oleh pelajar adalah

pada tahap sederhana. Kebanyakan pelajar mempunyai kemahiran dalam teknologi
maklumat dan dapat menguruskannya dalam kebanyakan masa. Kekerapan pelajar
menggunakan e-pembelajaran adalah pada tahap sederhana. Sikap pelajar terhadap epembelajaran secara keseluruhan adalah positif. Terdapat hubungan positif antara
kemahiran teknologi maklumat dengan sikap terhadap e-pembelajaran. Tiada
perbezaan sikap terhadap e-pembelajaran antara pelajar lelaki dan pelajar perempuan.
Didapati terdapat perbezaan signifikan dari segi sikap terhadap e-pembelajaran antara
jenis aliran kursus yang berlainan. Terdapat hubungan positif antara kekerapan
menggunakan e-pembelajaran dengan sikap terhadap e-pembelajaran.
Daripada hasil dapatan soalan terbuka, pelajar seronok menggunakan epembelajaran dengan penjelasan e-pembelajaran membenarkan mereka bertukar
69
fikiran, e-pembelajaran adalah fleksibel, e-pembelajaran membantu pembelajaran, epembelajaran meningkatkan kemahiran teknologi maklumat dan mereka suka
menggunakan bahan teknologi maklumat. Penjelasan negatif daripada responden pula
menunjukkan mereka menghadapi masalah teknikal semasa di e-pembelajaran,
tempat untuk menggunakan e-pembelajaran adalah terhad dan pensyarah juga tidak
menunjukkan komitmen dalam penggunaan e-pembelaran. Selain itu, sesetengah
responden tidak melihat kebaikan e-pembelajaran, berkekangan masa untuk
mengguna, kurang kemahiran teknologi makluamat, tidak biasa dengan antara muka
sistem dan lebih suka bersemuka dengan pensyarah dan rakan sekelas. Bab 5
seterusnya akan membincangkan dengan lebih teliti mengenai dapatan-dapatan kajian
ini.
BAB 5
PERBINCANGAN, KESIMPULAN DAN CADANGAN
5.1
Pengenalan
Kajian ini dijalankan bertujuan untuk mengenal pasti kemahiran teknologi

maklumat di kalangan pelajar UTM, sikap pelajar UTM terhadap e-pembelajaran dari
segi 4 faktor iaitu kegusaran terhadap e-pembelajaran, keyakinan terhadap epembelajaran, kesukaan terhadap e-pembelajaran dan persepsi terhadap faedah epembelajaran, hubungan kemahiran kemahiran teknologi maklumat dengan sikap
pelajar terhadap e-pembelajaran, perbezaan sikap terhadap e-pembelajaran di antara
pelajar lelaki dan pelajar perempuan, perbezaan sikap pelajar terhadap epembelajaran di antara jenis aliaran kursus yang berlainan, kekerapan penggunaan epembelajaran di kalangan pelajar UTM, dan hubungan kekerapan penggunaan epembelajaran dengan sikap pelajar terhadap e-pembelajaran. Kajian ini melibatkan
327 orang pelajar mahasiswa mahasiswi sarjana muda dari Fakulti Pendidikan, UTM,
Sesi II, Semester 2006/2007.
Kajian ini dibahagikan kepada dua bahagian. Bahagian A merupakan data

demografik pelajar mengenai jantina, aliran kursus yang diikuti dan bilangan kali
pelajar menggunakan e-pembelajaran dalam seminggu. Bahagian B pula terdiri
daripada soal selidik mengenai kemahiran tentang teknologi maklumat, sikap
terhadap e-pembelajaran, dan juga satu soalan terbuka. 15 item mengenai kemahiran
tentang teknologi maklumat telah dikaji. Dalam soal selidik sikap terhadap epembelajaran, 10 item kegusaran terhadap e-pembelajaran, 8 item keyakinan terhadap
e-pembelajaran, 10 item kesukaan terhadap e-pembelajaran dan 6 item persepsi
71
terhadap faedah e-pembelajaran telah dianalisis menggunakan sistem perisian SPSS
versi 12.0. Data-data yang diperolehi dihurai dan dibincang mengikut lapan bahagian
utama.
Bahagian 5.2 membincangkan dapatan kajian yang diperoleh bagi menjawab

kepada objektif dan persoalan kajian, bahagian 5.3 ialah kesimpulan, bahagian 5.4
merupakan implikasi kajian dalam pengajaran menggunakan e-pembelajaran,
bahagian 5.5 membincangkan cadangan untuk meningkatkan sikap pelajar terhadap
e-pembelajaran dan bahagian 5.6 mencadangkan kajian lanjutan yang boleh
dilakukan. Bab ini diakhiri dengan penutup pada bahagian 5.7.
5.2
Perbincangan
Perbincangan keseluruhannya dibuat berdasarkan dapatan kajian . Ia

dibahagikan kepada sembilan bahagian, iaitu latar belakang pelajar, kekerapan
menggunakan e-pembelajaran, tahap kemahiran teknologi maklumat, sikap tehadap epembelajaran, korelasi antara kemahiran teknologi maklumat dengan sikap terhadap
e-pembelajaran, perbezaan sikap terhadap e-pembelajaran berdasarkan jantina dan
perbezaan sikap terhadap e-pembelajaran berdasarkan jenis aliran kursus, kolerasi
antara kekerapan menggunakan e-pembelajaran seminggu dan sikap terhadap epembelajaran serta perbincangan pandangan keseronokan pelajar terhadap epembelajaran.
5.2.1
Latar belakang pelajar
Dapatan kajian menunjukkan pelajar perempuan adalah melebihi pelajar lelaki

iaitu sejumlah 70% adalah pelajar perempuan dan 30% adalah pelajar lelaki. Nisbah
peratusan ini dipilih berdasarkan nisbah jantina kemasukan pelajar di Fakulti
Pendidikan pada tahun kajian ini dijalankan. Dari segi aliran kursus pelajar, pelajar
dari aliran kejuruteraan adalah majoriti iaitu 37% dan diikuti oleh pelajar aliran sains
72
yang terdiri daripada 29.1%. Sejumlah 18.7% pelajar adalah pelajar aliran sains dan
komputer dan 15.3% daripada keseluruhannya merupakan pelajar aliran sastera.
5.2.2
Daripada dapatan kajian, majoriti pelajar menggunakan e-pembelajaran UTM

sebanyak 3 hingga 4 kali seminggu. Kekerapan penggunaan ini adalah pada tahap
sederhana. Setelah kita menyemak penggunaan e-pembelajaran berdasarkan aliran
kursus yang berbeza, didapati tahap penggunaan sederhana ini merupakan tahap
penggunaan bagi setiap aliran juga. Keadaan sedemikian boleh dianggap tidak jauh
berbeza dengan kekerapan penggunaan e-pembelajaran oleh responden kajian
Haywood et al.(2004) iaitu majoriti daripada mereka menggunakan e-pembelajaran
lebih daripada 2 kali.
Masih terdapat 1.7% pelajar menggunakan e-pembelajaran kurang daripada 1

kali dalam seminggu. Dengan kata lain, mereka pernah tidak menggunakan epembelajaran dalam seminggu. Hal ini menunjukkan bahawa terdapat faktor tertentu
yang menyebabkan mereka tidak menggunakan e-pembelajaran. Jun (2005) memberi
pandangan bahawa walaupun e-pembelajaran mempunyai kelebihannya dalam
penyampaian maklumat, masalah terbesar dalam isu e-pembelajaran ialah keciciran
penglibatan.
5.2.3
Tahap kemahiran teknologi maklumat
Secara keseluruhan, pelajar berpengalaman dalam 15 item yang diuji dan

