Fakulteti i Mjeksis Dega Mjeksi e prgjithshme

Cikli i par i ushtrimeve interaktive nga lnda:

Fizik Mjeksore me Biofizik.

Punoi: Njomza HOXHA

Asistent: Besim XHAFA
Gr. 7 (ushtrime)
Gr. 1 (ligjerata)

EKUILIBRI I TRI FORCAVE

Nj koncept shum i thjesht kur kemi t bjm me
forcn sht ideja e ekuilibrit ose balancit. N prgjithsi,
n nj objekt mund t veprojn shum forca n t njejtn
koh. Forca sht nj madhsi vektoriale, q do t thot
se ka intensitetin dhe kahun e veprimit. Dy forca me
intensitet t njejt por me drejtime t ndryshme nuk jan
t barabarta. Shuma vektoriale e t gjitha forcave q
veprojn n nj trup sht nj forc e vetme q e quajm
forc rezultante (net force). Nse kjo forc sht e
barabart me zero, pr objektin themi se sht n
ekuilibr. Pasiq forca rezultante nuk vepron n trup,
sipas ligjit t par t Newton-it pr lvizje, objekti
vazhdon t lviz me nj shpejtsi konstante.

Marrim si shembull nj fluturake n fluturimin e s cils

veprojn tri forca. N figur tregohet nj paraqitje
kompjuterike e fluturakes gjat aterimit. Tri forcat q
veprojn aty jane:
Forca ngritse (lift)-L
Rezistnca e ajrit (drag)-D
Pesha (weight)-W
Pesha (W) sht gjithnj e drejtuar nga qendra e Toks,
forca ngritse (L) sht e drejtuar n knd t drejt me
boshtin prgjat fluturaks, kurse rezistenca e ajrit (D)
sht n vij t drejt me boshtin e fluturakes. Ky bosht
sht i larguar pr nj knd a nga vija horizontale. Kur

fluturakja sht n ekuilibr, shuma vektoriale e t tri

forcave sht zero. Pasiq sht shum vektoriale,
ekuacioni ka dy komponent, nj vertikal dhe nj
horizontal, q jan treguar posht grafikut.
W - L * cos(a) - D * sin(a) = V = 0
D * cos(a) - L * sin(a) = H = 0
ku sin dhe cos jan funksione trigonometrike, V sht
forca e rezultantes vertikale, kurse H sht forca e
rezultantes horizontale. Pasiq gjendja sht n ekuilibr,
H dhe V jan t barabarta me zero.
Fluturakja ka nj shpejtsi konstante para dhe posht
boshtit t fluturimit. Vrejm q forca ngritse (L),
rezistenca e ajrit (D) dhe pesha (W) vazhdojn t
veprojn n fluturake. N ekuilibr, veprimi i disa forcave
sht i balancuar saktsisht, ose i mnjanuar nga forcat
tjera.
N ann e djatht t figurs shohim se krahut t
fluturakes i sht shtuar nj spoiler q zvoglon forcn
ngritse (L) kurse rrit rezistencn e ajrit (D). Pesha (W)
mbetet e njejta, por fluturakja m nuk sht n ekuilibr.
Ekuacionet pr forcn mbeten t njejta, por tani
paraqiten forcat rezultante horizontale dhe vertikale. Pra,
V dhe H nuk jan m t barabarta me zero. Sipas ligjit t
dyt t Newton-it, fluturakja do t filloj t prshpejtoj
n drejtimin posht dhe n t djatht. Pra, n shembullin
e dyt, forcat nuk jan t balancuara dhe fluturakja nuk
sht n ekuilibr.

Nj eksperiment i thjesht n lidhje me ekuilibrimin e tri

forcave mund t simulohet sikurse n figurn e
mposhtme. Peshat jan t varura n tri fije peri
(spango). Dy nga fijet e perit kalojn mbi rrotulla t
lvizshme. N sistem kemi veprimin e tri forcave, t cilat
jan t ekuilibruara. Duke ndryshuar numrin e peshave
mund t demonstrojm pozita t ndryshme t
ekuilibrumit t ktyre forcave. Nse hiqet pesha n mes
mund t demonstrohet ekuilibrumi i dy forcave. Kur forcat
jan n ekuilibr, nuk ka kurrfar lvizje.

Forcave u japim vlera t ndryshme, n kt rast q t

trijat (majtas, djathtas, posht) kan vlern 5 Newton.
Kndet q fitohen kur jan dhn kta parametra jan:
Kndi majtas: 60
Kndi djathtas: 60

Pr ti gjetur kto knde, duhet ta ndajm paralelogramin

e fituar n figur n dy trekndsha.

Prdorim Teoremn e Kosinusit.

Pr kndin majtas:
a2=b2 +c 22 bccos

a b c =2 bccos

c2 +b 2a2
=cos
2bc

a=5
b=5
c=5

5 2+5 252
=cos
255

25+ 2525
=cos
50

25
=cos
50

1
=cos
2

=60

Pr kndin djathtas:

b =a +c 2 accos

b2a2c2=2 accos

c2 + a2b2
=cos
2ac

a=5
b=5
c=5
5 2+5 252
=cos
255

25+ 2525
=cos
50

25
=cos
50

1
=cos
2

=60

DETYRA:
-Vetura juaj sht bllokuar n nj grop me balt. Ju jeni
vetm, por me veti keni nj litar t fort e t gjat. Pasi
q keni msuar fizik, ju e lidhni litarin fort pr nj shtyll
telefoni dhe trhiqni at anash sikurse n figurn
mposht.
a) Gjeni forcn e litarit n vetur kur kndi sht =3
dhe ju e trhiqni me forc prej 400N por vetura nuk
lviz.

b) Sa duhet t jet i fort litari nse duhet nj forc prej

600N pr ta lvizur veturn kur =4?

ZGJIDHJE:

a) E zbatojm ligjin e dyt te pika ku aplikohet forca

vektoriale F.
Ligji II thot se ndrrimi i sasis s lvizjes pr interval
kohe sht proporcional me forcn dhe kryhet n drejtim
t veprimit t forcs.
F=

d( mv)
dv
=m
dt
dt

= m*a

Ta shnojm me F forcn e litarit t lidhur pr vetur dhe

me F forcn e litarit t lidhur pr shtyll.
Nga diagram krijojm nj sistem koordinativ, ku boshti +X
sht n ann e majt kurse boshti +Y n pjesn lart.
Nga kto prcaktime mund t konkludojm se:

= -F(y)

= -T*cosx + T*siny

= T*cosx + T*siny

 Duke zbatuar ligjin II n drejtimin X, del q:

Frez . x

=m*

ax

-T * cos + T * cos = 0
T = T = T
Kjo vrteton se tensionet n t dyja ant e litarit jan t
barabarta.
Duke zbatuar ligjin II n drejtimin Y, del q:
Frez . y

=m*

ay

T * sin + T * sin F = 0
2 * T * sin F = 0
2 * T * sin = F
T=

F
2 sin

Nse i zvendsojm vlerat e dhna n detyr, rezultati

do t na del kshtu:
T=

F
2 sin

400
2 sin 3

N=

400
20.052

N = 3820 N

Pra forca q litari ka trhek veturn sht ekuivalente me

tensionin e ktij litari q sic e gjetm sht 3820 Neton.

b)Vetm pr ta lvizur veturn na duhet nj shpejtsi

m e madhe se zero. Si rrjedhoj, forca rezultante
sht ende zero. Analiza e br n detyrn a) ende
vlen, pra:
T=

F
2sin

600
2sin 4

N = 4300 N