dapat menguruskan kemahiran tersebut kebanyakan masa (min= 2.17). Antara itemitem yang diuji, didapati pelajar paling berkemahiran menyelaras jenis dan saiz
perkataan serta mengedit dokumen (min= 2.79). Item-item lain yang memperoleh min
lebih daripada 2.50 ialah item 9 dan item 7. Hal ini bermaksud pelajar agak mahir
mencari maklumat di World Wide Web dengan menggunakan pelayar web (min= 2.60)
73
dan membuat pembentangan dengan menggunakan perisian persembahan (min=
2.52). Item 11 memperoleh min= 2.49 juga menunjukkan pelajar pandai
mempiawaikan e-mail untuk dihantar. Pelajar kurang berkemahiran dan perlu bantuan
untuk mencipta laman web (min < 1.5). Selain daripada item 4, item-item lain
memperoleh pelajar yang tiada pengalaman dalam kemahiran tersebut. Antaranya,
item 3 (mencipta laman web ) dan item 8 (memasang komputer untuk kemudahan
internet) merupakan dua item yang memperoleh peratusan 11.0 pada tahap tiada
pengalaman.
Pelajar patut mempunyai kemahiran komputer yang tinggi dalam

mengendalikan e-pembelajaran untuk menjayakan e-pembelajaran (Selim, 2003).
Mengikut Selim (2003), kemahiran-kemahiran tersebut termasuk penghantaran e-mel,
membuat perbentangan dan kemahiran yang berkaitan dengan perisian. Daripada
perbincangan hasil dapatan item kajian ini, jelas dilihat kebanyakan pelajar telah
menguasai kemahiran tersebut.
5.2.4
Sikap pelajar terhadap e-pembelajaran diuji berdasarkan empat bahagian iaitu

kegusaran terhadap e-pembelajaran, keyakinan terhadap e-pembelajaran, kesukaan
terhadap e-pembelajaran dan persepsi terhadap faedah e-pembelajaran. Perbincangan
kempat-empat bahagian sikap ditunjukkan dalam bahagian 5.2.4.1, bahagian 5.2.4.2,
bahagian 5.2.4.3 dan bahagian 5.2.4.4.
5.2.4.1 Kegusaran terhadap e-pembelajaran
Kegusaran pelajar terhadap e-pembelajaran UTM agak rendah. Purata min=

1.61 menunjukkan pelajar tidak gusar menggunakan e-pembelajaran. Semua item
yang diuji di bawah bahagian ini mencapai min yang kurang daripada 1.80.
74
Keputusan ini menunjukkan pelajar selesa melibatkan diri dalam aktiviti epembelajaran.
5.2.4.2 Keyakinan terhadap e-pembelajaran
Menurut Paris (2004), pelajar secara umum mempunyai keyakinan terhadap epembelajaran. Hal ini telah dibukti dalam kajian ini. Keyakinan pelajar terhadap epembelajaran adalah tinggi (purata min= 4.08 ). Setiap item bahagian ini juga
memperoleh min yang melebihi tahap 4. Jadi pelajar mempunyai keyakinan tinggi
apabila menguruskan kerja dalam e-pembelajaran.
5.2.4.3 Kesukaan terhadap e-pembelajaran
Purata min kesukaan pelajar terhadap e-pembelajaran ialah 3.87. Nilai ini
adalah di antara tahap sederhana dan tahap tinggi. Hanya item 2 dan item 4 yang
memperoleh min melebihi 4. Untuk item 1, item 2, item 3, item 4, item 5, item 6 dan
item 10, majoriti pelajar mempunyai tahap kesukaan yang tinggi atau sangat tinggi.
Hal ini menujukkan mereka suka menggunakan e-pembelajaran. Merujuk kepada
item 7, item 8, didapati majoriti tahap kesukaran pelajar terhadap e-pembelajaran
adalah pada tahap sederhana. 18% pelajar dan 11.9% pelajar memilih tahap rendah
untuk item 7 dan item 8 masing-masing.
5.2.4.4 Persepsi terhadap faedah e-pembelajaran
Semua item yang diuji di bawah bahagian ini menunjukkan pelajar

mempunyai persepsi yang tinggi mengenai faedah e-pembelajaran. Hal ini dapat
dilihat dengan purata minnya sama dengan 3.81. Keputusan ini juga disokong dengan
fakta hampir 40% pelajar telah memilih tahap tinggi dalam semua item. Dapatan
lajian ini juga disokong oleh dapatan kajian Haywood et al. (2004) dimana 78.9%
75
pelajar universiti yang diuji memberi pandangan e-pembelajaran memperoleh banyak
faedah. Dapatan ini tidak sama dengan dapatan kajian yang dibuat pada pelajar
universiti di Sweden oleh Keller dan Cernerud (2002) di mana pelajar di situ
memandangkan e-pembelajaran tidak membantu mereka dalam pembelajaran.
5.2.4.5 Kesimpulan
Daripada keputusan purata min keempat-empat bahagian sikap pelajar

terhadap e-pembelajaran dalam lingkungan 3.81 hingga 4.39, kita boleh membuat
kesimpulan bahawa sikap pelajar terhadap e-pembelajaran UTM adalah
menggalakkan. Keputusan ini telah menyokong hasil kajian Hanafi (2004) dan kajian
Paris (2004) yang mendapat keputusan bahawa pelajar sebenarnya mempunyai sikap
yang positif terhadap pembelajaran dalam talian.
5.2.5
Korelasi antara kemahiran teknologi maklumat dengan sikap terhadap

e-pembelajaran
Nilai pekali korelasi antara kemahiran teknologi maklumat dengan empat

bahagian sikap terhadap e-pembelajaran masing-masing ialah 0.447 (kegusaran
terhadap e-pembelajaran), 0.601 (keyakinan terhadap e-pembelajaran), 0.498
(kesukaan terhadap e-pembelajaran) dan 0.467 (persepsi terhadap faedah epembelajaran). Nilai-nilai positif pekali korelasi ini bermakna terdapat hubungan
sederhana antara kemahiran teknologi maklumat dengan sikap terhadap epembelajaran. Dapatan ini menyokong hasil kajian Baharuddin (1999, 2005) yang
mengutarakan mereka yang berkemahiran menggunakan ICT akan bersikap positif
terhadap e-pembelajaran. Drennean, Kennedy dan Pisarski (2005) berpendapat pelajar
akan bertindak berlainan apabila menghadapi e-pembelajaran, bergantung kepada
tahap kemahiran e-pembelajaran. Gomez (2002) dan Selwyn (2003) pula menyatakan
kegusaran pelajar terhadap internet akan wujud apabila pelajar kurang berkemahiran
komputer.
76
Akan tetapi keputusan ini tidak sama dengan keputusan Ndubisi (2004) di
mana kemahiran teknologi maklumat tiada kaitan dengan sikap. Tandy dan Cousin
(2005) menerima pandangan daripada pelajar dalam kursus teknologi komputer
bahawa walaupun dia dapat memperoleh banyak kemahiran komputer daripada
kursus, keyakinnya terhadap komputer sebenarnya tidak ditingkatkan. Hal ini
menunjukkan penguasaan kemahiran teknologi maklumat tidak dapat meramalkan
keyakinan kerana pelajar berasa kebolehan mereka tidak mewakili kebolehan sebenar
mereka (Tandy dan Cousin, 2005).
5.2.6
Sikap pelajar terhadap e-pembelajaran di antara lelaki dan perempuan
Hasil analisis keputusan kajian ini telah menunjukkan tidak terdapat

perbezaan signifikan antara sikap pelajar lelaki terhadap e-pembelajaran dengan sikap
pelajar perempuan pada paras signifikan 0.05. Dapatan ini selari dengan hasil kajian
Paris (2004), Ladyshewsky (2004) dan Haywood et al. (2004). Dapatan kajian ini
bertentangan dengan dapatan kajian Gunn (2003) yang menyatakan pelajar
perempuan lebih berasa gelisah daripada pelajar lelaki dalam persekitaran
pembelajaran alam talian. Palloff dan Pratt (2003) dalam bukunya membuat
penjelasan bahawa walaupun kajian-kajian berkaitan perbezaan sikap terhadap
teknologi mengikut jatina yang sebelumnya telah menunjukkan perempuan lebih
gusar daripada lelaki, kajian-kajian pada abad 21-an telah menunjukkan kegusaran
perempuan semakin berkurang berbanding dengan zaman dahulu. Holmes dan
Gardner (2007) memberikan pandangan bahawa memang terdapat perbezaan
signifikan sikap pelajar terhadap e-pembelajaran di antara pelajar lelaki dan
perempuan, tetapi jika e-pembelajaran dijalankan di tempat selain bilik kelas,
keyakinan mereka tidak kira lelaki atau perempuan akan menjadi lebih tinggi.
77
5.2.7
Jenis aliran kursus dengan sikap terhadap e-pembelajaran
Hasil ujian Anova menunjukkan tiada perbezaan kegusaran dan kesukaan

secara signifikan pada paras signifikan 0.05 di antara pelajar dari 4 jenis aliran kursus.
Setelah menjalankan ujian Tukey, didapati pelajar sastera mempunyai keyakinan
yang lebih tinggi berbanding dengan pelajar kejuruteraan (p<0.05). Begitu juga dalam
aspek persepsi, didapati pelajar sastera juga mempunyai persepsi terhadap faedah epembelajaran yang lebih tinggi daripada pelajar kejuruteraan. Keadaan ini dapat
dibanding dengan kajian Li dan Lindner. Dalam kajian Li dan Lindner (2007) yang
membuat kajian pada pengajar universiti terhadap pandangan e-pembelajaran di
negeri China, didapati pengajar dari aliran sains sosial dan kemanusiaan mempunyai
pandangan yang lebih tinggi terhadap potensi e-pembelajaran. Mereka mengakui
faedah e-pembelajaran dalam pendidikan jarak jauh dan ingin mencuba
menggunakannya dalam pengajaran sendiri manakala pengajar kejuruteraan juga
melihat faedah e-pembelajaran tetapi tidak sampai tahap untuk mencuba.
5.2.8
Korelasi antara kekerapan penggunaan e-pembelajaran seminggu

dengan sikap terhadap e-pembelajaran
Nilai pekali korelasi -0.231 menunjukkan hubungan negatif yang rendah

secara signifikan wujud antara kekerapan penggunaan e-pembelajaran UTM
seminggu dengan kegusaran. Hal ini bermaksud pelajar yang tidak menggunakan epembelajaran mempunyai sedikit perasaan kegusaran. Selain itu, nilai pekali korelasi
bagi aspek keyakinan (0.253), kesukaan (0.299) dan persepsi terhadap faedah epembelajaran (0.237) menunjukkan hubungan signifikan yang rendah dengan
kekerapan penggunaan. Pelajar yang yakin, suka dan mempunyai persepsi positif
terhadap e-pembelajaran akan menggunakan e-pembelajaran UTM. PIVI
TYNJL (1997) telah membuat kesimpulan daripada sorotan kajiannya. Beliau
dapati kajian-kajian pada pembelajaran pelajar sebelum ini telah menunjukkan
bahawa pandangan pelajar terhadap persekitaran pembelajaran mempunyai pengaruh
yang kuat terhadap keinginan melibatkan diri dalam pembelajaran. Akan tetapi
78
dapatan kajian ini tidak menyokong hasil kajian oleh Research Institute of Bangkok
University pada tahun 2002 yang menjelaskan tiada kaitan antara masa penggunaan
seminggu dengan penerimaan e-pembelajaran.
5.2.9
Perbincangan soalan terbuka
Daripada analisis dapatan soalan terbuka, terdapat 5 faktor yang menjelaskan

mengapa pelajar Fakulti Pendidikan UTM seronok menggunakan e-pembelajaran
iaitu e-pemebelajaran membenarkan aktiviti perbincangan dijalankan , epembelajaran agak fleksibel, e-pembelajaran membantu pembelajaran, kemahiran
teknologi maklumat dapat dibelajari melalui e-pembelajaran dan pelajar memang
suka menggunakan teknologi maklumat. Hasil dapatan daripada kajian yang terkini
juga menyokong bahawa pelajar memang seronok menggunakan e-pembelajaran
disebabkan 3 faktor pertama (sila lihat Arbean (2006), Wong (2006), Janarthini
(2007), Mohd Yusri (2007), Mazlan (2007)). Selain itu, 2 faktor terakhir
menunjukkan bahawa kemahiran teknologi maklumat ada kaitan dengan keseronokan
penggunaan e-pembelajaran. Pelajar yang mempunyai kemahiran teknologi maklumat
seronok menggunakan e-pembelajaran dan ini menyokong hasil dapatan kajian ini.
Dari segi penjelasan negatif pelajar pula, faktor masalah teknikal, tempat
penggunaan e-pembelajaran terhad, ketidakgalakan pensyarah atau tidak diperlukan
dalam kursus tertentu merupakan faktor luaran pelajar. Faktor- faktor tersebut
sebenarnya telah dikenalpasti dalam kajian Arbean (2006), Wong (2006), Janarthini
(2007), Mohd Yusri (2007) dan Mazlan (2007). Jamalludin (2006) dalam buletin ePembelajaran @ UTM telah menerangkan bahawa pensyarah perlu mengambil
inisiatif dan berusaha mendekatkan cara pengajaran mereka dengan cara
pembelajaran seorang pelajar yang sudah biasa dengan penggunaan teknologi
maklumat. Beliau juga menyatakan bahawa pihak universiti dan pihak CICT akan
terus berusaha memastikan perkhidmatan Internet bersesuaian dengan keperluan
UTM. Baharuddin Aris selaku Ketua Jabatan Multimedia Pendidikan Fakulti
Pendidikan UTM dalam temu bual dengan Tan (2006) telah menyatakan bahawa
masalah penggunaan e-pembelajaran UTM adalah terletak pada pengguna. Daripada
79
dapatan soalan terbuka ini, beberapa faktor dalaman pelajar dapat dikenalpasti
termasuk kurang kemahiran teknologi makluamat, kekangan masa, tidak biasa
dengan antara muka dan lebih suka berbincang dengan berhadapan orang. Kita perlu
membuat kajian mengenai faktor dalaman pelajar terhadap e-pembelajaran supaya
semua pelajar mendapat manfaat daripada e-pembelajaran.
5.3
Kesimpulan
Secara keseluruhan, terdapat beberapa kesimpulan mengenai sikap pelajar

terhadap e-pembelajaran dan juga pengaruhnya daripada dapatan kajian. Kesimpulan
tersebut adalah seperti berikut:
(i)
Kekerapan penggunaan pelajar dalam e-pembelajaran UTM adalah pada

tahap sederhana iaitu sebanyak 3 4 kali dalam seminggu. Masih terdapat
pelajar yang memberi sambutan dingin kepada e-pembelajaran iaitu
penggunaan kurang daripada sekali dalam seminggu. Peratusan
penggunaan e-pembelajaran menunjukkan majoriti pelajar dari setiap
aliran kursus menggunakan e-pembelajaran pada tahap sederhana.
(ii)
Tahap kemahiran teknologi maklumat pelajar secara amnya memuaskan.

Didapati pelajar perlu bantuan dalam mengendalikan kemahiran mencipta
laman web dan juga memasang komputer dengan peralatan yang
diperlukan untuk mencapai kemudahan internet.
(iii)
Sikap pelajar terhadap e-pembelajaran UTM agak menggalakkan. Tiga

aspek sikap iaitu keyakinan, kesukaan dan persepsi faedah mencapai
purata min yang lebih kurang sama dengan nilai 4 (tinggi). Min untuk
aspek kegusaran juga rendah iaitu 1.61.
(iv)
Terdapat korelasi positif yang sederhana antara kemahiran teknologi

maklumat dengan sikap terhadap e-pembelajaran.
(v)
Tiada perbezaan signifikan sikap pelajar terhadap e-pembelajaran di

antara lelaki dan perempuan.
(vi)
Dalam aspek kegusaran dan kesukaan terhadap e-pembelajaran, tiada

perbezaan signifikan di antara empat jenis aliran kursus. Dalam aspek
80
keyakinan terhadap e-pembelajaran dan persepsi faedah e-pembelajaran,
didapati pelajar aliran sastera mempunyai pandangan yang lebih positif
daripada pelajar aliran kejuruteraan.
(vii)
Terdapat korelasi positif yang rendah di antara kekerapan penggunaan epembelajaran seminggu dengan sikap terhadap e-pembelajaran.
5.4
Implikasi Kajian
Kajian ini diharapkan dapat memberi sesuatu yang bermakna kepada pihakpihak tertentu seperti pelajar dan guru yang melibatkan diri dalam pengajaran dan
pembelajaran melalui e-pembelajran. Pihak pengurusan UTM terutamanya boleh
mengambil perhatian terhadap dapatan kajian ini semasa menggendalikan
pelaksanaan e-pembelajaran.
E-pembelajaran telah didedahkan kepada semua pelajar oleh semua fakulti di

UTM. Tahap penggunaan e-pembelajaran sederhana ini mengingatkan pihak
pengurusan e-pembelajaran bahawa masih ada faktor tertentu yang menghalang
pelajar daripada giat menggunakan e-pembelajaran. Pihak tersebut juga perlu
memastikan bahawa tiada pelajar yang tertinggal dalam e-pembelajaran. Jadi mencari
faktor dan penyelesaiannya adalah tugas utama.
Pelajar pula perlu menyesuaikan diri semasa melibatkan diri dalam epembelajaran. Pelajar perlu memahami bahawa penguasaan kemahiran teknologi
maklumat yang baik dapat membantu mereka belajar dengan seronok dalam epembelajaran.
Satu dapatan yang menarik ialah pelajar dari aliran sastera mempunyai
keyakinan dan persepsi faedah e-pembelajaran yang tinggi berbanding dengan pelajar
dari aliran kejuruteraan. Hal ini mungkin membawa implikasi bahawa pembelajaran
pelajar aliran kejuruteraan kurang dikaitkan dengan e-pembelajaran.
81
Tiada perbezaan sikap terhadap e-pembelajaran antara pelajar lelaki dan
pelajar perempuan. Pendedahan e-pembelajaran kepada semua pelajar melalui semua
kursus perlu terus dilaksanakan supaya semua pelajar berpeluang mengenainya.
5.5
Cadangan
Penulis ingin mencadangkan beberapa perkara hasil daripada implikasi kajian

ini iaitu
(i)
Kursus kemahiran teknologi maklumat dan latihan pengendalian epembelajaran perlu sentiasa didedahkan kepada pelajar secara mantap dan
sepanjang semester pembelajaran supaya pelajar dapat menerima
maklumat terkini secara sistematik. Link dan Marz (2006) menerangkan
bahawa kekurangan penggunaan e-pembelajaran akan mempengaruhi
sikap terhadap e-pembelajaran.
(ii)
Pelajar tidak kira lelaki atau perempuan perlu sentiasa diberikan

bimbingan dan galakan supaya mereka tidak benci terhadap epembelajaran lalu tinggalkannya. Paris (2004) memberi huraian bahawa
kesukaan menggunakan web akan memberi kesan pelajar terhadap
keinginan berhadapan dengan web.
5.6
Cadangan Kajian Lanjutan
Cadangan-cadangan kajian lanjutan adalah seperti berikut:
(i)
Kajian lanjutan boleh dijalankan pada beberapa fakulti lain seperti Fakulti
Sains (aliran sains), Falkuti Sains Komputer dan Sistem Maklumat (aliran
sains dan komputer), Pusat Pangajian Islam dan Pembangunan Sosial
(aliran sastera) dan Fakulti Kejuruteraan Elektrik (aliran kejuruteraan)
untuk mendapat gambaran hubungan aliran kursus dengan sikap terhadap
e-pembelajaran yang lebih jelas.
82
(ii)
Data tahun pembelajaran responden boleh dimasukkan dalam kajian yang

sama untuk mengkaji faktor dengan lebih menyeluruh.
(iii)
Kajian berbentuk kualitatif boleh dijalankan untuk mengetahui pandangan

sebenar pelajar terhadap e-pembelajaran.
(iv)
Kajian ini boleh dilaksanakan di fakulti universiti tempatan lain untuk

menguji sama ada dapat memperoleh keputusan yang sama.
5.7
Penutup
Kajian yang dijalankan memberi gambaran dan maklumat tentang sikap

terhadap e-pembelajaran di UTM serta faktor pengaruh yang berkaitan dengan sikap
terhadap e-pembelajaran dari segi kemahiran teknologi maklumat, jantina, jenis aliran
kursus, dan kekerapan penggunaan e-pembelajaran. Hasil kajian menunjukkan sikap
pelajar terhadap e-pembelajaran adalah baik. Tahap kemahiran teknologi maklumat
yang tinggi akan mempengaruhi sikap pelajar terhadp e-pembelajaran.
Pelajar aliran sastera menunjukkan keyakinan dan persepsi baik terhadap epembelajaran. Pelajar mungkin menghadapi masalah semasa menggunakan epembelajaran. Jadi kita perlu mencari faktornya lalu memnolog mereka mengekalkan
sikan positif terhadap e-pembelajaran.
83
RUJUKAN
Aldrich, C. (2003). Global Learning, 2008. AMA Handbook of E-learning. USA:

AMACOM American Management Association, 420-422.
Alexander, S. (2005). Do not go pass.

http://www.onlinelearningmag.com/onlinelearning/magazine/article_display.jsp?v
nu_content_id=1355614
Arbean Hj Mohd Hanaffi (2007). Tahap Penerimaan Pelajar Tahun Akhir Kursus
SPT, SPP, SPK Terhadap Penggunaan Sistem Pengurusan E-pembelajaran
Universiti Teknologi Malaysia, Skudai, Johor: Satu Kajian. Tesis Sarjana Muda.
Universiti Teknologi Malaysia, Skudai.
Ashby, R dan Broughan, C. (2002). Factor Affecting Students' Usage of Virtual Learning
Environments. Psychology Learning and Teaching. 2(2): 140-141.
http://Itsnpsy.vork.ac.uk/LTSNPsych/plat22files/22ashbv.pdf
Asia e-Learning Network (AEN) (2002). What is e-Learning?

http://www.asia-elearning.net/aboutaen/whatisl.htm
Asirvatham, D., Azizah, Ewe, H. T., Woods, P. Tengku Putri dan Rohani (2005).
Country Report: Development of E-learning in Malaysia.
http://www.asia-elearning.net/content/conference/2004/file/S2_Malaysia.pdf
Asirvatham, D. & Abtar Kaur Zoraini Wati Abas (2006), Country Report: E-learning
in Malaysia,
http://www.asiaelearning.net/content/conference/2005/file/Malaysia_Country%20
Report%20v5.2.pdf
84
Azjen, I. (2001). Nature and Operation of Attitudes. Annu. Rev. Psychol. 52:27-58.
http://www.uic.edu/classes/psych/Health/Readings/Ajzen,%20Attitude%20theory,
%20AnnRevPsy,%202001.pdf
Baharuddin Aris (1999). The Use of Information Technology in Education: Using

Interactive Multimedia Courseware Package to Upgrade Teachers Knowledge
and Change theie Attitude. Dissertasi PhD yang tidak diterbitkan.
Baharuddin Aris (2001). Universiti Technologi Malaysia's Teacher Education Student

Learning About ICT Using ICT. Innotech Journal. 25(2), July-Dec, 112-121.
Baharuddin Aris (2005). Merealisasikan Pengajaran dan Pembelajaran Bahasa

Melayu Berbantukan ICT, Penghasilan Kertas Kerja 2005, Fakulti Pendidikan,
UTM
Baharuddin Aris, Mohamad Bilal Ali, Jamalludin Harun, Zaidatun Tasir, Noor Azean
Atan & Norah Md. Noor (2006). E-learning Research and Development Experinces
Related to Learning Computer Science, Information Technology and Multimedia
Subjects. 3rd International Conference on University Learning and Teaching (InCULT
2006). 14-15 March 2006.
Bohner, G & Wnke, M (2002). Attitudes and Attitude Change. New York: Psychology
Press Ltd.
Chen, N. S. & Lin, K. M. (2002). Factor affecting e-learning for achievement.

http://lttf.ieee.org/icalt2002/proceedings/t502Jcaltl48 End.pdf
Cheng-Chang, S. P., Sivo, S. dan Brophy, J. (2003). Students' Attitude in a Webenhances Hybrid Course: A Structual Equation Modeling Inquiry. Journal of
Educational Media & Library Sciences. 41(2), December: 181 - 194.
85
Clark, R. C. & Mayer, R. E. (2003). E-learning and the Science of Instruction. San
Francisco: Jossey-Bass/Pfeiffer.
Concannan, F et al. (2005). What Campus-based Student Think about the Quality and
Benefits of E-learning. British Journal of Educational Technology, Oxford:
Blackwell Publishing. 36(3):501-512.
Davis, M. H. dan Harden, R. M. (2001). E is for everything - elearning?. Medical

Teacher.23, 441-444.
Deddo Bernfried Leopold-Lsmann (2000). Virtual Learning Environments and

Student Learning Styles. International Online Seminar: Teaching and Studying in
Virtual Learning Environments, 5th July, 2000
http://seminar.jura.unisb.de/publ/ss00/seminar/ss2000/int/individualwork/uploads/238/IndividualAssign
mentHeatherWilliams.htm
Drennean, J. Kennedy, J. dan Pisarski, A. (2005). Factors Affecting Student Attitudes

Toward Flexible Online Learning in Management Education. Journal of Educational
Research. 98 (6), July/August: 331-338
http://web34.epnet.com/externalframe.asp
Dublin, L. (2003). If You Only Look Under the Street Lamps... Or Nine e-Learning
Myths. The e-learning Developers Journal , June 16, 2- 7.
http://www.elearningguild.com/pdf/2/061603MAN.pdf
Eklund, J., Kay, M. dan Lynch, H. M. (2003). e-learning: emerging issues and key
trends, A discussion paper. Australian National Training Authority. ISBN
1877057363
http://knowledgetree.flexiblelearning.net.au/edition04/pdf/elearning250903final.pdf
86
Ertl, B., Winkler, K. dan Mandi, H. (2007). E-Learning: Trends and Future
Development, Advances in Computer-Supported Learning. USA: Information
Scienve Publishing.
Gan, S. L. (2000). IT & Education in Malaysia, Problem, Issues and Challenges.

Malaysia: Longman.
Gomez, S. (2002). Students with Attitude: Student attitudes to Learning with New
Technologies
http://www.uwe.ac.uk/library/nlsf/about/Stephen Gomez.pdf
Goodyear, P., Jones, C., Asensio, M., Hodgson, V. & Steeples, C. (2004).
Undergraduate Students Experiences of Networked Learning in UK Higher
Education: A Survey-based Study. Advances in Research on Networked Learning.
USA: Kluwer Academic Publishers.
Guilford, J. P. (1956). Fundamental Statistics in Psychology and Education.

McGraw-Hill.
Gunn, C. (2003). Dominant or Different? Gender Issues in Computer Supported Learning.

JALN. 7(1), February.
http://www.aln.org/publications/jaln/v7n1/pdf/v7n1_gunn.pdf
Hanafi Atan, Zuraidah A Rahman dan Rozhan M Idrus (2004). Characteristics of the
Web-Based Learning Environment in Distance Education: Students Perceptions
of Their Learning Needs. Educational Media International. 41 (2), Jun: 103-110.
http://www.tandf.co.uk/journals
Hanis Syazwani Kamaruddin, (2004). E-learning : A Study on the Interactivity Issues.

www.saeuk.com/downloads/research/Hanis_Kamarudin_research.pdf
87
Hartley, D. (2003). Selling E-learning to Your Organization. AMA Handbook of Elearning. USA: AMACOM American Management Association, 76-79.
Hasani Hassan (2004, Ogos 9). E-pembelajaran Atasi Kekurangan Pakar. Utusan
Malaysia.
Haywood, J., Macleod, H., Haywood, D., Mogey, N. dan Alexander, W (2004).
Student Views of E-Learning : A Survey of University of Edinburgh WebCT Users 2004
http://www.flp.ed.ac.uk/webct/surveyresults.pdf
Hazura Mohamed et al. (2005), Kesan Penggunaan E-pembelajaran, Konvensyen

Teknologi Pendidikan Ke-18. September 16-19. Hotel Grand Continental Kuala
Terengganu, Terengganu Darul Iman.
HELIOS, 2005. Is e-Learning Improving Access to Learning Opportunities?

http://www.educationobservatories.net/helios/reports/HELIOS%20thematic_report_Access-9-5.pdf
Holmes, B dan Gardner, J. (2007). E-Learning: Concepts and Practice. London:

SAGE Plications Ltd.
Hoskins, S. L. dan Hooff, J. C. (2005). Motivation and ability: which students use
online learning and what influence does it have on their achievement?. British
Journal of Educational Technology. Oxford: Blackwell Publishing, 36(2):177-192.
Jain, K. K dan Lee, B. N. (2003). Motivating Factors in E-learning : A Case Study of

UNITAR . Student Affairs Online. 4 (1), Winter 2003
http://www.studentaffairs.com/ejournal/Winter_2003/e-learning.htm
Jamalludin Harun (2006). Saya Tidak Berminat Menggunakan E-pembelajaran:

Tolong Jangan Paksa Saya. Buletin e-Pembelajaran@UTM, edisi 1, Disember
2006. Pusat Pengajaran dan Pembelajaran (CTL), UTM Skudai, 14-15.
88
Janarthini Krishnan (2007). Faktor-faktor yang Mempengaruhi Penggunaan Epembelajaran di Kalangan Pelajar Tahun Akhir Jabatan Multimedia (SPK, SPT
dan SPP) Fakulti Pendidikan, Universiti Teknologi Malaysia. Tesis Sarjana Muda
Sains dan Komputer serta Pendidikan (Matematik). Universiti Teknologi
Malaysia , Skudai.
Jun, J. (2005). Understanding E-dropout. International JI. On E-Learning. 4(2): 229240.
Johari bin Mat (2000). Technology in the Malaysia Education System, Malaysia
International Conference on Electronic Learning 2000 (e-learning 2000). 25-26 Mei
Kuala Lumpur: UTM, 1-10.
Keller, C.& Cernerud, L. (2002). Students' Perceptions of E-Learning in University

Education. Journal of Educational Media. 27
http://beat.doebe.li/bibliothek/t03555.html
Krejcie, R. V. & Morgan, D. W. (1970). Determining Sample Size for Research

Activities. Educational and Psychological Measurement. 30: 607-610.
Koskela, M., Kiltti, P., Vilpola, I. dan Tervonen, J. (2005). Suitability of a Virtual
Learning Environment for Higher Education. Electronic Journal of e-Learning,
3(1):21-30.
http://www.ejel.org/volume-3/v3-i1/v3-i1-art3-koskela.pdf
Ladyshewsky, R. K. (2004). E-learning compared with face to face: Differences in the

academic achievement of postgraduate business students. Australasian Journal of
Educational Technology. 20(3): 316-336.
Lewis, R. & Whitlock, Q. (2003). How to Plan and Manage an E-learning

Programme. England: Gower Publishing Limited.
89
Li, Y. dan Lindner, J. R. (2007). Faculty Adoption Behaviour About Web-based
Distance Education: A Case Study From China Agricultural University. British
Journal of Educational Technology. 38 (1): 83-94
Link, T. M. & Marz, R. (2006). Computer Literacy and Attitudes Towards E-learning
Among First Year Medical Students. BioMed Central Ltd.
http://www.biomedcentral.com/1472-6920/6/34
Melis, E & Ullrich, C (2004). Gender-Biased Adaptations in Educational Adaptive

Hypermedia. Third International Conference on Adaptive Hypermedia and
AdaptiveWeb-Based Systems; Eindhoven, Netherlands.
http://www.ags.uni-sb.de/~cullrich/publications/Melisetal-Gender-TR-2004.pdf
Mazlan Mohd Zain (2007). Permasalah yang Dihadapi oleh Pelajar Tahun Tiga
Jabatan Pendidikan Teknik dan Kejuruteraan Fakulti Pendidikan UTM dalam
Menimba Ilmu Melalui E-pembelajaran. Tesis Sarjana Muda Teknologi Serta
Pendidikan (Kemahiran Hidup). Universiti Teknologi Malaysia, Skudai.
McDonald, B (2002). E-Learning at Cranbrook: Up Close and Personal

http://www.scholarsearchassoc.com/articlesschools/MICRA/MICRA_040430.htm
Minges, M. dan Gray, V. (2002). Multimedia Malaysia :Internet Case Study. ITU
http://www.itu.int/ITU-D/ict/cs/malaysia/material/MYS CS.pdf.
Mohamed Noor Hassan, Rose Alinda Alias, Mohamad Bilal Ali dan Baharuddin Aris
(2000). Penyelidikan dan Pembangunan Elektronik (e-learning) di Universiti
Teknologi Malaysia. Pembelajaran Maya ke Arah Peningkatan kualiti Pengajaran
Pembelajarn di IPT. Konvensyen Pendidikan UTM 2000. 15 Nov. Dewan Sultan
Iskandar UTM.
90
Mohd Nihra Haruzuan Mohamad Said, Mohd Fadli Ali, Rosni Zamuddin Shah Sidek,
Norah Md Noor (2005). The Application of E-learning in Supporting Teaching
and Learning: An Overview. 3rd International Seminar on Learning and
Motivation, Enhancing Student Engagement . 10-12 September 2005, City
Bayview Hotel, Langkawi, Kedah, Malaysia.
Mohd Koharuddin Mohd Balwi, Adnan Mat Junoh, Mohd Fauzi Othman, Mohd
Azhar Abdul Hamid, Shahril Bakti dan Durrishah Idrus (2003). The Readiness of
Malaysian University Students to Use E-learning as a Learning Tool: A Case Study at
University of Technology Malaysia (UTM), Skudai, Johor. Advances in Technology
Based Education: Towards a Knowledge Based Society. Proceedings of the II
International Conference on Multimedia and Information & Communication
Technologies in Education. 3-6 Desember. Badajoz, Spain.
www.formatex.org/micte2003/micte2003.htm
Mohd. Najib Abdul Ghafar (2003). Reka bentuk Tinjauan Soal Selidik Pendidikan.
Johor Bahru:UMIDA INDUSTRIES Sdn. Bhd.
Mohd Yusri Yahya Ariff (2007). Kajian Penggunaan E-pembelajaran di Kalangan

Pelajar Tahun Akhir Sarjana Muda Teknologi Serta Pendidikan (KH) di Fakulti
Pendidikan, Universiti Teknologi Malaysia, Skudai, Johor. Tesis Sarjana Muda
Teknologi Serta Pendidikan (Kemahiran Hidup). Universiti Teknologi Malaysia.
Munoz, K. D. dan Duzer, J. V. (2005). Blackboard vs. Moodle: A Comparison of

Satisfaction with Online Teaching and Learning Tools
http://www.humboldt.edu/~jdv1/moodle/all.htm
National Research Council (1999). Being Fluent with Information Technology. USA,
0-309-06399-X
http://books.nap.edu/html/being fluent
91
Ndubisi, N. O. (2004), Factors Influencing E-learning Adoption Intention: Examining
the Determinant Structure of the Decomposed Theory of Planned Behaviour
Constructs, HERDSA 2004 Conference Proceedings.
http://www.herdsa.org.au/conference2004/Contributions/RPapers/P057-jt.pdf
Orvis, K. A., Fisher, S. L. & Wasserman, M.E. (2003). Am I E-nabled for E-learning?
Individual Differences and E-learning Reactions. 18th Annual Conference of the
Society for Industrial and Prganizational Psychology, Orlando, Florida.
http://mason.gmu.edu/~korvis1/e-learning_SIOP2003.pdf
Palloff, R. M. dan Pratt, K. (2003). The Virtual Student: A Profile and Guide to
Working with Online Learners. San Francisco: Jossey-Bass.
Paris, P. G. (2004). E-Learning: A study on Secondary Students'Attitudes towards Online

Web Assisted Learning. International Education Journal. 5(1).
http://iej.cjb.net
PIVI TYNJL (1997). Developing Education Students Conceptions of the

Learning Process in Different Learning Environments. Learning and InstructionI.
England: Elsevier Science Ltd. 7(1): 277-292.
Pirani, J. A. (2004). Supporting E-learning in Higher Education. Educause Center for

Applied Research, July 2004
http://www.educause.edu/ir/library/pdf/ERS0303/ecm0303.pdf
Piskurich, G. M. (2003). Editors Introduction: What is E-learning, AMA Handbook of Elearning. USA: AMACOM American Management Association. 1-10.
Razmah Mahmod, Noornina Dahlan, T. Ramayah, Noorliza Karia, Muhammad Hasmi

Abu Hassan Asaari (2005). Attitudinal Belief on Adoption of E-MBA Progarm in
Malaysia, Turkish Online Journal of Distance Education-TOJDE. April 2005. ISSN
1302-6488, 6(2).
92
Research Institute of Bangkok University (2002), Model of e-Learning Adoption :
Case Study in Bangkok University Undergraduate Students,
http://research.bu.ac.th/extra/article017.html
Rozlan Abdul Hamid (2000). Teaching and Learning System in Malaysia Smart
School, Malaysia International Conference on Electronic Learning 2000, Kuala
Lumpur.
Selim, H. M. (2003). E-learning Critical Success Factors: an Exploratory Investigation of

Student Perceptions. The Fourth Annual U.A.E. University Research Conference.
http://sra.uaeu.ac.ae/Conference_4/pdfFolder/Papers%20Abstracts/Business_PDF/CB
A_6.pdf.
Selwyn, N (2003). Why Students Do (and Do Not ) Make Use of ICT in University,
Finding Common Ground: IT Education, Dearing and Democracy in the
Information Society Conference. 9th July. University of Leeds Department of
Computing.
Stevens, G. R., Gatling, S. D. dan Murdock, T. (2004). Designing Culturally

DynamicTM Learning Environments Using MOODLE Imlementations. E-Learn
2004 Conference, AACE Proceedings Charlottesville, VA.
http://www.executiveperformance.com/Publications/aace2004.pdf
Suanpang, P., Petocz, P., & Kalceff, W. (2004). Student Attitudes to Learning
Business Statistics: Comparison of Online and Traditional Methods. Educational
Technology & Society. 7 (3): 9-20.
Suhaimi Mohd Arraji (2004). Tahap Persediaan Pelajar terhadap Pembelajaran

Elektronik (E-learning) dalam Proses Pembelajaran : Satu Kajian di Universiti
Teknologi Malaysia, Skudai, Tesis Sarjana Muda, Fakulti Pengurusan dan
Pembangunan Sumber Manusia, UTM.
93
Suraya Hamid (2005). A Framework for Strategic Future E-Learning Applications to
Support Sustainable Growth in the E-Learning Industry. Proceedings Book of the
3rd International Conference on Multimedia and Information and Communication
Technologies in Education, m-ICTE2005.
http://www.formatex.org/micte2005/261.pdf
Survey Research on e-Learning in Asian Countries :Fiscal Year 2002 (Overview)

http://www.asia-elearning.net/content/relatedInfo/report/elearning-trend-2002overview.pdf
Tan, P. H. (2006). Persepsi Pelajar Fakulti Pendidikan Terhadap E-learning di

Universiti Teknologi Malaysia. Tesis Sarjana Muda. Universiti Teknologi
Malaysia, Skudai
Tandy, V. dan Cousin, G. (2005). Cutting Out Computer Anxiety (A Scissors-andcardboard Approach to Learning About Computer), Quality Issues in ICT-based
Higher Education. London: RoutledgeFalmer. 162-170
Vuorela, M & Nummenmaa, L (2004). How undergraduate students meet a new

learning environment?. Computers in Human Behavior. 20: 763-777.
www.elsevier.com/locate/comphumbeh
Wong, M.M. (2006). Kajian Mengenai Penggunaan E-learning UTM di Kalangan

Pelajar Tahun 5 Sarjana Muda Sains dan Komputer serta Pendidikan. Tesis
Sarjana Muda Sains dan Komputer serta Pendidikan. Universiti Teknologi
Malaysia , Skudai
Yusof Boon (2005). E-learning Mantapkan Pengajaran dan Pembelajaran. Buletin

Pendidikan, Edisi Januari. Falkuti Pendidikan UTM, 8.
94
Zailan Arabee Abdul Salam & Azmi Mansur (2006). MyGfL: A Lifelong Learning
Platform for Malaysian Society. The Electronic Journal of e-Learning. 4 (1): 7-14.
www.ejel.org
95
LAMPIRAN A : SOAL SELIDIK
Saudara saudari sekalian,

Saya sedang menjalankan satu kajian mengenai pengaruh kemahiran
teknologi maklumat, jenis kursus dan kekerapan penggunaan pada sikap terhadap epembelajaran di UTM. Bersama ini, disertakan satu borang soal selidik mengenai
perkara tersebut. Saya amat berharap saudara dapat melibatkan diri dengan mengisi
borang dengan lengkap. Proses ini tidak akan mengambil lebih daripada 20 minit
masa saudara.
Segala maklumat peribada adalah RAHSIA dan hanya akan digunakan untuk
kajian sahaja. Kesudian saudara melibatkan diri dalam kajian ini, saya dahului
dengan ucapan ribuan terima kasih.
Yang benar,
96
BAHAGIAN A : DATA DEMOGRAFIK PELAJAR
Sila bulatkan huruf pilihan yang menepati latar belakang anda.
1.
Jantina
a.
2.
Lelaki
b.
Perempuan
Jenis aliran kursus yang diikuti

a.
Aliran Sains dan Komputer

Sarjana Muda Sains dan Komputer Serta Pendidikan (Fizik)
Sarjana Muda Sains dan Komputer Serta Pendidikan (Kimia)
Sarjana Muda Sains dan Komputer Serta Pendidikan (Matematik)
b.
Aliran Sains dan Komputer

Sarjana Muda Sains Serta Pendidikan (Fizik)
Sarjana Muda Sains Serta Pendidikan (Kimia)
Sarjana Muda Sains Serta Pendidikan (Matematik)
Sarjana Muda Sains Serta Pendidikan (Sains)
Sarjana Muda Sains Serta Pendidikan (Sains Sukan)
c.
Aliran Sastera
Sarjana Muda Sains Serta Pendidikan (TESL)
Sarjana Muda Sains Serta Pendidikan (Pengajian Islam)
d.
Aliran Kejuruteraan
Sarjana Muda Teknologi Serta Pendidikan (Kej. Awam)
Sarjana Muda Teknologi Serta Pendidikan (Kej. Elektrik)
Sarjana Muda Teknologi Serta Pendidikan (Kej. Mekanikal)
Sarjana Muda Teknologi Serta Pendidikan (Kem. Hidup)
3.
Bilangan kali menggunakan e-pembelajaran UTM dalam seminggu

a.
kurang daripada 1 kali
b.
1 hingga 2 kali
c.
3 hingga 4 kali
d.
5 hingga 6 kali
e.
7 kali atau lebih
97
BAHAGIAN B : SOALAN KAJIAN
Soal Selidik
Kemahiran tentang Teknologi Maklumat.
Panduan :
a.
Tentukan tahap kemahiran anda tentang teknologi maklumat berpandukan

catatan di bawah.
b.
Bulatkan nombor pada tahap yang sesuai dengan diri anda.
c.
0 = Saya tiada pengalaman dalam kemahiran ini.

1 = Saya ada sedikit pengalaman dalam kemahiran ini dengan bantuan.
2 = Saya ada pengalaman dalam kemahiran ini dan dapat menguruskannya
kebanyakkan masa.
3 = Saya sangat berpengalaman dalam kemahiran ini dan dapat mengawal
perkakasan dan perisian.
Item
Perkara
1.
Memasang komputer dengan perkakasan seperti sistem

paparan (monitor), pencetak (printer), pengimbas grafik
(scanner), pembesar suara (speaker) dan lain-lain.
2.
Memasang perisian (install software) dan menanggalkan

perisian (uninstall software).
3.
Membina laman web.
4.
Mempunyai kemahiran memilih jenis perkataan (font),

menetapkan saiz perkataan (font size), membuat nombor muka
surat dan mengedit dokumen seperti menggunting (cut),
menampal (paste), menyalin (copy), penjajaran (alignment)
dan lain-lain.
5.
Menambah clipart ke dalam sesuatu dokomen.
6.
Menggunakan pakej grafik dalam pembentangan persembahan

elektronik.
7.
Menggunakan perisian persembahan seperti PowerPoint,

Authorware dan lain-lain untuk membuat persembahan atau
pembentangan.
Pilihan
0 1 2 3
0 1 2 3
0 1 2 3
0 1 2 3
0 1 2 3
0 1 2 3
0 1 2 3
98
8.
Memasang komputer dengan peralatan yang diperlukan

(seperti Modem, wayar yang menyambungkan Modem dengan
komputer) untuk kemudahan Internet.
9.
Mencari maklumat di World Wide Web dengan menggunakan

pelayar web seperti Netscape atau Internet Explorer.
0 1 2 3
10.
Mengorganisasikan engin pencarian seperti mendirikan

penanda buku (bookmark).
0 1 2 3
11.
Piawaikan penggunan e-mail seperti Hantar (send), Terima

0 1 2 3
(received), Penghantaran Hadapan (forword), Balas (reply) dan
Bahan Tambahan (attachment).
12.
Menggunakan ruangan seperti Chatroom untuk bertukar

fikiran dengan orang lain.
13.
Menyertai forum di Internet.
14.
Menggunakan pangkalan data (database) untuk mencari

maklumat seperti pangkalan data jurnal.
15.
Menggunakan kemudahan seperti Help untuk menyelesaikan

masalah dan Tutotrial untuk mendapat model atau idea
keseluruhan sesuatu sistem.
0 1 2 3
0 1 2 3
0 1 2 3
0 1 2 3
0 1 2 3
99
Soal Selidik
Sikap terhadap E-pembelajaran
Panduan :
a.
Tentukan tahap sikap anda terhadap e-Pembelajaran berpandukan catatan di

bawah.
b.
Definisi e-pembelajaran:
Pembelajaran melalui komputer yang dihubungkan ke rangkaian komputer
(Internet) atau Intranet. Dalam penyelidikan ini, e-pembelajaran terhad kepada
pembelajaran yang menggunakan SPP sumber terbuka (Learning
Manangement System Open Source) iaitu Moodle.
http://www.e-learning.utm.my
c.
Bulatkan nombor pada tahap yang sesuai dengan diri anda.
d.
1 = paling rendah
2 = rendah
3 = sederhana
4 = tinggi
5 = paling tinggi
Kegusaran terhadap e-pembelajaran

Item
Perkara
Pilihan
1.
Saya berani menggunakan e-pembelajaran.
2.
Saya berasa gelisah jika terpaksa menggunakan

e-pembelajaran.
1 2 3 4 5
3.
Saya berasa takut apabila terbayang hendak menyertai

e-pembelajaran.
1 2 3 4 5
4.
Perkara yang berkait dengan e-pembelajaran mengelirukan

saya.
1 2 3 4 5
5.
Saya tidak dapat memahami isi pelajaran dalam kursus

yang menggunakan e-pembelajaran.
1 2 3 4 5
6.
Mengikut kursus melalui e-pembelajaran tidak merisaukan

saya.
1 2 3 4 5
1 2 3 4 5
100
7.
Saya berasa selesa apabila melibatkan diri dalam

e-pembelajaran.
1 2 3 4 5
8.
Saya berasa gentar apabila rakan saya bercerita tentang

e-pembelajaran.
1 2 3 4 5
9.
Saya berasa gelisah apabila hendak menyertai

e-pembelajaran
1 2 3 4 5
10.
E-pembelajaran membuatkan saya berasa tidak selesa.
1 2 3 4 5
Keyakinan terhadap e-Pembelajaran

Item
Perkara
Pilihan
1.
Saya mahir menguasai kemudahan dalam e-pembelajaran.
2.
Saya yakin mengendalikan e-pembelajaran.
3.
Saya pasti saya boleh menguruskan e-pembelajaran.
4.
Saya yakin saya boleh buat dengan baik dalam

e-pembelajaran.
1 2 3 4 5
5.
Saya bukan seorang yang mahir menggunakan

e-pembelajaran.
1 2 3 4 5
6.
Melibatkan diri dalam e-pembelajaran tidak sukar bagi

saya.
1 2 3 4 5
7.
Saya mempunyai keyakinan diri apabila menyempurnakan

tugasan melalui e-pembelajaran.
1 2 3 4 5
8.
Saya berasa sukar melibatkan diri dalam e-pembelajaran.
1 2 3 4 5
1 2 3 4 5
1 2 3 4 5
1 2 3 4 5
Kesukaan terhadap e-pembelajaran

Item
Perkara
1.
Saya suka belajar melalui e-pembelajaran.
2.
Belajar melalui e-pembelajaran membuang masa saya

sahaja.
3.
Belajar melalui e-pembelajaran memang menyeronokan.
Pilihan
1 2 3 4 5
1 2 3 4 5
1 2 3 4 5
101
4.
Saya berasa benci terhadap e-pembelajaran.
1 2 3 4 5
5.
Jika saya ada masalah dalam pengendalian e-pembelajaran,

saya akan cuba sehingga dapat menyelesaikan masalah
tersebut.
6.
Saya tidak faham mengapakah sesetengah orang dapat

menghabiskan masa yang panjang untuk mengikuti
e-pembelajaran dengan seronoknya.
7.
Apabila mula menyertai e-pembelajaran, sukar bagi saya

untuk berhenti.
1 2 3 4 5
8.
Saya suka berbincang tentang e-pembelajaran dengan

sesiapa pun.
1 2 3 4 5
9.
Saya rela memilih persekitaran pembelajaran selain

e-pembelajaran.
1 2 3 4 5
10.
Saya akan menggalakkan orang persekitaran saya

menggunakan e-pembelajaran.
1 2 3 4 5
1 2 3 4 5
1 2 3 4 5
Persepsi terhadap faedah e-pembelajaran

Item
Perkara
Pilihan
1.
E-pembelajaran membantu saya menyempurnakan tugasan

saya dengan cepat.
1 2 3 4 5
2.
E-pembelajaran dapat memajukan persembahan tugasan

saya.
1 2 3 4 5
3.
E-pembelajaran dapat meningkatan produktiviti tugasan

saya.
1 2 3 4 5
4.
E-pembelajaran dapat meningkatkan kecekapan saya dalam

1 2 3 4 5
5.
E-pembelajaran dapat menyenangkan saya dalam

1 2 3 4 5
6.
Saya dapati e-pembelajaran berfaedah dalam kursus saya.
1 2 3 4 5
102
7. Adakah kamu mengikuti e-pembelajaran UTM dengan seronok? Sila berikan
penjelasan terhadap jawapan anda.
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
RIBUAN TERIMA KASIH ATAS KERJASAMA ANDA DALAM

MENJAYAKAN PENYELIDIKAN INI
103
LAMPIRAN B: BORANG KESAHAN SOAL SELIDIK

Kemahiran Teknologi Maklumat Di Kalangan Pelajar Fakulti Pendidikan, Utm PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kemahiran Teknologi Maklumat Di Kalangan Pelajar Fakulti Pendidikan, Utm PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

KEMAHIRAN TEKNOLOGI MAKLUMAT DI KALANGAN

PELAJAR FAKULTI PENDIDIKAN, UTM DAN HUBUNGANNYA

UNVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

Saya mengakui karya yang bertajuk Kemahiran Teknologi Maklumat di Kalangan

Untuk ayah dan ibu tersayang

Penghargaan juga ditujukan kepada pihak Fakulti Pendidikan yang

E-pembelajaran telah menjadi satu kaedah pembelajaran yang popular

E-learning has become a popular method of learning used in the field of

Latar Belakang Masalah

Apa itu E-pembelajaran

Perkembangan E-pembelajaran dalam Sistem

E-pembelajaran di peringkat sekolah

E-pembelajaran di peringkat universiti

Perkembangan e-pembelajaran di UTM

2.3.4.1 Projek e-learning di UTM

Kelebihan E-pembelajaran dan Kesannya

Sikap Pelajar Terhadap E-pembelajaran dan

Sistem Pengurusan Pembelajaran (SPP)

Kelebihan sistem pengurusan

2.6.2 Jenis sistem pengurusan pembelajaran

Pandangan pengguna terhadap Moodle

Mengapa memilih Moodle/ kelebihan

Sikap Pelajar Terhadap SPP

Kemahiran Teknologi Maklumat Terhadap Sikap

Jantina dengan Sikap Pelajar Terhadap E-

Jenis Kursus dengan Sikap Terhadap E-pembelajaran

Kekerapan Menggunakan E-pembelajaran dengan

Sikap Terhadap E-pembelajaran

Reka Bentuk Kajian

Populasi dan Persampelan

Pengumpulan dan Analisis Data

Data demografik pelajar

Kemahiran teknologi maklumat

Sikap terhadap e-pembelajaran

3.6.4 Kemahiran teknologi dengan sikap

Sikap terhadap e-pembelajaran antara

Sikap pelajar aliran kursus berlainan

Kekerapan penggunaan e-pembelajaran

dengan sikap terhadap e-pembelajaran

Latar Belakang Responden

Frekuensi dan Peratus Kekerapan Penggunaan E-

pembelajaran dalam Seminggu

Peratusan Kemahiran Teknologi Maklumat Pelajar

Sikap Pelajar Terhadap E-pembelajaran

Peratus kegusaran terhadap epembelajaran

Peratusan keyakinan terhadap e-

Peratusan persepsi terhadap faedah e-

Korelasi Antara Kemahiran Teknologi Maklumat

dengan Sikap Terhadap E-pembelajaran

Perbezaan Sikap Pelajar Terhadap E- pembelajaran

di Antara Lelaki dan Perempuan

Perbezaan Sikap Pelajar Terhadap E- pembelajaran

di Antara Jenis Aliran Kursus yang Berlainan

Korelasi Antara Kekerapan Penggunaan E-

pembelajaran Seminggu dengan Sikap Terhadap

Analisis Soalan Terbuka

PERBINCANGAN, KESIMPULAN DAN

Latar belakang pelajar

Kekerapan penggunaan e-pembelajaran

Tahap kemahiran teknologi maklumat

Sikap pelajar terhadap e-pembelajaran

5.2.4.1 Kegusaran terhadap e-

maklumat dengan sikap terhadap epembelajaran